Μαθήματα Εργατικό Δίκαιο

Εργατικό Δίκαιο

Εισαγωγή

Περιεχόμενα [show]

Η λέξη εργασία σημαίνει την χρησιμοποίηση της σωματικής και πνευματικής δύναμης με σκοπό να παραχθεί κάποιο επιθυμητό ή επιβεβλημένο αποτέλεσμα. Στην έννοια αυτή εντάσσονται πολλά πράγματα και όχι μόνο η εργασία με την στενά οικονομική και παραγωγική για την οικονομία δραστηριότητα. Η λέξη εργασία μπορεί να χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τους όρους απασχόληση ή υπηρεσία. Η μετάβαση από την οικιακή οικονομία στις σύγχρονες βιομηχανικές και μεταβιομηχανικές κοινωνίες είχε ως συνέπεια την αλλαγή της ελεύθερα παρεχόμενης και πολλές φορές χωρίς κέρδος εργασίας σε προεχόντως έννομη σχέση που απολαμβάνει ειδική νομική προστασία.

 

Η αντιμετώπιση της εργασίας διαφοροποιείται διαχρονικά ανά τους αιώνες. Στην περίοδο της νομαδικής ζωής η ανθρώπινη δραστηριότητα συνοδεύει την εκπλήρωση της ικανοποίησης των ενστίκτων. Στην αρχαιότητα η εργασία προοριζόταν μόνο για τους δούλους οι οποίοι εδίδοντο με τη σχέση της μίσθωσης σε κάποιον  ο οποίος είχε την ανάγκη από παροχή εργασίας.

 

Η ηθική στάση της εργασίας απέναντι στην κοινωνία είναι επίσης κυμαινόμενη και άλλοτε αντιμετωπίζεται ως μια πληγή ή ένα κακό και άλλοτε ως κάτι θείο, πνευματικό και ευλογημένο. Είναι ενδιαφέρον ότι η αντιμετώπιση της εργασίας διαχρονικά διαφοροποιείται και συνδέεται με διάφορες αξιολογήσεις κοινωνικού χαρακτήρα που από τόπο και από κοινωνία σε κοινωνία, μεταβάλλονται.

 

Δύο φέρονται ως στοιχεία της εργασίας: Το πρώτο είναι η ύπαρξη κάποιου βαθμού δεσμευτικότητας ή πίεσης. Το δεύτερο είναι η ύπαρξη κάποιας οικονομικής ανταπόδοσης ή αμοιβής, η οποία μάλιστα δεν είναι εκτός του κύκλου των συναλλαγών αλλά εντάσσεται ακριβώς εντός αυτού. Ως προς το πρώτο στοιχείο, υπάρχουν ποικίλες διαβαθμίσεις οι οποίες μπορεί να εκκινούν από μία χαλαρή δέσμευση και να κλιμακώνονται σε μεγαλύτερες και εντονότερες μορφές δέσμευσης.

Η εργασία δεν είναι ένα ατομικής και μεμονωμένης αξίας φαινόμενο αλλά ένα φαινόμενο το οποίο εντάσσεται στο πεδίο του ενδιαφέροντος της ευρύτερα θεωρούμενης οικονομικής πολιτικής, η οποία δεν μπορεί παρά να περιέχει και ειδική αναφορά στην απασχόληση.

Η    ΑΝAΓΚΗ   ΤΗΣ    ΕΠΑΝΑΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ     ΤΟΥ    ΔΙΚΑΙΟΥ    ΤΗΣ EΡΓΑΣΙΑΣ

Ορθότερο θα ήταν να μη γίνεται διάκριση μεταξύ εργατικού δικαίου και δικαίου που αφορά στις σχέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται με το δημόσιο αλλά να υπάρχει ένα ενιαίο δίκαιο της εργασίας ή δίκαιο της απασχόλησης.

 

Στενά με το δίκαιο της απασχόλησης συνδέεται και το δίκαιο των κοινωνικών ασφαλίσεων. Ο κοινός παρανομαστής των δύο αυτών κλάδων του δικαίου έγκειται στο ότι στο πεδίο του δικαίου της  απασχόλησης  είναι έντονα παρόν το δημόσιο δίκαιο, είτε με τη μορφή της προστατευτικής, συνταγματικής, διοικητικής και ενγένει δημοσίου δικαίου διάστασης του δικαίου της απασχόλησης του λεγόμενου  ιδιωτικού τομέα, είτε με τη μορφή των δημοσίου δικαίου σχέσεων απασχολουμένων και κράτους, στο πεδίο της παροχής της εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, είτε με την μορφή της προστατευτικής ενγένει λειτουργίας του δικαίου της απασχόλησης.

 

Η προστατευτική λειτουργία του εργατικού δικαίου και ευρύτερα του δικαίου της απασχόλησης έχει πολλές ειδικότερες εκφάνσεις για τις οποίες θα γίνει λόγος εκτενέστερα στη συνέχεια.

Σήμερα έχουμε να κάνουμε με έναν ραγδαίο ανασχηματισμό των παραδοσιακών κατηγοριών του εργατικού δικαίου. Η παραδοσιακή εργασιακή σχέση με τον μισθωτή και τον εκμισθωτή της εργασίας ως διακεκριμένων υποκειμένων και την δυνατότητα από την πλευρά του μισθωτή για άσκηση του «διευθυντικού δικαιώματος», χωρίς να σημαίνει ότι έχει εξαφανισθεί, υφίσταται βασικές και ουσιώδεις τροποποιήσεις και σημαντική εξέλιξη.

Η λεγόμενη αυτοαπασχόληση, η τηλεργασία, η εργασία κατ’οίκον, η μερική απασχόληση, η μίσθωση της εργασίας ή του εργαζομένου, η ευρύτατη χρήση των λεγόμενων υπεργολαβιών στο χώρο της απασχόλησης,δημιουργεί μια νέα μάζα εργαζομένων και  διαφοροποιεί την παραδοσιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας.

 

 

Από την άλλη πλευρά σημειώνεται η δικαιολογημένη  απομάκρυνση από τις κλασσικές κατηγορίες του ιδιωτικού δικαίου και η υπαγωγή σε «συλλογικότερες» κατηγορίες που προσιδιάζουν περισσότερο προς το δημόσιο δίκαιο.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Η αφετηρία του εργατικού δικαίου τοποθετείται ακριβώς στην εποχή της πρώτης βιομηχανικής ανάπτυξης και της συγκέντρωσης του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, λόγω της μετατροπής των κοινωνιών από καθαρά αγροτικές σε αστικές,. Η εργατική δύναμη στο αρχικό αυτό στάδιο παρείχετο χωρίς κανένα περιορισμό, ήταν δηλαδή κάτι το οποίο υπέκειτο απολύτως στις δυνάμεις της αγοράς ως ένα κοινό αγαθό ή ένας κοινός παραγωγικός συντελεστής. Ανέκυψε λοιπόν η ανάγκη διαφόρων οριοθετήσεων από πλευράς της κρατικής οργάνωσης ή με την εγγύηση της κρατικής οργάνωσης για να περιοριστεί ο άκρατος φιλελευθερισμός σε μια περιοχή έντονου κοινωνικού ενδιαφέροντος και διάστασης. Το προστατευτικό πλαίσιο που διαμόρφωσε το εργατικό δίκαιο προσδιορίστηκε από τον ρυθμό της εξέλιξης των κατιδίαν κοινωνιών και ιδίως από τον ρυθμό με τον οποίο κατοχυρώνοντο οι διάφορες κοινωνικές κατακτήσεις.

 

 

Το εργατικό δίκαιο έτσι όπως είναι σήμερα θεσμικά διαμορφωμένο προσδιορίζεται ιδίως από αυτό που ονομάζεται σύμβαση και σχέση εξαρτημένης εργασίας. Συνεπώς δεν εμπίπτουν στο εργατικό δίκαιο οι σχέσεις οι οποίες δεν έχουν ως θεμέλιο τους τη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Περαιτέρω το εργατικό δίκαιο λειτουργεί και σ’ ένα ευρύτερο συλλογικό επίπεδο. Το αντικείμενο του εργατικού δικαίου είναι τόσο η ατομική σχέση εργασίας όσο και οι συλλογικές εργασιακές σχέσεις.

Ιδιαίτερη κατηγορία σχέσεων εργασίας είναι αυτή που αφορά σε ατομικές και συλλογικές σχέσεις στο πεδίο του δημοσίου.

Συνεπώς η σχέση εξαρτημένης εργασίας εξετάζεται από το εργατικό δίκαιο όχι μόνο υπό μία στενή και εξατομικευτική έννοια αλλά  και υπό την έννοια της εντάξεώς της σε μια πραγματικότητα συλλογική.

ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η τεχνολογική εξέλιξη επιφέρει σημαντικές αλλαγές εκτός των άλλων και στο πεδίο του εργατικού δικαίου. Είναι βεβαιωμένο πλέον ότι   η εξέλιξη της τεχνολογίας και ειδικότερα της πληροφορικής και  ψηφιακής τεχνολογίας έχει άμεση επίδραση στο ζήτημα της απασχόλησης. Αυτό σημαίνει ότι ανεξαρτήτως της προόδου η οποία επέρχεται από τη χρήση της σ’ ένα επίπεδο συλλογικό, στο ατομικό επίπεδο δημιουργούνται προβλήματα ιδίως εκ του ότι θίγεται η απασχόληση σημαντικού αριθμού μελών του κοινωνικού συνόλου και τούτο είναι αναπόδραστη συνέπεια της αυξημένης παραγωγικότητας στην οποία οδηγεί η χρήση της τεχνολογίας. Αυτό οδηγεί με τη σειρά του σε μία συνολική επαναθεώρηση των θεσμών που έχουν διαμορφωθεί και σχετίζονται με την εργασία, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν χαρακτήρα εξασφαλιστικό για τον εργαζόμενο. Οι αλλαγές αυτές επιβάλουν μίαν επανεξέταση ιδίως του αναγκαστικού δικαίου πλέγματος ρυθμίσεων που περιλαμβάνει το εργατικό δίκαιο.

Σήμερα γίνεται λόγος για ελαστικότητα στην απασχόληση που εξειδικεύεται με την εισαγωγή και χρήση ενός διαφοροποιημένου ωραρίου (διαφοροποίηση που μπορεί να πάρει πολλές μορφές), της μείωσης του συνολικού χρόνου εργασίας για τον εργαζόμενο, της καθιέρωσης βραχύτερου ωραρίου, της θέσπισης ρυθμίσεων για την διευκόλυνση της λύσης ή της τροποποίησης της σχέσεως εργασίας κτλ. Η γενική τάση είναι να αφεθεί στους ίδιους τους εργοδότες ή τους εργαζόμενους να προσδιορίσουν αυτοί χωρίς περιορισμούς τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της μεταξύ τους σχέσης.

Οι σύγχρονες εξελίξεις εξάλλου, όπως προαναφέρθηκε, ενισχύουν το φαινόμενο της εκτός του χώρου της εκμετάλλευσης απασχόλησης των εργαζομένων με την απασχόληση ως κατ’ οίκον μισθωτών και ως παρεχόντων υπηρεσίες κατά τρόπον ελεύθερο.

Στο πλαίσιο της μεταβιομηχανικής κοινωνίας αναδεικνύεται συνολικά ένα δίκαιο το οποίο ονομάζεται από ορισμένους «μετεργατικό δίκαιο».

Σε όλα αυτά υπάρχει έντονος αντίλογος ο οποίος συνίσταται στο ότι η προσφορά εργασίας δεν πρέπει να γίνεται υφ’ οιοσδήποτε όρους και συνεπώς δεν μπορεί  να αφεθεί στην  αποκλειστική ρύθμιση της αγοράς το ζήτημα αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ανάγκη ορισμένων προσαρμογών και ότι θα πρέπει το εργατικό δίκαιο να διαθέτει και να ασκεί και να εξελίσσει τους μηχανισμούς προσαρμογής του.

Βεβαίως μία από τις σημαντικές εξελίξεις που θα επέλθουν, είναι     η αλλαγή του ρόλου και του μηχανισμού με βάση το οποίο λειτουργεί η συλλογική σύμβαση εργασίας και ιδίως του κανονιστικού και εξασφαλιστικού της χαρακτήρα ακόμη και για μη μετέχοντα τυπικά στην κατάρτισή της πρόσωπα.

Οι όποιες πάντως εξελίξεις ήθελαν προωθηθεί θα πρέπει να γίνουν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αναιρεθεί ο ουσιαστικός και εξασφαλιστικός ρόλος του εργατικού δικαίου ο οποίος εκτός από επιστημονική αποτελεί μια πολλή σημαντική κοινωνική κατάκτηση.

XAΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Ως   τα   σημαντικότερα   χαρακτηριστικά    του   εργατικού δικαίου εντοπίζονται τα ακόλουθα :

  1. Επηρεάζεται    και    διαμορφώνεται    από    τις    ευρύτερες    κοινωνικές συνθήκες.
  2. Έχει χαρακτήρα, κατεύθυνση και στόχο κοινωνικό.
  3. Είναι     συνυφασμένο    με     την    οικονομική     και     την    οργανωτική λειτουργία.
  4. Συνδέεται άμεσα με την προσωπικότητα και της προστασία της.
  • Καταδεικνύεται ότι σχετίζεται άμεσα με την τεχνολογία και τις εξελίξεις που σημειώνονται σ’ αυτή.
  • Συνδέεται με την έννοια της αυτονομίας αλλά υπό μία ειδική μορφή, αυτήν της συλλογικής αυτονομίας. Προάγει την συλλογικότητα, την συλλογικοποίηση και την συμμετοχικότητα.
  • Έχει σημαντικές ιδιοτυπίες έναντι των άλλων κλάδων του δικαίου ως προς την μεθοδολογία και την ενγένει «νοοτροπία» του.
  • Έχει διεθνή χαρακτήρα και τείνει να ενστερνίζεται τη διεθνή πραγματικότητα για τα θέματα που αφορούν στην εργασία.
  • Επηρεάζεται ιδιαίτερα έντονα από την θεσμική πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
  • Σχετίζεται με την πολιτική και το ειδικότερο τμήμα της, τη λεγόμενη «κοινωνική πολιτική».

ΠΗΓΕΣ  ΤΟΥ  ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Οι πηγές του εργατικού δικαίου χωρίζονται σε αυτόνομες και μη αυτόνομες αναλόγως του εάν συμβάλλει στη διαμόρφωσή τους η κρατική εξουσία ή διαμορφώνονται αυτόνομα πέραν και έξω από αυτήν.

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει σύντομη αναφορά στην έννοια της τριτενέργειας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα έχει την έννοια ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται όχι μόνο έναντι της κρατικής εξουσίας στην τυπική της μορφή αλλά και έναντι οποιουδήποτε άλλου φορέα εξουσίας ανεξαρτήτως αν αυτός μπορεί να υπαχθεί στην ευρύτερη έννοια του κράτους, συνεπώς  και έναντι των φορέων της ιδιωτικής εξουσίας. Το εργατικό δίκαιο λοιπόν, ασκεί προστατευτική εξουσία των δικαιωμάτων αυτών όχι μόνο απέναντι στην κρατική αλλά και στην ιδιωτική εξουσία.

Α. ΜΗ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΠΗΓΕΣ

1.   Το Σύνταγμα

Υπάρχει μια σειρά διατάξεων του Συντάγματος που ενδιαφέρουν άμεσα το εργατικό δίκαιο. Οι διατάξεις αυτές είναι ειδικότερα οι εξής:

Το άρθρο 22 παρ. 1 το οποίο ορίζει: « Η εργασία  αποτελεί δικαίωμα και τελεί υπό την προστασία του κράτους μεριμνώντας για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού  και  αστικού πληθυσμού». Η παραπάνω διάταξη αποτελεί το εξασφαλιστικό θεμέλιο του εργαζόμενου έναντι του κράτους από την οποία απορρέουν όλες οι επιμέρους αξιώσεις έναντι αυτού. Η διάταξη αυτή η οποία χρησιμοποιείται πολύ από τη νομολογία του δικαστηρίου έχει προσλάβει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μια πολύ σημαντική  κανονιστική βαρύτητα.

Το εδάφιο β της παρ 1 του ίδιου άρθρου ορίζει το δικαίωμα της  ίσης αμοιβής για ίσης αξίας παρεχόμενη εργασία ανεξαρτήτως από φύλο ή οποιαδήποτε άλλη διάκριση, και συγκεκριμένα ορίζει ότι : «Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν  δικαίωμα  ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας».

Από το ίδιο άρθρο στην παρ. 4 καθιερώνεται η απαγόρευση της αναγκαστικής εργασίας, και συγκεκριμένα ορίζεται ότι : «Οποιαδήποτε μορφή αναγκαστικής εργασίας απαγορεύεται».

Το άρθρο 4 παρ 1 του Συντάγματος που θεσπίζει την ισότητα ενώπιον του νόμου καθώς και η παρ 2 η οποία κατοχυρώνει την ισότητα των δικαιωμάτων μεταξύ Ελλήνων και Ελληνίδων ενδιαφέρει και έχει σημαντικές εφαρμογές στο πεδίο του εργατικού δικαίου όπως άλλωστε προκύπτει από την νομολογία όπου γίνεται εκτεταμένη χρήση της διάταξης αυτής. Ειδικότερα η παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι : «Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου». Η παρ. 2 του ίδιου άρθρου ορίζει ότι : «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις».

Το άρθρο 7 του Συντάγματος το οποίο κατοχυρώνει την απαγόρευση της αναδρομικότητας των ποινικών νόμων εφαρμόζεται και στο εργατικό δίκαιο όχι άμεσα αλλά κατά αναλογία. Ειδικότερα εφαρμόζεται στο πεδίο του πειθαρχικού δικαίου εφόσον το πειθαρχικό φαινόμενο θεωρείται ως μια ειδικότερη θεώρηση του ποινικού δικαίου. Η

παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι : « 1. Έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της. Ποτέ δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που προβλεπόταν κατά την τέλεση της πράξης.»

Επίσης σημασία για το εργατικό δίκαιο έχει το άρθρο 2 παρ 1 το οποίο αναφέρεται στην αξία του ανθρώπου, και ορίζει ότι : « Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας».

Το άρθρο 5 παρ. 1 το οποίο αναφέρεται στο δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και συμμετοχής στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας και ορίζει ότι : « Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη».

Το άρθρο 23 παρ 1 και 2α το οποίο προστατεύει αντίστοιχα την συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα της απεργίας. Ειδικότερα, η παρ. 1 ορίζει ότι : «Το Κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για τη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεμπόδιστη  άσκηση των συναφών μ’ αυτή δικαιωμάτων εναντίον κάθε προσβολής τους, μέσα στα όρια του νόμου. Η παρ. 2 α ορίζει ότι : «Η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών γενικά συμφερόντων των εργαζομένων».

Το άρθρο 12 παρ 1 το οποίο προστατεύει την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και ειδικότερα η παρ 2 που αναφέρεται στην προστασία των επαγγελματικών οργανώσεων (σωματεία). Ειδικότερα η παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι: «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία, τηρώντας τους  νόμους,  που ποτέ όμως δεν μπορούν να εξαρτήσουν την άσκηση του δικαιώματος αυτού από προηγούμενη άδεια». Η παρ. 2 ορίζει ότι : «Το σωματείο δεν μπορεί να διαλυθεί για παράβαση νόμου ή ουσιώδους διάταξης του

καταστατικού του, παρά μόνο με δικαστική απόφαση». Παράπλευρα υπάρχει μια σειρά άλλων διατάξεων του Συντάγματος οι οποίες ενδιαφέρουν το εργατικό δίκαιο, κατά τεκμήριο πάντως λιγότερο σημαντικών γι’ αυτό, όπως είναι οι διατάξεις που αναφέρονται στην προστασία της οικογένειας και της μητρότητας, τη θρησκευτική ελευθερία, την ελευθερία της επικοινωνίας και της ανταποκρίσεως.

2.  Ο Νόμος

Το εργατικό δίκαιο αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από νομοθετικές διατάξεις οι οποίες σε μερικές περιπτώσεις είναι εξαιρετικά λεπτομερειακές και δαιδαλώδεις και για το λόγο αυτό  είναι σύνηθες και  το φαινόμενο των αντιφατικών ρυθμίσεων.

Η κωδικοποίηση προβάλλεται κατά μία άποψη ότι θα οδηγήσει σε επίλυση των προβλημάτων αυτών που απορρέουν από το δαιδαλώδες και πολυάριθμο των ρυθμίσεων και ότι θα αποκαταστήσει την ενότητα στο εργατικό δίκαιο, την έλλειψη αντιφάσεων καθώς και θα καταστήσει εύκολη την ευχερή ανεύρεση για το μελετητή και τον εφαρμοστή του εργατικού δικαίου την κάθε φορά αναζητούμενη ρύθμιση.

Κατ’ άλλη άποψη προβάλλεται ότι η κωδικοποίηση είναι απρόσφορη για το εργατικό δίκαιο γιατί το καθιστά δύσκολα προσαρμοζόμενο στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Επίσης υποστηρίζεται ότι θα καταστήσει δυσχερή την χρονική προσαρμογή του, καθόσον ένα κωδικοποιημένο νομοθέτημα δεν μπορεί να μεταβληθεί αποσπασματικά σε επιμέρους διατάξεις του χωρίς να εξετασθεί εάν αυτή η μεταβολή του είναι συμβατή με το σύνολο των ρυθμίσεων του κωδικοποιημένου νομοθετήματος. Αυτό έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση των τροποποιήσεων με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό για την ευαίσθητη περιοχή ενδιαφέροντος και ρύθμισης του εργατικού δικαίου.

Τα μειονεκτήματα της κωδικοποίησης δημιούργησαν την πεποίθηση ότι ειδικά για την περιοχή του εργατικού δικαίου είναι περισσότερο βαρύνοντα ενσχέσει με τα πλεονεκτήματα και αυτός ήταν ο

λόγος για τον οποίο παρόλο ότι έγιναν πολλές προσπάθειες για να κωδικοποιηθεί ολικά ή μερικά η εργατική νομοθεσία, οι προσπάθειες αυτές δεν κατέληξαν σε κάποιο καρποφόρο αποτέλεσμα.

Σημαντικοί νόμοι για το εργατικό δίκαιο είναι:

  • Ο αστικός κώδικας, στα άρθρα 648-680 που αναφέρεται στην εργασία και γίνεται αναφορά όχι μόνο στις σχέσεις εξαρτημένης εργασίας αλλά και σε άλλες μορφές εργασίας που δεν πληρούν τα χαρακτηριστικά της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας.

-Ο Κώδικας Πολιτικής  Δικονομίας  ο  οποίος  περιέχει  ένα  σύνολο  διατάξεων που αναφέρονται στην ειδική διαδικασία  επίλυσης  των  εργατικών διαφορών.

  • Μια σειρά από ειδικούς εργατικούς νόμους, όπως:
  • ο ν.551/1915 για τα εργατικά ατυχήματα
  • ο ν.1112/1920 για την καταγγελία της σύμβασης εργασίας
  • ο ν.4694/1930 για την προστασία μισθών και ημερομισθίων
  • ο ν.3239/1955 για τις συλλογικές διαφορές εργασίας
  • το ν.δ 3789/1957 για τους κανονισμούς εργασίας
  • ο ν.281/1914 για τα σωματεία, κ.λ.π.

3.  Το έθιμο

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Αστικού Κώδικα οι κανόνες δικαίου περιλαμβάνονται και στα έθιμα. Θεωρητικά το έθιμο και σύμφωνα  με  την ανωτέρω διατύπωση του αστικού κώδικα είναι ισότιμο με τον νόμο ενώ στην πράξη έχει επικρατήσει ότι το έθιμο δεν μπορεί να έχει καταργητικό αλλά μόνο συμπληρωματικό χαρακτήρα.

Ενώ λοιπόν αυτή είναι η γενική περί του εθίμου στάση, στην περιοχή του εργατικού δικαίου το έθιμο έχει μια σημαντική διαφοροποίηση. Αναγνωρίζεται δηλαδή ότι το έθιμο μπορεί να ισχύει για τους εργαζόμενους υπό την προϋπόθεση ότι είναι ευνοϊκότερο έναντι κάποιας νομοθετικής ρύθμισης που περιείχε αναγκαστικού δικαίου κανόνες που θέτουν συνήθως τα όρια της προστασίας. Υποστηρίζεται ότι το έθιμο δεν πρέπει να συγχέεται με τις λεγόμενες επιχειρησιακές

συνήθειες, δηλαδή τις συνήθειες που διαμορφώνονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης επιχείρησης. Είναι αμφίβολο πάντως όπως υποστηρίζεται εάν οι επιχειρησιακές συνήθειες έχουν τα στοιχεία του εθίμου.

4.  Διοικητικές πράξεις

Το γεγονός ότι το εργατικό δίκαιο οφείλει να εξασφαλίζει με τις ρυθμίσεις του την καλύτερη δυνατή προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, αλλά και το γεγονός ότι ο νόμος από τη φύση του δεν μπορεί  να έχει τον λεπτομερειακό και εξειδικευτικό χαρακτήρα που μπορεί να έχει μια διοικητική πράξη, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η χρησιμοποίηση διοικητικών και μάλιστα κανονιστικού χαρακτήρα πράξεων είναι απαραίτητη προκειμένου να τύχει αποτελεσματικής ρύθμισης η ύλη του εργατικού δικαίου. Είναι σύνηθες λοιπόν φαινόμενο η με διοικητικές πράξεις και μάλιστα κανονιστικές πράξεις ρύθμιση που  μάλιστα  οφείλουν και πρέπει να στηρίζονται σε αντίστοιχη εξουσιοδοτική διάταξη που περιέχεται σε σχετικό νόμο για κατ’ εξουσιοδότηση ή άλλως για ρύθμιση σε εκτέλεση νόμου. Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιων πράξεων είναι αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας ή κοινές αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας με άλλους αρμόδιους υπουργούς που καθορίζουν επίκαιρα θέματα όπως δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, ωράρια καταστημάτων, διάφορα ζητήματα αμοιβών ειδικών κατηγοριών εργαζομένων κ.ο.κ.

Β. ΟΙ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΠΗΓΕΣ

Tα καταστατικά των σωματείων

Καθορίζουν τα όργανα και τις αρμοδιότητες των οργάνων της επαγγελματικής ένωσης. Άρα η εσωτερική νομιμότητα και η εσωτερική οργάνωση των σωματείων, όπως προσδιορίζονται από τα καταστατικά, είναι απαραίτητο στοιχείο για το εργατικό δίκαιο.

2.             Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Συλλογική σύμβαση είναι μια ιδιότυπη σύμβαση η οποία καταρτίζεται με τον τρόπο που καταρτίζεται μία κοινή σύμβαση. Η

διαφορά από αυτή είναι ως προς τα αποτελέσματα και την δεσμευτικότητα. Ενώ η κοινή σύμβαση δεσμεύει μόνο τα υπογράψαντα αυτή πρόσωπα η συλλογική σύμβαση αναπτύσσει από της συντελέσεώς της κανονιστική ισχύ, ισχύ νόμου δεσμεύουσα και πρόσωπα που δεν μετέσχαν στην κατάρτισή της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι για τη σύναψη της συλλογικής σύμβασης δεν απαιτείται η προϋπόθεση της ύπαρξης ειδικής ικανότητος την οποίαν κατέχουν οι πλέον αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των εργοδοτών και εργαζομένων.

3.                Oι διαιτητικές αποφάσεις

Όταν η συλλογική διαπραγμάτευση δεν οδηγεί σε αποτελέσματα η συλλογική σύμβαση μπορεί να παραπεμφθεί σε διαιτησία. Η διαιτητική απόφαση επιλύει κατά τρόπο ισοδύναμο  την  παραπεμπόμενη  διαφορά με τη διαιτητική απόφαση. Η διαιτητική απόφαση δηλαδή υποκαθιστά την έλλειψη συλλογικής σύμβασης κατά κανόνα στην περίπτωση που οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν οδηγούν σε συμπέρασμα.

4.               Κανονισμοί Εργασίας

Καταρτίζονται από τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 70 εργαζόμενους και ρυθμίζονται με αυτούς  ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την εκμετάλλευση που αφορούν στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων. Καταρτίζονται από τον εργοδότη και τα συμβούλια των εργαζομένων χωρίς να χρειάζονται, ύστερα από τον ν.17676/1988, την έγκριση της Διοίκησης. Παλαιότερα απαιτείτο μια τέτοια έγκριση της Διοικήσεως.

5.                Πρακτική της επιχείρησης

H κατά ομοιόμορφο τρόπο και για μακρό χρόνο αντιμετώπιση ζητήματος από την πλευρά του εργοδότη που αφορά στις εργασιακές σχέσεις στην συγκεκριμένη επιχείρηση.

Η νομολογία

Η νομολογία έχει ένα ιδιαίτερο ρόλο για το εργατικό δίκαιο. Έχει ίσως την πιο σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του δικαίου από οποιαδήποτε άλλη πηγή του δικαίου. Πολλοί είναι οι  λόγοι  γι’  αυτό, όπως ιδίως το γεγονός ότι το εργατικό δίκαιο είναι εξαιρετικά εύπλαστο και πρέπει να αφομοιώνει κάθε νέα κοινωνική προσαρμογή αλλά  και  γιατί το εργατικό δίκαιο δεν είναι ένα δίκαιο καταστρωμένο στο πλαίσιο μιας ή έστω περισσότερων κωδικοποιήσεων. Η νομολογία λοιπόν διαμορφώνει συνθήκες με τις παραδοχές της οι οποίες πέραν του ότι ρυθμίζουν συγκεκριμένες περιπτώσεις με σχετικά ομοιόμορφο τρόπο, παράλληλα δημιουργούν τις προϋποθέσεις και διαμορφώνουν το πλαίσιο νέων νομοθετικών ρυθμίσεων. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η νομολογία κατά την επεξεργασία στο πλαίσιο του εργατικού δικαίου διαφόρων γενικών ρητρών ή αορίστων εννοιών, τις οποίες αναλαμβάνει να εξειδικεύσει. Πολύ χαρακτηριστικά αναφέρονται δύο παραδείγματα: α) το άρθρο 281 Α.Κ. που αφορά στην κατάχρηση δικαιώματος και β) η νομολογιακή διαμόρφωση του όρου « σπουδαίος λόγος» που είναι ιδιαίτερα σημαντική για την καταγγελία. Για τη νομολογία αναφέρεται και αυτό ισχύει ιδιαίτερα προκειμένου για το εργατικό δίκαιο ότι δεν συνιστά πηγή δικαίου αλλά διαπλαστικό παράγοντα του δικαίου.

Κρατούσα είναι λοιπόν η άποψη ότι η νομολογία δεν είναι πηγή  του εργατικού δικαίου.

Η επιστήμη του δικαίου

Η επιστήμη του δικαίου, όπως σε κάθε κλάδο του δικαίου δεν αποτελεί πηγή του εργατικού δικαίου. Παρόλα αυτά αποτελεί και αυτή έναν ξεχωριστό παράγοντα για την διάπλαση του κλάδου αυτού του δικαίου. Η επιστήμη του δικαίου βρήκε γόνιμο έδαφος στην περιοχή του εργατικού δικαίου και λόγω της έλλειψης κωδικοποιήσεων αλλά και διότι το εργατικό δίκαιο είναι κατεξοχήν ένα δίκαιο «θεσμικής υφής» που της έδωσε τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και να προτείνει τους κατιδίαν

θεσμούς      οι     οποίοι      εντάχθηκαν     στην     πλειονότητά     τους     στην πραγματικότητα του εργατικού δικαίου.

ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ

1.      Οι διεθνείς συμβάσεις εργασίας

Οι συμβάσεις εργασίας οι οποίες έχουν εκπονηθεί στο πλαίσιο της Διεθνούς Οργανώσεως Εργασίας (Δ.Ο.Ε)

Από τη Διεθνή Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας έχει εκπονηθεί ένας σημαντικός αριθμός συμβάσεων εργασίας από τις οποίες η χώρα μας έχει επικυρώσει έναν αξιόλογο αριθμό.

Οι ενλόγω συμβάσεις εντάσσονται στο εσωτερικό δίκαιο με βάση το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος σύμφωνα το οποίο: «Οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου και οι διεθνείς συμβάσεις…υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου όχι  όμως  και του Συντάγματος».

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Είναι ο κυριότερος θεσμός από τον οποίο εξαρτάται η κατάρτιση διεθνών συμβάσεων που αφορούν σε θέματα της εργασίας.

Βασικά όργανα της Δ.Ο.Ε. είναι η Διεθνής Συνδιάσκεψη των Αντιπροσώπων των Μελών και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και το Διοικητικό Συμβούλιο.

–   Διεθνής Συνδιάσκεψη των Αντιπροσώπων των Μελών

Η Διεθνής αυτή Συνδιάσκεψη συνέρχεται μια φορά το χρόνο. Κάθε χώρα εκπροσωπείται από τέσσερις αντιπροσώπους. Οι δύο αντιπροσωπεύουν την κυβέρνηση και οι άλλοι δύο αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα την εργοδοτική πλευρά και την πλευρά των εργαζομένων. Οι δύο τελευταίοι ορίζονται από την κυβέρνηση αλλά πρέπει να προηγηθεί   η υπόδειξή τους από τις πιο αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των

εργοδοτών και εργαζομένων αντίστοιχα. Η Διεθνής Συνδιάσκεψη είναι το πιο σημαντικό και αποφασιστικής αρμοδιότητας όργανο της Δ.Ο.Ε.

–   Διεθνές Γραφείο Εργασίας

Έχει ως κύρια αποστολή να οργανώνει τις διεθνείς διασκέψεις.  Έχει ένα ρόλο υποστηρικτικό και γραμματειακού χαρακτήρα. Συλλέγει στοιχεία τα οποία θέτει υπόψη των Διεθνών Διασκέψεων και επίσης έχει και άλλα καθήκοντα τεχνικής υποστήριξης, οργάνωσης αποστολών εμπειρογνωμόνων κ.λ.π.

–   Διοικητικό Συμβούλιο

Έχει διοικητικά καθήκοντα και είναι επιφορτισμένο με την εκτέλεση των αποφάσεων της Διεθνούς Συνδιάσκεψης.

Επίσης υπάρχουν διάφορες επιτροπές οι  οποίες συγκροτούνται  και λειτουργούν στο πλαίσιο της Δ.Ο.Ε οι οποίες επιφορτίζονται με διαφορετικά η κάθε μία καθήκοντα που μπορεί να αναφέρονται ή σε διάφορα παγκόσμιου ενδιαφέροντος ζητήματα που άπτονται της εργασίας ή να αναφέρονται σε ειδικά ζητήματα διαφόρων χωρών ή περιοχών.

2.                Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Έγινε από τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και κυρώθηκε διαδοχικά δύο φορές από τη χώρα μας , τη δεύτερη με το ν.δ 53/1974. Κατοχυρώνονται με αυτή ιδίως το δικαίωμα της απαγόρευσης της αναγκαστικής εργασίας και αυτό της συνδικαλιστικής ελευθερίας.

3.                Ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης

Υπογράφηκε το 1961 από τα μέλη του Συμβουλίου της  Ευρώπης και τέθηκε σε ισχύ το 1965. Κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.1426/1984. Στο δεύτερο μέρος γίνεται λεπτομερής αναφορά στα προστατευόμενα δικαιώματα.

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ (ΕΝΩΣΙΑΚΟ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Η ένταξη της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες οδήγησε στο να αναδειχθεί εφεξής το κοινοτικό δίκαιο από τις σημαντικότερες πηγές του εργατικού δικαίου.

Κατά την πρώτη περίοδο της Κοινότητας επικρατεί η άποψη ότι η οικονομική πρόοδος και σύγκλιση θα οδηγήσει και στην κοινωνική. Η Σύμβαση της Ρώμης ορίζει ότι ως στόχος της Ευρωπαϊκής κοινότητας είναι «η συνεχής βελτίωση των όρων της ζωής και της απασχόλησης των λαών της Κοινότητας». Στην αρχή λοιπόν θεσπίστηκαν διατάξεις για την ελεύθερη μετακίνηση των εργαζομένων, (άρθρα 48-51 και άρθρα 117- 122), για την συνεχή βελτίωση των όρων απασχόλησης κ.ο.κ. Επίσης ορίστηκε από το άρθρο 117 ότι «Τα Κράτη μέλη συμφωνούν για τις ανάγκες να προαγάγουν την βελτίωση των όρων διαβιώσεως και εργασίας του εργατικού δυναμικού κατά τρόπο που να επιτρέπει την εναρμόνισή τους με στόχο την πρόοδο». Το άρθρο 118 Α ορίζει ότι, η Κοινότητα προστατεύει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, θεσπίζοντας ρυθμίσεις για διάφορες βελτιώσεις στους χώρους εργασίας, καθορίζοντας minimum εξασφαλιστικούς όρους. Στο πλαίσιο αυτό έχει εκδοθεί ένας σημαντικός αριθμός κανονισμών και οδηγιών που αφορούν σε θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων. Ενδεικτικά αναφέρονται : Οι κανονισμοί 1612/1968 και 1251/1970 για την ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων στα πλαίσια του άρθρου 48 ΣυνθΕΚ. Επίσης ένας σημαντικός αριθμός οδηγιών όπως 76/29 ΕΟΚ, 77/187 ΕΟΚ, 93/104 ΕΚ, 94/33 ΕΚ κλπ. Στη συνέχεια προοδευτικά έχουμε τη θέσπιση της λεγόμενης Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης (1986)και της Συνθήκης του Μάαστριχτ (1991) με την οποία μετονομάστηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πραγματοποίηση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς από το 1993 και εξής, είχε σημαντική επίδραση στο εργατικό δίκαιο και στους θεσμούς του λόγω του ότι απαιτείται εφεξής η θέσπιση νέων νόμων εργασίας για να αποφεύγεται η παραβίαση των διατάξεων των σχετικών με τον κανονισμό στην αγορά. Υπάρχει μια σειρά από ρυθμίσεις που εξεδόθησαν σε συνδυασμό με τα άρθρα 117 και 118 Α

Συνθ.Ε.Κ. και κατ’ εφαρμογή, κατ’ εξουσιοδότηση και προς εξειδίκευση των διατάξεων αυτών. Τέτοιες ρυθμίσεις πήραν τη μορφή κυρίως Οδηγιών για την προστασία των ανηλίκων, για τα χρονικά όρια εργασίας, για την υγιεινή και την ασφάλεια των εργαζομένων κ.λ.π.

Ιδιαίτερη σημασία επίσης για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα κοινωνικής πολιτικής έχει η υιοθέτηση του λεγόμενου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη το έτος 1989. Ο Χάρτης αυτός ο οποίος υπεγράφη από όλους πλην της Αγγλίας στο Στρασβούργο ως «κοινοτικός χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων» έχει απλώς διακηρυκτικό και όχι υποχρεωτικό χαρακτήρα. Αναφέρεται σε ένα κατάλογο θεμελιωδών δικαιωμάτων της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κ.λ.π.

Στο πλαίσιο της Συνθήκης του Μάαστριχτ περιλαμβάνεται το λεγόμενο «Κοινωνικό Πρωτόκολλο» που αποτελεί μια ειδική συμφωνία που εντάσσεται σε αυτήν για την επιτάχυνση της πραγματικής  εφαρμογής του Κοινοτικού Κοινωνικού Χάρτη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο διακρίνεται σε πρωτογενές και παράγωγο. Το πρωτογενές είναι το δίκαιο των Συνθηκών και παράγωγο είναι αυτό που προέρχεται από τη δικαιοπαραγωγική δραστηριότητα των οργάνων της Κοινότητας.

Στο παράγωγο δίκαιο υπάγονται οι λεγόμενες κανονιστικές πράξεις (réglements), οι οδηγίες (directives), οι συστάσεις  (recommendations) και οι γνώμες(avis). Μόνο η πρώτη κατηγορία έχει άμεση δεσμευτικότητα για τα κράτη μέλη.

Η διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων στο εργατικό δίκαιο γίνεται με τις οδηγίες. Η δέσμευση μιας οδηγίας προς  το δικαστή  υπάρχει ως προς την ερμηνεία του κοινοτικού δικαίου.  Σε  περίπτωση  που υπάρξει αμφιβολία παραπέμπεται το ζήτημα στο ΔΕΚ. Μια οδηγία είναι δεσμευτική υπό την προϋπόθεση ότι θα μετατραπεί σε εσωτερικό δίκαιο. Κάθε κράτος μάλιστα είναι ελεύθερο να επιλέξει τον τρόπο της μετατροπής μιας κοινοτικής οδηγίας σε εσωτερικό δίκαιο (189παρ.3 Συνθ).

Δύο βασικά θέματα ενδιαφέροντος του εργατικού δικαίου είναι η ελευθερία μετακίνησης και τα θέματα που αφορούν στην εναρμόνιση των ρυθμίσεων για τη σύμβαση εργασίας.

Το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης περιλαμβάνει την ελεύθερη μετακίνηση κάθε εργαζόμενου και των ελευθέρων επαγγελματιών. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα εγκατάλειψης μιας χώρας και δικαίωμα εισόδου σε μια άλλη με σκοπό  την  απασχόληση. Αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε τομέα δραστηριότητας και αυτήν ακόμα τη Δημόσια Διοίκηση υπό την προϋπόθεση πάντως ότι δεν πρόκειται για θέσεις που συνιστούν κατεξοχήν άσκηση δημόσιας εξουσίας.

Επίσης στο πλαίσιο του δικαιώματος αυτού έχει θεσπισθεί και η απαγόρευση διακρίσεων μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών.

Επιφύλαξη μόνη είναι αυτή της δημόσιας τάξης,  παρέχεται  δηλαδή η δυνατότητα σε ένα κράτος να απαγορεύσει σε έναν εργαζόμενο την παραμονή για λόγους δημόσιας τάξης.

Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ

Οι κανόνες του δικαίου ιεραρχούνται μεταξύ τους αναλόγως της πηγής της προέλευσής τους. Έτσι στην ιεραρχία αυτή προκειμένου για το εργατικό δίκαιο προηγείται το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο και ακολουθούν οι κανόνες του διεθνούς δικαίου και στη  συνέχεια  οι κανόνες οι οποίοι προέρχονται από τυπικό νόμο, έθιμο, συλλογική σύμβαση εργασίας (με την οποία εξομοιώνεται και η διαιτητική απόφαση), κανονισμό εργασίας, γενικές αρχές του δικαίου, πρακτική της επιχείρησης. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι χωρίς να συνιστούν πηγές του εργατικού δικαίου, αποφασιστική επίδραση στη διαμόρφωση της σχέσης εργασίας ασκούν η σύμβαση εργασίας με το περιεχόμενο το οποίο προσλαμβάνει, και το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ Η ΙΔΙΟΤΥΠΙΑ ΤΗΣ

Αν ένα ζήτημα ρυθμίζεται από κανόνα ο οποίος προέρχεται  από μία μόνο πηγή, εφαρμόζεται η ρύθμιση αυτή  χωρίς  κανένα  πρόβλημα υπό την προϋπόθεση ότι συμφωνεί με το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο και με τους κανόνες οι οποίοι προέρχονται από άλλες  υπερκείμενες πηγές. Αν όμως ρυθμίζεται το ίδιο ζήτημα από κανόνες διαφορετικής πηγής προέλευσης, αν δηλαδή πρόκειται σύγκρουση ρυθμίσεων, εξετάζεται πως θα αρθεί αυτή η σύγκρουση και βέβαια στην περίπτωση αυτή θα υπερισχύσει η ρύθμιση που προέρχεται από πηγή ανώτερης τάξης. Αυτό ισχύει με μία βασική εξαίρεση η οποία συνίσταται στο ότι αν υπάρχει ευνοϊκότερη ρύθμιση για τον εργαζόμενο η οποία προέρχεται από πηγή κατώτερης τάξης, αυτή η ρύθμιση θα υπερισχύσει ανεξαρτήτως εάν υπάρχει ρύθμιση που προέρχεται από πηγή ανώτερης τάξης η οποία είναι δυσμενέστερη για τον εργαζόμενο.

Επίσης εάν πρόκειται κανόνες που προέρχονται από πηγή προέλευσης ιδίου επιπέδου τότε θα ισχύσουν οι κοινοί κανόνες και αξιώματα για τη σύγκρουση κανόνων που προέρχονται από κανόνες του ιδίου επιπέδου (υπερίσχυση μεταγενεστέρου κανόνα, η υπερίσχυση ειδικοτέρου κανόνα κ.λ.π).

ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΥΠΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Ή ΣΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ;

Το εργατικό δίκαιο εντάσσεται καταρχήν στο ιδιωτικό δίκαιο και στους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η τοποθέτηση του εργατικού δικαίου αποκλειστικά στην περιοχή του ιδιωτικού δικαίου αντιστοιχεί ιδίως σε αυτήν την περίοδο κατά την οποία η διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου ήταν απόλυτη. Σήμερα η αυστηρή περιχαράκωση των δύο περιοχών του δικαίου έχει εγκαταλειφθεί και υποστηρίζεται ότι μπορεί να συνυπάρχει και μάλιστα κατά αρμονικό τρόπο σε ορισμένες περιοχές και σε  ορισμένους θεσμούς το  ιδιωτικό  με το δημόσιο δίκαιο.

Το εργατικό δίκαιο δεν καταλαμβάνει τους εργαζόμενους στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα και μάλιστα τους συνδεόμενους με τις διάφορες

«οργανώσεις» του με σχέση δημοσίου δικαίου, σχέση που προσδίδει σε αυτούς τον χαρακτηρισμό του «δημοσίου υπαλλήλου» και τους υπάγει ευθέως στον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην έννοια του Δημόσιου Τομέα ανήκουν οι κεντρικές κρατικές υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης.

Παρόλα αυτά υπάρχουν ορισμένα στοιχεία τα οποία προσδίδουν στο εργατικό δίκαιο χαρακτηριστικά δημοσίου δικαίου:

  • Το ότι στο πλαίσιο του εργατικού δικαίου γίνεται επίκληση με μιαν μεγάλη πυκνότητα κανόνων συνταγματικού δικαίου, διεθνούς και  δικαίου της ΕΕ και μάλιστα πρωτογενούς.
  • Το ότι το εργατικό δίκαιο έχει από τη φύση του έντονα προστατευτική λειτουργία.
  • Το ότι το σύνολο σχεδόν των διατάξεων του εργατικού δικαίου είναι διατάξεις αναγκαστικού δικαίου.
  • Το ότι ο δικαιοπαραγωγικός τρόπος ο οποίος ακολουθείται στο εργατικό δίκαιο είναι ανάλογος με αυτόν του δημοσίου δικαίου
  • Πολλές διατάξεις του αφορούν σε σχέσεις οι οποίες δημιουργούνται μεταξύ κράτους ή ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ως φορέων δημόσιας εξουσίας και πολιτών.

Υπάρχουν πάντως μεγάλος αριθμός σχέσεων και στο πλαίσιο του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα που καταλαμβάνονται από το εργατικό δίκαιο. Οι σχέσεις τις οποίες δημιουργούν οι διάφοροι φορείς του Δημοσίου με τους πάσης φύσεως «συμβασιούχους» που συμβάλλονται με αυτούς είναι σχέσεις που καταλαμβάνονται από το εργατικό δίκαιο. Οι διάφοροι συμβασιούχοι και ωρομίσθιοι συνδέονται με το Δημόσιο με συμβάσεις εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, οι οποίες υπόκεινται στο ισχύον καθεστώς της καταγγελίας. Στις περιπτώσεις αυτές το Δημοσιοϋπαλληλικό Δίκαιο εφαρμόζεται σε ορισμένα τμήματα  αυτού κατ’ αναλογία, όπως είναι το πειθαρχικό δίκαιο. Πρέπει να σημειωθεί

ότι στις πλείστες περιπτώσεις οι έκτακτοι ή συμβασιούχοι ή ωρομίσθιοι του Δημοσίου καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας και αυτές τις σχέσεις σκοπεύει να καταλάβει η πρόσφατη Κοινοτική Οδηγία.

Σημειώνεται ότι οι κοινές ρυθμίσεις του εργατικού δικαίου δεν καταλαμβάνουν τους εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στο χώρο της Ναυτιλίας για τους οποίους εφαρμόζεται ο Κώδικας του Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σύμφωνα με το άρθρο 648 παρ.1: «Με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, την εργασία του στον εργοδότη και αυτός να καταβάλει το συμφωνημένο μισθό».

Συνεπώς τα στοιχεία της έννοιας της σύμβασης σύμφωνα και  με τον παραπάνω ορισμό είναι τα εξής:

  1. Το αντικείμενο της σύμβασης δηλαδή η δέσμευση για την παροχή εργασίας.

Δεν είναι δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο σύμβασης οτιδήποτε. Υπάρχουν ορισμένοι νόμιμοι περιορισμοί όπως αυτοί που αφορούν ιδίως τους ανηλίκους και τα παιδιά και τις γυναίκες των οποίων δεν μπορεί να γίνει υπέρβαση. Άρα το περιεχόμενο της σύμβασης εργασίας για να είναι νόμιμο πρέπει όπως και το περιεχόμενο κάθε σύμβασης να  μην  αντίκειται στο νόμο.

  • Η    διάρκεια    που    μπορεί    να    είναι    ορισμένη    ή    αόριστη   και    να προσδιορίζεται κατά πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.
  • Η αντιπαροχή για την εργασία που είναι ο μισθός.

Ο μισθός υπόκειται σε εννοιολογική οριοθέτηση υπό την έννοια ότι δεν αποτελεί μισθό κάθε είδος αντιπαροχής.   Άλλου είδους αντιπαροχές   ή ανταλλάγματα δεν αποτελούν μισθό και οδηγούν στη κατάταξη της σχέσης εργασίας σε άλλη κατηγορία διάφορη αυτής της σχέσης εξαρτημένης εργασίας.

Θεμελιώδης ιδιότητα του μισθού είναι ο καθορισμός κατώτατων ορίων με διάφορους τρόπους (νόμο, συλλογική σύμβαση εργασίας, διαιτητική απόφαση, υπουργική απόφαση).

Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι ενοχική και αμφοτεροβαρής. Προβλέπονται δικαιώματα και υποχρεώσεις για αμφότερα τα μέρη σε τρόπον ώστε έναντι των δικαιωμάτων του ενός μέρους ίστανται υποχρεώσεις του άλλου και τανάπαλιν.

Η σύμβαση είναι διαρκής που σημαίνει ότι δεν είναι στιγμιαία η εκπλήρωσή της.

Η σύμβαση μπορεί να καταρτίζεται εγγράφως ή προφορικά.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Σύμβαση ορισμένου χρόνου πρόκειται όταν η σύμβαση καταρτίζεται για ορισμένο χρόνο.

Στη σύμβαση εργασίας ισχύει η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων που σημαίνει ότι το πρόσωπο είναι ελεύθερο να καταρτίζει σύμβαση και να προσδιορίσει ελεύθερα το πρόσωπο του αντισυμβαλλομένου και το περιεχόμενο της σύμβασης.

Περιορισμοί που τίθενται από το νόμο είναι π.χ.:

  1. Η πρόσληψη μόνο μέσω του Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας του Ο.Α.Ε.Δ. Εάν ο εργοδότης προσλαμβάνεται με άλλο τρόπο οφείλει σε αναγγελία εντός 8 ημερών στο Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας.
  2. Περιορισμοί που τάσσονται από το N.3227/2004 που προβλέπει ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης.
  3. Λαμβάνεται ειδική μέριμνα για απασχόληση προσώπων ειδικών κατηγοριών π.χ. πολυτέκνων ή με ποσοστό αναπηρίας άνω του 50%.
  4. Απαγορεύονται διακρίσεις εις βάρος εργαζομένων για την είσοδό τους στην απασχόληση βάσει του φύλου, της οικογενειακής  κατάστασης  ή των οικογενειακών υποχρεώσεων (άρθρα 3 και 4 του N.1483/1984, άρθρο 5 του N.3488/2005).

Σύμβαση αορίστου χρόνου πρόκειται όταν καταρτίζεται για αόριστο χρόνο.

Ο χρονικός προσδιορισμός δεν είναι πάντοτε απολύτως σαφής και άρα δεν είναι ευχερές να διαγιγνώσκεται πάντοτε αν πρόκειται σύμβαση ορισμένου ή αορίστου χρόνου.

Η πρακτική σημασία της διάκριση της σύμβασης ορισμένου  από την σύμβαση αορίστου χρόνου είναι πολύ μεγάλη γιατί η υπαγωγή στη μία ή την άλλη κατηγορία έχει άμεση επίδραση στην καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Σύμβαση ορισμένου χρόνου διαρκούντος του συμβατικού χρόνου καταγγέλλεται μόνο για σπουδαίο λόγο. Ενώ σύμβαση αορίστου χρόνου καταγγέλλεται οποτεδήποτε και όχι αναγκαία για σπουδαίο λόγο. Το τί αποτελεί «σπουδαίο λόγο» και αντίστοιχα τι «δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο» έχει καθορισθεί από τη νομολογία των δικαστηρίων. Η έννοια «σπουδαίος λόγος» είναι μια από τις κλασσικές αόριστες έννοιες στο δίκαιό μας που έχει την ανάγκη εξειδίκευσης και προσδιορισμού της από τα δικαστήρια. Πρέπει να σημειωθεί μάλιστα ότι είναι πολύ μεγάλη η περιπτωσιολογία που προκύπτει από τη νομολογία για το τι συνιστά σπουδαίο λόγο. Έτσι αν κάποιος (εργοδότης ή εργαζόμενος) θέλει να καταγγείλει μια σύμβαση ορισμένου χρόνου πρέπει να ερευνήσει ιδίως στις περιπτώσεις που υπάρχουν αμφιβολίες  αν συντρέχει πράγματι ή όχι η προϋπόθεση του σπουδαίου λόγου.

Κατά το άρθρο 671 Α.Κ σύμβαση εργασίας που  συνομολογήθηκε για ορισμένο χρόνο, λογίζεται ότι ανανεώθηκε για αόριστο χρόνο εάν μετά τη λήξη του χρόνου της ο εργαζόμενος εξακολουθεί την  εργασία του χωρίς να εναντιώνεται ο εργοδότης.

Το άρθρο 8 παρ.3 του N.2112/1920 όπως έχει τροποποιηθεί (με άρθρο 11 του N.4558/1920 και 11 του  N.547/1937)  ορίζει  ότι  συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου εξομοιώνονται με συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου όταν ο καθορισμένος χρόνος της διάρκειάς τους δεν δικαιολογείται από τη φύση της σύμβασης, αλλά  έγινε  με σκοπό την καταστρατήγηση των σχετικών με την καταγγελία σύμβασης αορίστου χρόνο διατάξεων.

Το π.δ 81/2003 το οποίο ενσωμάτωσε  την  οδηγία  1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου της 28.6.1999, όπως τροποποιήθηκε από το π.δ 180/2004, αφορά σε εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.

Το π.δ αυτό όρισε ότι η χωρίς περιορισμούς ανανέωση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιολογείται μόνο για αντικειμενικό λόγο και πρέπει ο λόγος αυτός να αναφέρεται στη σύμβαση εγγράφως. Ο νόμος ορίζει ενδεικτικά τέτοιες περιπτώσεις (π.χ. συμβάσεις μαθητείας, επαγγελματικής εκπαίδευσης)

Σε περίπτωση που η συνολική διάρκεια υπερβαίνει τα 2 έτη ή ο αριθμός των συμβάσεων τις 3 τεκμαίρεται ότι επιδιώκεται να καλυφθούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.

Αντίστοιχη λειτουργία με το ως άνω π.δ έχει για το Δημόσιο Τομέα το π.δ 164/2004.

ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τα μέρη τα οποία μετέχουν σε μία σύμβαση εργασίας είναι:

  • O εκμισθωτής της εργασίας ο οποίος καλείται και μισθωτός και κατά την γλώσσα της καθημερινότητος και κατά την γλώσσα των συναλλαγών αλλά και αυτήν της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
  • Ο μισθωτής της εργασίας ο οποίος επίσης και κατά την γλώσσα της καθημερινότητας και κατά την γλώσσα των συναλλαγών αλλά και αυτήν της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας ονομάζεται εργοδότης.

Ο χαρακτήρας της σχέσης εργασίας είναι καταρχήν προσωπικός. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί κάποιος να προσφέρει την εργασία του δι’ άλλου προσώπου ο οποίος ενεργεί αντί του ιδίου αλλά  μόνο αυτοπρόσωπα

Εν σχέσει με την εργασία το πρώτο από τα ως άνω δύο πρόσωπα υποχρεούται να προσφέρει την εργασία του, το δεύτερο να αξιώσει την παροχή της εργασίας.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΡΗ ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Για τη σύναψη έγκυρης σύμβασης εργασίας απαιτούνται οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έγκυρη σύναψη οποιασδήποτε αμφοτεροβαρούς σύμβασης και ειδικότερα:

1.   Ικανότητα για δικαιοπραξία

Όσοι δεν έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα δεν μπορούν να συνάπτουν έγκυρα σύμβαση εργασίας. Δικαιοπρακτική ικανότητα έχουν αυτοί που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της  ηλικίας  τους  και  δεν έχουν υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση. Επίσης και οι περιορισμένα ικανοί για δικαιοπραξία  έχουν περιορισμένη  ικανότητα και για τη σύναψη έγκυρης σύμβασης εργασίας. Χαρακτηριστική κατηγορία προσώπων που μόνο υπό προϋποθέσεις μπορούν  να συνάψουν έγκυρα σύμβαση εργασίας είναι οι ανήλικοι. Οι ανήλικοι από 13 ετών και για ελαφρές εργασίες, όταν αυτό επιτρέπεται, μπορούν δια του γονέα ή επιτρόπου τους να συνάψουν σύμβαση εργασίας και μάλιστα διάρκειας που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη. Μετά τη συμπλήρωση δε του 15ου έτους της ηλικίας τους μπορούν να συνάπτουν έγκυρα σύμβαση εργασίας με τη συναίνεση του προσώπου το οποίο ασκεί την επιμέλεια. Όταν ο χρόνος της σύμβασης είναι μεγαλύτερος των 2 ετών ισχύει το άρθρο 1526 Α.Κ. σύμφωνα με το οποίο εκτός από την άδεια  του επιτρόπου ή του γονέα, απαιτείται και άδεια από το δικαστήριο. Για τους ανηλίκους κάτω των 15 ετών και μέχρι το 13ο έτος και υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις ισχύει σήμερα ότι μπορούν να απασχολούνται σε  ορισμένες μόνο εργασίες και μετά από χορήγηση  σχετικής άδειας από την Επιθεώρηση Εργασίας σε καλλιτεχνικές ιδίως εκδηλώσεις, και προγράμματα, επιδείξεις μόδας κτλ και εφόσον δεν θίγεται η σωματική και ψυχική υγεία αυτών  και  η  ηθική  τους. Για  τους  ανηλίκους  κάτω των 18 ενγένει ετών απαγορεύεται να απασχολούνται σε έργα ή δραστηριότητες που είναι πιθανό να βλάψουν υγεία και ασφάλεια ή να προσβάλλουν την ηθική τους. Οι δραστηριότητες προκύπτουν από σχετική υπουργική απόφαση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (άρθρο 4 παρ.1 του ν.2918/2001- Δ.Σ.Ε. υπ’αρ.182/1999).

2.  Μη εικονική δήλωση βουλήσεως

Αυτό σημαίνει ότι η σύμβαση εργασίας δεν θα πρέπει να είναι εικονική (άρθρο 138 Α.Κ.). Εικονικότητα μάλιστα συντρέχει όταν ο σκοπός της κατάρτισης της σύμβασης εργασίας είναι άλλος από τον προδιαγραφόμενο από τον νόμο σκοπό της σύμβασης εργασίας πχ  γίνεται για λόγους παραμονής αλλοδαπού στη χώρα, για φοροαπαλλαγές κτλ

3.  Βούληση απαλλαγμένη ελαττωμάτων

Καθένα από τα συνερχόμενα στη σχέση εργασίας πρόσωπα πρέπει κατά τον χρόνο κατάρτισης της σύμβασης να μη πάσχουν από σοβαρή πνευματική νόσο που να αποκλείει εντελώς τη χρήση του λογικού. Σε περίπτωση που ήθελε συμβεί το ένα τουλάχιστον από τα δύο  μέρη να  μην έχει συνείδηση των πραττομένων η σύμβαση είναι άκυρη από την αρχή, δεν παράγει δηλαδή καθόλου έννομα αποτελέσματα. Μπορεί όμως ελάττωμα σε σχέση με τη βούληση των μετεχόντων προσώπων να εκδηλωθεί αργότερα και σε χρόνο μεταγενέστερο της κατάρτισης της σύμβασης.  Το είδος του ελαττώματος μπορεί να είναι η πλάνη, η απάτη    ή η απειλή. Τα ελαττώματα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε ακύρωση τη δικαιοπραξία. Στην περίπτωση αυτή η σύμβαση εργασίας δεν είναι από την αρχή άκυρη αλλά είναι δυνατό να ακυρωθεί σε περίπτωση που θα διακριβωθεί ότι συνέτρεξαν τα ως άνω ελαττώματα.

4.  Τύπος όπου απαιτείται

Είναι όμως καταρχήν άτυπη που σημαίνει ότι εκτός από ορισμένες ειδικά στο νόμο προβλεπόμενες περιπτώσεις για τις οποίες προβλέπεται  η υποχρεωτική έγγραφη κατάρτιση στις λοιπές περιπτώσεις δεν απαιτείται η τήρηση του έγγραφου τύπου. Το «απαιτείται» αποδίδεται διαφορετικά με τη διατύπωση ότι για την κατάρτισή της επιβάλλεται ο έγγραφος τύπος ως τύπος συστατικός.

Η πρακτική σημασία του ότι η σύμβαση εργασίας είναι καταρχήν άτυπη είναι πολύ μεγάλη π.χ ο προσωπικός φίλος του εργοδότη απασχολείται στην επιχείρηση του εργοδότη χωρίς να έχει υπογράψει σύμβαση εργασίας ή να έχει εφοδιασθεί με τα απαραίτητα έγγραφα,  όπως βιβλιάριο υγείας. Στην περίπτωση αυτή εφόσον προσφέρει πραγματικά τις υπηρεσίες του έχει καταρτισθεί μεταξύ των μερών σύμβαση εργασίας.

Η κοινοτική νομοθεσία που έχει ενσωματωθεί στο εσωτερικό δίκαιο επιβάλλει το ενημερωτικό έγγραφο το οποίο περιέχει τους ουσιώδεις όρους της συμβάσεως εργασίας και το οποίο πρέπει να παραδοθεί από τον εργοδότη στον εργαζόμενο κατά την έναρξη της εργασιακής σχέσης.

Ειδικότερα το π.δ 156/1994 το οποίο ενσωμάτωσε στο εσωτερικό δίκαιο την οδηγία 91/533 Ε.Ο.Κ. ορίζει ότι ο εργοδότης υποχρεώνεται να ενημερώσει τον εργαζόμενο εντός δύο μηνών από την έναρξη της σχέσεως εργασίας για τους όρους αυτούς. Η παράλειψη της υποχρέωσης αυτής συνεπάγεται για τον εργοδότη πρόστιμο αλλά δεν έχει επίδραση στο κύρος της σχέσης εργασίας.

5.    Να μη αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη του νόμου ή στα χρηστά ήθη.

Αυτό θεμελιώνεται για την περίπτωση αντίθεσης σε απαγορευτική διάταξη του νόμου στο άρθρο 174 Α.Κ. και για την περίπτωση της αντίθεσης προς τα χρηστά ήθη στο άρθρο 178 Α.Κ. Η αισχροκερδής δικαιοπραξία είναι ειδικότερη κατηγορία αντίθετης με τα χρηστά ήθη δικαιοπραξίας και προβλέπεται από το άρθρο 179 Α.Κ.

– Πρόσθετες προϋποθέσεις

Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται πρόσθετες προϋποθέσεις  π.χ βιβλιάριο υγείας, ορισμένη άδεια, ορισμένο επαγγελματικό δίπλωμα κτλ

Συνέπεια άμεση οποιασδήποτε έλλειψης είναι η ακυρότητα. Μπορεί πάντως η εκ των υστέρων πλήρωση ελλείπουσας προϋπόθεσης να οδηγήσει στην εκ των υστέρων ισχυροποίηση της σχέσης εργασίας.

ΑΚΥΡΗ, ΑΚΥΡΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΥΡΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Όταν η σύμβαση δεν πληροί τους αναγκαστικού δικαίου κανόνες και προϋποθέσεις είναι άκυρη. Αν στην πραγματικότητα πάντως λειτούργησε παράγονται έννομες συνέπειες για τον παρελθόντα χρόνο. Μόνη διαφορά είναι ότι για τον παρελθόντα χρόνο υφίσταται υποχρέωση αποζημίωσης λόγω καταγγελίας έγκυρης σύμβασης όχι  όμως  και  άκυρης.

Στις περιπτώσεις που συντρέχει κατά τα ανωτέρω πλάνη, απάτη, απειλή κατά την κατάρτιση σύμβασης εργασίας, η σύμβαση αυτή χαρακτηρίζεται ως ακυρώσιμη. Ακυρώσιμη σύμβαση εργασίας δεν σημαίνει σύμβαση που δεν παράγει αποτελέσματα αλλά αντιθέτως η σύμβαση παράγει αποτελέσματα μέχρι τη δικαστική της ακύρωση. Αυτός που πλανήθηκε, απατήθηκε και απειλήθηκε κατά την κατάρτιση της σύμβασης μπορεί να ζητήσει την ακύρωση της μέσα σε δύο χρόνια από την κατάρτισή της ή τον τερματισμό της κατάστασης της πλάνης, απάτης, απειλής. Σύμφωνα με το άρθρο 184 Α.Κ. : « Η ακυρώσιμη δικαιοπραξία μετά την ακύρωσή της εξομοιώνεται με την εξαρχής άκυρη, με την επιφύλαξη των διατάξεων που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα που τρίτος απέκτησε από σύμβαση που ακυρώθηκε».

Άκυρη είναι η σύμβαση η οποία δεν παράγει έννομα  αποτελέσματα. Και βεβαίως δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι μία σύμβαση η οποία στην πράξη λειτούργησε de facto και δημιούργησε πραγματικές καταστάσεις, ότι δεν παράγει κανένα αποτελέσματα. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται δεκτό από τη νομολογία ότι η σχέση  εργασίας είναι άκυρη, δεν παράγει όμως έννομες συνέπειες για το

μέλλον. Γίνεται δεκτό από τη νομολογία επίσης ότι απαιτείται καταγγελία και στην περίπτωση της άκυρης συμβάσεως προκειμένου να λυθεί η εργασιακή σχέση από πλευράς του εργοδότη με όλες τις συνέπειες που έχει αυτή πλην της καταβολής αποζημιώσεως.

Μερικά άκυρη δικαιοπραξία σύμφωνα με το 181 Α.Κ. το οποίο ρυθμίζει γενικώς το θέμα της μερικής ακυρότητας των δικαιοπραξιών, ορίζεται: «Η ακυρότητα μέρους συνεπιφέρει την ακυρότητα ολόκληρης της δικαιοπραξίας, αν συνάγεται ότι δεν θα είχε επιχειρηθεί χωρίς το άκυρο μέρος». Στην προκειμένη δηλαδή περίπτωση πρέπει κάθε φορά   να αναζητείται τι ήθελαν τα μέρη. Αν δηλαδή τα μέρη θα ήθελαν τη διατήρηση της ισχύος της συμβάσεως και αν ακόμη ένα ορισμένο μέρος της σύμβασης δεν ετίθετο λόγω ακυρότητος σε ισχύ. Το ζήτημα δεν είναι απλό πάντοτε διότι δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί η πραγματική βούληση των μερών σε περίπτωση που αυτά γνώριζαν ότι δεν θα ίσχυε το άκυρο μέρος της συμβάσεως. Η παραπάνω αντιμετώπιση είναι πολύ σημαντική διότι έτσι διασώζονται συμβάσεις οι οποίες άλλως θα ήταν εξολοκλήρου άκυρες και έχει για προφανείς λόγους  ιδιαίτερη  σημασία στο εργατικό δίκαιο εφόσον εδώ κατά κανόνα το κυρίως σκοπούμενο δεν είναι να ακυρωθεί η σύμβαση αλλά να περισωθεί η ισχύς της.

Από τη νομολογία θεωρείται ότι εάν πρόκειται για όρο της σύμβασης ο οποίος είναι υπέρ του εργαζομένου και ο  όρος  αυτός κρίνεται άκυρος, ο όρος αυτός θεωρείται εκ των ουσιωδών της σύμβασης και συμπαρασύρει σε ακυρότητα ολόκληρη τη σύμβαση. Άλλωστε αυτό ισχύει σε κάθε περίπτωση σύμβασης.

ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

  1. Η παροχή της εργασίας και ετοιμότητα για την  παροχή  εργασίας

Πρέπει να υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα οποιουδήποτε είδους και μορφής. Και η σκόπιμη ακινησία είναι εργασία (π.χ. αυτή του μοντέλου για τους καλλιτέχνες) καθώς και η ετοιμότητα για εργασία (π.χ. αυτή του ηθοποιού ή αθλητού για αντικατάσταση συναδέλφου στην περίπτωση που θα ασθενήσει, αυτή του νυχτοφύλακα που μπορεί ακόμη και να κοιμάται).

2.  Εξάρτηση

Για τον προσδιορισμό της εξάρτησης έχουν προταθεί στη θεωρία τα εξής κριτήρια :

α. Tης οικονομικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό κριτήριο είναι η οικονομική εκμετάλλευση του μέρους του εργαζομένου από την εργοδοτική πλευρά.

β. Της νομικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό η εξάρτηση έχει νομικό ένδυμα και συνίσταται ακριβώς στο δικαίωμα του ενός μέρους να εκδίδει εντολές και την υποχρέωση του άλλου να υπακούει σε αυτές.

γ. Της προσωπικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό στο πλαίσιο της εργασιακής σχέσης ο εργαζόμενος θέτει στη διάθεση του εργοδότη το σύνολο της προσωπικότητάς του και των αναφορών της και αυτό είναι ακριβώς που θεμελιώνει την εξάρτηση.

δ. Της οργανωτικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό το γεγονός που θεμελιώνει την εξάρτηση  δεν είναι η υπό οποιαδήποτε έννοια θεωρούμενη σχέση εργοδότη και εργαζόμενου αλλά η σύνδεση του εργαζόμενου με τον χώρο της εκμετάλλευσης και η υπαγωγή του εργαζόμενου σε αυτήν.

Η ελληνική νομολογία φαίνεται ότι είναι προσηλωμένη στο στοιχείο της προσωπικής εξάρτησης οπωσδήποτε θεωρούμενης και όχι στο στοιχείο της οργανωτικής εξάρτησης. Πάντως τα όρια σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι απολύτως σαφή.

Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υπάρχει όταν ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του με μισθό και υπόκειται στη λεγόμενη διευθυντική εξουσία ή το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Αυτό σημαίνει κατά τη νομολογία ότι προσδιορίζει ο ίδιος ο εργοδότης τον τόπο, τον χρόνο, τον τρόπο εκτελέσεως της εργασίας, τις εφαρμοστέες μεθόδους και τις λοιπές συνθήκες της παροχής της εργασίας κτλ

Η ύπαρξη ή μη του στοιχείου της εξαρτήσεως δεν είναι κάτι που είναι πάντοτε ευχερώς διακριβώσιμο.

Κατ’ αντιδιαστολή σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών πρόκειται όταν δεν υπάρχει ο κατά τα ανωτέρω στενός δεσμός μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου.

3.  Αμοιβή

Δεν νοείται παροχή εξαρτημένης εργασίας χωρίς αντίστοιχη αμοιβή του εργαζομένου γιαυτή.

ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Α. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

  1. Υποχρέωση για απασχόληση μισθωτού

Ο εργοδότης δεσμεύεται να απασχολεί τον εργαζόμενο με τον τρόπο που προσδιορίζεται στη σύμβαση εργασίας. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να παρουσιάζεται ως αυτονόητη αλλά δεν είναι στην πραγματικότητα διότι ο εργοδότης μπορεί για διάφορους λόγους ή να απασχολεί το μισθωτό σε διάφορη εργασία από αυτή που συμφωνήθηκε   ή και να μην απασχολεί καθόλου το μισθωτό, κάτι το οποίο ισχύει ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες παρόλον ότι έχει

προηγηθεί δικαστική απόφαση η οποία κρίνει άκυρη την καταγγελία, ο εργοδότης αρνείται να απασχολήσει τον εργαζόμενο.

2.  Υποχρέωση για καταβολή του μισθού

Η καταβολή του μισθού γίνεται μέσα στα πλαίσια που καθορίζει ο νόμος και η ιδιαίτερη συμφωνία ή η σύμβαση μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου.

3.  Υποχρέωση χορήγησης αδειών

Ο νόμος καθορίζει μία σειρά αδειών πλην της λεγόμενης τακτικής   ή κανονικής άδειας η χορήγηση των οποίων βαρύνει οπωσδήποτε τον εργοδότη.

4.           Υποχρέωση αποζημιώσεως σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος

Υπάρχουν υποχρεώσεις οι οποίες θεμελιώνονται κατ’ ευθείαν στο νόμο και δεν έχουν σχέση με οποιαδήποτε ειδική συμφωνία μεταξύ των μερών που βαρύνουν τον εργοδότη σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και αυτές ισχύουν ανεξάρτητα και παράλληλα με αυτές που βαρύνουν   τον ασφαλιστικό φορέα.

5.  Υποχρέωση πρόνοιας

Ο εργοδότης πρέπει να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα με τα οποία διασφαλίζεται καλύτερα και σύμφωνα με τον νόμο η ζωή και  η υγεία του εργαζόμενου. Πρέπει να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την διασφάλιση των καθιερωμένων και νομοθετημένων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας. Ιδιαίτερη φροντίδα για τη διαβίωση του εργαζόμενου πρέπει να λαμβάνει ο εργοδότης στην περίπτωση που ο εργαζόμενος διαμένει στη οικία του. Η λήψη των κατάλληλων μέτρων για τη διασφάλιση των πραγμάτων που εισάγει στην εκμετάλλευση ο μισθωτός, η ανάληψη του κόστους των συνήθων ζημιών από τον εργοδότη.

6. Υποχρέωση σεβασμού της προσωπικότητας

Ο εργοδότης ο οποίος αποτελεί το ισχυρό στη σχέση εργασίας μέρος οφείλει να παρέχει την κατάλληλη προστασία στον εργαζόμενο η οποία προκύπτει και από τις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την προστασία της προσωπικότητας και ειδικότερα από τα άρθρα 57 -59 του Α.Κ.

Βέβαια η προστασία της προσωπικότητας δεν μπορεί να αποσυνδέεται πλήρως από το κατά αντικειμενικό τρόπο προσδιοριζόμενο συμφέρον της επιχείρησης.

Συνεπώς για την στάθμιση των ορίων του επιτρεπτού των ορίων της προστασίας της προσωπικότητας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η αρχή της αναλογικότητας, το εάν στην πρόκληση της προσβολής συμμετείχε και ο εργαζόμενος κ.ο.κ. Μια τέτοια πάντως στάθμιση δεν βρίσκει ακόμη έρεισμα στην νομολογία.

7.   Υποχρέωση για ίση μεταχείριση

Ο χώρος της εργασίας προσφέρεται για εκμετάλλευση διαφόρων κατηγοριών προσώπων που έχουν ειδικά χαρακτηριστικά. Οι διακρίσεις μπορούν να βασίζονται σε διάφορα στοιχεία όπως το φύλο, η θρησκεία, η εθνικότητα, οι πολιτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις κτλ. Ο εργοδότης λοιπόν δεν πρέπει να κάνει διαφοροποιήσεις που θα μπορούσαν να βασισθούν σε οποιοδήποτε στοιχείο διακρίσεως. Η αρχή της ισότητας δεν σημαίνει την εξίσωση προσώπων που τελούν υπό ανόμοιες συνθήκες και αυτό αποτελεί τη βασική προϋπόθεση της αρχής αυτής σε συνταγματικό επίπεδο.

Β. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

  1. Υποχρέωση παροχής εργασίας

H εργασία δεν παρέχεται ανεξέλεγκτα αλλά εντός  του  πλαισίου που προβλέπει και διαγράφει ο νόμος.

Εξειδίκευση της υποχρέωσης προς παροχή εργασίας:

a.Αυτοπρόσωπη εκπλήρωση

Η σχέση εργασίας είναι αμεταβίβαστη εκτός αν προκύπτει κάτι άλλο από τη συμφωνία ή τις ειδικότερες συνθήκες. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις επιτρέπεται και ο δανεισμός. Ο χρόνος δανεισμού συνυπολογίζεται στον χρόνο εργασίας στον αρχικό εργοδότη.

β.Εκπλήρωση ως προς ορισμένο τόπο

Ο τόπος προκύπτει άμεσα από την ρητή διατύπωση της σύμβασης ή μπορεί να προκύπτει ότι συνάγεται από αυτήν ή ενγένει από τις συνθήκες. Σε περίπτωση μεταφοράς έδρας μπορεί να θεωρηθεί ότι προκύπτει υποχρέωση για προσφορά υπηρεσιών στη νέα έδρα, με την επιφύλαξη της καταβολής και της πρόσθετης δαπάνης. Η νομολογία δέχεται διάφορες λύσεις ως προς τον τόπο που μεταβάλλεται στην συνέχεια και μετά τον αρχικό του προσδιορισμό. Η αλλαγή του τόπου εργασίας μπορεί να ελέγχεται για καταχρηστικότητα. Ο τόπος είναι ζήτημα πρωτίστως ερμηνευτικό της σύμβασης, αλλά  μπορεί  να προκύπτει και από τις περιστάσεις. Η αυθαίρετη αλλαγή του τόπου προσφοράς της εργασίας μπορεί να στοιχειοθετήσει μονομερή βλαπτική μεταβολή.

γ.Εκπλήρωση ως προς ορισμένο είδος της εργασίας

Απαγορεύεται τροποποίηση του είδους επί το ποιοτικώς κατώτερο. Όταν ο εργαζόμενος αντιμετωπίζει τέτοιο ενδεχόμενο πρέπει να αρνηθεί να προσφέρει το τροποποιημένο είδος εργασίας, και να συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες που προσφέρει και προηγουμένως. Αν αρνηθεί  ο εργοδότης να τις δεχθεί περιέρχεται σε υπερημερία.

2.  Υποχρέωση υπακοής

Συνίσταται ακριβώς σε ό,τι απορρέει από την διευθυντική εξουσία του εργοδότη. Με άλλη διατύπωση συνιστά ό,τι δεσμεύει τον εργαζόμενο έναντι του εργοδότη, ο οποίος οφείλει να προσδιορίζει και να εξειδικεύει το περιεχόμενο της διευθυντικής του εξουσίας.

3.  Υποχρέωση επιμέλειας

Ο εργαζόμενος πρέπει να εκτελεί την εργασία κατά  επιμελή  τρόπο. Για να εκτιμηθεί μάλιστα αν είναι πράγματι επιμελής ο τρόπος με τον οποίο εκτελεί την εργασία του λαμβάνονται υπόψη διάφορα στοιχεία τα οποία ανάγονται στις πραγματικές ικανότητες και δεξιότητες του εργαζομένου. Κρίνεται δηλαδή αυτό συγκεκριμένα και όχι αφηρημένα.

4.  Υποχρέωση πίστεως

Ο εργαζόμενος οφείλει να ενεργεί έναντι του εργοδότη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην  τον θίγει με οποιοδήποτε τρόπο υλικό ή  ηθικό. Το πώς εξειδικεύεται η υποχρέωση πίστεως είναι ένα ζήτημα όχι πάντοτε ευχερές διότι σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να κρίνεται κάθε φορά αν παραβιάζεται πράγματι αυτή η πίστη. Κλασσική από την νομολογία ιδίως περίπτωση παραβιάσεως της υποχρέωσης πίστεως είναι η παροχή υπηρεσιών, πληροφοριών κτλ σε ανταγωνιστή. Άλλες ειδικότερες περιπτώσεις θεωρούνται και η υποχρέωση να μην δέχεται δώρα από πελάτες για υπηρεσίες που τους προσφέρει, να μην προσφέρει ενγένει υπηρεσίες σε τρίτα πρόσωπα οι οποίες είναι σχετικές με το αντικείμενο της εργοδοτικής επιχείρησης, να μην προωθεί με οποιοδήποτε τρόπο ανταγωνιστικά προϊόντα κ.λ.π.

ΔIAΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ

Η πρόσληψη κατά τον νόμο (763/1970) θεσπίζει υποχρέωση για τους εργοδότες να γίνεται καταρχήν μέσω του λεγόμενου Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας (Γ.Ε.Ε) που τοποθετεί τους ανέργους που έχουν δηλωθεί σε αυτό σε σειρά προτεραιότητος. Και βεβαίως η σειρά αυτή προτεραιότητος δεν καθορίζεται αυθαίρετα αλλά προκύπτει από τον νόμο. Επίσης οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να  κάνουν  πρόταση προς το Γ.Ε.Ε με τους εργαζόμενους τους οποίους προτείνουν για πρόσληψη (κάρτα αναγγελίας προσλήψεως), οπότε το Γ.Ε.Ε υποχρεώνεται από την πρόταση αυτή.

Απαιτείται αναγγελία πρόσληψης προς τον Ο.Α.Ε.Δ. και το Γ.Ε.Ε. οκτώ μέρες μετά την πρόσληψη. Τέλος απαιτείται εγγραφή των νέων μισθωτών σε σχετικό θεωρημένο έγγραφο του Ι.Κ.Α. (ν.2556/1997).

Εάν ο εργοδότης πραγματοποιεί προσλήψεις προσωπικού χωρίς τη μεσολάβηση του Γ.Ε.Ε. του επιβάλλεται πρόστιμο 10 ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη.

Επίσης σε περίπτωση που παραλείψει μία από τις ως άνω υποχρεώσεις του τιμωρείται και ποινικά με φυλάκιση τριών μηνών ή χρηματική ποινή από 100 έως 5000 μεταλλικές δραχμές.

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι τρόποι λύσης σύμβασης αορίστου χρόνου είναι:

  1. Καταγγελία των μερών για οποιοδήποτε λόγο και οποτεδήποτε εφόσον τηρηθούν οι διατυπώσεις του νόμου (για τον εργοδότη κοινοποίηση έγγραφης καταγγελίας και καταβολή της νόμιμης  αποζημίωσης  και για τον εργαζόμενο προειδοποίηση του εργοδότη μέσα στα προκαθορισμένα από τον νόμο όρια)
  2. Θάνατος ενός των μερών. Ο θάνατος του μισθωτού  επιφέρει οπωσδήποτε τη λύση της σύμβασης εργασίας λόγω του προσωπικού χαρακτήρα της εργασιακής σχέσης. Αντιθέτως ο θάνατος του εργοδότη επιφέρει τη λύση της σύμβασης εάν τα μέρη απέβλεψαν στο πρόσωπο του         συγκεκριμένου εργοδότη άλλως η εργασιακή σχέση μεταβιβάζεται στους κληρονόμους.
  3. Σύγχυση, σύμπτωση δηλαδή στο πρόσωπο ενός και της ιδιότητος του εργοδότη και της ιδιότητος του εργαζομένου.
  4. Αμοιβαία συναίνεση ή νεότερη συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου η άλλως καλούμενη «συμφωνημένη καταγγελία», αν και οι διατάξεις για την καταγγελία καθιερώνουν τα κατώτατα όρια προστασίας τα οποία δεν είναι δυνατόν να υπερβεί η συμφωνία των μερών

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι τρόποι λύσης σύμβασης ορισμένου χρόνου είναι:

  1. Πάροδος του συμφωνηθέντος χρόνου ή περάτωση του  έργου για  το  οποίο καταρτίστηκε η σύμβαση εργασίας.
  2. Θάνατος ενός των μερών (ως και στην περίπτωση της σύμβασης αορίστου χρόνου).
  3. Καταγγελία ενός εκάστου των μερών μόνο για σπουδαίο λόγο.
  4. Σύγχυση (ως και στην περίπτωση της σύμβασης αορίστου χρόνου).

ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΤΑΚΤΗ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ

Η καταγγελία από την πλευρά του εργοδότη της σύμβασης, αορίστου χρόνου γίνεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Ως προς την φύση της καταγγελίας αυτή αποτελεί δήλωση βουλήσεως η οποία είναι απευθυντέα και ληψιδεής, παράγει δηλαδή τα αποτελέσματά της από την στιγμή που θα περιέλθει σε εκείνον προς τον οποίο απευθύνεται.

Δύο είναι τα είδη της καταγγελίας όπως αυτή διαγράφεται στο νόμο, η τακτική και η άτακτη καταγγελία.

Τακτική είναι η καταγγελία η οποία γίνεται με προμήνυση ή προειδοποίηση προς τον εργαζόμενο, άτακτη δε είναι η καταγγελία η οποία γίνεται χωρίς να προηγηθεί τέτοια προμήνυση.

Ο απαιτούμενος χρόνος προμηνύσεως για την τακτική καταγγελία κλιμακωνόταν βάσει της ρύθμισης που ίσχυε μέχρι πρότινος ως εξής:

 

Χρόνος εργασίαςΠροειδοποίηση
2 μήνες έως 1 έτος1 μήνας
1 έτος έως 4 έτη2 μήνες
4 έτη έως 6 έτη3 μήνες
6 έτη έως 8 έτη4 μήνες
8 έτη έως 10 έτη5 μήνες
10 έτη και άνωπροστίθεται 1 μήνας για κάθε χρόνο προϋπηρεσίας μέχρι τα 2 έτη

Επί τακτικής καταγγελίας λοιπόν δεν λύεται η εργασιακή σχέση πριν περάσει ο χρόνος της προμηνύσεως.

Η άτακτη καταγγελία έχει το χαρακτηριστικό ότι δεν προαπαιτείται χρόνος προμήνυσης για να αρχίσει να παράγει τα αποτελέσματά της, παράγει δηλαδή άμεσα τα αποτελέσματά της.

Αποζημίωση καταβάλλεται και στην τακτική και στην άτακτη καταγγελία. Η διαφορά είναι μόνο ως προς το ύψος της αποζημίωσης της καταγγελίας.

Για τον υπολογισμό της αποζημίωσης λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα πριν από την καταγγελία, στις οποίες περιλαμβάνεται ο μισθός, τα επιδόματα και κάθε τι που λαμβάνει   ο μισθωτός τακτικά ως αντιπαροχή για την προσφορά της εργασίας του.

Η αποζημίωση πρέπει να καταβάλλεται εφάπαξ αν δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες. Αν υπερβαίνει τους 6 μήνες το πέραν των 6 μηνών ποσό κανονίζεται σε τριμηνιαίες δόσεις.

H πρόσφατα καθιερωθείσα μείωση της αποζημίωσης της καταγγελίας

Με το άρθρο 74 παρ.2 του ν.3863/2010  ξανατέθηκε  το  ζήτημα  του χρόνου προειδοποίησης και της καθιερούμενης αποζημίωσης της καταγγελίας, ανάλογα με τον χρόνο διάρκειας της εργασιακής σχέσης.

Για τους υπαλλήλους που η καταγγελία γίνεται χωρίς προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΎψος ΑποζημίωσηςΧρόνος ΕργασίαςΎψος ΑποζημίωσηςΧρόνος ΕργασίαςΎψος Αποζημίωσης
έως 12 μήνες–13 έτη9 μηνών21 έτη17 μηνών
12 μήνες – 4 έτη2 μηνών14 έτη10 μηνών22 έτη18 μηνών
4 – 6 έτη3 μηνών15 έτη11 μηνών23 έτη19 μηνών
6 – 8 έτη4 μηνών16 έτη12 μηνών24 έτη20 μηνών
8 – 10 έτη5 μηνών17 έτη13 μηνών25 έτη21 μηνών
10 έτη6 μηνών18 έτη14 μηνών26 έτη22 μηνών
11 έτη7 μηνών19 έτη15 μηνών27 έτη23 μηνών
12 έτη8 μηνών20 έτη16 μηνών28 έτη και άνω24 μηνών

Για τους υπαλλήλους που η καταγγελία γίνεται με προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΧρόνος προειδοποίησηςΎψος Αποζημίωσης
έως 12 μήνες––
12 μήνες – 2 έτη1 μήνας1 μήνας
2 – 4 έτη2 μήνες1 μήνας
4 – 5 έτη2 μήνες1½ μήνας
5 – 6 έτη3 μήνες1½ μήνας
6 – 8 έτη3 μήνες2 μήνες
8 – 10 έτη3 μήνες2½ μήνες
10 έτη4 μήνες3 μήνες
11 έτη4 μήνες3½ μήνες
12 έτη4 μήνες4 μήνες
13 έτη4 μήνες4½ μήνες
14 έτη4 μήνες5 μήνες
15 έτη5 μήνες5½ μήνες
16 έτη5 μήνες6 μήνες
17 έτη5 μήνες6½ μήνες
18 έτη5 μήνες7 μήνες
19 έτη5 μήνες7½ μήνες
20 έτη6 μήνες8 μήνες
21 έτη6 μήνες8½ μήνες
22 έτη6 μήνες9 μήνες
23 έτη6 μήνες9½ μήνες
24 έτη6 μήνες10 μήνες
25 έτη6 μήνες10½ μήνες
26 έτη6 μήνες11 μήνες
27 έτη6 μήνες11½ μήνες
28 έτη και άνω6 μήνες12 μήνες

Για   τους   εργάτες   που   η   καταγγελία    γίνεται χωρίς προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΎψος Αποζημίωσης
2 μήνες έως 1 έτος5 ημερομίσθια
1 έτος έως 2 έτη7 ημερομίσθια
2 έτη έως 5 έτη15 ημερομίσθια
5 έτη έως 10 έτη30 ημερομίσθια
10 έτη έως 15 έτη60 ημερομίσθια
15 έτη έως 20 έτη100 ημερομίσθια
20 έτη έως 25 έτη120 ημερομίσθια
25 έτη έως 30 έτη145 ημερομίσθια
30 έτη και άνω165 ημερομίσθια

Σημειώνεται ότι παρατίθεται στην αρχή της παρούσας ενότητας και ο προϊσχύσας πίνακας με την κλιμάκωση του χρόνου  προμηνύσεως  για την τακτική καταγγελία των υπαλλήλων, προκειμένου να φανεί η επελθούσα διαφοροποίηση.

Προϋποθέσεις της τακτικής και της άτακτης καταγγελίας είναι:

  1. O έγγραφος τύπος της καταγγελίας.
  2. Περιέλευση της καταγγελίας στον εργαζόμενο.
  3. Καταβολή ή ρύθμιση της καταβολής της νόμιμης αποζημίωσης.

Η ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

Την σύμβαση εργασίας μπορεί να καταγγείλει και ο εργαζόμενος. Προϋπόθεση όμως είναι η τήρηση ορισμένης προθεσμίας. Οφείλει να ειδοποιήσει δηλαδή τον εργοδότη περί της επικείμενης αποχώρησής του.

Αν τηρηθεί ο απαιτούμενος από τον νόμο χρόνος προμήνυσης δεν καταβάλλεται αποζημίωση. Ο χρόνος προμήνυσης δεν είναι  ανώτερος  των τριών μηνών.

Για την αποζημίωση και τον χρόνο προειδοποίησης του εργαζομένου έναντι του εργοδότη ισχύουν τα εξής:

Χρόνος εργασίαςΎψος αποζημίωσης και χρόνος προειδοποίησης
2 μήνες – 1 έτος1½ μήνας
1 έτος – 4 έτη1 μήνας
4 έτη – 6  έτη1½ μήνας
6 έτη – 8  έτη2 μήνες
8 έτη – 10  έτη2½ μήνες
10 έτη και άνω3 μήνες

Η καταγγελία από την πλευρά του εργαζόμενου λέγεται και

«παραίτηση» ή «οικειοθελής αποχώρηση» και με τους όρους αυτούς αυτό αντιδιαστέλλεται από την «απόλυση».

Η    καταγγελία   από    την    πλευρά    του    εργαζόμενου    δεν    είναι απαραίτητο, όπως στην περίπτωση του εργοδότη,  να είναι έγγραφη.     Ο εργαζόμενος μπορεί να καταγγείλει και την σύμβαση ορισμένου και την σύμβαση αορίστου χρόνου.                             Η             αποχώρηση του    μισθωτού          λόγω συνταξιοδότησης ισοδυναμεί με σιωπηρή καταγγελία.

TA ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ωράριο

Είναι το ανώτατο όριο της επιτρεπόμενης ημερήσιας και της εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου.

Κατά τον χρόνο που συνιστά το ωράριο δεν σημαίνει ότι ο εργαζόμενος προσφέρει κατά ένα ενεργητικό τρόπο την εργασία του,  αλλά και ότι τελεί υπό συνθήκες ετοιμότητος για την παροχή της εργασίας, δηλαδή ευρίσκεται στην διάθεση του εργοδότη προκειμένου να απασχοληθεί. Ο χρόνος του ωραρίου δεν είναι καθαρός χρόνος εργασίας

και με συλλογικές συμβάσεις εργασίας και με κανονισμούς μπορεί, να ορίζεται ότι διάφορα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία δεν παρέχεται κατά τρόπο ενεργό εργασία εξομοιώνονται με χρόνο κατά τον οποίο παρέχεται κατά τρόπο ενεργό εργασία (π.χ διάφορες διακοπές της εργασίας, διαλείμματα κτλ)

Ο χρόνος εργασίας τοποθετείται σε οποιοδήποτε διάστημα του 24ώρου, ο χρόνος της εβδομαδιαίας απασχόλησης αρχίζει τη Δευτέρα το πρωί και τελειώνει την Κυριακή το βράδυ.

Το ωράριο διακρίνεται σε νόμιμο και συμβατικό

α. Νόμιμο ωράριο

Το νόμιμο ωράριο καθορίζεται με κανόνες αναγκαστικού δικαίου, με τρόπο νομοθετικό από όργανα κρατικής προέλευσης και ισχύει ανεξαρτήτως των ορισμών της σύμβασης και του κύρους ή μη της σύμβασης. Ειδικότερα μπορεί να καθορίζεται με νόμο ή με κανονιστική πράξη της διοίκησης, η οποία εκδίδεται κατά νομοθετική εξουσιοδότηση. Το νόμιμο ωράριο αποτελεί τον μέγιστο επιτρεπόμενο χρόνο απασχόλησης των μισθωτών. Το νόμιμο ωράριο προσδιορίζεται ρητά και ως μέγιστο όριο ημερήσιας απασχόλησης και ως μέγιστο όριο εβδομαδιαίας απασχόλησης.

Τα ανωτέρω έχουν ως άμεση πρακτική συνέπεια ότι δεν είναι δυνατό να συμφωνηθεί υπέρβαση του ωραρίου έστω και αν συμφωνηθούν οποιαδήποτε οικονομικά ανταλλάγματα για τον εργαζόμενο. Μπορεί απεναντίας να συμφωνηθεί ως ωράριο μικρότερος αριθμός ωρών και ότι ενδεχομένως ο μικρότερος αριθμός ωρών θα εξισώνεται ως προς τα παρεχόμενα στον εργαζόμενο οφέλη με πλήρες ωράριο.

Με το π.δ της  27.6/4.7.1932 καθιερώθηκε  για  την  βιομηχανία  και τη βιοτεχνία η ημερήσια εργασία του 8ώρου και η εβδομαδιαία εργασία των 48 ωρών. Ο κανόνας αυτός επεκτάθηκε σταδιακά και για

τους υπαλλήλους γραφείων και για τους εργαζόμενους στα εμπορικά καταστήματα.

Με την καθιέρωση της 5ήμερης εργασίας το ανώτατο νόμιμο ωράριο έγινε 9 ώρες ημερησίως και 45 εβδομαδιαίως. Για δε την 6ήμερη εργασία διατηρείται ως ανώτατο νόμιμο ωράριο 8 ώρες ημερησίως και 48 εβδομαδιαίως.

Ο παραπάνω πάντως γενικός κανόνας δέχθηκε τροποποίηση από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και το χρονικό διάστημα από το έτος 1975 έως το έτος 1984. Ο συνολικός λοιπόν χρόνος εβδομαδιαίας απασχόλησης υπέστη σημαντική μείωση χωρίς πάντως να πάψει  να ισχύει το 8ωρο και ο κανόνας του 8ώρου.

Η πρώτη μείωση έγινε με την ε.γ.σ.σ.ε της 28-02-1975  από  48  ώρες σε 45 ώρες. Στη συνέχεια με την ΔΔΔΔ 6/1979 μειώθηκε σταδιακά στις 42 ώρες την εβδομάδα από 01-10-1981. Περαιτέρω ο χρόνος εβδομαδιαίας απασχόλησης μειώθηκε με την  ΔΔΔΔ  1/1982  από  42  σε 41 ώρες και με την ΔΔΔΔ 25/1983 μειώθηκε σε 40. Για τη βιομηχανία επεκτάθηκε το 40ωρο με την ΔΔΔΔ 25/1983 και παράλληλα εισήχθη η εβδομάδα των 5 ημερών. Ακολούθως επεκτάθηκε το 5μερο και στους εργαζόμενους στα εμπορικά καταστήματα.

Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση για το ωράριο και υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις σχετικές με ειδικές κατηγορίες επιχειρήσεων, επαγγελμάτων, κλπ.

β. Συμβατικό ωράριο

Είναι εκείνο το οποίο καθορίζεται έγκυρα από τη σύμβαση και ισοδυναμεί κατά κανόνα με χρόνο εργασίας ο οποίος είναι κάτω απ’ τα όρια της ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης που προβλέπει ο νόμος (του νόμιμου ωραρίου).

Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων οι οποίοι δεν καλύπτονται από το νόμιμο ωράριο π.χ. διευθύνοντες υπάλληλοι.

Μπορεί η μείωση του ωραρίου ενσχέσει  με τα καθοριζόμενα από το νόμο όρια να προέρχεται και από τον ίδιο τον εργοδότη οπότε στην

περίπτωση αυτή επαναφορά στο καθοριζόμενο από το νόμο ωράριο δεν είναι καταρχήν δυνατή.

Άλλες κατηγορίες ωραρίου είναι:

α. Εθιμικό ωράριο

Είναι αυτό που καθορίζεται με έθιμο και δεν μπορεί να υπερβεί τα όρια του νόμιμου ωραρίου.

β. Ελαστικό ωράριο

Είναι το ωράριο όταν ο χρόνος προσέλευσης και αποχώρησης από την εργασία κυμαίνεται και επιδιώκεται μ’ αυτό να ικανοποιούνται οι επιμέρους ανάγκες των εργαζομένων.

Μπορεί να υποχρεώνεται ο εργαζόμενος σε γνωστοποίηση του πώς από πλευράς χρονικής σκοπεύει να απασχοληθεί και σε άλλες περιπτώσεις δεν υποχρεώνεται. Σε μια πιο σύγχρονη μορφή ελαστικότητας υπάρχει συμφωνία μεταξύ των ίδιων των εργαζομένων για το ζήτημα αυτό.

γ. Διακεκομμένο ωράριο

Όταν κατά την παροχή της εργασίας μεσολαβούν διαστήματα διακοπής της.

Οι διάφορες διακοπές της εργασίας δεν υπολογίζονται. Τέτοιες διακοπές είναι συνήθως αυτές που αφορούν σε διάφορες προπαρασκευαστικές για την εργασία ενέργειες.

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ α. ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ

Υπερεργασία είναι ο χρόνος κατά τον οποίο γίνεται υπέρβαση του συμβατικού ωραρίου ή του εφαρμοζομένου σε ορισμένη εκμετάλλευση ωραρίου και ο οποίος σε κάθε περίπτωση υπολείπεται του νομίμου ωραρίου, ή άλλως βρίσκεται εντός των ορίων του νομίμου ωραρίου.

Όπως έχει προαναφερθεί το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο είναι  48  ώρες για 6ήμερη εργασία και 45 ώρες για 5ήμερη εργασία. Στην 6ήμερη λοιπόν εργασία η διαφορά μεταξύ 40 και 48  δηλαδή  η  διαφορά  των  8  ωρών που υπάρχει ανάμεσα στο νόμιμο ωράριο και στο καθορισμένο με ε.γ.σ.σ.ε. αποτελεί τη λεγόμενη «θεσμοποιημένη» υπερεργασία. Η υπερεργασία αυτή από  πλευράς  αμοιβής  βαρύνεται  με  20%  ανά  ώρα.  Στην 5ήμερη εργασία η  διαφορά  μεταξύ  40  και  45,  δηλαδή  η  διαφορά  των 5 ωρών που  υπάρχει  ανάμεσα  στο  νόμιμο  ωράριο  και  στο καθορισμένο με ε.γ.σ.σ.ε., αποτελεί τη λεγόμενη «θεσμοποιημένη» υπερεργασία.

Για τους υπαλλήλους των εμπορικών καταστημάτων το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο είναι 42 ώρες. Στην περίπτωση αυτή η υπερεργασία είναι η διαφορά μεταξύ των 40 και των 42 ωρών, δηλαδή οι 2 ώρες.

 Παράδειγμα

Μισθωτός που έχει 5ήμερη εργασία έχει νόμιμο ωράριο 9 ώρες ημερησίως και 45 εβδομαδιαίως. Το ωράριο το οποίο έχει συμφωνήσει συμβατικά είναι 35 ώρες. Την περασμένη εβδομάδα εργάσθηκε 44 ώρες. Συγκεκριμένα: Τη Δευτέρα εργάσθηκε 7 ώρες. Την Τρίτη εργάσθηκε 8 ώρες. Την Τετάρτη εργάσθηκε 7 ώρες. Την Πέμπτη εργάσθηκε 11 ώρες. Την Παρασκευή εργάσθηκε 11 ώρες. Πόσες ώρες υπερεργασίας έχει πραγματοποιήσει και πώς θα αμειφθεί για τις ώρες αυτές;

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό προσδιορίζονται πόσες ώρες απλής και πόσες ώρες «θεσμοποιημένης υπερεργασίας».

Απλή      υπερεργασία:       Είναι     η     διαφορά     μεταξύ     του     συμβατικού εβδομαδιαίου ωραρίου και του προκύπτοντος από την ε.γ.σ.σ.ε.

Συνεπώς η απλή υπερεργασία προκύπτει  ως  εξής:  40-35=5 Θεσμοποιημένη υπερεργασία: Είναι η διαφορά μεταξύ του προκύπτοντος  από την ε.γ.σ.σ.ε. εβδομαδιαίου ωραρίου και του νομίμου ωραρίου. Συνεπώς η θεσμοποιημένη υπερεργασία προκύπτει ως εξής: 45-40=5

Η απλή υπερεργασία των 5 ωρών θα αμειφθεί με απλό ωρομίσθιο, δηλαδή χωρίς καμία προσαύξηση ως να πρόκειται για ώρες κανονικής

απασχόλησης. Η θεσμοποιημένη υπερεργασία των 5 ωρών θα  αμειφθεί με 5 ωρομίσθια προσαυξημένα κατά 20%.

Σημειώνεται ότι εάν υπάρχει εργασία την Κυριακή αυτή αμείβεται με ειδικό τρόπο υπολογισμού και όχι με τον τρόπο που αμείβεται σύμφωνα με τα παραπάνω η υπερεργασία.

Προϋπόθεση για τον υπολογισμό της υπερεργασίας είναι να προηγείται ο υπολογισμός του ωρομισθίου.

Η υπερεργασία ίσχυσε μέχρι την 01-04-2001. Η έννοια της υπερεργασίας μέχρι τότε προέκυψε από τη θέσπιση της ε.γ.σ.σ.ε. της 26- 02-1975. Με την συλλογική αυτή σύμβαση μειώθηκε το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο από 48 σε 45 ώρες και η διαφορά των ωρών από 45 έως 48 χαρακτηρίστηκε ως υπερεργασία για την οποία οριζόταν καταβάλλεται προσαύξηση 25% ανά ώρα.

Αν το εβδομαδιαίο ωράριο του εργαζόμενου το οποίο έχει καθοριστεί συμβατικά ή με άλλο τρόπο και ισχύει στην πραγματικότητα είναι κατώτερο των 40 ωρών πρόκειται για απλή υπερεργασία, όπως προαναφέρθηκε, η οποία κατά άλλους λέγεται και πρόσθετη εργασία και αμείβεται με την αμοιβή που καθορίζει το 659 Α.Κ.

Μετά την 01-04-2001 και με την ρύθμιση του ν.2874/2000 για τα χρονικά όρια εργασίας ο οποίος προσδιόρισε ως βασικό σκοπό του την προώθηση της απασχόλησης έγινε κατάργηση της υπερεργασίας και αντικατάστασή της με την λεγόμενη «ιδιότυπη υπερωρία».

Υπολογισμός του ωρομισθίου

  • Για τον υπολογισμό του ωρομισθίου ως ποσό  βάσης  χρησιμοποιούμε τον μηνιαίο μισθό. Διαιρούμε τον μηνιαίο μισθό δια το κατά «συμβατικό τρόπο» αποδεκτό σύνολο εργασίμων κάθε μήνα (που είναι 25) και βρίσκουμε το ημερομίσθιο. Στην συνέχεια πολλαπλασιάζουμε το ημερομίσθιο το οποίο προέκυψε με τον αριθμό των εργασίμων ημερών που στην προκειμένη περίπτωση είναι 5 και διαιρούμε  το  αποτέλεσμα που θα λάβουμε με το 40 που είναι ο συνολικός αριθμός των ωρών εβδομαδιαίας απασχόλησης σύμφωνα με την ε.γ.σ.σ.ε.
  • Υπολογισμός ωρομισθίου όταν έχουμε αμοιβή με ημερομίσθιο και όχι κατά μήνα. Όταν η απασχόληση είναι 6ήμερη πολλαπλασιάζουμε το ημερομίσθιο με το 6 και όταν η απασχόληση είναι 5ήμερη με το 5 για να βρούμε το μισθό της εβδομάδος. Στη συνέχεια διαιρούμε το αποτέλεσμα το οποίο λαμβάνουμε με τον αριθμό 40 και έτσι προκύπτει το ωρομίσθιο.

β. ΥΠΕΡΩΡΙΑ

Είναι ο χρόνος εργασίας ως προς τον οποίο σημειώνεται υπέρβαση του ανώτατου ορίου ημερήσιας απασχόλησης ή του ανωτάτου ορίου εβδομαδιαίας απασχόλησης, δηλαδή του νομίμου ημερήσιου ή του νομίμου εβδομαδιαίου ωραρίου.

Το νόμιμο ωράριο προσδιορίζει τα όρια της απασχόλησης, η υπέρβαση των οποίων απαγορεύεται. Αυτό σημαίνει ότι οι συμφωνίες επί τη βάσει των οποίων σημειώνεται υπέρβαση πέραν από τα επιτρεπόμενα όρια του νόμου είναι άκυρες. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις πάντως τις οποίες διαγράφει ο νόμος είναι δυνατή η υπερωριακή απασχόληση.

Προϋποθέσεις για να είναι νόμιμες οι υπερωρίες είναι οι εξής: α. Να υπάρχει σοβαρός λόγος που να τις επιβάλλει.

β. Να κινούνται εντός των ορίων που καθορίζει ο νόμος ανά κατηγορίες. γ. Να αναγγέλλονται εγγράφως στην Αρχή ή και να ζητείται σε ορισμένες

περιπτώσεις η άδεια της Αρχής.

δ. Να αναρτάται ειδικό έγγραφο που να τις αποτυπώνει και

ε. Να τηρείται ειδικό βιβλίο το οποίο ονομάζεται βιβλίο υπερωριών.

Τα ισχύοντα μετά και τον ν.3863/2010

Τα περί της κατ’ εξαίρεση υπερωρίας, όπως αυτά ρυθμίστηκαν μετά και την εισαγωγή των ρυθμίσεων του άρθρου 74 παρ. 10 του ν.3863/2010, περί του νομίμου των πραγματοποιούμενων υπερωριών έχουν ως εξής:

  1. H υπέρβαση λογίζεται σε ημερήσια βάση, όταν πρόκειται υπέρβαση του ωραρίου των 8 ωρών που ισχύει επί εξαήμερης απασχόλησης και του

ωραρίου των 9 ωρών όταν πρόκειται περί ωραρίου των 9 ωρών επί πενθήμερης απασχόλησης.

  • Πρέπει να τηρείται μία σειρά τυπικών προϋποθέσεων (τήρηση βιβλίου υπερωριών, έγκριση από την αρμόδια αρχή κ.λ.π.).
  • Δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση των ισχυόντων κατώτερων ορίων.
  • Επειδή η δυνατότητα υπερωριακής απασχόλησης δεν ισχύει για όλους, πρέπει ο συγκεκριμένος εργαζόμενος να μην ανήκει σε εξαιρούμενη κατηγορία εργαζομένων (ανήλικοι εργαζόμενοι, εργαζόμενοι με μερική απασχόληση).

Οι χρονικοί περιορισμοί στην πραγματοποίηση υπερωριών τίθενται σε δύο βάσεις. Η πρώτη είναι η ημερήσια βάση. Έτσι δεν πρέπει η εργασία να υπερβαίνει καταρχήν τις τρεις ώρες ημερήσια. Σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται η παρεκτείνεται δικαιολογημένα ο χρόνος αυτής της υπερβάσεως σε τέσσερις (4) ώρες ημερήσια.

Οι ρυθμίσεις του πρόσφατου ν.3385/2005 όπως τροποποιήθηκε με τον ν.3863/2010 για την αμοιβή της πρόσθετης εργασίας

Σύμφωνα με τον ως άνω ν.3385/2005, σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ώρες την εβδομάδα, ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 5 επιπλέον ώρες την  εβδομάδα κατά την κρίση του εργοδότη (υπερεργασία). Οι ώρες αυτές υπερεργασίας (41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα) αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20% και δεν συνυπολογίζονται στα ε- πιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης. Για όσους εργαζόμενους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η υπερεργασία ανέρχεται σε 8 ώρες  την εβδομάδα (από 41η έως 48η ώρα). Στην ουσία ο νέος νόμος επανέφερε την προϊσχύσασα ρύθμιση για την υπερεργασία.

Ο ως άνω νόμος επίσης ορίζει ότι η πέραν των 45 ωρών την ε- βδομάδα απασχόληση του μισθωτού θεωρείται  υπερωριακή απασχόληση. Για όσους εργαζόμενους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η

εργασία πέραν των 48 ωρών την εβδομάδα. Επίσης υπερωριακή απασχόληση συνιστά η υπέρβαση του ωραρίου των οκτώ (8) ωρών επί εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και των εννέα (9) ωρών επί πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας.

Μισθωτοί απασχολούμενοι υπερωριακά δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας και μέχρι τη συμπλήρωση 120 ωρών ετησίως αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%. Η αμοιβή για την πέραν των 120 ωρών ετησίως νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 60%.

Κάθε ώρα υπερωρίας, για την πραγματοποίηση της οποίας δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης, χαρακτηρίζεται κατ’ εξαίρεση υπερωρία. Για κάθε ώρα κατ’ εξαίρεση υπερωρίας ο μισθωτός δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%.

Με τις νέες ρυθμίσεις για την πληρωμή της υπερωριακής απασχόλησης δεν είναι επιβεβλημένο να γίνεται προσφυγή στις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεις.

Με τον ν.3385/2005 επαναφέρθηκε ο θεσμός  της  υπερεργασίας ως ίσχυε παλαιότερα, αφού ενδιάμεσα με τον ν.2874/2000 εισήχθη ο θεσμός της «ιδιότυπης υπερωρίας».

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας σύμφωνα με τον πρόσφατο ν.3986/2011

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας ρυθμίσθηκε  κατά  τροποποίηση των μέχρι εκείνη τη στιγμή ισχυόντων σύμφωνα με το ν.3385/2005. Ρυθμίσθηκε δε εκ νέου με τον πολύ πρόσφατο  ν.3986/2011.

Σύμφωνα λοιπόν με την πρόσφατη νομοθετική μεταρρύθμιση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, καθιερώνεται η δυνατότητα διευθέτησης για 2 ώρες επιπλέον των 8 ωρών ημερήσια και για μία χρονική περίοδο που χαρακτηρίζεται ως περίοδος «αυξημένης

απασχόλησης», με την προϋπόθεση ότι το επιπλέον των 40 ωρών ή των ωρών που συνιστούν το τυχόν μικρότερο καθορισμένο συμβατικά  ωράριο, «αφομοιώνεται» αφαιρούμενο από τις ώρες απασχόλησης μίας άλλης χρονικής περιόδου που χαρακτηρίζεται ως «μειωμένης απασχόλησης» .

Εκτός από την παραπάνω δυνατότητα καθιερώνεται και μία δεύτερη εναλλακτική δυνατότητα χρονικής ανακατανομής που  συνίσταται σε αυξομείωση του ημερήσιου ωραρίου η οποία οδηγεί συνολικά σε ανακατανομή 256 ωρών ετήσια, οι οποίες μετατίθενται σε ορισμένη χρονική περίοδο που δεν μπορεί να ξεπερνά τις 32 εβδομάδες ετήσια.

Εκείνο που με την ως άνω ανακατανομή πρέπει οπωσδήποτε να συμβαίνει, είναι να μη υπάρχει μεταβολή του μέσου εβδομαδιαίου ωραρίου κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης,  έναντι  αυτού της περιόδου της μειωμένης απασχόλησης το οποίο πρέπει να είναι 40 ωρών ή το όποιο τυχόν συμβατικά καθορισμένο μικρότερο ωράριο των 40 ωρών εβδομαδιαία. Αν στο ωράριο περιλαμβάνονται και ώρες υπερεργασίας και υπερωριών δεν είναι δυνατό το μέσο κατά τα ανωτέρω ωράριο να υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Συνολικά εφόσον δεν γίνεται υπέρβαση των 10 ωρών ημερήσια δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις για την υπερεργασία και τις υπερωρίες.

Καθιερώνεται, αντί της αφαιρέσεως από το ωράριο εντός της περιόδου της μειωμένης απασχόλησης, η δυνατότητα χορηγήσεως ημερών πλήρους ανάπαυσης (ρεπό).

H ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ

Η διάκριση σε υπαλλήλους και εργάτες είναι σημαντική από πλευράς πρακτικών συνεπειών. Μία από τις σημαντικότερες πρακτικές συνέπειες είναι αυτή που αναφέρεται στο ύψος της δικαιούμενης αποζημίωσης.

Ο ίδιος ο νόμος (άρθρο 1 του ν.δ 2655/1953) καθορίζει την έννοια του υπαλλήλου (ιδιωτικού υπαλλήλου ο οποίος πρέπει να

διακρίνεται από τον δημόσιο υπάλληλο) ως εξής: «…θεωρείται παν πρόσωπον κατά κύριον επάγγελμα ασχολούμενον επ’ αντιμισθία, ανεξαρτήτως τρόπου πληρωμής, εις υπηρεσίαν ιδιωτικού καταστήματος γραφείου ή εν γένει επιχειρήσεως ή οιασδήποτε εργασίας παρέχων εργασίαν αποκλειστικώς ή κατά κύριον χαρακτήρα μη σωματικήν. Δε θεωρούνται υπάλληλοι οι υπηρέται πάσης κατηγορίας καθώς και παν ενγένει πρόσωπον, το οποίον χρησιμοποιείται εν τη παραγωγή αμέσως, ως βιομηχανικός, βιοτεχνικός, μεταλλευτικός ή γεωργικός εργάτης ή ως βοηθός ή μαθητευόμενος των ενλόγω κατηγοριών ή παρέχει υπηρετικάς ενγένει υπηρεσίας».

Ο παραπάνω ορισμός φαίνεται ότι είναι σχετικά σαφής υπό την έννοια ότι σύμφωνα με αυτόν υπάλληλος είναι εκείνος ο οποίος προσφέρει κατά κύριο λόγο εργασία μη σωματική δηλαδή  πνευματική (δια καταβολής πνευματικών δυνάμεων), ενώ εργάτης είναι εκείνος που προσφέρει κατά κύριο λόγο σωματική εργασία. Τα κριτήρια πάντως αυτά δεν κρίθηκαν ως επαρκή προκειμένου να προσδιορίσουν κατά τρόπο πλήρη και ολοκληρωμένο την ως άνω διάκριση και έτσι θεωρήθηκε αναγκαία η εισαγωγή και άλλων συμπληρωματικών κριτηρίων.

Τα ενλόγω συμπληρωτικά κριτήρια επέβαλε η εισαγωγή και η χρήση της τεχνολογίας. Η χρήση λοιπόν των διαφόρων μηχανημάτων και συσκευών υψηλής τεχνολογίας δεν μπορεί να γίνεται μόνο με ορισμένου είδους άσκηση σε αυτό αλλά επίσης απαιτείται εξειδιασμένη εμπειρία, κατάλληλη θεωρητική μόρφωση και ανάληψη ευθύνης. Εν όψει  αυτών των δεδομένων το θεμελιώδες κριτήριο διάκρισης που προτείνει σύμφωνα με τα παραπάνω ο νόμος χωρίς να  χάνει  από  πλευράς  μεθοδολογικής την θεμελιώδη χρησιμότητά του, εντούτοις φαίνεται να είναι  σήμερα πολύ απλό ή και απλοϊκό για να οδηγήσει σε έναν αποτελεσματικό και ορθό χαρακτηρισμό των εργαζομένων σε ανήκοντες στη μία ή την άλλη κατηγορία.

Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ακριβώς ο προσδιορισμός με βάση τα παραπάνω κριτήρια γίνεται δυσχερής.

Έτσι στο κριτήριο του παραπάνω ορισμού προστέθηκε το κριτήριο της καθοδήγησης που συγκροτείται ειδικότερα από την έννοια της καθοδήγησης και την έννοια της ευθύνης.

Εξάλλου οι εξελίξεις στον τομέα ιδίως της τεχνολογίας οδήγησαν τη νομολογία στο να δημιουργήσει μιαν αξιόλογη περιπτωσιολογία.

Με βάση αυτή τη διάκριση καθορίζονται διάφορα επιμέρους ζητήματα όπως:

α. Το ύψος των κατώτατων αποδοχών. Στον καθορισμό των γενικών κατώτατων ορίων δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά. Η διαφορά όμως αυτή προκύπτει από διάφορες ειδικές ρυθμίσεις  (π.χ  διάφορες περικοπές επί αργιών)

β. Ενώ λοιπόν για υπαλλήλους η καταγγελία μπορεί να γίνεται και με προειδοποίηση κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται προκειμένου για τους εργάτες. Σε περίπτωση που θεωρηθεί ότι υπάρχει η ανάγκη προειδοποίησης και για τους εργάτες η  καταβαλλόμενη  αποζημίωση είναι μικρότερη.

γ. Το ύψος του επιδόματος ανεργίας είναι μικρότερο για τους εργάτες έναντι αυτού που προβλέπεται για τους υπαλλήλους.

ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Μαθητευόμενος είναι εκείνος ο οποίος έχει εργασιακή σχέση πλην όμως παράλληλα βρίσκεται σε σχέση μαθητείας (και έχει σύμβαση μαθητείας) όπου εκείνο που είναι το προέχον είναι η παροχή γνώσεων στον μαθητευόμενο. Οι μαθητευόμενοι είναι ηλικίας 15 έως 18 ετών και κατά κανόνα φοιτούν και σε ορισμένη επαγγελματική σχολή. Σε αυτούς εφαρμόζονται οι διατάξεις της κοινής εργατικής νομοθεσίας κατά το μέτρο που η εφαρμογή των διατάξεων αυτών είναι δυνατή από τις ειδικές ρυθμίσεις που υπάρχουν.

Η γνήσια σύμβαση μαθητείας καταρτίζεται έγγραφα. Την ευθύνη της επαγγελματικής εκπαίδευσης αυτής της κατηγορίας έχει ο ΟΑΕΔ. Το κύριο μέρος της τεχνικής και επαγγελματικής  εκπαίδευσης  βρίσκεται υπό την εποπτεία του ΥΠΕΠΘ. Ένα άλλος μέρος της εκπαίδευσης αυτής

βρίσκεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ, ο οποίος τελεί υπό την εποπτεία του ενλόγω Υπουργείου.

Κατά το στάδιο της μαθητείας οι μαθητευόμενοι ασφαλίζονται στο

ΙΚΑ.

ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΕΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Διευθύνοντες υπάλληλοι είναι οι υπάλληλοι οι  οποίοι  διακρίνονται για την ιδιαίτερη μόρφωση, τις ιδιαίτερες ικανότητές τους, τη σχέση εμπιστοσύνης που τους συνδέει και κατέχουν υψηλές  θέσεις στην ιεραρχία των επιχειρήσεων και οι οποίοι γι’ αυτούς τους λόγους έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο και επιρροή στην διεύθυνση και στην διαμόρφωση της ενγένει πολιτικής της επιχείρησης και οι οποίοι κατά συνολική θεώρηση και εκτίμηση των καθηκόντων τους θεωρείται ότι ασκούν καθήκοντα οιονεί εργοδοτικά.

Από τη νομολογία έχουν αποκρυσταλλωθεί ορισμένα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό των διευθυνόντων υπαλλήλων. Δεν αρκεί η καθοδήγηση στην εργασία αλλά απαιτείται μια αποφασιστική επιρροή στην επιχείρηση και σε όλες τις γενικότερες εκφάνσεις της. Άλλο στοιχείο είναι μια έκδηλη μισθολογική διαφοροποίηση. Άλλο είναι οι ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις του εργαζομένου, το μέγεθος της επιχείρησης, η εκτίμηση από τον κύκλο των προσώπων που αποτελούν τους επιχειρηματίες ότι το ορισμένο άτομο είναι άξιο εμπιστοσύνης.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

Οι τρόποι προσδιορισμού του μισθού είναι οι εξής:

1.   Μισθός κατά μονάδα χρόνου

Ο μισθός υπολογίζεται κατά χρονική μονάδα που μπορεί να  είναι   ο μήνας, η εβδομάδα, η ημέρα, η ώρα. Ο οφειλόμενος μισθός είναι ο αριθμός των ως άνω συνήθων χρονικών μονάδων ή και το κλάσμα μιας ή περισσοτέρων από τις ως άνω συνήθεις χρονικές μονάδες. Το πρωτεύον στην περίπτωση του υπολογισμού του μισθού κατά χρονική μονάδα είναι ο χρόνος κατά τον οποίο παρέχεται η εργασία και όχι η απόδοσή της.

Η αμοιβή της εργασίας κατά μήνα αντιστοιχούσε με την ιδιότητα του υπάλλήλου και η αμοιβή της εργασίας κατά ημέρα αντιστοιχούσε με την ιδιότητα του εργάτη. Σήμερα η απόλυτη αυτή διάκριση δεν ισχύει πλέον.

Ο ημερήσιος μισθός προκύπτει ως το πηλίκον της διαίρεσης του μηνιαίου μισθού δια του αριθμού των εργασίμων ημερών, δηλαδή του αριθμού 25 που είναι ένας συνήθης μέσος όρος εργασίμων ημερών. Ο ωριαίος μισθός αντιστοιχεί με το πηλίκον του μηνιαίου  μισθού  δια  25 που είναι οι εργάσιμες ημέρες και ενσυνεχεία το πηλίκον  από  τη διαίρεση του αποτελέσματος της προηγούμενης διαίρεσης με τον αριθμό των εργασίμων ωρών της ημέρας σύμφωνα με το νόμιμο ωράριο.

Συνήθης τρόποι υπολογισμού της αμοιβής είναι αυτός με βάση τον μήνα και αυτός με βάση την εβδομάδα . Τελευταία όμως και λόγω της εισαγωγής της τμηματικής απασχόλησης χρησιμοποιείται και η ώρα.

2.  Μισθός κατά μονάδα εργασίας

Εκείνο το οποίο έχει την προέχουσα σημασία εδώ είναι η αποδοτικότητα της εργασίας.

Η αποδοτικότητα αυτή μετριέται με τον αριθμό των παραγομένων μονάδων εργασίας και χωρίς να γίνεται κατ’ αρχήν τουλάχιστον καμμία χρονική αναφορά.

Δεν αποκλείεται πάντως να έχουμε κάποιο συνδυασμό ή συσχέτιση παραγομένων μονάδων και ορισμένου χρόνου.

Το συνολικό ποσό της οφειλόμενης αμοιβής προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των παραγομένων μονάδων εργασίας επί την συμφωνηθείσα ανά μονάδα αμοιβή.

Ο ενλόγω τρόπος αμοιβής δεν μεταβάλλει τη μορφή της εργασιακής σχέσης δηλαδή αυτήν της εξαρτημένης εργασίας με όλα τα επακόλουθά της, δηλαδή ιδίως την άσκηση του διευθυντικού  δικαιώματος του εργοδότη και την υποχρέωση παροχής της εργασίας εντός του ωραρίου.

Ο μισθός που οφείλεται στην περίπτωση αυτή και με τον ως άνω τρόπο υπολογισμού δεν μπορεί να είναι κάτω από τα κατώτατα νόμιμα όρια.

3.  Μισθός με ποσοστά στα κέρδη

Είναι δυνατό να συμφωνείται ως μισθός και διάφορα ποσοστά στα κέρδη ή σε άλλο οικονομικό μέγεθος, όπως είναι ο συνολικός τζίρος της επιχείρησης. Είναι αυτονόητο ότι ο εργαζόμενος  έχει  δικαίωμα  να του παρέχονται όλα τα αναγκαία στοιχεία και επίσης να ζητά  την επίδειξη των λογιστικών βιβλίων της επιχείρησης, ώστε με αυτά να  μπορεί να επιβεβαιώνει την ορθότητα του προσδιορισμού του  μισθού  του. Πρέπει να επισημανθεί ότι η σχετική αξίωση του  εργαζομένου πρέπει να ασκείται εντός ορισμένων ορίων ώστε να μη θίγεται η έννοια του απορρήτου, τη διαφύλαξη του οποίου μπορεί να επιφυλάξει η επιχείρηση. Ο έτσι προσδιοριζόμενος μισθός δεν μπορεί να είναι σε κάθε περίπτωση κατώτερος από τα κατώτατα νόμιμα όρια μισθού.

4.  Μισθός με ποσοστά στις ίδιες εισπράξεις του εργαζομένου

Μπορεί να συμφωνηθεί μισθός και ως ποσοστό στις μικτές ακαθάριστες εισπράξεις που πραγματοποιεί ο μισθωτός για λογαριασμό της επιχείρησης. Πρόκειται για την περίπτωση των περιοδευόντων πωλητών ή εισπρακτόρων που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις.

5.  Μισθός με φιλοδωρήματα

Είναι δυνατό υπό προϋποθέσεις να συμφωνείται μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου ότι ο μισθός θα προέρχεται από τα  φιλοδωρήματα τρίτων προσώπων.

Το ιδιάζον στην τριπλή σχέση η οποία δημιουργείται μεταξύ εργοδότη εργαζόμενου και τρίτου είναι ότι ο τρίτος εμπλέκεται κατά ένα τρόπο στην μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου συμβατική σχέση χωρίς να είναι συμβαλλόμενος. Ο τρίτος οφείλει να καταβάλει ορισμένο

ποσό που κατά κανόνα έχει την μορφή ποσοστού. Σε περίπτωση δε που ο τρίτος αρνείται να καταβάλει ο εργοδότης μπορεί να προβάλει έναντι αυτού την αξίωση καταβολής στον εργαζόμενό του.

Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι όλα τα φιλοδωρήματα αποτελούν μισθό. Έτσι θα πρέπει να είναι ο εργοδότης ενγνώσει της καταβολής του, θα πρέπει να μη υπερβαίνει το συμφωνηθέν μέτρο, να μη δίδεται κατά τρόπο ή για λόγο παράνομο ή αντίθετο στα χρηστά ήθη. Η προσχηματική και υπέρ το προσήκον μέτρον λήψη φιλοδωρημάτων μπορεί υπό προϋποθέσεις να θεμελιώσει το ποινικό αδίκημα της δωροληψίας.

Από την άλλη πλευρά ο εργοδότης δεν μπορεί να εμποδίζει ή να οδηγείται σε διαφόρων ειδών «συμψηφισμούς» προκειμένου για παροχές των πελατών του προς τους εργαζομένους τους οι οποίες γίνονται όχι από πεποίθηση σχετικής νομικής υποχρέωσης αλλά από ελευθεριότητα και ευχαρίστηση.

Η κατηγορία που συνήθως αμείβεται με τον τρόπο αυτό είναι οι σερβιτόροι των κάθε είδους καταστημάτων ενδιαιτήσεως και διασκεδάσεως.

6.  Μικτοί τρόποι αμοιβής

Εκτός από τους παραπάνω τρόπους αμοιβής είναι και άλλοι οι όποίοι δεν έχουν τα αμιγή χαρακτηριστικά ενός μόνου τρόπου ή συστήματος αμοιβής αλλά αναμιγνύουν τα χαρακτηριστικά περισσοτέρων τρόπων αμοιβής. Π.χ. χρονικός τρόπος προσδιορισμού με προσθήκη τρόπου αμοιβής με φιλοδωρήματα ή με ποσοστά στα κέρδη.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΜΙΣΘΟΥ

1.   Μισθός σε χρήμα

Η πληρωμή πρέπει να γίνεται στο εγχώριο νόμισμα. Μετά την εισαγωγή του Ευρώ η πληρωμή πρέπει να γίνεται πλέον στο επίσημο νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κατ’ αρχήν η πληρωμή του μισθού πρέπει να γίνεται «τοις μετρητοίς». Συμφωνία περί καταβολής του μισθού σε αλλοδαπό νόμισμα είναι άκυρη ως τέτοια πλην όμως δεν είναι ολοκληρωτικά άκυρη και μπορεί να ισχύσει υπό την προϋπόθεση δηλαδή ότι θα μετατραπεί η συμφωνηθείσα αμοιβή σε συνάλλαγμα, σε «ημεδαπό» νόμισμα, δηλαδή σε αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεν μπορεί να γίνεται η πληρωμή του μισθού σε γραμμάτια, συναλλαγματικές, κουπόνια ή διάφορα παραστατικά αξιών. Μπορεί να γίνεται η πληρωμή του μισθωτού με  τραπεζική ή  ταχυδρομική  επιταγή αν αυτό δεν αποκλείεται από την συλλογική σύμβαση ή αυτό συνιστά συνηθισμένο τρόπο καταβολής.

2.  Μισθός σε είδος

Μπορεί όμως να γίνεται πληρωμή του μισθού σε είδος το οποίο μπορεί να είναι διάφορα πράγματα κατά κυριότητα ή και κατά χρήση ή και υπηρεσίες και δικαιώματα. Βέβαια επειδή έχει θεωρηθεί ότι ένας τέτοιος τρόπος καταβολής του μισθού θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις   να οδηγήσει σε φαλκίδευση του ίδιου του δικαιώματος του εργαζομένου για τον μισθό, τίθενται διάφοροι περιορισμοί.

Από την υπ’ αρ. 95 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας  η  οποία  κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.3248/1955 ορίσθηκε ότι δεν είναι δυνατή εφεξής η καταβολή του συνόλου του μισθού σε είδος. Μόνο συμπληρωματικώς δε η καταβολή διαφόρων παροχών σε είδος είναι επιτρεπτό να γίνεται. Δεν επιτρέπεται η χορήγηση οινοπνευματωδών ποτών ως μισθός. Απαγορεύεται επίσης το σύστημα που συνίσταται στη υποχρέωση να δέχεται ο εργαζόμενος τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που παράγει η ίδια η επιχείρηση.

Το εις είδος προσφερόμενο αποτιμάται κατάλληλα και χρησιμοποιείται ως βάση για τον υπολογισμό τόσο των οφειλομένων

εισφορών στο Ι.Κ.Α όσο και τον προσδιορισμό των τακτικών αποδοχών επί τη βάσει των οποίων προσδιορίζεται και το ύψος των διαφόρων επιδομάτων.

Παροχή σε είδος μπορεί να αποτελέσει ο,τιδήποτε : διάφορα είδη ενδυμασίας, διατροφής, υπηρεσίες όπως παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, παροχή κατοικίας κτλ.

Δεν είναι επιτρεπτό, και αυτό προκύπτει και από  την  ως  άνω  Διεθνή  Σύμβαση,  να  αμείβουν  οι  επιχειρήσεις  τους  εργαζομένους  τους   με τα ίδια τα είδη που παράγουν διότι αυτό αποτελεί ένα είδος «αθέμιτης υποκαταστάσεως».

Δεν αποτελούν μισθό ό,τι χορηγείται για την εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της επιχείρησης ούτε επίσης τα χορηγούμενα για την πλήρωση των επιβαλλόμενων όρων υγιεινής και ασφάλειας.

Η αποτίμηση γίνεται με βάση την ισχύουσα τιμή στην αγορά και όχι με βάση το κόστος κτήσεως για τον εργοδότη.

ΟΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ

Οι αποδοχές διακρίνονται σε τακτικές και έκτακτες.

Τακτικές αποδοχές είναι αυτές που χορηγούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αντιστοιχούν σε εργασία που επαναλαμβάνεται με τακτικό τρόπο και που αποτελούν το αντάλλαγμα για την εργασία αυτή που καταβάλλεται επίσης με τακτικό και σταθερό τρόπο.

Σε αντιδιαστολή έκτακτες αποδοχές είναι οι αποδοχές που αντιστοιχούν σε εργασία που επαναλαμβάνεται κατά τρόπο άτακτο και περιστασιακό και που αποτελούν το αντάλλαγμα για την εργασία αυτή που δεν καταβάλλεται επίσης κατά τακτικό και σταθερό τρόπο.

Για να ενσωματωθεί μια παροχή στις τακτικές αποδοχές με όλες τις συνέπειες που μπορεί αυτό να συνεπάγεται, γίνεται δεκτό ιδίως από την νομολογία ότι απαιτείται η παροχή αυτή να καταβάλλεται κατά αδιάλειπτο τρόπο. Το αδιάλειπτο πάντως θεωρείται ότι προϋποθέτει και ενσωματώνει προκειμένου να θεωρείται ως εννοιολογικά επαρκής όρος για τη συγκεκριμένη περίπτωση και ορισμένη συχνότητα και ορισμένη

περιοδικότητα. Δεν είναι απαραίτητο η συχνότητα να είναι μεγάλη θα πρέπει όμως να υπάρχει πράγματι το στοιχείο της περιοδικής παροχής υπό την έννοια της σταθερής επαναληπτικότητας της παροχής.

Οι τακτικές αποδοχές είναι θεμελιώδης έννοια, ιδίως από πρακτική άποψη, του εργατικού δικαίου γιατί χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του ύψους διαφόρων οικονομικών παροχών. Ιδίως από αυτές καθορίζεται το ύψος της αποζημίωσης της καταγγελίας για τον υπολογισμό της οποίας λαμβάνεται υπόψη το ύψος αυτών κατά τον τελευταίο μήνα προ της καταγγελίας. Αλλά και άλλες παροχές προσδιορίζονται με βάση τις τακτικές αποδοχές , όπως π.χ το επίδομα Χριστουγέννων. Σε κάθε περίπτωση πάντως δεν είναι σαφές αν ως ποσό βάσης για τον υπολογισμό λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές και πρέπει να ερμηνεύονται οι σχετικές διατάξεις.

Έκτακτες αποδοχές είναι αυτές που καταβάλλονται στο πλαίσιο της παροχής υπερωριακής απασχόλησης ή παροχής απασχόλησης που χαρακτηρίζεται υπερεργασία κτλ. Σε περίπτωση που  ορισμένη  παροχή π.χ ορισμένο επίδομα υπολογίζεται με βάση τις τακτικές αποδοχές εξαιρείται το αντίστοιχο ποσό του ιδίου επιδόματος στον σχηματισμό των τακτικών αποδοχών κατά τον υπολογισμό του ύψους του.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

Οι αποδοχές συντίθενται από το βασικό μισθό και τις προσαυξήσεις.

Βασικός μισθός είναι το ποσό το οποίο  καταβάλλεται  σταθερά και πάγια από τον εργοδότη ανεξαρτήτως της πηγής από την οποία καθορίζεται.

Πρασαυξήσεις είναι ποσά που προσαυξάνουν τον βασικό μισθό. Οι προσαυξήσεις καθορίζονται συνήθως με βάση τα  χρόνια προϋπηρεσίας (διετίες, τριετίες, κτλ)

Επιδόματα είναι πρόσθετες παροχές οι οποίες προσαυξάνουν το βασικό μισθό και δικαιολογούνται από διάφορους η κάθε μία λόγους.

Εκτός από τα βασικά επιδόματα που είναι αυτά των εορτών υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία δεν χορηγούνται σε όλους τους εργαζομένους κατά ενιαίο τρόπο. Τα επιδόματα αυτά αποτελούν τελικώς στοιχεία διαφοροποιήσεως μεταξύ των εργαζομένων και προκαλούν δυσχέρειες στον υπολογισμό του μισθού, ενώ οδηγούν και στο παράλογο τα επιδόματα, τα οποία ως εκ της φύσεώς τους έχουν τον χαρακτήρα συμπληρωματικής παροχής, να υπερβαίνουν το βασικό μισθό. Επίσης η καθιέρωση μεγάλου αριθμού επιδομάτων συρρικνώνει κατά κανόνα τις αποδοχές της συνταξιοδότησης, διότι αυτές προσδιορίζονται κατά κανόνα χωρίς τον συνυπολογισμό πολλών επιδομάτων.

ΕΙΔΗ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ

  1. Οικογενειακό επίδομα

Χορηγείται στους μισθωτούς που έχουν οικογενειακά βάρη (οικογένεια, παιδιά). Μπορεί γιαυτό να θεσπίζονται διάφοροι τρόποι υπολογισμού και καθορισμού. Μπορεί να καθορίζεται ως  ποσοστό  επί του βασικού μισθού ή επίσης να αποτελεί ορισμένο ποσό.

Χορηγείται ως επίδομα γάμου και επίδομα τέκνων. Με προγενέστερες ρυθμίσεις καθορίστηκε ότι αν εργάζονται αμφότεροι οι σύζυγοι τα επιδόματα καταβάλλονται στον ένα μόνο από τους δύο εργαζόμενους, ανεξαρτήτως φύλου τον οποίο θα υποδείξουν οι δύο σύζυγοι με κοινή δήλωσή. Σε περίπτωση δε που δεν γίνει αυτό τότε καταβάλλεται από τον εργοδότη καθενός το 50% του δικαιούμενου επιδόματος. Μετά από προσφυγή στα δικαστήρια η διάταξη  αυτή κρίθηκε ως αντισυνταγματική, για την περίπτωση που και οι δύο εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή αν ο ένας εργάζεται στο δημόσιο και ο άλλος στον ιδιωτικό τομέα και γιαυτό ανίσχυρη, από τα δικαστήρια. Στην αρχή η νομολογία για παράβαση της αρχής  της ισότητας και για παραβίαση της διάταξης που αφορά στην προστασία της οικογένειας, προήλθε από τον Άρειο Πάγο και αυτή βέβαια αφορά στην περιοχή του εργατικού δικαίου. Στη συνέχεια η νομολογία αυτή

καθιερώθηκε και από το Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο ήταν στην αρχή αρνητικό. Στη συνέχεια επαναρρυθμίστηκε το ζήτημα νομοθετικά.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το επίδομα δικαιούνται όχι μόνο όσοι τελούν σε νόμιμο γάμο αλλά και οι διαζευγμένοι και οι σε χηρεία τελούντες και οι άγαμοι (άρθρο 20 παρ.2 του ν.1849/1989).

  • Επίδομα πολυετίας

Είναι το επίδομα το οποίο χορηγείται από τον εργοδότη σε αναγνώριση του χρόνου προϋπηρεσίας στη συγκεκριμένη ή και σε συναφή ενδεχομένως προς αυτή απασχόληση. Δεν λαμβάνεται υπόψη μόνον η προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη αλλά συνυπολογίζεται η συνολική προϋπηρεσία. Ο συνήθης τρόπος αναγνωρίσεως και χορηγήσεως είναι της τριετίας ή της πενταετίας. Υπάρχει και ο θεσμός  της λεγόμενης πλασματικής προϋπηρεσίας η οποία  εξομοιώνεται  ως προς τις συνέπειες με την πραγματική προϋπηρεσία.

  • Επίδομα θέσεως

Συναρτάται με την κατοχή ορισμένης θέσεως. Δίδεται σε εκείνους  οι οποίοι κατέχουν τη συγκεκριμένη θέση, η οποία πρέπει να είναι κατά κανόνα υψηλή στην ιεραρχία και διακεκριμένη και συνδέεται απολύτως με τη θέση, χάνεται δηλαδή αν ο εργαζόμενος χάσει τη θέση ή μετατεθεί.

  • Επίδομα αδείας

Είναι το επίδομα που καταβάλλεται μαζί με τις αποδοχές της άδειας.

  • Επίδομα διαχειριστικών λαθών

Παρέχεται σε εκείνους οι οποίοι λόγω της φύσης των καθηκόντων τους είναι δυνατό να υποπέσουν σε διαχειριστικά σφάλματα, δηλαδή σε εκείνους οι οποίοι έχουν διαχείριση.

Όπως συμβαίνει και με πολλά επιδόματα δίδεται για την αναπλήρωση κάποιας ζημίας που επέρχεται στον εργαζόμενο, οπότε για

να ευρεθεί αν συνυπολογίζεται στο μισθό, θα πρέπει να εξετάζεται η συνέχεια της χορήγησής του.

  • Επιδόματα εορτών

Στην αρχή αποτέλεσαν έθιμο και στη συνέχεια η πρόβλεψή του έγινε σε συλλογικές συμβάσεις σε διαιτητικές αποφάσεις και τελικώς καθιερώθηκε νομοθετικά με τον α.ν 1777/1951 και  τον  ν.1901/1951. Με το ν.1082/1980 καθιερώνονται επίσημα ονοματολογικά ως

«επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα»

Ισούνται το μεν επίδομα Χριστουγέννων με ένα μηνιαίο μισθό ή 25 ημερομίσθια, το δε επίδομα Πάσχα με μισό μηνιαίο μισθό ή 15 ημερομίσθια.

Για να χορηγηθεί πλήρες επίδομα λαμβάνεται υπόψη αν ο εργαζόμενος εργάστηκε συνεχώς από 1.1 έως 30.4 για το επίδομα Πάσχα και από 1.5 έως 31.12 για το επίδομα Χριστουγέννων. Αν εργάστηκε τμήμα αυτού του διαστήματος χορηγείται μέρισμα.

Τα επιδόματα αυτά περιλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές.

Χαρακτηριστικά του Μισθού

α. Ακατάσχετο του μισθού

Καθιερώνεται κανόνας σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι δυνατή η κατάσχεση μισθού από τον εργοδότη (664 Α.Κ. 982 παρ. 2 ΚΠολΔ). Από τον γενικό αυτό κανόνα καθιερώνονται κάποιες εξαιρέσεις.

β. Ανεκχώρητο του μισθού

Ο μισθός δεν υπόκειται σε εκχώρηση σύμφωνα με το 464 Α.Κ., συνεπώς    ο εργαζόμενος δεν μπορεί να εκχωρήσει το μισθό του σε διάφορους τρίτους. Προκειμένου όμως να ευκολύνεται ο δανεισμός του εργαζόμενου από τον εργοδότη προβλέπεται ότι είναι δυνατό να γίνει τέτοια εκχώρηση λόγω του δανείου που έχει συνάψει με τον εργοδότη και ως το 1/2 του μισθού.

γ. Δεν υπόκειται σε συμψηφισμό.

Απαγορεύεται ο συμψηφισμός του μισθού με οποιαδήποτε μορφής άλλες απαιτήσεις έχει ο εργοδότης έναντι του εργαζομένου και αυτό δικαιολογείται ακριβώς λόγω του ότι ο μισθός αποτελεί μέσο επιβίωσης για τον εργαζόμενο και την οικογένειά του.

δ. Δεν υπόκειται σε επίσχεση

Ο εργοδότης δεν μπορεί να κάνει επίσχεση του μισθού για απαίτηση την οποία έχει έναντι του εργαζόμενου ενώ αντίστροφα ο εργαζόμενος μπορεί να κάνει επίσχεση έναντι του εργοδότη της παρεχόμενης απ’ αυτόν εργασίας, λόγω μη καταβολής του μισθού από τον εργοδότη.

ΆΔΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

–   Ετήσια άδεια

Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγεί κάθε έτος στον εργαζόμενο άδεια. Η υποχρέωση χορήγησης της ετήσιας άδειας βασίζεται αρχικά στον α.ν 539/1945 ο οποίος υπέστη πολλές μεταγενέστερες τροποποιήσεις.

Την άδεια δικαιούνται όλοι οι εργαζόμενοι ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται η αμοιβή τους.

Το δικαίωμα στην άδεια αποτελεί βασική εργασιακή κατάκτηση που πάντως έχει μιαν διττή χρησιμότητα. Αφενός αποτελεί βασικό μέσο ώστε αφενός να εξασφαλίζεται η σωματική και ψυχική υγεία του εργαζομένου μέσω ακριβώς της ενλόγω ανανέωσης και αφετέρου να ανανεώνει την εργασιακή του δύναμη και να παραμένει συνεχώς έτσι αποδοτικός στην εργασία.

Προϋπόθεση για τη χορήγηση της άδειας ήταν μέχρι πρότινος η υπηρέτηση στον ίδιο εργοδότη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών. Η προϋπόθεση αυτή έχει καταργηθεί και ο εργαζόμενος δικαιούται άδειας ανεξαρτήτως προηγουμένου χρόνου υπηρέτησης σε ορισμένο εργοδότη (αναλογική άδεια – άρθρο 6 του ν.3144/2003).

Αναλογική άδεια : Ο κάθε εργαζόμενος δικαιούται υπό τα νυν ισχύοντα να λάβει άδεια κατ’ αναλογία του χρόνου εργασίας  που  έχει στον ίδιο εργοδότη.

Η διάρκεια της άδειας είναι ανάλογη του προηγούμενου χρόνου υπηρέτησης στον ίδιο εργοδότη. Ο χρόνος της άδειας είναι 24 εργάσιμες ημέρες επί εξαήμερης εργασίας και 20 εργάσιμες ημέρες  επί  πενθήμερης, με τη συμπλήρωση του βασικού χρόνου των 12 μηνών. Ο χρόνος αυτός άδειας προσαυξάνεται κατά μία ημέρα για κάθε έτος παραπάνω από τον χρόνο των δώδεκα μηνών μέχρι τη συμπλήρωση των

26 ημερών επί εξαήμερης εργασίας και 22 ημερών επί πενθήμερης εργασίας. Μετά τα 25 χρόνια προστίθενται στον ως άνω χρόνο 3 ημέρες επί εργασίας πενθήμερης διάρκειας και 4 ημέρες επί  εργασίας  εξαήμερης διάρκειας. Κατά τον υπολογισμό των ημερών της άδειας δεν λαμβάνονται υπόψη οι Κυριακές.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να παρέχει στους εργαζομένους του την ετήσια άδεια μέσα σε κάθε ημερολογιακό έτος. Δεν μπορεί να στερεί από τμήμα του χρόνου αυτού τον εργαζόμενο ή να τον μεταφέρει σε επόμενο έτος.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί την άδεια σε συνεχόμενες ημέρες και όχι κατά διακοπτόμενα διαστήματα.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί μαζί και αντίστοιχα προς την άδεια και επίδομα αδείας.

Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χορηγήσει άδεια το πολύ εντός δύο μηνών από τότε που υποβλήθηκε σχετικό αίτημα από τον  εργαζόμενο.

Οι μισοί εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια κατά το διάστημα από 1ης Μαϊου έως 30 Σεπτεμβρίου και οι υπόλοιποι τον υπόλοιπο χρόνο.

ΑΛΛΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΔΕΙΩΝ

Α. Άδειες για οικογενειακούς λόγους:

Οι άδειες που χορηγούνται για οικογενειακούς λόγους είναι οι εξής:

  1. Άδεια γάμου

Η διάρκεια της άδειας αυτής είναι 5 ημέρες και είναι με αποδοχές εκτός να είναι μεγαλύτερη βάσει σ.σ.ε.

  • Άδεια λοχείας

Η διάρκεια προβλέπεται από τον νόμο σε 15 εβδομάδες και ειδικότερα 52 ημέρες πριν από τον τοκετό και 53 ημέρες μετά. Με την ε.γ.σ.σ.ε του 1993 αυξήθηκε σε 16 εβδομάδες δηλαδή 8 μήνες πριν από τον τοκετό και 8 μήνες μετά.

Κατά τον χρόνο της απουσίας λόγω τοκετού ο εργοδότης καταβάλλει αποδοχές 15 ημερών αν δεν έχει συμπληρώσει έτος  υπηρεσίας και μηνός αν έχει συμπληρώσει έτος.

Το ΙΚΑ καταβάλλει επίδομα τοκετού αν η εργαζόμενη είναι ασφαλισμένη στο ΙΚΑ αντίστοιχο με 112 ημέρες αν έχει εργαστεί 200 ημέρες κατά τα τελευταία 2 χρόνια.

Το ΙΚΑ επίσης καταβάλλει επίδομα 30 ημερών ανειδίκευτου εργάτη.

Ο ΟΑΕΔ υποχρεώνεται να καταβάλει τη διαφορά μεταξύ των επιδοματικού χαρακτήρα παροχών του ΙΚΑ και των τακτικών αποδοχών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και για 1 έτος μετά τον τοκετό απαγορεύεται να καταγγελθεί από τον εργοδότη η σύμβαση και αυτό θα ήταν δυνατό μόνο για σπουδαίο λόγο.

Σημειώνεται ότι στον πατέρα χορηγείται 1 ημέρα άδεια για κάθε γέννηση τέκνου.

  • Άδεια γονική για την ανατροφή

Κάθε γονέας μπορεί να πάρει άδεια μέχρι κάθε παιδί του να συμπληρώσει τα 3 έτη για την ανατροφή του, που δεν υπερβαίνει για  κάθε γονέα τους 3.5 μήνες. Ο ενλόγω χρόνος άδειας είναι  άνευ  αποδοχών και δίδεται για κάθε παιδί αυτοτελώς. Προϋποθέσεις είναι ο αριθμός των απασχολουμένων στην επιχείρηση να μην υπερβαίνει τους 50, να εργάζεται τουλάχιστον 1 έτος στον ίδιο εργοδότη και να εργάζεται εκτός της κατοικίας ο άλλος γονέας.

Αν εργάζονται και οι δύο γονείς με κοινή συμφωνία τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα λάβει την ενλόγω άδεια.

  • Άδεια για την εξυπηρέτηση της ασθένειας εξαρτώμενων μελών

Χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά και διαρκεί μέχρι 6 εργάσιμες ημέρες για κάθε έτος. Η άδεια αυτή μπορεί να αυξηθεί σε 8 εργάσιμες όταν υπάρχουν δύο εξαρτώμενα μέλη και σε 10 ημέρες όταν υπάρχουν περισσότερα.

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αναγνωριζομένων από το νόμο αδειών για ειδικότερους και επουσιωδέστερους λόγους.

  • Άδεια θηλασμού

Με την ε.γ.σ.σ.ε του 1993 καθιερώθηκε η άδεια θηλασμού. Με  βάση τη ρύθμιση αυτή η μητέρα μπορεί να προσέρχεται 1 ώρα το πρωί αργότερα και να αποχωρεί 1 ώρα ενωρίτερα. Αυτό δε ισχύει για 2 χρόνια μετά τον τοκετό. Μπορεί βάσει αυτής να συμφωνηθεί με τον εργοδότη μείωση του χρόνου εργασίας κατά 2 ώρες την ημέρα.

Β. Άδειες για σπουδαστικούς λόγους:

Οι άδειες που χορηγούνται για σπουδαστικούς λόγους είναι οι εξής:

  1. Άδεια εξετάσεων

Αρχικά υπήρχε πρόβλεψη για χορήγηση 2 ημερών άδειας  για κάθε μάθημα και συνολικά όχι μικρότερη των 14 ημερών. Η  διάρκεια αυτή παρεκτάθηκε σε 20 ημέρες με την ε.γ.σ.ε του 1994 και  με  την ε.γ.σ.ε του 1996 περαιτέρω σε 30 ημέρες.  Η  καταβολή των  αποδοχών της άδειας γίνεται από τον ΟΑΕΔ.

Για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο προβλέπεται άδεια 30 ημερών και χορηγείται εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 28 έτος.

Ο χρόνος της άδειας αμείβεται με το κατώτερο ημερομίσθιο  ενώ για εργαζόμενους στο Δημόσιο Τομέα καταβάλλονται πλήρεις αποδοχές.

Η άδεια αυτή δεν συμψηφίζεται με την κανονική ετήσια άδεια.

Απαιτούνται για τη χορήγησή της από τον ΟΑΕΔ τα εξής δικαιολογητικά: Βεβαίωση της σχολής, βεβαίωση του εργοδότη, ασφαλιστικό βιβλιάριο, αστυνομική ταυτότητα.

  • Άδεια απουσίας γονέων

Εάν ο εργαζόμενος έχει παιδιά ηλικίας μέχρι 16 ετών τα οποία φοιτούν σε σχολεία στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, μπορούν να ζητήσουν άδεια για την επικοινωνία με τους παράγοντες του σχολείου που σχετίζεται με τη σχολική επίδοση. Η διάρκεια  της  άδειας  αυτής είναι μέχρι 4 ημερών ετήσια.

Γ. Λοιπές άδειες

  1. Άδεια χωρίς αποδοχές

Είναι δυνατόν να συμφωνηθεί μεταξύ του εργαζομένου και του εργοδότη η λήψη ορισμένου χρονικού διαστήματος αδείας χωρίς κατά το διάστημα αυτό να καταβάλλονται αποδοχές στον εργαζόμενο. Στην περίπτωση αυτή η εργασιακή σχέση παραμένει ενεργή και παράλληλα ο εργοδότης στερείται από τη δυνατότητα να θεωρήσει την συμπεριφορά του εργαζόμενου ως αντισυμβατική.

Σε περίπτωση που πρόκειται σύμβαση ορισμένου χρόνου για την συμπλήρωση του χρόνου αυτού δεν λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος της άδειας και μετατίθεται το χρονικό σημείο της λήξεως της σύμβασης κατά ένα αντίστοιχο χρονικό διάστημα προς το διάστημα της ως άνω άδειας.

  • Συνδικαλιστική άδεια

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί στα συνδικαλιστικά στελέχη άδειες για την άσκηση των συνδικαλιστικών τους καθηκόντων. Και βεβαίως τα συνδικαλιστικά στελέχη δεν απαλλάσσονται καταρχήν  από την υποχρέωσή τους να παρέχουν εργασία, πλην όμως αναγνωρίζεται προκειμένου για αυτά η δυνατότητα απουσίας από την εργασία υπό προϋποθέσεις, γιατί άλλως θα ήταν αδύνατη ή δυσχερής η άσκηση των συνδικαλιστικών τους καθηκόντων.

Για τα μέλη της περισσότερο αντιπροσωπευτικής τριτοβάθμιας οργάνωσης και για όσο έχουν την ιδιότητα αυτή παρέχεται πλήρης απαλλαγή.

  • Αναρρωτική άδεια

Μετά από γνωμάτευση του ΙΚΑ ή άλλου ασφαλιστικού οργανισμού ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει την λεγόμενη αναρρωτική άδεια.

Εάν η ασθένεια για την οποία δίδεται θεωρείται βραχείας διάρκειας δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια, ενώ εάν χαρακτηρίζεται ως μακράς διάρκειας συμβαίνει το αντίθετο.

Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια όλων των αδειών δεν είναι δυνατή η απόλυση του εργαζόμενου και συνεπώς είναι άκυρη η καταγγελία.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ο εργοδότης υποχρεώνεται με τη λήξη της εργασιακής σχέσης να χορηγήσει το λεγόμενο Πιστοποιητικό Εργασίας στον μισθωτό  (άρθρο 678 ΑΚ και άρθρο 2 ν.2112/20, άρθρο 4 ΒΔ 16/18-7-1920). Το Πιστοποιητικό παρέχεται ύστερα από αίτηση του εργαζομένου και βεβαιώνει διάφορα στοιχεία, τα οποία σχετίζονται με τον προσδιορισμό της εργασίας την οποία παρέσχε στον συγκεκριμένο εργοδότη ο εργαζόμενος. Το πιστοποιητικό εργασίας δίδεται πάντα σε γραπτή μορφή. Ο εργοδότης ειδικότερα υποχρεώνεται όχι απλώς να χορηγήσει το πιστοποιητικό εργασίας με οποιοδήποτε περιεχόμενο,  αλλά  η υποχρέωσή του εκτείνεται και στο να είναι το πιστοποιητικό αυτό ακριβές. Αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα και συνακόλουθα ο επιβαλλόμενος για την εξυπηρέτηση αυτού του δικαιώματος δικαστικός έλεγχος αναφέρεται και στα δύο αυτά σημεία. Χρονικός περιορισμός για την εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης του εργοδότη δεν ορίζεται.  Επίσης μπορεί ο εργαζόμενος να ζητήσει την καταβολή αποζημιώσεως

που του προκάλεσε η άρνηση του εργοδότη για την χορήγησή του ή η χορήγηση του πιστοποιητικού με ελλιπές ή πλημμελές περιεχόμενο.

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Έννοια: Εργατικό ατύχημα είναι το ατύχημα το οποίο επέρχεται στον εργάτη ή τον υπάλληλο λόγω βίαιου συμβάντος το οποίο επισυμβαίνει κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής που προκαλεί στον εργαζόμενο ανικανότητα προς εργασία που διαρκεί περισσότερο από 4 μέρες (άρθρο 1 του ν.551/1915).

Επομένως τα στοιχεία της  έννοιας  του  εργατικού  ατυχήματος  είναι  τα εξής:

α. Βίαιο συμβάν

Στην έννοια του εργατικού ατυχήματος περιλαμβάνονται τόσο η σωματική βλάβη ή κάκωση όσο και η έννοια της νόσου.

Δεν θεωρείται εργατικό ατύχημα νόσος η οποία προκαλείται από την σταδιακή και προοδευτική επενέργεια ορισμένων συνθηκών οι οποίες θεωρούνται συνήθεις για ορισμένου είδους εργασία. Αντιθέτως συμβαίνει αν πρόκειται για εξαιρετικές και έκτακτες συνθήκες συνεπεία των οποίων επιδεινώθηκε η ήδη υπάρχουσα νόσος.

Γενικά η επέλευση των συνεπειών σε μεταγενέστερο χρόνο δεν σημαίνει ότι αποκλείεται ο χαρακτηρισμός ως εργατικού ατυχήματος.

Εργατικό ατύχημα είναι και η περίπτωση κατά την οποία, ενώ ο εργοδότης γνωρίζει ότι ο εργαζόμενος έχει ορισμένη ασθένεια, και παρόλα αυτά συνεχίζει να τον απασχολεί υπό συνθήκες που είναι ενδεχόμενο να προκαλέσουν το συμβάν.

Γενικώς θα μπορούσε να λεχθεί ότι οι περιπτώσεις που καλούνται εργατικά ατυχήματα είναι αυτές συνεπεία κάποιου εξαιρετικού ή έκτακτου ή απροσδόκητου λόγου, π.χ. πρόκληση πυρκαγιάς, μεγάλης ζημίας στις μηχανικές εγκαταστάσεις κλπ.

β. Το ατύχημα να συνέβη κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής.

Καταρχήν εργατικό ατύχημα είναι το συμβάν το οποίο λαμβάνει χώρα εντός του χώρου της εργασίας, αν και εφόσον υπάρχει προσδιορισμένος τέτοιος χώρος.

Έχει κριθεί από τη νομολογία ότι ανεξαρτήτως του εάν ο εργαζόμενος ενεργεί σε συγκεκριμένη περίπτωση με την ρητή εντολή του εργοδότη ή και χωρίς αυτήν, εάν η σκοπούμενη ενέργεια αποβαίνει υπέρ του εργοδότη πρόκειται για εργατικό ατύχημα.

Ειδικότερα έχει κριθεί ότι εργατικό ατύχημα είναι αυτό που συμβαίνει στον εργαζόμενο όταν μετακινείται προς την εργασία του ή επιστρέφει από αυτή. Και τούτο μάλιστα ανεξάρτητα αν χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος για τη μετακίνησή του αυτή ίδια μέσα ή μέσα του εργοδότη  ή οποιοδήποτε εν γένει μέσο μεταφοράς, ιδίως όμως όταν χρησιμοποιεί μέσα του εργοδότη. Πάντως έχει κριθεί ότι εάν υπάρξει παρέκκλιση του εργαζομένου με σκοπό την εξυπηρέτηση κάποιου ιδιωτικού του σκοπού, διακόπτεται η αιτιώδης συνάφεια και πλέον το προκαλούμενο συμβάν θεωρείται ότι στερείται θεμελιώδους εννοιολογικού στοιχείου του εργατικού ατυχήματος.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του βίαιου συμβάντος και της εργασίας.

γ. Το βίαιο συμβάν να προκαλεί ανικανότητα προς εργασία και

δ. Η διάρκεια της προκαλούμενης ανικανότητας να μην υπερβαίνει τις 4 μέρες.

–   Ευθύνη από εργατικό ατύχημα

H ευθύνη του εργοδότη είναι αντικειμενική δηλαδή ισχύει ανεξάρτητα από το αν υπάρχει υπαιτιότητα του εργοδότη.

Είναι αυτονόητο ότι δεν οφείλεται αποζημίωση στην περίπτωση κατά την οποία προκλήθηκε το ατύχημα από δόλο του προσώπου που προκάλεσε το ατύχημα.

Ο εργοδότης ευθύνεται για την αποζημίωση της ζημίας που προκαλείται στον εργαζόμενο από το ατύχημα.

Η ευθύνη του εργοδότη μπορεί να βασίζεται είτε στον ν.551/1915 είτε στις κοινές διατάξεις για την υπαιτιότητα δηλαδή στις διατάξεις των άρθρων 914 επ. ΑΚ.

Ο ν.551/1915 κλιμακώνει την  αποζημίωση  ανάλογα  με  τη διάρκεια και τον προκαλούμενο βαθμό ανικανότητας στον εργαζόμενο.

Η διαφορά από την επιλογή της μιας ή της άλλης αποζημιωτικής βάσης είναι η εξής : Στην περίπτωση που επιλέγεται η βάση του ν.551/1915 η οφειλόμενη αποζημίωση καθορίζεται σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου αυτού και είναι συγκεκριμένη,  προκύπτει δε με ένα τρόπο αυτόματο, εφόσον θα προσδιοριστεί η διάρκεια και το είδος της ανικανότητος, καταβάλλεται μάλιστα ανεξάρτητα από την υπαιτιότητα του εργοδότη. Στην περίπτωση που επιλέγεται η βάση της κατά το άρθρο 914 ΑΚ αποζημίωσης προκειμένου να προσδιορισθεί το ύψος της οφειλόμενης αποζημίωσης, πρέπει να προσδιορισθεί η υπαιτιότητα και η προκαλούμενη στο εργαζόμενο ζημία. Στην πρώτη λοιπόν περίπτωση η ζημία είναι αντικειμενική, ενώ στη δεύτερη είναι υποκειμενική.

Αν ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση να καταβάλλει αποζημίωση στον εργαζόμενο και η ευθύνη αυτή μετακυλύεται στο ΙΚΑ. Ο εργαζόμενος όμως διατηρεί απέναντι στον εργοδότη αξίωση για καταβολή αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης (ψυχικής οδύνης).

Αν υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτής της αποζημίωσης που καταβάλλει το ΙΚΑ και της αποζημίωσης που με βάση την υπαιτιότητα δικαιούται να ζητήσει από τον εργοδότη, μπορεί ο εργαζόμενος να υποχρεώσει τον εργοδότη να του καταβάλει τη διαφορά.

Ο εργαζόμενος επιδιώκει την βάση του δικαίου της αποζημίωσης αποκατάσταση της προκαλούμενης σε αυτόν ζημίας όταν δεν υπάγεται στον ν.551/1915 και όταν δεν είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ

Ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει εκτός από την αποζημίωση  για το ατύχημα και έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και νοσηλείας καθώς και οι συγγενείς σε περίπτωση θανάτου έξοδα κηδείας.

–   Διαδικαστικά σχετικά με το εργατικό ατύχημα

Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγείλει το ταχύτερο δυνατό το ατύχημα στην εγγύτερη αστυνομική αρχή.

Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγείλει εντός 24 ωρών το  ατύχημα στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.

Υποχρεούται επίσης να κάνει εντός 15 ημερών από το ατύχημα ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη παρουσία 2 μαρτύρων, στην οποία να αναφέρονται στο εργατικό ατύχημα και τις συνθήκες του.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

1.   Προστασία ανηλίκων

Η προστασία των ανηλίκων θα μπορούσε να λεχθεί ότι αποτελεί φροντίδα του νομοθέτη από τις αρχές του περασμένου αιώνα ανάλογα  και με τις ισχύουσες εκάστοτε αντιλήψεις για την επίδραση της εργασίας και των ειδικότερων μορφών αυτής στη σωματική και ψυχική υγεία του εργαζομένου. Κατά τις τελευταίες πάντως δεκαετίες η ευαισθησία στον τομέα της εργασίας των ανηλίκων φαίνεται ότι έχει αυξηθεί με συνέπεια να εκδηλώνεται και νομοθετικά αυξημένη ευαισθητοποίηση καθόσον αφορά στο επιτρεπτό της εργασίας των ανηλίκων.

Κατά τον ν.1837/1989 απαγορεύεται η απασχόληση των ανηλίκων κάτω των 15 ετών σε οιασδήποτε φύσης εργασίες. Επιτρέπεται μόνο για χρόνο όχι μεγαλύτερο των 3 μηνών μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Υπάρχει απαγόρευση ρητή για εργασίες οι οποίες θεωρείται ότι θίγουν τη σωματική και ψυχική υγεία του ανηλίκου ( Υ.Α  130627/1990 του Υπουργού Εργασίας).

Ειδικές προβλέψεις υπάρχουν για τα χρονικά όρια της απασχόλησης των ανηλίκων. Ειδικότερα εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει το 16 έτος της ηλικίας τους δεν επιτρέπεται να απασχολούνται περισσότερο από 6 ώρες την ημέρα και 30  την  εβδομάδα.

Δεν επιτρέπεται η υπερωριακή απασχόληση των ανηλίκων.

Οι αποδοχές τους δεν μπορεί να είναι κατώτερες από το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη.

Ο εργοδότης για την καλύτερη εφαρμογή της προστατευτικής νομοθεσίας στους ανηλίκους οφείλει να τους εφοδιάσει με Βιβλιάριο Εργασίας και υποχρεώνεται επίσης να τηρεί Μητρώο Ανηλίκων.

Η προστασία των ανηλίκων γίνεται και με σειρά διεθνών συμβάσεων που έχει κυρώσει η χώρα μας.

2.  Προστασία γυναικών

Παλαιότερα υπήρχε προστατευτικό πλαίσιο που αφορούσε στην εργασία των γυναικών. Σήμερα και υπό την ισχύ σχετικών περί ισότητας των δύο φύλων συνταγματικών διατάξεων και διατάξεων της Κοινοτικής νομοθεσίας θεωρείται ανεπίτρεπτη η αδικαιολόγητη διάκριση εις βάρος των γυναικών. Υπό την ισχύ και το βάρος αυτών των υπερνομοθετικού χαρακτήρα διατάξεων αλλά και των σύγχρονων αντιλήψεων που διαχέονται ευρύτατα στην κοινωνία θεωρείται πλέον ανεπίτρεπτη οποιαδήποτε διάκριση εις βάρος των γυναικών ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με την εργασία. Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια τη  θέσπιση πολύ μεγάλου αριθμού ρυθμίσεων στο πεδίο του Εργατικού Δικαίου σε επίπεδο κοινής τυπικής ισχύος με τις οποίες υλοποιείται  και  εξειδικεύεται ακριβώς αυτή η ισότητα.

Βέβαια το θέμα της πλήρους εξίσωσης της γυναίκας με τον άντρα σε εργασιακά θέματα είναι πλέον ένα σταθερό ζητούμενο σε μια περιοχή

όπως είναι αυτή της εργασίας που μέχρι πρότινος χαρακτηριζόταν από έκδηλες και πολυποίκιλες ανισότητες.

Η εξίσωση επιδιώκεται πλέον σε ένα νέο περισσότερο νομικό περιβάλλον που διαμορφώνει η πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστική περίπτωση καθοριστικής επίδρασης της κοινοτικής νομοθεσίας είναι η περίπτωση της 89 διεθνούς σύμβασης που κυρώθηκε με το ν.3924/1959. Η ενλόγω σύμβαση καταγγέλθηκε από την Ελλάδα το 1991 ως προς την επιβαλλόμενη από τη σύμβαση απαγόρευση νυχτερινής εργασίας των γυναικών επειδή μια τέτοια διάκριση θεωρήθηκε αντίθετη από την αρχή της ισότητας των δύο φύλων έτσι όπως αυτή προκύπτει από την υπ’ αρ. 76/207 οδηγία της ΕΟΚ (επίσης και από την υπ’ αριθμ. 75/117 οδηγία). Υπήρξε μάλιστα επί του ζητήματος αυτού απόφαση του ΔΕΚ. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σύνολο των απαγορεύσεων και ιδίως απαγορεύσεις οι οποίες σχετίζονται με την ιδιαίτερη φύση των γυναικών διατηρήθηκαν σε ισχύ. Σχετικά γίνεται επίκληση του άρθρου 116 παρ 2 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο γίνονται δεκτές αποκλίσεις υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δικαιολογείται από ειδικούς λόγους.

Μετά τη θέση σε ισχύ του ν.1314/1984 και σε εφαρμογή της συνταγματικής απαίτησης της ισότητας καταργήθηκαν οι προστατευτικές διατάξεις που περιλαμβάνονται στην ελληνική νομοθεσία.

Με ειδικές διατάξεις προστατεύεται η μητρότητα. Ειδικότερες εκφάνσεις αυτής της προστασίας εκδηλώνονται με την απαγόρευση της απόλυσης των εργαζομένων γυναικών που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή λοχείας και με την  πρόβλεψη  σχετικής  ειδικής  άδειας  και συναφούς ειδικού επιδόματος για τα οποία γίνεται λόγος σε άλλα σημεία.

3.  Προστασία των στρατευομένων

Ειδική προστασία προβλέπεται για τους στρατευόμενους. Η προστασία αυτή συνίσταται ιδίως στο ότι κατά τον χρόνο της στράτευσης

δεν επιτρέπεται η καταγγελία και αρχίζει από την ημερομηνία της κλήσης.

Στην αρχή θεσπίστηκε η προστασία για τους υπαλλήλους και στη συνέχεια επεκτάθηκε στους εργατοτεχνίτες. Η απαγόρευση της καταγγελίας δεν διατυπώνεται ρητά αλλά προκύπτει από το ότι επιβάλλεται η επαναπρόσληψη του εργαζόμενου μετά το πέρας της στρατιωτικής θητείας

4.  Προστασία άλλων ειδικών κατηγοριών

Υπάρχουν προβλέψεις για ειδικές κατηγορίες εργαζομένων όπως είναι οι αλλοδαποί, κλπ.

Κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ασυνήθιστη άφιξη των μετακινουμένων αλλοδαπών εργαζομένων προς τη χώρα μας. Αυτό έχει σαν συνέπεια να δημιουργείται η ανάγκη για έλεγχο της εισόδου αυτών των προσώπων και περαιτέρω μια θέση προϋποθέσεων ώστε να είναι δυνατή η παραμονή και η απασχόλησή τους. Δύο βασικά έγγραφα με τα οποία θεωρείται ότι πρέπει να είναι εφοδιασμένοι και τα οποία  εκδίδονται όταν υπάρχουν οι σχετικές προϋποθέσεις είναι η άδεια παραμονής και η άδεια εργασίας.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ

–   Στοιχεία της έννοιας – προϋποθέσεις

Ομαδικές είναι οι απολύσεις για τις οποίες πρέπει να:

α.    Συντρέχουν ορισμένοι ειδικοί λόγοι που περιλαμβάνονται στο νόμο και να μη σχετίζονται ειδικά με το πρόσωπο των εργαζόμενων.

β. Εφαρμόζονται σε επιχειρήσεις στις οποίες ο αριθμός των εργαζόμενων υπερβαίνει τους 20.

γ. Γίνονται για ορισμένο αριθμό εργαζόμενων ή ποσοστό εργαζομένων σε δεδομένη χρονική περίοδο.

δ. Σχετίζονται ιδίως με τα οικονομικά και διαρθρωτικά προβλήματα της επιχείρησης (λόγους οικονομοτεχνικούς).

ε. Επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.

Η συμβολή του Κοινοτικού Δικαίου στη ρύθμιση του θέματος των ομαδικών απολύσεων είναι πολύ σημαντική. Πρώτα θεσπίστηκε η  Οδηγία υπ’ αρ. 75/129/ΕΟΚ η οποία  τροποποιήθηκε  από  την  Οδηγία  υπ’ αρ. 92/56/ΕΟΚ της 24.6.1992 και επακολούθησε η  Οδηγία  98/59/ΕΚ της 20-7-19998. Ο ν.1387/1983 ενσωμάτωσε το περιεχόμενο της πρώτης από αυτές τις Οδηγίες στο εσωτερικό δίκαιο.

Πρέπει να συντρέχουν τρεις βασικές διαδικαστικές προϋποθέσεις, για την εφαρμογή του καθεστώτος των ομαδικών απολύσεων, όπως αυτές μάλιστα προκύπτουν από τη διεθνή εμπειρία:

α. Πρέπει να υπάρξει η αναγκαία γνωστοποίηση προς τους εργαζόμενους και τις δημόσιες αρχές.

β. Πρέπει να γίνει από κοινού εξέταση και διαβούλευση  για  την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση του ζητήματος μεταξύ των εργαζόμενων και της επιχείρησης.

γ. Πρέπει να υπάρξει συμβολή της δημόσιας αρχής στην λύση του ζητήματος.

Ο νόμος δεν εφαρμόζεται σε κάθε επιχείρηση αλλά μόνο σε:

α. Επιχείρηση του ιδιωτικού ή του Δημόσιου  Τομέα  υπό  την προϋπόθεση όμως ότι είναι οργανωμένη σύμφωνα με τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου και της ιδιωτικής οικονομίας. Δεν υπάγονται στη ρύθμιση εργαζόμενοι στο Δημόσιο, στα νομικά πρόσωπα δημοσίου Δικαίου και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.

β. Επιχείρηση η οποία να απασχολεί περισσότερους από 20 εργαζόμενους.

–   Στάδια των ομαδικών απολύσεων

Σημαντικά για τις ομαδικές απολύσεις είναι τα στάδια:

α. Tης ενημέρωσης και των διαβουλεύσεων των εργαζόμενων με την επιχείρηση για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση.

β. Της παρέμβασης και της επικύρωσης της διοικητικής αρχής.

–   Διαδικασία των ομαδικών απολύσεων

Πρώτα ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να ενημερώσει τους εργαζόμενους για τις σχεδιαζόμενες απολύσεις με λεπτομερειακό και απρόσωπο τρόπο, παραθέτοντας διάφορα στοιχεία με εφαρμογή απρόσωπων κριτηρίων όπως φύλου, ηλικίας, είδους απασχόλησης. Τα γνωστοποιούμενα στοιχεία μπορεί να αφορούν στον αριθμό και τις κατηγορίες των εργαζόμενων, τον αριθμό και τις κατηγορίες των υπό απόλυση, την περίοδο κατά την οποία πρόκειται να γίνουν οι απολύσεις κτλ.

Στη συνέχεια οφείλει να διαβουλευθεί μαζί τους ώστε να  επιτευχθεί λύση η οποία να επιφέρει τις λιγότερο  οδυνηρές  συνέπειες από πλευράς απολύσεων με την εξέταση όλων των εναλλακτικών τρόπων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα έγγραφα τα οποία ανταλλάσσονται σε αντίγραφα κοινοποιούνται στον Νομάρχη και τον Επιθεωρητή Εργασίας.

Οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται ή από αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις που περιλαμβάνουν το 70% των εργαζόμενων ή το 70% των υποψηφίων για απόλυση. Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση υποκαθίσταται από το Συμβούλιο των Εργαζόμενων που λειτουργεί στο πλαίσιο της συγκεκριμένης  επιχείρησης. Αν δεν υπάρχει ούτε και τέτοιο εκπροσωπούνται από τριμελή ή πενταμελή επιτροπή των εργαζόμενων.

Η διαβούλευση διαρκεί 20 ημέρες. Αν οδηγηθεί σε συμφωνία συντάσσεται πρακτικό το οποίο διαβιβάζεται στη Διοίκηση ( Νομάρχη ή Υπουργό Εργασίας) για επικύρωση. Η ενλόγω συμφωνία έχει τον χαρακτήρα συμφωνίας που προσλαμβάνει κανονιστική ισχύ, όπως ακριβώς και η συλλογική σύμβαση εργασίας.

Όταν σημειώνεται διαφωνία με αίτηση ενός από τα μέρη επιλαμβάνεται ο Νομάρχης ή ο Υπουργός Εργασίας,  ο  οποίος  μπορεί  είτε να παρατείνει την προθεσμία της διαβούλευσης είτε και να εγκρίνει ολικά ή μερικά την πραγματοποίηση των απολύσεων.

Η απόφαση της Διοίκησης σύμφωνα με τα παραπάνω πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά νόμιμης διοικητικής πράξης και υπόκειται σε αίτηση ακυρώσεως.

Οι απολύσεις πρέπει να υπόκεινται σε ορισμένους ποσοτικούς προσδιορισμούς που προκύπτουν από το άρθρο 1 παρ.2  του  ν.1387/1983.

Ομαδικές λοιπόν απολύσεις είναι αυτές που υπερβαίνουν τους 6 εργαζόμενους για επιχειρήσεις που απασχολoύν 20-150 άτομα. Επίσης είναι οι απολύσεις που υπερβαίνουν το ποσοστό 5% και  μέχρι  τον  αριθμό των 30 εργαζομένων, εφόσον στην επιχείρηση απασχολούνται κατά την αρχή του μήνα πάνω από 150 εργαζόμενοι ( άρθρο 1 του ν.1387/1983 όπως αυτός τροποποιήθηκε από το άρθρο 9 του ν.2874/2000 και 74 του ν.3863/2010).

Για τη λύση των σχέσεων εργασίας και στο πλαίσιο των ομαδικών απολύσεων απαιτείται να τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις που απαιτούνται κατά τις κοινές περί καταγγελίας διατάξεις του εργατικού δικαίου και για τις οποίες γίνεται ανωτέρω λόγος.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΦΟΡΕΩΝ

  • ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ Ι.Κ.Α

Kάθε εργοδότης υποχρεώνεται αν το προσωπικό του έχει τις προϋποθέσεις ώστε να υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α να ασφαλίσει το προσωπικό του στον ενλόγω Ασφαλιστικό Οργανισμό.

Η ενλόγω υποχρέωση εξειδικεύεται σε άλλες μερικότερες

διαδικαστικές υποχρεώσεις:

1.   Ο εργοδότης οφείλει να απογραφεί

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εγγραφεί στο αρμόδιο κατάστημα του Ι.Κ.Α., δηλαδή σε αυτό το κατάστημα, όπου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησής του. Ο εργοδότης οφείλει να συμπληρώσει το «Δελτίο

Απογραφής   Εργοδότη».   Ταυτόχρονα    προμηθεύεται    από    το   ΙΚΑ   το Βιβλιάριο αγοράς ενσήμων, Βιβλίο Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού.

2.  Βιβλίο Καταχώρησης Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού

Είναι το βιβλίο στο οποίο καταχωρίζονται οι νεοπροσλαμβανόμενοι εργαζόμενοι.

Στο εσωτερικό του βιβλίου αυτού πρέπει να  συμπληρωθούν  τα εξής στοιχεία: Αύξων αριθμός, ονοματεπώνυμο νεοπροσλαμβανόμενου, ημερομηνία πρόσληψης, αριθμός μητρώου, ειδικότητα, μισθός ή ημερομίσθιο.

Το βιβλίο έχει τα εξής τυπικά στοιχεία: Αύξοντα αριθμό, αριθμό πρωτοκόλλου της απογραφής του εργοδότη, θεώρηση και υπογραφή του προϊστάμενου της Υπηρεσίας του ΙΚΑ.

Το βιβλίο έχει διπλότυπες σελίδες ώστε κατά τον έλεγχο παραλαμβάνεται από το ελέγχον όργανο η μία από τις δύο σελίδες και η άλλη παραμένει ως στέλεχος.

3.  Βιβλίο Μισθολογίου

Ο εργοδότης οφείλει να συμπληρώνει με ακριβή στοιχεία τις μισθοδοτικές καταστάσεις και να τις αναρτά σε εμφανή και προσιτά σημεία στην επιχείρηση.

Το ΙΚΑ διαθέτει έντυπες μισθοδοτικές καταστάσεις προς συμπλήρωση ενώ είναι δυνατό ο ίδιος ο εργοδότης να εκτυπώσει μισθοδοτικές καταστάσεις ή να τις διαμορφώσει με τα αναγκαία πάντα τυπικά στοιχεία ηλεκτρονικά.

Σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν καταχωρίσει στις μισθοδοτικές καταστάσεις τους εργαζόμενους μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα αυτού κατά τον οποίο παρασχέθηκε η εργασία, ο εργοδότης επιβαρύνεται εκτός από τις οφειλόμενες εισφορές και το πρόστιμο για την εκπρόθεσμη καταβολή των εισφορών και με ποσοστό των εισφορών ως πρόστιμο για την μη τήρηση της συγκεκριμένης υποχρέωσης.

Άλλη κύρωση για τους εργοδότες σε περίπτωση μη αναγραφής του εργαζόμενου είναι η ακυρότητα της καταγγελίας αν ο εργοδότης καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας και επιπλέον η υποχρέωσή του να καταβάλει το σύνολο των εργοδοτικών εισφορών καθώς και το σύνολο των οφειλόμενων εισφορών σε άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς.

4.  Απογραφή εργαζόμενου και έκδοση Βιβλιαρίου ενσήμων

Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν  προϋπήρξε  ασφαλισμένος στο ΙΚΑ ο εργοδότης οφείλει να του υπενθυμίσει ότι οφείλει να εκδόσει τέτοιο βιβλιάριο και αυτό πρέπει να γίνει εντός 3 ημερών από την έναρξη της εργασίας και επίσης να απογραφεί συμπληρώνοντας το «Δελτίο Απογραφής Ασφαλισμένου».

5.  Καταβολή των εισφορών

Ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει τις εισφορές του εντός του επομένου από την πληρωμή των αποδοχών μήνα. Η καθυστέρηση της καταβολής των εισφορών επιβαρύνεται με τα τέλη εκπρόθεσμης καταβολής.

Όταν υπάρχει μηχανογραφικό σύστημα ασφάλισης η  καταβολή των εισφορών γίνεται με δήλωση στην οποία περιλαμβάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές ορισμένης χρονικής περιόδου. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται στο ΙΚΑ ή σε Τράπεζα η οποία συνεργάζεται με το ΙΚΑ και γίνεται ταυτόχρονα η καταβολή των εισφορών. Σε απόδειξη της ασφαλιστικής σχέσης στην οποία τελεί ο ασφαλισμένος εκδίδεται το ατομικό δελτίο ασφάλισης το οποίο περιλαμβάνει και διάφορα στοιχεία της ασφαλιστικής σχέσης όπως, διάρκεια, εισφορές κλπ.

Η μη έγκυρη καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών συνεπάγεται σοβαρές συνέπειες εις βάρος των εργοδοτών. Ειδικότερα σε περίπτωση μη καταβολής των εργοδοτικών εισφορών οι εργοδότες υπέχουν ποινική ευθύνη. Επίσης σε περίπτωση που έχουν παρακρατηθεί οι εισφορές του εργαζομένου με σκοπό της περαιτέρω αποδόσεώς τους στο ΙΚΑ και η

απόδοση αυτή δεν γίνει, ο εργοδότης διαπράττει το έγκλημα της υπεξαίρεσης.

–   ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η Επιθεώρηση Εργασίας είναι κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας που περιλαμβάνει τις επιθεωρήσεις Νομαρχίας Αθηνών και τις τοπικές επιθεωρήσεις εργασίας.

Πρόσφατα έχει συσταθεί και με το ν. 2639/1998 το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) που έχει ως σκοπό να παρακολουθεί το κατά πόσον εφαρμόζονται οι διατάξεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, επίσης να διερευνά τα αίτια πρόκλησης των εργατικών ατυχημάτων και των διαφόρων επαγγελματικών ασθενειών και την τήρηση των ενγένει συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας. Οι Επιθεωρητές Εργασίας έχουν επίσης την δυνατότητα να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις που μπορεί να φτάσουν μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης σ’ εκείνες τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες οι οποίοι δεν συμμορφώνονται με αυτές.

Το ΣΕΠΕ έχει τριμερή σύνθεση και αποτελείται από Επιθεωρητές που έχουν ως καθήκον την ενγένει εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, την εφαρμογή των όρων υγιεινής και ασφάλειας και τον έλεγχο των τεχνικών συνθηκών που μπορεί να προκαλέσουν εργατικά ατυχήματα.

Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των Επιθεωρήσεων Εργασίας

Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει τα εξής καθήκοντα:

α. την ευθύνη να πραγματοποιεί επιτόπου ελέγχους για να διαπιστώσει  αν τηρούνται οι όροι του νόμου ιδίως όσον αφορά την τήρηση των χρονικών ορίων της εργασίας, την εφαρμογή των όρων υγιεινής και ασφάλειας κλπ. Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει και συμβουλευτικό ρόλο  για όσα πρόσωπα εμπλέκονται στη σχέση εργασίας και παρέχει πληροφορίες, κάνει συστάσεις σύμφωνα και με την ισχύουσα εργατική

νομοθεσία και με την έννοια αυτή συμβάλλει στην γνώση και καλύτερη εφαρμογή των ρυθμίσεων που περιλαμβάνει.

β. Έχει ως καθήκον επίσης τη μεσολάβηση και ανάληψη ενός

«διαιτητικού ρόλου» μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι μεταξύ τους έριδες και η  προσφυγή στα δικαστήρια που διαταράσσουν την κατάσταση ειρήνης που πρέπει να επικρατεί στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων.

γ. Την ενγένει διαχείριση ζητημάτων τα οποία έχουν σχέση με την  παροχή εργασίας από τους αλλοδαπούς.

δ. Την θεώρηση διαφόρων εγγράφων που σχετίζονται με τον έλεγχο της εργασίας όπως π.χ. του βιβλίου υπερωριών.

Υποχρεώσεις Εργοδοτών έναντι της Επιθεώρησης Εργασίας

Οι εργοδότες έχουν έναντι της Επιθεώρησης Εργασίας τις εξής υποχρεώσεις:

  1. Δύο φορές το έτος πρέπει να υποβάλλει στην Επιθεώρηση Εργασίας πίνακα με τα στοιχεία του προσωπικού (ονοματεπώνυμο, χρόνος εργασίας, αποδοχές). Αντίγραφο του πίνακα αναρτάται σε εμφανές σημείο του χώρου της επιχείρησης.
  2. Ο εργοδότης οφείλει να γνωστοποιήσει τις πραγματοποιούμενες υπερωρίες στην Επιθεώρηση Εργασίας.
  3. Ο εργοδότης οφείλει να γνωστοποιήσει σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και εντός 24 ωρών από την πραγματοποίησή του, αυτό στην επιθεώρηση.
  4. Υπάρχουν και άλλα δευτερεύοντα ζητήματα για τα οποία ο εργοδότης υποχρεώνεται να ζητάει τη σχετική έγκριση από την Επιθεώρηση Εργασίας.

Ο.Α.Ε.Δ. (Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού) Αναγγελία της πρόσληψης

Όπως προαναφέρθηκε ο εργοδότης προσλαμβάνει προσωπικό μέσω του ΟΑΕΔ και μάλιστα των Γραφείων Απασχόλησης του ΟΑΕΔ. Αν ο

εργοδότης προσλαμβάνει χωρίς τη συνδρομή του ΟΑΕΔ πρέπει να αναγγείλει την πρόσληψη του μισθωτού εντός 3 ημερών από την πραγματοποίησή της εκτός από την περίπτωση της νεοϊδρυόμενης επιχείρησης η οποία έχει το περιθώριο των 30 ημερών. Περί όλων αυτών έχει γίνει λόγος παραπάνω αναλυτικότερα.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Κάθε εκμετάλλευση έχει την ανάγκη ενός ιδιαίτερου δικαίου, δηλαδή ενός συνόλου κανόνων που διέπουν τις σχέσεις που διαμορφώνονται στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης. Το δίκαιο αυτό αποτελούν οι λεγόμενοι κανονισμοί. Βεβαίως τα θέματα τα οποία καταλαμβάνουν οι κανονισμοί αυτοί είναι μόνο «εσωτερικά» θέματα της εκμετάλλευσης.

Το ν.δ 3789/1957 ρύθμιζε γενικά τα σχετικά με τους κανονισμούς και όριζε ότι ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η νομική τους μορφή και ότι συντάσσεται μονομερώς και χωρίς τη συμφωνία του προσωπικού από τον εργοδότη. Με το ν.1767/1988, ο οποίος κύρωσε την 135 διεθνή σύμβαση, όπως αυτός τροποποιήθηκε  με το ν.2224/1994 καθορίσθηκε ότι οι κανονισμοί εργασίας αποτελούν αντικείμενο κοινής απόφασης του εργοδότη και των αντιπροσωπευτικών συμβουλίων των εργαζομένων.

Δύο είναι τα στάδια για την ολοκλήρωση του κανονισμού, το  στάδιο της κατάρτισης και το στάδιο της κύρωσης.

α. Το στάδιο της κατάρτισης

Όπως προαναφέρθηκε από τις ισχύουσες ρυθμίσεις ο κανονισμός προκύπτει από συμφωνία του εργοδότη με το συμβούλιο των εργαζομένων.

Αν δεν υπάρχει συμβούλιο των εργαζομένων ο κανονισμός καταρτίζεται μονομερώς από τον εργοδότη.

Υποχρέωση για κατάρτιση του κανονισμού έχουν επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 50 άτομα. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να

επεκταθεί με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και σε επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερα από 50 άτομα ή κάτω των 40 ατόμων μπορούν να καταρτίσουν κανονισμό, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό εγκρίνεται από το Τμήμα Κανονισμών του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας.

β. Η κύρωση του κανονισμού

Η κύρωση για τους κανονισμούς εργασίας στο πεδίο του  ευρύτερου δημοσίου τομέα γίνεται από τον Υπουργό Εργασίας και τους κατά περίπτωση άλλους αρμόδιους υπουργούς. Η κύρωση των κανονισμών για τις λοιπές επιχειρήσεις γίνεται από την Επιθεώρηση Εργασίας. Στην πρώτη περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του Τμήματος Κανονισμού, στη δεύτερη περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου υπουργού. Ο κανονισμός υπόκειται κατά το στάδιο αυτό σε έλεγχο τυπικό, δηλαδή έλεγχο νομιμότητας και σε έλεγχο ουσιαστικό, δηλαδή έλεγχο σκοπιμότητας.

Μετά την κύρωση ο κανονισμός αναρτάται στο χώρο της επιχείρησης και με τον τρόπο αυτό δημοσιοποιείται το περιεχόμενό του. Επίσης οι κυρωθέντες κανονισμοί εκτυπώνονται και διανέμονται στους εργαζόμενους αν το ζητήσουν.

γ. Περιεχόμενο του κανονισμού

Δεν αποτελούν περιεχόμενο του κανονισμού θέματα τα οποία αναφέρονται στη σχέση εργασίας και ειδικότερα στην ίδρυση, στη λήξη και στη λειτουργία της σχέσης εργασίας. Απλούστερα θα μπορούσε να λεχθεί ότι δεν αποτελούν αντικείμενο κανονισμού θέματα που από τη φύση τους ανήκουν στα περιεχόμενα της συμβάσεως εργασίας.

δ. Νομική φύση

Υποστηρίζεται η θέση ότι οι κανονισμοί έχουν συμβατικό χαρακτήρα υπό την έννοια ότι είναι συμφωνημένοι οι όροι της σύμβασης εργασίας. Υποστηρίζεται όμως επίσης ότι αποτελούν υποχρεωτικούς

όρους     της     σύμβασης     εργασίας     στους     οποίους     ο     εργαζόμενος

«προσχωρεί».

ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η τάξη της εκμετάλλευσης έχει την ανάγκη προκειμένου να εξασφαλίζεται από πειθαρχικού χαρακτήρα ρυθμίσεις οι οποίοι αποτελούν το λεγόμενο πειθαρχικό δίκαιο της εποχής. Οι πειθαρχικές αυτές διατάξεις είναι απαραίτητες για οποιασδήποτε κοινωνικής μορφής οργάνωση. Κατά αναλογία οι πειθαρχικές ποινές έχουν οιονεί ποινικό χαρακτήρα και εκφράζουν στο μέτρο τους όπως άλλωστε και οι ποινικές διατάξεις ορισμένη αποδοκιμασία για την ηθική απαξία ορισμένων συμπεριφορών. Η αποδοκιμασία αυτή όμως εκφράζει την ιδιαίτερη κοινωνία της επιχείρησης.

Οι πειθαρχικές ποινές

  1. Το πρόστιμο. Το πρόστιμο δεν είναι δυνατόν να υπερβαίνει το 25% του ημερομισθίου του μισθωτού ή εγένει του μισθού μιας μέρας.
  2. Η υποχρεωτική αποχή από την εργασία.  Σε  περίπτωση που  ο εργαζόμενος εμφανίζεται υπότροπος ορισμένης αποδοκιμαζομένης συμπεριφοράς μπορεί να του επιβληθεί η πειθαρχική  αυτή  ποινή  η οποία πάντως δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 10 ημέρες.
  3. Η ποινή της απολύσεως. Υπό το ν.δ  3992/1957  προβλεπόταν  η  ποινή  της οριστικής απόλυσης. Είναι η κορυφαία από πλευράς βαρύτητας από τις πειθαρχικές ποινές. Σε περίπτωση επιβολής της ποινής αυτής και προκειμένου να καταστεί δυνατή η υλοποίηση της απαιτείται καταγγελία είτε πρόκειται για σύμβαση αορίστου ή ορισμένου χρόνου και υπό τις ειδικότερες προϋποθέσεις που απαιτούνται για την κάθε μία από τις περιπτώσεις αυτές.

Η νομιμότητα της επιβολής των πειθαρχικών ποινών ελέγχεται δικαστικά.

Φορείς της πειθαρχικής εξουσίας

Ο εργοδότης είναι αυτός που έχει την ευθύνη για την άσκηση πειθαρχικής εξουσίας. Επειδή όμως ο εργοδότης είναι επιφορτισμένος με πολλά καθήκοντα προβλέπεται ότι μπορεί να μεταβιβάσει την εξουσία σε άλλα όργανα, που είναι τα πειθαρχικά συμβούλια.

Τα πειθαρχικά συμβούλια συγκροτούνται συνήθως σε δύο βαθμούς, δηλαδή σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί που μετέχουν στα πρωτοβάθμια δεν είναι δυνατό να μετέχουν και στα δευτεροβάθμια.

Όταν τα πειθαρχικά συμβούλια προβλέπονται από τον κανονισμό εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, γιατί αποσυνδέονται απολύτως από τον εργοδότη. Αντιθέτως εάν ο εργοδότης διατηρεί την πειθαρχική εξουσία και απλώς εκχωρεί αυτή σε συμβούλια τίθεται συνήθως ζήτημα εάν και σε ποιο βαθμό εκχώρησε το απόλυτο δικαίωμα κρίσης στα συμβούλια ή επεφύλαξε στον εαυτό του μετά την κρίση αυτών τη δυνατότητα αποφάσεως.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα με μονομερή τρόπο και με δηλώσεις βουλήσεως και ενέργειες οι οποίες έχουν μονομερή χαρακτήρα να οργανώνει και να διευθύνει στο σύνολό της την πραγματικότητα της εκμετάλλευσης. Το εργοδοτικό δικαίωμα λοιπόν οργανώνεται με οδηγίες, ελέγχους, παρατηρήσεις, καθοδήγηση κλπ. Βεβαίως η άσκησή του δεν είναι ανεξέλεγκτη και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ασκείται εντός ορισμένων ορίων και ειδικότερα μέσα στο πλαίσιο της «νομιμότητας» της εκμετάλλευσης, μέσα στα πλαίσια της ατομικής σύμβασης εργασίας με σεβασμό στον κανονισμό της επιχείρησης αν υπάρχει, με σεβασμό στην προσωπικότητα και το σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του εργαζομένου, με συμμόρφωση προς αυτό που απαιτεί η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και ο οικονομικός και κοινωνικός σκοπός του δικαιώματος αυτού (άρθρο 281 Α.Κ.) όπως αυτά εξειδικεύονται ιδιαίτερα από τη νομολογία. Ως γενική κατευθυντήρια αρχή η οποία χαράσσει από ουσιαστική άποψη το όρια

του επιτρεπτού για τα διευθυντικά δικαιώματα του εργοδότη είναι η εξυπηρέτηση του πραγματικού συμφέροντος της εκμετάλλευσης και της καλύτερης και αποδοτικότερης λειτουργίας της που είναι και ο λόγος για τον οποίο διασφαλίζεται για την εργοδοτική πλευρά το δικαίωμα αυτό. Συνεπώς αυθόρμητες ενέργειες οι οποίες γίνονται από την πλευρά του εργοδότη και δεν υπάγονται στο περιεχόμενο των ως άνω αναφερομένων είναι παράνομες και ελέγχονται δικαστικά.

ΜΗ ΟΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

Α. Για τον εργαζόμενο

  1. Μη εκπλήρωση της βαρύνουσας τον εργαζόμενο υποχρέωσης α. Ανυπαίτια μη εκπλήρωση

Τα σχετικά ζητήματα προκύπτουν από την εφαρμογή σε συνδυασμό των διατάξεων του γενικού ενοχικού δικαίου και των άρθρων 648 επ. Α.Κ. που αφορούν ειδικώς στη σύμβαση εργασίας. Έτσι, εάν έχουμε αδυναμία για εργασία του εργαζομένου που οφείλεται σε σπουδαίο λόγο, λόγω ανυπαίτιου κωλύματος του εργαζομένου και η αδυναμία αυτή εκδηλώνεται τουλάχιστον ένα δεκαήμερο μετά την έναρξη της υπηρεσίας του εργαζομένου στην επιχείρηση, μπορεί ο εργαζόμενος να διατηρήσει αξίωση για τον μισθό για ένα το πολύ μήνα, ανάλογα με το χρόνο που έχει υπηρετήσει προηγουμένως στο συγκεκριμένο εργοδότη. Αυτό προκύπτει άμεσα από το άρθρο 657 παρ. 1 Α.Κ. σύμφωνα με το οποίο : «Ο εργαζόμενος διατηρεί την αξίωσή του για το μισθό, αν ύστερα από δεκαήμερη τουλάχιστον παροχή εργασίας εμποδίζεται να εργαστεί από σπουδαίο λόγο που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του».

β. Υπαίτια μη εκπλήρωση

Σε περίπτωση όμως που η μη παροχή εργασίας οφείλεται σε υπαίτια συμπεριφορά του εργαζομένου, δηλαδή ο εργαζόμενος βρίσκεται σε υπερημερία, τότε δεν έχει αξίωση για μισθό. Αν ο εργαζόμενος απέχει από την εργασία του για οποιοδήποτε λόγο, είτε δηλαδή λόγω αδυναμίας

είτε λόγω υπερημερίας, μετά την πάροδο αρκετού χρόνου αφότου άρχισε αυτή η αποχή, μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά στην πραγματικότητα καταγγελία, και μάλιστα καταγγελία που προέρχεται από τον ίδιο τον εργαζόμενο.

2.  Ελλιπής εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργαζομένου

Σύμφωνα με το άρθρο 652 Α.Κ. : «Ο εργαζόμενος οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια την εργασία που ανέλαβε και ευθύνεται για τη ζημία που προξενείται στον εργοδότη από δόλο ή αμέλειά του.

Ο βαθμός της επιμέλειας, για την οποία ευθύνεται ο εργαζόμενος, κρίνεται με βάση τη σύμβαση, ενόψει της μόρφωσης ή των ειδικών γνώσεων που απαιτούνται για την εργασία, καθώς και των ιδιοτήτων του εργαζομένου που ο εργοδότης γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει».

Η ελλιπής λοιπόν εκπλήρωση της υποχρέωσης για εργασία είτε οφείλεται σε δόλο είτε οφείλεται σε αμέλεια, επισύρει ευθύνη για τον εργαζόμενο, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αποκαταστήσει την όποια ζημία προκαλεί στον εργοδότη, άμεση ή έμμεση.

Η ευθύνη του εργαζομένου μπορεί να περιορίζεται ή και να εκλείπει για διάφορους λόγους. Οι κυριότεροι από τους λόγους αυτούς είναι οι βασιζόμενοι στο άρθρο 652 παρ. 2 Α.Κ. που αναφέρεται ανωτέρω ή στο άρθρο 300 Α.Κ. το οποίο ορίζει ότι : «Αν εκείνος που ζημιώθηκε συντέλεσε από δικό του πταίσμα στη ζημία ή την έκτασή της, το δικαστήριο μπορεί να μην επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της. Το ίδιο ισχύει και όταν εκείνος που ζημιώθηκε παρέλειψε να αποτρέψει ή να περιορίσει τη ζημία ή δεν επέστησε την προσοχή του οφειλέτη στον κίνδυνο ασυνήθιστα μεγάλης ζημίας, τον οποίο ο  οφειλέτης ούτε γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει» .

Β. Για τον εργοδότη

Υπερημερία εργοδότη

Το άρθρο 656 Α.Κ. εδ. α΄ ορίζει ότι : «Αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την παροχή της εργασίας ή αν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που τον αφορούν και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο».

ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η μονομερής μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας δεν κρίνεται καταρχήν ως αποδεκτή. Επομένως κάθε μεταβολή που  επέρχεται στην εργασιακή κατάσταση του εργαζομένου μπορεί να γίνει μόνο αν έχει και τη συναίνεσή του. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν.2112/1920 «Πάσα μονομερής μεταβολή των όρων της υπαλληλικής συμβάσεως βλάπτουσα τον υπάλληλον θεωρείται ως καταγγελία ταύτης, δι’ ην ισχύουν αι διατάξεις του παρόντος νόμου».

Το αν συντρέχουν οι όροι της βλαπτικής μονομερούς μεταβολής κρίνεται κατά περίπτωση και δεν υπάρχουν απόλυτοι αντικειμενικοί κανόνες που να προσδιορίζουν εκ των προτέρων και χωρίς την αναγκαία υπαγωγή ορισμένης συμπεριφοράς του εργοδότη στην έννοια της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής. Στοιχεία που θεμελιώνουν την έννοια μιας τέτοιας μεταβολής είναι να είναι μονομερής, προερχόμενη δηλαδή αποκλειστικά από την πλευρά του εργοδότη και βλαπτική για τον εργαζόμενο. Για το τι συνιστά βλάβη του εργαζομένου υπάρχει μία εξαιρετικά εκτενής περιπτωσιολογία της νομολογίας, βάσει της οποίας μπορεί να εξαχθεί άμεσα ή να πιθανολογηθεί,  εάν  ορισμένη μεταβολή που επιφέρει ο εργοδότης στην εργασιακή κατάσταση του εργαζομένου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τέτοια.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ  – ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ  ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Είναι η σύμβαση η οποία καταρτίζεται μεταξύ μιας  ή  περισσοτέρων   αντιπροσωπευτικών   επαγγελματικών   οργανώσεων   των

εργοδοτών και μιας ή περισσοτέρων αντιπροσωπευτικών επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και οι οποίες καθορίζουν τους όρους, τους οποίους πρέπει να περιλαμβάνουν οι συμβάσεις εργασίας και ειδικότερα καθορίζουν θέματα που σχετίζονται με τους όρους, τις συνθήκες και την αμοιβή της εργασίας.

Χαρακτηριστικά και προϋποθέσεις για την κατάρτιση της συλλογικής σύμβασης εργασίας

  1. Η συλλογική σύμβαση εργασίας είναι σύμβαση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συντρέχουν οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την κατάρτιση οποιασδήποτε σύμβασης εργασίας που είναι οι εξής: ικανότητα για δικαιοπραξία, δήλωση βούλησης, συμφωνία μεταξύ δήλωσης και βούλησης, τήρηση ορισμένου τύπου, περιεχόμενο σύμφωνα με το νόμο για τα χρηστά ήθη.
  2. Η σύναψη της σύμβασης να γίνεται μεταξύ των επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών.
  3. Δεσμεύει αυτούς που είναι μέλη των επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών. Τα μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων τα οποία δεν μετέχουν ή δεν συμφωνούν με την υπογραφή της συλλογικής σύμβασης, δεσμεύονται υπό  προϋποθέσεις  και  αυτά από τη συλλογική σύμβαση.
  4. Η δέσμευση έχει την έννοια για τους ως άνω δεσμευόμενους από τη συλλογική σύμβαση εργασίας, ότι οι επιμέρους ατομικές συμβάσεις που καταρτίζονται περιέχουν αυτοδικαίως τους όρους της συλλογικής σύμβασης εργασίας. Πάντως ισχύει η αρχή της εύνοιας υπέρ των εργαζομένων που σημαίνει ότι η κατά τα ανωτέρω δέσμευση ισχύει για όρους οι οποίοι είναι δυσμενέστεροι από αυτούς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Οι όροι όμως της ατομικής σύμβασης εργασίας οι οποίοι είναι ευνοϊκότεροι από τους όρους της συλλογικής σύμβασης εργασίας υπερισχύουν.
  5. Η συλλογική σύμβαση είναι γραπτή.

Τα είδη των συλλογικών συμβάσεων εργασίας

  1. Εθνικές Γενικές συλλογικές συμβάσεις

Καταλαμβάνουν τους εργαζόμενους όλης της χώρας. Καταρτίζονται μεταξύ των τριτοβάθμιων οργανώσεων των εργαζομένων με τις πλέον ευρείας εκπροσώπησης οργανώσεις των εργοδοτών. Ειδικότερα οι οργανώσεις που συμβάλλουν είναι: Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΕΣΕΕ), ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ), η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος (ΓΕΣΕΒΕ), Εμπορικοί Σύλλογοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

  • Κλαδικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους ομοειδών επιχειρήσεων ορισμένης πόλης ή περιφέρειας ή και του συνόλου της χώρας. Καταρτίζονται από πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων.

  • Επιχειρησιακές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους ορισμένης επιχείρησης.

  • Εθνικές – Ομοιοεπαγγελματικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους που ασκούν ορισμένο επάγγελμα  και μπορεί να καταλαμβάνουν και εργαζόμενους που έχουν συναφείς ειδικότητες.

  • Τοπικές – Ομοιοεπαγγελματικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους που ασκούν ορισμένο επάγγελμα ή και εργαζόμενους που έχουν συναφείς ειδικότητες αλλά ασκούν την επαγγελματική τους δραστηριότητα εντός συγκεκριμένης εδαφικής περιοχής και μάλιστα πόλης ή περιφέρειας κλπ.

Η ισχύς των συλλογικών συμβάσεων

Η ισχύς της συλλογικής σύμβασης είναι άμεση  και  αναγκαστική για τα συμβαλλόμενα σ’ αυτήν μέρη εφόσον τηρηθεί  η  προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία.

Προσχώρηση και επέκταση εφαρμογής της συλλογικής σύμβασης εργασίας.

Είναι δυνατόν να γίνει προσχώρηση ορισμένης συνδικαλιστικής οργάνωσης σε συλλογική σύμβαση εργασίας, με κοινή συμφωνία μεταξύ των μερών ή με μονομερή δήλωση από τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων σε περίπτωση που αυτή δεν δεσμεύεται από την σ.σ.ε.. Η προσχώρηση γίνεται με ιδιωτικό έγγραφο που γνωστοποιείται στα μέρη που έχουν καταρτίσει τη σ.σ.ε.

Επέκταση της σ.σ.ε. γίνεται με απόφαση του υπουργού μετά από γνώμη του Συμβουλίου Εργασίας. Με την απόφαση αυτή ο υπουργός προκειμένου για σ.σ.ε. που δεσμεύουν τους εργοδότες και απασχολούν περισσότερους από το 51% των εργαζομένων του κλάδου επαγγέλματος, μπορεί να επεκτείνει την ισχύ της και να την κηρύξει γενικώς υποχρεωτική.

Καταγγελία της συλλογικής σύμβασης

Η σ.σ.ε. μπορεί να είναι ορισμένου ή αορίστου  χρόνου.  Εάν  η σ.σ.ε είναι αορίστου χρόνου δεν επιτρέπεται να γίνει κατ’ αυτής καταγγελία πριν από την πάροδο ενός έτους από την έναρξη της ισχύος της. Αν είναι σύμβαση ορισμένου χρόνου δεν επιτρέπεται να γίνει κατ’ αυτής καταγγελία για σπουδαίο λόγο και αν επήλθε πράγματι σημαντική μεταβολή των συνθηκών.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Το δικαίωμα της συνδικαλιστικής δράσης κατοχυρώνεται από το άρθρο 23 παρ. 1 Σ σύμφωνα με το οποίο: «Το κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για την διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας». Το συνδικαλιστικό δικαίωμα αποτελεί ένα από τα ατομικά δικαιώματα.

Πολύ σημαντικό νομοθέτημα για την συνδικαλιστική  ελευθερία και την κατοχύρωσή της είναι ο ν. 1264/1982. Το δικαίωμα αυτό συνίσταται στην ενότητα κοινής οργάνωσης με άλλα άτομα τα οποία

έχουν μια κοινή ιδιότητα όπως αυτήν του εργαζόμενου ή του ασκούντος γενικότερα ορισμένο επάγγελμα ώστε να μπορούν να υπερασπίζονται και να προάγουν τα κοινά τους συμφέροντα και επιδιώξεις.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

Απεργία είναι η σχεδιασμένη συνολική αποχή από την  εργασία  που ασκείται κατά τον τρόπο που καθορίζει ο νόμος και που αποβλέπει στην δια της άσκησης πίεσης προώθηση των εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων.

Κατοχυρώνεται από το άρθρο 23 παρ. 2 του Σ το οποίον ορίζει: « Η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συνεστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων».

Πρέπει να σημειωθεί ότι χρήσιμη διάταξη για τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος παράλληλα με το άρθρο 281 ΑΚ που αναφέρεται στην καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος είναι το άρθρο 25 Σ το οποίο ορίζει: «το δικαίωμα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν…».

–   Διαδικασία κήρυξης απεργίας

Η απεργία κηρύσσεται από τις πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και μάλιστα από τις Γενικές Συνελεύσεις αυτών. Αυτό αποτελεί διάταξη αναγκαστικού δικαίου που σημαίνει ότι δεν μπορεί η Γενική Συνέλευση να αναθέσει τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα στο Διοικητικό Συμβούλιο της οργάνωσης. Και βέβαια η Γ.Σ. μπορεί να μεταθέσει ορισμένες ενέργειες στο Δ.Σ. όμως δεν θα πρέπει να οδηγείται στην μεταβίβαση της δυνατότητάς της καθεαυτής εν σχέσει με την κήρυξη της απεργίας.

Διαφορετικά ισχύει στις δευτεροβάθμιες και τις τριτοβάθμιες οργανώσεις όπου αρμόδιο είναι για την κήρυξη της απεργίας το Διοικητικό Συμβούλιο.

–   Υποχρεώσεις των εργαζομένων

Οι οργανώσεις των εργαζομένων έχουν την υποχρέωση να ειδοποιούν τον εργοδότη για την επικείμενη απεργία και να του γνωρίζουν προηγούμενα τα αιτήματά τους. Πριν να γίνει προσφυγή στην απεργία θα πρέπει να έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια. Επίσης οι οργανώσεις των εργαζομένων πρέπει να εφοδιάζουν με το αναγκαίο προσωπικό ασφαλείας.

Σημειώνεται ότι η προειδοποίηση που απευθύνεται στον εργοδότη θα πρέπει να γίνεται  24 ώρες πριν από την έναρξή της. Εάν δεν υπάρξει   η προειδοποίηση αυτή η απεργία είναι παράνομη.

Η προειδοποίηση δεν επιβάλλεται να γίνει με  συγκεκριμένο  τυπικά τρόπο αλλά μπορεί να γίνει και προφορικά.

Το δικαίωμα της απεργίας ασκείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η άσκησή του να μην είναι καταχρηστική, να μην αντιβαίνει δηλαδή στο άρθρο 281 ΑΚ, η εφαρμογή του οποίου ελέγχεται δικαστικά.

–   Υποχρεώσεις των εργοδοτών

Δεσμεύσεις κατά το χρόνο της απεργίας έχουν και οι εργοδότες. Βασικές υποχρεώσεις τους λοιπόν είναι η απαγόρευση να  προσλαμβάνουν απεργοσπάστες, η απαγόρευση της ανταπεργίας.

ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

α. Μορφές ευελιξίας

Η κλασική εργασιακή σχέση η οποία διακρίνεται για το στοιχείο της πλήρους απασχόλησης αντικαθίσταται από εργασιακές σχέσεις με αμφίβολα και λιγότερο τυπικά χαρακτηριστικά. Μορφές μερικής

απασχόλησης, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, εργασία σε πολλούς εργοδότες, τηλεργασία, εργασία παρεχόμενη εκτός της επιχείρησης.

Η ευελιξία σχετίζεται με την διαδικασία της πρόσληψης-απόλυσης, ιδίως με τον τόπο της εργασίας ή  με τον  τρόπο κατανομής του χρόνου της εργασίας.

β. Μερική απασχόληση

Συμφωνία μερικής απασχόλησης. Σύμβαση μερικής απασχόλησης θεωρείται ότι υπάρχει όταν τα μέρη με έγγραφη σύμβαση συμφωνούν ημερήσια, εβδομαδιαία, πενθήμερη ή μηνιαία παροχή εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου που πάντως υπολείπεται σε διάρκεια από αυτήν της πλήρους (κανονικής) απασχόλησης.

Προϋποθέσεις για την συμφωνία μερικής απασχόλησης

Η συμφωνία πρέπει οπωσδήποτε να είναι έγγραφη. Αρχικά η νομολογία δέχθηκε ότι σε περίπτωση μη ύπαρξης γραπτής συμφωνίας δημιουργείται τεκμήριο περί ύπαρξης σύμβασης πλήρους απασχόλησης. Στη συνέχεια η νομολογία απέσυρε αυτήν την αρχικά αυστηρή της θέση και δέχεται πλέον ότι μπορεί να μεταβληθεί η πλήρης σε μερική απασχόληση και αν ακόμη η σχετική συμφωνία δεν είναι έγγραφη. Και τούτο υπό την έννοια ότι εάν η συμφωνία περί πλήρους απασχόλησης είναι άκυρη επειδή δεν είναι έγγραφη, δεν θεωρείται ότι πρόκειται για σύμβαση πλήρους απασχόλησης, εφόσον πράγματι τέτοια σύμβαση δεν υπήρξε στην πραγματικότητα και αυτό προκύπτει και αποδεικνύεται, αλλά η συνέπεια είναι ότι πρόκειται για απλή εργασιακή σχέση.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

  1. Η καταγγελία να είναι έγγραφη.
  2. Η καταγγελία να επιδοθεί ή να περιέλθει με οποιοδήποτε τρόπο αποδεδειγμένα στον εργαζόμενο.
  3. Να καταβληθεί η νόμιμη αποζημίωση.
  • Να καταχωρηθεί ο εργαζόμενος και η απασχόλησή του από το ΙΚΑ σε τηρούμενα βιβλία (μισθολόγια). Σε περίπτωση μη τηρήσεως αυτής της προϋπόθεσης είναι άκυρη η καταγγελία και ο εργαζόμενος αποζημιώνεται για το χρόνο που μεσολαβεί.
  • Αναγγελία της απόλυσης στον ΟΑΕΔ.

Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος μέσα σε 8 ημέρες από τότε που επέδωσε την καταγγελία να αναγγείλει την απόλυση στον ΟΑΕΔ. Σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό δεν τίθεται θέμα εγκυρότητας της απόλυσης αλλά ο εργοδότης ευθύνεται ποινικά.

&   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ &

 Ενδεικτική βιβλιογραφία

 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

  • Στ. Βλαστός, Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, τ. Ι,ΙΙ 1990, τ. ΙΙΙ, 1992, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα
  • Στ. Βλαστός, Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, Εκδ. Δίκαιο & Οικονομία – Π. Ν. Σάκκουλας, 2012
  • Α. Ευθυμιάτου – Πουλάκου, Εργατικό Δίκαιο, Interbooks, 2000
  • Δ. Ζερδελής, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1999
  • Αλ. Καρακατσάνης, Στ. Γαρδίκας, Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, 5η  Εκδ., Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1995
  • Δ. Κεράνης, Εργατικό Δίκαιο και εργατική νομοθεσία, Εκδ. Αφοί Π. Σάκκουλα, 1986
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις και το δίκαιο της ευελιξίας της εργασίας, Ε’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, Επιτομή, Β’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Ι. Κουκιάδης, Στοιχεία Εργατικού Δικαίου – Ατομικές Σχέσεις Εργασίας, Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 1997
  • Ι.    Κουκιάδης,    Εργατικό    Δίκαιο,    Ατομικές    Εργασιακές    Σχέσεις    και Κοινωνική Πολιτική, Β’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 1995
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο – Συλλογικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Σ. Λεκέας (Σειρά υπό Ι. Ληξουριώτη), Η σύμβαση εργασίας, Εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, τ. 1α, 1β, 2002
  • Ι. Ληξουριώτης, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2011
  • Δ. Παπαδημητρίου, Εργατικό Δίκαιο, Δευτ. εκδ. (2η), έκδ. ιδίου, 1994
  • Στ.     Σταυρόπουλος,    Ερμηνεία     Εργατικού     Δικαίου,     Εκδ.     Νομική Βιβλιοθήκη, 1993
  • Γ. Λεβέντης, Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 1996

Νομοθετικές Κωδικοποιήσεις

  • Α. Καζάκος, Δ. Ζερδελής, Β. Δούκα, Εργατική Νομοθεσία – Βασικά Νομοθετήματα, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2012
  • Ι. Κουκιάδης, Βασικοί εργατικοί νόμοι, Εκδ. Παρατηρητής, 2000
  • Στ. Βλαστός, Κωδικοποίηση Εργατικής Νομοθεσίας, Τόμοι, ΙΙ, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2003

Περιοδικά

  • Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας (Δ.Ε.Ν.)
  • Επιθεώρησις Εργατικού Δικαίου (ΕΕργΔ)

Μαθήματα Επιχειρηματικότητας

Επιχειρηματικότητα

Εισαγωγικά

Περιεχόμενα [show]

  1. Εισαγωγή – Επιχειρηματικότητα

Στα μαθήματα επιχειρηματικότητας, αναλύεται και περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται οι έννοιες που αφορούν στο σχεδιασμό και επανασχεδιασμό, στη χρηματοδότηση και στη διοίκηση και γενικότερα στη λειτουργία μιας επιχείρησης. Η πρώτη και βασική εφαρμογή, (στην οποία θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν και πολλές άλλες), στα πλαίσια της επιχειρηματικότητας δεν είναι άλλη από την ορθή σύνταξη ενός επιχειρηματικού σχεδίου το οποίο αποτελεί, κατά κοινή ομολογία ειδικών από όλους τους χώρους, χρήσιμο εργαλείο για τη δημιουργία μιας νέας (μικρομεσαίας) επιχείρησης ή για τον ανασχεδιασμό μιας ήδη υπάρχουσας οικονομικής μονάδας, αλλά και για την εξασφάλιση χρηματοδότησης από κάθε δυνατή πηγή. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι μιλώντας για επιχειρηματικότητα, οι σπουδαστές σε πρώτη φάση καλούνται να ανατρέξουν στη διδασκαλία της διοίκησης επιχειρήσεων (μάνατζμεντ), της γενικής λογιστικής, της σύνταξης βασικών χρηματοοικονομικών καταστάσεων, του μάρκετινγκ, της συμπεριφοράς καταναλωτή, της επιχειρησιακής έρευνας και της διοίκησης παραγωγής. Στη συνέχεια, γίνεται αναφορά στις έννοιες εκείνες που μεταφέρουν την επιχειρηματικότητα από τη θεωρία στην πράξη. Σημειώνεται πως οι έννοιες αυτές διαφέρουν ανάλογα με την εποχή και εξαρτώνται από τις οικονομικές, νομικές και τεχνολογικές συνθήκες που χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη εποχή και για το λόγο αυτό, η γνώση τους αποτελεί κρίσιμο παράγοντα επιτυχίας για τους επιχειρηματίες.

ΙI.Βασικές έννοιες επιχειρηματικότητας

Κάθε προσπάθεια για δημιουργία νέας επιχείρησης ή νέας δραστηριότητας, όπως το ελεύθερο επάγγελμα, η δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού οργανισμού ή η επέκταση ήδη υπάρχουσας επιχείρησης, που γίνεται από έναν ιδιώτη, από ομάδες ιδιωτών ή από επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν, ορίζουν την έννοια της επιχειρηματικότητας.

1.  Χαρακτηριστικά επιτυχημένου επιχειρηματία.

  1. Εργατικότητα και ανεκτικότητα στις αμφιβολίες,
    1. Διορατικότητα και ικανότητα ρεαλιστικού προγραμματισμού,
    1. Προσαρμοστικότητα και ανοχή στις μεταβολές,
    1. Αντοχή στις δυσκολίες,
    1. Υπευθυνότητα,
    1. Ικανότητα επικοινωνίας,
    1. Ικανότητα στην οργάνωση και διοίκηση,
    1. Ανάληψη μέτριων κινδύνων.

Επιχειρηματίας είναι κάποιος που καινοτομεί και μιμείται δημιουργικά, συντονίζει τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που γίνονται στην επιχείρησή του

και παίρνει τις κρίσιμες αποφάσεις, αξιοποιεί και δημιουργεί με τις ειδικές γνώσεις που διαθέτει κάθε ευκαιρία κέρδους στην αγορά. Ο επιχειρηματίας καινοτομεί με έναν από τους εξής τρόπους: α) δημιουργεί ένα νέο ή καλύτερο προϊόν, β) χρησιμοποιεί νέες μεθόδους παραγωγής και οργάνωσης της επιχείρησης, γ) δημιουργεί μια νέα αγορά.

 

 

Οι σύγχρονοι επιχειρηματίες, καινοτόμοι -σε αντιδιαστολή με αυτούς των περασμένων εποχών– δεν είναι ίδιοι οι εφευρέτες των καινοτομιών που εισάγουν, αλλά βρίσκουν έτοιμες τις εφευρέσεις που συνήθως γίνονται στα τμήματα Έρευνας και Ανάπτυξης διαφόρων επιχειρήσεων ή οργανισμών.

 

 

Κάθε καινοτομία συνοδεύεται και από ένα διαφορετικό ύψος κινδύνων και κερδών. Ο επιχειρηματίας που σχεδιάζει να κάνει κάποια καινοτομία θα πρέπει να συγκεντρώσει πληροφορίες για τα παρόμοια προϊόντα που υπάρχουν, τις προτιμήσεις των αγοραστών, την αγοραστική δύναμη των πελατών, κ.ά.

 

 

Οι αποφάσεις που θα πάρει ο επιχειρηματίας εξαρτώνται από τις ειδικές πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει και αξιολογήσει, τις προσωπικές του εμπειρίες, τις γνώσεις που έχει για την επιχείρηση που θέλει να κάνει, και τις γενικές οικονομικές και πολιτικές καταστάσεις της χώρας. Συνδυάζοντας τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που εκτελούνται στην επιχείρηση, βελτιώνει την αποτελεσματικότητα των εργασιών.

Δεν είναι λίγοι οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ένας επιχειρηματίας, και μπορούν να διακριθούν ανάλογα με την προέλευσή τους σε ενδογενείς, που απορρέουν από τις αποφάσεις του επιχειρηματία και σχετίζονται άμεσα με τη λειτουργία της επιχείρησης, τον τρόπο χρηματοδότησης της επένδυσης, προώθησης του προϊόντος, και από εξωγενείς.

 

 

Υπάρχουν πάντα και οι κίνδυνοι που έχουν να κάνουν με τη φύση της επιχείρησης και χωρίζονται σε δυνάμενους και μη δυνάμενους να υπολογισθούν. Οι πρώτοι μπορούν να υπολογισθούν μαθηματικά με την χρήση των πιθανοτήτων και έτσι να γίνει κάποια σχετική ασφάλεια, το κόστος της οποίας θα ενταχθεί στο γενικότερο κόστος παραγωγής. Οι άλλοι κίνδυνοι αποτελούν το λεγόμενο επιχειρηματικό ρίσκο.

Πριν κανείς ξεκινήσει μια επιχειρηματική δραστηριότητα είναι χρήσιμο να διακρίνει τα κίνητρά του. Στην ερώτηση «ποια ήταν η βασική αιτία της απόφασης να γίνει κάποιος επιχειρηματίας» συναντάμε πολλές απαντήσεις, όπως: «Πάντα ήθελα να κάνω δική μου επιχείρηση», «Δεν είμαι ικανοποιημένος με την δουλειά που κάνω»,

 

 

«Βλέπω άλλους φίλους και γνωστούς μου να κάνουν επιχειρήσεις», «Θέλω να αποκτήσω χρήματα», «Θέλω να είμαι αυτόνομος και ανεξάρτητος», «Θέλω να αποκτήσω κοινωνική αναγνώριση», «Απολύθηκα από την δουλειά μου», κ.ά. Είναι σημαντικό να ανιχνεύσει ο υποψήφιος επιχειρηματίας την ύπαρξη ισχυρού

κινήτρου, τα οποίο θα χαλυβδώσει την θέλησή, ενώ αντίθετα αν αυτό απουσιάζει θα τον κάνει να σταματήσει.

Οι επιχειρηματίες αμείβονται για τις επιτυχίες τους υλικά με το κέρδος, αλλά και με το αίσθημα της αυτοαναγνώρισης, της ανεξαρτησίας, καθώς και την αναγνώριση της κοινωνίας. Όμως, υφίσταται και κάποιες θυσίες όπως η ανυπαρξία καθορισμένου ωραρίου εργασίας, οι πολλές ώρες εργασίας που στερούν χρόνο από την οικογένεια, η σκληρή εργασία και ο κίνδυνος αποτυχίας, κ.ά.

ΙΙI. Η σημασία της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο

Παρατηρώντας στοιχεία που προκύπτουν από στατιστικές έρευνες είναι σαφές ότι η επιχειρηματικότητα υπολείπεται στη χώρα μας σε σχέση με τον αναπτυγμένο οικονομικά διεθνή περίγυρο. Το γεγονός αυτό αφορά συνολικότερα ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία βλέπει τους δείκτες των ΗΠΑ, αλλά και νέων ανερχόμενων δυνάμεων όπως είναι οι ασιατικές χώρες να την ξεπερνούν.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι στα ευρήματα του Ευρωβαρόμετρου αποτυπώνονται οι τάσεις σε συγκεκριμένα καίρια θέματα. Στην ερώτηση τι θα επέλεγαν οι πολίτες μεταξύ εξαρτημένης εργασίας και αυτοαπασχόλησης, η πλειοψηφία αυτών στις ΗΠΑ επιλέγουν την αυτοαπασχόληση, ενώ η χώρα μας προτιμά την εξαρτημένη εργασία και μάλιστα την θεωρεί πολύ πιο εφικτή ως προοπτική από το ενδεχόμενο να κάνει δική του επιχείρηση.

 

Όλοι βέβαια συμφωνούν ότι για να ξεκινήσει κάποιος μια δική του επιχείρηση το σημαντικότερο στοιχείο είναι μια κατάλληλη επιχειρηματική ιδέα, και ακολούθως η εξασφάλιση των απαραίτητων χρηματοοικονομικών πόρων. Μάλιστα, στο δίλημμα ανάμεσα στη δημιουργία μιας νέας επιχείρησης ή την αγορά μιας υφιστάμενης τα στοιχεία δείχνουν ότι οι πολίτες στη χώρα μας δείχνουν λιγότερη εμπιστοσύνη στην αγορά μιας παλαιάς επιχείρησης σε αντίθεση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.

Ρωτώντας ποιες είναι οι δυσκολίες για να ξεκινήσει κανείς μια επιχειρηματική δραστηριότητα, η πλειοψηφία των ελλήνων θεωρεί ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμοι χρηματοοικονομικοί πόροι, και ότι υπάρχουν διοικητικές δυσκολίες αδειοδότησης. Αντίθετα, ο μέσο όρος στην Ε.Ε. και στις ΗΠΑ συμφωνεί με τα προηγούμενα, αλλά δίνει έμφαση στο σημερινό οικονομικό κλίμα που το χαρακτηρίζει ως μη ευνοϊκό.

 

Τα παραπάνω στοιχεία –μεταξύ άλλων- έχουν οδηγήσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στη συγκρότηση στρατηγικών τομέων προώθησης της επιχειρηματικότητας.

Ανάμεσά τους είναι η καλλιέργεια της επιχειρηματικής νοοτροπίας, η παρότρυνση περισσότερων ατόμων να γίνουν επιχειρηματίες και η προετοιμασία των επιχειρήσεων για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Ακόμη, στοχεύει στη

βελτίωση της ροής χρηματοδότησης και τη δημιουργία φιλικότερου κανονιστικού και διοικητικού πλαισίου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

2.  Βρίσκεται η λύση στην εκπαίδευση;

Μια παράμετρος που συζητείται τελευταία και στη χώρα μας είναι η ένταξη ειδικού μαθήματος επιχειρηματικότητας στο σχολικό πρόγραμμα τόσο στο Γυμνάσιο όσο και στο Λύκειο, με διαρκή παρακολούθηση των αποτελεσμάτων από το Υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η μεθοδική κατάρτιση των διδασκόντων και η δημιουργία κατάλληλου σχολικού περιβάλλοντος που θα ευνοεί την επιχειρηματικότητα, με παράλληλη παροχή ειδικής κατάρτισης στους εκπαιδευτικούς. Ακόμη, σχεδιάζεται η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας μέσα από τις περιφερειακές αρχές και τους οικείους ΟΤΑ και τις ΜΚΟ.

Σημαντικό ρόλο αναμένεται να έχει η σταδιακή συμμετοχή των εμποροβιομηχανικών επιμελητηρίων και επαγγελματικών ενώσεων στη διαμόρφωση πολιτικής και στις δράσεις που προωθούν την επιχειρηματικότητα, καθώς και εμπλοκή επιχειρήσεων και επιχειρηματιών σε ειδικά προγράμματα. Ακόμη, η καθιέρωση πρωτοβουλιών για διάχυση καλών πρακτικών τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και οι δείκτες που θα παρακολουθούν την πρόοδο και θα προσδιορίζουν ποιοτικά και ποσοτικά τους στόχους αναμένεται να δώσουν στην ελληνική και ευρωπαϊκή επιχειρηματικότητα την πνοή που χρειάζεται για την οικονομική ευημερία των πολιτών τους.

ΙV. Σύνταξη επιχειρηματικού Σχεδίου ( Business Plan )

Ένα Επιχειρηματικό Σχέδιο (Ε.Σ.) αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για κάθε μικρομεσαία επιχείρηση, και νέο επιχειρηματία, διότι συμβάλλει στη δομή και οργάνωση αυτής, και στη σωστή λήψη αποφάσεων. Ακόμη, βοηθά στην καταγραφή, ανάλυση και κατανόηση της αγοράς, των καταναλωτών και του ανταγωνισμού, και καταδεικνύει την επίτευξη ή όχι των στόχων. Σήμερα, θεωρείται απαραίτητο εργαλείο μιας σύγχρονης επιχείρησης και συχνά προαπαιτείται να προσκομίζεται (π.χ.) στη λήψη δανείου από τις τράπεζες. Σκοπός του είναι να αναλύσει την υπάρχουσα κατάσταση (αγορά, επιχείρηση) και να καθοδηγήσει τις ενέργειες των μελών-στελεχών της επιχείρησης προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις και τακτικές.

1. Οδηγίες σύνταξης ενός επιτυχημένου Ε.Σ.

Το Επιχειρηματικό Σχέδιο πρέπει να είναι –κυρίως- σαφές, κατανοητό και ρεαλιστικό. Δεν υπάρχει ένα Ε.Σ. τυποποιημένο, απλώς παρακάτω δίνονται

χρήσιμες συμβουλές, παρμένες από τη διεθνή επιχειρηματική πρακτική, για τη δομή και το περιεχόμενο ενός επιτυχημένου Ε.Σ., ικανές να καθοδηγήσουν τον νέο επιχειρηματία.

1.      ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Εδώ δίνεται μια Γενική Εισαγωγή και το Εξώφυλλο. Αυτό πρέπει να είναι καλαίσθητο, να αναγράφει ότι πρόκειται για Επιχειρηματικό Σχέδιο, να περιλαμβάνει το λογότυπο της εταιρείας και την πλήρη επωνυμία της. Ακολουθεί η Εισαγωγική Σελίδα, η οποία περιλαμβάνει, αρχικά, λίγα λόγια για την επιχείρηση, με τη διεύθυνση της ιστοσελίδας (αν υπάρχει) και το λογότυπο. Μπορεί επίσης, να περιλαμβάνει περιγραφή και περίληψη των προϊόντων (αν και όποιων είναι απαραίτητο), φωτογραφίες και το σκοπό του Ε.Σ..

Αμέσως παρακάτω δίνονται τα Περιεχόμενα, τα οποία πρέπει να είναι καλά δομημένα, ώστε να περιλαμβάνουν όλες τις κύριες κατηγορίες και τις υποκατηγορίες τους, χωρίς να δημιουργούν σύγχυση.

Τέλος, δίνεται ένα Executive Summary, δηλαδή μια περίληψη όλου του Ε.Σ. Γράφεται σχεδόν όλο το περιεχόμενο του Ε.Σ., συμπιεσμένο σε μερικά συμπεράσματα, πληροφορίες, επιδιώξεις και στόχους της επιχείρησης και του πλάνου. Το κείμενο αυτό πρέπει να είναι ουσιαστικό και καλογραμμένο, ώστε να παρουσιάζει ενδιαφέρον κατά την ανάγνωση του και να αναφέρονται τα στοιχεία που δίνουν τη γενική εικόνα της επιχείρησης και τους στόχους της.

2.      ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Σε αυτή την ενότητα πρέπει να γίνεται μια λεπτομερής περιγραφή της επιχείρησης, η οποία χωρίζεται σε τρία κύρια μέρη:

  1. Περιγραφή της επιχείρησης

Εδώ, σε γενικές γραμμές, περιγράφονται τα εξής: Νομιμοποίηση- τύπος επιχείρησης: ιδιοκτησιακό καθεστώς, τύπος επιχείρησης, άδειες και εξουσιοδοτήσεις. Το είδος επιχείρησης (εμπορία, κατασκευή, υπηρεσίες). Αν πρόκειται για νέα, ανεξάρτητη επιχείρηση, υποκατάστημα, επέκταση, franchise κ.λπ. και ό,τι άλλο είναι γνωστό για τους εξωτερικούς πόρους της επιχείρησης (outside sources), όπως προμηθευτές, χονδρέμποροι, τράπεζες, στρατηγικοί συνεργάτες, κ.λπ.

  • Προϊόντα / Υπηρεσίες

Απαραίτητη είναι η περιγραφή των προϊόντων / υπηρεσιών, με έμφαση στα οφέλη που θα αποκομίσουν οι καταναλωτές από τη χρήση τους. Συνοπτικά, θα πρέπει να περιέχονται τα εξής: τι πουλάει η επιχείρηση, πώς αυτό ωφελεί τον καταναλωτή, τι διαφορετικό παρουσιάζουν τα προϊόντα / υπηρεσίες της συγκεκριμένης επιχείρησης, και τι έχει μεγάλη ζήτηση.

  • Τοποθεσία

Η τοποθεσία της επιχείρησης είναι ένα κρίσιμο σημείο για την επιτυχία ή την αποτυχία της και συνήθως πρέπει να βρίσκεται κοντά στους πελάτες. Εδώ πρέπει να απαντηθούν οι εξής ερωτήσεις: Ποιες είναι οι ανάγκες όσον αφορά την τοποθεσία; Τι είδους χώρος χρειάζεται; Πόσος χώρος χρειάζεται; Ποια είναι η επιθυμητή περιοχή ή / και το επιθυμητό κτίριο; Είναι εύκολα προσβάσιμο το κτίριο στέγασης της επιχείρησης; Υπάρχει δημόσια συγκοινωνία; Γίνονται δημογραφικές αλλαγές ή αλλαγές στην αγορά;

3.      ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

A)  Ανάλυση καταναλωτή και ανταγωνισμού

Η εξωτερική ανάλυση περιλαμβάνει την εξέταση όλων των παραγόντων εκτός επιχείρησης και η υπερβολική ανάλυση δεν είναι το ζητούμενο, αντίθετα ίσως στοιχίσει πολύτιμους πόρους, ενώ μια απλή και περιεκτική περιγραφή επαρκεί. Η εξωτερική ανάλυση αποτελείται από τέσσερις υποομάδες:

1)  Ανάλυση καταναλωτή

Εδώ περιλαμβάνεται η τμηματοποίηση της αγοράς, τα κίνητρα και οι ανεκπλήρωτες ανάγκες ή επιθυμίες του καταναλωτή σε κάθε τμήμα της αγοράς όπου δραστηριοποιείται η επιχείρηση.

2)  Ανάλυση ανταγωνισμού

Η ανάλυση του ανταγωνισμού αρχίζει με την αναγνώριση των υπαρχόντων, αλλά και των πιθανών ανταγωνιστών και οι στρατηγικές που χρησιμοποιούν, και τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους. Συγκεκριμένα εξετάζονται τα ακόλουθα στοιχεία:

Απόδοση (οι πωλήσεις, ο τζίρος, τα κέρδη και η μεταβολή τους καταδεικνύουν το πόσο υγιείς είναι οι ανταγωνιστές), εικόνα και προσωπικότητα (πώς τους αντιλαμβάνονται οι πελάτες), στόχοι (είναι πάντα ενδεικτικοί των προθέσεων τους), υπάρχουσα και προηγούμενες στρατηγικές, διάρθρωση κόστους (cost structure), δυνατά και αδύνατα σημεία, και πώς τα προϊόντα τους διαφέρουν από τα υπόλοιπα.

3)  Ανάλυση αγοράς

Η ανάλυση αγοράς έχει δύο σκοπούς, τον προσδιορισμό της ελκυστικότητας της αγοράς και των υποαγορών της, καθώς και την κατανόηση της δυναμικής της, ώστε να εντοπιστούν οι ευκαιρίες, αλλά και οι παγίδες. Έτσι, μπορούν να ληφθούν προληπτικά μέτρα και να συνταχθούν ανάλογες στρατηγικές. Η ανάλυση αγοράς θα πρέπει να περιλαμβάνει: Μέγεθος αγοράς, ορίζοντες ανάπτυξης (growth prospects), κερδοφορία αγοράς, άρθρωση κόστους (cost structure], κανάλια διανομής (distribution channels), τάσεις, και παράγοντες επιτυχίας (key success

factors).

4)  Ανάλυση περιβάλλοντος

Με τον όρο «περιβάλλον» εννοούνται όλοι οι παράγοντες του επηρεάζουν την αγορά και τη βιομηχανία ενός προϊόντος. Σε αυτόν τον τομέα ελλοχεύει μεγάλος κίνδυνος πλατειασμού, γι’ αυτά πρέπει να απομονώσουμε μόνο τους παράγοντες που επηρεάζουν την αγορά ή την υποαγορά μας. Η ανάλυση περιβάλλοντος περιλαμβάνει τους παράγοντες: Τεχνολογία, κράτος, οικονομία, κουλτούρα- πολιτισμός, και δημογραφικά στοιχεία.

Β) Επιλογή, προσδιορισμός και υλοποίηση στρατηγικής

Σε αυτή την ενότητα θα αναλυθεί το πώς πρέπει να αναπτύσσονται σε ένα επιχειρηματικό σχέδιο οι μελλοντικές στρατηγικές και πλάνα, ως εξής:

1)  Στρατηγική προϊόντων

Σε αυτό το μέρος περιγράφεται η στρατηγική που θα ακολουθηθεί για τα προϊόντα, όσον αφορά τα παρακάτω στοιχεία: Υπόσχεση του προϊόντος (π.χ. ακριβό και ποιοτικό, φτηνό, εύχρηστο κ.λπ.), χαρακτηριστικά (π.χ. απορρυπαντικό σε μικρό μέγεθος, με βαλβίδα ασφαλείας για χρωματιστά ρούχα κ.λπ.), διαφοροποίηση από τα άλλα προϊόντα της αγοράς, και μοναδικότητα (Unique Selling Proposition / USP) τι το μοναδικό έχει να προσφέρει το προϊόν.

2)  Πλάνο μάρκετινγκ (Marketing Plan)

To μάρκετινγκ αποτελεί ένα ζωτικό κομμάτι μιας επιχείρησης, σχετίζεται με το πόσο καλά έχει τοποθετηθεί στην αγορά και είναι μεταξύ των στοιχείων που θα κρίνουν τελικά, την επιτυχία της.

Το Πλάνο Μάρκετινγκ πρέπει να αρχίζει με μια σύντομη περίληψη των στόχων της επιχείρησης, της θέσης που επιθυμεί να κατέχει ανάμεσα στις άλλες του χώρου (positioning) και της ομάδας-στόχου της. Επίσης, εδώ πρέπει να περιγραφούν τα εξής: α) Συμπεριφορά καταναλωτή (διαδικασία αγοράς, ευαίσθητα σημεία κατά την επιλογή προϊόντων, από πού κάνει τις αγορές του, συνήθειες, κίνητρα, επιθυμία και ανάγκες που τον οδηγούν σε αγορές, συχνότητα κατανάλωσης κ.λπ.), β) Προϊόν (χαρακτηριστικά που διαθέτει και σε ποια από αυτά θα δοθεί έμφαση. Χρήσιμο είναι να αναφέρεται ο κύκλος ζωής του προϊόντος και σε ποιο στάδιο της ζωής του βρίσκεται -Product Life Cycle/ PLC-), γ) Τιμή (καθορισμός τιμολογιακής πολιτικής, εναλλακτικές λύσεις και εκπτώσεις), δ) Διανομή (περιλαμβάνει κανάλια διανομής, στόχους διανομής, κόστος, κίνητρα για χονδρεμπόρους και λιανέμπορους, εναλλακτικά κανάλια κ.ά.), και ε) Προώθηση (περιλαμβάνει στόχους, διαφήμιση, δημόσιες σχέσεις, δημοσιότητα, προώθηση πωλήσεων, προσωπικές πωλήσεις, άμεσο marketing και χρήση διαδικτύου).

3)  Πωλήσεις

Θα πρέπει να περιλαμβάνει την πορεία των πωλήσεων των τελευταίων ετών (τα σχεδιαγράμματα βοηθούν πολύ), θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη των πωλήσεων για τα επόμενα έτη και πρόβλεψη της συνολικής αγοράς (και της υποαγοράς, αν

κριθεί χρήσιμο). Για τις προβλέψεις, χρειάζεται πάντα να γίνονται κάποιες υποθέσεις, σαφής και ρεαλιστικές.

4)  Διοικητικό πλάνο (Management Plan)

Η διοίκηση μίας επιχείρησης συνεπάγεται πολλές ευθύνες, καθώς οι άνθρωποι, τα μηχανήματα και οι διάφορες λεπτομέρειες της επιχείρησης χρειάζονται συντονισμό, εκπαίδευση και οργάνωση στο χώρο και το χρόνο (time and space management), με έμφαση στην προνοητικότητα. Στο Διοικητικό Πλάνο πρέπει να απαντηθούν τα εξής ερωτήματα: Ποιες αδυναμίες υπάρχουν σε διοικητικό επίπεδο; Ποιος ή ποιοι θα αναλάβουν τη διοίκηση; Ποια είναι τα καθήκοντα τους; Είναι ξεκάθαρες και κατανεμημένες οι ευθύνες; Ποιες είναι οι ανάγκες σε προσωπικό; Ποιο θα είναι το μισθολογικό καθεστώς; Τι προνόμια, πριμ παραγωγικότητας, διακοπές και αργίες θα προσφέρονται; Πώς και πότε θα γίνεται η εκπαίδευση και από ποιους;

4.      ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΝΟ

Σε αυτή την ενότητα παρουσιάζεται η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης. Τα στοιχεία προς παρουσίαση είναι των προηγούμενων ετών, αλλά περιλαμβάνονται και ρεαλιστικές προβλέψεις (π.χ. επιτόκια, αλλαγές στην αγορά, φορολογία, έξοδα κ.λπ.) για τα επόμενα χρόνια. Ένα οικονομικό πλάνο πρέπει να περιλαμβάνει τα παρακάτω:

α) Ισολογισμός: Καταδεικνύει το πόσο υγιής είναι η επιχείρηση, περιγράφοντας το ενεργητικό, το παθητικό και τα ίδια τα κεφάλαια. Το σχέδιο πρέπει να περιέχει έναν ισολογισμό του τρέχοντος έτους, έναν του προηγούμενου και έναν ενδεικτικό για τα επόμενα έτη.

β) Ανάλυση χρηματορροών: Αναλύει τη ρευστότητα μιας επιχείρησης, δίνει πλήρη εικόνα των χρημάτων που μπαίνουν και βγαίνουν από το ταμείο και βοηθά στη σωστή ρύθμιση των υποχρεώσεων και των απαιτήσεών της.

γ) Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης: Παρουσιάζει τα έσοδα, τα έξοδα, τα κέρδη και τις ζημίες της επιχείρησης. Καλό είναι να περιλαμβάνονται στο σχέδιο τωρινές, παλιές, αλλά και μελλοντικές καταστάσεις.

δ) Break-even Analysis: Καταδεικνύει τις πωλήσεις που πρέπει να γίνουν (σε ευρώ ή σε τεμάχια), ώστε να καλυφθεί το συνολικό κόστος της επιχείρησης.

5.      ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΣ BUSINESS PLAN ΕΙΣΑΓΩΓΗ

  1. Γενική Εισαγωγή
  2. Εξώφυλλο
  3. Εισαγωγική Σελίδα
  • Περιεχόμενα
  • Executive Summary

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

  1. Περιγραφή επιχείρησης
  2. Προϊόντα/Υπηρεσίες
  3. Τοποθεσία

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Α) Ανάλυση καταναλωτή και ανταγωνισμού

  1. Ανάλυση καταναλωτή
  2. Ανάλυση ανταγωνισμού
  3. Ανάλυση αγοράς
  4. Ανάλυση περιβάλλοντος

Β) Επιλογή, προσδιορισμός και υλοποίηση στρατηγικής

  1. Στρατηγική προϊόντων
  2. Πλάνο μάρκετινγκ (Marketing Plan)
  3. Πωλήσεις
  4. Διοικητικό πλάνο (Management Plan)

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΝΟ

  1. Ισολογισμός
  2. Ανάλυση χρηματορροών
  3. Κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης
  4. Break-even Analysis

6. ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ

  • Τα σχεδιαγράμματα και τα γραφικά είναι χρήσιμα, ευανάγνωστα και προτιμώνται ως εργαλεία κατά τη σύνταξη του Ε.Σ..
    • Οι περιγραφές και οι προβλέψεις που θα περιληφθούν στο Ε.Σ. πρέπει να είναι ρεαλιστικές.
    • Πρέπει να προβλέπονται εναλλακτικά σενάρια.
    • Το κείμενο του σχεδίου πρέπει να αναφέρεται σε ουσιώδη θέματα και να μην πλατειάζει.
    • Η μορφή ενός Ε.Σ. δεν είναι τυποποιημένη. Μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν κάποιες υποκατηγορίες, αν κριθεί απαραίτητο.
    • Ο συντάκτης του Ε.Σ. πρέπει να γνωρίζει τι είναι απαραίτητο για το συγκεκριμένο σχέδιο (π.χ. οι τράπεζες, για μια επέκταση επιχείρησης, απαιτούν ισολογισμούς, νομιμοποίηση κ.λπ.).
  • Το κείμενο που θα συνταχθεί πρέπει να έχει λογική δομή, να είναι ευπαρουσίαστο και να μην έχει λάθη.

 

 

12 ενέργειες για να έχετε οργανωμένο λογιστήριο.

Ένα σωστά οργανωμένο λογιστήριο σε μια επιχείρηση, μπορεί να εξοικονομήσει πολύτιμο χρόνο στον τρόπο λειτουργίας της παρέχοντας τα ακριβή στοιχεία και δεδομένα όποτε αυτά ζητούνται. Μειώνει σημαντικά το άγχος και τις σκοτούρες του επιχειρηματία συνεισφέροντας καθοριστικά στην λήψη των σωστών αποφάσεων και στρατηγικών για την ανάπτυξή της.

Σας καταθέτουμε 12 προτάσεις για να έχετε ένα οργανωμένο λογιστήριο.

  1. ΑΝΗΜΕΡΩΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ: Δημιουργήστε έναν χώρο, στον οποίο θα βάζετε τα παραστατικά που εκδίδετε ή σας έχουν εκδώσει τα οποία πρέπει να πάρει το λογιστήριό σας προς καταχώρηση.
  2. ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΑ ΠΑΡΑΣΤΑΤΙΚΑ: Κάθε ενημερωμένο-καταχωρημένο παραστατικό στα λογιστικά σας βιβλία πρέπει να φέρει αντίστοιχη ένδειξη (πχ. καταχωρημένο) , έτσι ώστε να γνωρίζετε με βεβαιότητα , ότι έχει καταχωρηθεί και δεν είναι σε εκκρεμότητα.
  3. ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ: Για σωστή αρχειοθέτηση , ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα :
    1. Αρχειοθετείτε πάντα τις ολοκληρωμένες εργασίες . Είτε αυτές αφορούν καταχωρημένα παραστατικά , είτε δημόσια έγραφα.
    1. Δημιουργήστε ξεχωριστά κλασέρ ανά θέμα και μην ομαδοποιείτε ποτέ τις αρχειοθετήσεις.
    1. Αρχειοθετήστε κατά ημερολογιακή σειρά ξεκινώντας από το ποιο παλιό προς το ποιο καινούργιο.
  4. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ: Στις αρχές του κάθε μήνα, ζητήστε ενημέρωση για το σύνολο των υποχρεώσεων που έχετε για τον τρέχων μήνα και προγραμματίστε σωστά την ολοκλήρωσή τους . Μην προγραμματίζετε την ολοκλήρωση μιας εργασίας ή υποχρέωσης στο τελευταίο τριήμερο της καθολικής ημερομηνίας που αυτή έχει , γιατί σε περίπτωση που προκύψει κάτι το οποίο δεν είχατε προβλέψει θα έχει ως αποτέλεσμα η εργασία να μην ολοκληρωθεί εμπρόθεσμα, επιφέροντας επιπλέον κόστος χρήματος (πρόστιμα) και χρόνου ενασχόλησης.
  5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΦΠΑ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας , κάθε φορά που καταχωρεί παραστατικά να σας ενημερώνει για το ύψος του ΦΠΑ που σας αναλογεί ως την συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Έτσι θα γνωρίζετε ανά πάσα στιγμή τις υποχρεώσεις σας και θα κάνετε σωστά και έγκυρα τον οικονομικό σας προγραμματισμό.
  6. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΕΡΔΩΝ – ΠΡΟΒΛΕΨΗ ΦΟΡΟΥ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας να σας ενημερώνει ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα (πχ ανά τρίμηνο) για τα λογιστικά κέρδη που αναλογούν στην επιχείρησή σας. Ταυτόχρονα πρέπει να έχετε και την ετήσια αναλογία καθώς και τον φόρο εισοδήματος που αντιστοιχούν σε αυτά . Με τον τρόπο αυτό έχετε γνώση για τα κέρδη, καθώς και την λογιστική εικόνα της επιχείρησής σας και πάνω απ όλα μπορείτε να κάνετε σωστό προγραμματισμό των υποχρεώσεών σας.
  7. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΝΕΩΝ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: Ζητείστε από το λογιστήριό σας να σας ενημερώνει άμεσα για κάθε απόφαση , νόμο κλπ του Υπουργείου Οικονομικών ή του Υπουργείου Εργασίας (αν απασχολείτε έμμισθο προσωπικό) η οποία αφορά την επιχείρησή σας . Εάν ένας νόμος επιφέρει αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης (π.χ. στον τρόπο τιμολόγησης ) ζητήστε την συνδρομή του στην εφαρμογή, ενώ αν επιφέρει νέες υποχρεώσεις (πχ πρόσθετοι φόροι) ζητήστε τον έγκυρο προσδιορισμό αυτών , έτσι ώστε να έχετε γνώση και σωστό προγραμματισμό των υποχρεώσεων σας.
  8. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ: Ζητείστε από τον λογιστή σας , να ελέγξει ότι το άτομο ή τα άτομα που χειρίζονται το λογιστήριο ή τα θέματα που αφορούν την λειτουργία του λογιστηρίου (τιμολόγηση, αρχειοθέτηση κλπ) γνωρίζουν το αντικείμενο τους . Σε περίπτωση που αυτό δεν ισχύει , αναθέστε του την εκπαίδευσή τους . Με τον τρόπο αυτό θα αποφύγετε λάθη ή παραλείψεις οι οποίες θα επιφέρουν πρόστιμα , αλλά και απώλεια χρόνου εργασίας για την επιχείρησή σας.
  9. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΕΙΟΥ: Πριν καταστρέψετε το οποιοδήποτε αρχείο αφορά το λογιστήριό σας , συμβουλευτείτε πάντα τον λογιστή σας. Η άποψή μας , είναι να διατηρείτε το αρχείο των παραστατικών (τιμολόγιά κλπ) για τουλάχιστον δέκα έτη, ανεξάρτητα αν έχετε δεχτεί τακτικό φορολογικό έλεγχο ή έχετε αποδεχτεί Περαίωση , διότι το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα ελέγχου για δέκα έτη και μπορεί να πραγματοποιήσει εκ νέου έλεγχο στην επιχείρησή σας.

Σε περίπτωση που η επιχείρησή σας είναι σε Δικαστική διαμάχη , σε καμία περίπτωση μην καταστρέψετε αρχείο των χρήσεων που αυτή αφορά.

Τα τιμολόγια αγοράς του πάγιου εξοπλισμού σας , εφόσον τα πάγια συνεχίζουν να είναι στην κατοχή σας και πέρα της δεκαετίας, διατηρήστε τα στο αρχείο σας τουλάχιστον μέχρι τα πάγια να μεταβιβαστούν ή (αποδεικτέα ) να καταστραφούν. Διότι σε έναν πιθανό έλεγχο από οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπ. Οικονομικών εφ όσον σας ζητηθεί θα πρέπει να μπορείτε να αποδείξετε τον τρόπο απόκτησής τους για κάθε πάγιο που βρίσκετε εντός της επιχείρησης ή που χρησιμοποιείται από αυτή. Επίσης κατά την διακοπή δραστηριότητας (κλείσιμο) μιας επιχείρησης έχουν χρησιμότητα τα Τιμολόγια αγοράς παγίου εξοπλισμού , για τον έλεγχο και διασταύρωση των Τιμολογίων μεταβίβασής ή αυτοπαράδοσής τους.

Ενώ για το αρχείο εγγράφων – δηλώσεων που έχουν κατατεθεί ή εκδοθεί από Δημόσια Υπηρεσία (Δ.Ο.Υ. , ΙΚΑ κλπ) και αφορούν την επιχείρησή σας (έναρξη , μεταβολές , δηλώσεις κλπ), διατηρήστε τα για πάντα στο αρχείο σας και μην τα καταστρέφετε ποτέ. Διότι σε περίπτωση που χρειαστείτε κάποιο από αυτά (πχ για δικαστική χρήση κλπ) καμία Δημόσια Υπηρεσία δεν φέρει την υποχρέωση της επανέκδοσή τους . Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνετε γρήγορο και ανέξοδο τρόπο χειρισμού των καταστάσεων που μπορεί να προκύψουν .

Να θυμάστε πάντα ότι το αρχείο είναι το άλφα και το ωμέγα στην λειτουργία ενός λογιστηρίου. Για το λόγο αυτό τηρήστε το και διατηρήστε το σωστά.

  1. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ: Σε περίπτωση ελέγχου της επιχείρησής σας , από την οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπουργείου Οικονομικών (ΣΔΟΕ, Εφορία κλπ) , πρέπει να γνωρίζετε ποια είναι τα στοιχεία που θα σας ζητηθούν προς έλεγχο και βεβαιωθείτε ότι αυτά υπάρχουν και ότι είναι εύκολη και άμεση η προσέγγιση τους.
  2. ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ: Σε περίπτωση ελέγχου της επιχείρησής σας , από την οποιαδήποτε ελεγκτική αρχή του Υπουργείου Εργασίας (ΙΚΑ, Επιθεώρηση Εργασίας κλπ) , πρέπει να γνωρίζεται ποια είναι τα στοιχεία που θα σας ζητηθούν προς έλεγχο και βεβαιωθείτε ότι αυτά υπάρχουν και ότι είναι εύκολη και άμεση η προσέγγιση τους.
  3. ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΣΩΣΤΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΣΑΣ: Στο εμπόριο σε σχέση με την υπηρεσία τα πράγματα είναι ποιο απλά. Αγοράζοντας ένα υλικό αγαθό τις περισσότερες φορές είστε σε θέση να γνωρίζετε αν τα χρήματα που δώσατε αντιστοιχούν στην ποιότητα αυτού που αποχτήσατε. Μπορείτε να το ψηλαφίσετε , να το αγγίξετε, αλλά και να το δοκιμάσετε για να δείτε τα αποτελέσματα από την χρήση του .Ενώ στην χειρότερη των περιπτώσεων, αν αυτό δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες σας και το προβλέπει η αρχική συμφωνία που κάνατε με τον πωλητή, μπορείτε να το επιστρέψετε.

Στην υπηρεσία δεν ισχύει το ίδιο. Πρώτον γιατί η υπηρεσία δεν επιστρέφετε και δεύτερον γιατί όταν θα δείτε τα αποτελέσματα , τις περισσότερες φορές , είναι πολύ αργά για να αλλάξετε ή να διορθώσετε κάτι.

Για το λόγο αυτό, για το λογιστήριο της επιχείρησής σας επιλέξτε συνεργάτες που διαθέτουν γνώση και εμπειρία που έχουν επιστημονική κατάρτιση και υπευθυνότητα και που φυσικά διαθέτουν τα εργαλεία για να σας παραδώσουν την υπηρεσία που απαιτείτε.

Έτσι ώστε το λογιστήριο να μην είναι απλά διαχειριστής, αλλά σύμμαχός στην προσπάθειά σας για μια κερδοφόρα επιχείρηση.

 

ΟΔΗΓΟΣ ΕΝΟΣ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑ

Κάθε νέα επιχείρηση για να μπορέσει να επιτύχει τους στόχους τους οποίους θα θέσει, στηρίζεται κυρίως στους επόμενους πέντε βασικούς παράγοντες:

  • Το σωστό επιχειρηματία
  • Την κατάλληλη επιχειρηματική ιδέα
  • Το ορθό επιχειρηματικό σχέδιο
  • Την επαρκή χρηματοδότηση
  • Την αγορά και τις συνθήκες ζήτησης.

Καταρχήν, ο όρος επιχειρηματίας παραπέμπει σε ένα άτομο που καινοτομεί ή μιμείται δημιουργικά, συντονίζει τους παραγωγικούς συντελεστές και τις εργασίες που γίνονται στην επιχείρησή του, παίρνει τις κρίσιμες αποφάσεις και αξιοποιεί και δημιουργεί με τις ειδικές γνώσεις που διαθέτει, κάθε ευκαιρία κέρδους στην αγορά. Ο όρος συνήθως χρησιμοποιείται για ένα ευρύ φάσμα ανθρώπων, από το μικρό επιχειρηματία της γειτονιάς μέχρι τον ιδιοκτήτη μιας πολύ μεγάλης επιχείρησης.

Βασικό σημείο εκκίνησης για την απόφαση δημιουργίας μιας επιχείρησης είναι αυτή να αποτελεί μία συνειδητή απόφαση του μελλοντικού επιχειρηματία και να μην έχει επιβληθεί από άλλους παράγοντες, όπως είναι η ανεργία, η εργοδοσία, το οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον κ.α. Εξάλλου, πρωταρχικό μέλημα του μελλοντικού επιχειρηματία θα πρέπει να αποτελέσει η κατά το δυνατόν πιο εμπεριστατωμένη εικόνα του εαυτού του, που μπορεί να παραχθεί μέσα από μία διαδικασία αυτογνωσίας, όπου θα παρέχονται στοιχεία για τις ικανότητές του, όπως επίσης και για τις δυνατότητες βελτίωσής τους. Άλλωστε, η ανάπτυξη μιας επιχείρησης απαιτεί πρώτα από όλα προσωπική ανάπτυξη και αυτό-ολοκλήρωση του επιχειρηματία.

Είναι, λοιπόν, προφανές πως το κλειδί της επιτυχίας μιας επιχείρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το προφίλ του επιχειρηματία, συνεπώς ο υποψήφιος

επιχειρηματίας θα πρέπει, πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, να αξιολογήσει τις δεξιότητες του και έπειτα τη βιωσιμότητα της επιχειρηματικής του ιδέας.

Η ανάληψη προσωπικής ευθύνης και η διαχείριση των πιθανών κινδύνων, η εφαρμογή καινοτομιών και η πρόβλεψη μελλοντικών ευκαιριών θα πρέπει να εκτελούνται συνδυαστικά από τον υποψήφιο επιχειρηματία και να αποτελούν βασικά του γνωρίσματα. Επίσης, η προσαρμοστικότητα στο ανταγωνιστικό περιβάλλον αποτελεί χρυσό κανόνα της επιτυχίας και επιπλέον η συνεργασία (teamwork), τόσο εντός της εταιρίας του όσο και εκτός αυτής (με τους πελάτες, τους υπαλλήλους του, την Τράπεζα του, το Επιμελητήριο στο οποίο ανήκει, την Επαγγελματική του Ομοσπονδία / Ένωση κ.ο.κ.) οδηγεί σχεδόν πάντα σε θετικά αποτελέσματα.

Παρακάτω περιγράφονται αναλυτικά ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός πετυχημένου επιχειρηματία, ποιες οι δεξιότητες που πρέπει να έχει ένας επιχειρηματίας, ποιες είναι οι απαιτήσεις του επαγγέλματος, ποια τα βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσει για μια αρχικά σωστή πορεία καθώς και ποια ερωτήματα θα πρέπει να θέσει στον εαυτό του ως προς την επιχειρηματική του ιδέα.

Ø  Τα χαρακτηριστικά του πετυχημένου επιχειρηματία

Εδώ αναφέρονται πιο αναλυτικά τα χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διαθέτει ένας επιχειρηματίας για να θεωρείται επιτυχημένος:

§  Εργατικότητα:

  • Ενεργητικότητα, Δράση, Σκληρή δουλειά
  • Ανυπαρξία ελεύθερου χρόνου και καθορισμένου ωραρίου εργασίας
  • Θυσίες υπέρ της δουλειάς και εις βάρος της οικογένειας και των φίλων.

§  Πρωτοβουλία:

  • Αποφασιστικότητα, τόλμη, ανεξαρτησία
  • Ανάληψη ρίσκου (ανάληψη μέτριου κινδύνου)
  • Σχεδιασμός –Δημιουργικότητα –Καινοτομία.

§  Οργανωτικότητα στη:

  • Δομή της Επιχείρησης, τμηματοποίηση
  • Σχεδιασμό της εργασίας
  • Αντιμετώπιση μπερδεμένων καταστάσεων
  • Άψογη τήρηση αρχείων, φακέλων, Οικονομικών κ.α.
  • Διεκπεραίωση (εύκολη πρόσβαση στην πληροφορία)
  • Προγραμματισμό και Υπευθυνότητα.

§  Διορατικότητα,    Ικανότητα    Ρεαλιστικού    Προγραμματισμού,    Καλής Κρίσης:

  • Ευελιξία, κλιμάκωση εναλλακτικών λύσεων και διαφοροποίηση εφαρμογών.
  • Εντοπισμός ευκαιριών κέρδους
  • Διορατικότητα για το πώς και πότε θα δράσει.

§  Προσαρμοστικότητα (Αυτοπεριορισμός, συσπείρωση, υπομονή, ανοχή στις μεταβολές και αντοχή στις δυσκολίες)

  • Αντιμετώπιση της αβεβαιότητας και του στρες
  • Βήματα δράσης μικρά, σταθερά αλλά και αποτελεσματικά
  • Υπομονή για την αποδοτικότητα, την ενδεχόμενη απειρία των εργαζομένων μέχρι να αποκτήσουν την απαιτούμενη εμπειρία
  • Μάθηση και μέσα από την αποτυχία.

Ø  Το προφίλ του καλού επιχειρηματία

Πέρα από τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του χαρακτήρα που θα πρέπει να διαθέτει ένας υποψήφιος επιχειρηματίας, είναι εξίσου σημαντικό να διαθέτει και κάποιες ικανότητες – δεξιότητες που θα τον βοηθήσουν στην επιχειρηματική του πορεία. Παρακάτω αναλύονται αυτές οι ικανότητες.

§  Διοικητικές ικανότητες:

  • Δεξιότητα στο στήσιμο και βιωσιμότητα μιας επιχείρησης, με περιορισμένους πόρους
  • Δεξιότητα στο σχεδιασμό των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων των εργαζομένων και γενικότερα ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των ανθρώπινων πόρων
  • Δεξιότητα επίβλεψης και διαχείρισης όλων των λειτουργιών και των τμημάτων της επιχείρησης με αμεσότητα.
  • Ανταγωνιστικότητα (ή ανταγωνιστική ικανότητα):
  • Χρήση Υψηλής Τεχνολογίας
  • Το know how του προϊόντος /προσφερόμενων υπηρεσιών
  • Γενική γνώση της επιχείρησης και του τι γίνεται σε κάθε τμήμα
  • Γνώση της αγοράς και των ανταγωνιστών
  • Τεχνικές ανταγωνιστικότητας ώστε να αυξηθεί ο κύκλος εργασιών (να αποκτηθεί το μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά )
  • Τιμολογιακή πολιτική, επάρκεια, ποικιλίας προϊόντων, πολιτική ποιότητας και, προώθησης προϊόντων
  • Το «image» του επιχειρηματία (εμφάνιση, τρόποι, συμπεριφορά):
  • Καλοβαλμένος / η
  • Ολοκληρωμένη προσωπικότητα
  • Υπεύθυνος /η
  • Ειλικρινής
  • Έντιμος /η
  • Με Αυτοπεποίθηση
  • Πειστικός
  • Ικανότητα καλής επικοινωνίας για την αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης (χειρισμός πολυποίκιλων διαπροσωπικών σχέσεων):
  • Να κάνει καλές δημόσιες σχέσεις
  • Να τα πηγαίνει καλά με όλους
  • Να εκφράζει ξεκάθαρα αυτό που θέλει
  • Να είναι πειστικός
  • Να σέβεται σημαντικές αξίες όπως είναι η αξιοπιστία, η εμπιστοσύνη, η ειλικρίνεια, η αξιοκρατία σε όλα τα επίπεδα και κυρίως στις συναλλαγές με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς συνεργάτες /πελάτες
  • Να κατανέμει τη σκέψη, το χρόνο και την ενέργειά του στους
  • Εργαζόμενους, Καταναλωτές, Προμηθευτές, Συνεταίρους, Μετόχους
  • Ποιότητα προϊόντος / υπηρεσιών, Αποθήκη και καταγραφή εμπορευμάτων, Λογιστήριο, αρχεία κ.λπ., Προϊόντα, σωστή προώθησή τους (marketing)

§  Ηγετικές προδιαγραφές:

  • Τόλμη και αποφασιστικότητα
  • Επιμονή
  • Αυτοπεποίθηση
  • Αυτοσεβασμός
  • Αποτελεσματικότητα

Ø  Οι απαιτήσεις του «επιχειρείν»

Για να μπορέσει ο επιχειρηματίας να επιτύχει στην επιχειρηματική του πρωτοβουλία, απαιτείται:

  • Να τηρεί έναν Κώδικα Επιχειρησιακής Ηθικής
  • Να διαθέτει Καταναλωτική πίστη
  • Να βρίσκεται πολύ κοντά στον πελάτη και να σκέπτεται:
  • Τι παραπάνω μπορεί να κάνεις
  • Τις πιθανές Καινοτομίες για αυτόν
  • Τις κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες του πελάτη (επάρκεια, ποικιλία, επώνυμα προϊόντα, περιβάλλον)
  • Τις οικονομικές απαιτήσεις του (ο πελάτης απαιτεί να ανταλλάσσει τα χρήματά του με προϊόντα / υπηρεσίες που αξίζουν ποιοτικά τόσο, όσο πληρώνει για αυτά/αυτές)
  • Την Πολιτική Ανταγωνιστικών Τιμών
  • Τη Διαφήμιση και Προβολή της επιχείρησης και των προϊόντων για ενημέρωση του πελάτη
  • Την παροχή Εμπιστοσύνης και Ασφάλειας προς τους καταναλωτές για αυτό που αγοράζουν
  • Τη    δημιουργία    κατάλληλων    υποδομών    στο    χώρο    όπου    κινείται    το καταναλωτικό κοινό (μικρά παιδιά, παιδιά με αναπηρίες, γενικά ανάπηροι και

ηλικιωμένοι) για την καλύτερη πρόσβαση και κίνηση μέσα στους χώρους της επιχείρησης

  • Το Σεβασμό του Νομοθετικού Πλαισίου (άδειες, καταβολή φόρων κλπ) και των Κανονισμών.

Ø  Τα πρώτα βήματα για την επιχειρηματική δραστηριότητα

Τα πρώτα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει ο υποψήφιος επιχειρηματίας προκειμένου να προσδιορίσει με σαφήνεια βασικές παραμέτρους της σχεδιαζόμενης επιχειρηματικής του δραστηριότητας, είναι τα εξής:

  • το προσωπικό του όραμα ,
    • τις προσωπικές του αξίες και τις ατομικές του ανάγκες,
    • την ιδανική δουλειά ,
    • το αντικείμενο εργασιών της επιχείρησής του και τις απαιτήσεις του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, στο οποίο σκοπεύει να απασχοληθεί,
    • τα δυνατά και αδύνατα σημεία του,
    • τις δυνατότητες δικτύωσης,
    • την επιλογή του κατάλληλου χρόνου (timing),
    • την οικονομική του κατάσταση,
    • την ανάπτυξη της επιχειρηματικής ιδέας,
    • την ανάδραση από τρίτους, τη δέσμευση,
    • την αφιέρωση χρόνου προκειμένου:
  • Να εξερευνήσει και να αξιολογήσει τους επιχειρηματικούς και προσωπικούς του στόχους.
  • Να αντλήσει, όσο το δυνατό, πιο χρήσιμες πληροφορίες, και συμβουλές από διάφορες πηγές ενημέρωσης,
  • Να σχεδιάσει και να καταστρώσει ένα κατανοητό και συγκροτημένο πλάνο, το οποίο θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για να πραγματοποιήσει σταδιακό τους στόχους αυτούς.

Ø  Η αρχική αξιολόγηση της επιχειρηματικής ιδέας του υποψήφιου επιχειρηματία

Εφόσον ο υποψήφιος επιχειρηματίας αξιολογήσει θετικά τον εαυτό του σχετικά με τις δεξιότητες του, το επόμενο βήμα είναι να αξιολογηθεί η επιχειρηματική ιδέα ως προς την εφικτότητα και τη βιωσιμότητα. Οι αποτυχίες των νέων επιχειρήσεων πολλές φορές οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχει εκτιμηθεί σωστά η βιωσιμότητα τους. Ένας τρόπος αξιολόγησης μπορεί να βασιστεί στα παρακάτω ερωτήματα:

  • Το προϊόν ή η υπηρεσία, ικανοποιεί τις ανάγκες των δυνητικών καταναλωτών ή απλά την επιθυμία του επιχειρηματία;
  • Το προϊόν ή η υπηρεσία έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι του ανταγωνισμού;
  • Η ποιότητα του προϊόντος μπορεί να διατηρηθεί σε επίπεδο που θα επηρεάσει τους καταναλωτές να το αγοράσουν ξανά;
  • Υπάρχουν καταναλωτές που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν την παρουσία ενός επιπλέον ανταγωνιστή για το προϊόν ή υπηρεσία;
  • Το προϊόν ή η υπηρεσία είναι συμβατό με τις υφιστάμενες καταναλωτικές συνήθειες των δυνητικών καταναλωτών;
  • Τα πλεονεκτήματα του προϊόντος ή της υπηρεσίας έχουν σωστά μεταφερθεί στους καταναλωτές;
  • Η τιμή του προϊόντος ή της υπηρεσίας είναι μέσα στα όρια που μπορεί να πληρώσει ο καταναλωτής;
  • Οι προβλεπόμενες πωλήσεις είναι επαρκείς ώστε να δημιουργήσουν κέρδος  σε σχετικά μικρό χρόνο;
  • Μπορεί    η    επιχείρηση    να    καλύψει    περιόδους    μεγάλης    ζήτησης,    αν προβλέπονται;

 

QUIZ: Κρύβετε έναν επιχειρηματία μέσα σας;

(Πηγή: Περιοδικό businessYouth)

(Πηγή: Περιοδικό businessYouth)
Πολλές φορές αναρωτιόσαστε αν θα ήσασταν κατάλληλοι για να
δημιουργήσετε τη δική σας επιχείρηση ή όχι. Βέβαια κανένας δεν γεννήθηκε
επιχειρηματίας, αλλά σίγουρα η αντίληψη και η ιδιοσυγκρασία κάποιων ανθρώπων
είναι πιο κοντά στην ιδέα της επιχειρηματικότητας από ότι άλλων.
Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε την
επιχειρηματική σας φύση.
Σε κάθε ερώτηση σημειώστε με σταυρό αυτό που σας εκφράζει περισσότερο:

  1. Αν στα γενέθλιά σας ξαφνικά λαμβάνατε ως δώρο χρήματα από όλους
    τους συγγενείς σας, και αυτά αποτελούσαν ένα μεγάλο ποσό, τι θα
    κάνατε με αυτό το ποσό;
    (α) θα κατέθετα τα χρήματα στην τράπεζα ή θα τα έβαζα στον κουμπαρά μου για άλλες
    δύσκολες ώρες
    (β) θα έκανα ένα πλάνο προκειμένου να δω πώς θα μπορούσα να μαζέψω χρήματα για
    να αγοράσω έναν καινούριο Η/Υ
    ή να παρακολουθήσω σεμινάρια γλώσσας σε summer camp
    ή άλλες παρεμφερείς δραστηριότητες
    (γ) θα προέβαινα στην αγορά χρήσιμων για την εξέλιξη μου πραγμάτων
  2. Αν επιθυμούσατε να παρακολουθήσετε ένα summer camp και οι
    γονείς σας δεν είχαν τη δυνατότητα να το χρηματοδοτήσουν, πώς θα
    βρίσκατε κεφάλαια γι αυτό.
    (α) Από κεφάλαιο που συγκέντρωσα από το χαρτζιλίκι μου ή θα προσπαθούσα να βρω
    δουλειά , και συμπληρωματικά δάνειο από παππούδες και γιαγιάδες
    (β) Θα ζητούσα από τους υπόλοιπους συγγενείς (παππούδες και γιαγιάδες), πλην των
    γονέων που αδυνατούν να μου δώσουν λεφτά
    (γ) Δεν θα το έκανα, θα ξεχνούσα την ιδέα
  1. Αν είχατε μια επιχειρηματική ιδέα θα σας επηρέαζε η γνώμη των
    οικείων σας για να την υλοποιήσετε;
    (α) Ναι, θα ακολουθούσα την άποψή τους
    (β) Ναι, θα λάβαινα υπόψη μου την άποψή τους, αλλά θα αποφάσιζα ζυγίζοντας ξανά
    τα δεδομένα
    (γ) Όχι, δεν θα υπολόγιζα τη γνώμη τους και θα έκανα αυτό που αποφάσισα εξαρχής
  2. Πώς θα προχωρούσατε στην υλοποίηση της ιδέας σας;
    (α) Θα έκανα ότι έχω σκεφτεί
    (β) Θα πήγαινα σε κάποιο επαγγελματία για να συντάξω ένα Επιχειρηματικό Σχέδιο
    Δράσης ή θα συνέτασσα ένα μόνος
    (γ) Θα ρωτούσα έναν επαγγελματία που υλοποίησε παρόμοια ιδέα
  3. Όταν κάνετε κάποιο λάθος στο σχολείο ή πηγαίνετε αδιάβαστοι,
    τότε….
    (α) Προσπαθείτε να αποποιηθείτε την ευθύνη
    (β) Αναλαμβάνετε την ευθύνη, βρίσκοντας δικαιολογίες για τις πράξεις σας
    (γ) Αναλαμβάνετε την πλήρη ευθύνη για την υπάρχουσα κατάσταση
  4. Σας αρέσουν οι εξωσχολικές δραστηριότητες;
    (α) Η πολύ δουλειά τρώει τον αφέντη
    (β) Τρέχω από δραστηριότητα σε δραστηριότητα, χωρίς να αφήνω ανεκμετάλλευτο
    χρόνο
    (γ) Αν είναι απαραίτητες δραστηριότητες για το μέλλον μου ξοδεύω χρόνο
  5. Όταν απαιτούνται σκληρές και δύσκολες αποφάσεις σε ότι αφορά τις
    σχέσεις με τους φίλους σου….
    (α) Τις παίρνω άμεσα
    (β) Τις παίρνω αφού τα σκεφτώ όλα δυο φορές
    (γ) Μετακυλύω την ευθύνη αλλού
  1. Επικοινωνείτε εύκολα με τους ανθρώπους, έχετε πολλές παρέες;
    (α) Είμαι επικοινωνιακός /ή
    (β) Είμαι υπερκοινωνικός και κάνω με όλους παρέα
    (γ) Με ενοχλούν οι πολλοί άνθρωποι
  2. Στις κοινωνικές σχέσεις σας….
    (α) Ξεχωρίζετε, όλοι σας θυμούνται
    (β) Είστε διαφορετικός για να κεντρίσετε το ενδιαφέρον των γύρω σας
    (γ) Δεν σας θυμάται μετά τη γνωριμία κανείς
  3. Όταν έχετε απέναντι σας ένα συνομιλητή
    (α) Προσπαθείτε να μάθετε όσα περισσότερα γίνεται γιαυτόν
    (β) Μόλις τελειώσετε τη συνάντηση σπεύδετε να μάθετε από άλλους πληροφορίες για τη
    νέα σας παρέα
    (γ) Αρκείστε σε ότι σας λέει ο νέος φίλος σας

 

 

ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ   (ΕΠΙΧΕΙΡΗΜ/ΤΑ)

 Για την ίδρυση μιας επιχείρησης (ανεξαρτήτου μορφής και νομικής υπόστασης) είναι απαραίτητα τα παρακάτω βήματα:

ü ΒΗΜΑ 1ο: Πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, είναι απαραίτητο να είναι γνωστός και εξασφαλισμένος ο χώρος εγκατάστασης της επιχείρησης.

ü ΒΗΜΑ 2ο: Οι επιχειρηματίες πρέπει να αποφασίσουν τη νομική μορφή της επιχείρησης:

• Για τα Φυσικά Πρόσωπα (Ατομικές επιχειρήσεις) δεν απαιτούνται ιδιαίτερες νομικές διαδικασίες ίδρυσης.

• Για τα Νομικά Πρόσωπα (Επιχειρήσεις) απαιτούνται νομικές διαδικασίες και ενέργειες όπως: o Συμβουλή ειδικού νομικού ή/ και οικονομικού-επιχειρησιακού συμβούλου.

o Κατάθεση του καταστατικού της εταιρείας (Ο.Ε., Ε.Ε., Συνεταιρισμοί) στο Πρωτοδικείο.

v Οι Ε.Π.Ε. υποχρεούνται σε διαδικασίες δημοσιοποίησης του καταστατικού τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ή/ και σε τοπικό τύπο.

v Οι Α.Ε. υποχρεούνται να υποβάλλουν το καταστατικό τους στον κατά τόπους Νομάρχη ή στην Διεύθυνση Εμπορίου και Ανωνύμων Εταιρειών των Νομαρχιών. Από εκεί εκδίδεται απόφαση σύστασης, γίνεται εγγραφή στα μητρώα Α.Ε., και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως περίληψη του καταστατικού.

ΒΗΜΑ 3ο: Για τις περισσότερες περιπτώσεις ίδρυσης επιχείρησης είναι υποχρεωτική η εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο (Ν.2081/92) (τα κατά τόπους Βιοτεχνικά, Εμπορικά-Βιομηχανικά και Επαγγελματικά Επιμελητήρια).

Στο Επιμελητήριο γίνεται αναγγελία έναρξης, προεγγραφή και εκδίδεται βεβαίωση δικαιώματος χρήσης επωνυμίας και κατοχύρωσης διακριτικού τίτλου της επιχείρησης. Επίσης, το Επιμελητήριο είναι αυτό που ενημερώνει για τις απαραίτητες για την ίδρυση ενέργειες.

Οριστική εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο γίνεται: για τις Ατομικές Επιχειρήσεις εντός 2 μηνών από την έναρξη των εργασιών (δήλωση έναρξης εργασιών στην ΔΟΥ) και για τα Νομικά Πρόσωπα εντός 2 μηνών από την σύστασή τους (δημοσίευση του καταστατικού τους).

BHMA 4ο: Η εγγραφή στον Ασφαλιστικό Φορέα γίνεται κατά κανόνα υποχρεωτικά (Ν2084/92) για τα φυσικά πρόσωπα και τους εταίρους – μέλη των νομικών προσώπων, άνω των 18 ετών.

Οι φορείς των ΜΜΕ εγγράφονται συνήθως στο κατά τόπους Ταμείο Επαγγελματιών Βιοτεχνών Ελλάδας (TΕΒΕ), το Ταμείο Εμπόρων (TΑΕ) και σε ειδικές περιπτώσεις σε άλλα ταμεία (TΣΜΕΔΕ, TΣΑY, ΙΚΑ κ.λπ.). Πληροφορίες δίδονται από τον οικείο ασφαλιστικό φορέα για την αίτηση εγγραφής και τα συνυποβαλλόμενα δικαιολογητικά.

ü BHMA 5ο: Για τις περισσότερες επιχειρήσεις που θα ασκήσουν μεταποιητική δραστηριότητα είναι υποχρεωτική η έκδοση Άδειας Εγκατάστασης και στη συνέχεια Άδειας Λειτουργίας (βάσει του Ν. 3325/2004). Οι Διευθύνσεις Βιομηχανίας των κατά τόπους Νομαρχιών είναι αρμόδιες για την πληροφόρηση των υπόχρεων ή μη κατηγοριών και για την έκδοση των αδειών.

Η Άδεια Εγκατάστασης εκδίδεται για το χρονικό διάστημα που διαρκούν οι εργασίες εγκατάστασης της επιχείρησης (2-6 μήνες ή 2 χρόνια όταν υπάρχουν κτιριακά).

Η Άδεια Λειτουργίας εκδίδεται μετά την ολοκλήρωση των εργασιών εγκατάστασης, αντικαθιστά την Άδεια Εγκατάστασης και η διάρκειά της είναι αορίστου χρόνου.

ü BHMA 6ο: Ορισμένες κατηγορίες επαγγελματιών υποχρεούνται να έχουν Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος προκειμένου να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά. Παρομοίως, ορισμένες επιχειρήσεις και επαγγελματικές δραστηριότητες υποχρεούνται σε έκδοση Ειδικής Άδειας Λειτουργίας (ανεξάρτητα από την Άδεια Λειτουργίας της προηγούμενης παραγράφου).

• Παραδείγματα επαγγελματιών που υποχρεούνται να έχουν Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος είναι: o Επαγγέλματα σχετικά με ηλεκτρικές συσκευές και εγκαταστάσεις, αυτοκίνητα, μοτοποδήλατα, αεροσκάφη.

o Υδραυλικά, κλιματιστικά, ηλιακοί θερμοσίφωνες.

o Κουρείς-κομμωτές, οπτικά είδη, οδοντοτεχνίτες.

o Μηχανουργεία * επισκευές μηχανών.

o Εγκαταστάσεις τηλεπικοινωνιακών κέντρων.

o Επαγγέλματα τουριστικά, υπηρεσίες μεταφορών, περιπτώσεις λιανικού εμπορίου.

o Άλλοι ελεύθεροι επαγγελματίες.

• Παραδείγματα επαγγελματικών δραστηριοτήτων που υποχρεούνται να έχουν

Ειδική Άδεια Λειτουργίας είναι: o Αυτές που έχουν αντικείμενο σχετικό με τρόφιμα, ποτά, φάρμακα, χημικά, λιπάσματα, ιατρική (μηχανήματα κ.λπ.), οπτικά.

o Αυτές που έχουν αντικείμενο σχετικό με τον άνθρωπο γενικότερα (κουρεία κ.λπ.), με όπλα, πυρομαχικά, εκρηκτικά, με τον τουρισμό.

o Ορισμένες εμπορικές δραστηριότητες

o Λοιπές.

Η πλειοψηφία των Αδειών Ασκήσεως Επαγγέλματος και των Ειδικών Αδειών Λειτουργίας εκδίδονται από τις αρμόδιες για την δραστηριότητα Διευθύνσεις των κατά τόπους Νομαρχιών (Δ/νσεις Βιομηχανίας, Υγιεινής, Μεταφορών κ.λπ) ή/και από αρχές όπως Αστυνομία (όπλα), ΕΟT (τουρισμός), Δ/νση Εμπορίου Υπουργείου Ανάπτυξης κ.λπ.

ü ΒΗΜΑ 7ο: Υποχρεωτική για τους επαγγελματίες είναι επίσης η δήλωση έναρξης επιτηδεύματος, η έκδοση αριθμού φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ) καθώς και η θεώρηση βιβλίων και στοιχείων. Αμέσως παρακάτω αναλύονται οι λεπτομέρειες για την καθεμία από αυτές τις ενέργειες.

• Κάθε υποψήφιος επιτηδευματίας υποβάλλει στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία (ΔΟΥ) κατ’ αρχήν το έντυπο Μ5 “Δήλωση υπό ίδρυση Επιχείρησης. Έπειτα, υποβάλλεται το έντυπο Μ2 “Δήλωση έναρξης/ μεταβολής εργασιών Φυσικού Προσώπου” από τα Φυσικά Πρόσωπα ή το έντυπο Μ3 “Δήλωση έναρξης/ μεταβολής εργασιών Μη Φυσικού Προσώπου” από τα Νομικά Πρόσωπα. Σειρά άλλων δηλώσεων και δικαιολογητικών απαιτείται να συνυποβληθούν με την Δήλωση έναρξης εργασιών, για τα οποία είναι αρμόδια να ενημερώσει η ΔΟΥ του τόπου όπου εδρεύει η επιχείρηση.

• Υποχρεωτικά εκδίδεται ΑΦΜ για κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που διενεργεί πράξεις φορολογικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα. Κατά κανόνα ΑΦΜ αποδίδεται ήδη στις υπό ίδρυση επιχειρήσεις από τα Γραφεία Μητρώου των κατά τόπους ΔΟΥ. Ο ίδιος ΑΦΜ ισχύει και μετά την Δήλωση έναρξης εργασιών και δεν αλλάζει ανεξάρτητα από μεταβολές στην νομική μορφή, στον ιδρυτή, στην επωνυμία κ.λπ. Η οικεία ΔΟΥ πληροφορεί για τις λεπτομέρειες και για τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.

• Οι επιχειρήσεις και επαγγελματίες υποχρεούνται να χρησιμοποιούν ορισμένα θεωρημένα Βιβλία και Στοιχεία, που ορίζονται από τον Κώδικα Φορολογικών Βιβλίων και Στοιχείων, ανάλογα με την νομική μορφή, το είδος της δραστηριότητας, την κατηγορία τήρησης Βιβλίων κ.λπ. Η θεώρηση γίνεται από την ΔΟΥ της έδρας της επιχείρησης, εκτός των Α.Ε. που υπάγονται σε  ΔΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ-

ΔΟΥ ΦΑΒΕ και ΦΑΕΕ. Η οικεία ΔΟΥ ενημερώνει για την κατηγορία Βιβλίων, για τα είδη Βιβλίων και Στοιχείων που πρέπει να τηρούνται θεωρημένα και για τον χρόνο και τα δικαιολογητικά της θεώρησης.

ü ΒΗΜΑ 8ο: Ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει Δήλωση και Κάρτα Πρόσληψης για κάθε εργαζόμενο που προσλαμβάνει στο κατάστημα του Οργανισμού Απασχολήσεως Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) του τόπου όπου εδρεύει η επιχείρηση. Στην συνέχεια, ο εργοδότης υποβάλλει Κατάσταση προσωπικού και ωρών εργασίας στα κατά τόπους γραφεία της Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Τέλος, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να παρουσιαστεί (ως εργοδότης) και να δηλώσει τους εργαζόμενους στον ασφαλιστικό τους φορέα, που κατά κανόνα είναι το κατά τόπους Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ).

ü ΒΗΜΑ 9ο: Ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαίτερες δραστηριότητες μιας επιχείρησης ή επαγγελματικής δραστηριότητας, μπορεί να απαιτούνται και άλλες κατά περίπτωση, ενέργειες κατά την διαδικασία της ίδρυσής της. Για παράδειγμα:

• Μια επιχείρηση μπορεί να ζητήσει κατοχύρωση Εμπορικού σήματος (Ν. 2239/94). Αρμόδιο είναι το Υπ. Αν. Δ/νση Εμπορίου. • Για την παραγωγή.

• Για την εμπορία ορισμένων προϊόντων είναι απαραίτητο το σήμα καταλληλότητας CΕ. Αρμόδιοι φορείς υπάρχουν πολλοί κατά περίπτωση, μεταξύ των οποίων η Δ/νση Πολιτικής Ποιότητας της Γεν. Γραμματείας Βιομηχανίας του Υπουργείου Ανάπτυξης.

• Η κατοχύρωση ευρεσιτεχνίας ή βιομηχανικού σχεδιασμού ή πνευματικής ιδιοκτησίας επίσης μπορεί να είναι επιθυμητή. Αρμόδιοι φορείς είναι ο ΟΒΙ και ο ΟΠΙ.

• Από την διαδικασία έκδοσης Άδειας Εγκατάστασης και Λειτουργίας προκύπτει η

υποχρέωση έκδοσης διαφόρων άλλων κατά περίπτωση αδειών,  

όπως Οικοδομική (Πολεοδομία), Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Νομαρχία), Μηχανολογική μελέτη κ.λπ.

• Σημαντικές διαφοροποιήσεις και απαιτήσεις, προκειμένου να ιδρυθεί μια επιχείρηση, υπάρχουν στις περιπτώσεις επιχειρηματικής-επαγγελματικής δραστηριοποίησης στην Ελλάδα αλλοδαπών φυσικών ή νομικών προσώπων. Διαφοροποιήσεις υπάρχουν και μεταξύ υπηκόων χωρών-μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών. Σε τέτοια περίπτωση θα πρέπει να ζητηθεί πρόσθετη ενημέρωση από τους αρμόδιους φορείς (Υπουργείο Οικονομικών: Δ/νσεις Μητρώου, Κώδικα Βιβλίων-Στοιχείων, ΦΠΑ, Tελωνειακών κ.λπ).

 

 

ΟΔΗΓΟΣ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Με τον N. 3853/2010 προβλέπεται η λειτουργία των «Υπηρεσιών Μιας
Στάσης» για τη σύσταση των εταιρειών, η οποία αλλάζει και διευκολύνει τη γνωστή
ως τώρα διαδικασία σύστασης των εταιρειών.
Παρακάτω αναφέρεται πώς διαμορφώνονται οι «Υπηρεσίες Μιας Στάσης»:
α) Για τις προσωπικές εταιρείες (O.E.- E.E.) που συστήνονται με ιδιωτικό
έγγραφο, οι «Υπηρεσίες Μιας Στάσης» παρέχονται από τις Υπηρεσίες του Γ.E.MH.1
(Γενικό Εμπορικό Μητρώο) στα Επιμελητήρια, καθώς και από τα Κέντρα
Εξυπηρέτησης Πολιτών (K.E.Π.), τα οποία έχουν και τη σχετική πιστοποίηση. Όπως
και στις E.Π.E., το Γ.E.MH. ενημερώνει και τη Γραμματεία του αρμόδιου
Πρωτοδικείου.
β) Για τις Ανώνυμες Εταιρείες (A.E.) και τις Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης
(E.Π.E.), καθώς και για τις προσωπικές εταιρείες που συντάσσουν συμβολαιογραφικό
έγγραφο, τις «Υπηρεσίες Μιας Στάσης» παρέχει ο συμβολαιογράφος που συντάσσει
το συμβολαιογραφικό έγγραφο σύστασης.
Πιο αναλυτικά για τις Α.Ε. και Ε.Π.Ε.:
Α) Η σύσταση της Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε.), κατά πρόβλεψη του άρθρου 4
§ 1 του K.N. 2190/1920, γινόταν ανέκαθεν με συμβολαιογραφική πράξη. H
συστατική πράξη της A.E. υποβαλλόταν στην αρμόδια Υπηρεσία Εμπορίου της

(1 Το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.E.MH.) θεσπίσθηκε με το N. 3419/2005 και σ’ αυτό θα
καταγράφονται όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα (μεταξύ των οποίων και οι κάθε είδους εταιρείες)
που ασκούν εμπορικές δραστηριότητες. Από την έναρξη λειτουργίας του Γ.E.MH., όλες οι
συστηνόμενες εταιρείες καταχωρίζονται σ’ αυτό και λαμβάνουν αποκλειστικά αριθμό μητρώου
Γ.E.MH.)

οικείας Νομαρχίας για έλεγχο, έγκριση και καταχώριση στο Μητρώο Ανωνύμων
Εταιρειών, παίρνοντας τον αντίστοιχο αριθμό μητρώου (APMAE).
Στο εξής, η σύσταση της ανώνυμης εταιρείας θα γίνεται και πάλι με
συμβολαιογραφικό έγγραφο, αλλά ο συμβολαιογράφος, ο οποίος θα λειτουργεί ως
«Υπηρεσία Μιας Στάσης», πρέπει να διενεργήσει όλες τις διαδικασίες σύστασης και
δημοσίευσης μέχρι και τη λήψη Αριθμού Φορολογικού Μητρώου (A.Φ.M.) από την
αρμόδια Δ.O.Y.

  1. H σύσταση της Α.Ε. με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο μέχρι τρία εκατομμύρια
    (3.000.000) ευρώ θα γίνεται ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος ενεργώντας ως
    «Υπηρεσία Μιας Στάσης» θα διεκπεραιώνει και όλες τις διαδικασίες που απαιτούνται
    μέχρι τη λήψη A.Φ.M. της συσταθείσας εταιρείας από την αρμόδια Δ.O.Y. Στη
    σύσταση αυτών των εταιρειών δεν αναμιγνύεται η Υπηρεσία Εμπορίου, που
    παρακολουθεί τη λειτουργία των ανωνύμων εταιρειών, η οποία μέχρι 31/12/2010
    υπαγόταν στη Νομαρχία και τώρα έχει ενταχθεί στις Περιφέρειες, ως Υπηρεσία της
    Διεύθυνσης Ανάπτυξης.
  2. H σύσταση Α.Ε. με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο άνω των 3.000.000 ευρώ,
    καθώς και κάθε άλλη ανώνυμη εταιρεία, που προέρχεται από μετασχηματισμό
    (μετατροπή, συγχώνευση, διάσπαση, απόσπαση κλάδου), θα ακολουθεί την παλαιά
    διαδικασία ελέγχου και έγκρισης από την αρμόδια Διεύθυνση Ανάπτυξης της οικείας
    Περιφέρειας2
    .
    2 Αρμοδιότητες Διεύθυνσης Ανάπτυξης (Τμήμα Εμπορίου) Περιφέρειας:
    Σε όλες τις περιπτώσεις σύστασης Ανώνυμης Εταιρείας και ανεξαρτήτως του τρόπου σύστασης αυτής,
    στην αρμόδια Υπηρεσία Ανάπτυξης της Περιφέρειας θα σχηματίζεται φάκελος της ανώνυμης
    εταιρείας και θα παρακολουθούνται και θα ελέγχονται από την εν λόγω Υπηρεσία όλες οι πράξεις και
    τα στοιχεία που υποβάλλονται σε δημοσιότητα, όπως αυτά απαριθμούνται στα άρθρα 7α και 7β του
    K.N. 2190/1920. Το ίδιο ισχύει και για τις υπάρχουσες ανώνυμες εταιρείες. Συνεπώς, οι αποφάσεις
    των γενικών συνελεύσεων που εγκρίνουν τις οικονομικές καταστάσεις ή αυξήσεις του μετοχικού
    κεφαλαίου ή άλλες τροποποιήσεις του καταστατικού, εκλέγουν νέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου
    και όλες οι πράξεις και τα στοιχεία που υπόκεινται στη δημοσιότητα και απαριθμούνται στο άρθρο 7α
    του K.N. 2190/1920, θα συνεχίσουν να διεκπεραιώνονται κατά την παλαιά διαδικασία.

    Β) H σύσταση της Ε.Π.Ε. και όλες οι τροποποιήσεις του καταστατικού αυτής
    γίνονται ενώπιον συμβολαιογράφου, ο οποίος ενεργεί ως «Υπηρεσία Μιας Στάσης»,
    ακολουθώντας διαδικασία ανάλογη με την περιγραφόμενη ανωτέρω για τη σύσταση
    ανώνυμης εταιρείας. H καταχώριση του συστατικού συμβολαιογραφικού εγγράφου
    (καταστατικού) της E.Π.E. θα γίνεται στην αρμόδια Υπηρεσία του Γ.E.MH., καθώς
    και των πράξεων τροποποίησης του καταστατικού της. H Υπηρεσία του Γ.E.MH.,
    μέχρι την πλήρη λειτουργία του πληροφοριακού συστήματος αυτού, θα ενημερώνει
    σχετικά και τα κατά τόπους αρμόδια Πρωτοδικεία.

 

ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΣΤΑΣΗΣ
ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΜΟΡΦΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Ο.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση μιας ομόρρυθμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν
τουλάχιστον δύο μέρη που υποχρεούνται αμοιβαίως στην επιδίωξη κοινού σκοπού
(άρθρο 741, Αστικού Κώδικα).
Τα ιδρυτικά μέλη της ομόρρυθμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά
πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο)
έτος της ηλικίας τους.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

  • Η ομόρρυθμη εταιρεία δεν χρειάζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την
    κατάρτισή της, αρκεί ένα ιδιωτικό συμφωνητικό.
  • Οι εταίροι της ομόρρυθμης εταιρείας ευθύνονται με ολόκληρη την περιουσία
    τους για όλες τις υποχρεώσεις της εταιρείας με την ίδια ευθύνη.
  • Με τη λύση της εταιρείας δεν παύει η ευθύνη των εταίρων για τυχόν
    υπάρχοντα χρέη της εταιρείας.
    • Διαδικασία Σύστασης
  • Βήμα 1ο: Προέγκριση Επωνυμίας
    Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
    εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
    Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
    τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ομόρρυθμη Εταιρεία και είναι σύμφωνη με
    τις απαιτήσεις του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι
    αποδεκτός, θα σας δοθεί βεβαίωση Προέγκρισης Επωνυμίας.
  • Βήμα 2ο: Σύνταξη Καταστατικού – Ιδιωτικού Συμφωνητικού
    Στη συνέχεια πρέπει να συντάξετε το ιδιωτικό συμφωνητικό – καταστατικό της
    εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας, αλλά

επίσης προδιαγράφει και όλα τα βασικά θέματα που αφορούν στις σχέσεις των
εταίρων, στη διοίκηση της εταιρείας, σε θέματα που αφορούν στη διάρκεια ζωής της
αλλά και στη διάλυσή της. Το καταστατικό υπογράφεται από όλους τους εταίρους και
δεν χρειάζεται να συνταχθεί ή να υπογραφεί από συμβολαιογράφο.

  • Βήμα 3ο: Έλεγχος Επωνυμίας
    Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Ο.Ε. προσκομίζεται στο οικείο
    Επιμελητήριο σε δύο αντίγραφα (άρθρο 7 του Ν.2081/92), το οποίο εφόσον ελέγξει
    την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το καταστατικό για τον έλεγχο του
    δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού τίτλου.
  • Βήμα 4ο: Δ.Ο.Υ. έδρας
    Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
    καταβάλετε στην αντίστοιχη ΔΟΥ το Φόρο Συγκέντρωσης Κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο
    οποίος ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του εταιρικού κεφαλαίου (άρθρα 17-31,
    Ν.1676/86). Η ΔΟΥ θα θεωρήσει το καταστατικό σας και θα σας επιστραφεί επίσης
    το διπλότυπο καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.
  • Βήμα 5ο: Ταμείο Νομικών
    Στη συνέχεια πρέπει να θεωρήσετε το καταστατικό στο Ταμείο Νομικών, όπου
    καταβάλετε ποσό 0,5% επί του εταιρικού κεφαλαίου.
  • Βήμα 6ο: Πρωτοδικείο Έδρας
    Στο Πρωτοδικείο Έδρας καταθέτετε δύο αντίγραφα του θεωρημένου
    καταστατικού από το Επιμελητήριο, από τη Δ.Ο.Υ. κατά την καταβολή του ΦΣΚ και
    από το Ταμείο Νομικών για δημοσίευση. Η δημοσίευση αυτή αποτελεί την πράξη
    ίδρυσης-σύστασης της Ο.Ε.
  • Βήμα 7ο: Επιμελητήριο
    Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας, η εταιρεία πρέπει να εγγραφεί
    στο οικείο Επιμελητήριο προσκομίζοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά.
  • Βήμα 8ο: Δ.Ο.Υ. Έδρας
    Τέλος, δηλώνετε έναρξη εργασιών στη ΔΟΥ έδρας και πραγματοποιείτε τις
    απαραίτητες διαδικασίες για τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων.

 ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Ε.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση μιας ετερόρρυθμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν
τουλάχιστον δύο μέρη που υποχρεούνται αμοιβαίως στην επιδίωξη κοινού σκοπού
(άρθρο 741, Αστικού Κώδικα).
Τα ιδρυτικά μέλη της ετερόρρυθμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή
νομικά πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο
όγδοο (18ο) έτος της ηλικίας τους.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

  • Υφίσταται διαίρεση των εταίρων της ετερόρρυθμης εταιρείας σε δύο
    κατηγορίες: τους ομόρρυθμους και τους ετερόρρυθμους. Η ευθύνη των
    ομόρρυθμων εταίρων απέναντι στους πιστωτές της εταιρείας είναι
    αλληλέγγυα και απεριόριστη. Η ευθύνη των ετερόρρυθμων εταίρων είναι
    περιορισμένη και δεν μπορεί να υπερβεί το ποσό της εισφοράς τους στην
    εταιρεία.
  • Η ετερόρρυθμη εταιρεία δεν χρειάζεται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την
    κατάρτισή της, αρκεί ένα ιδιωτικό συμφωνητικό.
    • Διαδικασία Σύστασης (ακριβώς ίδια με αυτήν της Ο.Ε.)
  • Βήμα 1ο
    : Προέγκριση Επωνυμίας
  • Βήμα 2ο
    : Σύνταξη Καταστατικού – Ιδιωτικού Συμφωνητικού
  • Βήμα 3ο
    : Έλεγχος Επωνυμίας
  • Βήμα 4ο
    : Δ.Ο.Υ. Έδρας
  • Βήμα 5ο
    : Ταμείο Νομικών
  • Βήμα 6ο
    : Πρωτοδικείο Έδρας
  • Βήμα 7ο
    : Επιμελητήριο
  • Βήμα 8ο
    : Δ.Ο.Υ Έδρας

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Ε.Π.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Σύμφωνα είναι εμπορική, έστω και αν ο
σκοπός αυτής δεν είναι εμπορική επιχείρηση, ωστόσο απαγορεύεται η άσκηση
ορισμένων δραστηριοτήτων (τραπεζικές, ασφαλιστικές, χρηματιστηριακές, διαχείριση
χαρτοφυλακίου αξιογράφων, διαχείριση αμοιβαίων κεφαλαίων, χρηματοδοτική
μίσθωση, πρακτορεία επιχειρηματικών απαιτήσεων, προώθηση και υλοποίηση
επενδύσεων υψηλής τεχνολογίας (μόνο venture capital) και αθλητικές
δραστηριότητες: άρθρο 3 του Ν.3190/1955).
Για την ίδρυση εταιρείας περιορισμένης ευθύνης απαιτείται μετοχικό
κεφάλαιο, το οποίο θα πρέπει να έχει καταβληθεί ολόκληρο κατά την υπογραφή του
Καταστατικού. Το μισό τουλάχιστον του ποσού αυτού πρέπει να είναι
καταβεβλημένο σε μετρητά. Περιορισμός ως προς το ύψος του κεφαλαίου δεν
υπάρχει.
Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης μπορεί να συστήσει και ένα μόνο πρόσωπο
ή μία ήδη ιδρυμένη ΕΠΕ να μετατραπεί σε μονοπρόσωπη (άρθρο 43α του
Ν.3190/1955). Ωστόσο, η μονοπρόσωπη ΕΠΕ είναι άκυρη, αν ο εταίρος (φυσικό ή
νομικό πρόσωπο) που τη συνέστησε είναι και μοναδικός εταίρος σε άλλη
μονοπρόσωπη ΕΠΕ, ή αν έχει συσταθεί από άλλη μονοπρόσωπη ΕΠΕ.
• Βασικά Χαρακτηριστικά

  • Η διαίρεση του κεφαλαίου σε «μερίδες συμμετοχής», κάθε μία εκ των οποίων
    αποτελείται από εταιρικά μερίδια.
  • Συγκεκριμένοι όροι δημοσιότητας κατά την ίδρυσή της αλλά και καθ’ όλη τη
    διάρκεια της ζωής της
  • Η ορισμένη διάρκειά της (αν και η παράλειψη αναγραφής της διάρκειας δεν
    αποτελεί λόγο ακυρότητας της εταιρείας)
  • Η περιορισμένη ευθύνη των εταίρων
  • Η λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία πλέον του μισού του όλου αριθμού των
    εταίρων, που εκπροσωπούν πλέον του μισού του όλου εταιρικού κεφαλαίου
  • Η ύπαρξη δύο οργάνων, της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων και του
    διαχειριστή ή διαχειριστών.
    • Διαδικασία Σύστασης
  • Βήμα 1ο
    : Σύνταξη Σχεδίου Καταστατικού
    Οι διαδικασίες σύστασης μίας Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης ξεκινούν από τη
    σύνταξη του Σχεδίου του Καταστατικού της εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το
    νομικό έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας αλλά επίσης προδιαγράφει και όλα τα

βασικά θέματα που αφορούν στις σχέσεις των μετόχων, στη διοίκηση της εταιρείας,
σε θέματα που αφορούν τη διάρκεια ζωής της αλλά και τη διάλυσή της.

  • Βήμα 2ο
    : Προέγκριση Επωνυμίας
    Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
    εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
    Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
    τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ε.Π.Ε. και είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις
    του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι αποδεκτός, θα
    σας δοθεί βεβαίωση ένας αύξων αριθμός κράτησης της επωνυμίας ο οποίος ισχύει για
    2 μήνες.
  • Βήμα 3ο
    : Δικηγορικός Σύλλογος
    Στη συνέχεια, και πριν προχωρήσετε στην υπογραφή του καταστατικού ενώπιον
    συμβολαιογράφου, πρέπει να καταβάλετε στο Δικηγορικό Σύλλογο γραμμάτιο
    προείσπραξης για τον συμπράττοντα δικηγόρο ο οποίος θα παρίσταται στην
    υπογραφή του καταστατικού. Η παρουσία του δικηγόρου κατά την υπογραφή του
    καταστατικού Ε.Π.Ε. είναι υποχρεωτική από το νόμο ( άρθρο 42, Ν.Δ. 3026/54).
  • Βήμα 4ο
    : Συμβολαιογράφος
    Το επόμενο βήμα είναι η υπογραφή του Καταστατικού Συστάσεως της Ε.Π.Ε.,
    ενώπιον συμβολαιογράφου (άρθρο 6 παρ.1 Ν. 3190/1955).
    Στο συμβολαιογράφο πρέπει να προσκομίσετε το Σχέδιο Καταστατικού, τα ΑΦΜ
    των μετόχων και τις ταυτότητές τους και το γραμμάτιο προείσπραξης από το
    Δικηγορικό Σύλλογο.
    Το καταστατικό υπογράφεται από τα ιδρυτικά μέλη της Ε.Π.Ε. και το δικηγόρο ο
    οποίος παρίσταται. Οι ιδρυτές μπορούν να παρίστανται και να υπογράψουν όλοι
    αυτοπροσώπως ή να αντιπροσωπευθούν με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από
    άλλα πρόσωπα (συνιδρυτές ή τρίτους) που θα υπογράψουν αντί για αυτούς. Όταν
    μεταξύ των συνιδρυτών υπάρχουν και νομικά πρόσωπα, αυτά εξουσιοδοτούν, μέσω
    των αρμοδίων οργάνων τους, τα κατάλληλα φυσικά πρόσωπα (που βάσει
    καταστατικών διατάξεων, μπορούν να λάβουν τέτοια εξουσιοδότηση) για να
    παραστούν ενώπιον του συμβολαιογράφου και να υπογράψουν το καταστατικό.
  • Βήμα 5ο
    : Επιμελητήριο
    Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Ε.Π.Ε. προσκομίζεται σε δύο
    αντίγραφα στο οικείο Επιμελητήριο, μαζί με τον αύξοντα αριθμό κράτησης
    επωνυμίας (αν έχετε πάρει από το Επιμελητήριο τέτοιον αριθμό), δύο χαρτόσημα και
    μία αίτηση.
    Το επιμελητήριο, εφόσον ελέγξει την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το
    καταστατικό για τον έλεγχο του δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού
    τίτλου.

Βήμα 6ο
: Δ.Ο.Υ. Έδρας
Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
καταβάλετε στην ΔΟΥ έδρας το φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο οποίος
ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του μετοχικού κεφαλαίου. Επίσης, θα πληρώσετε
παράβολο δημοσίου και ΤΑΠΕΤ. Το παράβολο αυτό αφορά τη μετέπειτα δημοσίευση
της ανακοίνωσης της εταιρείας από το Εθνικό Τυπογραφείο.
Για την καταβολή του ΦΣΚ πρέπει να προσκομίσετε δύο αντίγραφα του
καταστατικού (εκ των οποίων το ένα είναι αυτό που έχει θεωρηθεί από το
Επιμελητήριο), επιταγή με το προδιαγραμμένο ποσό, δήλωση ΦΣΚ εις διπλούν.
Το καταστατικό σας θα θεωρηθεί και θα σας επιστραφεί επίσης το διπλότυπο
καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.

  • Βήμα 7ο
    : Ταμείο Νομικών
    Στη συνέχεια πρέπει να θεωρήσετε το καταστατικό στο Ταμείο Νομικών, όπου
    καταβάλλεται ποσό 0,5% επί του μετοχικού κεφαλαίου.
  • Βήμα 8ο
    : Πρωτοδικείο
    Μέσα σε ένα μήνα από την υπογραφή του καταστατικού της εταιρείας πρέπει να
    το καταθέσετε στο Πρωτοδικείο έδρας για την έγκριση της σύστασής της. Τα
    έγγραφα που θα καταθέσετε είναι:
    • Δύο αντίγραφα του καταστατικού θεωρημένα από την αρμόδια ΔΟΥ για την
    καταβολή του ΦΣΚ και το οικείο επιμελητήριο για την επωνυμία,
    • Παράβολο και ΤΑΠΕΤ,
    • Περίληψη καταστατικού και
    • αίτηση.
    Στη συνέχεια, εκδίδεται η απόφαση με την οποία εγκρίνεται η σύσταση της
    εταιρείας και καταχωρείται στο Μητρώο Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης.
  • Βήμα 9ο
    : Εθνικό Τυπογραφείο
    Η αρμόδια αρχή που εκδίδει την απόφαση έγκρισης της σύστασης της εταιρείας,
    αποστέλλει στο Εθνικό Τυπογραφείο την ανακοίνωση για τη σύσταση της εταιρείας
    προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
  • Βήμα 10ο
    : Επιμελητήριο
    Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας πρέπει να εγγραφεί η εταιρεία
    στο οικείο επιμελητήριο.
  • Βήμα 11ο
    : Δ.Ο.Υ. Έδρας

Εντός δέκα ημερών από την ημερομηνία όπου εκδίδεται από την αρμόδια αρχή η
απόφαση σύστασης της εταιρείας, πρέπει να κάνετε έναρξη εργασιών στη ΔΟΥ έδρας
και να προχωρήσετε στη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων.

 

ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ
• Διαδικασία Σύστασης

  • Βήμα 1ο
    : Να υπάρχει ή να εξευρεθεί ο χώρος εγκατάστασής της. Η ύπαρξη
    επαγγελματικής εγκατάστασης αποδεικνύεται είτε με συμβόλαιο ιδιοκτησίας
    ακινήτου, είτε με μισθωτήριο, είτε με παραχωρητήριο.
  • Βήμα 2ο
    : Να ασφαλιστείτε στο Υποχρεωτικό Ασφαλιστικό Ταμείο, που υπάγεστε
    (ανάλογα με τη δραστηριότητα της υπό ίδρυση επιχείρησής σας, θα πρέπει να
    ασφαλισθείτε στο ΤΑΕ ή στο ΤΕΒΕ).
  • Βήμα 3ο
    : Να πάρετε από το οικείο Επιμελητήριο «Βεβαίωση για το δικαίωμα
    χρήσης της Επωνυμίας και του Διακριτικού Τίτλου», που προτίθεστε να
    χρησιμοποιήσετε στην επιχείρησή σας.
  • Βήμα 4ο
    : Να πάρετε «Βεβαίωση Έναρξης Δραστηριότητας» και ΑΦΜ από την
    αρμόδια Δ.Ο.Υ., στην περιφέρεια της οποίας θα εγκατασταθεί ή υπάγεται η
    επιχείρησή σας.
  • Βήμα 5ο
    : Να εγγραφείτε στο οικείο Επιμελητήριο (από το οποίο έχει εκδοθεί η –
    κατά το βήμα 3 – βεβαίωση), γιατί η εγγραφή στο οικείο Επιμελητήριο είναι
    υποχρεωτική και πρέπει να πάρετε «Πιστοποιητικό Εγγραφής και καταβολής ή
    διακανονίσεως των ετήσιων εισφορών» (το οποίο θα χρησιμοποιήσετε στη Δ.Ο.Υ. για
    τη θεώρηση των βιβλίων και στοιχείων της Επιχείρησής σας).
  • Βήμα 6ο
    : Να θεωρήσετε Βιβλία και Στοιχεία του ΚΒΣ από την αρμόδια Δ.Ο.Υ.,
    στην περιφέρεια της οποίας θα εγκατασταθεί ή υπάγεται η επιχείρησή σας.
  • Βήμα 7ο
    : Να εκδοθεί «Άδεια Λειτουργίας» που απαιτείται για περιπτώσεις άσκησης
    συγκεκριμένων δραστηριοτήτων από την επιχείρησή σας.
    Δικαιολογητικά που χρειάζονται:
  1. ΑΙΤΗΣΗ-ΔΗΛΩΣΗ σε έντυπο, που χορηγείται από το Τμήμα Μητρώου του
    οικείου Επιμελητηρίου, υπογεγραμμένη από τον φορέα της επιχείρησης.
  2. ΒΕΒΑΙΩΣΗ που έχει εκδοθεί από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., για την επίδοση δήλωσης
    ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΟΣ (σε φωτοτυπία).
  3. ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ή ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ ΕΟΚ ή ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΜΟΝΗΣ
    ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (σε φωτοτυπία).
  4. ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ που απαιτείται να εκδοθεί για άσκηση
    συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.
  1. Η Υπηρεσία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητήσει και την Υποβολή των
    εξής δικαιολογητικών: ΜΙΣΘΩΤΗΡΙΟΥ ή άλλου δικ/κού ύπαρξης επαγγελματικής
    εγκατάστασης, ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ του ΚΒΣ

ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ (Α.Ε.)
• Προϋποθέσεις Ίδρυσης
Για την ίδρυση ανώνυμης εταιρείας πρέπει να συμπράξουν τουλάχιστον δύο
μέρη ή (κατά την έκφραση του άρθρου 8, Κ.Ν. 2190/20) το κεφάλαιο αυτής πρέπει να
αναληφθεί από δύο τουλάχιστον ιδρυτές. Η αναλογία συμμετοχής των ιδρυτών δεν
ορίζεται. Τα ιδρυτικά μέλη της ανώνυμης εταιρείας μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά
πρόσωπα. Τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο (18ο)
έτος της ηλικίας τους.
Υπάρχει ένα κατώτερο όριο κεφαλαίου για την ίδρυση Ανώνυμης Εταιρείας
(άρθρο 8, παρ. 2, Κ.Ν. 2190/20), ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που ο νόμος απαιτεί
πολύ μεγαλύτερο ποσό κεφαλαίου, π.χ. οι προερχόμενες από συγχώνευση ή
μετατροπή κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 1297/72 και του Ν. 2166/93 ανώνυμες
εταιρείες. Σύμφωνα με το Ν.2842/2000, το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο για την
ίδρυση Α.Ε. από 1/1/2002 ορίζεται στα 60.000 ευρώ, ενώ για τις ήδη υπάρχουσες
εταιρείες προβλέπεται η δυνατότητα να συνεχίσουν να λειτουργούν με 2.5%
χαμηλότερο κεφάλαιο (δηλ. 58.500 ευρώ).
• Βασικά Χαρακτηριστικά

  • Το μεγάλο σχετικά κεφάλαιο που απαιτείται για την ίδρυσή της.
  • Η διαίρεση του κεφαλαίου σε ίσα μερίδια, που ενσωματώνονται σε έγγραφα,
    τις μετοχές.
  • Οι αυστηροί όροι δημοσιότητας κατά την ίδρυσή της αλλά και καθ’ όλη τη
    διάρκεια της ζωής της.
  • Η μακρά διάρκειά της (συνήθως 50 ετών).
  • Η περιορισμένη ευθύνη των μετόχων.
  • Η λήψη αποφάσεων κατά πλειοψηφία.
  • Η ύπαρξη δύο οργάνων, της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων και του
    Διοικητικού Συμβουλίου.
    • Διαδικασία Σύστασης
  • Βήμα 1ο
    : Σύνταξη σχεδίου καταστατικού
    Οι διαδικασίες σύστασης μίας Ανώνυμης Εταιρείας ξεκινούν από τη σύνταξη του
    Σχεδίου του Καταστατικού της εταιρείας. Το καταστατικό αποτελεί το νομικό
    έγγραφο της συστάσεως της εταιρείας, αλλά επίσης προδιαγράφει και όλα τα βασικά
    θέματα που αφορούν στις σχέσεις των μετόχων, στη διοίκηση της εταιρείας, σε
    θέματα που αφορούν τη διάρκεια ζωής της αλλά και τη διάλυσή της.
  • Βήμα 2ο
    : Προέγκριση Επωνυμίας

Εφόσον έχετε επιλέξει επωνυμία και διακριτικό τίτλο για τη νέα εταιρεία, και
εφόσον γνωρίζετε το σκοπό και τον τύπο της, πρέπει να επισκεφτείτε το οικείο
Επιμελητήριο για να βεβαιωθείτε ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και διακριτικός
τίτλος δεν έχει ήδη δοθεί σε κάποια άλλη Ε.Π.Ε. και είναι σύμφωνη με τις απαιτήσεις
του νόμου. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και διακριτικός τίτλος είναι αποδεκτός, θα
σας δοθεί βεβαίωση ένας αύξων αριθμός κράτησης της επωνυμίας ο οποίος ισχύει για
2 μήνες.
(Το στάδιο αυτό της Προέγκρισης Επωνυμίας, δεν είναι υποχρεωτικό αλλά είναι
χρήσιμο να γίνει πριν τη σύνταξη και υπογραφή του καταστατικού, για να
βεβαιωθείτε ότι η επωνυμία που επιλέξατε είναι δεκτή και να μην χρειαστεί να κάνετε
αλλαγές στο καταστατικό.)

  • Βήμα 3ο
    : Δικηγορικός Σύλλογος
    Στη συνέχεια, και πριν προχωρήσετε στην υπογραφή του καταστατικού ενώπιον
    συμβολαιογράφου, πρέπει να καταβάλετε στο Δικηγορικό Σύλλογο γραμμάτιο
    προείσπραξης για τον δικηγόρο, ο οποίος θα παρίσταται στην υπογραφή του
    καταστατικού. Η παρουσία του δικηγόρου κατά την υπογραφή του καταστατικού
    Ανώνυμης Εταιρείας είναι υποχρεωτική από το νόμο.
  • Βήμα 4ο
    : Συμβολαιογράφος
    Το επόμενο βήμα είναι η υπογραφή του Καταστατικού Συστάσεως της Ανώνυμης
    Εταιρείας ενώπιον συμβολαιογράφου. Στο συμβολαιογράφο πρέπει να προσκομίσετε
    το Σχέδιο Καταστατικού, τα ΑΦΜ των μετόχων και τις ταυτότητές τους και το
    γραμμάτιο προείσπραξης από το Δικηγορικό Σύλλογο. Στην περίπτωση όπου
    κάποιος/οι από τους ιδρυτές της εταιρείας είναι άλλες εταιρείες, πρέπει να
    προσκομίσετε και τα αντίστοιχα νομιμοποιητικά τους έγγραφα.
    Το καταστατικό υπογράφεται από τα ιδρυτικά μέλη της ανώνυμης εταιρείας και
    το δικηγόρο ο οποίος παρίσταται και έχει συντάξει το σχέδιο καταστατικού. Οι
    ιδρυτές μπορούν να παρίστανται και να υπογράψουν όλοι αυτοπροσώπως ή να
    αντιπροσωπευθούν με συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο από άλλα πρόσωπα
    (συνιδρυτές ή τρίτους) που θα υπογράψουν αντί για αυτούς. Όταν μεταξύ των
    συνιδρυτών υπάρχουν και νομικά πρόσωπα, αυτά εξουσιοδοτούν, μέσω των
    αρμοδίων οργάνων τους, τα κατάλληλα φυσικά πρόσωπα (που βάσει καταστατικών
    διατάξεων, μπορούν να λάβουν τέτοια εξουσιοδότηση) για να παραστούν ενώπιον του
    συμβολαιογράφου και να υπογράψουν το καταστατικό.
  • Βήμα 5ο
    : Επιμελητήριο
    Το υπογεγραμμένο καταστατικό της υπό σύσταση Α.Ε. προσκομίζεται σε δύο
    αντίγραφα στο οικείο επιμελητήριο, μαζί με τον αύξοντα αριθμό κράτησης επωνυμίας
    (αν έχετε πάρει από το επιμελητήριο τέτοιον αριθμό), 2 χαρτόσημα δημοσίου και μία
    αίτηση.

Το επιμελητήριο, εφόσον ελέγξει την επωνυμία και το διακριτικό τίτλο, θεωρεί το
καταστατικό για τον έλεγχο του δικαιώματος χρήσης της Επωνυμίας και Διακριτικού
τίτλου.

  • Βήμα 6ο
    : ΦΑΕΕ/ ΦΑΒΕ (καταβολή ΦΣΚ)
    Μέσα σε δεκαπέντε ημέρες από την υπογραφή του καταστατικού, πρέπει να
    καταβάλετε στην οικεία ΦΑΕΕ / ΦΑΒΕ το φόρο συγκέντρωσης κεφαλαίου (ΦΣΚ), ο
    οποίος ανέρχεται σε 1% επί του ύψους του μετοχικού κεφαλαίου. Για την καταβολή
    του ΦΣΚ πρέπει να προσκομίσετε δύο αντίγραφα του καταστατικού (εκ των οποίων
    το ένα είναι αυτό που έχει θεωρηθεί από το επιμελητήριο), επιταγή με το
    προδιαγραμμένο ποσό, δήλωση ΦΣΚ εις διπλούν.
    Θα θεωρηθεί το καταστατικό σας και θα σας επιστραφεί επίσης το διπλότυπο
    καταβολής και το ένα από τα δύο αντίγραφα της δήλωσης ΦΣΚ.
  • Βήμα 7ο
    : Δ.Ο.Υ. (οποιαδήποτε)
    Σε οποιαδήποτε Δ.Ο.Υ. θα πληρώσετε παράβολο δημοσίου και εισφορά υπέρ
    ΤΑΠΕΤ. Το παράβολο αυτό αφορά τη μετέπειτα δημοσίευση της ανακοίνωσης της
    εταιρείας από το Εθνικό Τυπογραφείο.
  • Βήμα 8ο
    : Εθνική Τράπεζα
    Στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος (ΕΤΕ) θα καταθέσετε ποσό ύψους ένα τοις χιλίοις
    (0,001) επί του μετοχικού κεφαλαίου υπέρ της Επιτροπής Ανταγωνισμού) στον
    Ειδικό Λογαριασμό της Επιτροπής Ανταγωνισμού, Κεντρικό Κατάστημα Αθήνας No
    040/546191-03.
  • Βήμα 9ο
    : Νομαρχία ή Γ.Γ. Εμπορίου
    Το επόμενο βήμα είναι να καταθέσετε στην αρμόδια αρχή το καταστατικό της
    εταιρείας για την έγκριση της σύστασής της. Η αρμόδια αρχή είναι:
     Η Νομαρχία στην οποία υπάγεται η έδρα της εταιρείας για όλες
    περιπτώσεις εκτός από αυτές που διαφαίνονται στην επόμενη παράγραφο.
     Η Δ/νση Α.Ε. και Πίστεως της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και
    Προστασίας Καταναλωτή, εάν ανήκετε σε μία από τις ακόλουθες
    περιπτώσεις:
    α. Πιστωτικά Ιδρύματα και Υποκαταστήματα Πιστωτικών Ιδρυμάτων που έχουν
    την έδρα τους σε άλλο Κράτος μέλος ή Τρίτη Χώρα.
    β. Ανώνυμες εταιρείες που οι μετοχές τους είναι εισηγμένες στην Κύρια και
    Παράλληλη Αγορά του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών.
    γ. Ανώνυμες εταιρείες Επενδύσεων Χαρτοφυλακίου και Ανώνυμες Εταιρείες
    Διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων.
    δ. Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (Α.Χ.Ε.) και Ανώνυμες
  • Χρηματιστηριακές Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΑΧΕΠΕΥ).

ε. Ανώνυμες Εταιρείες Διαχειρίσεως Αμοιβαίων Κεφαλαίων Ακίνητης
Περιουσίας και Ανώνυμες Εταιρείες Επενδύσεων σε Ακίνητη Περιουσία.
στ. Αθλητικές Ανώνυμες Εταιρείες (Ποδοσφαιρικές Α.Ε. και Καλαθοσφαιρικές
Α.Ε.).
ζ. Ανώνυμες Εταιρείες που σύμφωνα με ειδικές διατάξεις εποπτεύονται από τη
Δ/νση Α.Ε. και Πίστεως και είναι οι εξής:
 Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών Α.Ε.
 Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών Α.Ε.
 Εταιρεία Εκκαθάρισης Συναλλαγών επί Παραγώγων Α.Ε.
 Ελληνικά Χρηματιστήρια Ανώνυμη Εταιρεία Συμμετοχών
 Οργανισμός Κεντρικής Αγοράς Αθηνών Ανώνυμη Εταιρεία
 Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης Ανώνυμη Εταιρεία
 Ελληνικό Φεστιβάλ Ανώνυμος Εταιρεία
 Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Ανώνυμη Εταιρεία
(Οι προαναφερόμενες εταιρείες, καθώς επίσης και τα Ανταλλακτήρια, οι
Πιστωτικοί Συνεταιρισμοί, οι Εταιρείες Εξαγωγών, οι Εταιρείες Αποθετηρίων τίτλων
και οι Ασφαλιστικές Εταιρείες διέπονται από διαφορετικό καθεστώς, για το οποίο
μπορείτε να πληροφορηθείτε από τη σχετική νομοθεσία ή επικοινωνία με τις
αρμόδιες υπηρεσίες)
Στην αρμόδια αρχή πρέπει να καταθέσετε τα ακόλουθα:
• Δύο αντίγραφα του καταστατικού, το ένα θεωρημένο από το οικείο
επιμελητήριο για την επωνυμία,
• Δήλωση του ΦΣΚ,
• Παράβολο και ΤΑΠΕΤ,
• Παραστατικό του γραμματίου είσπραξης της Εθνικής Τράπεζας,
• Σχέδιο της ανακοίνωσης για τη σύσταση της εταιρίας εις τριπλούν (δεν
είναι υποχρεωτικό), και
• Αίτηση.
Κατά την εξέταση του καταστατικού, είναι πιθανόν να σας ζητηθούν ορισμένες
τροποποιήσεις από την αρμόδια αρχή. Σε αυτή την περίπτωση, οι τροποποιήσεις
γίνονται από το συμβολαιογράφο και υπογράφονται και πάλι από τους ιδρυτές της
εταιρείας ή το πρόσωπο που τυχόν έχει εξουσιοδοτηθεί από την αρχική
συμβολαιογραφική πράξη. Αν η τροποποίηση αφορά αλλαγή της επωνυμίας και
διακριτικού τίτλου, θα πρέπει πρώτα να ξαναπεράσετε από το οικείο επιμελητήριο για
έλεγχο της νέας επωνυμίας και διακριτικού τίτλου και στη συνέχεια να γίνει η
τροποποιητική πράξη από το συμβολαιογράφο.
Την τροποποιητική πράξη του καταστατικού θα την προσκομίσετε στην αρμόδια
αρχή.
Στη συνέχεια, εκδίδεται η απόφαση με την οποία εγκρίνεται η σύσταση της
εταιρείας και καταχωρείται στο Μητρώο Ανώνυμων Εταιρειών (ΜΑΕ).

  • Βήμα 10ο
    : Εθνικό Τυπογραφείο

Η αρμόδια αρχή που εκδίδει την απόφαση έγκρισης της σύστασης της εταιρείας,
αποστέλλει ανακοίνωση στο Εθνικό Τυπογραφείο περί της συστάσεως της εταιρείας
προς δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

  • Βήμα 11ο
    : Επιμελητήριο
    Εντός δύο μηνών από τη σύσταση της εταιρείας πρέπει να εγγραφεί η εταιρεία
    στο οικείο επιμελητήριο.
    Για την εγγραφή πρέπει να προσκομισθούν δικαιολογητικά για τα οποία μπορείτε
    να πληροφορηθείτε στα κατά τόπους Επιμελητήρια.
  • Βήμα 12ο
    : ΦΑΕΕ/ ΦΑΒΕ
    Εντός δέκα ημερών από την ημερομηνία όπου εκδίδεται από την αρμόδια αρχή η
    απόφαση σύστασης της εταιρείας, πρέπει να κάνετε έναρξη εργασιών στην
    ΦΑΕΕ/ΦΑΒΕ.
    Στη συνέχεια, θα προχωρήσετε στις απαραίτητες διαδικασίες για τη θεώρηση
    βιβλίων και στοιχείων.
    Εφόσον οι διαδικασίες σύστασης της Α.Ε. έχουν ολοκληρωθεί, και πριν αρχίσει
    να λειτουργεί η ανώνυμη εταιρεία, χρειάζεται να γίνει η συγκρότηση του πρώτου
    διοικητικού συμβουλίου της εταιρίας σε σώμα.
    Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Κ.Ν. 2190/20, μέσα στο πρώτο δίμηνο από
    τη σύσταση της ανώνυμης εταιρείας, το διοικητικό συμβούλιο υποχρεούται να
    συνέλθει σε ειδική συνεδρίαση με μοναδικό θέμα ημερήσιας διατάξεως την
    πιστοποίηση καταβολής ή μη του από του καταστατικού οριζόμενου αρχικού
    μετοχικού κεφαλαίου.

ΟΔΗΓΟΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Η χρηματοδότηση μιας νέας επιχείρησης αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη παράμετρο για την επιτυχημένη λειτουργία της. Άλλωστε, η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας και η απελευθέρωση των αγορών τα τελευταία χρόνια επέτρεψαν την ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού εναλλακτικών εργαλείων και χρηματοοικονομικών λύσεων. Η γνώση των εργαλείων αυτών αποτελεί για τον υποψήφιο επιχειρηματία ένα σημαντικό πλεονέκτημα. Η παρουσίαση των εργαλείων αυτών στον παρόντα οδηγό είναι περιληπτική και δεν μπορεί να καλύψει όλο το φάσμα των χρηματοδοτικών λύσεων. Επιπλέον, ο νέος επιχειρηματίας πρέπει να μελετήσει πολύ καλά όλες τις υφιστάμενες δυνατότητες, επειδή οι συνθήκες και ο ανταγωνισμός μεταβάλλουν τις δυνατότητες εύρεσης της ιδανικής λύσης ανάλογα με τη χρονική περίοδο. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να βρει ο ενδιαφερόμενος από τη βιβλιογραφία που παρατίθεται στο γραφείο της ΜοΚΕ ή από τη σχετική  βιβλιογραφία στο Διαδίκτυο.

Πριν από κάθε ενέργεια διερεύνησης μιας επαρκούς χρηματοδότησης, ακόμα και πριν από την ίδρυση της επιχείρησης, ο επιχειρηματίας πρέπει να ορίσει υπεύθυνα πόσα κεφάλαια προτίθεται να ξοδέψει για επενδύσεις και άυλες αξίες. Οι προτεινόμενες επενδύσεις που σκοπεύει να κάνει η επιχείρηση στο διάστημα που καλύπτει το επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει:

  • Να είναι ξεκάθαρες όσον αφορά τα τεχνικά και τα οικονομικά χαρακτηριστικά τους. Αν υπάρχουν κτιριακές εγκαταστάσεις προτείνεται να γίνεται αναλυτική κοστολόγηση από μηχανικό, αν είναι δυνατόν. Επίσης, για τα μηχανήματα καλό είναι να υπάρχουν προσφορές από προμηθευτές.
  • Το κόστος τους να είναι ρεαλιστικό σε σχέση με τα οικονομικά δεδομένα της επιχείρησης και να υπάρχει πρόβλεψη από πού θα αντληθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση τους.
  • Να περιγράφεται με τεχνικούς και οικονομικούς όρους η ωφέλεια που θα δώσει στην επιχείρηση η συγκεκριμένη επένδυση (πχ η προμήθεια της μηχανής Α θα επιφέρει αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας της μονάδας κατά 35% με αποτέλεσμα αντίστοιχη προβλεπόμενη αύξηση των πωλήσεων, ενώ το κόστος παραγωγής θα μεταβληθεί κατά x%).

Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να μελετώνται, να υπολογίζονται και να αναλύονται τα παρακάτω έξοδα:

  • Ο εξοπλισμός που είναι απαραίτητο να αγοράσει η επιχείρηση για τις ανάγκες λειτουργίας της.
  • Τα έξοδα ίδρυσης της Επιχείρησης. Εδώ πρέπει να συμπεριληφθούν ιδρυτικές και προλειτουργικές δαπάνες όπως εγγραφή σε Επιμελητήρια, έναρξη στην Εφορία κ.α.
  • Άλλα έξοδα της Επιχείρησης. Τέτοια έξοδα μπορεί να είναι δαπάνες τηλεφωνικής σύνδεσης, σύνδεσης με την ΔΕΗ, δημιουργία λογότυπου και διαφημιστικού τρίπτυχου κ.α.
  • Απρόβλεπτα έξοδα Επιχείρησης. Πρέπει να γίνει πρόβλεψη για έκτακτα έξοδα που θα προκύψουν κατά την ίδρυση της επιχείρησης. Αυτό το ποσό αποτελεί περίπου το 5% των συνολικών δαπανών παγίων στοιχείων.
  • Αποσβέσεις. Αναλυτική παρουσίαση των αποσβέσεων των παγίων στοιχείων κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της επιχείρησης.

Ø  Ορισμός κεφαλαίου κίνησης

Το κεφάλαιο κίνησης που απαιτεί μια επιχείρηση συναρτάται άμεσα με τα λειτουργικά έξοδα μιας επιχείρησης. Το κόστος λειτουργίας της επιχείρησης υπολογίζεται από τις παρακάτω κατηγορίες εξόδων – δαπανών:

  • Αμοιβές Προσωπικού

Χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες σχετικά με το προσωπικό που χρειάζεται η επιχείρηση για τη λειτουργία της μπορούμε να υπολογίσουμε τις αμοιβές του. Είναι απαραίτητο να αναφερθεί η βάση με την οποία υπολογίζονται οι μισθοί του προσωπικού. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας βάσει των οποίων υπολογίζεται ο προβλεπόμενος μισθός ανά κατηγορία εργαζομένων και οι προβλεπόμενες εργοδοτικές εισφορές και επιβαρύνσεις (δώρα, επίδομα αδείας κλπ.). Με το ίδιο σκεπτικό θα υπολογισθούν όλοι οι μισθοί του μόνιμου προσωπικού. Για τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης δεν ισχύουν οι εργοδοτικές εισφορές και επιβαρύνσεις. Ο υπολογισμός των αμοιβών προσωπικού θα υπολογισθεί για ένα διάστημα πέντε (5) χρόνων. Κάθε χρόνο θα πρέπει να υπολογίζεται μία νόμιμη αύξηση.

  • Δαπάνες Ενοικίου

Θα πρέπει να υπολογιστούν οι δαπάνες ενοικίου για μία πενταετία. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η ετήσια αναπροσαρμογή του ενοικίου.

  • Δαπάνες Ύδρευσης – Φωτισμού

Οι δαπάνες ύδρευσης υπολογίζονται ανά τρίμηνο και οι δαπάνες Φωτισμού ανά τετράμηνο. Στη συνέχεια πρέπει να υπολογιστεί ότι οι δαπάνες αυτές θα προσαυξάνονται κατά ένα ποσοστό που της τάξης του 5-7%.

  • Δαπάνες Τηλεφώνου – Internet

Με τον ίδιο τρόπο υπολογίζονται οι δαπάνες τηλεφώνου – internet ανά δίμηνο.

  • Δαπάνες Προβολής και Διαφήμισης

Για τη σωστή παρουσίαση των υποστηρικτικών λειτουργιών της επιχείρησης και της επαγγελματικής διάθεσης πρέπει να γίνει ένας αρχικός υπολογισμός των ενεργειών προβολής και διαφήμισης με στόχο την προώθηση των πωλήσεων. Αυτές οι ενέργειες περιλαμβάνουν την εκτύπωση επαγγελματικών καρτών, την  εκτύπωση διαφημιστικών φυλλαδίων και την διαφήμιση σε εμπορικά έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Επίσης θα πρέπει η επιχείρηση να δείξει την διάθεσή της για τη συνεχή

προβολή και διαφήμιση. Αυτό μπορεί να φανεί με μία πρόβλεψη ετήσιας αύξησης των δαπανών για τέτοιες ενέργειες κατά ένα ποσοστό της τάξης του 5 – 8 %.

  • Γραφική Ύλη και Αναλώσιμα Ηλεκτρονικού Υπολογιστή

Για τη λειτουργία της επιχείρησης πρέπει να λάβουμε υπόψη τα έξοδα γραφικής ύλης (χαρτί εκτύπωσης, φωτοαντίγραφα κ.λπ.) και αναλώσιμα του Η/Υ (μελάνι, δισκέτες κ.λπ.). Οι δαπάνες αυτές υπολογίζονται σε μηνιαία βάση και υπολογίζεται ετήσια προσαύξηση.

  • Λοιπές Δαπάνες

Στις δαπάνες αυτές μπορούν να περιλαμβάνονται διάφορα υλικά καθαρισμού, εισφορές σε Επιμελητήρια – Ταμεία, και γενικά δαπάνες που είναι σταθερής μορφής και επαναλαμβανόμενες. Οι δαπάνες πρέπει να υπολογίζονται με ετήσια προσαύξηση.

  • Δαπάνες Συντήρησης και Κίνησης Αυτοκινήτου

Σε περίπτωση που η χρήση αυτοκινήτου είναι απαραίτητη για την λειτουργία της επιχείρησης θα πρέπει να υπολογιστούν και οι δαπάνες για συντήρηση και κίνηση αυτοκινήτου. Τέτοιες δαπάνες περιλαμβάνουν καύσιμα, λιπαντικά, ανταλλακτικά, ασφάλειες και λοιπές δαπάνες. Οι δαπάνες για καύσιμα υπολογίζονται σε μηνιαία βάση. Οι υπόλοιπες δαπάνες υπολογίζονται βάσει χιλιομέτρων. Υπάρχει ετήσια προσαύξηση.

  • Απρόβλεπτα Έξοδα

Τα απρόβλεπτα έξοδα υπολογίζονται σε ποσοστό 5% επί των προβλεπόμενων ετήσιων λειτουργικών εξόδων και εκτιμάται ότι θα προσαυξάνονται κατά 5% κάθε χρόνο.

*   ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Ανάλογα με τον οικονομικό προγραμματισμό που θα κάνει ο νέος επιχειρηματίας, θα εξετάσει και τα αντίστοιχα χρηματοοικονομικά εργαλεία για να καλύψει τις ανάγκες της επιχείρησής του. Οι ανάγκες αυτές και, κατά συνέπεια οι λύσεις σε αυτές, χωρίζονται σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.

  • Βραχυπρόθεσμος     χρηματοοικονομικός     σχεδιασμός     και     κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία
  • Εποχική χρηματοδότηση

Η εποχική χρηματοδότηση είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που χρειάζονται συμπληρωματικά κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν τις εποχιακές ανάγκες τους σε μικρής διάρκειας περιόδους, κατά τις οποίες παράγουν τα προϊόντα τους αλλά δεν τα πωλούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αγροτικές επιχειρήσεις που παρουσιάζουν εποχικές διακυμάνσεις στην δραστηριότητά τους.

–                    Πίστωση για τη μετατροπή στοιχείων ενεργητικού

Η περίπτωση αυτή είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που έχουν συνεχή (όχι μόνον εποχική) ανάγκη χρηματοδότησης. Σε περιπτώσεις δηλαδή που δημιουργούνται κενά μεταξύ των πιστώσεων από τους προμηθευτές, και της είσπραξης των εσόδων από την πώληση των βιομηχανικών προϊόντων της επιχείρησης επί πιστώσει.

–                    Πίστωση ενεργητικού ή χρηματοδότηση επενδύσεων λειτουργίας

Πρόκειται ουσιαστικά για μια μέθοδο χρηματοδότησης μιας σχετικά μακροπρόθεσμης ανάγκης με μία βραχυπρόθεσμη πιστωτική διευκόλυνση. Οι επιχειρήσεις, όταν βρίσκονται σε φάση επέκτασης των δραστηριοτήτων τους, χρειάζονται  περισσότερα  ταμειακά  διαθέσιμα  για  να  χρηματοδοτήσουν  τα  πάγια

στοιχεία τα οποία αποδίδουν μέσω της λειτουργίας τους, αλλά και τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τους που αποδίδουν μέσω της ανακύκλωσής τους.

–                    Πίστωση που σχετίζεται με την ταμειακή ροή / με συγκεκριμένο έργο

Πρόκειται για δανεισμό που βασίζεται τόσο στο ενεργητικό όσο και την ταμειακή ροή, με σκοπό τη χρηματοδότηση μάλλον μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών (5-7 έτη), παρά βραχυπρόθεσμων. Χρησιμοποιείται για αγορά περιουσιακών στοιχείων από τα οποία αναμένεται να δημιουργηθεί στο μέλλον ταμειακή ροή και να συνεισφέρουν έτσι στην αποπληρωμή των δανείων.

ü  ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ

Οι εμπορικές τράπεζες αποτελούν για τις μικρές ιδίως νέες επιχειρήσεις την κυριότερη πηγή χρηματοδότησης εφόσον υπάρχουν οι απαραίτητες εγγυήσεις. Οι τράπεζες δανείζουν συνήθως υφιστάμενες επιχειρήσεις που έχουν ένα παρελθόν πωλήσεων, κερδών και ικανοποιημένων πελατών και ελέγχουν τις ταμειακές ροές και την ύπαρξη εγγυήσεων. Για τις νέες επιχειρήσεις, συνήθως απαιτούν προσωπικές εγγυήσεις από τον (τους) ιδιοκτήτη (-ες). Τα δάνεια των τραπεζών βασίζονται κυρίως στο κυκλοφορούν και πάγιο ενεργητικό ή στις ταμειακές ροές της επιχείρησης.

  • Δάνεια συνδεδεμένα με το κυκλοφορούν και πάγιο ενεργητικό, δηλ. δάνεια που μπορούν να βασίζονται σε αποθέματα, γραμμάτια εισπρακτέα, εξοπλισμό κλπ., όπως:
    • Δάνεια με εγγύηση γραμμάτια εισπρακτέα
    • Δάνεια με εγγύηση αποθέματα: Συνήθως το δάνειο δίνεται εφόσον τα αποθέματα μπορούν να ρευστοποιηθούν και να πωληθούν εύκολα. Το όριο που συνήθως μια τράπεζα χρηματοδοτεί είναι το 50 % της αξίας τους. Είναι μια βραχυπρόθεσμη μορφή χρηματοδότησης που πραγματοποιείται συνήθως με ενεχυρίαση των γραμματίων
    • Δάνεια με εγγύηση εξοπλισμό: Στην περίπτωση αυτή χρηματοδοτείται συνήθως αγορά νέου εξοπλισμού ο οποίος αποτελεί και την εγγύηση. Μπορεί επίσης

να υπάρξει χρηματοδότηση με εγγύηση υφιστάμενο εξοπλισμό ή να γίνει χρηματοδοτική μίσθωση (leasing).

  • Δάνεια με εγγύηση ακίνητη περιουσία: Η χρηματοδότηση αυτή αποκτάται συνήθως για την αγορά γης, την απόκτηση εγκαταστάσεων και άλλων παγίων, τα οποία αποτελούν και την εγγύηση. Στις περισσότερες περιπτώσεις χρηματοδοτείται μέχρι 75 % της αξίας τους.

§  Χρηματοδότηση ταμειακών ροών

  1. Δάνεια με πιστωτικά όρια: Αποτελούν ουσιαστικά μια συμφωνία μεταξύ του δανειζόμενου και της τράπεζας σχετικά με το μέγιστο ύψος του δανείου που χορηγεί η τράπεζα για περίοδο συνήθως ενός έτους. Για το διακανονισμό του ορίου, η επιχείρηση καταβάλλει προμήθεια ενώ σαν εγγύηση χρησιμοποιούνται αποθέματα, λογαριασμοί εισπρακτέοι, εξοπλισμός ή άλλα περιουσιακά στοιχεία.
  2. Μακροπρόθεσμα δάνεια: Χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που η επιχείρηση χρειάζεται χρήματα για σχετικά μεγάλες χρονικές περιόδους και διατίθενται συνήθως σε ώριμες επιχειρήσεις. Η αποπληρωμή γίνεται με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και καθορισμένο επιτόκιο. Συνήθως, προσφέρονται για την απόκτηση παγίων εγκαταστάσεων.
  3. Προσωπικά δάνεια: Συνήθως χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που η επιχείρηση δεν έχει περιουσιακά στοιχεία οπότε ο επιχειρηματίας καταφεύγει σε προσωπικό δανεισμό. Σαν εγγυήσεις χρησιμοποιούνται ακίνητα, αυτοκίνητα, γη, χρεόγραφα κλπ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε έναν ιδιαίτερα χρήσιμο οδηγό σε περίπτωση που κάποια μικρομεσαία επιχείρηση θα επιδιώξει τραπεζικό δανεισμό. Στον οδηγό αυτό περιγράφονται:

  • Ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες αξιολογούν την αξιοπιστία του δανειολήπτη (Βαθμολογία και ο ρόλος των βαθμολογιών στις πιστωτικές διαδικασίες των τραπεζών),
  • Η διαδικασία χορήγησης πίστωσης (Αξιολόγηση δανείου, Κοινά κριτήρια αποφάσεων για χορήγηση πίστωσης κ.ά.),
  • Ο προσδιορισμός του επιτοκίου ενός δανείου (οι παράγοντες τους οποίους λαμβάνει υπόψη μια τράπεζα για τον καθορισμό της «τιμής» ενός δανείου),
  • Πρακτικά βήματα – κανόνες που χρειάζεται να ακολουθούν οι δανειολήπτες για μια υγιή και σταθερή σχέση με την τραπεζική χρηματοδότηση (Αίτηση για πληροφορίες, Έγκαιρη παροχή σαφούς και πλήρους τεκμηρίωσης, Έλεγχος των όρων, Ενεργή διαχείριση της βαθμολογίας τους),
  • Εξέταση εναλλακτικών δυνατοτήτων χρηματοδότησης.

Ο παραπάνω οδηγός διατίθεται στο αρχείο της ΜοΚΕ του ΤΕΙ Σερρών και παρέχεται σε όποιον φοιτητή ή απόφοιτο το ζητήσει.

  • Μακροπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός και κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία
  • Μακροπρόθεσμα δάνεια
  • Ομολογιακά δάνεια
  • Επιχορηγήσεις από προγράμματα

Η Ελληνική κυβέρνηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχρηματοδοτούν μια σειρά προγραμμάτων που έχουν στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη χώρα και τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Η χρηματοδότηση των επιχειρηματικών σχεδίων από τα διάφορα προγράμματα εξαρτάται από τη χρονική συγκυρία και το είδος των προγραμμάτων που είναι σε ισχύ κατά την δεδομένη περίοδο που ο υποψήφιος επιχειρηματίας θα αποφασίσει να ιδρύσει την επιχείρησή του.

Το κυριότερο εργαλείο χρηματοδότησης είναι το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), το οποίο υλοποιείται στην περίοδο 2007-2013 με παράταση μέχρι το 2015. Το ΕΣΠΑ αναπτύσσει τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα. Πολλά προγράμματα του ΕΣΠΑ απευθύνονται σε νέες ή ήδη

υφιστάμενες επιχειρήσεις και τους παρέχουν χρηματοδότηση κάποιου ποσοστού. Τα προγράμματα αυτά αναρτώνται σε έγκαιρα περιοδικά και σε ιστοσελίδες επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, πέραν από την σελίδα του αντίστοιχου Υπουργείου. Οι ενδιαφερόμενοι αρκεί να ενημερώνονται έγκαιρα και ολοκληρωμένα και να υποβάλλον την αίτηση τους μέσα στα επιτρεπόμενα χρονικά περιθώρια.

Το σημαντικότερο τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα που ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις είναι το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» – Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο ενισχύει τη δημιουργία, ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων. Τα περιφερειακά, ενισχύουν επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε γεωγραφικές περιοχές και για ορισμένες επιχειρηματικές δράσεις και τομείς. Άλλα παραδείγματα τέτοιων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων είναι το Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 – 2013 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Παράλληλα, λειτουργούν και άλλες Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, όπως το EQUAL και το INTERREG III.

Επιπρόσθετα, επιχειρηματικές πρωτοβουλίες μπορούν να ενισχυθούν και μέσω του Νέου Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, ο οποίος καλύπτει με τη σειρά του ευρύ φάσμα κατηγοριών επενδύσεων.

ü  ΛΟΙΠΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα νέοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες, όπως η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), οι εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital), το factoring, τα κεφάλαια αμοιβαίας εγγύησης κ.ά.

§  Χρηματοδοτική μίσθωση – Leasing

Η χρηματοδοτική μίσθωση αποτελεί μέσο χρηματοδότησης των παγίων στοιχείων της επιχείρησης. Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη τόσο στη διεθνή, όσο και στην ελληνική αγορά. Αποτελεί μοντέρνο εργαλείο μεσοπρόθεσμης χρηματοδότησης, κατάλληλο για ανανέωση, εκσυγχρονισμό ή και επέκταση παραγωγικών εγκαταστάσεων, χωρίς να απαιτείται η διάθεση ιδίων κεφαλαίων ή η προσφυγή σε δανεισμό. Υπάρχουν διάφορες μορφές leasing, αλλά η βασική ιδέα παραμένει η απόκτηση της χρήσης κεφαλαιουχικών αγαθών, κινητών ή ακινήτων με ολική χρηματοδότηση της αξίας τους χωρίς ανάγκη άμεσης εκταμίευσης από τον επενδυτή.

Πιο συγκεκριμένα, με τη χρηματοδοτική μίσθωση (leasing) η εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης αγοράζει συγκεκριμένο αγαθό – πράγμα ή ακίνητο – με απόδειξη του μελλοντικού μισθωτού και στη συνέχεια του το εκμισθώνει με περιοδική αμοιβή (μίσθωμα). Η νομική ιδιοκτησία του αγαθού παραμένει στην εταιρεία χρηματοδοτικής μίσθωσης, όμως το πάγιο στοιχείο παραμένει στην κατοχή του μισθωτή, ο οποίος έχει το δικαίωμα χρησιμοποίησής του. Όταν η περίοδος λήξει, ο εκμισθωτής έχει τη δυνατότητα να ανανεώσει τη μίσθωση ή να αγοράσει το εκμισθούμενο αντικείμενο.

Οι συναλλασσόμενοι στην περίπτωση του leasing είναι τρεις, ο κατασκευαστής του πάγιου στοιχείου, ο εκμισθωτής που αγοράζει και κατέχει το πάγιο στοιχείο και ο μισθωτής που αποκτά το δικαίωμα χρήσης με αντάλλαγμα μια ή περισσότερες πληρωμές.

Πέρα από το θεσμό του «κλασσικού» leasing, που αφορά στη μίσθωση κάθε είδους εξοπλισμού, έχουν δημιουργηθεί και άλλες μορφές leasing, οι οποίες σε συνδυασμό με διάφορες νομοθετικές προβλέψεις έχουν διαμορφώσει περαιτέρω ειδικά πλεονεκτήματα. Οι μορφές αυτές leasing είναι οι ακόλουθες:

  • Αναπτυξιακό leasing: Συνδυασμός leasing με τους ισχύοντες αναπτυξιακούς νόμους, όπου ο μισθωτής διατηρεί όλα τα δικαιώματα και φορολογικά κίνητρα του νόμου επιπλέον δε ισχύουν η φορολογική έκπτωση των μισθωμάτων και το όφελος των αποσβέσεων.
  • Leasing σε ξένο νόμισμα: Η συμφωνία γίνεται σε ξένο νόμισμα με δυνατότητα εύρεσης χαμηλότερων επιτοκίων με ανάληψη όμως του συναλλαγματικού κινδύνου.
  • Leasing εξαγορών και συγχωνεύσεων: Αφορά στην αυτοχρηματοδότηση του αγοραζόμενου ενεργητικού σε συνδυασμό με φορολογικά κίνητρα για την εξοικονόμηση ιδίων κεφαλαίων.
  • Λειτουργικό leasing: Είναι συνδυασμός χρηματοδότησης, ασφάλισης και συντήρησης εγγυημένων από την εταιρεία leasing.
  • Φορολογικό leasing: Παρέχει τη δυνατότητα προγραμματισμού φορολογικών υποχρεώσεων των χρηστών
  • Sale and lease back: Πώληση παγίων επιχείρησης προς την εταιρεία leasing και στη συνέχεια μίσθωση του εξοπλισμού αυτού. Σκοπός είναι η δημιουργία ρευστότητας και αξιοποίηση αποσβέσεων ή παγίων που δεν χρησιμοποιούνται.
  • Leasing ακινήτων: Αφορά το leasing ακινήτων (σπίτια, γραφεία, αποθήκες, οικόπεδα κλπ) καθώς και αυτοκινήτων.
  • Διασυνοριακή χρηματοδοτική μίσθωση
  • Κοινοπρακτική μίσθωση.
  • Πρακτορεία Επιχειρηματικών Απαιτήσεων – Factoring

Factoring είναι η υπηρεσία της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων. Πρόκειται για ένα νέο, εναλλακτικό και συμπληρωματικό χρηματοδοτικό εργαλείο. Η χρηματοδότηση πραγματοποιείται με άμεση πώληση των απαιτήσεων της επιχείρησης κατά των πελατών της, με αγοραστή κάποιο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, το οποίο αποκτά και την κυριότητα αυτών.

Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών πρόκειται για μια τριμερή συνεργασία μεταξύ ενός προμηθευτή, των πελατών του και μίας εταιρίας factoring, η οποία με αμοιβή αναλαμβάνει τη διαχείριση, λογιστική παρακολούθηση και είσπραξη των εκδιδόμενων από τον προμηθευτή τιμολογίων με χορήγηση προκαταβολών επί της αξίας των. Υπό προϋποθέσεις επίσης μπορεί να αναληφθεί η κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου του προμηθευτή.

Τα είδη του factoring είναι τα παρακάτω:

  1. Εγχώριο factoring: Καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην εγχώρια αγορά και καλύπτει υπηρεσίες όπως:

α. Χρηματοδότηση της επιχείρησης: Αν η επιχείρηση επιθυμεί τη μετατροπή των εισπρακτέων τιμολογίων της σε μετρητά για να αποκτήσει ρευστότητα, η εταιρία factoring χορηγεί προκαταβολή της τάξης του 80%-85% της αξίας τους.

β. Αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών: Η εταιρία factoring αξιολογεί την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών της επιχείρησης, τόσο αυτών που έχουν ενταχθεί στο πελατολόγιό της κατά την έναρξη της συνεργασίας όσο και των προσελκυομένων μεταγενέστερα.

γ. Διαχείριση, Λογιστική Παρακολούθηση και Είσπραξη των τιμολογίων: Η εταιρία factoring αναλαμβάνει:

  • Όλες τις πράξεις διαχείρισης των τιμολογίων, όπως υπενθυμιστικές ενέργειες προς τον οφειλέτη, εξώδικες και δικαστικές ενέργειες (σε συνεννόηση πάντα με την επιχείρηση). Στις περιπτώσεις που η επιχείρηση επιθυμεί ειδική μεταχείριση του αγοραστή, η εταιρία factoring ακολουθεί τις οδηγίες της.
  • Τη λογιστική παρακολούθηση των λογαριασμών του αναλαμβανόμενου πελατολογίου με συνεχή παροχή σχετικών πληροφοριών στην επιχείρηση.
  • Την είσπραξη των τιμολογίων πώλησης και την αντίστοιχη πίστωση της επιχείρησης.

δ. Ανάληψη του πιστωτικού κινδύνου: Η εταιρία factoring αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο κάτω από προϋποθέσεις και εφόσον αυτό ζητηθεί από τη συνεργαζόμενη επιχείρηση. Ο αναλαμβανόμενος πιστωτικός κίνδυνος αφορά την οικονομική αδυναμία του οφειλέτη να καταβάλει την αξία των σχετικών τιμολογίων και όχι την άρνησή του να τα εξοφλήσει λόγω διαφορών που ανακύπτουν μεταξύ πωλητή και αγοραστή.

  • Εξαγωγικό factoring: Γενικά καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην διεθνή αγορά. Το εξαγωγικό factoring παρέχει στην εξαγωγική επιχείρηση αντίστοιχες υπηρεσίες με το εγχώριο factoring. Η εκχώρηση όμως στην

εταιρία factoring των απαιτήσεων της επιχείρησης έναντι των αγοραστών- εισαγωγέων γίνεται κατά κανόνα χωρίς δικαίωμα επιστροφής στην επιχείρηση των ανείσπρακτων τιμολογίων και επομένως η εταιρία factoring αναλαμβάνει τον πιστωτικό κίνδυνο.

  • Εισαγωγικό factoring: Γενικά καλύπτει ανάγκες της επιχείρησης στην διεθνή αγορά. Η εισαγωγική επιχείρηση απαλλάσσεται από τις παραδοσιακές διαδικασίες των εισαγωγών και αγοράζει προθεσμιακά με ανοικτό λογαριασμό, γεγονός που της επιτρέπει να βελτιώνει την αγοραστική δύναμή της, του όρους αγορών και την ανταγωνιστικότητά της.

Οι επιχειρήσεις που ενδείκνυται να κάνουν χρήση των υπηρεσιών factoring έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

  • Παρουσιάζουν αναπτυσσόμενη και κερδοφόρα δραστηριότητα.
    • Πραγματοποιούν πωλήσεις με βραχυπρόθεσμη πίστωση.
    • Έχουν ευρύ αριθμό πελατών με επαναληπτική και καλή αγοραστική συμπεριφορά.
    • Εκδίδουν τιμολόγια με σημαντική μέση αξία.

Η συμφωνία με την εταιρία factoring και η παροχή του κατάλληλου κατά περίπτωση μίγματος υπηρεσιών, διαμορφώνει και το κόστος συνεργασίας, το οποίο αναφέρεται στην προμήθεια – το ύψος της οποίας εξαρτάται από την αναλαμβανόμενη ομάδα των αγοραστών-πελατών -, τον αριθμό και τη μέση αξία των τιμολογίων, καθώς και τη διάρκεια της μέσης πιστωτικής περιόδου. Για την κάλυψη και του πιστωτικού κινδύνου η προμήθεια προσαυξάνεται..

§  Κεφάλαια Επιχειρηματικών συμμετοχών – Venture Capital

Ο τρόπος αυτός χρηματοδότησης για την ίδρυση, ανάπτυξη ή εξαγορά μιας επιχείρησης αφορά στην απόκτηση από τον επενδυτή τμήματος του μετοχικού κεφαλαίου μιας εταιρείας σαν αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης. Εμφανίστηκε αρχικά στις ΗΠΑ μετά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και στη συνέχεια

μεταφέρθηκε στην Ευρώπη ενώ στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται στα τέλη της δεκαετίας του 80, μετά την ψήφιση του σχετικού νόμου 1775/88. Έτσι, εξειδικευμένες επενδυτικές εταιρείες με συσσωρευμένα κεφάλαια έχουν ως αντικείμενο την αναζήτηση καινοτόμων ή νέων επιχειρήσεων με στόχο να επενδύσουν σε αυτές, συμμετέχοντας στο μετοχικό τους κεφάλαιο. Οι επιχειρήσεις που αναζητούν, είναι συνήθως νέες επιχειρήσεις με διαφαινόμενη ταχεία ανάπτυξη, ή υπάρχουσες, που σκοπεύουν να αναπτύξουν νέα προϊόντα ή υπηρεσίες.

Σύμφωνα με την Ένωση Ελληνικών Εταιρειών Επιχειρηματικών Κεφαλαίων (www.hvca.gr), η κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (σποράς ή εκκίνησης) όσο και σε μεταγενέστερο (ανάπτυξης ή εξαγοράς). Οι αποδόσεις στις οποίες αποβλέπουν οι εταιρείες venture capital είναι ανάλογες του επιχειρηματικού κινδύνου που αναλαμβάνουν. Επιπλέον, το venture capital χρησιμοποιείται συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της εταιρικής ιδιοκτησίας είτε σε μετόχους μειοψηφίας είτε σε ομάδες στελεχών των εταιρειών (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων.

Η χρηματοδότηση venture capital πραγματοποιείται συνήθως μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κατά την οποία συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι προκειμένου να συμμετάσχει η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες venture capital χρησιμοποιούν και διάφορα άλλα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις τους, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια. Ως επί το πλείστον, ο κύριος μέτοχος εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας.

Η χρηματοδότηση μέσω του θεσμού του venture capital έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη πολλές από τις επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν. Παραδείγματα χρηματοδότησης με κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών για ανάπτυξη επιχειρήσεων στην Ελλάδα αποτελούν οι εταιρείες Goody’s, Γερμανός και Chipita, ενώ στο εξωτερικό οι Microsoft, Amazon.com και Yahoo. Ο θεσμός αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς παγκοσμίως ενώ, σύμφωνα με αποτελέσματα

ερευνών, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης αναπτύσσονται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους.

Συμπερασματικά, τα επιχειρηματικά κεφάλαια έχουν συγκεκριμένα πλεονεκτήματα έναντι των άλλων μορφών χρηματοδότησης:

  • Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων παρέχουν μεσο-μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση δημιουργώντας μια ισχυρή κεφαλαιακή βάση για τη μελλοντική ανάπτυξη της επιχείρησης. Παράλληλα έχουν τη δυνατότητα να καλύψουν τις μελλοντικές ανάγκες χρηματοδότησης και σε συνεργασία και με άλλους επενδυτές, εφόσον αυτό απαιτείται για την περαιτέρω ανάπτυξη.
  • Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων γίνονται συνέταιροι στην επιχείρηση, αφού μοιράζονται τόσο τους κινδύνους όσο και τις επιτυχίες.
  • Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων παρέχουν συμβουλές σε θέματα στρατηγικής, οργάνωσης και χρηματοοικονομικής διοίκησης των επιχειρήσεων με βάση την εμπειρία που διαθέτουν από ομοειδείς επιχειρήσεις.
  • Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων έχουν εκτεταμένα δίκτυα επαφών σε διάφορους κλάδους, γεγονός ιδιαίτερα χρήσιμο για μια επιχείρηση σε θέματα προσέλκυσης πελατών, πρόσληψης στελεχών, καθώς και αναζήτησης στρατηγικών συμμάχων και επενδυτών.
  • Η συμμετοχή μιας εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων προσδίδει κύρος σε μια επιχείρηση και διευκολύνει την πρόσβαση σε παραδοσιακές μορφές χρηματοδότησης όπως π.χ. στον τραπεζικό δανεισμό.
  • Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων διαθέτουν εμπειρία στην προετοιμασία μιας επιχείρησης για εισαγωγή στο χρηματιστήριο καθώς και σε θέματα εξαγορών και συγχωνεύσεων.

Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων (VC) είναι επενδυτές, οι οποίοι αναλαμβάνουν σημαντικούς κινδύνους προσδοκώντας υψηλές αποδόσεις από τις επενδύσεις τους. Τη σχέση κινδύνου/απόδοσης τη διαχειρίζονται επενδύοντας μόνο σε επιχειρήσεις που πληρούν τα επενδυτικά τους κριτήρια και εφόσον έχουν πραγματοποιήσει ενδελεχή έλεγχο, οπότε συνήθως αναζητούν:

  • Καινοτόμες, δυναμικές επιχειρήσεις: με καινοτόμο δράση, ισχυρή στρατηγική θέση και προηγμένα προϊόντα ή υπηρεσίες, οι οποίες στοχεύουν σε γρήγορα αναπτυσσόμενες και μη κορεσμένες αγορές. Εναλλακτικά, στις περιπτώσεις MBO, αναζητούν επιχειρήσεις με μεγάλη δανειοληπτική ικανότητα, με σταθερότητα κερδών και με δυνατότητα γρήγορης αποπληρωμής των χρεών.
    • Ικανή διοίκηση: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων πρέπει να βεβαιωθούν ότι η διοίκηση της επιχείρησης είναι ικανή για να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί. Συνήθως δεν επιζητούν τον έλεγχο της διοίκησης. Προτιμούν να προσθέσουν αξία στην επένδυση με την ιδιαίτερη εμπειρία τους στην εξεύρεση κεφαλαίων, στις εξαγορές και συγχωνεύσεις, το διεθνές μάρκετινγκ και τα παγκόσμια δίκτυα.
    • Εταιρική διακυβέρνηση και δομή: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων θέλουν να εξασφαλίσουν ότι οι επιχειρήσεις στις οποίες επενδύουν έχουν τη διάθεση να υιοθετήσουν σύγχρονα πρότυπα εταιρικής διακυβέρνησης, Συνήθως ζητούν την ύπαρξη και μη εκτελεστικών μελών στο διοικητικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένου και ενός εκπροσώπου της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων αποφεύγουν τις σύνθετες και αδιαφανείς εταιρικές δομές.
    • Κατάλληλη δομή επένδυσης: Η σύμβαση που θα συναφθεί μεταξύ της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων και της επιχείρησης θα πρέπει να περιλαμβάνει όρους προστασίας της μειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου.
    • Προοπτικές ρευστοποίησης: Οι εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων διερευνούν τις προοπτικές ρευστοποίησης από τις επενδύσεις τους, όπως δημόσια εγγραφή ή η εξαγορά από τον επιχειρηματία ή από τρίτο μέρος.

Οι εταιρείες Επιχειρηματικών Συμμετοχών έχουν συνήθως συγκεκριμένη επενδυτική στρατηγική και μπορούν να επενδύουν:

  • Σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης μιας επιχείρησης π.χ. σποράς, εκκίνησης, ανάπτυξης κλπ.
  • Σε συγκεκριμένους κλάδους (π.χ. βιο-ιατρική, πληροφορική, τρόφιμα, κατασκευές κλπ)
    • Με συγκεκριμένα ποσά επένδυσης (π.χ. <1εκ. €, 1-5εκ. €, >5 εκ €.)
    • Σε συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο
    • Με συγκεκριμένο τύπο χρηματοδότησης (ίδια κεφάλαια, δανειακά κλπ.)
    • Με διαφορετικές προσδοκίες απόδοσης ή ρευστοποίησης.
    • Με ενεργό συμμετοχή στη διοίκηση της εταιρείας ή όχι

§  Κεφάλαια αμοιβαίας εγγύησης

Τα Κεφάλαια Αμοιβαίας Εγγύησης συσσωρεύονται από τη σύσταση αντίστοιχων Εταιρειών Αμοιβαίων Εγγυήσεων (ΕΑΕ), στις οποίες συμμετέχουν ως μέλη μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Επαγγελματικός σκοπός των Εταιρειών Αμοιβαίων Εγγυήσεων είναι η παροχή εγγύησης υπέρ των μελών τους για τη χρηματοδότηση τους από τις τράπεζες. Εξασφαλίζεται με αυτό τον τρόπο η ευχερέστερη και με ευνοϊκότερους όρους πρόσβασή τους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

§  Ταμείο     Εγγυοδοσίας     Μικρών     &     Πολύ     Μικρών     Επιχειρήσεων (ΤΕΜΠΜΕ)

Αποστολή του Ταμείου, που λειτουργεί σαν Ανώνυμη Εταιρεία σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο 3066/2002, είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης στο χρηματοπιστωτικό και χρηματοοικονομικό σύστημα της χώρας μας των Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων, παρέχοντας εγγυήσεις και αντεγγυήσεις υπέρ αυτών και αναλαμβάνοντας έτσι την κάλυψη μεγάλου μέρους των οικονομικών και εμπορικών κινδύνων. Βασική αρχή λειτουργίας της ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι η κατανομή των κινδύνων μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα (επιχειρήσεις, πιστωτικά και χρηματοδοτικά ιδρύματα και ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ).

Η ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι ένας σύνδεσμος ανάμεσα στις Ελληνικές Μικρές και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις (ΜΕ), ατομικές ή εταιρικές και στις Τράπεζες. Διευκολύνει και τις δύο πλευρές αναλαμβάνοντας μεγάλο μέρος του επιχειρηματικού κινδύνου της επιχείρησης . Η διαδικασία που ακολουθείται για την παροχή εγγύησης από την ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ είναι η ακόλουθη: Η ΜΕ απευθύνεται στη Τράπεζα ή στις Τράπεζες της επιλογής της. Η Τράπεζα εξετάζει και αξιολογεί το αίτημα της ΜΕ, το Επιχειρηματικό – Επενδυτικό σχέδιο και την πιστοληπτική ικανότητα των υποψηφίων επενδυτών, σύμφωνα με τους ισχύοντες εσωτερικούς κανονισμούς της και τα κριτήρια πιστοδότησης που εκάστοτε εφαρμόζει, τις προϋποθέσεις και τους περιορισμούς ένταξης της ΜΕ σε ένα από αυτά. Σε περίπτωση που η Τράπεζα θεωρεί ότι το Επιχειρηματικό – Επενδυτικό σχέδιο είναι οικονομικά βιώσιμο, αλλά παράλληλα επιθυμεί για ένα μέρος του δανείου την εγγύηση της ΤΕΜΠΜΕ ΑΕ, ενημερώνει την ΜΕ για τα προγράμματα της ΤΕΜΠΜΕ και κυρίως για το κόστος, για τις προϋποθέσεις και τους περιορισμούς ένταξης της ΜΕ σε ένα από αυτά.

Το Ταμείο έχει δημιουργήσει 6 διαφορετικά προγράμματα/ προϊόντα που αφορούν εγγυήσεις σε μεσο-μακροπρόθεσμα και βραχυπρόθεσμα δάνεια ή χρηματοδοτικές μισθώσεις για νέες ή υφιστάμενες επιχειρήσεις  οποιασδήποτε μορφής (Ατομικές, ΕΕ, ΟΕ, ΕΠΕ, ΑΕ). Το ύψος του δανείου ή της χρηματοδοτικής μίσθωσης που μπορεί να εγγυηθεί το Ταμείο κυμαίνεται, ανάλογα με το Πρόγραμμα, από €10.000-€400.000 και το ποσοστό κάλυψης του δανείου από 45%-70%.

§  Θερμοκοιτίδες Επιχειρήσεων (Business Incubators)

Οι Θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων είναι φορείς ιδιωτικοί ή κρατικοί που προσφέρουν σε νέες επιχειρήσεις (συνήθως) χώρο εγκατάστασης, χρηματοδότηση καθώς και άλλες υπηρεσίες, όπως χρήση εξοπλισμού, συμβουλευτικές υπηρεσίες, υποστήριξη σε θέματα λογιστικά, νομικά και φοροτεχνικά, μάρκετινγκ και προβολής, εύρεσης προσωπικού και γενικά οτιδήποτε σχετίζεται με την ανάπτυξη της επιχείρησης και τη βιωσιμότητα της. Σε αντάλλαγμα, η εταιρεία της Θερμοκοιτίδας αποκτά ένα ποσοστό της εταιρείας με δυνατότητα συμμετοχής στη διοίκηση. Σε

ορισμένες περιπτώσεις ατελούς μορφής, η Θερμοκοιτίδα προσφέρει απλά χώρο και υπηρεσίες έναντι ενοικίου. Η κύρια αποστολή της Θερμοκοιτίδας είναι να βοηθήσει τη νέα επιχείρηση ώστε να φτάσει σε ένα επίπεδο ανάπτυξης πέρα από το οποίο θα πρέπει συνήθως να αποχωρήσει και να βρει άλλο χώρο εγκατάστασης καθώς και χρηματοδότη, συνήθως Κεφάλαια Επιχειρηματικών Συμμετοχών. Έτσι, η χρονική διάρκεια της παραμονής στη Θερμοκοιτίδα υπολογίζεται σε 2-3 χρόνια.

Στην Ελλάδα χρηματοδοτήθηκε τα τελευταία χρόνια μέσα από το πρόγραμμα

«ΕΛΕΥΘΩ» η δημιουργία ιδιωτικών Θερμοκοιτίδων στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη (συμμετοχή 50 % του ιδιωτικού τομέα).

§  Επιστημονικά Τεχνολογικά Πάρκα

Τα Επιστημονικά Τεχνολογικά Πάρκα (ΕΤΕΠ) είναι ένας θεσμός που ξεκίνησε από την Αμερική μετά το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ενώ στην Ευρώπη εισήχθη στις αρχές της δεκαετίας του 70. Κύριος στόχος τους είναι η μεταφορά τεχνολογίας και η περιφερειακή ανάπτυξη, μέσα από τη διασύνδεση ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, τοπικών φορέων και επιχειρήσεων.

Στην Ελλάδα, τα πρώτα Πάρκα εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1990 με χρηματοδότηση από την ΕΕ και την ελληνική κυβέρνηση. Σήμερα, λειτουργούν 7 ΕΤΕΠ στην Αθήνα, την Πάτρα, το Βόλο, τα Ιωάννινα, το Ηράκλειο και τη Θεσσαλονίκη, όπου η ΜοκΕ του ΤΕΙ Σερρών πραγματοποίησε εκπαιδευτική επίσκεψη το Νοέμβρη του 2011.

Η καταλληλότητα των χρηματοδοτικών εργαλείων που προαναφέρθηκαν για τα άτομα των ομάδων στόχου – τόσο των τραπεζικών όσο και των προγραμμάτων επιχορήγησης – θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη τόσο από τους ίδιους τους υποψήφιους επιχειρηματίες όσο και από τους συμβούλους που θα αναλάβουν να τους στηρίξουν στην προσπάθειά τους. Είναι γεγονός ότι τα υπάρχοντα τραπεζικά

χρηματοδοτικά εργαλεία δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες των ατόμων των ευπαθών κοινωνικών ομάδων που επιθυμούν να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα.

Προς την κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να αξιολογηθούν και να αξιοποιηθούν στην Ελλάδα αντίστοιχες καλές πρακτικές που εφαρμόζονται στο εξωτερικό (π.χ. μικροπιστώσεις) καθώς επίσης και νέες χρηματοδοτικές τεχνικές (Jeremie) που αποσκοπούν στην ενθάρρυνση ανάπτυξης επιχειρηματικής δραστηριότητας κυρίως σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με αξιοποίηση ευρείας γκάμας επιχειρηματικών κεφαλαίων ενίσχυσης της.

 

V.   þÿΛόγοι αποτυχίας νέων επιχειρήσεων

Γιατί καθημερινά ακούμε για επιχειρήσεις που κλείνουν, για επιχειρηματίες που αποτυγχάνουν; Τι κάνει τους υπόλοιπους να ξεχωρίζουν και τους οδηγεί στο κέρδος

και την ευημερία; Τι πρέπει να προσέξουν οι νέοι επιχειρηματίες για να πλεύσουν ευτυχισμένα στα νερά της επιτυχίας και να αποφύγουν τους σκοπέλους και τα ναυάγια;

Πολλές και διαφορετικές είναι οι απόψεις και οι απαντήσεις για τα παραπάνω χωρίς να υπάρχουν αντικειμενικές απαντήσεις. Όλες όμως οι θεωρίες συγκλίνουν σε μερικές «αλήθειες» και παρακάτω θα τις περιγράψουμε αντιπροσωπευτικά και συνοπτικά.

Είναι σαφές ότι δεν είναι όλοι ικανοί να γίνουν επιχειρηματίες και συχνά κάποιοι κληρονομούν μια επιτυχημένη επιχείρηση από τους γονείς τους, αλλά στη συνέχεια αποτυγχάνουν. Πέρα όμως από τα προσόντα χαρακτήρα, όπως ικανότητα λήψης αποφάσεων, δυναμικότητα, επιθυμία για καινοτομία, κ.λπ., υπάρχουν τα προσόντα που διδάσκονται και αυτά αποτελούν συχνά μεγαλύτερη εγγύηση επιτυχίας από το

«ένστικτο». Σήμερα υπάρχει ένας πλήρης κύκλος σπουδών που αφορά όλες τις βαθμίδες και πολλά αντικείμενα επιχειρηματικότητας και στη χώρα μας. Ακόμη, υπάρχει εκτεταμένη ελληνική και ξένη βιβλιογραφία που μπορεί να βοηθήσει τους επίδοξους επιχειρηματίες.

Ένα κρίσιμο σημείο που καθορίζει την καλή έκβαση μιας νέας επιχείρησης είναι η σωστή εκτίμηση των κεφαλαιακών αναγκών. Συχνά δίνεται έμφαση στην εύρεση αρχικού κεφαλαίου για το «άνοιγμα» της επιχείρησης, χωρίς να προσδιορίζεται η βιωσιμότητα της επιχείρησης και οι καθημερινές ταμειακές ανάγκες, η κάλυψη των λειτουργικών και πώς θα γίνουν αυτά. Ακόμη, αυτό μπορεί να αφορά και σε ένα κακό ή ανύπαρκτο Επιχειρηματικό Σχέδιο (business plan). Όταν ο επιχειρηματίας δεν έχει καταγράψει τις ιδέες του στη συγκροτημένη δομή ενός Επιχειρηματικού Σχεδίου, κινδυνεύει να μην έχει αποσαφηνίσει τις απόψεις του και να έχει πολλά θολά σημεία. Η γραπτή απεικόνιση του επιχειρηματικού σχεδιασμού εκτός από την αποτελεσματικότερη επεξεργασία των δεδομένων, μας δίνει και τη δυνατότητα συχνού ελέγχου αυτών που επιθυμούμε και έχουμε βάλει σαν στόχο και αυτών που πραγματικά πετυχαίνουμε. Μπορούμε έτσι να αναπροσαρμόσουμε τον αρχικό μας σχεδιασμό με βάση τις νέες, πραγματικές επιχειρηματικές συνθήκες.

1.  Κακή εκτίμηση δεδομένων

Ένας άλλος κίνδυνος που βρίσκεται μπροστά στον νέο επιχειρηματία είναι η έλλειψη επιχειρηματικής κουλτούρας, που έχει ως επακόλουθο την υπερεκτίμηση των ικανοτήτων του. Δεν είναι ξένο στην ελληνική πραγματικότητα το φαινόμενο της άποψης ότι κανείς μπορεί να τα κάνει όλα μόνος του. Αυτός είναι ένας κίνδυνος που αφορά κατά πολύ και τους παλαιούς επιχειρηματίες, ίσως μάλιστα περισσότερο αυτούς. Είναι πολύ συνηθισμένο να συναντά κανείς τον παλαιό και πιθανώς επιτυχημένο επιχειρηματία, ο οποίος «τυφλώνεται» από την γνώση της αγοράς που έχει και συχνά δεν μπορεί να παρακολουθήσει τα νέα δεδομένα και τις αλλαγές στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Αναπόφευκτα οδηγείται σταδιακά στην αποτυχία ή στη στασιμότητα και τον μαρασμό, μια και όπως είναι γνωστό αν μια επιχείρηση δεν επεκτείνεται συνεχώς κινδυνεύει περισσότερο να μείνει εκτός αγοράς. Και στην περίπτωση αυτή το Επιχειρηματικό Σχέδιο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά, καθώς δείχνει πώς να προσδιοριστούν με ακρίβεια οι ανάγκες της επιχείρησης και οι δυνατότητες του κάθε εργαζόμενου σε αυτήν, υπαλλήλων και ιδιοκτήτη.

Τέλος, αναφέρουμε συνοπτικά και μερικούς άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία μιας νέας επιχειρηματικής δράσης, όπως η επιλογή του χρόνου και του τόπου υλοποίησης της επένδυσης, η σωστή εκτίμηση του ανταγωνισμού, η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων μάρκετινγκ, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών (Ιντερνέτ, κ.λπ.). Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό οι νέοι υποψήφιοι επιχειρηματίες, πριν από οποιαδήποτε επιχειρηματική τους δράση, να εκτιμήσουν σωστά τις συνθήκες της αγοράς στην οποία επιθυμούν να εισέλθουν και να προσδιορίσουν τις προσωπικές τους ικανότητες και φιλοδοξίες σε μια πιο ρεαλιστική βάση.

VI.   Στοιχεία του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος- Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. Α.Ε.

Ο μελλοντικός νέος επιχειρηματίας είναι χρήσιμο να γνωρίζει όλους τους φορείς και τους μηχανισμούς του χρηματοοικονομικού συστήματος, ώστε να μπορέσει η επιχείρησή του να ωφεληθεί από τις παροχές τους. Κοιτάζοντας τη διεθνή εμπειρία, θα δούμε διαφορετικά συστήματα και μηχανισμούς στήριξης της επιχειρηματικότητας με κρατική παρέμβαση, καθώς και με διοικητικά, φορολογικά και άλλα μέτρα ή και τη δημιουργία κρατικών ή ημικρατικών φορέων.

Έτσι, βλέπουμε να εφαρμόζονται οι μειωμένοι συντελεστές φορολογίας, η επιδότηση νέων θέσεων εργασίας ή μέρους του κόστους εργασίας, η κάλυψη μέρους του κόστους των επενδύσεων με επιχορήγηση (δωρεάν κεφάλαια) ή με παροχές άτοκων δανείων. Επίσης, εφαρμόζεται η κατεύθυνση της αποταμίευσης

προς επενδύσεις για ΜΕ με φορολογικές ελαφρύνσεις ή απαλλαγές, η παροχή εγγυήσεων για δάνεια τραπεζών προς ΜΕ απευθείας από το Κράτος (Υπουργεία, Ειδικοί Οργανισμοί και η δημιουργία Χρηματιστηρίου ΜΕ). Στην περίπτωση της δημιουργίας κρατικών ή ημικρατικών φορέων, συναντάμε τα ειδικά ταμεία/φορείς για τη συμμετοχή σε εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων/VC που επενδύουν σε ΜΕ, τους ειδικούς φορείς πιστοδότησης που παρέχουν τόσο εγγυήσεις σε δάνεια τραπεζών και πράξεις Leasing, Factoring & VC, όσο και δάνεια σε ΜΕ και τα ταμεία εγγυήσεων και αντεγγυήσεων (βλ. παρακάτω πίνακα του Ταμείου Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων).

Ένας φορέας που λειτουργεί στη χώρα μας και έχει ως στόχο τη διευκόλυνση της πρόσβασης στο χρηματοπιστωτικό και χρηματοοικονομικό σύστημα των ελληνικών μικρών επιχειρήσεων, είναι το Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών και Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων (Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. Α.Ε.). Επιπλέον, καλύπτοντας μεγάλο μέρος των οικονομικών και εμπορικών κινδύνων τους, συμπληρώνει τα κενά και τις ανάγκες της ελληνικής αγοράς και ολοκληρώνει το υφιστάμενο σύστημα. Σκοπός του είναι η ενθάρρυνση, προτροπή όσων γίνεται περισσότερων κοινωνικό-οικονομικών ομάδων στο επιχειρείν και, παράλληλα, ο περιορισμός των συνεπειών από μια ενδεχόμενη αποτυχία. Αυτό διασφαλίζεται με την απαλλαγή της προσημείωσης υποθήκης της μόνιμης και μοναδικής κατοικίας του επιχειρηματία, αφού το Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. του παρέχει εγγύηση.

Παράλληλα, γίνεται κάλυψη των οικονομικών του αναγκών με χαμηλό κόστος και ταυτόχρονα περιορίζεται η τοκογλυφία και η παραοικονομία σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων. Ακόμη, προωθείται η εταιρική και ερευνητική κουλτούρα και ενθαρρύνεται η αύξηση του μεγέθους και της εξωστρέφειας των μικρών επιχειρήσεων, με τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων και την ανάπτυξη αντίστοιχων διαδικασιών παραγωγής, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Έτσι, στις βασικές επιδιώξεις της πρωτοβουλίας αυτής εντάσσεται η υποστήριξη χιλιάδων μικρών επιχειρήσεων που έχουν μόλις ιδρυθεί ή λειτουργούν όλων των κλάδων της οικονομίας, σε όλα τα στάδια του επιχειρηματικού κύκλου (εκκίνηση, ανάπτυξη, ωρίμανση, διεθνοποίηση, αναδιάρθρωση, διαδοχή). Ακόμη επιδιώκεται η αγορά επιχειρήσεων που έχουν δυσκολία στην πρόσβαση χρηματοδότησης, και η υποστήριξη δραστηριοτήτων υψηλού κινδύνου. Έως σήμερα, το Τ.Ε.Μ.Π.Μ.Ε. έχει συνάψει συμβάσεις με 15 εμπορικές τράπεζες (Αγροτική, Γενική, Εθνική, Εμπορική, Eurobank Εργασίας, Ελληνική, FBB, Κύπρου, NovaBank, Λαϊκή, Πειραιώς, Probank, OmegaBank, Εγνατία, AspisBank).

Μια μικρομεσαία επιχείρηση μπορεί να ωφεληθεί από τα παραπάνω ως εξής: πρέπει να απευθυνθεί σε μια τράπεζα και εάν αυτή κρίνει οικονομικά βιώσιμο το Επιχειρηματικό Σχέδιο και επιθυμεί την εγγύηση του Ταμείου, τότε θα ενημερώσει την επιχείρηση για τα προγράμματα του ταμείου, θα συμπληρώσουν μια αίτηση

εγγυοδοσίας και θα την αποστείλουν στο Ταμείο. Αυτό θα απαντήσει εντός 20 ημερών και σε περίπτωση θετικής απάντησης υπογράφεται σχετική σύμβαση πίστωσης τράπεζας και επιχείρησης, καθώς και εγγυητική πράξη μεταξύ τράπεζας και Ταμείου.

Πίνακας: «Προσφορά βασικών προϊόντων ελληνικού χρηματοπιστωτικού και χρηματοοικονομικού συστήματος»

    ΦΟΡΕΙΣ    ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ  ΠΟΣΟΣΤ. ΚΑΛΥΨΗΣ ΑΝΑΓΚΩΝ    ΟΡΟΙ  ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΓΙΑ ΜΕ
        Εμπορικές επενδυτικές, συνεταιριστικές Τράπεζες -> Νεοσύστατες & υφιστάμενες          Βραχ/πρόθ. δάνειαΜ/Μ δάνεια   Εγγυητικές επιστολές            ≤80% ενός επενδυτικού σχεδίουΑυστηρά κριτήρια(έλεγχοι φερεγγυότητας ΜΕ, προοπτικές, δυνατότητα εκπλήρωσης υποχρεώσεων, εμπράγματες εξασφαλίσεις κ.λπ.)Υψηλό σχετικά κόστος, αλλά επιλογή από ΜΕ μεταβλητού ή σταθερού επιτοκίου και νομίσματος          Το     χαμηλότερο κόστος στην αγορά
        Εταιρείες Factoring -> Υφιστάμενες        Προκαταβολές   Ασφάλιση Εξαγωγών  ≤80% της αξίας των τιμολογίων ≤100% της αξίας των τιμολογίων          – Αυστηρά κριτήρια και έλεγχος των Πελατών των ΜΕ  Υψηλότερο κόστος σε σχέση με κόστος βραχ/πρόθ. τραπεζ. δανεισμού
        Εταιρείες Leasing   -> Υφιστάμενες    Χρηματοδ. Μίσθ.   Αντίστρ. Μίσθωση   Leasing Αυτοκ.   Leasing Ακινήτ.        100% μιας επένδυσης        – Αυστηρά κριτήρια (όπως τραπεζικά)Το πιο υψηλό σχετικά κόστος στην αγορά (με εξαίρεση το VC)
  Εταιρείες Επιχειρηματικών Συμμετοχών/VC -> Κυρίως σε υφιστάμενες        – Συμμετοχή σε μετοχικό κεφάλαιο      <50% του μετοχικού κεφαλαίου    – Αυστηρά κριτήρια (έλεγχος φερεγγυότητας ΜΕ, προοπτικές ΜΕ, σοβαρότητα διοίκησης ΜΕ κ.λπ.)Το      υψηλότερο κόστος στο χρημ/πιστωτ. Χρημ/οικ. σύστημα
  ΤΕΜΠMΕ Α.Ε.   -> Νεοσύστατες & υφιστάμενες– Εγγυήσεις & Αντεγγυήσεις για όλα τα παραπάνω προϊόντα    ≤80% του κινδύνου      – Βαθμολόγηση αιτημάτων  Μόνο χαμηλή προμήθεια

1.  Ο νέος αναπτυξιακός νόμος

Κίνητρα για ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια στους τομείς του εμπορίου, της μεταποίησης, του τουρισμού και της παροχής υπηρεσιών προσφέρει ο νέος Επενδυτικός Νόμος, με ποσοστά επιχορηγήσεων έως και το 55%, ανεξαρτήτως του αν μια επιχείρηση είναι παλαιά ή νέα. Ο νέος επενδυτικός νόμος δίνει την δυνατότητα για ίδρυση ή εκσυγχρονισμό επιχειρήσεων με ποσοστό συμμετοχής στο 25% του επενδυτικού σχεδίου.

Οι επιχορηγήσεις παρέχονται είτε ως ποσά χρηματικής ενίσχυσης για τις δαπάνες, είτε ως επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης ή ως φοροαπαλλαγή ή ως επιχορήγηση του κόστους δημιουργούμενης θέσης απασχόλησης. Παράλληλα, προστίθεται ένα 5% εφόσον συντρέχει μία από τις παρακάτω περιπτώσεις:

  • Εγκατάσταση των επιχειρήσεων εντός Β.Ε.Π.Ε
    • Ίδρυση ξενοδοχειακής μονάδος τουλάχιστον 4 ή 5 αστέρων.
    • Εκσυγχρονισμό παραδοσιακού ή διατηρητέου ξενοδοχείου.
    • Μετατροπή παραδοσιακού ή διατηρητέου σε ξενοδοχειακή μονάδα.
    • Εκσυγχρονισμό ξενοδοχείου με αναβάθμιση του σε κατηγορία 4 ή 5 αστέρων.
    • Εγκατάσταση τουριστικών επιχειρήσεων σε Π.Ο.Τ.Α
    • Νεοϊδρυόμενοι φορείς που δεν έχουν παρέλθει έτος από την σύσταση τους.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, όπως αυτές ορίζονται από την κοινοτική νομοθεσία, παρέχεται επιπλέον ποσοστό ενίσχυσης

15% εκτός των επιχειρήσεων του τομέα μεταφορών. Με κοινή υπουργική απόφαση καθορίζεται το συγκεκριμένο ποσοστό ανά νόμο βάση του κριτηρίου του Α.Ε.Π της περιοχής. Η επιχορήγηση, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπερβεί το 55%. Η κατάθεση των αιτήσεων γίνεται δεκτή σε όλη τη διάρκεια του έτους.

VII. Venture Capital: Ενίσχυση στον νέο επιχειρηματία

Είναι γεγονός ότι ο νέος επιχειρηματίας προβληματίζεται συχνά στην εύρεση των απαραίτητων κεφαλαίων για να αρχίσει τη δραστηριότητά του και να την υποστηρίξει στο πρώτο διάστημα μέχρι να αρχίσει η κανονική εισροή κερδοφορίας. Για τον σκοπό αυτό υπάρχουν πολλές λύσεις, με αυτή του Venture Capital να αποδεικνύεται ελκυστική για πολλούς νέους επιχειρηματίες.

1.  Σχετικά με το Venture capital

Πρόκειται για κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών και ο όρος Venture Capital ερμηνεύεται ως μέσο-μακροπρόθεσμες επενδύσεις υψηλής απόδοσης και υψηλού κινδύνου με συμμετοχή στα ίδια κεφάλαια νέων ή ταχέως αναπτυσσόμενων μη εισηγμένων επιχειρήσεων.

Εναλλακτικά, μπορούμε να ορίσουμε το Venture Capital ως έναν τρόπο χρηματοδότησης της ίδρυσης, ανάπτυξης ή εξαγοράς μιας εταιρείας, βάσει του οποίου ο επενδυτής αποκτά τμήμα του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας ως αντάλλαγμα για την παροχή χρηματοδότησης. Κυρίως στηρίζει τις ανάγκες δυναμικών και γρήγορα αναπτυσσόμενων εταιρειών που χρειάζονται ίδια κεφάλαια για να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξή τους.

Η κεφαλαιακή ενίσχυση μιας εταιρείας είναι δυνατή τόσο σε αρχικό στάδιο (σποράς ή εκκίνησης) όσο και σε μεταγενέστερο (ανάπτυξης ή εξαγοράς). Οι αποδόσεις στις οποίες αποβλέπουν οι χρηματοδότες είναι ανάλογες του επιχειρηματικού κινδύνου που αναλαμβάνουν. Επιπλέον, το Venture Capital χρησιμοποιείται συχνά και στην περίπτωση μεταβίβασης της εταιρικής ιδιοκτησίας είτε σε μετόχους μειοψηφίας, είτε σε ομάδες στελεχών των εταιρειών (management buy-outs), προσφέροντας την απαιτούμενη χρηματοδότηση για την επίτευξη των επιχειρηματικών τους στόχων.

Η χρηματοδότηση Venture Capital πραγματοποιείται συνήθως μέσω αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, κατά την οποία δε συμμετέχουν οι υφιστάμενοι μέτοχοι προκειμένου να συμμετάσχει η εταιρεία επιχειρηματικών κεφαλαίων. Οι εταιρείες Venture Capital χρησιμοποιούν και διάφορα άλλα εργαλεία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις τους, όπως προνομιούχες μετοχές ή μετατρέψιμα ομολογιακά δάνεια. Ως επί το πλείστον, ο κύριος μέτοχος εξακολουθεί να διατηρεί τον έλεγχο της εταιρείας του μετά την επένδυση του χρηματοδότη.

Το Venture Capital αποτελεί μια σχετικά νέα μορφή χρηματοδότησης που πρωτοεμφανίστηκε στις Η.Π.Α. μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ελλάδα άρχισε να αναπτύσσεται με μεγάλη επιτυχία από τις αρχές της δεκαετίας του ‘90. Η χρηματοδότηση μέσω του θεσμού αυτού έχει οδηγήσει σε εντυπωσιακή ανάπτυξη πολλές από τις επιχειρήσεις που την αξιοποίησαν. Τέτοιες περιπτώσεις στη χώρα μας αποτελούν οι εταιρείες Goody’s, Γερμανός και Chipita, ενώ σε άλλες χώρες, γνωστά παραδείγματα εταιρειών που χρηματοδοτήθηκαν με τον τρόπο αυτό είναι οι Microsoft, Amazon.com και Yahoo!

Το venture capital αναπτύσσεται με υψηλούς ρυθμούς παγκοσμίως ενώ, σύμφωνα με αποτελέσματα ερευνών, οι εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτή τη μορφή χρηματοδότησης αναπτύσσονται ταχύτερα από τους ανταγωνιστές τους.

Επιχειρηματικές ικανότητες

Παρακάτω παρατίθενται μερικά on-line tests επιχειρηματικότητας μέσω των οποίων μπορείτε να ερευνήσετε τις δυνατότητές σας σαν επιχειρηματίας:

·         Πρόγραμμα Επιχειρηματικότητας από το Γραφείο Διασύνδεσης του ΤΕΙ Κρήτης, http://epix.career.teiher.gr/quiz.asp

·         Entrepreneur’s Quiz, http://www.donbarker.com/quiz/

·         Small Business Development Center, Entrepreneur’s Quiz, http://www.hrsbdc.org/start/quiz/

·         Small Business Centre-Waterloo Region, Take the Entrepreneurship Quiz, http://www.bizenterprisecentre.com/documents/Entrepreneurship_Quiz.p df

·         The Small Business Knowledge Base Home Page, The Entrepreneur Test, http://www.bizmove.com/other/quiz.htm

·         RoundOne: The Entrepreneur’s Playbook, Entrepreneurship Quiz Index, http://www.roundone.com/

 

 

  1. Εισαγωγή – Επιχειρησιακή δεοντολογία

1.  Φιλοσοφικές προσεγγίσεις ηθικής.

  1. Τελεολογική (Teleology)
    1. Ηθικά σωστή συμπεριφορά θεωρείται αυτή που οδηγεί στα επιθυμητά αποτελέσματα.
    1. Εγωιστική (σωστό είναι ότι εξυπηρετεί τα προσωπικά συμφέροντα).
    1. Ωφελιμιστική(Μεγιστοποίηση της ωφέλειας για όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα. Συνεχής σύγκριση κόστους και ωφέλειας για όλους τους εμπλεκόμενους δηλαδή για όλες τις ομάδες συμφερόντων).
  • Δεοντολογική (deontology)
    • Έμφαση στο σεβασμό των δικαιωμάτων του ατόμου και στις προθέσεις του περισσότερο, παρά στις συνέπειες μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς.
  • Σχετική (relativist)
    • «Ότι κάνουν όλοι». Το άτομο παρατηρεί τις πράξεις των μελών της ομάδας και υιοθετεί την υπερισχύουσα συμπεριφορά.
  • Απόλυτα ηθική (Virtue ethics)
    • Υιοθέτηση συμπεριφοράς που βασίζεται στις κοινά παραδεκτές ηθικές αξίες όπως η πίστη, η αφοσίωση, η τιμιότητα, η ειλικρίνεια.

2.  Έννοια του Business Ethics (Επιχειρηματική Ηθική – Δεοντολογία).

Κάθε ανθρώπινη οργάνωση διοικείται από ανθρώπους και οι άνθρωποι έχουν ηθικές αξίες, όπως επίσης έχουν και επιθυμίες για την απόκτηση ισχύος. Με τον ίδιο τρόπο που το χρήμα παρεμβαίνει στην ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών, παρεμβαίνει και στην απόκτηση και διατήρηση της προσωπικής ισχύος. Ευσταθεί, συνεπώς η διατύπωση ότι η επιθυμία για την απόκτηση χρήματος στοχεύει ουσιαστικά στη δυνατότητα εφοδιασμού με αγαθά και υπηρεσίες, καθώς και για την απόκτηση δύναμης.

Οι νόμοι και κάθε μορφής κανονισμοί, καθορίζουν τα όρια της απόκτησης και χρήσης της δύναμης. Το πολυμήχανο της ανθρώπινης σκέψης, όμως, οδηγεί σε νέες πολυπλοκότητες που δεν είναι δυνατό να προβλέπονται από το κανονιστικό πλαίσιο. Άλλωστε όσο πολυπλοκότερο είναι το κανονιστικό πλαίσιο, τόσο ευκολότερη είναι η παραβίαση των ορίων που θέτει.

Οι ηθικές αξίες (values) και αρχές (principles) των προσώπων μεταβιβάζονται στον οργανισμό που ηγούνται ή συμμετέχουν στη διοίκηση, στο μέτρο που εξυπηρετείται

η ανάπτυξη αυτού του οργανισμού. Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκονται πολύ συχνά οι ηγέτες και όσοι συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων, ενώπιον ηθικών διλημμάτων και να καλούνται να λάβουν θέση.

Παράλληλα, τα πρόσωπα και οι οργανισμοί ασκούν επάγγελμα, αναπτύσσουν συνεργασίες, διαθέτουν προϊόντα ή και υπηρεσίες και διαθέτουν ισχύ, την οποία διαχειρίζονται.

Αν αποδεχτούμε ότι τα πρόσωπα που ασκούν επάγγελμα και οι κάθε μορφής οργανισμοί, ακόμη και αυτοί που είναι πράγματι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, εργάζονται για την απόκτηση ισχύος, τότε δημιουργείται άμεσα μια αντίφαση με ότι αφορά την ηθική. Τα πρόσωπα και οι οργανισμοί, αποδέχονται τις αρχές άσκησης ενός επαγγέλματος, προκειμένου να αποκτήσουν ισχύ, ανεξάρτητα από την τήρηση αυτών των αρχών.

Όλες οι κοινωνίες, προκειμένου να ευημερήσουν, διαμορφώνουν πλαίσια ορθολογικής επαγγελματικής δράσης, ώστε να διευκολύνονται οι συναλλαγές μέσα από τη διαμόρφωση συστημάτων εμπιστοσύνης.

Έτσι, σχεδόν όλα τα επαγγέλματα, είτε αυτά ασκούνται ατομικά, είτε ομαδικά από οργανισμούς, έχουν αναπτύξει έναν «κώδικα δεοντολογίας». Ενώ οι κώδικες αυτοί έχουν ως στόχο την προστασία αυτών που ασκούν το επάγγελμα, ώστε να μεγιστοποιείται και να διατηρείται η δύναμη αυτών που εμπλέκονται στην άσκηση του επαγγέλματος, μέσα από την απόκτηση της εμπιστοσύνης στην ικανότητα άσκησης του επαγγέλματος, όλοι οι υπόλοιποι συνεργαζόμενοι βασίζουν την εμπιστοσύνη σε πρόσωπα και οργανισμούς στην προσωπική (ή και οργανωσιακή, πάντως πρόσωπα την εκφράζουν) διορατικότητα.

Προκειμένου να τεθούν βάσεις για την επέκταση της εμπιστοσύνης σε όλους τους συνεργαζόμενους, οι ίδιες οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν στη δεκαετία του 70 την προσπάθεια διαμόρφωσης μιας «δεοντολογίας», που επειδή οι συνεργαζόμενοι καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των μελών της κοινωνίας, ενσωματώνει τις γενικές ηθικές αρχές, όπως αυτές εξελίσσονται.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η διαμόρφωση μιας «επιχειρηματικής δεοντολογίας», η οποία να ικανοποιεί:

  • Το κοινό περί δικαίου αίσθημα.
    • Την εμπιστοσύνη των συνεργαζομένων.
    • Την κοινωνική αποδοχή της άσκησης του επαγγέλματος.

Για το σκοπό αυτό, ολοένα και περισσότερες μεγάλες επιχειρήσεις, διατυπώνουν κωδικοποιημένα, τις αξίες και τις αρχές που διέπουν την άσκηση της επιχειρηματικής δράσης, σε σχέση με τις γενικά διαμορφωμένες αρχές περιορισμού της επιβολής ισχύος σε όποιον θεωρείται ασθενέστερος.

1.  Σε ποιόν απευθύνεται.

Τα φυσικά και Νομικά Πρόσωπα που συνεργάζονται με όσους ασκούν επάγγελμα, είτε αυτοί είναι πρόσωπα είτε οργανισμοί, μπορούν να τοποθετηθούν σε

κατηγορίες, που η κάθε μία απαιτεί εξισορρόπηση. Η κάθε κατηγορία προσπαθεί να μεγιστοποιήσει τα μακροχρόνια οφέλη της με τη μικρότερη δυνατή θυσία.

Παράλληλα, η κάθε κατηγορία συνίσταται από πρόσωπα που ενεργούν αυτοτελώς ή για λογαριασμό του οργανισμού που τους έχει εξουσιοδοτήσει να τον εκφράζουν, δεν παύουν όμως να έχουν τους προσωπικούς τους ηθικούς περιορισμούς.

Χωρίς να υπονοείται ότι η επιδίωξη του προσωπικού συμφέροντος κατατάσσεται με κάποιο συγκεκριμένο και προκαθορισμένο τρόπο, γίνεται μια προσπάθεια από τον Ακαδημαϊκό και τον επιχειρηματικό κόσμο, να διερευνηθούν οι συγκρούσεις συμφερόντων, ομαδοποιημένα.

Μια γενικευμένη κατηγοριοποίηση, που λαμβάνει υπόψη τη σύγκρουση συμφερόντων, την οποία καλείται να λάβει υπόψη η «δεοντολογία», περιλαμβάνει τις ομάδες ενδιαφερομένων:

  • Τους συμμέτοχους στο κεφάλαιο μιας επιχειρηματικής δραστηριότητας, που θέλουν να πεισθούν ότι αυτοί που αποφασίζουν για τις δράσεις οι οποίες χρησιμοποιούν τη δική τους αποταμίευση, το κάνουν για να μεγιστοποιήσουν την απόδοση του κεφαλαίου, σε αναλογία με αυτό που έχει ο καθένας διαθέσει.
    • Τους αγοραστές των αγαθών ή υπηρεσιών, που αναμένουν να παραλάβουν αυτό που πρόκειται να πληρώσουν.
    • Τους δανειστές, που θέλουν να διασφαλίσουν την επιστροφή των αποταμιεύσεων που διέθεσαν, μαζί με δίκαιο τίμημα για τη χρήση του.
    • Τους εργαζόμενους, που επιθυμούν τη μεγιστοποίηση των αμοιβών τους, τη συνέχιση της εργασιακής και μισθοδοτικής τους σχέσης.
    • Τους διαχειριστές των κοινών υποδομών και υπηρεσιών, που ενδιαφέρονται για την κάλυψη του κόστους τους.
    • Τους ανταγωνιστές, που ανησυχούν για την καταδολίευση των συμφωνημένων (έστω και σιωπηρά και ενδεχομένως ύποπτα) κανόνων.
    • Τις κοινωνικές οργανώσεις, που ενδιαφέρονται για ό,τι τα μέλη τους θεωρούν πρέπον προς την επίτευξη κοινωνικής δικαιοσύνης.
    • Τις οργανώσεις ηθικού προσανατολισμού, που προσπαθούν να γενικεύσουν την εφαρμογή των δικών τους αξιών και αρχών.

Παρά το γεγονός ότι η παράθεση των κατηγοριών δείχνει αδυναμία γεφύρωσης των αντιθέσεων, οι μέχρι σήμερα προσπάθειες διαμόρφωσης κωδίκων επιχειρηματικής και επαγγελματικής συμπεριφοράς, έχουν ήδη επιτύχει να διαμορφώσουν ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο, τόσο ώστε οι υπερβάσεις του να θεωρούνται «σκάνδαλα».

II.       Κοινωνική ευθύνη επιχειρήσεων

Γιατί μια επιχείρηση πρέπει να είναι κοινωνικά υπεύθυνη;

  • Γιατί το απαιτεί όλο και περισσότερο η κοινωνία.
  • Γιατί μακροχρόνια βελτιώνει τη φήμη και τη δημόσια εικόνα της επιχείρησης αλλά και την αφοσίωση των εξωτερικών και των εσωτερικών πελατών της.
  • Γιατί οι άλλες επιχειρήσεις (του κλάδου, της περιοχής κ.λπ.), είναι κοινωνικά υπεύθυνες.
  1. Επιχειρηματική ηθική είναι το σύνολο των κανόνων και των αρχών που ωθούν τη συμπεριφορά των ατόμων στο χώρο των επιχειρήσεων.
  • Κοινωνική ευθύνη επιχειρήσεων είναι η υποχρέωση μιας επιχείρησης να μεγιστοποιεί τις θετικές της επιδράσεις στην κοινωνία και να ελαχιστοποιεί τις αρνητικές. Άρα η επιχειρηματική ηθική αποτελεί τμήμα της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων δεδομένου ότι σχετίζεται με θέματα που αφορούν τις επιπτώσεις της λειτουργίας της επιχείρησης, στην κοινωνία. Σύμφωνα με τον καθηγητή Carroll η κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων αναπτύσσεται σαν μια πυραμίδα περιλαμβάνοντας τέσσερις περιοχές οι οποίες παρουσιάζονται παρακάτω.

I.                 Ιστορική εξέλιξη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικής ηθικής

1.  Πριν το 1970.

Η οικονομική κρίση του 1930 και ο Παγκόσμιος πόλεμος κατέδειξαν την ανάγκη για κοινωνική πολιτική και την ανάπτυξη κοινωνικής συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων, επιχειρηματιών και κοινωνικών ομάδων. Η οικονομική ανάπτυξη των δεκαετιών 1950-1960 έδωσε την ευκαιρία στην Ευρώπη να αναπτύξει αξιοσημείωτη κοινωνική πολιτική ενώ η συνθήκη της Ρώμης και η δημιουργία της ΕΟΚ και στη συνέχεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτέλεσε σημαντικό μοχλό βελτίωσης των συνθηκών και των όρων απασχόλησης στους εργασιακούς χώρους. Όμως για πολλά χρόνια ο στόχος των επιχειρήσεων ήταν ένας και μοναδικός και συνώνυμος της «μεγιστοποίησης του κέρδους», γεγονός που αποτέλεσε το βασικό πιστεύω των στελεχών χαρακτηρίζοντας ανάλογα τη συμπεριφορά τους. Στην Αμερική το γεγονός αυτό, δημιούργησε αρνητικές εντυπώσεις για τις επιχειρήσεις δίνοντας αφορμή για την ανάπτυξη κινημάτων από άτομα, ομάδες, οργανώσεις με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών και των εργαζομένων. Ταυτόχρονα ψηφίστηκαν και οι σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις.

Αρχικά, τα ηθικά διλήμματα στον κόσμο των επιχειρήσεων αποτέλεσαν αντικείμενο συζήτησης από θρησκευτική άποψη. Τονίζονταν τα δικαιώματα των εργαζομένων αναφορικά με τις συνθήκες εργασίας ενώ κολλέγια και πανεπιστήμια σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, εισήγαγαν τη διδασκαλία μαθημάτων κοινωνικής ηθικής.

Με την ανάπτυξη των απρόσωπων επιχειρήσεων και την αύξηση των μετόχων και την κοινωνική πίεση, αρχίζει σιγά-σιγά να επικρατεί η αντίληψη ότι τα διοικητικά στελέχη και γενικότερα η διοίκηση μιας εταιρίας είναι βέβαια υπεύθυνα απέναντι στους μετόχους για τα οικονομικά αποτελέσματα και την κατάσταση της επιχείρησης αλλά οφείλουν ταυτόχρονα να ικανοποιούν τα συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων με τις οποίες συνεργάζονται: ομάδες πελατών, προμηθευτών, κοινωνικό σύνολο.

2. Περίοδος 1970-1990

  • Καθηγητές ξεκινούν να γράφουν και να διδάσκουν για επιχειρηματική ηθική και κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων.
  • Φιλόσοφοι εφαρμόζουν θεωρίες ηθικής και φιλοσοφικές αναλύσεις προκειμένου να διερευνηθεί ο τομέας της επιχειρηματικής ηθικής.
  • Οι επιχειρήσεις αρχίζουν να ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο για τη δημόσια εικόνα τους και ασχολούνται με θέματα δεοντολογίας και ηθικής.
  • Δημιουργούνται κέντρα, ινστιτούτα μελέτης και οργανώνονται συνέδρια.
  • Οι ερευνητικές προσπάθειες επικεντρώνονται στο να προσδιορίσουν τα ηθικά διλήμματα και τις επιπτώσεις τους άλλα και να καθορίσουν τις πιθανές συμπεριφορές των διοικητικών στελεχών. Δωροδοκίες, παραπλανητική διαφήμιση, ασφάλεια προϊόντων, προστασία περιβάλλοντος, είναι ορισμένα από τα θέματα για τα οποία γίνεται ευρεία συζήτηση.
  • Οι επιχειρήσεις όλο και περισσότερο καλούνται να συμβάλλουν στην επίλυση προβλημάτων που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας όπως υγιεινή και ασφάλεια εργαζομένων, ακίνδυνη χρήση προϊόντων κ.λπ.

3. Δεκαετία 1990

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις Η.Π.Α. δίνεται όλο και περισσότερη έμφαση στην ποιότητα ζωής μέσα στον εργασιακό χώρο με αποτέλεσμα να αναπτύσσονται ειδικά προγράμματα βελτίωσης ποιότητας ζωής, ενώ δίνεται έμφαση από τις επιχειρήσεις στη δημιουργία συνθηκών που θα βοηθήσουν στην πρόληψη ηθικών διλημμάτων και θα δημιουργήσουν κανόνες δεοντολογίας (κώδικες ηθικής, δημιουργία ειδικών τμημάτων, ανάπτυξη προγραμμάτων δεοντολογίας).

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και περισσότερο δίνεται έμφαση στην ευθύνη του εργοδότη για πρόληψη επαγγελματικών ασθενειών και ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, υιοθετείται η φιλοσοφία για δημόσια λογοδοσία των επιχειρήσεων, εκδίδονται «ομοσπονδιακές οδηγίες ποινών για τις οργανώσεις» και δημιουργούνται «επιτροπές ποινών» οι οποίες επιβάλλουν πρόστιμα εάν οι εργαζόμενοι μιας επιχείρησης παρανομήσουν και στη συγκεκριμένη αυτή επιχείρηση δεν υφίσταται κάποιο πρόγραμμα δεοντολογίας. Ειδικότερα, η σύνδεση της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και του κράτους επιτυγχάνεται μέσω της κοινωνικής πολιτικής η οποία διακρίνεται (Καραγιώργος, 1996):

  1. Δημόσια κοινωνική πολιτική
  • Πολιτική δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις εργατικής πολιτικής στους αντίστοιχους τομείς.
  • Πολιτική λοιπού κοινωνικού συνόλου, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις κοινωνικού περιεχομένου για ειδικές κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες, άτομα με ειδικές ανάγκες).
    • Ευρύτερη κοινωνική πολιτική, που περιλαμβάνει ρυθμίσεις για το κοινωνικό σύνολο γενικά όπως προστασία δημόσιας υγείας, προστασία του περιβάλλοντος, προστασία καταναλωτών.
  • Ιδιωτική κοινωνική πολιτική
  • Επιχειρηματική (εργοστασιακή, έξω-εργοστασιακή, αφανής)
    • Έξω-επιχειρηματική (έργο φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, πολιτιστικών συλλόγων)

Τα τελευταία χρόνια και με βάση τα παραπάνω κερδίζουν έδαφος δύο απόψεις.

  1. «Έμφαση στους πόρους» (Resource based view), σύμφωνα με την οποία η δυνατότητα μιας επιχείρησης να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του σημερινού περιβάλλοντος θα εξαρτηθεί από την ποιότητα και την ποσότητα των διαθέσιμων σε αυτή πόρων. Μια επιχείρηση θα έχει διατηρήσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (competitive advantage) εφόσον οι παράγοντες που το δημιουργούν υποστηρίζονται από υποστηρίζονται από πόρους που δεν αντιγράφονται εύκολα από τους ανταγωνιστές. Η σχέση της επιχείρησης με το φυσικό της περιβάλλον (natural resource – based view of the firm), η σχέση της με την κοινωνία-με την έννοια της κοινωνικής ευθύνης, αλλά και η διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, συμβάλλουν στη δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος (Hammel & Prahalad, 1994. Litz, 1996. Hart, 1995.)
  2. «Γνωστοποίηση των πληροφοριών της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων». Δεδομένου ότι το κοινωνικό σύνολο ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για το κοινωνικό έργο των επιχειρήσεων, οι επιχειρήσεις προσπαθούν να βρουν σύστημα μέτρησης και παρουσίασης των κοινωνικών τους δραστηριοτήτων. Σαν αποτέλεσμα αναπτύχθηκε η λογιστική κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων που είναι ο κλάδος της λογιστικής που ασχολείται με την παροχή πληροφοριών που αναφέρονται στις δραστηριότητες των επιχειρήσεων που προκαλούν κοινωνικές επιπτώσεις (Καραγιώργος 1996).

 

I.             Οργανωσιακή κουλτούρα και επιχειρηματική δεοντολογία

1.  Οργανωσιακή κουλτούρα.

Οργανωσιακή κουλτούρα είναι το σύνολο των αξιών, ο τρόπος σκέψης και οι στάσεις που διέπουν τα μέλη μιας οργάνωσης κα διδάσκονται στα νέα μέλη. Εκφράζεται σε δύο επίπεδα με εμφανή χαρακτηριστικά (σλόγκαν, τελετές, κώδικας ντυσίματος, διευθέτηση χώρων) και αφανή χαρακτηριστικά (αξίες, πιστεύω, συναισθήματα, τρόπος σκέψης). Η οργανωσιακή κουλτούρα εξυπηρετεί τους εξής στόχους:

  1. Εσωτερική ολοκλήρωση: Οι εργαζόμενοι αναπτύσσουν ομαδικό συναίσθημα γνωρίζοντας τι να κάνουν, πώς να ενεργήσουν, πώς να επικοινωνήσουν, με ποιο τρόπο θα προχωρήσουν στην λήψη μιας απόφασης. Με άλλα λόγια, γνωρίζουν ποια συμπεριφορά είναι αποδεκτή και ποια δεν είναι και αυτό αποτελεί φορέα εσωτερικής ολοκλήρωσης.
  2. Εξωτερική ολοκλήρωση: Με ποιους τρόπους η οργάνωση πετυχαίνει τους στόχους της συνδιαλεγόμενη με το εξωτερικό της περιβάλλον.

2. Κουλτούρα και στρατηγική.

Η επιχειρησιακή στρατηγική και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης θεωρούνται παράγοντες που επιδρούν σημαντικά στη διαμόρφωση της επιχειρηματικής κουλτούρας. Διακρίνουμε κατά Demisson:

  1. Κουλτούρα προσαρμογής (Adaptability culture). Δημιουργείται όταν η στρατηγική δίνει έμφαση στο εξωτερικό περιβάλλον το οποίο στη δεδομένη περίπτωση απαιτεί ευελιξία και αλλαγή προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των καταναλωτών. Ενθαρρύνεται η συνεχής διερεύνηση του (άμεσου) εξωτερικού περιβάλλοντος και βέβαια η αξιοποίηση των μηνυμάτων που λαμβάνονται από αυτό.
  2. Κουλτούρα αποστολής (Mission culture). Εξυπηρετεί ένα σχετικά σταθερό περιβάλλον. Δίνει έμφαση στο όραμα, την αποστολή και στη μελλοντική θέση της επιχείρηση.
  3. Συμμετοχική κουλτούρα (Involvement – Democratic culture). Έμφαση στη συμμετοχή και εμπλοκή των εργαζομένων, αλλά και στη γρήγορη αλλαγή του περιβάλλοντος.
  • Κουλτούρα συνέπειας (Consistency culture): Αναπτύσσεται σε σχετικά σταθερό περιβάλλον, δίνει έμφαση στην παράδοση, στην τήρηση των πολιτικών και στα σύμβολα. Χαρακτηρίζεται από τυπικότητα, δεδομένου ότι έτσι πιστεύεται πως επιτυγχάνονται οι στόχοι.

3.  Οργανωσιακή κουλτούρα και ηθικές αξίες.

Οι ηθικές αξίες θεωρούνται πιο σημαντικές αξίες μιας οργανωσιακής κουλτούρας. Αποτελούν κώδικα αρχών και αξιών αποδεκτό από την κοινωνία και το άτομο, σχετικά με το είναι σωστό και τι λάθος, τι είναι ηθικό ή ανήθικο, δίκαιο ή άδικο κ.λπ. Διακρίνονται από τις νομοθετικές ρυθμίσεις που δημιουργούνται από την πολιτεία και αποτελούν ένα κωδικοποιημένο σύνολο αρχών που προσδιορίζουν τη συμπεριφορά των ατόμων, δεδομένου ότι οι ηθικές αξίες ρυθμίζουν ότι δεν ρυθμίζεται από τη νομοθεσία. Έτσι, ηθικό δίλημμα προκύπτει όταν κάθε εναλλακτική λύση θεωρείται ως μη αποδεκτή γιατί αντιτίθεται στις ηθικές αξίες. Τα ηθικά διλήμματα μειώνονται και οι επιλογές γίνονται πιο εύκολες όταν οι ηθικές αξίες ενσωματώνονται στην επιχειρησιακή κουλτούρα.

4.  Πηγές ηθικών αξιών στις οργανώσεις.

  1. Προσωπική ηθική των μελών.
  • Πιστεύω
    • Αξίες
  • Οργανωσιακή κουλτούρα.
  • Τελετές επιβράβευσης
    • Σύμβολα
    • Ιστορία επιχείρησης
  • Οργανωσιακά συστήματα και πολιτικές.
  • Κώδικας ηθικής
    • Συστήματα ανταμοιβών
    • Προαγωγές
    • Εκπαίδευση
  • Στρατολόγηση, επιλογή
    • Δομή
    • Ηγεσία και συμπεριφορά προϊσταμένων
    • Ασφάλεια και προστασία εργαζομένων
    • Συμπεριφορά συναδέλφων

5. Τρόποι ενσωμάτωσης των ηθικών αξιών στην οργανωσιακή κουλτούρα.

  1. Καθορισμός υπευθυνότητας
  • Μέθοδοι επικοινωνίας
  • Εκπαίδευση
  • Παράδειγμα προϊσταμένων
  • Ανατροφοδότηση και αξιολόγηση προγράμματος

 

I.           Επιχειρησιακή ηθική και διοίκηση ανθρωπίνων πόρων

1.  Σεβασμός των δικαιωμάτων των εργαζομένων.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων και η «οργανωσιακή δικαιοσύνη» (organizational justice), είναι ένας ταχύτατα εξελισσόμενος κλάδος της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων προς μια πολύ βασική ομάδα συμφερόντων, τους εργαζόμενους.

Βεβαίως τα συντάγματα των διαφόρων χωρών μπορεί να θεμελιώνουν ατομικά δικαιώματα όπως η ελευθερία του λόγου, του συνεταιρίζεσθαι, της εργασίας και της μόρφωσης αλλά σε ποιο βαθμό αυτά υλοποιούνται μέσω των σχετικών νόμων και εφαρμόζονται μέσα στους εργασιακούς χώρους; Ποια πραγματικά δικαιώματα έχει ο εργαζόμενος και πως αυτά διασφαλίζονται μέσα στον κάθε εργασιακό χώρο; Π.χ. σε ποιό βαθμό υπάρχουν μηχανισμοί μέσα σε μια επιχείρηση οι οποίοι δίνουν την ευκαιρία στον εργαζόμενο να «βρει το δίκιο του», όταν θεωρεί ότι αδικείται; Μπορεί να απευθυνθεί χωρίς συνέπειες σε κάποιο ανώτερο όργανο, προϊστάμενο ή τμήμα; Ο βαθμός στον οποίο μια επιχείρηση ενδιαφέρεται και εφαρμόζει πραγματικά τα δικαιώματα των εργαζομένων και την ανάπτυξη μιας φιλοσοφίας δικαιοσύνης στον εργασιακό χώρο εξαρτάται από παράγοντες όπως:

  • Η φιλοσοφία της διοίκησης
  • Η οργανωσιακή κουλτούρα
  • Η επικρατούσα συμπεριφορά του ηγέτη

2.  Ποια τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων είναι εκείνα τα δικαιώματα που επιθυμούν οι εργαζόμενοι και αφορούν αφενός την εξασφάλιση εργασίας και αφετέρου τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζονται και υλοποιούνται οι όροι εργασίας, ανεξάρτητα από το αν τα δικαιώματα αυτά διασφαλίζονται από το νόμο, από συλλογικές συμβάσεις ή από ενδοεπιχειρησιακές συμφωνίες. Αυτό σημαίνει ότι τα δικαιώματα αυτά σχετίζονται με την αξιοπρεπή μεταχείριση όλων των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας, θρησκευτικών και πολιτικών πεποιθήσεων και αφορούν μεταξύ άλλων:

  1. Στο δικαίωμα στην ενημέρωση (π.χ. για την πορεία της επιχείρησης, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που επίκειται «κλείσιμο» της, για τους κινδύνους υγείας και ατυχημάτων στον εργασιακό χώρο, για τους τρόπους βελτίωσης

της απόδοσης του εργαζόμενου, για τις δυνατότητες εκπαίδευσης, για τους λόγους απόλυσης κ.λπ.)

  • Στο δικαίωμα για προστασία (π.χ. από σεξουαλική παρενόχληση, από εκδίκηση όταν ο εργαζόμενος εκφράσει παράπονα για συγκεκριμένες ενέργειες του εργοδότη ή του προϊσταμένου, από συμμετοχή σε σωματείο, από εκμετάλλευση των προσωπικών του στοιχείων κ.α.)
  • Στο δικαίωμα για ίση μεταχείριση κ.λπ.

Τα δικαιώματα των εργαζομένων θα μπορούσαν να διακριθούν σε επιμέρους κατηγορίες:

  1. Τα δικαιώματα που αφορούν στην εξασφάλιση της εργασίας και είναι,
  • ίσες ευκαιρίες στην απασχόληση
    • τεκμηριωμένη απόλυση
    • Τα δικαιώματα μέσα στον εργασιακό χώρο και είναι,
  • προστασία από κάθε μορφής διακρίσεις
    • προστασία συνδικαλιστικών δικαιωμάτων
    • προστασία υγείας / ζωής (επαγγελματικές ασθένειες και εργατικά ατυχήματα)
    • προστασία προσωπικών πληροφοριών
    • δικαίωμα συμμετοχής στις αποφάσεις που αφορούν τον ίδιο άμεσα ή έμμεσα

Ο σεβασμός και των δύο κατηγοριών ατομικών δικαιωμάτων θεωρείται ότι ωφελεί μακροχρόνια την επιχείρηση γιατί:

  • Προστατεύει από δικαστικά έξοδα και έξοδα αποζημιώσεων
    • Υποστηρίζει την υποκίνηση των εργαζομένων για καλύτερη επίδοση
    • Βελτιώνει τη δημόσια εικόνα της εταιρίας
    • Δημιουργεί αίσθηση κοινωνικής υπευθυνότητας

3.  Μηχανισμοί προστασίας δικαιωμάτων στον εργασιακό χώρο.

Η προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο, αν και ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία, μπορεί να υποστηριχθεί με τους ακόλουθους μηχανισμούς:

  1. Με την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών και τακτικών
  • Πολιτική προσλήψεων (προκήρυξη κενών θέσεων και για τα δύο φύλα) και πολιτική προαγωγών
  • Επικοινωνιακή πολιτική που ενημερώνει τον εργαζόμενο για τις απαιτήσεις της επιχείρησης, τα πρότυπα απόδοσης, τους κώδικες ηθικής
  • Πολιτική επίλυσης διαφορών και επιβολής πειθαρχικών ποινών (άτυπες συζητήσεις, «πολιτική της ανοικτής πόρτας» – open door policy, τυπικές οδοί – διαιτησία, ombudsman – συνήγορος του πολίτη και σταδιακή επιβολή ποινών)
  • Δυνατότητα προσφυγής για συμβουλή

Η ύπαρξη ενός ειδικού τμήματος ή προσώπου μέσα στην επιχείρηση στο οποίο ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να προσφύγει για συμβουλή ώστε να αποφευχθούν δυσάρεστες, πολλές φορές για όλους, καταστάσεις. Το τμήμα αυτό καταρχήν είναι το τμήμα προσωπικού ή τμήμα ανθρωπίνων πόρων τα στελέχη του οποίου όμως πρέπει να έχουν εκπαιδευθεί στην αντιμετώπιση τέτοιου τύπου προβλημάτων. Επιπροσθέτως το τμήμα αυτό είναι υπεύθυνο για να κατευθύνει την πολιτική για το ανθρώπινο δυναμικό και εκτός των άλλων να εξασφαλίσει δικαιοσύνη και ίση μεταχείριση στον εργασιακό χώρο. Στον τομέα αυτόν, οι αρμοδιότητες κατευθύνονται σε δύο άξονες:

  1. Στην προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων οπότε είναι υπεύθυνο για:
    1. την ανάπτυξη πολιτικών και μεθόδων που αποκλείουν τη διάκριση ή την παρενόχληση
    1. την εκπαίδευση των προϊσταμένων
    1. την εφαρμογή των συστημάτων συμμετοχής
    1. την ενημέρωση των εργαζομένων
  • την προστασία των αρχείων με τις προσωπικές πληροφορίες για τους εργαζομένους
  • Στην αποφυγή παραβίασης των νόμων, οπότε είναι υπεύθυνο για:
  • Την τεκμηρίωση όλων των αποφάσεων που αφορούν στο προσωπικό
    • Την ενημέρωση των εργαζομένων και τη συγγραφή των σχετικών εγχειριδίων

4.  Βασικοί ελληνικοί νόμοι εργατικού δικαίου.

  1. Ν 1414/84 – «Εφαρμογή της αρχής της ισότητας των δύο φύλων στις εργασιακές σχέσεις και άλλες διατάξεις». Αφορά στην ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών και στην ισότητα των φύλων στις εργασιακές σχέσεις και ειδικά ισότητα πρόσβασης στην απασχόληση, ισότητα στην αμοιβή, στους όρους και συνθήκες εργασίας καθώς και στην επαγγελματική εξέλιξη.
  2. Ν.1387/83 –«Έλεγχος ομαδικών απολύσεων και λοιπές διατάξεις». Καθορίζει το επιτρεπτό όριο απολύσεων, αναλόγως του αριθμού των απασχολουμένων σε μια επιχείρηση και μετά από διαβούλευση με τους εκπροσώπους των εργαζομένων.
  3. Ν.1648/86 –«Προστασία πολεμιστών, αναπήρων και θυμάτων πολέμου και λοιπές διατάξεις».
  • Ν.2112/20, Ν. 3198/55, Ν.1836/89– «Περί ατομικής καταγγελίας σύμβασης εργασίας».
  • Ν.1264/82 και Ν. 2232/94 – «Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων». Ενισχύει τη συνδικαλιστική δράση μέσα σε κάθε επιχείρηση, θεωρώντας ότι τα συνδικαλιστικά σωματεία των εργαζομένων κάθε επιχείρησης εκπροσωπούν ενώπιον του εργοδότη όλο το προσωπικό. Απαγορεύει στον εργοδότη να παρακωλύει ή να παρεμβαίνει στην άσκηση των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων, καθιστά άκυρη την καταγγελία της σχέσης εργασίας των συνδικαλιστών (υπό ορισμένους όρους), υποχρεώνει τον εργοδότη να συναντάται με τους εκπροσώπους των συνδικαλιστικών οργανώσεων τουλάχιστον μια φορά το μήνα για επίλυση υφιστάμενων προβλημάτων, ενώ δίνει το δικαίωμα στους εκπροσώπους των εργαζομένων να παρευρίσκονται κατά την επιθεώρηση που ενεργούν τα αρμόδια όργανα της επιθεώρησης εργασίας και να υποβάλλουν παρατηρήσεις. Προστατεύει επίσης τα συνδικαλιστικά στελέχη από μια ενδεχόμενη απόλυση.
  • Ν.1568/85 – «Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων» και υπουργική απόφαση 88555/3293/88 που αφορά στο δημόσιο τομέα. Αποτελεί μια ουσιαστική και ολοκληρωμένη αντιμετώπιση των προβλημάτων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων στον εργασιακό χώρο και εναρμονίζει το εθνικό δίκαιο με το αντίστοιχο κοινοτικό σε ότι αφορά στην προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς κινδύνους. Προβλέπει την ενημέρωση των εργαζομένων και τη σύσταση οργάνων βελτίωσης των συνθηκών εργασίας σε επίπεδο επιχείρησης (συμβουλευτική επιτροπή υγιεινής και ασφάλειας, που συστήνεται με πρωτοβουλία των εργαζομένων και απασχολεί τεχνικό ασφαλείας και γιατρό εργασίας, οι οποίοι εκτός των άλλων αρμοδιοτήτων τους, ενημερώνουν και συμβουλεύουν εργοδότες και εργαζόμενους για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν). Αξίζει να σημειωθεί ότι διαφωνίες μεταξύ του τεχνικού ασφαλείας και εργοδοσίας δεν είναι δυνατό να αποτελέσουν λόγο καταγγελίας της σύμβασης εργασίας του τεχνικού ασφαλείας.
  • Ν. 1767/88 – «Για τα συμβούλια εργαζομένων», ο οποίος κυρώνει την 135 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας «Για την προστασία των αντιπροσώπων των εργαζομένων στην επιχείρηση και τις διευκολύνσεις που πρέπει να παρασχεθούν». Ο ρόλος των συμβουλίων στις επιχειρήσεις είναι συμβουλευτικός και σκοπεύει στην προώθηση του διαλόγου και της συμμετοχής, δίνοντας τη δυνατότητα να ακουστούν και οι απόψεις των εργαζομένων στην επιχείρηση. Τα συμβούλια συνιστώνται με πρωτοβουλία των εργαζομένων και συσκέπτονται με τον εργοδότη και αποφασίζουν από κοινού για θέματα που δεν ρυθμίζονται από το νόμο ή τη συλλογική σύμβαση εργασίας (π.χ. εκπαίδευση προσωπικού, έλεγχος συμπεριφοράς του προσωπικού, εσωτερικός κανονισμός της επιχείρησης ή του οργανισμού κ.α.). Ο εργοδότης υποχρεούται να πληροφορεί τα συμβούλια αντιπροσώπων των εργαζομένων όταν πρόκειται να αλλάξει το νομικό καθεστώς της επιχείρησης, να γίνει μεταφορά ή επέκταση εγκαταστάσεων, να εισαχθεί νέα τεχνολογία, να μειωθεί ο αριθμός των εργαζομένων και σε ανάλογες περιπτώσεις.
  • Ν.1876/90 – «Για ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις». Αναγνωρίζει το εργοστασιακό σωματείο ως αυτόνομη διαπραγματευτική μονάδα που διαπραγματεύεται νομικά ισχυρή σύμβαση εργασίας και εισάγει τους θεσμούς του συμφιλιωτή, του μεσολαβητή και της διαιτησίας για την επίλυση των συλλογικών διαφορών.
  • Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οδηγία 94/45/22.9.1994 –«Για την θέσπιση της Ευρωπαϊκής επιτροπής επιχείρησης για την πληροφόρηση των εργαζομένων (ευρωπαϊκά συμβούλια εργαζομένων – European work councils). Σύμφωνα με την οδηγία, που έπρεπε να επικυρωθεί από τα κράτη –μέλη μέχρι τις 22.9.96, εταιρίες που απασχολούν 1000 και πλέον εργαζομένους στην επικράτεια της Κοινότητας και διαθέτουν θυγατρικές επιχειρήσεις με 150 εργαζόμενους, σε δύο τουλάχιστον

κράτη-μέλη, πρέπει να θεσπίσουν «Συμβούλιο Εργαζομένων», μετά από αίτημα 100 εργαζομένων τους σε δύο τουλάχιστον κράτη-μέλη. Σκοπός των συμβουλίων είναι η ενημέρωση, διαβούλευση και καθιέρωση διαλόγου με την κεντρική διοίκηση σε κοινοτικής κλίμακας επιχειρήσεις και σε ομίλους επιχειρήσεων. Η σχετική πρωτοβουλία σύστασης του ευρωπαϊκού συμβουλίου εργαζομένων ανήκει τόσο στην επιχείρηση όσο και στους εργαζόμενους.

 

1.  Προστασία των καταναλωτών.

Ο όρος «προστασία καταναλωτή», αφορά στο σύνολο των ενεργειών που κατευθύνονται στην προστασία του καταναλωτή και εκφράζει το σύνολο των απαιτήσεων των καταναλωτών για προστασία αλλά και τις ενέργειες των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην εξασφάλιση ικανοποιητικής μεταχείρισης των πελατών τους. Η προστασία των καταναλωτών και η αντίστοιχη προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών διακρίνεται σε τρείς φάσεις:

  1. Στην διερεύνηση της αγοράς από την πλευρά των καταναλωτών με σκοπό την επιλογή εκείνων των αγαθών και υπηρεσιών στην απαιτούμενη ποιότητα και στην επιθυμητή τιμή. Στο στάδιο αυτό η προστασία του καταναλωτή συνίσταται στην ανάπτυξη μηχανισμών που αποθαρρύνουν την παραπλάνηση του στην προσπάθεια προσέλκυσης του (π.χ. παραπλανητική διαφήμιση).
  2. Στην πραγματοποίηση της συναλλαγής κατά την οποία επέρχεται και πολλές φορές υπογράφεται συμφωνία μεταξύ πωλητή και αγοραστή. Στο στάδιο αυτό πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την προστασία των συμφερόντων του καταναλωτή κατά τη σύναψη συμβάσεων εντός ή εκτός του καταστήματος, από απόσταση (π.χ. τηλεφωνικά), αλλά και για εξυπηρέτηση μετά την πώληση.
  3. Στην κατανάλωση του προϊόντος ή στη χρήση της υπηρεσίας κατά την οποία ο καταναλωτής πρέπει να προστατεύεται στις περιπτώσεις ελαττωματικών προϊόντων ή κακής ποιότητας υπηρεσίας και να έχει στη διάθεση του μηχανισμούς επίλυσης τέτοιων προβλημάτων.

2.  Ιστορική εξέλιξη.

Η κίνηση για προστασία του καταναλωτή αρχίζει μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όταν λόγω των κοινωνικό-οικονομικών αλλαγών η σχέση παραγωγού – καταναλωτή άρχισε να εξελίσσεται σε βάρος του τελευταίου. Διεθνείς οργανισμοί όπως ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.), το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), την έθεσαν κάτω από την αιγίδα τους, ενώ άρχισαν να διοργανώνονται συνέδρια εθνικά και διεθνή, σεμινάρια και ημερίδες για τη σχέση παραγωγού – καταναλωτή.

Παράλληλα θεσμοθετήθηκαν νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις για την προστασία του καταναλωτή.

Στην Ελλάδα ιδρύεται το 1982 στο Υπουργείο Εμπορίου, Ειδική Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή με βασικές, μεταξύ άλλων, αρμοδιότητες την παρακολούθηση της αγοράς, την παροχή πληροφοριών, την καταγραφή της ποιότητας των αγαθών, την ενημέρωση του κοινού, τη άσκηση αγορανομικού ελέγχου, την προετοιμασία νομοθετικών κειμένων. Το 1987 τροποποιείται ο Εμπορικός Κώδικας περιλαμβάνοντας διατάξεις προστασίας του καταναλωτή ενώ το 1991 ψηφίζεται ο νόμος 1961/91, ο οποίος όμως αντικαταστάθηκε από τον 2251/94 τρία χρόνια αργότερα. Σύμφωνα με τους μελετητές σήμερα στην Ελλάδα εκτιμάται ότι υπάρχουν περισσότερες από 100 ενώσεις καταναλωτών με πιο βασικές το Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτή (ΙΝΚΑ), την Δευτεροβάθμια Ένωση Καταναλωτών (ΔΕΚΑ), τη Γενική Ομοσπονδία Καταναλωτών Ελλάδος, την Ένωση Πολιτών κ.α. Αντίστοιχα στην Ευρώπη υπάρχει το Ευρωπαϊκό Γραφείο των Ενώσεων Καταναλωτών στις Βρυξέλλες, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Καταναλωτικών Συνεταιρισμών, η Επιτροπή Οικογενειακών Οργανώσεων μέσα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, και διεθνώς η Διεθνής Οργάνωση Ενώσεων Καταναλωτών στη Χάγη.

3.  Καταστατικοί χάρτες για την προστασία των καταναλωτών.

Πρόκειται για εκθέσεις που αναλύουν τα βασικά δικαιώματα των καταναλωτών που χρειάζονται προστασία. Το 1962 ο πρόεδρος των Η.Π.Α. J. F. Kennedy επεσήμανε τα δικαιώματα αυτά σε διάγγελμα του στο Κογκρέσο, θεμελιώνοντας καταστατικό χάρτη ο οποίος καθιέρωνε ως σημαντικά δικαιώματα των καταναλωτών τα εξής:

  • Το δικαίωμα στην ασφάλεια
    • Το δικαίωμα στην πληροφόρηση
    • Το δικαίωμα στην επιλογή
    • Το δικαίωμα στο να λαμβάνεται υπόψη η γνώμη τους κατά τη διαμόρφωση της κυβερνητικής πολιτικής

Τα αμερικανικά πρότυπα για την προστασία του καταναλωτή υιοθετήθηκαν και από τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς με αποτέλεσμα το Συμβούλιο της Ευρώπης να εκδώσει αντίστοιχα τον 543/1973 καταστατικό χάρτη που θεμελιώνει:

  • Το δικαίωμα σε προστασία και συνδρομή
    • Το δικαίωμα αποκατάστασης ζημιών
    • Το δικαίωμα σε εκπαίδευση*
    • Το δικαίωμα στην πληροφόρηση**
  • Το δικαίωμα σε εκπροσώπηση και παροχή συμβουλών

*Η εκπαίδευση του καταναλωτή είναι ίσως η πιο ουσιαστική προστασία του, δεδομένου ότι μέσω αυτής ισχυροποιείται η δυνατότητα του για επιλογή και σωστή, κατά τεκμήριο, απόφαση. Η εκπαίδευση αφορά τόσο σε ανηλίκους όσο και σε ενηλίκους. Στους πρώτους, η εκπαίδευση μπορεί να παρέχεται στα σχολεία πρωτοβάθμιας και μέσης εκπαίδευσης μέσω ειδικών προγραμμάτων διδασκαλίας. Στους ενήλικες μπορούν να προσφερθούν ειδικά προγράμματα προσαρμοσμένα στα ενδιαφέροντα της κάθε ομάδας καταναλωτών, κατά τις ώρες εργασίας στο πλαίσιο της γενικής τους επιμόρφωσης. Τα προγράμματα αυτά μπορούν να προσφέρουν γενικές γνώσεις, γνώσεις σχετικά με την προμήθεια αγαθών και υπηρεσιών, γνώσεις σχετικές με τα δικαιώματα κα τις υποχρεώσεις των καταναλωτών, τους κώδικες δεοντολογίας, τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις αλλά και γνώσεις σχετικές με τα προβλήματα που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των συναλλαγών με τις δημόσιες υπηρεσίες.

**Τρόποι πληροφόρησης – ενημέρωσης καταναλωτών είναι:

  1. Κέντρα ενημέρωσης
  1. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)
  1. Ουσιαστικά στοιχεία ενημέρωσης όπως:
  • Ονομασία προϊόντος
    • Όνομα και στοιχεία παραγωγού
    • Σύνθεση προϊόντος
    • Τόπος προέλευσης
    • Ποσότητα, βάρος και διάρκεια
    • Ενδείξεις κινδύνου

4.  Προστασία καταναλωτή κατά την ελληνική νομοθεσία – Ν.2251/94.

Ο νόμος διακρίνεται σε διακρίνεται σε δύο μέρη: Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει τις διατάξεις για την προστασία του καταναλωτή (προστασία συμφερόντων κατά τη σύναψη συμβάσεων, ευθύνη παραγωγού για ελαττωματικά προϊόντα, προστασία υγείας και ασφάλειας καταναλωτών, θέματα σχετικά με τη διαφήμιση) και το δεύτερο διατάξεις για την οργάνωση του καταναλωτικού κινήματος και την ένδικη

προστασία των ατομικών και συλλογικών συμφερόντων των καταναλωτών. Πιο συγκεκριμένα,

  1. Προστασία κατά τη σύναψη συμβάσεων

Αφορά τις προδιατυπωμένες συμβάσεις, δηλαδή τις συμβάσεις τις οποίες ο επιχειρηματίας έχει έτοιμες και ο καταναλωτής καλείται απλά να τις υπογράψει δίχως καμιά διαπραγμάτευση ή τροποποίηση. Αυτό σημαίνει ότι η σύμβαση είναι τυποποιημένη και απρόσωπη δηλαδή κοινή για όλους και ο πελάτης υποχρεούται να τη δεχθεί προκειμένου να αποκτήσει το προϊόν ή την υπηρεσία. Στην περίπτωση αυτή ο επιχειρηματίας έχει όλο το χρόνο να ετοιμάσει τη σύμβαση αξιοποιώντας τις γνώμες των ειδικών ενώ ο καταναλωτής βρίσκεται σε μειονεκτική θέση δεδομένου ότι δεν έχει τη δυνατότητα να υποστηρίξει τα συμφέροντα του.

Συμβάσεις εκτός καταστήματος πρέπει, εκτός των άλλων να περιλαμβάνουν στοιχεία του προμηθευτή, αλλά και πλήρη περιγραφή των χαρακτηριστικών του εμπορεύματος – προϊόντος ή υπηρεσίας. Πλήρης ενημέρωση του καταναλωτή απαιτείται επίσης και για τις συμβάσεις από απόσταση δηλαδή μέσω τεχνικής επικοινωνίας (τηλεφωνικές και ηλεκτρονικές πωλήσεις). Σύμφωνα με το νόμο ο προμηθευτής οφείλει να παρέχει γραπτώς και στην ελληνική γλώσσα, σαφείς οδηγίες για την ασφαλή χρήση του προϊόντος, τη διατήρηση και τη συντήρηση του, την αξιοποίηση αλλά και για τους κινδύνους κατά τη χρήση ή τη συντήρηση του.

Μέσα στις υποχρεώσεις του εμπίπτει επίσης τόσο η εξασφάλιση ανταλλακτικών όσο και των τεχνικών υπηρεσιών συντήρησης και επισκευής.

  • Ευθύνη παραγωγού για ελαττωματικά προϊόντα – υπηρεσίες

Κατά το νόμο ο παραγωγός ευθύνεται για κάθε ζημία που οφείλεται σε ελάττωμα του προϊόντος ή ατέλεια της υπηρεσίας που παρέχει. Αν η ταυτότητα του παραγωγού είναι άγνωστη τότε ο προμηθευτής – επιχειρηματίας θεωρείται και παραγωγός. Συμφωνίες που περιορίζουν ή απαλλάσσουν τον παραγωγό από την ευθύνη του είναι άκυρες, ενώ αξιώσεις κατά του παραγωγού – επιχειρηματία παραγράφονται μετά την πάροδο τριετίας από τη στιγμή που ο ζημιωθείς καταναλωτής πληροφορήθηκε ή όφειλε να πληροφορηθεί τη ζημία.

  • Ευθύνη για την υγεία και ασφάλεια των καταναλωτών

Σύμφωνα με το νόμο οι προμηθευτές υποχρεούνται να διαθέτουν στην αγορά μόνο ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες. Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται όταν το προϊόν – υπηρεσία, απευθύνεται σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού όπως π.χ. παιδιά (σχ. Οδηγία 92/59/ΕΟΚ. ΕΕ αριθμ.L 228/11.8.92. Υπουργική Απόφαση Φ1 503, ΦΕΚ 98Β, 19.2.96). Οι προμηθευτές υποχρεώνονται να παίρνουν μέτρα ώστε να είναι σε θέση να πληροφορηθούν για τους τυχόν κινδύνους που παρουσιάζει το προϊόν – υπηρεσία και αν κριθεί αναγκαίο να το αποσύρουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι νομικά

το ελάττωμα ισοδυναμεί με επικινδυνότητα προϊόντος. Προκειμένου να θεωρηθεί ότι ένα προϊόν ή μια υπηρεσία είναι ασφαλή, λαμβάνονται υπόψη:

  • Το αν απευθύνεται σε παιδιά ή άλλες ευπαθείς ομάδες πληθυσμού για τις οποίες τα κριτήρια είναι αυστηρότερα
  • Η άμεση ή έμμεση ζημιογόνος δράση αν χρησιμοποιηθεί με άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες
  • Η εμφάνιση οδηγιών χρήσης
  • Η σύνθεση, ο τρόπος συναρμολόγησης και συσκευασίας, ο τρόπος συντήρησης (για προϊόντα)

Οι επιχειρηματίες οφείλουν να παρέχουν στους καταναλωτές κατάλληλες πληροφορίες για την αξιολόγηση των εγγενών κινδύνων. Στην Ελλάδα αρμόδιο για τον έλεγχο της ασφάλειας των προϊόντων είναι μέχρι και σήμερα το Υπουργείο Ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι:

  • διαθέτει την τεχνολογική επάρκεια για αντικειμενικό έλεγχο των προϊόντων που κυκλοφορούν στην αγορά
  • διενεργεί δειγματοληπτικούς ελέγχους
  • προειδοποιεί για τους κινδύνους
  • απαγορεύει την κυκλοφορία στην αγορά των επικίνδυνων αγαθών
  • αποφασίζει για την απόσυρση και καταστροφή των επιβλαβών προϊόντων
  • Προστασία του καταναλωτή από τη διαφήμιση

Δεδομένου ότι όλα τα ομογενή προϊόντα – υπηρεσίες μοιάζουν μεταξύ τους ως προς τις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά τους, αναζητούνται τρόποι «υποκειμενικής διαφοροποίησης». Η διαφήμιση συχνά προσπαθεί να προβάλλει «δελεαστικά μηνύματα» με στόχο να γοητεύσει ή να εκμεταλλευτεί επιθυμίες, ένστικτα, σκέψεις και φόβους. Σε τέτοιες περιπτώσεις μιλάμε για «υποβλητική διαφήμιση», που αποσκοπεί στο να παρακάμψει την έλλογη σκέψη ωθώντας τους καταναλωτές στην απόκτηση του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το συνταγματικά καθιερωμένο δικαίωμα κάθε ατόμου να διαμορφώνει και να εκφράζει τις σκέψεις του ελεύθερα. Άρα οι διαφημίσεις δεν πρέπει να προσβάλλουν ή να περιορίζουν την ελεύθερη βούληση του ατόμου και το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής υπηρεσιών και προϊόντων.

i.            Ευρωπαϊκή νομοθεσία:

  • οδηγία 84/450-10/09/84 για παραπλανητική διαφήμιση
    • οδηγία 89/552/ΕΟΚ για την τηλεόραση χωρίς σύνορα και την αθέμιτη διαφήμιση.

ii.            Ελληνική νομοθεσία:

  • Ν. 146/14 για αθέμιτο ανταγωνισμό
    • Ν. 2251/94 για προστασία του καταναλωτή
    • Ν. 1730/87 για Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση ΑΕ και Π.Δ. 236/92 (ΦΕΚ Α, 124/16.7.92)
    • Απόφαση 609/91 Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεοπτικών Διαφημίσεων (Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο – ΕΣΡ, σήμερα.)
    • Ελληνικός Κώδικας Διαφήμισης, 1977, της Ένωσης Διαφημιστικών Εταιριών
    • Ν. 2328/95 για το νομικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και τοπικής ραδιοφωνίας

Πιο συγκεκριμένα ο Ν. 2251/94 για προστασία του καταναλωτή, διακρίνει και ρυθμίζει την παραπλανητική, την αθέμιτη και τη συγκριτική διαφήμιση.

  • Παραπλανητική είναι η διαφήμιση που προκαλεί ή ενδέχεται να προκαλέσει πλάνη στα πρόσωπα που απευθύνεται και παραπλανά ως προς τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του προϊόντος (διαθεσιμότητα, σύνθεση, μέθοδος κατασκευής, καταλληλότητα χρήσης, ποσότητα κ.α.), την τιμή και τους όρους πληρωμής, τυχόν διακρίσεις και βραβεία. Παραπλανητική θεωρείται επίσης η διαφήμιση, όταν η πειστικότητα της βασίζεται σε μαρτυρία προσώπων στα οποία αποδίδεται ανύπαρκτη επιστημονική ειδικότητα ή αυθεντία, ή αφήνεται να εννοηθεί ότι το προϊόν στηρίζεται σε τεχνολογία ορισμένης χώρας, διαφορετικής από τη χώρα προέλευσης του. Τέλος, παραπλανητική είναι η διαφήμιση που παρουσιάζεται με τη μορφή επιστημονικής ανακοίνωσης ή έρευνας χωρίς να δηλώνεται ότι πρόκειται για διαφήμιση. Από νομική άποψη παραπλανητική είναι η διαφήμιση που εκλαμβάνεται ως ανακριβής από σημαντικό αριθμό καταναλωτών. Βέβαια, ο προσδιορισμός του αριθμού αυτού των καταναλωτών δεν είναι εύκολος, δεδομένου ότι ένα ποσοστό καταναλωτών μπορεί να θεωρεί ότι βοηθήθηκε στην επιλογή του. Άρα, θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αποτελεί υποκειμενικό ζήτημα η εκτίμηση ενός διαφημιστικού μηνύματος ως παραπλανητικού ή μη.
  • Αθέμιτη θεωρείται η διαφήμιση, όταν έρχεται σε αντίθεση με τα χρηστά ήθη. Πρόκειται για αόριστη έννοια δεδομένου ότι για μια ακόμη φορά είναι δύσκολο να προσδιορισθεί η έννοια των χρηστών ηθών σε κάθε κοινωνία, (τα χρηστά ήθη μεταβάλλονται από τη μια εποχή στην επόμενη και από τον ένα τόπο στον άλλο). Γενικά ως χρηστά ήθη θεωρούνται οι αντιλήψεις που επικρατούν σε μια κοινωνία, σε ορισμένο χρόνο για τη συμπεριφορά που πρέπει να τηρήσει σε ορισμένη περίπτωση ένας άνθρωπος μέσης μόρφωσης και αντίληψης, ούτε πολύ επιεικής αλλά ούτε και ιδιαίτερα αυστηρός. Αναφέρονται στη συνέχεια κάποιες περιπτώσεις οι οποίες σύμφωνα με το νόμο είναι ενδεικτικές αθέμιτης διαφήμισης: (α) Η ενδεχόμενη πρόκληση συναισθημάτων φόβου, προλήψεων, δεισιδαιμονιών. Θεωρείται αθέμιτη γιατί δεν σέβεται την προσωπικότητα του ατόμου και δεν επιτρέπει τη διαμόρφωση ελεύθερης βούλησης παρά εξαναγκάζει τον καταναλωτή σε αγορά υπηρεσιών και προϊόντων. (β) Η εξώθηση σε εγκληματικές πράξεις, (γ) Οι μειωτικές διακρίσεις με βάση το φύλο, τη φυλή την ηλικία, το θρήσκευμα, την εθνικότητα την καταγωγή, τις πεποιθήσεις, τις σωματικές και διανοητικές ιδιαιτερότητες. Στην περίπτωση αυτή θεωρείται ότι παραβιάζονται συνταγματικά κατοχυρωμένα ατομικά δικαιώματα όπως αρχή της ισότητας, του σεβασμού της αξιοπρέπειας του ατόμου, της θρησκευτικής ελευθερίας. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι διαφημίσεις με εικόνες που προκαλούν «σοκ». (δ) Η πρόκληση εντυπώσεων δελεαστικής προσφοράς και περιπτώσεων «εξαγοράς του πελάτη» με ακριβά δώρα ιδιαίτερα στην περίπτωση που αυτά έχουν δυσανάλογη αξία με το κύριο προϊόν. Στην περίπτωση αυτή ο καταναλωτής εξαναγκάζεται στην αγορά του προϊόντος για να αποκτήσει την πρόσθετη παροχή και όχι το κύριο προϊόν γεγονός που επηρεάζει την ελεύθερη βούληση του.
  • Συγκριτική είναι αυτή που επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ διαφόρων προϊόντων και τη χρησιμοποίηση της διαφοροποίησης των χαρακτηριστικών τους για προβολή. Στην Ελλάδα σύμφωνα με το νόμο επιτρέπεται η συγκριτική διαφήμιση, αλλά από την άλλη πλευρά δεν υφίσταται στα ελληνικά πλαίσια ένας επίσημος φορέας με αντικείμενο τη διερεύνηση με δοκιμαστικούς ελέγχους, των διαφόρων χαρακτηριστικών των προϊόντων ώστε οι συγκρίσεις να είναι επαρκώς τεκμηριωμένες, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες. Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα των δοκιμαστικών ελέγχων χρησιμοποιούνται για διαφήμιση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή επιβάλλεται να πληροί τις αρχές που ισχύουν για κάθε διαφήμιση και συγκεκριμένα τις «αρχές της αλήθειας, της αντικειμενικότητας, της ουδετερότητας και της ορθότητας».

5.   Οργάνωση του καταναλωτικού κινήματος.

Ο νόμος περιλαμβάνει διατάξεις για την ίδρυση, τους σκοπούς και τους πόρους των ενώσεων καταναλωτών, ένα ολοκληρωμένο σύστημα έννομης προστασίας των

συμφερόντων των καταναλωτών, (ατομική αγωγή, συλλογική αγωγή, φιλικός διακανονισμό των καταναλωτικών διαφορών), ενώ προβλέπει και την ίδρυση διοικητικών οργάνων που εποπτεύουν και συντονίζουν όλα τα ζητήματα που αφορούν τους καταναλωτές όπως το Εθνικό Συμβούλιο Καταναλωτών, την Επιτροπή Προστασίας Καταναλωτών Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών.

 

I.                       Διεθνής επιχειρηματική δεοντολογία

1.  Διαφορές κουλτούρας.

Η δυνατότητα επικοινωνίας και η διεθνοποίηση των επιχειρήσεων φέρνουν σε επαφή στελέχη από διαφορετικές κουλτούρες που πρεσβεύουν και ενσωματώνουν διαφορετικές αξίες. Το «διεθνές στέλεχος», αλλά και κάθε στέλεχος επιχείρησης στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί τις αξίες των χωρών στις οποίες δραστηριοποιείται η επιχειρηματική μονάδα. Η κουλτούρα διαφέρει μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ χωρών. Οι σημαντικότερες διαφορές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην επιχειρηματική πραγματικότητα είναι:

  1. Προβλήματα επικοινωνίας

Αυτά αφορούν στα προβλήματα που οφείλονται είτε στη γλώσσα επικοινωνίας είτε στις διαφορές στη μη-γλωσσική επικοινωνία (γλώσσα του σώματος). Ως προς τα πρώτα, πολλές φορές είναι δυνατό να δημιουργηθούν προβλήματα λόγω δυσκολίας κατανόησης του τι ακριβώς εννοεί ο ένας συνομιλητής, επειδή χρησιμοποιούνται λέξεις την ακριβή έννοια των οποίων δεν γνωρίζει ο έτερος των συνομιλητών. Ως προς τα δεύτερα, μπορούν να προκληθούν παρανοήσεις από χειρονομίες, γκριμάτσες, απόσταση μεταξύ των συνομιλητών κ.α. τα οποία ενδεχομένως έχουν διαφορετική σημασία για καθένα από τους συνομιλητές.

  • Η θέση της γυναίκας

Σε ορισμένες χώρες η θέση της γυναίκας διαφέρει αρκετά συγκριτικά με τις ανεπτυγμένες χώρες και αφορά στις δυνατότητες εμφάνισης τους σε δημόσιους χώρους (π.χ. σε μουσουλμανικές χώρες), στις δυνατότητες προαγωγής τους κ.λπ.

  • Διατροφικές συνήθειες

Π.χ. κατανάλωση βοδινού κρέατος ή οινοπνευματωδών ποτών στις μουσουλμανικές χώρες.

  • Η συνέπεια ως προς το χρόνο

Σε ορισμένες χώρες η τήρηση με ακρίβεια του χρόνου των συναντήσεων, των χρονοδιαγραμμάτων κ.α., έχει ιδιαίτερη σημασία αντίθετα με άλλες.

2.  Πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Λόγω μεγέθους και οικονομικής δύναμης έχουν γίνει αντικείμενο κριτικής για το ρόλο που παίζουν στις χώρες στις οποίες φιλοξενούνται. Η κριτική επικεντρώνεται

στις θέσεις εργασίας τις οποίες αποστερείται η μητρική χώρα και στο βαθμό στον οποίο οι πολυεθνικές επιχειρήσεις εκμεταλλεύονται τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους της χώρας στην οποία φιλοξενούνται. Επιπλέον, το ζήτημα της δωροδοκίας παίρνει διαφορετικές διαστάσεις σε κάθε χώρα σε κάθε χώρα, δημιουργώντας αντίστοιχα μεγαλύτερα ή μικρότερα ηθικά προβλήματα. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά το θέμα του βαθμού ασφάλειας των προϊόντων και των υπηρεσιών, για τα οποία υπάρχει σχετική νομοθεσία στις ανεπτυγμένες χώρες, όχι όμως και στις υπό ανάπτυξη χώρες στις οποίες ακόμα και τα ασφαλή προϊόντα και υπηρεσίες είναι δυνατό πολλές φορές να γίνουν μη-ασφαλή λόγω των υφιστάμενων, σε κάθε περίπτωση, συνθηκών, (απουσία γνώσης, ύπαρξη αναλφαβητισμού, μολυσμένο περιβάλλον).

3.  Σύνδεση της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικής δεοντολογίας με την προστασία του περιβάλλοντος

Οι αλλαγές που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια στο περιβάλλον, είναι ενδεικτικές της ανάγκης για επιπλέον προσπάθειες για την προστασία του, (αύξηση της στάθμης των υδάτων, τρύπα του όζοντος, όξινη βροχή, εξάλειψη σπάνιας πανίδας και χλωρίδας κ.α.) Η προστασία του περιβάλλοντος δεν αποτελεί πλέον ζήτημα

«ποιότητας ζωής», όπως ίσχυε στις δεκαετίες του ’60 και του ΄70 αλλά ζήτημα επιβίωσης. Όλο και περισσότερα στελέχη επιχειρήσεων θεωρούν ότι τα θέματα περιβαλλοντικής προστασίας θα αποτελέσουν παράγοντα που θα επηρεάσει βαθιά τη λειτουργία των επιχειρήσεων στον αιώνα που διανύουμε, δεδομένου ότι οι επιστήμονες προειδοποιούν πως αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα η κατάσταση σύντομα θα χαρακτηρίζεται ως μη αναστρέψιμη. Η παραδοσιακή άποψη κατά την οποία αγνοούνταν οι επιπτώσεις στο περιβάλλον γιατί η φύση αυτοπροστατεύεται, δεν ισχύει πλέον. Η ίδια άποψη υποστήριζε ότι ο υλικός κόσμος έχει νόημα μόνο εφόσον εξυπηρετεί τα ανθρώπινα όντα. Κάτι τέτοιο όμως διαχωρίζει τον άνθρωπο από τη φύση διαταράσσοντας μια ισορροπία που όλοι σήμερα γνωρίζουν τη σημασία της και τη σχέση αλληλεξάρτησης που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και τη φύση. Η ανθρώπινη ζωή είναι μέρος του φυσικού κόσμου και ο διαχωρισμός της, που είναι χαρακτηριστικό του δυτικού τρόπου σκέψης, δεν είναι πλέον αποτελεσματικός.

Από την άλλη πλευρά, η ανάπτυξη ενός κλάδου περιβαλλοντολογικής ηθικής παρουσιάζει κάποια προβλήματα. Κατά κύριο λόγο, υπάρχει χάσμα (gap), μεταξύ επιχειρήσεων και περιβαλλοντικής ηθικής λόγω της ανεπάρκειας των παραδοσιακών θεωριών να αναπτύξουν ένα εννοιολογικό πλαίσιο που θα σχηματοποιεί τη σχέση τους με το περιβάλλον. Και για να υπάρξουν ουσιαστικές περιβαλλοντικά ηθικές συμπεριφορές μέσα από τον επιχειρηματικό χώρο και από κάθε ιεραρχικό επίπεδο, ένα τέτοιο εννοιολογικό πλαίσιο κρίνεται απαραίτητο. Δεν

μπορούμε να αναμένουμε από τις επιχειρήσεις να επιλύσουν τα κάθε μορφής κοινωνικά προβλήματα. Όμως οι επιχειρήσεις, όπως και κάθε οργανωμένη δραστηριότητα λειτουργούν και αναπτύσσονται μέσα σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, οπότε αποκτά ιδιαίτερη σημασία και μάλιστα κοινωνική, ο τρόπος με τον οποίο μια επιχείρηση και ένας οργανισμός εκπληρώνει την αποστολή του και επιτυγχάνει τους στόχους του. Κατά συνέπεια, οι επιχειρήσεις και οι οργανισμοί οφείλουν να λάβουν υπόψη τους τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία του περιβάλλοντος που είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την επιτυχία τους αλλά και για όσους επηρεάζονται από τη δραστηριότητα τους. Δεδομένου ότι οι επιχειρήσεις είναι ανοικτά συστήματα, η επιβίωση και η ανάπτυξη τους εξαρτάται από την ισορροπημένη και αποτελεσματική αλληλεπίδραση τους – ανταλλαγή αξιών – με το περιβάλλον τους. Σημαντικό στοιχείο των αλληλεπιδράσεων αυτών είναι η πρόβλεψη πιθανών μελλοντικών προβλημάτων και κινδύνων. Μια εκδοχή της πρόβλεψης θα μπορούσε να αφορά στην ανταπόκριση των επιχειρήσεων και οργανισμών σε κοινωνικά προβλήματα πριν τα επιβάλλει η νομοθεσία, π.χ. η ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών. Κάτι τέτοιο βραχυπρόθεσμα φαίνεται να αυξάνει το κόστος αλλά είναι δυνατό να επιφέρει έσοδα τόσο σε μέσο- μακροπρόθεσμο ορίζοντα από την πώληση υλικών και τεχνογνωσίας όσο και σε μακροπρόθεσμα από τα βελτίωση της δημόσιας εικόνας της επιχείρησης. Για να υιοθετηθούν τέτοιες συμπεριφορές θα πρέπει η προστασία του περιβάλλοντος να αποτελεί στρατηγικό στόχο της επιχείρησης ή του οργανισμού (Mintzberg model).

 

 

Βιβλιογραφία

Στυλιάδη Σ. (2020) Επιχειρηματικότητα και Δεοντολογία. Πάτρα

  1. Peter F. Drucker, Innovation and Entrepreneurship, Paperback, 2006
  • J.D. Ryan & Gail P. Hiduke, Small Business : An Entrepreneur’s Business Plan, Thomson South Western, 2006
  • Sharon L. Fullen & Dianna Podmoroff, How to write a Great Business Plan for your Small Business in 60 Min or Less, Atlantic Publishing Group Inc., 2006
  • Colin Barrow, Paul Barrow & Robert Brown The Business Plan Workbook, Kogan Page, 2005
  • Jeffry A. Timmons & Stephen Spinelli, New Venture Creation: Entrepreneurship for the 21st Century, McGraw Hill Higher Education, 2007
  • Σταύρος Ιωαννίδης, Επιχείρηση και Επιχειρηματικότητα, Εκδόσεις Παπαζήση, 2001
  • Αναστάσιος Δ. Καραγιάννης, Επιχειρηματικότητα και Οικονομία, Interbooks,

1999

  • Ζωή Γεωργαντά Επιχειρηματικότητα και Καινοτομίες, Ανικούλα, 2003
  • Μουρδουκούτας Π., Παπαδημητρίου Σ., Ιωαννίδης Α.Επιχειρηματικότητα, Θεσμοί και Πολιτικές, Κλειδάριθμος, 2004
  1. Donaldson, T. and T. Dunfee: 1999, Ties that Bind: A Social Contracts Approach to Business Ethics(Harvard Business School Press, Boston).
    1. Farrell,B., D.M. Cobbin and H.Farrell: 2002, Codes of Ethics: Their Evolution, Development and other controversies, The Journal of Management Development 21(2),152–163.
  1. Ferrell, O.C. – Fraedrich, J. (1997), Business Ethics: Ethical decision making and cases, Houghton Mifflin.
  2. Hamel, G.- Prahalad, C.K. (1994), Competing for the future, Harvard Business School Press.
  3. Hart, S. (1995), A natural resource – based view of the firm, Academy of Management Review, 20,4 p.p.986-1014.
  4. Mahoney, J. (1994), What makes a business company ethical?, Business Strategy Review 5,4, p.p. 1-15.
  5. Καραγιώργος Φ. (1996), Ιστορική εξέλιξη της κοινωνικής ευθύνης των επιχειρήσεων και γνωστοποίηση πληροφοριών επιχειρηματικής κοινωνικής ευθύνης, 12ος τόμος επιστημονικής επετηρίδας του Πανεπιστημίου Μακεδονίας στη μνήμη του Ι. Λιάκη, Θεσσαλονίκη.
  6. Litz, A. (1996), A resource – based view of the socially responsible firm: stakeholder interdependence, ethical awareness and issue responsiveness as strategic assets, Journal of Business Ethics, 15, p.p. 1355-1363.
  1. Daft R., Organization Theory and Design, West Publ., 1995
  • Ferrell O.C. – Fraedrich J., Business ethics. Ethical decision making and cases, Houghton Mifflin, 1999
  1. Bridgford J. and J. Stirling, Employee relations in Europe, (1994)
  • French W., Human Resources Management, 3rd edition, Houghton Mifflin, (1996)
    • Green R., The ethical manager, Macmillan, (1994)
  • Schuler R., Human Resources Management, 5th edition, West publ., (1995)
  • Κουκιάδη Γ., Βασικοί εργατικοί νόμοι, Παρατηρητής, (1993)
  • Ξηροτύρη-Κουφίδου Σ., Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, εκδ. Ανικούλα, Θεσσαλονίκη, (2002)
  1. Κ. Δελούκα – Ιγγλέση, Νομική και κοινωνική προστασία καταναλωτή, εκδόσεις Σταμούλης, 1992
  2. Κ. Δελούκα – Ιγγλέση, Δίκαιο προστασίας του καταναλωτή – Ελληνικό & Κοινοτικό, Πανεπιστημιακές παραδόσεις Πανεπιστήμιο Πειραιώς, 1997
  1. H. Weihrich – H. Koontz, Management, a global perspective, 10th edition, McGraw Hill, 1997
  2. R. Buchlolz – S. Rosenthal, Business ethics, the pragmatic path beyond principles to process, McGraw Hill, 1999

Χύτης Ε. (2015) Μηχανογραφημένη Λογιστική Ι. ΤΕΙ Ηπείρου

Στεφάνου Κωνσταντίνος (2013), Λογιστική και Εμπορική Διαχείριση με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, εκδόσεις Στεφάνου Κωνσταντίνος,

Δρ. Νικόλαος Δ. Καρτάλης (2012), Μηχανογραφημένη Λογιστική, Εκδόσεις Καρτάλης Νικόλαος

Δ. Γκίνογλου, Π. Ταχυνάκης, Ν. Πρωτοψάλτης (2004), Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα Μηχανογραφημένη Λογιστική, εκδόσεις Εκδοτική Rosili Εμπορική – Μ.ΕΠΕ

Αθανασίου Δημήτριος (2015), Η σύγχρονη μηχανογραφική οργάνωση επιχειρήσεων, εκδόσεις Μούργκος Ιωάννης.

Στεφάνου Κωνσταντίνος (2013), Λογιστική και Εμπορική Διαχείριση με Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές, εκδόσεις Στεφάνου Κωνσταντίνος,

Δρ. Νικόλαος Δ. Καρτάλης (2012), Μηχανογραφημένη Λογιστική, Εκδόσεις Καρτάλης Νικόλαος

Δ. Γκίνογλου, Π. Ταχυνάκης, Ν. Πρωτοψάλτης (2004), Λογιστικά Πληροφοριακά Συστήματα Μηχανογραφημένη Λογιστική, εκδόσεις Εκδοτική Rosili Εμπορική – Μ.ΕΠΕ

Αθανασίου Δημήτριος (2015), Η σύγχρονη μηχανογραφική οργάνωση επιχειρήσεων, εκδόσεις Μούργκος Ιωάννης.

Μαθήματα Διοικητική Λογιστική

Διοικητική Λογιστική

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ  ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

2011

1)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν και τα ακόλουθα δεδομένα για το έτος 2005;

 31 Δεκεμβρίου1 Ιανουαρίου
Απόθεμα ημικατεργασμένων20.00010.000
Απόθεμα ετοίμων80.00060.000
Αμεσα εργατικά120.000 
Αμεσα υλικά200.000 
Γ.Β.Ε. ( 150% των εργατικών)180.000 
Εξοδα πωλήσεων150.000 

Να υποδείξετε ποιό απο τα ακόλουθα ποσά είναι σωστό (περισσότερες της μιας απαντήσεις μπορεί να είναι σωστές):

  • το ποσό που χρεώθηκε στο λογ/σμό ημικ/να κατα την διάρκεια του έτους ήταν 500.000
  • το κόστος των ετοίμων παραχθέντων ήταν 450.000
  • το κόστος των πωληθέντων ήταν 470.000
  • το συνολικό βιομ/κό κόστος του έτους ήταν 650.000

2)  Η εταιρία Ψ χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Τα γενικά βιομηχανικά έξοδα χρεώνονται στις επιμέρους παραγγελίες ως ποσοστά  των άμεσων εργατικών. Τα παρακάτω στοιχεία εμφανίζονται στο γενικό λογ/σμό Ημικατεργασμένα και αφορούν το μήνα Ιούνιο:

Χρεώσεις του λογ/σμού : 
Υπόλοιπο,  1η Ιουνίου ……………………………………………………………7.200
Αμεσα Υλικά ………………………………………………………………………….12.000
Αμεσα Εργατικά …………………………………………………………………….9.000
Γενικά Βιομηχανικά έξοδα (150% των άμεσων εργατικών) …………13.500
Σύνολο χρεώσεων……………………………………………………………41.700
Πιστώσεις του λογ/σμού : 
Παραχθέντα προϊόντα και μεταφορά τους στα έτοιμα …………………33.200
Υπόλοιπο,  30 Ιουνίου …………………………………………………………………….8.500

Εάν υποθέσουμε ότι τα άμεσα εργατικά που αφορούν παραγγελίες ημιτελείς στις 30 Ιουνίου ανέρχονται σε 2.100 ευρώ, να υπολογίσετε το ποσό των γενικών βιομηχανικών εξόδων και των άμεσων υλικών που αφορούν αυτές τις ημιτελείς παραγγελίες στις 30 Ιουνίου.

Λύση

Το απόθεμα των ημικατεργασμένων στις 30 Ιουνίου (Τ.Α.) περικλείει συνολικό βιομηχανικό κόστος 8.500 δρχ. σύμφωνα με τα δεδομένα, το οποίο αποτελείται και από τα τρία στοιχεία του κόστους.

       Αφού τα γενικά βιομηχανικά έξοδα είναι 150% μη άμεσης εργασίας, στις ημιτελείς παραγγελίες παριλαμβάνονται150% x 2.100 = 3.150 δρχ. γενικά βιομηχανικά έξοδα.

 

 

       Επίσης αφού τα άμεσα εργατικά είναι 2.100 δρχ. και τα Γ.Β.Ε. ευρέθησαν 3.150 δρχ., τα άμεσα υλικά θα ισούται με 3.250 δρχ. (8.500  – 2.100 – 3.150).

3)  Η επιχ/ση Χ κατασκευάζει έπιπλα και χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Χρησιμοποιείται ένας προκαθορισμένος συντελεστής γενικών βιομηχανικών εξόδων στις επιμέρους παραγγελίες. Στο τμήμα Α υπολογίζονται τα ΓΒΕ με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανών και και στο τμήμα Β με βάση τις ώρες άμεσης εργασίας. Στη αρχή του τρέχοντος έτους, η διοίκηση έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς για να εξυπηρετήσει τον προσδιορισμό του συντελεστή των ΓΒΕ:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Κόστος άμεσης εργασίας300.000 225.000
Ωρες άμεσης εργασίας20.00015.000
Γενικά βιομ/κά έξοδα 420.000337.500
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων12.0007.500

Η παραγγγελία αρ. 58 άρχισε στις αρχές του χρόνου και ολοκληρώθηκε τρείς βδομάδες αργότερα στις 29 Ιανουαρίου. Προέκυψαν οι ακόλουθες κοστολογικές πληροφορίες:

Παραγγελία αρ. 58

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Αμεσα υλικά10.1007.600
Αμεσα εργατικά16.50011.100
Ωρες άμεσης εργασίας1.100740
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων750500

Στη συνέχεια δίδονται επιλεγμένες πληροφορίες για το μήνα Ιανουάριο:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Ωρες άμεσης εργασίας / Ιανουάριος1.6001.200
Ωρες λειτουργίας των μηχαν/των / Ιανουάριος1.100600
Γενικά βιομ/κά έξοδα Ιανουαρίου39.01026.540

Ζητείται:

  1. Να υπολογίσετε τον προκαθορισμένο συντελεστή γενικών βιομ/κών εξόδων για κάθε τμήμα.
  2. Το συνολικό κόστος της παραγελίας αρ. 58.

Λύση

1Α. 420000/12000 =35ευρώ/ ώραμηχ.

1Β. 337500/15000=22,50 ευρώ/ ώρα άμεσης εργασίας.

2.

Φύλλο υπολογισμού κόστους παραγγελίας αρ. 58

 Τμήμα ΑΤμήμα ΒΣύνολο
Αμεσα υλικά10.1007.60017700
Αμεσα εργατικά16.50011.10027600
Γενικά βιομ. έξοδα   
           750ώρεςχ35=26250–26250
           740 ώρες χ 22,50=–1665016650
Συνολικό κόστος παραγγελίας  88200

4)  Η επιχ/ση Χ χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Χρησιμοποιείται ένας προκαθορισμένος συντελεστής γενικών βιομηχανικών εξόδων στις επιμέρους παραγγελίες. Στο τμήμα Α υπολογίζονται τα ΓΒΕ με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανών κα ι και στο τμήμα Β με βάση τις ώρες άμεσης εργασίας. Στη αρχή του τρέχοντος έτους, η διοίκηση έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς για να εξυπηρετήσει τον προσδιορισμό του συντελεστή των ΓΒΕ

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Κόστος άμεσης εργασίας420.000300.000
Ωρες άμεσης εργασίας28.00025.000
Γενικά βιομ/κά έξοδα540.000412.500
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων18.0001.900

Η παραγγγελία αρ. 399, που αφορούσε 4.000 PC,  άρχισε στις αρχές του χρόνου και ολοκληρώθηκε τρείς βδομάδες αργότερα στις 29 Ιανουαρίου Προέκυψαν οι ακόλουθες κοστολογικές πληροφορίες:

Παραγγελία αρ. 399

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Αμεσα υλικά6.8004.500
Αμεσα εργατικά8.1007.200
Ωρες άμεσης εργασίας540600
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων250100

Στη συνέχεια δίδονται επιλεγμένες πληροφορίες για το μήνα Ιανουάριο:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Ωρες άμεσης εργασίας / Ιανουάριος1.60026.000
Ωρες λειτουργίας των μηχαν/των / Ιανουάριος17.000600
Γενικά βιομ/κά έξοδα Ιανουαρίου517.000424.400

Ζητείται:

  1. Να υπολογίσετε τον προκαθορισμένο συντελεστή γενικών βιομ/κών εξόδων για κάθε τμήμα ο οποίος θα πρέπει να εφαρμοσθεί στη παραγγελία 399.
  2. Το συνολικό  και το μοναδιαίο κόστος της παραγελίας αρ. 399.

5)  Τα ακόλουθα στοιχεία αφορούν την επιχ/ση Χ:

Ημικατεργασμένα (Αρχικό Απόθεμα)35.000
Αναλωθείσες πρώτες ύλες (Α. Υ)245.000
Αμεσα εργατικά (Α.Ε.)120.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων675.000

Τα Γενικά Βιομ/κά Εξοδα που αφορούν την παραγωγή υπολογίζονται με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων (30 ευρώ ανά ώρα) . Κατά την τρέχουσα διαχειριστική χρήση χρησιμοποιήθηκαν 10.000 ώρες λειτουργίας μηχανημάτων στην παραγωγική διαδικασία.

Ζητείται να υπολογίσετε  το τελικό απόθεμα των ημικατεργασμένων.

Λύση

Ημικατεργασμένα (1/1)35.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου:     Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν                      245.000     Αμεσα εργατικά που χρειάστηκαν                           120.000     Γενικά βιομ/κα΄έξοδα (30 ευρώ/ ώρα ´ 10.000 ώρες )300.000 Συνολικά  βιομηχανικά κόστη665.000
Σύνολο ημικατεργασμένων (παραγωγής )περιόδου700.000
Μείον :κόστος παραχθέντων ετοίμων675.000
Ημικατεργασμένα (31/12 )25.000

6)  Ο διευθυντής παραγωγής της επιχ/σης Χ έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς του ερχόμενου έτους:

Γενικά βιομ/κά έξοδα1.200.000
Αμεσα εργατικά500.000
Ωρες λειτουργίας μηχανημάτων80.000 ώρες

α) Να υπολογίσετε τον συντελεστή  ΓΒΕ βασιζόμενοι σε :

1. άμεσο εργατικό κόστος

2. ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων

β)Αν υποθέσουμε οτι η παραγωγή ενός συγκεκριμένου προιόντος απαιτεί 2.000 ευρώ σε άμεσα υλικά, 400 ευρώ σε άμεσα εργατικά και 62 ώρες λειτουργίας μηχανημάτων, να υπολογίσετε το συνολικό κόστος παραγωγής του προιόντος με την υπόθεση ότι ο συντελεστής ΓΒΕ υπολογίζεται με βάση:

1. το άμεσο εργατικό κόστος

β. τις ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων

Λύση

α.  (1) 240% του εργατικού κόστους (1.2000.000 ¸500.000)

     (2) 15 ευρώ/ώρα λειτουργίας των μηχανηματων (1.200.0000 ¸80.000)

β. (1)

άμεσα υλικά2.000
άμεσα εργατικά400
ΓΒΕ(400´240%)960
Συνολικό κόστος παραγωγής προιόντος3.360

β. (2)

άμεσα υλικά2.000
άμεσα εργατικά400
ΓΒΕ(62 ώρες´  15ευρώ/ώρα)960
Συνολικό κόστος παραγωγής προιόντος3.330

7)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν και τις ακόλουθες πληροφορίες για το έτος λήξης 31/12/2005:

 31/12/051/1/05
Απόθεμα πρώτων υλών24.00020.000
Απόθεμα ημικατεργασμένων8.00012.000
Αποθεμα ετοίμων90.00080.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν210.000 
Αμεσα εργατικά120.000 
Εξοδα πωλήσεων170.000 
Εξοδα διοίκησης140.000 

Τα ΓΒΕ που εφαρμόζονται στη παραγωγή υπολογίζονται με συντελεστή 24 ευρώ ανά ώρα άμεσης εργασίας . Οι ώρες άμεσης εργασίας της περιόδου ήταν 8.000.

Ζητείται :

α)Να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων ετοίμων

β) Με την υπόθεση οτι η επιχ/ση παράγει     ένα και μοναδικό προιόν και οτι έχει ολοκληρώσει 20.000 μονάδες κατα την διάρκεια του έτους , ποιό είναι το μέσο κόστος παραγωγής ανά μονάδα προιόντος;       

Λύση

α.

   Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 εως 31/12/05

Απόθεμα ημικατεργασμένων(1/1/05)12.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: άμεσα υλικά χρησιμοποιηθέντα                 210.000 άμεσα εργατικά                                           120.000 ΓΒΕ(8.000 ώρες ´  24)                                 192.000 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        522.000
Συνολική παραγωγή (ημικατεργασμένα) έτους534.000
Μείον :απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)8.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων προιόντων526.000

β. 26.30 ευρώ ανά μονάδα (526.000 ευρώ κόστος ετοίμων διαιρούμενο με 20.000 μονάδες)       

8)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν τα κάτωθι:

 31/12/051/1/05
Απόθεμα πρώτων υλών20.00025.000
Απόθεμα ημικατεργασμένων37.50040.000
Απόθεμα ετοίμων( 1/1, 10.000 μον. ´  21)    ;210.000
Αγορές πρώτων υλών κατά το 2005330.000 
Αμεσα εργατικά που μπήκαν στη παραγωγή375.000 
ΓΒΕ που μπήκαν στη παραγωγή637.500 

Η επιχ/ση παράγει ένα και μοναδικό προιόν. Κατά τη διάρκεια του έτους παρήχθησαν 45.000 μονάδες και πουλήθηκαν οι 40.000 μονάδες.

Ζητείται:

α) να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων ετοίμων (επίσης να εμφανίσετε τους υπολογισμούς σας για το κόστος των άμεσων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν)

β)να υπολογίσετε τον μέσο όρο του κόστους ανά μονάδα προιόντος

 

γ)να βρείτε το κόστος πωληθέντων κατά την διάρκεια του έτους

 

δ)να υπολογίσετε το κόστος του αποθέματος των ετοίμων προιόντων στις 31/12/05

Λύση

α)

Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 έως 31/12

Απόθεμα ημικατεργασμένων (1/1/05)40.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν(βλ .βοηθ. πίν.)  335.000 Αμεσα εργατικά                                                               375.000   ΓΒΕ                                                                                     637.500 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        1.347.500
Συνολική παραγωγή(ημικατεργασμένα) έτους1.387.500
Μείον:Απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)37.500
Κόστος παραχθέντων ετοίμων1.350.000

Βοηθητικός πίνακας:

Απόθεμα πρώτων υλών(1/1/05)25.000
Αγορές πρώτων υλώντο 2005330.000
Κόστος διαθεσίμων πρώτων υλών355.000
Μείον:Απόθεμα πρώτων υλών (31/12/05)20.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν335.000

β)

Κόστη μονάδος κατά μέσον όρο:

Κόστος παραχθέντων ετοίμων(μέρος  α)1.350.000
Παραχθείσες μονάδες45.000
Μέσο μοναδιαίο κόστος (1.350.000¸45.000)30

γ)

Κόστος πωληθέντων:

10.000 μον. ´21ευρώ(αρχικό απόθεμα)210.000
30.000 μον. ´ 30 ευρώ (μέρος β)900.000
Κόστος πωληθέντων κατά την  διάρκεια του έτους(40.000 μον.)1.110.000

δ)

Απόθεμα ετοίμων προιόντων (31/12/05):

15.000 μον. (10.000+45.000 -40.000) ´ 30 ευρώ                                                                   450.000

9)  Η επιχ/ση Χ δίδει τα ακόλουθα λογιστικά στοιχεία σχετικά με την λειτουργία της:

 Υπόλοιπο 31/12/05Υπόλοιπο 1/1/05
Πρώτες ύλες70.00060.000
Ημικατεργασμένα41.00029.000
Ετοιμα προιόντα16.00021.000

Κατά την διάρκεια του έτους η επιχ/ση αγόρασε άμεσα υλικά αξίας 35.000 δρχ. και χρησιμοποίησε άμεσα εργατικά κόστους 22.000 ευρώ. Τα συνολικά ΓΒΕ του έτους ανήλθαν σε 19.000 ευρώ. Τ α έξοδα διοίκησης και διάθεσης ήταν 30.000 ευρώ. , ενώ οι συνολικές της πωλήσεις ανήλθαν σε 80.000 ευρώ

Ζητείται:

α)να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων για το 2005( και υπολογισμός των άμεσων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν).

β)να ετοιμάσετε την κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης του έτους (και υπολογισμός του κόστους πωληθέντων).

Λύση

α)

Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 εως 31/12/05

Απόθεμα ημικατεργασμένων (1/1/05)29.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν(βλ .βοηθ. πίν.1)  25.000 Αμεσα εργατικά                                                               22.000   ΓΒΕ                                                                                     19.000 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        66.000
Συνολική παραγωγή(ημικατεργασμένα) έτους95.000
Μείον:Απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)41.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων54.000

Βοηθητικός πίνακας 1:

Απόθεμα πρώτων υλών(1/1/05)60.000
Αγορές πρώτων υλών το 200535.000
Κόστος διαθεσίμων πρώτων υλών95.000
Μείον:Απόθεμα πρώτων υλών (31/12/05)70.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν25.000

β)

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης

Περίοδος 1/1 έως 31/12/05

Πωλήσεις (έσοδα πωλήσεων)80.000
Μείον:κόστος πωληθέντων(βλ.βοηθ. πιν. 2)59.000
Μικτα΄κέρδη21.000
Μείον:έξοδα διοίκησης και διάθεσης30.000
Καθαρά αποτελέσματα (Ζημιές)(9.000)

Βοηθητικός πίνακας 2:

Απόθεμα ετοίμων (1/1/05)21.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων54.000
Κόστος ετοίμων διαθεσίμων προς πώληση75.000
Μείον:Απόθεμα ετοίμων (31/12/05)16.000
Κόστος πωληθέντων59.000

10.  Έχουμε τις ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με το υλικό Χ:

Αρχικό απόθεμα 1/1100 τεμ. αξίας 10ευρώ /τεμ.
Εισαγωγές4/1 10/1 20/1400 τεμ. αξίας 12 ευρώ./τεμ. 500 τεμ. αξίας 15 ευρώ τεμ. 200 τεμ. αξίας 17 ευρώ τεμ.  
Εξαγωγές6/1 15/1 27/1300 τεμ. 600 τεμ. 100 τεμ.

 Να ενημερώσετε τα αντίστοιχα φύλλα παρακολούθησης του αποθέματος, και να βρεθεί το τελικό απόθεμα της επιχείρησης με τους τρεις τρόπους αποτίμησης, FIFO, LIFO, Μ.Σ.Τ. ( διαρκής απογραφή).

11.  Υποθέτουμε ότι η επιχ/ση ΑΚΤΗ παρουσίασε κατά την απογραφή του τέλους της περιόδου απόθεμα ενός συγκεκριμένου είδους ίσο με 12 μονάδες. Στον πίνακα που ακολουθεί εμφανίζονται και οι αγορές του συγκεκριμένου είδους κατά τη διάρκεια της περιόδου:

 ΜονάδεςΚόστος μονάδαςΣυνολικό κόστος
Απόθεμα αρχής περιόδου108.00080.000
Πρώτη αγορά (Μάρτιος, 1)59.00045.000
Δεύτερη αγορά (Ιούλιος, 1)510.00050.000
Τρίτη αγορά (Οκτώβριος, 1)512.00060.000
Τέταρτη αγορά (Δεκέμβριος, 1)513.00065.000
Διαθέσιμα για πώληση30 300.000
Πωληθείσες μονάδες18  
Μονάδες τελικού αποθέματος12  

Να προσδιορίσετε το κόστος (τιμή κτήσης) του τελικού αποθέματος, καθώς και το κόστος των πωληθέντων με τη χρήση των υποθέσεων μέσου σταθμικού κόστους, FIFO, LIFO.

Λύση

α)Μέση σταθμική τιμή. Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο το τελικό απόθεμα θα πρέπει να αποτιμηθεί στις 120.000 ευρώ (12 μονάδες x 10.000 ευρώ./μονάδα), και το κόστος των πωληθέντων θα είναι 180.000 ευρώ (300.000 ευρώ κόστος εμπ/των διαθεσίμων προς πώληση, μείον 120.000 ευρώ. κόστος που κατανεμήθηκε στο τελικό απόθεμα).

β) FIFO.

5 μονάδες από την αγορά της 1ης Δεκεμβρίου (13.000 ευρώ./μονάδα)             65.000

5 μονάδες από την αγορά της 1ης Οκτωβρίου (12.000 ευρώ /μονάδα)             60.000

 

2 μονάδες από την αγορά της 1ης Ιουλίου (10.000 ευρώ /μονάδα)        20.000

 

Τελικό απόθεμα, 12 μονάδες με τιμή FIFO                                         145.000

Το κόστος πωληθέντων θα είναι 155.000 ευρώ (300.000 – 145.000).

γ) LIFO.

10 μονάδες από το αρχικό απόθεμα (8.000 ευρώ /μονάδα)                  80.000

2 μονάδες από την αγορά της 1ης Μαρτίου (9.000 ευρώ./μονάδα)              18.000

Τελικό απόθεμα, 12 μονάδες με τιμή LIFO                                          98.000

 

Το κόστος των πωληθέντων με τη μέθοδο LIFO θα είναι 202.000 ευρώ (300.000 – 98.000)

 

12.  Ένας εργαζόμενος αναμένεται να παράγει δέκα μονάδες την ώρα. Σε μια εβδομάδα παρήγαγε 458 μονάδες σε 38 ώρες εργασίας.

Ποιος είναι ο δείκτης παραγωγικότητας του και τι αυτός σημαίνει;

Λύση

Πρότυπη παραγωγή : 38 ώρεςΧ 10 μον./ώρα= 380 μον.

458/380 = 120,5 %,  ο δείκτης αυτός φανερώνει ότι ο εργαζόμενος έχει εργασθεί πιο αποτελεσματικά από το επίπεδο του προτύπου.

13.   Το βασικό ωρομίσθιο μιας επιχείρησης είναι 8,80 ευρώ την ώρα, ενώ η υπερωρία πληρώνεται ωρομίσθιο x 2 για τα Σαββατοκύριακα. Έχουν δοθεί τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν τρεις παραγγελίες.

 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
 Ώρες εργασίαςΏρες εργαςίαςΏρες εργασίας
Κανονικές480220150
Βραδινές1026080
Σαββατοκύριακα103016

Ζητείται να υπολογίσουμε το κόστος εργασίας της κάθε παραγγελίας κάτω από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α)  Όταν οι υπερωρίες είναι περιστασιακές για να εξυπηρετήσουν την παραγωγή.

β) Όταν οι υπερωρίες γίνονται ύστερα από πίεση του πελάτη για πολύ γρήγορη παράδοση. 

Λύση

α)  Όταν οι υπερωρίες είναι περιστασιακές θα ήταν σωστή κοστολογική πρακτική να επιβαρύνουν τα ΓΒΕ, ενώ τις παραγγελίες θα τις επιβαρύνει μόνο η κανονική εργασία. Οπότε:

 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
    
Συνολικές ώρες592310246
X 8,80 ευρώ/ώρα5.209,602728,002164,80
    

β) Όταν οι υπερωρίες γίνονται κατ’ απαίτηση του πελάτη όλες οι αμοιβές (συμπεριλαμβανομένων και των υπερωριών) θα βαρύνουν τις παραγγελίες.

Ωρομίσθια κατά περίπτωση:

– Κανονικό ωράριο8,80 ευρώ/ώρα
– Βραδινά13,20 ευρώ/ώρα
– Σαββατοκύριακα17,60 ευρώ/ώρα
 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
    
Καν. Ωράριο480 x 8,80 =4.224,00220 x 8,80=1.936,00150 x 8,80 = 1.320,00
Βραδυνά102 x 13,20   =   1.346,4060 x 13,20 =792,0080 x 13,20 = 1.056,00
Σαββατοκ/κα  10  x 17,60 =      176,0030 x 17,60 = 528,0016 x 17,60 =    281,60
 5.746,403.256,002.657,60

14.  Η εκδοτική επιχείρηση «ΔΗΜΟΔΗΜΑ» αγόρασε την 1/4/2008 ένα μεταχειρισμένο λεωφορείο για την μεταφορά των υπαλλήλων της αξίας 30.000 ευρώ. Στίς 2/4/2008 πλήρωσε για αλλαγή μηχανής 3000 ευρώ και για αλλαγή ελαστικών 1.000 ευρώ. Τα έτη ωφέλιμης διάρκειας ζωής εκτιμώνται σε 5. να υπολογισθεί η απόσβεση του αυτοκινήτου, με σταθερή μέθοδο, για ολόκληρη την διάρκεια ζωής του. (Μόνο η αλλαγή της μηχανής θεωρείται βελτίωση/ προσθήκη και αυξάνει την αξία κτήσης).

Λύση

Ποσό ετήσιας απόσβεσης= αξία κτήσης –υπολειμματική αξία=33.000-0 = 6.600 ευρώ/έτος

                                                   εκτιμώμενη διάρκεια ζωής              5 έτη

Το έτος 2008 το λεωφορείο χρησιμοποιήθηκε 9 μήνες (υπολογίζεται και ο μήνας της αγοράς), οπότε το ποσό της απόσβεσης θα είναι 6.600Χ9/12=4.950 ευρώ.

Για  τα έτη 2009, 2010, 2011 και 2012 η απόσβεση θα είναι  6.600 για κάθε έτος. Παρατηρούμε οτι ενώ στις 31/12/2012 έχουν περάσει 5 έτη, δηλαδή έχει τελειώσει η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του  παγίου, το ποσόν της απόσβεσης είναι :

4.950 +6.600+6.600+6.60+6.600=31.350 ευρώ, δηλαδή δεν έχουν αποσβεστεί 1.650 ευρώ.

Παρατηρούμε επίσης ότι αν και έχουν περάσει «ημερολογιακά»  5 έτη , το λεωφορείο έχει χρησιμοποιηθεί 4 έτη και 9 μήνες, οπότε πρέπει και το επόμενο έτος ( 2013) να συνεχισθεί η απόσβεσή του, άρα:

Για το έτος 2013 το ποσό της απόσβεσης θα είναι 6.600Χ3/12=1650 ευρώ, οπότε 5 έτη μετά την αγορά του , την 1/4/2012 έχει αξία 0 ευρώ.

Παρατηρώ οτι το 100% της απόσβεσης γίνεται σε 5 έτη, άρα σε 1 έτος γίνεται απόσβεση 20%. Αν δίδονταν αντί για την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του ο συντελεστής απόσβεσης (π.χ. 20%) η άσκηση θα λυνόταν με τον τύπο:

(αξία κτήσης-υπολειμματική αξία) Χ συντελεστή απόσβεσης,

 δηλαδή (33.000-0 ) Χ 20%=6.600 ευρώ για κάθε έτος και με το σκεπτικό οτι το 2008 δεν χρησιμοποιήθηκε όλο το έτος, οπότε πρέπει να συνεχισθεί η απόσβεση και το 2013.

Δωρεάν Μαθήματα Logistics

Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Logistics – Management

Logistics

Κεφάλαιο 1: Εννοιολογική προσέγγιση Logistics

Περιεχόμενα [show]

Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας Logistics. Στο πρώτο κεφάλαιο προσεγγίζονται εννοιολογικά οι δύο βασικές έννοιες του βιβλίου: η Αποθήκη και η Αποθήκευση. Η Αποθήκη αποτελεί το κέντρο του συστήματος Logistics μιας επιχείρησης ή/και οργανισμού ενώ η Λειτουργία της Αποθήκευσης είναι μία από τις  σημαντικότερες λειτουργίες της Διοίκησης Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας. Κρίνεται συνεπώς αναγκαίο να προσεγγιστεί εννοιολογικά και η Διοίκηση Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας.

1.1  Εισαγωγή στη Διοίκηση Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας

Αν και ο όρος «Logistics – Εφοδιαστική Αλυσίδα» χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα, στην πραγματικότητα ο σωστότερος όρος θα έπρεπε να είναι

«Διοίκηση Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας». Ο όρος αυτός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της Διοίκησης Λειτουργιών (Operations Management). Η Διοίκηση Λειτουργιών μαζί με το Μάρκετινγκ και Πωλήσεις καθώς επίσης και τη Λογιστική και Χρηματοοικονομική αποτελούν τις τρεις (3) βασικές λειτουργικές περιοχές κάθε επιχείρησης ή/ και οργανισμού. Στη Διοίκηση Λειτουργιών εκτός από τη «Διοίκηση Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας» συμπεριλαμβάνονται επιστήμες όπως η Διοίκηση Παραγωγής, η Διοίκηση Ποιότητας, η Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων, κλπ.

 

Ένας από τους πρώτους ορισμούς που δόθηκαν για τη Διοίκηση Logistics είναι αυτός του Council of Supply Chain Management of Professionals (CSCMP) (πρώην Council of Logistics Management) το 1986. Σύμφωνα μ’ αυτόν, Διοίκηση Logistics (Logistics Management) είναι η: «διαδικασία του σχεδιασμού, υλοποίησης και ελέγχου της αποτελεσματικής και αποδοτικής ροής και αποθήκευσης προϊόντων, υπηρεσιών και σχετικών πληροφοριών από την αρχική παραγγελία / παραγωγή μέχρι την τελική παράδοση στον τελικό καταναλωτή, με σκοπό την εκπλήρωση των απαιτήσεων του πελάτη» (CSCMP, 1986). Μπορεί να θεωρηθεί επίσης ως η τέχνη και η επιστήμη της διοίκησης, της τεχνικής μεθοδολογίας και των τεχνικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με το σχεδιασμό, τον προσδιορισμό των απαιτήσεων, την απόκτηση, την διατήρηση και την διάθεση των παραγωγικών πόρων και μέσων που υποστηρίζουν τους στόχους, τη στρατηγική, την τακτική και τον έλεγχο μιας επιχείρησης.

 

Όσον αφορά στην έννοια της Εφοδιαστικής Αλυσίδας, ΕΑ (Supply Chain), αυτή προέκυψε ως αποτέλεσμα των μεγάλων αλλαγών που συντελέστηκαν τις δεκαετίες 1980 και 1990. Τη συγκεκριμένη περίοδο, οι επιχειρήσεις αντιλήφθηκαν ότι δεν είναι πλέον αποτελεσματικά ανταγωνιστικές όταν βρίσκονται σε απομόνωση από τους επιχειρηματικούς τους εταίρους.

 

Μία επιχείρηση συνήθως δεν διαθέτει τις απαραίτητες δεξιότητες και τους πόρους για τη διαχείριση και τον έλεγχο της ροής προϊόντων / υπηρεσιών και πληροφοριών από τις αρχικές προμήθειες μέχρι την τελική κατανάλωση, ιδιαίτερα μάλιστα σε μία ανταγωνιστική και παγκόσμια αγορά. Έτσι δημιουργήθηκαν δίκτυα (αλυσίδες) επιχειρήσεων με κοινούς στόχους και οφέλη. «Η ΕΑ θεωρείται ως το δίκτυο των οργανισμών ή επιχειρήσεων που συμμετέχουν, μέσω συνεχών και αμφίδρομων αλληλεπιδράσεων, σε διαδικασίες που προσθέτουν αξία στα προϊόντα / υπηρεσίες που παρέχονται στον τελικό πελάτη» (Ballou, 1999).

 

Βάσει των ανωτέρω, η Διοίκηση Εφοδιαστικής Αλυσίδας, ΔΕΑ (Supply Chain Management, SCM), είναι το σύνολο προσεγγίσεων και προσπαθειών για την αποδοτική ενοποίηση παραγωγών, προμηθευτών, μεταφορέων κλπ. μιας εφοδιαστικής αλυσίδας, έτσι ώστε τα προϊόντα να παράγονται και να διανέμονται στη σωστή ποσότητα, ποιότητα, στο σωστό χρόνο, στο σωστό τόπο με τελικό στόχο την μείωση του συνολικού κόστους επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα υψηλά επίπεδα των επιπέδων εξυπηρέτησης των τελικών πελατών.

Ολοκληρώνοντας, η Διοίκηση Logistics και Εφοδιαστικής Αλυσίδας θεωρείται από πολλούς ως ένας από τους σημαντικότερους επιχειρηματικούς κλάδους αλλά και από τους βασικότερους ανταγωνιστικούς παράγοντες στην επιχειρηματικότητα.

 

Όπως αναφέρεται, η Διοίκηση Logistics αποτελεί το σημαντικότερο όπλο των επιχειρήσεων για την επίτευξη των βασικών τους στόχων (Simchi-Levi et al., 2000), ενώ η σημαντικότητα της Διοίκησης Εφοδιαστικής Αλυσίδας, αποδεικνύεται από την κυρίαρχη πεποίθηση ότι ο ανταγωνισμός στο προσεχές μέλλον δεν θα γίνεται μεταξύ των επιχειρήσεων αλλά μεταξύ των εφοδιαστικών τους αλυσίδων (Christopher, 1992).

1.2  Αποθήκη: Η «καρδιά» της επιχείρησης

Κέντρο του συστήματος logistics μιας επιχείρησης είναι η αποθήκη. Η αποθήκη μπορεί να εξυπηρετεί μία μόνο επιχείρηση (παρακάτω εικόνα):

Εικόνα 1.1: Στο εσωτερικό μιας επιχείρησης

ή ένα δίκτυο επιχειρήσεων λειτουργώντας ως κέντρο διανομής ή μία επιχείρηση που παρέχει υπηρεσίες logistics (όπως αποθήκευση, μεταφορές, διανομές, κλπ.):

Εικόνα 1.2: Κέντρο διανομής

Τις τελευταίες δεκαετίες ο ρόλος της έχει μεταβληθεί σημαντικά. Αρχικά, αποτελούσε το χώρο φύλαξης των προϊόντων που χρησιμοποιούσε ή διέθετε μία επιχείρηση στην αγορά. Σήμερα, οι αποθήκες λειτουργούν ως κέντρα παραλαβής των προϊόντων (π.χ. πρώτων υλών) από τους προμηθευτές για την υποστήριξη της παραγωγής των τελικών τους προϊόντων.

Επίσης, συνδυάζουν προϊόντα και ενοποιούν αποστολές από τα διάφορα εργοστάσια προς τους πελάτες ή ακόμα λαμβάνουν μεγάλα φορτία από ένα εργοστάσιο που περιλαμβάνουν παραγγελίες πολλών πελατών και τις διασπούν σε μικρότερα φορτία για να πραγματοποιηθεί η αποστολή για τον κάθε πελάτη. Τέλος, λειτουργούν ως κέντρα διανομής ανεφοδιάζοντας το δίκτυο των υποκαταστημάτων μιας επιχείρησης. Στην περίπτωση αυτή οι αποθήκες μπορούν επιπρόσθετα να λειτουργήσουν ως σημείο συντονισμού και προσωρινής εναπόθεσης των αποθεμάτων.

 

Ειδικότερα, οι τύποι των αποθηκών είναι οι εξής (Ballou, 1999):

  • Υποστήριξη Παραγωγής: οι αποθήκες λειτουργούν ως κέντρα ενοποίησης της παραλαβής των προϊόντων (π.χ. πρώτων υλών) από τους προμηθευτές.
    • Μίξη προϊόντων: όπου πολλαπλά εργοστάσια αποστέλλουν τα διάφορα προϊόντα (κωδικούς) σε μια κεντρική αποθήκη, καθώς κάθε εργοστάσιο παράγει μόνο ένα μέρος της συνολικής παραγωγής μιας επιχείρησης.
    • Ενοποίηση φορτίου: η αποθήκη συνδυάζει προϊόντα και ενοποιεί αποστολές από τα διάφορα εργοστάσια προς τους πελάτες.
    • Διάσπαση φορτίου: οι αποθήκες λαμβάνουν μεγάλα φορτία από ένα εργοστάσιο που περιλαμβάνουν παραγγελίες πολλών πελατών και τις διασπούν σε μικρότερα φορτία για να πραγματοποιηθεί η αποστολή για τον κάθε πελάτη.
    • Cross-docking: η αποθήκη λειτουργεί ως σημείο συντονισμού και προσωρινής εναπόθεσης των αποθεμάτων παρά ως σημείο αποθήκευσης. Τα εμπορεύματα διανέμονται συνεχώς στους πελάτες μέσω αποθηκών, στις οποίες παραμένουν συνήθως μέχρι 10-15 ώρες.

Γενικά, μια αποθήκη για να εκληφθεί ως οργανωμένη και σύγχρονη, πρέπει να ανταποκριθεί στις εξής απαιτήσεις (Tompkins και Smith, 1998):

  • Παραλαβή προμηθευόμενων εμπορευμάτων.
    • Τοποθέτηση εμπορευμάτων εντός αποθήκης.
    • Σωστή φύλαξη και διατήρησή τους.
  • Γρήγορη    ανεύρεση    εμπορευμάτων    για    την    εκτέλεση    των παραγγελιών.
    • Παρακολούθηση των υπόλοιπων προϊόντων ανά κωδικό, είδος και παραγγελία.
    • Εξαγωγή εμπορευμάτων και προετοιμασία της διανομής τους.

Ένας απλός ορισμός για την αποθήκη έχει δοθεί από τον Σιφνιώτη (1997):

«Αποθήκη είναι ο χώρος της επιχείρησης από τον οποίο περνούν και φυλάσσονται, προσωρινά, τα προϊόντα που αποκτά ή πωλεί η επιχείρηση. Στην αποθήκη εκτελούνται οι εργασίες παραλαβής, αποθήκευσης και αποστολής, εργασίες απαραίτητες για να φτάσει το προϊόν από την παραγωγή ως την κατανάλωση, στη σωστή κατάσταση, με το σωστό κόστος».

 

Γίνεται φανερό ότι η αποθήκη σήμερα καταλαμβάνει μια νευραλγική θέση στην επιχείρηση. Κάποιοι τη θεωρούν -και όχι άδικα- ως την «καρδιά» της επιχείρησης, γιατί όπως η καρδιά ρυθμίζει τη ροή του αίματος, έτσι και η αποθήκη που περιλαμβάνει και αποστέλλει προϊόντα, ρυθμίζει τη ροή τους από την απόκτηση (προμήθεια), την παραγωγή, έως τη μεταφορά τη διανομή τους και την κατανάλωση.

Ειδικότερα, η σημαντικότητα της αποθήκης καθορίζεται από τους παρακάτω παράγοντες:

Αποθήκη και αποθέματα

Η αποθήκη αποτελεί το χώρο διατήρησης των αποθεμάτων των προϊόντων. Αν η επιχείρηση γνώριζε εκ των προτέρων τη ζήτηση της αγοράς δεν θα υπήρχε η ανάγκη διατήρησης αποθεμάτων. Συνεπώς, η αποθήκη σχετίζεται με τα αποθέματα και την κάλυψη του χώρου (απόστασης) και του αντίστοιχου χρόνου κάλυψης αυτής της απόστασης (place – time gap) μεταξύ των σημείων παραγωγής και των σημείων πώλησης / κατανάλωσης των προϊόντων. Με τη διατήρηση αποθεμάτων σε αποθηκευτικούς χώρους κοντά στα σημεία ζήτησης επιτυγχάνεται ο έγκαιρος και αποτελεσματικός ανεφοδιασμός της αγοράς.

Αποθήκη και εκτέλεση παραγγελιών

Στο χώρο της αποθήκης εκτελούνται μερικές από τις βασικότερες εργασίες της Διοίκησης Logistics. Αν σκεφτούμε ότι o βασικός στόχος της Διοίκησης Logistics είναι η εκτέλεση των παραγγελιών των πελατών, στην αποθήκη λαμβάνουν χώρα μερικές από τις εργασίες – κλειδιά για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό, εκτέλεση, παρακολούθηση και έλεγχο των παραγγελιών. Εργασίες όπως: η διαδικασία παραλαβής προϊόντων στην αποθήκη, η διαδικασία τακτοποίησης και ανατακτοποίησης προϊόντων, η ετικετοποίηση, η διαδικασία συλλογής και ελέγχου παραγγελιών, η διαδικασία φόρτωσης και αποστολής, η διαδικασία χειρισμού επιστροφών, οι απογραφές, κλπ. υλοποιούνται στους χώρους της αποθήκης. Και εδώ βρίσκεται και η δεύτερη σημαντική διαφορά μεταξύ της παραδοσιακής με τη σύγχρονη αποθήκη. Ενώ παραδοσιακά η φύση της λειτουργίας της αποθήκης ήταν εντάσεως εργασίας (δηλαδή απαιτούσε πολύ και βαριά χειρωνακτική εργασία από τους αποθηκάριους για τη φορτοεκφόρτωση και στοίβαξη των προϊόντων και την περισυλλογή τους για την εκτέλεση των παραγγελιών) σήμερα απαιτεί άτομα με ιδιαίτερες γνώσεις και δεξιότητες για να διαχειριστούν πολύπλοκες και σύνθετες εργασίες. Άτομα που χειρίζονται μηχανήματα, εργαλεία και ακριβό εξοπλισμό για να εκτελέσουν εργασίες ακριβείας. Επίσης, ένα συντονιστή (υπεύθυνο αποθήκης) που θα συντονίζει τις ανωτέρω  εργασίες που εκτελούνται στο χώρο τα αποθήκης, το ανθρώπινο δυναμικό και τον εξοπλισμό. Επίσης, σήμερα η φύση της λειτουργίας της αποθήκης θεωρείται ως εντάσεως πληροφορίας γιατί η διακινούμενη πληροφορία (που αφορά: το επίπεδο αποθεμάτων, οι θέσεις αποθήκευσης των προϊόντων, οι ημερομηνίες εισαγωγής και λήξης των προϊόντων, οι κινήσεις που εκτελούνται ή πρόκειται να εκτελεστούν, οι εισερχόμενες και εξερχόμενες αποστολές, δεδομένα που αφορούν τους πελάτες και προμηθευτές καθώς επίσης και το προσωπικό) είναι σημαντικά για την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης.

Αποθήκη και παραγωγή προϊόντων

Στην αποθήκη μιας μονάδας παραγωγής συγκεντρώνονται και αποθηκεύονται οι πρώτες ύλες ή τα ημιέτοιμα προϊόντα για την παραγωγή ή τη συναρμολόγηση τους σε τελικά προϊόντα. Επίσης,  χρησιμοποιείται για την αποθήκευση των τελευταίων και τη διάθεση τους στην αγορά.

Αποθήκη και οικονομίες κλίμακας

Οι μονάδες παραγωγής θέλοντας να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες κλίμακας μπορούν να παράγουν και να αποθηκεύσουν μεγάλες ποσότητες μειώνοντας με αυτό τον τρόπο το κόστος παραγωγής. Παρόμοια, οι εμπορικές επιχειρήσεις μπορούν να προμηθευτούν μεγάλες ποσότητες προϊόντων επιτυγχάνοντας μειωμένες τιμές αγοράς.

Αποθήκη και λειτουργικό κόστος

Η αποθήκη περιλαμβάνει επιχειρηματικούς πόρους (εξειδικευμένο προσωπικό, αποθηκευτικούς χώρους, ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό, πληροφοριακά συστήματα και τεχνολογίες) η διαχείριση των οποίων στην υλοποίηση των επιχειρηματικών διαδικασιών είναι κοστοβόρα.

Αποθήκη και εποχικότητα προϊόντων

Υπάρχουν προϊόντα η ζήτηση των οποίων (εποχικότητα ζήτησης) ή η παραγωγή (π.χ. συγκομιδή) τους (εποχικότητα παραγωγής) αφορά σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μέσα σε ένα έτος. Συνεπώς, υπάρχει η ανάγκη αποθήκευσης και διάθεσής τους στον κατάλληλο χρόνο.

Αποθήκη και τιμές αγαθών

Στην αποθήκη διατηρείται το απαιτούμενο απόθεμα ώστε να διατηρούνται οι τιμές των αγαθών στην αγορά σταθερές. Πιθανή έλλειψη του επιπέδου αποθέματος ενός προϊόντος προκαλεί αύξηση της τιμής του στην αγορά και το αντίστροφο.

 
 Πλαίσιο κειμένου: Για το υπόλοιπο του βιβλίου χρησιμοποιείται ο όρος «προϊόντα» για τα υλικά που διατηρεί μία επιχείρηση στην αποθήκη της αντί του σωστού που είναι Μονάδα Διατηρούμενου Αποθέματος (ή Stock Keeping Unit, SKU).

1.2  Αποθήκευση: Μία σημαντική επιχειρηματική λειτουργία

Η αποθήκευση αποτελεί κύριο τμήμα των λειτουργιών της Διοίκησης Logistics και περιλαμβάνει τις παρακάτω πέντε ομάδες εργασιών:

  1. Είσοδος αγαθών: αρχική παραλαβή, έλεγχος εντύπων, εκφόρτωση και τοποθέτηση στο χώρο παραλαβών, επιθεώρηση (ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος), παραλαβή, αποσυσκευασία / ανασυσκευασία, τοποθέτηση στο χώρο αποθήκευσης ή στο χώρο επιστρεφόμενων.
  2. Κύρια αποθήκευση: τοποθέτηση στο σημείο αποθήκευσης, ενημέρωση επιπέδου αποθεμάτων, έκδοση ή ενημέρωση καρτέλας υλικών.
  3. Εκτέλεση παραγγελιών: έκδοση και λήψη δελτίου περισυλλογής, περισυλλογή προϊόντων παραγγελίας, ομαδοποίηση προϊόντων ανά παραγγελία, συσκευασία και σήμανση, έλεγχος εντύπων, ενημέρωση καρτέλας υλικών.
  4. Έξοδος αγαθών: φόρτωση, αποστολή / μεταφορά προϊόντων.
  5. Βέβαια στο χώρο της αποθήκης εκτελούνται και άλλες εργασίες όπως, καθαριότητα και τακτοποίηση χώρων, συντήρηση εξοπλισμού και μηχανημάτων καθώς και άλλες διοικητικές εργασίες οι σημαντικότερες των οποίων είναι η απογραφή και η διαχείριση των διαθέσιμων πόρων.

Ο βασικός στόχος της αποθήκευσης ακολουθεί τη γενική ιδέα του στόχου της Διοίκησης Logistics, δηλαδή στόχος είναι η ελαχιστοποίηση του συνολικού κόστους λειτουργίας της αποθήκης με την ταυτόχρονη παροχή του υψηλότερου δυνατού επιπέδου εξυπηρέτησης στους πελάτες της επιχείρησης. Και όπως στη Διοίκηση Logistics έτσι και στην Αποθήκευση ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί στο μέγιστο βαθμό. Δεν μπορούμε για παράδειγμα να μειώσουμε το χρόνο εκτέλεσης των παραγγελιών αν δεν προσλάβουμε περισσότερους αποθηκάριους ή επενδύσουμε σε αυτοματοποιημένα συστήματα αποθήκευσης.

Ο παραπάνω στόχος «μείωση λειτουργικού κόστους και αύξηση παρεχόμενου επιπέδου εξυπηρέτησης» ισχύει για όλες τις αποφάσεις που περιλαμβάνει αποθήκευση και παρουσιάζονται στην επόμενη ενότητα.

Ας μιλήσουμε λίγο παραπάνω για το διττό στόχο της αποθήκευσης:

  1. Μείωση λειτουργικού κόστους. Σύμφωνα με τον Σιφνιώτη (1997) δύο κανόνες θα επηρεάσουν και θα διαμορφώσουν το κόστος λειτουργίας της αποθήκης. Ο ένας κανόνας σχετίζεται με την εκμετάλλευση του χώρου της αποθήκης και ορίζει ότι: «Πρέπει πάντα να επιδιώκεται η μέγιστη αξιοποίηση του χώρου», η απλά «η αξιοποίηση του κάθε κυβικού εκατοστού της». Το αυξημένο ενοίκιο και η ανάγκη αγοράς και εγκατάστασης κατάλληλων αποθηκευτικών συστημάτων για την πλήρη εκμετάλλευση του ύψους είναι πια κύρια σημεία που επηρεάζουν το κόστος λειτουργίας μιας αποθήκης. Ο δεύτερος κανόνας σχετίζεται με την κίνηση των φορτίων και ορίζει ότι: «Πρέπει να επιδιώκεται η ελαχιστοποίηση των μετακινήσεων». Πολύ απλά οι μετακινήσεις κοστίζουν και δεν προσφέρουν τίποτε στην αύξηση του παρεχόμενου επιπέδου εξυπηρέτησης (δεύτερος στόχος της αποθήκευσης). Σε αυτά μπορεί να προστεθεί αφενός η επιλογή της τοποθεσίας της αποθήκης (είναι λογικό ότι στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σημεία πώλησης το ενοίκιο και γενικά τα λειτουργικά έξοδα να είναι αυξημένα) και αφετέρου η προστασία των προϊόντων (που επιβάλλουν τη χρήση συστημάτων ασφαλείας για κλοπές, πυρασφάλειας ή γενικά φυσικών καταστροφών).
  2. Αύξηση παρεχόμενου επιπέδου εξυπηρέτησης. Από ποιους όμως παράγοντες εξαρτάται το παρεχόμενο επίπεδο; Η απάντηση είναι από πάρα πολλούς: συχνότητα παραδόσεων, χρόνος εκτέλεσης παραγγελίας (lead time), συνέπεια στην εκτέλεση παραγγελιών, διαθέσιμα αποθέματα και συνεχή τροφοδοσία, συνολική και όχι τμηματική εκτέλεση παραγγελιών, ευκολία τοποθέτησης παραγγελίας, ακρίβεια τιμολογίων, ανταπόκριση στις ερωτήσεις, απορίες, παράπονα, ποιότητα εξωτερικής συσκευασίας, κλπ. Πολλοί θεωρούν πολλούς όμως θεωρείται ο χρόνος εξυπηρέτησης ως ο σημαντικότερος παράγοντας.

Ο χρόνος εκτέλεσης παραγγελίας ή χρόνος ανταπόκρισης είναι ο χρόνος που απαιτείται για την εκτέλεση μιας παραγγελίας. Αποτελείται από τρεις υπο-χρόνους:

  1. τον χρόνο επεξεργασίας παραγγελίας που ξεκινά από τη στιγμή που τοποθέτησης της παραγγελίας μέχρι τη στιγμή που γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τα προϊόντα που ζητά ο πελάτης στην αποθήκη,
  • τον χρόνο περισυλλογής των προϊόντων από την αποθήκη  μέχρι την τοποθέτηση τους (φόρτωση στο μέσο μεταφοράς) για την αποστολή τους στον πελάτη, και φυσικά
  • τη μεταφορά τους που ολοκληρώνεται με την παράδοση των προϊόντων στον πελάτη.

Από τους τρεις παραπάνω υπο-χρόνους ο υπεύθυνος αποθήκης και γενικότερα η αποθήκευση ασχολείται με τον δεύτερο (χρόνος περισυλλογής) γι’ αυτό και εξετάζεται αναλυτικότερα σε επόμενο κεφάλαιο.

1.3  Αποφάσεις αποθήκης

Ο υπεύθυνος Logistics μιας επιχείρησης καλείται να δώσει απαντήσεις στα παρακάτω ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με την αποθήκη και την λειτουργία της αποθήκευσης:

  • Επιλογή τρόπου αποθήκευσης (ιδιόκτητη αποθήκη ή όχι).
  • Επιλογή τοποθεσίας αποθήκης.
  • Αρχιτεκτονική σχεδίαση αποθήκης και βασική χωροθέτηση.
  • Χωροταξία αποθήκης και λεπτομερή χωροθέτηση.
  • Επιλογή φιλοσοφίας αποθήκευσης.
  • Επιλογή μοναδιαίου φορτίου.
  • Επιλογή συστημάτων αποθήκευσης.
  • Επιλογή συστημάτων ενδο-διακίνησης.
  • Σχεδιασμός ρόλων και αρμοδιοτήτων.
  • Τεχνολογίες και πληροφοριακά συστήματα αποθηκών.
  • Υλοποίηση διαδικασιών με τη χρήση τεχνολογιών.

Κάθε ένα από τα παραπάνω ζητήματα αποτελεί θέμα ενός ξεχωριστού κεφαλαίου, στις παρακάτω σελίδες θα γίνει μία συνοπτική ανάλυση των κύριων παραμέτρων τους (καθορισμός προβλήματος και βημάτων ή επιλογών επίλυσης). Η διοίκηση (σχεδιασμός, παρακολούθηση, εκτέλεση και έλεγχος) των διαδικασιών αποθήκευσης αποτελεί το τελευταίο ζήτημα. Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι αποφάσεις αυτές είναι είτε στρατηγικές ή τακτικές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μετά την λήψη τους δεν μπορούν να ανατραπούν παρά μόνο με μεγάλο κόστος και χρόνο για την επιχείρηση.

Πριν αναλυθούν τα ζητήματα αυτά θα πρέπει να δούμε αναλυτικότερα το τι συμβαίνει καθημερινά σε μία αποθήκη και πώς λειτουργεί η αποθήκευση στην πράξη. Συγκεκριμένα, στο επόμενο κεφάλαιο αναλύονται οι κύριες διαδικασίες αποθήκευσης.

 Ερωτήσεις

  • Ποια κατά τη γνώμη σας είναι η συνεισφορά της Αποθήκης στην εκτέλεση των παραγγελιών;
  • Έχει διατυπωθεί ότι η σημαντικότητα της Αποθήκευσης και της Διοίκησης Logistics γενικότερα αποδεικνύεται σε περιόδους κρίσης («όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά»). Για παράδειγμα οι κάτοικοι ενός νησιού αντιλαμβάνονται τη σημαντικότητα της Διοίκησης Logistics όταν αντιμετωπίζουν πρόβλημα ανεφοδιασμού σε βασικά είδη τροφίμων. Επίσης αντιλαμβανόμαστε τη σημαντικότητα των μεταφορών όταν συμβεί ένα τραγικό ατύχημα. Συμφωνείτε; Μπορείτε να σκεφτείτε περιπτώσεις που επικεντρώνονται στην αποθήκη;
  • Οι αποφάσεις που περιλαμβάνονται στην Ενότητα 1.4 θεωρούμε ότι είναι στρατηγικές. Πολύ απλά στρατηγική απόφαση είναι εκείνη που αν μετανιώσουμε θα έχουμε χάσει χρόνο και χρήμα (τέτοια απόφαση είναι η επιλογή του τριτοβάθμιου ιδρύματος που θα ακολουθήσετε για τη συνέχεια των σπουδών σας). Συμφωνείτε με την άποψη ότι είναι στρατηγικές;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για μία αποθήκη ή ένα κέντρο διανομής στην Ελλάδα. Προσπαθήστε να συγκεντρώσετε όσες πληροφορίες μπορείτε για τα ζητήματα που αναφέρθηκαν στην ενότητα 1.4 και να τις παρουσιάσετε σε μία έκθεση 300-500 λέξεων.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και βάσει τον εργασιών που αναφέρθηκαν στην Ενότητα 1.3 προσπαθήστε να σχεδιάσετε ένα κέντρο διανομής που εξυπηρετεί τις ανάγκες ανεφοδιασμού καταστημάτων μιας αλυσίδας σούπερ μάρκετ.

 Κεφάλαιο 2: Διαδικασίες αποθήκευσης

2.1  Εισαγωγή στις διαδικασίες αποθήκευσης

Αν μπορούσαμε να κοιτάξουμε μία αποθήκη από ψηλά θα ξεχωρίζαμε τους παρακάτω διακριτούς χώρους:

Σχήμα 2.1: Χώροι αποθήκης

Οι χώροι ορίζουν και τις διαδικασίες που περιλαμβάνει η αποθήκευση και μπορούν να ομαδοποιηθούν στις πέντε ομάδες εργασιών όπως παρουσιάστηκαν στην Ενότητα 1.3:

  1. Είσοδος αγαθών.
    1. Κύρια αποθήκευση.
    1. Εκτέλεση παραγγελιών.
    1. Έξοδος αγαθών.
    1. Λοιπές εργασίες.

Αρχικά, η διαδικασία της παραλαβής περιλαμβάνει την εκφόρτωση των προϊόντων από το μέσο μεταφοράς, μέσω των αποβάθρων, στην περιοχή παραλαβών (τα προϊόντα λαμβάνονται είτε από τους προμηθευτές ή από τους πελάτες ως επιστρεφόμενα), την ενημέρωση του επιπέδου αποθεμάτων, και τον έλεγχο για τυχόν ασυμφωνία σε θέματα ποιότητας ή ποσότητας. Σε μία τέτοια περίπτωση, τα προϊόντα ή επιστρέφονται ή μετακινούνται στο χώρο των μη συμμορφούμενων. Ακολουθεί η απευθείας μετακίνηση στην περιοχή αποθήκευσης μέσω του κυρίου διαδρόμου που μπορεί να περιλαμβάνει επίσης την απο-παλετοποίηση και την αποθήκευση σε ελαφριά ράφια ως υπο-μοναδιαίο φορτίο (για παράδειγμα χαρτοκιβώτια) ή τεμαχίων.

Η περισυλλογή των παραγγελιών είναι η κυριότερη διαδικασία στις περισσότερες επιχειρήσεις. Περιλαμβάνει την επιλογή, συλλογή και μετακίνηση των προϊόντων (σε παλέτες, χαρτοκιβώτια, τεμάχια) μίας ή περισσοτέρων παραγγελιών στην περιοχή συλλογής παραγγελιών. Η συγκέντρωση / διαχωρισμός, των περισυλλεγόντων παραγγελιών σε μεμονωμένες (ανά πελάτη) παραγγελίες είναι μία υποχρεωτική εργασία στην περίπτωση συγκεντρωτικής περισυλλογής, όπου οι παραγγελίες ομαδοποιούνται ανά προϊόν και η περισυλλογή γίνεται για κάθε προϊόν (κωδικό) ξεχωριστά.

Με την ολοκλήρωση της περισυλλογής, οι παραγγελίες συσκευάζονται, τοποθετούνται στο κατάλληλο μοναδιαίο φορτίο (για παράδειγμα σε μία παλέτα) και αποστέλλονται στον πελάτη. Όλα αυτά υλοποιούνται στην

περιοχή συσκευασίας και αποστολών. Η περίπτωση του cross-docking εκτελείται όταν τα προϊόντα μετακινούνται απευθείας στην περιοχή περισυλλογής / αποβάθρες αποστολών.

Στο χώρο διοίκησης, ο υπεύθυνος μεριμνά για τη σωστή εκτέλεση των ανωτέρω εργασιών, την αποτελεσματική χρήση και αξιοποίηση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού, μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού και διαθέσιμου χώρου και την αποτελεσματική διαχείριση του όγκου των προϊόντων που παραλαμβάνεται, αποθηκεύεται και αποστέλλεται.

2.1  Παρουσίαση χρήσης καρτέλας υλικού

 
 

Η επίδειξη της καρτέλας υλικού θα βοηθήσει στην κατανόηση των βασικών διαδικασιών αποθήκευσης, επικεντρώνοντας στο προϊόν και στις πληροφορίες που μας ενδιαφέρουν να διατηρήσουμε.

Η καρτέλα αποτελείται από δύο τμήματα. Στο κάτω τμήμα (από κάτω προς τα πάνω) παρουσιάζονται πληροφορίες όπως:

  • Κωδικός υλικού: ο μοναδικός αριθμός που αντιστοιχεί στο προϊόν. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι κωδικοποίησης. Συνήθως η ταξινόμηση κάθε υλικού γίνεται σε κατηγορίες ομοειδών υλικών, με βάση τη φύση (υλικά συντηρήσεως, υλικά αντικατάστασης, υλικά εξοπλισμού) και τον προορισμό τους (τόπου ή εργασίας που χρησιμοποιούνται ή καταναλώνονται). Για παράδειγμα, οικοδομικά υλικά, ηλεκτρολογικά υλικά, λιπαντικά, κλπ.
  • Θέση υλικού: ο μοναδικός αριθμός που δηλώνει την ακριβή θέση του προϊόντος (διάδρομος και ράφι) στην αποθήκη. Για παράδειγμα, μπορούμε να ονομάσουμε τους διαδρόμους σε Α, Β, Γ, κλπ. αριθμώντας από αριστερά προς τα δεξιά, στη συνέχεια σε 1, 2, 3, κλπ. τον όροφο του ραφιού αριθμώντας από κάτω προς τα πάνω και τέλος 1, 2, 3, κλπ. τη θυρίδα του ραφιού αριθμώντας από αριστερά από δεξιά.
  • Μονάδα μέτρησης: είναι το μοναδιαίο φορτίο που έχει επιλέξει η επιχείρηση για την αποθήκευση και τη διακίνηση του προϊόντος (παλέτα, χαρτοκιβώτιο, τεμάχιο, κλπ.).
  • Ελάχιστο απόθεμα: αριθμός μονάδων προϊόντος που αντιστοιχεί στο σημείο αναπαραγγελίας.
  • Ποσότητα παραγγελίας: η ποσότητα παραγγελίας. Τονίζεται ότι οι μονάδες αναφέρονται στο μοναδιαίο φορτίο που αναγράφεται στο

«Μονάδα Μέτρησης».

  • Ημερομηνία λήξης: η ημερομηνία λήξης του προϊόντος
  • Ποιοτικός έλεγχος: στο πεδίο αυτό αναγράφονται η ημερομηνία ελέγχου, το αποτέλεσμα του ελέγχου που αφορά στην κατάσταση του προϊόντος και η ημερομηνία του επόμενου ελέγχου.
  • Περιγραφή: συνοπτική περιγραφή προϊόντος.
  • Προορισμός: ο πελάτης ή το τμήμα της επιχείρησης που συνήθως προορίζεται το προϊόν.

Στο πάνω τμήμα (από αριστερά προς τα δεξιά) υπάρχουν οι εξής πληροφορίες:

  • Ημερομηνία: είναι η ημερομηνία της συναλλαγής / κίνησης (είτε πρόκειται για παραλαβή ή εξαγωγή).
  • Δελτίο εισαγωγής / εξαγωγής: ο αριθμός του δελτίου (παραλαβής ή εξαγωγής).
  • Προμηθευτής / Καταναλωτής: η επωνυμία του προμηθευτή στην περίπτωση παραλαβής ή η επωνυμία του πελάτη ή το όνομα της επιστασίας (τμήματος) της επιχείρησης ή του οργανισμού (στην περίπτωση εξαγωγής).
  • Εισαγωγή: ο αριθμός μονάδων που παρελήφθησαν στην αποθήκη. Ως μονάδα μέτρησης χρησιμοποιείται το μοναδιαίο φορτίο που αναγράφεται στο πεδίο «Μονάδα Μέτρησης» στο κάτω μέρος της καρτέλας.
  • Εξαγωγή: ο αριθμός μονάδων που εξήχθησαν από την αποθήκη. Ως μονάδα μέτρησης χρησιμοποιείται το μοναδιαίο φορτίο που αναγράφεται στο πεδίο «Μονάδα Μέτρησης» στο κάτω μέρος της καρτέλας.
  • Υπόλοιπο: ο αριθμός των μονάδων που προέκυψε από την συναλλαγή (παραλαβή ή εξαγωγή) και συμπίπτει με τον αριθμό των μονάδων που βρίσκεται στο ράφι ή τη θυρίδα.

Μία καρτέλα βρίσκεται στη θέση αποθήκευσης (ράφι ή θυρίδα) του υλικού. Με τη λήξη του καθημερινού ωραρίου εργασίας ο αποθηκάριος ενημερώνει την καρτέλα του υλικού για το οποίο πραγματοποιήθηκε κάποια συναλλαγή (παραλαβή ή εξαγωγή) ως εξής:

  • Για κάθε παραλαβή που έγινε με τα αντίστοιχα τιμολόγια, αυξάνοντας τις ποσότητες και σημειώνοντας το νέο υπόλοιπο. Στην παραλαβή θα αναγράφεται το όνομα του προμηθευτή (επωνυμία).
  • Για κάθε εξαγωγή που έκανε με τα αντίστοιχα δελτία εξαγωγής, μειώνοντας τις ποσότητες και σημειώνοντας το νέο υπόλοιπο. Στην εξαγωγή θα αναγράφεται το όνομα του υπαλλήλου που έκανε την αίτηση εξαγωγής του υλικού από την αποθήκη.

Το σύστημα των καρτελών χρησιμοποιείται για την χειρόγραφη παρακολούθηση προϊόντων σε μία αποθήκη. Βοηθά την επιχείρηση να παρακολουθεί τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται στην αποθήκη, καθώς επίσης και να λαμβάνει αποφάσεις σχετικά, με το πότε θα γίνει η παραγγελία, σε ποια ποσότητα, ποιο μοναδιαίο φορτίο χρησιμοποιείται, ποια η φιλοσοφία αποθήκευσης (FIFO, LIFO, FEFO), αν το προϊόν είναι κατάλληλο ή όχι, κλπ.

Βοηθά, επίσης, στην υλοποίηση συνεχούς απογραφής σε κρίσιμα προϊόντα αφού αρκεί ο έλεγχος του αριθμού που αναγράφεται στο υπόλοιπο με τον αριθμό που υπάρχει στο ράφι ή στη θυρίδα. Ακόμη και σήμερα, η καρτέλα υλικού χρησιμοποιείται ως εφεδρικό σύστημα σε περίπτωση μη λειτουργίας πληροφοριακού συστήματος. Σήμερα, πολλές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν ένα πληροφοριακό σύστημα διαχείρισης αποθήκης (warehouse management system) και εφαρμόζουν τεχνολογίες όπως ο γραμμωτός κώδικας (barcodes) και τα τερματικά RF που επιτρέπουν τη μηχανογραφημένη παρακολούθηση της αποθήκης τους. Η χρήση των συστημάτων και τεχνολογιών αυτών θα επιφέρει πολλά οφέλη σε μία επιχείρηση, όπως:

  • Βελτίωση της λειτουργίας των αποθηκών και διακίνησης των προϊόντων.
  • Τελειοποίηση του συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου αυτών.
  • Υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.
  • Τυποποίηση διαδικασιών αποθήκευσης.
  • Αυτόματη εξακρίβωση των υπολοίπων των προϊόντων στην αποθήκη.
  • Αυτόματη χρεοπίστωση των υλικών.
  • Ελαχιστοποίηση λαθών, κλπ.

 Ερωτήσεις

  • Μπορείτε να συσχετίσετε τις κύριες ροές αποθήκευσης (Σχήμα 2.2) με τους χώρους της αποθήκης (Σχήμα 2.1);
  • Ποια τα πλεονεκτήματα από τη χρήση της καρτέλας υλικού;
  • Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της συνεχής παρακολούθησης των αποθεμάτων; Συσχετίστε την απάντηση σας με το παρακάτω: «ότι εισέρχεται στην αποθήκη παύει να είναι περιουσία του προμηθευτή μας και γίνεται περιουσία μας. Ότι εξέρχεται παύει να είναι περιουσία μας και γίνεται περιουσία του πελάτη μας».

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Ας υποθέσουμε ότι σε μία καρτέλα υλικού (Σχήμα 2.3) αναγράφονται τα παρακάτω στοιχεία: Υπόλοιπο: 10, Ελάχιστο απόθεμα: 10, Ποσότητα παραγγελίας: 50 και Μονάδα μέτρησης: Τεμάχια.
    • Τι απόφαση πρέπει να λάβει άμεσα ο υπεύθυνος αποθήκης;
    • Τι κατά τη γνώμη σας πρέπει να συμβεί εάν 2 από τα τεμάχια έχουν λήξει; Θα αλλάξει η προηγούμενη απόφασή του;
    • Επίσης, ποιες οι απαιτούμενες ενέργειες σε περίπτωση που δεν συμφωνεί ο αριθμός του υπόλοιπου στην καρτέλα με το αριθμό των τεμαχίων στο ράφι; Για παράδειγμα αν λείπει 1 τεμάχιο θα αλλάξει πάλι η αρχική του απόφαση;
  • Χωριστείτε σε ομάδες και επιλέξτε μία επιχείρηση που ανεφοδιάζει μία γραμμή παραγωγής. Στη συνέχεια, σχεδιάστε τους χώρους μιας αποθήκης για την υποστήριξη της παραγωγής.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και με βάση τις προσωπικές σας εμπειρίες και το Σχήμα 2.2 σχεδιάστε ένα διάγραμμα ροής που να παρουσιάζει τα βήματα εκτέλεσης μιας παραγγελίας.

 Κεφάλαιο     3:    Επιλογή     τρόπου     αποθήκευσης     (ιδιόκτητη

 αποθήκη ή όχι;)

Μία από τις πρώτες (χρονικά) και σημαντικότερες αποφάσεις που πρέπει να λάβει ο Υπεύθυνος Αποθήκης (και η επιχείρηση κατ’ επέκταση) είναι αν θα έχει ιδιόκτητη αποθήκη ή θα χρησιμοποιήσει (θα ενοικιάσει) τους αποθηκευτικούς χώρους μιας άλλης (τρίτης) επιχείρησης. Η δεύτερη περίπτωση ονομάζεται ανάθεση υπεργολαβίας σε τρίτους (outsourcing) και αποτελεί μία συνήθη πρακτική των επιχειρήσεων σήμερα.

Βέβαια τα πλεονεκτήματα του ιδιόκτητου αποθηκευτικού χώρου είναι σημαντικά, όπως ότι πρώτιστα παρέχει καλύτερο έλεγχο ή όταν η επιχείρηση διατηρεί και εμπορεύεται προϊόντα που απαιτούν ειδικές συνθήκες και όρους αποθήκευσης που η ίδια διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία. Από την άλλη η ενοικίαση χώρου που αναφέρεται στη χρήση δημοσίων αποθηκών ή στην παροχή υπηρεσιών αποθήκευσης από τρίτες εξειδικευμένες εταιρείες (Third Party Logistics Providers ή απλά 3PL’s) δεν απαιτεί πάγιες επενδύσεις. Πολύ απλά τα σταθερά κόστη της επιχείρησης γίνονται μεταβλητά.

Οι επιχειρήσεις πληρώνουν τόσο όσο χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις, τον εξοπλισμό και το προσωπικό των επιχειρήσεων 3PL’s. Η περίπτωση αυτή μας θυμίζει την κατανάλωση του νερού, όσο περισσότερο καταναλώνουμε το νερό τόσο περισσότερο πληρώνουμε. Στην αντίθετη περίπτωση θα έπρεπε να πληρώνουμε ένα πάγιο ποσό κάθε μήνα ή κάθε δίμηνο ανεξάρτητα από την ποσότητα του νερού που καταναλώνουμε. Το γεγονός αυτό κάνει την ανάθεση αποθήκευσης σε τρίτους μία πολύ ελκυστική επιλογή ιδιαίτερα σε περίοδο οικονομικής κρίσης που η ζήτηση είναι χαμηλή.

Επίσης, δεν απαιτούνται πάγιες επενδύσεις σε εξοπλισμό και μηχανήματα και έτσι επιτυγχάνεται χαμηλότερο κόστος λειτουργίας ιδιαίτερα όταν ο βαθμός χρήσης της αποθήκης είναι μικρός ή η επιχείρηση εμπορεύεται εποχιακά προϊόντα (δηλαδή προϊόντα που η ζήτηση τους εξαρτάται από την εποχή).

Τέλος, το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις συνάπτουν βραχυχρόνιες συμφωνίες με ιδιοκτήτες δημόσιων αποθηκών καθιστά εύκολη και οικονομικά συμφέρουσα την μετακίνηση σε άλλη δημόσια αποθήκη (σε άλλη Τρίτη επιχείρηση) εάν αλλάξουν οι συνθήκες της αγοράς.

Σήμερα στη ελληνική αγορά δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών 3PL. Ο ανταγωνισμός στον εξεταζόμενο κλάδο είναι έντονος, γεγονός το οποίο συμβάλλει και στην παροχή καλύτερων και πιο ολοκληρωμένων υπηρεσιών (ICAP, 2011).

Επίσης, καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος αναγκών και προϊόντων της αγοράς, συγκεκριμένα, οι τύποι δημόσιων αποθηκών είναι οι εξής:

  • Αποθήκες εμπορευμάτων: Χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση συγκεκριμένων αγαθών, όπως βαμβάκι, καπνός και ξυλεία.
  • Αποθήκες χύδην φορτίου: Χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση ρευστών χημικών, πετρελαίου, κλπ.
  • Αποθήκες με ελεγχόμενη θερμοκρασία: Διαθέτουν μηχανισμούς ελέγχου θερμοκρασίας και υγρασίας. Χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση ευαίσθητων προϊόντων, όπως φρούτα, λαχανικά και κατεψυγμένα.
  • Αποθήκες οικιακών αγαθών: Χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση οικιακών αγαθών και επίπλων.
  • Αποθήκες γενικού εμπορίου: Είναι ο συνηθέστερος τύπος και δεν απαιτούνται ειδικές προδιαγραφές.
  • Μικροαποθήκες: Είναι μικρές αποθήκες με επιφάνεια καθεμίας που κυμαίνεται από 10 έως 100 τετραγωνικά μέτρα. Χρησιμοποιούνται, όταν απαιτηθεί, ως επιπλέον χώρος αποθήκευσης.

 Ερωτήσεις

  • Ποια τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα από τη χρήση των εταιρειών παροχής υπηρεσιών logistics όσον αφορά στην αποθήκευση;
  • Πιστεύετε ότι σε μία περίοδο οικονομικής κρίσης η λύση του outsourcing είναι προτιμότερη;
  • Αν ήσασταν ο υπεύθυνος logistics μιας μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ θα προχωρούσατε στη λύση του outsourcing για την αποθήκευση και ανεφοδιασμό του δικτύου καταστημάτων σας;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε στο διαδίκτυο διευθύνσεις εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες αποθήκευσης και logistics γενικότερα. Στη συνέχεια καταγράψτε σε έναν πίνακα τις υπηρεσίες που παρέχουν και το εξοπλισμό που διαθέτουν.
  • Έχει αναφερθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει ένα συγκοινωνιακό κόμβος και η «πύλη» για την εισαγωγή προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Συμφωνείτε; Πώς μπορούν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών Logistics να υποστηρίξουν μία τέτοια πρωτοβουλία; Αφού χωριστείτε σε ομάδες ετοιμάστε μία έκθεση 300-500 λέξεων.

 Κεφάλαιο 4: Επιλογή τοποθεσίας αποθήκης

Το πρόβλημα επιλογής τοποθεσίας της αποθήκης αναφέρεται στον προσδιορισμό της πλέον συμφέρουσας γεωγραφικής της θέσης, ώστε να επιτευχθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό η μείωση του κόστους λειτουργίας και η παροχή καλύτερων υπηρεσιών στην αγορά. Αυτά θα οδηγήσουν στην αύξηση των εσόδων της επιχείρησης και στην αύξηση της ικανοποίησης των καταναλωτών.

Η επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας για μία αποθήκη είναι μία συστηματική διαδικασία. Ο Ιωάννου (2005) προτείνει μία διαδικασία επιλογής τοποθεσίας τεσσάρων βημάτων που μπορεί να εφαρμοσθεί και στην περίπτωση της αποθήκης:

Βήμα 1: Αρχικά, αναγνωρίζονται οι παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή θέσης. Η λίστα των παραγόντων που λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή μιας αποθήκης είναι:

  • το κόστος αγοράς γης,
  • η αντικειμενική της αξία,
  • η εγγύτητα στις υπάρχουσες ή μελλοντικές αγορές,
  • η πρόσβαση σε οδικούς άξονες και σε μέσα μεταφοράς,
  • οι παρεχόμενες υποδομές (βιομηχανικές ζώνες και βιομηχανικά πάρκα), οι παρεχόμενες διευκολύνσεις (τηλεπικοινωνίες, ενέργεια, κ.ά.),
  • το φορολογικό καθεστώς και η υπάρχουσα νομοθεσία / κίνητρα / αναπτυξιακοί νόμοι, κλπ.,
  • η διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού και το κόστος εργασίας.

Στο Βήμα 2 εξετάζονται εναλλακτικές τοποθεσίες. Συνήθως οι επιλογές εντοπίζονται κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα όπου βρίσκονται συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες εδρεύουν πολλές εταιρείες 3PL’s, χονδρέμποροι ή κέντρα διανομής. Για παράδειγμα, η περιοχή του Ασπρόπυργου στην Αθήνα, η Σίνδος στη Θεσσαλονίκη και οι βιομηχανικές περιοχές στις άλλες μεγάλες πόλεις.

Στο επόμενο Βήμα (Βήμα 3) συγκεντρώνονται τα αναγκαία στοιχεία για τις εναλλακτικές τοποθεσίες. Συνηθέστερες πηγές πληροφοριών είναι: γραφεία συμβούλων, κτηματομεσιτικά γραφεία, η γραμματεία εμπορίου, εταιρείες παραγωγής και παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, τράπεζες, κλπ.

Βήμα 4: Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν αφορούν είτε ποσοτικούς παράγοντες (δηλαδή παράγοντες που η αξία τους μπορεί να μετρηθεί σε ευρώ, €) ή σε ποιοτικούς παράγοντες που δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν σε χρηματικές μονάδες, όπως για παράδειγμα η γειτνίαση σε μεγάλους οδικούς άξονες ή σιδηροδρομικούς σταθμούς.

Στη βιβλιογραφία, υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός ερευνών που προτείνουν την εφαρμογή ποσοτικών μεθόδων ή μαθηματικών μοντέλων, όπως το κέντρο βάρους, το μοντέλο βαθμολόγησης, η μέθοδος φόρτου και απόστασης, η ανάλυση νεκρού σημείου, κλπ. χρησιμοποιώντας τόσο ποιοτικούς όσο και ποσοτικούς παράγοντες.

Μία απλή μέθοδος επιλογής της κατάλληλης τοποθεσίας μιας αποθήκης είναι το μοντέλο βαθμολόγησης. ‘Έστω για παράδειγμα ότι έχουμε καταλήξει σε δύο εναλλακτικές τοποθεσίες: Α και Β.

ΚριτήριοΒάροςΑΒΒαθμοί ΑΒαθμοί Β
Κόστος αγοράς γης4043160120
Εγγύτητα στις υπάρχουσες ή μελλοντικές αγορές  25  5  4  125  100
Πρόσβαση σε οδικούς άξονες και μέσα μεταφοράς  20  3  3  60  60
Παρεχόμενες υποδομές10555050
Αντικειμενική της αξία5221010
Σύνολο:100  405340

Πίνακας 4.1: Παράδειγμα μοντέλου βαθμολόγησης για την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας μιας αποθήκης

Συγκεκριμένα, στον παραπάνω πίνακα παρουσιάζονται στην πρώτη στήλη μερικά από τα κριτήρια που αναφέρθηκαν παραπάνω, στη δεύτερη στήλη η βαρύτητα (δηλαδή η σημαντικότητα) κάθε κριτηρίου, στην τρίτη και τέταρτη στήλη ο βαθμός σε μία κλίμακα 1 .. 5 (όπου 1 χαμηλότερο και 5 το υψηλότερο) κάθε εναλλακτικής τοποθεσίας Α και Β και στις δύο τελευταίες (Βαθμοί Α και Βαθμοί Β αντίστοιχα) η βαθμολογία κάθε τοποθεσίας για κάθε κριτήριο που προκύπτει αν πολλαπλασιάσουμε το βάρος κάθε κριτηρίου με την αντίστοιχη βαθμολογία. Αθροίζοντας τα γινόμενα προκύπτει μία συνολική βαθμολογία 405 για την τοποθεσία Α και 340 για την Β. Επιλέγεται η τοποθεσία που συγκέντρωσε τη μεγαλύτερη συνολική βαθμολογία δηλαδή η Α.

 Ερωτήσεις

  • Ποιοι οι παράγοντες που καθορίζουν την επιλογή θέσης μιας αποθήκης;
  • Γιατί χρησιμοποιούμε βάρη στην εφαρμογή του μοντέλου βαθμολόγησης για την επιλογή της κατάλληλης τοποθεσίας μιας αποθήκης;
  • Πόσο σημαντική είναι η γειτνίαση της αποθήκης σε μεγάλους οδικούς άξονες, λιμάνια και σταθμούς τρένων;

 Εργαστηριακή άσκηση

  • Πρέπει να επιλέξετε τη θέση ενός κέντρου διανομής για μία εταιρεία που παράγει αναψυκτικά και τα διαθέτει στην αγορά του νομού σας. Αφού χωριστείτε σε ομάδες, επιλέξτε 3 εναλλακτικές τοποθεσίες και στη συνέχεια καταγράψτε για κάθε θέση τα δυνατά και τα αδύνατα της σημεία.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και χρησιμοποιώντας το μοντέλο βαθμολόγησης αξιολογήστε δύο εναλλακτικές τοποθεσίες επιλέγοντας τα βάρη και υπολογίζοντας τη βαθμολογία κάθε τοποθεσίας.
  • Αναζητήστε στο διαδίκτυο σε ποιες περιοχές εδρεύουν οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics. Τι συμπεράσματα προκύπτουν; Συζητήστε τα στην τάξη.

 Κεφάλαιο 5: Αρχιτεκτονική σχεδίαση αποθήκης και βασική

 χωροθέτηση

Η αρχιτεκτονική σχεδίαση και χωροθέτηση του κτιρίου της αποθήκης περιλαμβάνει τον καθορισμό των ορίων της οικοδομήσιμης ζώνης, το σχεδιασμό των διαδρομών (δρόμων διέλευσης) φορτηγών φορτο- εκφόρτωσης, τον καθορισμό του πλήθους και θέσης των βιομηχανικών θυρών, και φυσικά το χωρισμό του κτιρίου σε διακριτά τμήματα / χώροι με κριτήριο τον λειτουργικό σχεδιασμό της αποθήκης.

Αναφορικά, οι κύριοι λειτουργικοί χώροι είναι οι εξής:

  • Χώροι αποθήκευσης, φορτοεκφόρτωσης, μεταποιητικών διαδικασιών και υποστηρικτικών λειτουργιών.
  • Χώροι διοικητικών λειτουργιών (είτε διακριτών είτε όχι) από τους προηγούμενους χώρους αποθήκευσης.
  • Χώροι παραγωγικών λειτουργιών, συσκευασίας, ανασυσκευασίας και τυποποίησης προϊόντων, και
  • Χώροι ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων υποστήριξης της αποθήκης, αντλιοστάσιο πυρόσβεσης – ύδρευσης, συστήματα κλιματισμού θέρμανσης, κλπ.

Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός της χωροθέτησης του κτιρίου και οι όροι δόμησης προσδιορίζονται από το Προεδρικό Διάταγμα ΠΔ/24-5-85 (Δόμηση Εκτός Σχεδίου) για εγκαταστάσεις Εμπορικών Αποθηκών και Βιομηχανικών Κτιρίων. Η επιλογή των βασικών χώρων της αποθήκης εντός των ορίων του οικοπέδου πραγματοποιείται με βάση το κόστος κατασκευής καθώς επίσης και με την εφαρμογή κριτηρίων λειτουργικότητας, επεκτασιμότητας και βέλτιστης και ασφαλούς υποστήριξης των οχημάτων μεταφοράς εμπορευμάτων. Επίσης, εξαρτάται από τη ζήτηση της αγοράς. Τυχόν αύξηση της ζήτησης προκαλεί συνήθως απαίτηση μεγαλύτερης δυναμικότητας, την οποία μια επιχείρηση μπορεί να ξεπεράσει με επέκταση της στην υπάρχουσα εγκατάσταση.

Τα παρακάτω σχήματα παρουσιάζουν δύο τυπικές αποθήκες ανάλογα με τη ροή των υλικών μέσα στην αποθήκη.

Στο πρώτο σχήμα, η παραλαβή προϊόντων και η εκτέλεση / αποστολή παραγγελιών βρίσκονται στην ίδια πλευρά της αποθήκης (ροή «U»), ενώ

Πλαίσιο κειμένου: ΚΥΡΙΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣστο δεύτερο σχήμα η παραλαβή και η εκτέλεση / αποστολή παραγγελιών βρίσκονται σε διαφορετικά άκρα της αποθήκης (διαμπερής ροή).

Πλαίσιο κειμένου: ΧΩΡΟΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣΠλαίσιο κειμένου: ΧΩΡΟΣ ΜΗ ΣΥΜΜΟΡΦΟΥ- ΜΕΝΩΝΣχήμα 5.1: Τυπική διάταξη αποθήκης ροής «U»

    
 Πλαίσιο κειμένου: ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ  Πλαίσιο κειμένου: ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ ΡΑΦΙΑ ΠΑΛΕΤΩΝ

Πλαίσιο κειμένου: ΧΩΡΟΣ ΜΗ ΣΥΜΜΟΡΦΟΥ- ΜΕΝΩΝΠλαίσιο κειμένου: ΚΥΡΙΟΣ ΔΙΑΔΡΟΜΟΣΣχήμα 5.2: Τυπική διάταξη αποθήκης διαμπερούς ροής

 Ερωτήσεις

  • Ποιοι οι λειτουργικοί χώροι μιας αποθήκης;
  • Δικαιολογήστε τη θέση του Χώρου Διοίκησης και στις δύο περιπτώσεις.
  • Μπορείτε να βρείτε 1-2 πλεονεκτήματα για κάθε από τις δύο τυπικές διατάξεις αποθήκης (Σχήματα 5.1 και 5.2);

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και εφαρμόζοντας τα Σχήματα 5.1 και 5.2 σχεδιάστε τους αντίστοιχους χώρους για τις παρακάτω περιπτώσεις:
    • Αποθήκη νοσοκομείου.
    • Αποθήκη ανταλλακτικών αυτοκινήτων.
  • Έχει ζητηθεί για την περιοχή αποθήκευσης του Σχήματος 5.2 να κάνετε κωδικοποίηση όλων των θέσεων αποθήκευσης. Κάθε διάδρομος έχει 10 στήλες και για τα ράφια παλετών και για τα ελαφριά ράφια ενώ κάθε στήλη έχει τρία επίπεδα. Οι οδηγίες που έχετε είναι οι εξής:
    • Αριθμήστε τους διαδρόμους με 1, 2, 3, κλπ. ξεκινώντας από πάνω αριστερά.
    • Στη συνέχεια σε κάθε διάδρομο αριθμήστε κάθε στήλη με 1, 3, 5, κλπ. κάθε αριστερή στήλη και με 2, 4, 6, κλπ. κάθε δεξιά στήλη.
    • Τέλος, αριθμήστε κάθε επίπεδο με: 1 το χαμηλότερο επίπεδο, 2 το μεσαίο επίπεδο, και 3 το υψηλότερο επίπεδο.

 Κεφάλαιο 6: Χωροταξία αποθήκης και λεπτομερή χωροθέτηση

Το ζήτημα αυτό αφορά αφενός στην επιλογή της θέσης κάθε κωδικού προϊόντος στους χώρους αποθήκευσης και αφετέρου στην οριστική διάταξη των χώρων της αποθήκης. Στην πρώτη περίπτωση έχουν προταθεί πολλές μεθοδολογίες οι κυριότερες των οποίων είναι:

  • Βάσει του μοναδιαίου φορτίου που χρησιμοποιεί η επιχείρηση (παλέτες, χαρτοκιβώτια, κλπ.).
  • Βάσει του τίτλου του προϊόντος ή του κωδικού του (προμηθευτή ή εταιρείας).
  • Βάσει της κίνησης του προϊόντος. Για παράδειγμα, επιλέγονται τα ταχυκίνητα και τοποθετούνται κοντά στο χώρο περισυλλογής των παραγγελιών. Παραλλαγή της περίπτωσης αυτής είναι η χωροθέτηση των προϊόντων με βάση το δείκτη: «Αριθμός που ζητήθηκε ένας κωδικός» προς την «Απαιτούμενο αποθηκευτικό χώρο» και τοποθέτηση των προϊόντων ξεκινώντας από το μεγαλύτερο πηλίκο κοντά στο χώρο περισυλλογής επιτυγχάνοντας την τοποθέτηση μεγαλύτερου πλήθους ταχυκίνητων κωδικών κοντά στο χώρο περισυλλογής.
  • Βάσει οικογένειας (ομάδας) προϊόντος (κωδικού). Στην περίπτωση αυτή τα προϊόντα ομαδοποιούνται και τοποθετούνται έχοντας  ίδιες διαστάσεις, βάρος και επιμέρους τμήματα, απαιτούν ίδιες συνθήκες ψύξης, ασφάλεια (τοξικά, εύφλεκτα).
  • Βάσει ροής κυκλοφορίας, δηλαδή στην περίπτωση εφαρμογής της φιλοσοφίας FIFO (First-In-First-Out) απαιτείται πρόσβαση σε όλες τις θέσεις και εξασφάλιση εξαγωγής αυτών που λήγουν, ενώ στην περίπτωση της LIFO (Last-In-First-Out) υπάρχει απαίτηση για μικρότερους χώρους και περισσότερα επίπεδα βάθους.
  • Βάσει συστημάτων ενδο-διακίνησης (παλετοφόρο, περονοφόρο με αντίβαρα, Reach truck, VNA truck, κλπ.).
  • Βάσει περισυλλογής παραγγελιών (χειροκίνητη, ημι- αυτοματοποιημένη ή πλήρως αυτοματοποιημένη).

Το ζήτημα αυτό περιλαμβάνει επίσης τον τελικό καθορισμό όλων των χώρων της αποθήκευσης με βάση τις απαιτούμενες συνθήκες αποθήκευσης.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χωροθέτηση με βάση τη ζήτηση των προϊόντων. Για παράδειγμα, μπορούμε να κατηγοριοποιήσουμε τα

προϊόντα σε τρεις κατηγορίες Α, Β και Γ. Στην κατηγορία Α ανήκουν τα προϊόντα που παρουσιάζουν μεγάλη ζήτηση. Είναι αυτά που είτε αξιακά είτε τεμαχιακά βρίσκονται στις πρώτες θέσεις των προϊόντων. Συνήθως αποτελούν το 20% του συνολικού αριθμού των προϊόντων. Στην κατηγορία Β βρίσκονται οι υπόλοιποι 55% των προϊόντων και τέλος στην κατηγορία Γ οι κωδικοί για τους οποίους η ζήτηση είναι χαμηλή.

Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται η χωροθέτηση με βάση την ανωτέρω κατηγοριοποίηση σε μία διαμπερή αποθήκη:

 
 

Σχήμα 6.1: Χωροθέτηση σε ζώνες προϊόντων με βάση τη ζήτηση τους

Η φιλοσοφία αυτή ονομάζεται επίσης και χωροθέτηση σημαντικότητας που προτείνει ότι ο σχεδιασμός της αποθήκης πρέπει να γίνει βάσει του μικρού αριθμού των ειδών με υψηλό ρυθμό διακίνησης. Τα είδη με τη μεγαλύτερη διακίνηση πρέπει να αποθηκευτούν έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η αποτελεσματικότερη χρήση χώρου και εξοπλισμού.

 Ερωτήσεις

  • Αναφέρατε και περιγράψτε συνοπτικά τις μεθοδολογίες χωροθέτησης με βάση τη κίνηση και την οικογένεια (ομάδας) προϊόντων.
  • Ποια από τις μεθοδολογίες που αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο αυτό κατά τη γνώμη σας είναι πιο εύκολη στην εφαρμογή;
  • Ποια από τις μεθοδολογίες που αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο αυτό κατά τη γνώμη σας είναι η καλύτερη; Δικαιολογήστε την απάντηση σας.

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και στην παρακάτω αποθήκη ζητείται να τοποθετήσετε 5 παλέτες προϊόντων κατηγορίας Α, 10 παλέτες κατηγορίας Β και 5 παλέτες κατηγορίας Γ. Δικαιολογήστε τις επιλογές σας.
  • Στα σχήματα 5.1 και 5.2 του προηγούμενου κεφαλαίου καθορίστε τις ζώνες Α, Β και Γ.

 Κεφάλαιο 7: Επιλογή φιλοσοφίας αποθήκευσης

Η επιχείρηση πρέπει να αποφασίσει για κάθε προϊόν ή για κάθε ομάδα προϊόντων τη φιλοσοφία διαχείρισης τους (και συγκεκριμένα του χρόνου και τρόπου εξαγωγής τους από την αποθήκη). Οι κυριότερες φιλοσοφίες είναι:

  • Last-In-First-Out, (LIFO) όπου το τελευταίο εισαχθέν στην αποθήκη είναι το πρώτο που εξάγεται. Η φιλοσοφία αυτή συναντάται σε προϊόντα όπως ρούχα, υποδήματα, ηλεκτρικές συσκευές, κλπ. Συνεπώς, το κριτήριο διαχείρισης (εξαγωγής) των προϊόντων είναι η ημερομηνία εισαγωγής τους.
  • Πολλές φορές το σύστημα LIFO μετατρέπεται σε FISH (First-In-Still- Here) όταν δεν υπάρχει ανακύκλωση και τα προϊόντα που μπήκαν πρώτα στην αποθήκη παραμένουν εκεί και δεν εξέρχονται ποτέ. Η κατάσταση αυτή είναι ανεπιθύμητη στις περισσότερες περιπτώσεις.
  • First-In-First-Out (FIFO), όπου το πρώτο εισαχθέν στην αποθήκη είναι το πρώτο που εξάγεται. Η φιλοσοφία αυτή εφαρμόζεται σε όλα τα ευπαθή προϊόντα, ενώ κριτήριο διαχείρισης / εξαγωγής είναι ο αριθμός παρτίδας.
  • First-Expired-First-Out (FEFO). Στην περίπτωση αυτή, αυτό που λήγει πρώτο είναι αυτό που εξάγεται πρώτο, δηλαδή, είναι ένα αυστηρότερο FIFO και κριτήριο διαχείρισης (εξαγωγής) των προϊόντων είναι η ημερομηνία λήξης τους.

 Ερωτήσεις

  • Περιγράψτε συνοπτικά τις φιλοσοφίες αποθήκευσης. Τι πληροφορίες απαιτούνται για κάθε φιλοσοφία αποθήκευσης;.

 Εργαστηριακά άσκηση

  • Τι φιλοσοφία προτείνεται για τα παρακάτω προϊόντα: 1) Φάρμακα, 2) Εμφιαλωμένο νερό, 3) Μάρμαρα, 4) Φρούτα, 5) Αυτοκίνητα, 6) Άμμος,

7) Καλλυντικά, 8) Ρούχα; Δικαιολογήστε την απάντηση σας.

  • Χωριστείτε σε ομάδες, αναζητήστε στο διαδίκτυο πληροφορίες για τον αριθμό παρτίδας και γράψτε μία έκθεση γύρω στις 300 λέξεις.

 Κεφάλαιο 8: Επιλογή μοναδιαίου φορτίου

Το μοναδιαίο φορτίο είναι η μικρότερη μονάδα αποθήκευσης και μεταφοράς. Εφαρμόζεται στη μαζική διαχείριση των εμπορευμάτων, καθώς επίσης και στη διευκόλυνση και ελαχιστοποίηση των χρόνων διακίνησης της φόρτωσης και εκφόρτωσης των συσκευασμένων προϊόντων στα μέσα μεταφοράς. Η απόφαση επιλογής του είναι σημαντική γιατί τα οφέλη που προκύπτουν από την εφαρμογή του κατάλληλου μοναδιαίου φορτίου είναι με τη σειρά τους σημαντικά, όπως η εξοικονόμηση χρόνου, η μείωση ζημιών, η αύξηση ταχύτητας, η αύξηση παραγωγικότητας και η μείωση κόστους.

Τα κυριότερα μοναδιαία φορτία που υπάρχουν στην αγορά και συναντώνται στις αποθήκες είναι: φιάλες, κιβώτια, μικρά μεταλλικά δοχεία, παλέτες, παλετοδεξαμενές, παλετοκιβώτια, σάκοι, βαρέλια, κλπ. Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε και το εμπορευματοκιβώτιο (Ε/Κ) που αποτελεί το κυριότερο μοναδιαίο φορτίο για τη συνδυασμένη μεταφορά δηλαδή τη μεταφορά με τη χρήση περισσότερα του ενός μέσα μεταφοράς (φορτηγό, πλοίο, αεροπλάνο, τρένο, κλπ.).

Ειδικότερα,

Φιάλες: η χρήση τους αφορά σε προϊόντα με υγρή ή παχύρρευστη μορφή, όπως ποτά, γαλακτοκομικά, αναψυκτικά, νερά, φαρμακευτικά και χημικά προϊόντα. Οι φιάλες κατασκευάζονται από γυαλί ή πλαστικό.

Κιβώτια: χρησιμοποιούνται για όλα τα προϊόντα: στερεά, υγρά, παχύρρευστα και μικρού έως μεγάλου μεγέθους και βάρους. Κατασκευάζονται:

  • Από: γκοφρέ χαρτί, ξύλο, συνθετικές πλαστικές ύλες (τα επικρατέστερα), μέταλλα (υψηλής αντοχής) ή από συνδυασμό τους.
  • Σε δύο τύπους: 1) θυρίδας, για μικροαντικείμενα και 2) γενικής χρήσης, για μεταφορά και αποθήκευση κάθε αγαθού, και
  • Σε διάφορες μορφές για κάθε είδους ανάγκη: ορθογώνια, πολύγωνα, με καπάκια, κτλ.

Παλέτες: η παλέτα αποτελεί το κυριότερο μοναδιαίο φορτίο. Η παλέτα φορτο-εκφορτώνεται εύκολα με περονοφόρα οχήματα και γερανούς σε φορτηγά, βαγόνια και πλοία.

Είναι τόσο σημαντική στη Διοίκηση Logistics που ακόμα και η κατασκευή των κύριων συστημάτων μεταφοράς, διανομής και αποθήκευσης βασίζεται στις διαστάσεις της παλέτας! Συγκεκριμένα, βάσει αυτής τυποποιούνται οι διαστάσεις των βαγονιών των τραίνων, των εμπορευματοκιβωτίων, των περονοφόρων ανυψωτικών μηχανημάτων και των συστημάτων αποθήκευσης, όπως και οι αντίστοιχοι χώροι αποθήκευσης φορτηγών, πλοίων και αεροπλάνων.

Για παράδειγμα, μία πιθανή «ασυμφωνία» διαστάσεων παλέτας με τις καρότσες φορτηγών δημιουργεί τα εξής προβλήματα:

  • Δυσκολίες στην φορτοεκφόρτωση των παλετών.
  • Μη πλήρη εκμετάλλευση χώρου των μέσων μεταφοράς και αποθήκευσης.
  • Όχι καλή στήριξη παλέτας που μπορεί να δημιουργήσει τυχόν ζημιές στα προϊόντα που μεταφέρονται.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι παλετών, η:

  1. Ευρωπαλέτα, και
  2. Παλέτα Αμερικής και Αγγλίας.
 
 georgia&george 278

Η Ευρωπαλέτα έχει διαστάσεις: 0,80 x 1,22 μέτρα και ύψος 16 εκατοστά. Το σημείο αναγνώρισης της είναι τα αρχικά πιστοποίησης EUR μέσα σε ένα οβάλ πλαίσιο, που είναι τυπωμένα σε εμφανές σημείο πάνω στο σώμα της (παρακάτω εικόνα).

Εικόνα 8.1: Ευρωπαλέτα

Μία πιστοποιημένη ευρωπαλέτα έχει συγκεκριμένη ποιότητα ξύλου, πάχος σανίδων και τάκων, αριθμό και μήκος καρφιών. Ο τρόπος κατασκευής της είναι επίσης τυποποιημένος. Η χρήση της στην Ευρώπη είναι αποκλειστική στηριζόμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση με σχετική απόφαση για χρήση σε κάθε τομέα δραστηριοτήτων: βιομηχανία, εμπόριο και μεταφορές.

Η παλέτα Αμερικής και Αγγλίας έχει τυποποιημένες διαστάσεις: 1,02×1,22 μέτρα με ύψος 16 εκατοστά. Υπακούουν διαφορετικές συνθήκες μεταφοράς από Ευρώπη και διαφορετική σύνθεση του κόστους για τους εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς.

Η βιομηχανική παλέτα υπερτερεί στο ότι μειώνει τις διαδρομές των ανυψωτικών κατά 25%, γιατί περισσότερες συσκευασίες χωρούν πάνω σε αυτήν χωρίς να εξέχουν (μεγαλύτερο εμβαδόν). Από την άλλη η ευρωπαλέτα υπερτερεί στα βαγόνια του τρένου για τα οποία και σχεδιάστηκε και βάση απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τα φορτηγά σχεδιάζονται έτσι ώστε να κάνουν πλήρη εκμετάλλευση τους. Συγκεκριμένα, τρεις ευρωπαλέτες χωρούν σε ένα σύνηθες φορτηγό με δύο μόνο παλέτες αγγλοσαξονικού τύπου.

Παλετοδεξαμενές: πρόκειται για δεξαμενές συναρμολογημένες πάνω σε παλέτες για μεταφορά υγρών και αέριων προϊόντων (αριστερή εικόνα). Ενώ τα παλετοκιβώτια είναι κιβώτια με βάση που έχει μορφή παλέτας, ώστε να είναι δυνατό να διαχειριστούν από περονοφόρα οχήματα. Κατασκευάζονται από ξύλο και κυρίως πλαστικό ή μέταλλο δεξιά εικόνα).

  

Εικόνες 8.2 και 8.3: Παλετοδεξαμενές και παλετοκιβώτια

Σάκοι: χρησιμοποιούνται για τη διαχείριση και ροή χύμα υλικών και χύδην φορτία. Κατασκευάζονται από χαρτί, ύφασμα, συνθετικές πλαστικές ύλες ή από συνδυασμό χαρτιού και υφάσματος ή πλαστικού. Λόγω του χαμηλού κόστους και της εύκολης στοιβασίας αποτελεί μία ιδανική επιλογή για στοίβαξη (δες επόμενο κεφάλαιο). Μειονέκτημα μπορεί να θεωρηθεί η μικρή αντοχή σε αιχμηρά αντικείμενα και σε καιρικές συνθήκες.

Βαρέλια: χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά κυρίως υγρών και παχύρρευστων φορτίων ή υλικών σε κόκκους. Κατασκευάζονται από υλικά όπως: σκληρό χαρτί, ξύλο, πλαστικό και μέταλλο.

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των κυριότερων μοναδιαίων φορτίων αξίζει το κόπο να αναφερθούμε και σε δύο βοηθητικά υλικά συσκευασίας:

  • Stretch film: που είναι ένα διαφανές συνθετικό φιλμ πλάτους 0,5 μέτρων περίπου που χρησιμοποιείται για την περιτύλιξη παλέτας, χειρωνακτικά ή αυτόματα με ειδικό μηχάνημα (αριστερή εικόνα).
  • Τσέρκι: που είναι μία ταινία από συνθετικό υλικό ή μέταλλο για στερέωση κιβωτίων ή άλλων αντικειμένων μεταξύ τους και πάνω στις παλέτες χρησιμοποιώντας ειδικά μηχανήματα: είτε φορητά ή επιτραπέζια (δεξιά εικόνα).

Εικόνες 8.4 και 8.5: Stretch film και τσέρκι

Οι παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τη μοναδοποίηση ενός φορτίου είναι οι παρακάτω:

  • Σχήμα, μέγεθος και βάρος προϊόντος.
  • Μέγεθος βάσης μεταφορικής μονάδας.
  • Η δυνατότητα στήριξης μίας μονάδας συσκευασίας πάνω σε μία άλλη.
  • Η ευκολία (εκ)φόρτωσης από τα μεταφορικά μέσα.
  • Το διαθέσιμο πλάτος των διαδρόμων από τις εγκαταστάσεις στις οποίες θα περάσει, και
  • Η αντοχή δαπέδου εγκαταστάσεων στις οποίες θα περάσει.

Εμπορευματοκιβώτιο: επίσης, σημαντικό μοναδιαίο φορτίο είναι το εμπορευματοκιβώτιο (container). Είναι ένα κιβώτιο που μοιάζει με κουτί, το οποίο αποθηκεύει, προστατεύει και διαχειρίζεται ένας πλήθος μικρών φορτίων ως μία ενιαία μονάδα μεταφοράς.

 
 

Εικόνα 8.6: Εμπορευματοκιβώτιο

Τα βασικά πλεονεκτήματα από τη χρήση του εμπορευματοκιβωτίου είναι:

  • Εύκολη διαμετακόμιση μεταξύ διαφορετικών μέσων μεταφοράς χωρίς να απαιτείται επέμβαση στο φορτίο του, προτού προσεγγιστεί ο τελικός προορισμός.
  • Παρέχει τα εχέγγυα για σωστή, οικονομική και χωρίς ζημίες μεταφορά του περιεχόμενου του.

Ο βασικότερος τύπος εμπορευματοκιβωτίου είναι το ISO Ε/Κ το οποίο συναντάται κυρίως με μήκος 20 ή 40 ποδών (ft) ορίζοντας μία μονάδα μέτρησης δυναμικότητας λιμανιών και πλοίων το TEU (Twenty-Foot Equivalent Unit) που αντιστοιχεί εμπορευματοκιβωτίου με μήκος 20 πόδια.

 Ερωτήσεις

  • Δώστε τον ορισμό του μοναδιαίου φορτίου και δικαιολογήστε τη σημαντικότητα του.
  • Ποια   τα    πλεονεκτήματα   από    τη   χρήση    της    παλέτας    και   του εμπορευματοκιβωτίου;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες. Επιλέξτε μία επιχείρηση οποιαδήποτε κλάδου. Για συγκεκριμένα προϊόντα επιλέξτε τα κατάλληλα μοναδιαία φορτία. Δικαιολογήστε τις επιλογέας σας.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε στο Διαδίκτυο πληροφορίες για το εμπορευματοκιβώτιο όπως για το ιστορικό, τους τύπους, τα είδη, τις διαδικασίες χειρισμού, τον απαιτούμενο εξοπλισμό και τα αντίστοιχα πρότυπα. Ετοιμάστε μία έκθεση 300 περίπου λέξεων.

 Κεφάλαιο 9: Επιλογή συστημάτων αποθήκευσης

Η επιλογή συστημάτων μόνιμης αποθήκευσης είναι από τις βασικότερες αποφάσεις που λαμβάνει ο Υπεύθυνος Logistics. Η απόκτηση του συστήματος αποθήκευσης απαιτεί σημαντικό κόστος επένδυσης και συνοδεύει την επιχείρηση για πολλά χρόνια. Σήμερα η αγορά προσφέρει ένα μεγάλο εύρος λύσεων που μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρεις κύριες ομάδες:

  1. Στοίβαξη.
  2. Ράφια.
  3. Ειδικά συστήματα αποθήκευσης.

9.1  Στοίβαξη

Η απλή στοίβαξηείναι η χειροκίνητη τοποθέτηση προϊόντων στην αποθήκη (το ένα δίπλα στο άλλο και το ένα πάνω στο άλλο). Η στοίβαξη αποτελεί μία ιδανική λύση για επιχειρήσεις που διαθέτουν μικρό αριθμό προϊόντων (κωδικών) και που τα προϊόντα τους παρουσιάζουν χαμηλή κινητικότητα (ζήτηση). Επίσης, επειδή υλοποιείται εύκολα και δεν απαιτεί κάποιο κεφάλαιο εφαρμόζεται σε περιόδους που αναζητείται / αναμένεται μία μονιμότερη λύση από την επιχείρηση. Οι παρακάτω εικόνες παρουσιάζουν δύο περιπτώσεις στοίβαξης, αριστερά βαρελιών και δεξιά παλετών:

Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της απλής στοίβαξης παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα:

ΠλεονεκτήματαΜειονεκτήματα
Καλή χρήση (δηλαδή μεγάλη εκμετάλλευση) της επιφάνειας (οριζόντια κάλυψη) Άμεση έναρξη εργασιών («στήσιμο») μιας νέας αποθήκης Υποχρεωτική εφαρμογή LIFO όταν το προϊόν το απαιτεί Μικρό κόστος εφαρμογής (απαιτούνται μηδαμινά κεφάλαια)Περιορισμένη (συνήθως) εκμετάλλευση του ύψους (κάθετη κάλυψη) που εξαρτάται από την αντοχή των φορτίων / μοναδιαίων φορτίων / συσκευασιών και την κατάσταση του εδάφους (κλίση, αντοχή, κλπ.) Χαμηλή παραγωγικότητα και πρόσβαση σε όλα τα προϊόντα Μη δυνατότητα εφαρμογής FIFO Κίνδυνος καταστροφής των προϊόντων από πιθανή φυσική καταστροφή (όπως πλημύρα, φωτιά, κλπ.) και από το βάρος των υψηλότερων επιπέδων

Πίνακας 9.1: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα απλής στοίβαξης

Παραλλαγή της απλής στοίβαξης είναι η επάλληλη στοίβαξηόπου τα μοναδιαία φορτία (μονάδες διακίνησης), δηλαδή οι παλέτες, τα κιβώτια, κλπ. τοποθετούνται πλάι-πλάι ή το ένα πάνω στο άλλο σχηματίζοντας ένα ενιαίο μπλοκ. Δύο ή τρία μπλοκ τοποθετούνται σε ένα κατάλληλο σκελετό ποστιάσματος ικανό να διατηρήσει μεγάλο βάρος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται μεγαλύτερη εκμετάλλευση του ύψους (τουλάχιστον διπλάσια). Στην περίπτωση αυτή τα προϊόντα (συνήθως σε παλέτες) τοποθετούνται είτε χειρωνακτικά σε χαμηλότερο επίπεδο ή με ανυψωτικά μηχανήματα σε υψηλότερα επίπεδα. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιούνται παλέτες με μεταλλικά πλαίσια ή παλέτες ποστιάσματος (Εικόνα 9.2). Οι παλέτες αυτές είναι ειδικές μεταλλικές κατασκευές που φέρουν συνήθως υποδοχές στην βάση και στην κορυφή τους. Κατά τη στοίβαξη η μια υποδοχή μπαίνει μέσα στην άλλη, παρέχοντας έτσι μεγαλύτερη ευστάθεια και σταθερότητα.

Εικόνα 9.2: Παλέτες με Σκελετό Ποστιάσματος

Παρόμοια (εκτός της δυνατότητας εκμετάλλευσης του ύψους) πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα με την απλή στοίβαξη παρουσιάζει η επάλληλη στοίβαξη ενώ εφαρμόζεται από τις ίδιες επιχειρήσεις.

Η παρακάτω εικόνα παρουσιάζει μία σύγχρονη εκδοχή επάλληλης στοίβαξης όπου οι παλέτες τοποθετούνται ή εξέρχονται από τις θέσεις αποθήκευσης με αυτοματοποιημένα συστήματα ρομποτικής:

 
 block stacking 3

Εικόνα 9.3: Παράδειγμα επάλληλης στοίβαξης

Τόσο η απλή όσο και η επάλληλη στοίβαξη υιοθετείται συνήθως από επιχειρήσεις που διακινούν ή εμπορεύονται μικρό αριθμό κωδικών σε μεγάλες ποσότητες (διατήρηση προϊόντων σε μεγάλο απόθεμα) που έχουν μεγάλο χρόνο ζωής.

9.1  Ράφια

Τα ράφια αποτελούν τη συνηθέστερη επιλογή συστήματος αποθήκευσης. Υπάρχουν δύο βασικές επιλογές: τα ράφια θυρίδας και τα ράφια παλέτας.

Ράφια θυρίδας

Η πρώτη επιλογή έχει υιοθετηθεί από ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, ιδιαίτερα μετά την υιοθέτηση των μεταλλικών διάτρητων ραφιών (τύπου dexion) που προφέρει πολλά πλεονεκτήματα όπως: χαμηλό  κόστος αγοράς και συντήρησης, ευκολότερη πρόσβαση στα προϊόντα, καλύτερη αξιοποίηση ύψους, μη καταστροφή προϊόντων, καλύτερη οργάνωση και εκμετάλλευση χώρου, δυνατότητα μεταβολής του ύψους για προϊόντα με διαφορετικές συσκευασίες, μοναδιαία φορτία ή διαστάσεις τεμαχίου, εύκολη και γρήγορη αποσύνδεση και επανασύνδεση / εγκατάσταση, δυνατότητα αντικατάστασης κατεστραμμένων μερών και δυνατότητα επίσης «απομόνωσης» των προϊόντων για μικρότερη επίδραση από φυσικές καταστροφές. Στις παρακάτω εικόνες παρουσιάζονται δύο περιπτώσεις μεταλλικών διάτρητων ραφιών:

Εικόνες 9.4 και 9.5: Παραδείγματα μεταλλικών διάτρητων ραφιών

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ράφια που επειδή έχουν μία ελαφριά κλίση επιτρέπουν την αυτόματη μετακίνηση (λόγω βαρύτητας και κλίσης) από τη μία μεριά (συνήθως η μεριά προς τις μόνιμες θέσεις αποθήκευσης) που τοποθετούνται, έως την άλλη μεριά που εξέρχονται γιατί ζητήθηκαν. Τα ράφια αυτά ονομάζονται άμεσης πρόσβασης (live picking), εφαρμόζονται σε προϊόντα που έχουν μεγάλη ζήτηση (ή όπως αλλιώς λέγεται είναι ταχυκίνητα) και μία τυπική περίπτωση παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα:

Εικόνα 9.6: Παράδειγμα ραφιών άμεσης πρόσβασης

Γενικά, τα ράφια κατηγοριοποιούνται ανάλογα με το υλικό κατασκευής (ξύλο, μέταλλο, κλπ.), ανάλογα με το ωφέλιμο βάρος και ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας ή τα λειτουργικά τους χαρακτηριστικά (για παράδειγμα εάν υποστηρίζουν τη φιλοσοφία LIFO ή FIFO).

Συνήθως η κατηγοριοποίηση γίνεται με βάση το βάρος, όπου τα ράφια διακρίνονται σε:

  • ελαφριά ράφια (shelving) μέχρι 200 κιλά ανά επίπεδο ή τρέχον μέτρο (πρώτη εικόνα από τις επόμενες),
    • ράφια μεσαίας κατηγορίας (longspan) μέχρι 500 κιλά, (δεύτερη εικόνα), και
    • ράφια βαρέως τύπου για παλέτες (pallet racking) από 500 κιλά έως 4-5 τόνους ανά επίπεδο ή παλέτα (τρίτη εικόνα).

Οι δύο πρώτες επιλογές χρησιμοποιούν διάτρητα μεταλλικά ράφια που όπως αναφέρθηκε παραπάνω επιτρέπουν την εύκολη τοποθέτηση και αποσύνδεση τους, μεταβολή του ύψους για διαφορετικά φορτία και καλύτερη εκμετάλλευση χώρου (οριζόντια και κάθετη κάλυψη).

  Longspan1
  longspan shelving
  

Εικόνες 9.7, 9.8 και 9.9: Παραδείγματα ραφιών για αποθήκευση προϊόντων διαφορετικού βάρους

Ράφια παλέτας

Με την επικράτηση της παλέτας ως το βασικότερο μοναδιαίο φορτίο έχουν κατασκευαστεί και διατίθενται στην αγορά πολλές επιλογές παλετόραφων όπως: κανονικά ράφια back-to-back, ράφια πολύ στενών διαδρόμων, πολύ υψηλά ράφια για γερανούς στοίβαξης παλετών, κινητά ράφια, ράφια ελεύθερης εισόδου (drive-in) ή διέλευσης (drive through), ράφια τύπου slide-in, και κεκλιμένα ράφια που εξετάζονται παρακάτω.

 
 standard pallet racking

Η επόμενη εικόνα παρουσιάζει μία αποθήκη που χρησιμοποιεί αποκλειστικά παλετόραφα:

Εικόνα 9.10: Παλετόραφα

Πολύ συνηθισμένη περίπτωση αποτελούν τα Ράφια για θέσεις δύο

 παλετών (ή back-to-back παλετόραφα) (επόμενη εικόνα).

Σε αυτό το σύστημα τα πλαίσια των ραφιών σχηματίζουν διπλές σειρές, οι οποίες χωρίζονται μεταξύ τους με διαδρόμους (μονές σειρές τοποθετούνται σε τοίχους). Το σύστημα back-to-back είναι πολύ ευέλικτο, εφαρμόζεται άριστα η φιλοσοφία FIFO και παρέχει την δυνατότητα πλήρους εκμετάλλευσης του ύψους ενός κτιρίου (συνήθως φτάνει και 10 μέτρα).

Εικόνα 9.11: Ράφια για θέσεις δύο παλετών (Back-to-back)

Ανάλογα με το πλάτος των διαδρόμων λειτουργίας τα ράφια Back-to-Back διακρίνονται σε:

  • Κλασικά ράφια παλέτας (Storage Racking) (Εικόνα ).
    • Ράφια παλέτας στενών διαδρόμων (Narrow Aisle Racking).
    • Υψηλά ράφια παλέτας πολύ στενών διαδρόμων (VNA Racking – High Bay).

Ειδικότερα, η αποθήκευση σε Κλασικά ράφια παλέταςείναι το πιο δημοφιλές και ευρέως διαδεδομένο σύστημα αποθήκευσης βιομηχανικών προϊόντων και χρησιμοποιείται για κάθε είδους προϊόντα. Κάθε προϊόν αποθηκεύεται και διακινείται ανεξάρτητα. Η απαίτηση σε μεγάλους διαδρόμους (2,8 με 4 μέτρα) περιορίζει σημαντικά την εκμετάλλευση χώρου που είναι μόλις 30% με 40%. Το σύστημα όμως χαρακτηρίζεται από πρακτικότητα και ευελιξία.

Στην περίπτωση απαίτησης κάλυψης του μεγαλύτερου δυνατού ύψους της αποθήκης χρησιμοποιούνται τα Ράφια μεγάλου ύψους και στενών

 διαδρόμων, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:

Εικόνα 9.12: Ράφια μεγάλου ύψους και στενών διαδρόμων

Η εισαγωγή και εξαγωγή των παλετών γίνεται με τη χρησιμοποίηση ειδικών ανυψωτικών μηχανημάτων, δηλαδή με περονοφόρα πλάγιας φόρτωσης ή περονοφόρων για ράφια παλέτας στενών διαδρόμων. Έτσι, επιτυγχάνεται σημαντική αύξηση του αποθηκευτικού χώρου έως και 50- 60%. Η απαίτηση σε πλάτος διαδρόμων είναι μικρότερη (μεταξύ 1,6 με 1,8 μέτρα), η δε εκμετάλλευση του ύψους του αποθηκευτικού κτιρίου μπορεί να φθάσει και μέχρι 13 μέτρα, όπου και φτάνουν τα περονοφόρα πλάγιας φόρτωσης. Αυτό το σύστημα συνδυάζει άριστα την εφαρμογή FIFO, τη δυνατότητα πρόσβασης και συλλογής με μεγάλη ασφάλεια και καλή εκμετάλλευση χώρου.

Η απαίτηση για ακόμα μεγαλύτερη εκμετάλλευση του ύψους υπάρχει η λύση των Υψηλών ραφιών παλέτας μεγάλου ύψους και πολύ στενών

 διαδρόμων. Τα ράφια αυτά χρησιμοποιούν διαδρόμους μέχρι 1,5 μέτρο και μπορούν φτάσουν σε ύψος μέχρι τα 35-50 μέτρα επιτυγχάνοντας μεγάλη αξιοποίηση χώρου και επίσης μεγάλη ταχύτητα χειρισμού. Στα μειονεκτήματα περιλαμβάνονται: η μεγάλη επένδυση λόγω οχημάτων διακίνησης υψηλών προδιαγραφών και κτιριακών εγκαταστάσεων.

Εικόνα 9.13: Υψηλά ράφια παλέτας μεγάλου ύψους και πολύ στενών διαδρόμων

 
 

Τα Κινητά ράφια (mobile Racking)αποτελούν μία άλλη επιλογή συστήματος αποθήκευσης που συναντάται συχνά για την αποθήκευση αρχείων ή μικροαντικειμένων που έχουν μικρό βάρος και όγκο και μεγάλη αξία. Η αρχή λειτουργίας τους είναι πολύ απλή. Τα ράφια μπορούν να μετακινηθούν πάνω σε πακτωμένες στο έδαφος ράγες είτε χειρωνακτικά ή ηλεκτροκίνητα ανοίγοντας κάθε φορά διάδρομο για την τοποθέτηση ή εξαγωγή προϊόντος. Η παρακάτω εικόνα παρουσιάζει σχηματικά τον  τρόπο λειτουργία των κινητών ραφιών:

Εικόνα 9.14: Λειτουργία κινητών ραφιών

Στα πλεονεκτήματα περιλαμβάνονται αφενός η πλήρη αξιοποίηση χώρου γιατί δε δημιουργεί πολλούς διαδρόμους για να κινούνται τα μηχανήματα, καθώς τα ράφια τοποθετούνται σε κινητές βάσεις οι οποίες μετακινούνται για να δημιουργηθεί ένας νέος διάδρομος σε άλλο σημείο της αποθήκης και η υψηλή εκμετάλλευση του χώρου (έχει μετρηθεί ότι αν σε ένα κλασσικό σύστημα αποθήκευσης με στατικά ράφια, μπορούμε να αποθηκεύσουμε έστω χίλιους παλέτες, σε ένα σύστημα αποθήκευσης με κινητά ράφια μπορούμε να αποθηκεύσουμε δύο χιλιάδες παλέτες . άλλα πλεονεκτήματα είναι: η δυνατότητα εφαρμογής FIFO και αφετέρου η επιπλέον προστασία (ασφάλεια) των προϊόντων. Από την άλλη η λειτουργία τους θεωρείται δαπανηρή. Γενικά, τα κινητά ράφια χρησιμοποιούνται για αποθήκες με μεγάλο αριθμό ειδών αλλά και μικρή συχνότητα προσπελάσεων

Συναντώνται τόσο για την αποθήκευση μικροαντικειμένων ή καλύτερα στην περίπτωση ελαφριών ραφιών (αριστερή εικόνα) όσο και για παλετόραφα (δεξιά εικόνα):

  mobile shelving 2mobile racking 2

Εικόνες 9.15 και 9.16: Παραδείγματα κινητών ραφιών

Συνηθισμένη επιλογή αποτελούν και τα Ράφια παλετών ελεύθερης

 εισόδου (drive in) ή ελεύθερης διέλευσης (drive through). Στην περίπτωση αυτή το ανυψωτικό μπαίνει μέσα στο σύστημα των ραφιών για να τοποθετηθεί η παλέτα. Το ύψος μπορεί να ξεπεράσει τα 9 με 10 μέτρα, ενώ η εκμετάλλευση του χώρου είναι ιδιαίτερα υψηλή, παρόμοια με αυτή των επάλληλων στρωμάτων παλετών (50-60%), με τη διαφορά βέβαια ότι υπάρχει μεγαλύτερη εκμετάλλευση του ύψους.

Εικόνες 9.17 και 9.18: Ράφια παλετών ελεύθερης εισόδου (drive in) ή ελεύθερης διέλευσης (drive through)

Στην περίπτωση του drive in (αριστερή εικόνα) υπάρχει μία είσοδος που λειτουργεί και σαν έξοδο ενώ στην δεξιά φωτογραφία (περίπτωση drive through) υπάρχει μία είσοδος και μία έξοδος. Τα ράφια αυτά επιτρέπουν καλή εκμετάλλευση χώρου ενώ στον τύπο drive through επιτρέπουν επίσης και την εφαρμογή FIFO. Χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις που η εταιρεία διακινεί μικρό αριθμό προϊόντων (και συνήθως σε μεγάλες ποσότητες), απαιτούν καλές προδιαγραφές εδάφους και κατασκευής ραφιών, και επίσης εμφανίζουν δυσκολίες στην οδήγηση των οχημάτων κατά την φορτοεκφόρτωση

Τα Κεκλιμένα ράφια βασίζονται στη λογική των ραφιών της άμεσης πρόσβασης (live picking). Δηλαδή, έχουν μία μικρή κλίση (3-5%) και έτσι επιτρέπουν τη μετακίνηση των παλετών ή κιβωτίων λόγω της βαρύτητας ώστε να φορτώνονται από τη μία μεριά και να εκφορτώνονται από την άλλη. Επιτρέπουν υψηλή εκμετάλλευση χώρου και την εφαρμογή FIFO ενώ συνήθως χρησιμοποιούνται για προϊόντα που έχουν μεγάλη ζήτηση. Στην παρακάτω εικόνα αριστερά παρουσιάζεται ένα παράδειγμα κεκλιμένων ραφιών ενώ στη φωτογραφία δεξιά φαίνεται και ο τρόπος λειτουργίας τους.

  live racking 4    live storage rack

Εικόνες 9.19 και 9.20: Κεκλιμένα ράφια

Μία ακόμα επιλογή είναι τα Ράφια slide-in. Τα ράφια αυτά έχουν την ίδια διάταξη με τα ράφια drive in αλλά στη περίπτωση αυτή τα μηχανήματα δεν εισέρχονται μέσα στους διαδρόμους. Μία ακόμα σημαντική διαφορά είναι οι παλέτες (ή τα κιβώτια) ενώνονται η μία με την άλλη. Η κίνηση των φορτίων γίνεται πάνω σε ειδικά ράουλα προς τα πίσω ή προς τα μπρος και όταν ο αποθηκάριος θέλει μία παλέτα (ή ένα κιβώτιο) τραβά την πρώτη και μαζί όλες τις υπόλοιπες. Με τον τρόπο αυτό οι παλέτες μπορούν να τοποθετηθούν με την ίδια διάταξη του drive In, σε μεγαλύτερο βάθος και ύψος και με μεγαλύτερη ταχύτητα. Η χρήση των ραφιών slide-in δεν επιτρέπει την εφαρμογή FIFO.

9.2  Ειδικά συστήματα αποθήκευσης

Τέλος, υπάρχουν και τα ειδικά ράφια για συγκεκριμένα προϊόντα ή υλικά, όπως τα Ράφια με πριόβολους (cantilever)για την αποθήκευση αντικειμένων που έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:

  • Το μήκος τους είναι πολύ μεγάλο σε σχέση με τις άλλες διαστάσεις τους, όπως ράβδοι από σίδηρο, σωλήνες, κλπ.
    • Αποτελούν μοναδιαία φορτία από μόνα τους και δεν μπορούν να τοποθετηθούν σε παλέτες ή να μοναδοποιηθούν με άλλον τρόπο, ώστε να αποθηκευθούν στα συνήθη ράφια, όπως τα φύλλα αλουμινίου, καπλαμά, κλπ.

Παραδείγματα του συστήματος cantilevers φαίνονται στις παρακάτω εικόνες:

cantilever racking 2cantilever racking 1

Εικόνες 9.21 και 9.22: Παραδείγματα ραφιών με πριόβολους (cantilever)

Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν και τα carousel που επιτρέπουν την περισυλλογή «προϊόν – προς τον – άνθρωπο» ή part-to-man, δηλαδή το προϊόν κινείται προς τον υπάλληλο σε αντίθεση με όλα τα προηγούμενα συστήματα που ο άνθρωπος κινείται προς το προϊόν. Στην αγορά διατίθενται τόσο οριζόντια όσο και κάθετα carousel (παρακάτω εικόνες).

                      =  11

Εικόνες 9.23 και 9.24: Κάθετα και οριζόντια carousel

Η χρήση συστημάτων carousel εξασφαλίζουν πολύ μεγάλη εξοικονόμηση του διαθέσιμου χώρου και μειώνουν σημαντικά το χρόνο περισυλλογής. Τέλος, ενώ έχουν υψηλό κόστος απόκτησης έχουν χαμηλό κόστος χρήσης.

Τέλος υπάρχουν και Πλήρη αυτοματοποιημένα συστήματα τοποθέτησης

 και εξαγωγής (Automated Storage / Retrieval System, AS/RS) σχεδιασμένες για την κάλυψη συγκεκριμένων αναγκών και βιομηχανιών, οι οποίες έχουν σε μεγάλο βαθμό αντικαταστήσει τα συμβατικά συστήματα που παρουσιάστηκαν παραπάνω (παρακάτω εικόνα).

 
 11

Εικόνα 9.25: Πλήρη αυτοματοποιημένα συστήματα τοποθέτησης και εξαγωγής

Τέτοιες εγκαταστάσεις συνδυάζουν και τις ανάγκες ελέγχου, διαχείρισης αποθέματος και λειτουργίας αποθήκης κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Η επιλογή των κατάλληλων συστημάτων αποθήκευσης γίνεται με κριτήρια όπως:

  • Τα φυσικά χαρακτηριστικά του προϊόντος (διαστάσεις, ανάγκη ειδικής αποθήκευσης, χρόνος ζωής, κλπ).
  • Τα χαρακτηριστικά της ζήτησης του προϊόντος.
  • Τη συσκευασία και το μοναδιαίο φορτίο που χρησιμοποιείται.
  • Τα φυσικά χαρακτηριστικά της αποθήκης (όπως η χωροταξία της, οι διαστάσεις της, το πλάτος των διαδρόμων, κλπ.).
  • Τον τρόπο τοποθέτησης των προϊόντων στην αποθήκη.
  • Τον αριθμό των παλετών ανά προϊόν.
  • Τις δυνατότητες των περονοφόρων ανυψωτικών μηχανημάτων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν και γενικότερα του υφιστάμενου εξοπλισμού.
  • Ποιο το ύψος του κεφαλαίου που προκύπτει να επενδυθεί σε εξοπλισμό;

Γενικά, η επιλογή εξαρτάται από όλες τις αποφάσεις. Γι’ αυτό το λόγο επίσης,            τα                  συστήματα               αποθήκευσης      θεωρούνται      και      είναι

«συμπληρωματικά» με τα συστήματα ενδο-διακίνησης που αποτελούν την επόμενη απόφαση.

 Ερωτήσεις

  • Ποια τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της στοίβαξης;
  • Αναφέρατε και περιγράψτε συνοπτικά τους κύριους τύπους ραφιών.
  • Ποια τα κριτήρια επιλογής των κατάλληλων συστημάτων αποθήκευσης;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Τι προτείνετε για τα παρακάτω σενάρια όσον αφορά στα συστήματα αποθήκευσης:
  • Αποθήκευση αντικειμένων μικρού βάρους, μεγάλης αξίας, μικρής ζήτησης και σε περίπτωση μεγάλη έλλειψης χώρου.
  • Αποθήκευση για επίτευξη FIFO για προϊόντα με μεγάλη ταχύτητα και περιορισμένη διάρκειας ζωής.
  • Αποθήκευση για τις ανάγκες εταιρίας που διαχειρίζεται μικρό αριθμό κωδικών.
  • Για προσωρινή αποθήκευση υλικών ή υλικά που διακινούνται κατά παρτίδες.
  • Περίπτωση απαίτησης part to man.
  • Περίπτωση     βραδυκίνητων     κωδικών     με     διάθεση     μεγάλης αποθηκευτικής επιφάνειας.
  • Περίπτωση εταιρίας που διαθέτει μικρή αποθήκη σε βιομηχανική ζώνη.
  • Περίπτωση    ταχυκινήτων   κωδικών   για   την   επίτευξη    υψηλής εκμετάλλευσης χώρου.
  • Επίσης κατηγοριοποιήσατε τα συστήματα όσον αφορά αν είναι FIFO ή LIFO.
  • Συζητήστε τις απαντήσεις στην τάξη.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και για τις παρακάτω επιχειρήσεις επιλέξτε τα κατάλληλα συστήματα αποθήκευσης:
    • Αποθήκη ενός Δήμου.
    • Αποθήκη σούπερ μάρκετ.
    • Αποθήκη ανταλλακτικών αυτοκινήτων.

 Κεφάλαιο 10: Επιλογή συστημάτων ενδο-διακίνησης

Η ενδο-μετακίνηση αναφέρεται στους χειρισμούς και στις κινήσεις του προϊόντος ή υλικού (ή καλύτερα του μοναδιαίου φορτίου όπως είδαμε παραπάνω) εντός των εγκαταστάσεων μιας επιχείρησης (και όχι αποκλειστικά εντός της αποθήκης). Από την άλλη, η μεταφορά προϊόντων χρησιμοποιείται για την κίνηση προϊόντων σε μεγάλες διαδρομές εκτός επιχείρησης.

Η επιλογή των συστημάτων ενδο-διακίνησης περιλαμβάνει την επιλογή μιας σειράς συσχετιζόμενων στοιχείων εξοπλισμού ή συσκευών που έχουν σχεδιασθεί να δουλεύουν σε συγχρονισμό με σκοπό να οργανώσουν τη διαχείριση (κίνηση, αποθήκευση και έλεγχο) των υλικών σε μια διαδικασία αποθήκευσης.

Σχεδόν για το σύνολο των διαδικασιών που θα παρουσιαστούν στις επόμενες ενότητες χρησιμοποιούνται στην πράξη ένα ή περισσότερα συστήματα ενδο-διακίνησης (οι κύριες ομάδες των οποίων είναι δύο: παλετοφόρο και περονοφόρο (κλαρκ).

Ειδικότερα, οι βασικές επιλογές που υπάρχουν είναι οι εξής:

  • (Ηλεκτροκίνητο) παλετοφόρο πεζού ή εποχούμενου χειριστού.
  • Περονοφόρο με αντίβαρα (counter balance fork lift truck).
  • Reach truck.
  • VNA truck.
  • Order picker.

Αναλυτικά,

Παλετοφόρο πεζού (ηλεκτροκίνητο) ή εποχούμενου χειριστού. Αποτελεί ένα ευέλικτο όχημα πολλαπλών χρήσεων για την τοποθέτηση και συλλογή παλετών σε αποθήκες μικρού ύψους. Παραδείγματα παλετοφόρου της αγοράς φαίνονται στις παρακάτω φωτογραφίες:

    

Εικόνες 10.1 και 10.2: Παραδείγματα (τύποι) παλετοφόρου

Περονοφόρο με αντίβαρα (counter balance fork lift truck) που χρησιμοποιείται και αυτό για την τοποθέτηση και συλλογή παλετών σε αποθήκες μικρού ύψους, προσφέροντας δυνατότητα κίνησης και στον περιβάλλοντα χώρο και απαιτώντας διαδρόμους στο εσωτερικό της αποθήκης από 3,5μ έως 4,5μ.

Εικόνες 10.3 και 10.4: Παραδείγματα (τύποι) περονοφόρου

Reach truck, όπου ο οδηγός βλέπει μπροστά και πίσω. Το μέσο αυτό είναι κατάλληλο για αποθήκες μέχρι 12μ, είναι γρηγορότερο από το προηγούμενο αλλά ακριβότερο και απαιτεί διαδρόμους μικρότερου πλάτους (μέχρι 2,8 μ).

    

Εικόνες 10.5 και 10.6: Παραδείγματα (τύποι) reach truck

Very Narrow Aisle (VNA) truck, που είναι κατάλληλο για αποθήκες  μεγάλου ύψους (αποτελεί μάλιστα τη μοναδική επιλογή για ύψη άνω των 12 μ). Η τοποθέτηση και συλλογή παλετών γίνεται και από τις δύο πλευρές των παλετόραφων ενώ υπάρχει η δυνατότητα ανύψωσης του χειριστή σε ειδική καμπίνα. Έχει δυνατότητα περιστροφής κατά 180 μοίρες, απαιτεί διαδρόμους (από 1,5μ έως 1,8μ), είναι γρήγορο αλλά έχει υψηλό κόστος αγοράς.

Εικόνες 10.7 και 10.8: Παραδείγματα (τύποι) Very Narrow Aisle (VNA) truck

Order     picker,     στην     αγορά     υπάρχουν    πολλές     επιλογές.     Αυτές κατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες ανάλογα με το επίπεδο (ύψος), σε:

  • Χαμηλό (Low level).
  • Μεσαίο (Middle level).
  • Υψηλό (High level).

Όπως φαίνεται στις παρακάτω φωτογραφίες:

 
 
Order Picker – High Level 
    

Εικόνες 10.9, 10.10 και 10.11: Παραδείγματα (τύποι) Order Picking

 Ερωτήσεις

  • Η επιλογή του συστήματος ενδο-μετακίνησης συσχετίζεται με τις επιλογές του μοναδιαίου φορτίου και συστημάτων αποθήκευσης. Συμφωνείτε;
  • Περιγράψτε συνοπτικά δύο συστήματα ενδο-μετακίνησης της επιλογής σας.
  • Κατά τη γνώμη σας με ποια κριτήρια πρέπει να γίνει η επιλογή του κατάλληλου συστήματος ενδο-μετακίνησης;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και για συγκεκριμένη επιχείρηση – αποθήκη προτείνατε συγκεκριμένα συστήματα ενδομετακίνησης. Δικαιολογήστε την απάντηση σας.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε στο διαδίκτυο εταιρείες – προμηθευτές συστημάτων ενδο-μετακίνησης. Επιλέξτε 2 προϊόντα και περιγράψτε τις τεχνικές και λειτουργικές τους προδιαγραφές.

 Κεφάλαιο 11: Σχεδιασμός ρόλων και αρμοδιοτήτων

Η αποθήκη είναι ένα «ζωντανό» τμήμα μιας επιχείρησης όπου εργάζονται πολλοί υπάλληλοι με διακριτούς και σαφώς καθορισμένους ρόλους και αρμοδιότητες. Γενικά, διακρίνουμε δύο κύριους ρόλους σε μία αποθήκη: τον υπεύθυνο αποθήκης και τον αποθηκάριο.

Οι αρμοδιότητες του υπεύθυνου αποθήκης προκύπτουν από τους κύριους στόχους της διοίκησης logistics δηλαδή την ελαχιστοποίηση του συνολικού κόστους λειτουργίας της αποθήκης με την ταυτόχρονη παροχή του υψηλότερου δυνατού επιπέδου εξυπηρέτησης στους πελάτες της επιχείρησης. Συνεπώς, ο υπεύθυνος αποθήκης επιδιώκει να εξασφαλίζει τους σχετικούς ανθρώπινους και κεφαλαιακούς πόρους για την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών, να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των διαφόρων επιστασιών, διευθύνσεων ή τμημάτων της επιχείρησης παραλαμβάνοντας και αποστέλλοντας τα προϊόντα που απαιτούνται και τέλος να σχεδιάζει, να επιβλέπει και να αξιοποιεί τους διαθέσιμους πόρους για να παράγει συνεχώς μια αποτελεσματική υπηρεσία με χαμηλό λειτουργικό κόστος.

Επιπρόσθετα, ο υπεύθυνος μιας αποθήκης είναι υπεύθυνος για τα εξής (Σιφνιώτης, 1997 και Γιαννάκαινας, 2004):

  • Αποτελεσματική χρήση και αξιοποίηση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμικού, των μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, και του διαθέσιμου χώρου
  • Αποτελεσματική    διαχείριση   του    όγκου    των   προϊόντων    που παραλαμβάνει, αποθηκεύει και αποστέλλει
  • Διατήρηση συστημάτων διοίκησης και ελέγχου όλων των εργασιών της αποθήκης
  • Φύλαξη και διατήρηση της ποιότητας και της ποσότητας (άρα και της αξίας) των προϊόντων που παραλαμβάνει
  • Εξασφάλιση της ασφάλειας των εργαζομένων και της αποφυγής ατυχημάτων.

Στις γενικές αρμοδιότητες των αποθηκάριων περιλαμβάνονται τα εξής: αρχικά, οι αποθηκάριοι πρέπει να μεριμνούν για την έγκαιρη παραλαβή όλων των προμηθευόμενων υλικών από τις αρμόδιες επιτροπές και για την εισαγωγή τους στην αποθήκη ή κατά περίπτωση, για την απευθείας παράδοση αυτών στις υπηρεσίες, να καταρτίζουν τα πρωτόκολλα

παραλαβής (υλικών) και να φροντίζουν για την υπογραφή τους από τους αρμόδιους, να διαχειρίζονται όλα τα υλικά της αποθήκης, να τηρούν βιβλία δοσοληψίας (χρεωπίστωσης) υλικών ή να ενημερώνουν τις αντίστοιχες καρτέλες υλικών, για τις μεταξύ των αποθηκών και των διαφόρων υπηρεσιών δοσοληψίες, να ενημερώνουν το αντίστοιχο αρχείο με το οποίο θα ελέγχουν τη χρέωση των προμηθευόμενων υλικών.

Επίσης, στα καθήκοντα των αποθηκάριων περιλαμβάνονται τα εξής:

  • Εύρυθμη λειτουργία της αποθήκης.
  • Σωστή διαχείριση των αποθεμάτων των πελατών σύμφωνα με τις υποδείξεις του Υπεύθυνου Logistics.
  • Εκπαίδευση νέων αποθηκάριων στις διαδικασίες αποθήκευσης.
  • Τήρηση κανόνων υγιεινής και ασφάλειας από το προσωπικό της αποθήκης.
  • Καθαριότητα αποθηκών.
  • Σωστή κατανομή του προσωπικού στις εργασίες, σύμφωνα με την ημερήσια κίνηση του κάθε πελάτη.
  • Συντονισμός των εργασιών στις αποθήκες σε συνεργασία με τον Υπεύθυνο Logistics.
  • Σωστή κατανομή των παραλαβών στους κατάλληλους χώρους της αποθήκης.
  • Επίβλεψη του προσωπικού για τη σωστή διεκπεραίωση των εργασιών
  • Συνεχής παρακολούθηση των εργασιών στην αποθήκη
  • Αξιολόγηση προσωπικού.

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των αποφάσεων που καλείται να πάρει ο υπεύθυνος Logistics πρέπει να τονιστεί ότι κάθε απόφαση σχετίζεται άμεσα με τις υπόλοιπες. Τις επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτές. Η αποθήκη μπορεί να θεωρηθεί ως ένα δυναμικό και ανοικτό σύστημα που επηρεάζεται από το περιβάλλον και το επηρεάζει ταυτόχρονα.

Επίσης, στην αποθήκη ισχύει η συστημική προσέγγιση όπου κάθε τμήμα της αποτελεί από μόνο του ένα υποσύστημα. Δεν μας ενδιαφέρει η υψηλή απόδοση και αποτελεσματικότητα κάθε τμήματος / λειτουργικού χώρου

ξεχωριστά αλλά ο συντονισμός των υποσυστημάτων / λειτουργικών μερών της αποθήκης για την επίτευξη των στόχων του συστήματος Logistics και κατ’ επέκταση των στόχων της επιχείρησης.

 Ερωτήσεις

  • Ποιες οι γενικές αρμοδιότητες του υπεύθυνου αποθήκης;
  • Η αποθήκευση είναι επιστήμη και τέχνη. Συμφωνείτε;
  • Αναφέρατε 5 καθήκοντα των αποθηκάριων.

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε αγγελίες ζήτησης εργασίας για προϊστάμενους και εργαζόμενους σε μία αποθήκη. Στη συνέχεια περιγράψτε τα καθήκοντα και τα απαιτούμενα προσόντα.
  • Τι ονομάζουμε συστημική προσέγγιση; Ισχύει στην αποθήκευση για την εκτέλεση μιας παραγγελίας; Συζητήστε τα πλεονεκτήματα της συστημικής προσέγγισης.

Κεφάλαιο 12: Τεχνολογίες και Πληροφοριακά Συστήματα Αποθηκών

Δύο είναι τα κύρια αντικείμενα που αναλύονται στο κεφάλαιο αυτό. Η τεχνολογία του γραμμωτού κώδικα (Barcode) και το Επιχειρησιακό Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Αποθηκών (Warehouse Management System). Οι δύο αυτές τεχνολογίες έχουν επιδράσει δραστικά στην αποθήκη και έχουν οδηγήσει στην αύξηση της παραγωγικότητας (κάνω περισσότερα πράγματα χρησιμοποιώντας ή καταναλώνοντας λιγότερους πόρους), στην αύξηση της αποδοτικότητας (εκτελώ τις εργασίες μου σε λιγότερο χρόνο και με μικρότερο κόστος) και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας (εκτελώ τις εργασίες μου αξιόπιστα και χωρίς λάθη υποστηρίζοντας τις υπόλοιπες εργασίες της επιχείρησης).

12.1  Η τεχνολογία του γραμμωτού κώδικα (Barcode)

Ο γραμμωτός κώδικας (Barcode) αποτελεί μία από τις πολλές εφαρμογές που ανήκουν στην κατηγορία των τεχνολογιών που ονομάζονται Τεχνολογίες Αυτόματης Αναγνώρισης Στοιχείων και Κτήσης Δεδομένων (Automatic Identification and Data Capture), που επιτρέπουν τη γρήγορη και εύκολη λήψη και αποθήκευση της πληροφορίας τη στιγμή που αυτή δημιουργείται. Στις ανωτέρω τεχνολογίες συμπεριλαμβάνονται επίσης και άλλες ευρέως χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες όπως: η Μαγνητική Λωρίδα (Magnetic Stripe), η Αναγνώριση Ασύρματης Συχνότητας (Radio Frequency Identification – RFID), η Αναγνώριση Φωνής και Εικόνας (Voice and Vision Identification), τα βιομετρικά συστήματα αναγνώρισης (Biometrics), οι έξυπνες κάρτες (smart cards) κλπ.

Ο γραμμωτός κώδικας εμφανίστηκε και εφαρμόστηκε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, για βιομηχανική κυρίως χρήση (κάλυψη αναγκών της διακίνησης υλικών στις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες). Ακολούθησε στις επόμενες δύο δεκαετίες η ευρεία εφαρμογή του στο λιανεμπόριο προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των εκεί σούπερ μάρκετ για γρηγορότερη διακίνηση και τιμολόγηση των αγαθών από τα ταμεία. Στην Ελλάδα η τεχνολογία εμφανίστηκε στις αρχές του 1990 από τα σούπερ μάρκετ. Έως το 2005 η χρήση του barcode στην Ελλάδα γενικεύτηκε σε κάθε μορφής εμπορικό κατάστημα και φυσικά στις αποθήκες.

Σήμερα οι γραμμωτοί κώδικες είναι παντού και έχουν υποκαταστήσει πλήρως τη χειρόγραφη εισαγωγή ή πληκτρολόγηση της πληροφορίας σε κάποιο σύστημα.

Η βασική ιδέα της συγκεκριμένης τεχνολογίας θα μπορούσε να συνοψιστεί στα εξής δύο απλά βήματα:

  • Τοποθετείται μια σειρά πληροφοριών σε ένα προϊόν με τρόπο πού ειδικά μηχανήματα μπορούν να τη διαβάσουν αυτόματα και να τη μεταβιβάσουν σε ένα επιχειρησιακό πληροφοριακό σύστημα, ώστε αφενός το προϊόν να είναι αναγνωρίσιμο και αφετέρου να καταγραφούν όλες οι κινήσεις που σχετίζονται με το προϊόν αυτό.
    • Οι πληροφορίες μεταφέρονται από ειδικά μηχανήματα ανάγνωσης (scanners, ανιχνευτές κ.λπ.) σε έναν υπολογιστή και ένα πληροφοριακό σύστημα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε ενσύρματα είτε ασύρματα. Ο δεύτερος τρόπος, έχει κυριαρχήσει και υποστηρίζεται από ασύρματα δίκτυα τοπικής εμβέλειας (Wireless Local Area Networks – WLAN) μέσα στα οποία μπορεί να γίνει, χωρίς καλώδια, μετάδοση δεδομένων από ένα φορητό τερματικό σε έναν υπολογιστή. Οι πληροφορίες που συλλέγονται χρησιμοποιούνται για να λαμβάνονται σωστές αποφάσεις.

Ας δούμε τα βήματα αυτά με ένα απλό παράδειγμα:

Ο πελάτης ενός σούπερ μάρκετ δίνει ένα προϊόν που θέλει να αγοράσει στο ταμία ενός σούπερ μάρκετ. Το προϊόν φέρει επάνω του τον κωδικό του σε μορφή γραμμωτού κώδικα. Ο ταμίας «περνάει» το προϊόν από τον αναγνώστη. Αυτόματα ενημερώνεται το επίπεδο των αποθεμάτων του καταστήματος και εκδίδεται η απόδειξη. Αν το επίπεδο των αποθεμάτων φτάσει στο σημείο αναπαραγγελίας το κατάστημα παραγγέλνει έναν αριθμό τεμαχίων του προϊόντος από το κέντρο διανομής ή την κεντρική αποθήκη. Στο επόμενο κεφάλαιο όλες οι εργασίες που εκτελούνται σε μία αποθήκη με τη χρήση της τεχνολογίας barcode αναλύονται με λεπτομέρεια.

Τι είναι όμως και πώς λειτουργεί ο γραμμωτός κώδικας; Στην πιο συνήθη του μορφή αφορά σε μια διαδοχή μαύρων και λευκών λωρίδων τυπωμένων πάνω σε κάποιο προϊόν ή τη συσκευασία αυτού. Ανάμεσα στις λωρίδες παρεμβάλλονται κενά διαστήματα ποικίλου μεγέθους.

Η σχεδίαση, εκτύπωση και απεικόνιση των λωρίδων ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες που έχουν καθορισθεί από έναν διεθνή ή εθνικό οργανισμό και κάθε αλληλουχία λωρίδων αντιστοιχεί αμφιμονοσήμαντα σε κάποιον αριθμό.

Ο πιο κοινός τύπος γραμμωτού κώδικα είναι αυτός που σήμερα διαχειρίζεται ο οργανισμός GS1 και είναι ο EAN (European Article Numbering). Ο EAN περιλαμβάνει δύο κύρια μέρη: τη Κωδικοποίηση και τη Συμβολογία. Η κωδικοποίηση αφορά στο είδος / δομή δεδομένων που θα απεικονίζονται στον γραμμωτό κώδικα πχ. κωδικοποίηση χώρας, προϊόντος, κλπ., ενώ η συμβολογία στον τρόπο απεικόνισης οποιουδήποτε αριθμού ή αλφαριθμητικού σε γραμμωτή μορφή). Στόχος η απόδοση ενός μοναδικού αριθμού σε κάθε προϊόν.

 
 

Ειδικότερα ο EAN αποτελείται από αριθμοσειρά 13 ψηφίων και απαντάται στα περισσότερα καταναλωτικά είδη (ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τύποι barcode με περισσότερα ή και λιγότερα ψηφία από τα 13 του προτύπου EAN, τα οποία βρίσκουν εφαρμογή σε άλλους επιχειρηματικούς κλάδους ή/και προϊόντα). Το πρώτο είναι ξεχωριστό ενώ τα υπόλοιπα 12 είναι χωρισμένα στα δύο, ένα αριστερά και ένα δεξιά (παρακάτω εικόνα).

Εικόνα 12.1: Παράδειγμα γραμμωτού κώδικα ΕΑΝ -13

Το τρία πρώτα ψηφία (στο παράδειγμα μας τα 123) δηλώνουν τη χώρα προέλευσης και τα υπόλοιπα τέσσερα (4567) τον κατασκευαστή ή προμηθευτή του προϊόντος (στο τέλος του κεφαλαίου υπάρχει πίνακας με τους κωδικούς των χωρών). Τα επόμενα πέντε ψηφία (89123) αφορούν στον κωδικό του προϊόντος ενώ το τελευταίο ψηφίο (1) ονομάζεται ψηφίο ελέγχου και εξασφαλίζει ότι η ανάγνωση έγινε σωστά. Ο υπολογισμός του ψηφίου ελέγχου γίνεται ως εξής:

Αρχικά πολλαπλασιάζουμε κάθε ψηφίο από τα 12 πρώτα ψηφία του κωδικού του προϊόντος με τον αριθμό 1 (για κάθε μονό αριθμό αριθμοί) και με τον αριθμό 3 (τους ζυγούς):

123456789123
131313131313
163125187249329

Στη συνέχεια αθροίζουμε τα γινόμενα που προέκυψαν:

1+6+3+12+5+18+7+24+9+3+2+9 και προκύπτει ο αριθμός 99 που χρειάζεται ακόμα 1 για την επόμενη δεκάδα που αντιστοιχεί στο ψηφίο ελέγχου.

Συνεπώς η διαδικασία ανάγνωσης γίνεται ως εξής: ο κωδικός ΕΑΝ μεταφράζεται άμεσα από κάποιο αναγνώστη (scanner) σε γλώσσα που καταλαβαίνει ο Η/Υ (δηλαδή 0, 1). Η ανάγνωση του barcode συνίσταται στην αποκωδικοποίηση της ανάκλασης μιας δέσμης ακτίνων laser που πέφτει πάνω στην ετικέτα barcode. Ο βαθμός ανάκλασης είναι μεταβλητός (άρα ξεχωριστός για κάθε προϊόν) γιατί η δέσμη laser συναντά διαδοχικά τις λευκές και μαύρες λωρίδες. Τα scanners αποκωδικοποιούν τη μεταβλητή ανάκλαση (και τη μετατρέπουν σε αριθμούς ή γράμματα. Με την ανάγνωση του 13-ψηφιου κωδικού δηλαδή αρχικά διαβάζονται τα 12 πρώτα ψηφία και υπολογίζεται με τη διαδικασία που δείξαμε παραπάνω το ψηφίο ελέγχου και συγκρίνεται με το 13 ψηφίο. Αν οι αριθμοί συμπίπτουν τότες η ανάγνωση έχει γίνει σωστά και ακούγεται ένας χαρακτηριστικός ήχος.

Πώς όμως υλοποιείται στην πράξη η εφαρμογή της τεχνολογίας του γραμμωτού κώδικα σε μία αποθήκη;

Ας υποθέσουμε ότι είμαστε υπεύθυνοι παραλαβών σε μία αποθήκη και αναμένουμε την προμήθεια ενός χάρτινου κιβωτίου εμφιαλωμένων νερών. Η εταιρεία μας έχει καθορίσει από πριν την ακριβή θέση μέσα στην αποθήκη που θα εισαχθεί το προϊόν (με τη διαδικασία που είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο). Με την παραλαβή του κιβωτίου σκανάρουμε τον γραμμωτό κώδικα που βρίσκεται στο κιβώτιο και εισάγουμε την ποσότητα των τεμαχίων. Στη συνέχεια πηγαίνουμε στο σημείο (ράφι) αποθήκευσης και σκανάρουμε την ετικέτα της θέσης που και αυτή έχει κωδικοποιηθεί (αυτό καθορίζεται από την ίδια την επιχείρηση) και συμβολιστεί με γραμμωτό κώδικα. Το σύστημα λοιπόν γνωρίζει ότι έχει εισαχθεί το προϊόν αυτό στην αποθήκη καθώς επίσης και την ποσότητα που εισήχθηκε και το ακριβές σημείο που τοποθετήθηκε. Επίσης, εισάγονται και άλλες πληροφορίες είτε αυτόματα (όπως για παράδειγμα η ημερομηνία

εισαγωγής) είτε όχι (η ημερομηνία λήξης, η επωνυμία προμηθευτή, κλπ.). Αν για παράδειγμα το προϊόν ζητηθεί τότε γίνεται η ίδια περίπου διαδικασία. Πηγαίνουμε στο σημείο που βρίσκεται το προϊόν (συνήθως μας το δίνει το σύστημα) σκανάρουμε τη θέση, το προϊόν και εισάγουμε τον αριθμό τεμαχίων που ζητούνται. Έτσι το σύστημα ενημερώνεται με την κίνηση που έγινε και γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τον ακριβή αριθμό τεμαχίων και τη θέση τους στην αποθήκη.

Τα βασικά πλεονεκτήματα της εφαρμογής της τεχνολογίας του γραμμωτού κώδικα σε μία αποθήκη είναι προφανή και σημαντικά:

  • Αύξηση ταχύτητας εισαγωγής, εξαγωγής και άλλων κινήσεων των προϊόντων που εκτελούνται σε μία αποθήκη. Έτσι επιτυγχάνεται μείωση του χρόνου συλλογής πληροφοριών.
  • Ακριβής πληροφόρηση, καθώς εκλείπουν τελείως τα λάθη αντιγραφής και ανθρώπινης πληκτρολόγησης. Έχει μετρηθεί ότι στη χειρόγραφη διαδικασία σε κάθε 300 πληκτρολογημένους χαρακτήρες γίνεται κατά μέσο όρο 1 λάθος. Με τη χρήση του barcode για κάθε 7.500.000 αναγνώσεις συμβαίνει 1 λάθος.
  • Ακριβής γνώση του πόσα και ποια προϊόντα έχει μία επιχείρηση στην αποθήκη της και ποια η θέση τους ανά πάσα χρονική στιγμή.
  • Άμεση μεταβίβαση σε πραγματικό χρόνο της πληροφορίας, εάν αυτό απαιτείται.
  • Όλα αυτά οδηγούν σε σημαντικά οικονομικά οφέλη (ως αποτέλεσμα της καλής οργάνωσης και λειτουργίας της αποθήκης) σε μία ποιοτικότερη και ταχύτερη εξυπηρέτηση πελατών και φυσικά στη συνολική αύξηση παραγωγικότητας.

Στα μειονεκτήματα περιλαμβάνονται τα εξής:

  • Τα barcode είναι αναλώσιμα και ευπαθή. Μπορούν εύκολα να διαβρωθούν και να καταστραφούν. π.χ. λόγω καιρικών συνθηκών.
  • Απαιτείται η άμεση οπτική επαφή με τη συσκευή ανάγνωσης.
  • Δεν διαθέτει αρκετή μνήμη για πληροφορίες.
  • Δεν υπάρχει περιθώριο αλλαγής του από τη στιγμή που θα τυπωθεί σε ένα προϊόν.

Την τελευταία δεκαετία μερικές επιχειρήσεις του εξωτερικού (κυρίως μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου) έχουν επιλέξει μία νέα τεχνολογία Αυτόματης Αναγνώρισης Στοιχείων και Κτήσης Δεδομένων (Automatic Identification and Data Capture) την τεχνολογία Αυτόματης αναγνώρισης με τη χρήση ραδιοσυχνοτήτων (Radio Frequency Identification ή απλά RFID). Η τεχνολογία RFID είναι η χρήση ραδιοσυχνοτήτων για την ανάγνωση πληροφορίας που είναι αποθηκευμένη σε ένα μικρό κύκλωμα γνωστό ως RFID ετικέτα (tag). Οι ετικέτες μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές: από μια μικρή ταμπελίτσα πάνω σε ένα προϊόν, έως μια ταινία ασφαλείας πάνω σε μία κάρτα ελέγχου εισόδου (παρακάτω εικόνες).

   Αντικλεπτική ετικέτα σε θήκη DVD Υποδόριο εμφύτευμα για εφαρμογές ασφαλείας

Εικόνες 12.2 και 12.3: Παραδείγματα εφαρμογής RFID

Περιέχουν συνήθως ένα μικροτσίπ όπου βρίσκονται αποθηκευμένα δεδομένα και μία κεραία που τους επιτρέπει να λαμβάνουν και να απαντούν στο σήμα ενός πομποδέκτη RFID.

 
 

Συγκεκριμένα, τα βασικά συστατικά μέρη του RFID είναι τρία: 1) Μια κεραία (antenna), 2) Οι ετικέτες (tags), και 3) Μια συσκευή αναγνώστη (reader), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:

Εικόνα 12.4: Συστατικά μέρη του RFID

Η κεραία είναι η συσκευή μέσω της οποίας γίνεται η συλλογή / μετάδοση της πληροφορίας από και προς ετικέτες. Οι ετικέτες είναι ολοκληρωμένα κυκλώματα που μπορούν να αποθηκεύσουν δεδομένα από μερικά bits έως αρκετά Kbytes. Οι ετικέτες μπορεί να είναι: είτε «μόνο για ανάγνωση», δηλαδή προγραμματισμένα από το στάδιο παραγωγής τους χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επιπλέον επέμβασης ή για «ανάγνωση και εγγραφή» δηλαδή το περιεχόμενο αυτών να μπορεί να τροποποιηθεί οποιαδήποτε χρονική στιγμή. Επίσης, μπορεί να είναι: είτε «παθητικά» τα οποία ενεργοποιούνται όταν βρεθούν εντός πεδίου ραδιοσυχνοτήτων που εκπέμπεται από έναν «αναγνώστη» ή «ενεργητικά», τα οποία έχουν ενσωματωμένο αναμεταδότη και μπαταρία και εκπέμπουν μόνα τους την πληροφορία που περιέχουν. Ο αναγνώστης είναι μια συσκευή η οποία ελέγχεται από κάποιο υπολογιστή και η οποία μεταδίδει (μέσω της κεραίας) τα κύματα ραδιοσυχνότητας προς τις ετικέτες, τα οποία θα πρέπει να βρίσκονται εντός μια προκαθορισμένης ακτίνας ώστε να εντοπιστούν και να ενεργοποιηθούν. Η ίδια συσκευή λαμβάνει (πάλι μέσω της κεραίας) και αναλύει τις πληροφορίες που περιέχει κάθε ετικέτα και στη συνέχεια τις στέλνει σε κάποιον υπολογιστή για περαιτέρω επεξεργασία και αποθήκευση.

Οι ετικέτες RFID αποθηκεύουν πληροφορίες σχετικές με τους ανθρώπους ή τα αντικείμενα που τις φέρουν. Έτσι, στην πράξη, μπορούν να βρουν εφαρμογή σε πληθώρα τομέων όπου η αναγνώριση αντικειμένων είναι απαραίτητη. Για παράδειγμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συσκευασία των προϊόντων, σε βιβλιοθήκες, σε πιστωτικές κάρτες, ή ακόμα και σε ένα σήμα ή έγγραφο ταυτοποίησης όπως η ταυτότητα, το διαβατήριο, ή το δίπλωμα οδήγησης.

Μία από τις πλέον συνήθεις εφαρμογές τους είναι η διακίνηση και η μεταφορά προϊόντων, όπου μπορούν να αναγνωρίζουν προϊόντα είτε κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους, είτε εντός βιομηχανικών μονάδων, είτε αυτά βρίσκονται σε παλέτες, αποθήκες ή στα ράφια των καταστημάτων αντικαθιστώντας την τεχνολογία του γραμμωτού κώδικα.

Στα πλεονεκτήματα του RFID περιλαμβάνονται τα εξής:

  • Δεν απαιτείται άμεση οπτική επαφή.
  • Δυνατότητα ταυτόχρονης ανάγνωσης πολλαπλών ετικετών.
  • Ακριβής και σε πραγματικό χρόνο πληροφόρηση.
  • Αυτόματη μετάδοση δεδομένων σε κάποιο πληροφοριακό σύστημα (όπως το Επιχειρησιακό Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Αποθηκών που αναλύεται στην επόμενη ενότητα).
  • Βέλτιστη διαχείριση και έλεγχος αποθεμάτων.
  • Κωδικοποίηση μεγάλου αριθμού πληροφοριών.
  • Δυνατότητα τροποποίησης των αποθηκευμένων πληροφοριών.
  • Μείωση χειρωνακτικής εργασίας.
  • Εξοικονόμηση χρόνου.
  • Λειτουργία σε δυσμενής περιβαλλοντικές συνθήκες.
  • Μείωση κλοπών ή απωλειών.
  • Μείωση πλαστογράφησης.
  • Παρακολούθηση του πραγματικού κύκλου ζωής των προϊόντων.
  • Υπολογισμός ακριβούς επιπέδου ζήτησης.
  • Έλεγχος ποιότητας προϊόντων.

Διακρίνουμε και μερικά μειονεκτήματα που αποτελούν το λόγο που πολλές φορές δεν υιοθετούνται στην πράξη. Θα μπορούσαμε να τα κατατάξουμε σε:

  • Τεχνικά διότι τα RFID συστήματα των διαφόρων κατασκευαστών δεν είναι συμβατά μεταξύ τους.
  • Οικονομικά και αφορούν στο κόστος εγκατάστασης και χρήσης.
  • Κοινωνικά διότι μπορεί να προσβάλλει τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα.
00-13: USA & Canada20-29: In-Store Functions30-37: France
40-44: Germany45: Japan (also 49)46: Russian Federation
471: Taiwan474: Estonia475: Latvia
477: Lithuania479: Sri Lanka480: Philippines
482: Ukraine484: Moldova485: Armenia
486: Georgia487: Kazakhstan489: Hong Kong
49: Japan (JAN-13)50: United Kingdom520: Greece
528: Lebanon529: Cyprus531: Macedonia
535: Malta539: Ireland54: Belgium & Luxembourg
560: Portugal569: Iceland57: Denmark
590: Poland594: Romania599: Hungary
600 & 601: South Africa609: Mauritius611: Morocco
613: Algeria619: Tunisia622: Egypt
625: Jordan626: Iran64: Finland
690-692: China70: Norway729: Israel
73: Sweden740: Guatemala741: El Salvador
742: Honduras743: Nicaragua744: Costa Rica
746: Dominican Republic750: Mexico759: Venezuela
76: Switzerland770: Colombia773: Uruguay
775: Peru777: Bolivia779: Argentina
780: Chile784: Paraguay785: Peru
786: Ecuador789: Brazil80 – 83: Italy
84: Spain850: Cuba858: Slovakia
859: Czech Republic860: Yugloslavia869: Turkey
87: Netherlands880: South Korea885: Thailand
888: Singapore890: India893: Vietnam
899: Indonesia90 & 91: Austria93: Australia
94: New Zealand955: Malaysia977: International Standard Serial Number for Periodicals (ISSN)
978: International Standard Book Numbering (ISBN)979: International Standard Music Number (ISMN)980: Refund receipts
981 & 982: Common Currency Coupons99: Coupons
    

Πίνακας 12.1: Αντιστοιχίες χωρών – τριψήφιων κωδικών barcode

12.2  Επιχειρησιακό Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Αποθηκών

Επιχειρησιακό Πληροφοριακό Σύστημα, ΕΠΣ, (Business Information System, BIS) είναι ένα πληροφοριακό σύστημα αποτελούμενο από αλληλοσυνδεόμενα μέρη που συνεργάζονται για τη διαχείριση πληροφοριών με σκοπό, αφενός, την υποστήριξη της λήψης αποφάσεων και, αφετέρου, της διαχείρισης των διαδικασιών μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού. Κύριοι στόχοι των ΕΠΣ είναι:

  • η αυτοματοποίηση, απλοποίηση, βελτιστοποίηση και ο ανασχεδιασμός των επιχειρηματικών διαδικασιών, και
    • η υποστήριξη της λήψης αποτελεσματικών αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης.

Διακρίνονται δύο κατηγορίες Επιχειρησιακών Πληροφοριακών Συστημάτων (σύμφωνα με τους παραπάνω στόχους):

  1. Τα συστήματα που αφορούν μία μεμονωμένη λειτουργία της επιχείρησης (για παράδειγμα, την παραγωγή, το τμήμα πωλήσεων και μάρκετινγκ, το λογιστήριο, κλπ.), και τα
  2. συστήματα που αφορούν στο σύνολο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Τα πρώτα ονομάζονται «Εξειδικευμένα ΕΠΣ». Τα συστήματα αυτά είτε αποτελούν εξέλιξη των παραδοσιακών συστημάτων που βελτιώθηκαν με το χρόνο, είτε δημιουργήθηκαν για να καλύψουν τις σύγχρονες απαιτήσεις της αγοράς προτείνοντας την καλύτερη δυνατή λύση στην κατηγορία τους (μεμονωμένη λειτουργία).

Τα Εξειδικευμένα Συστήματα δεν μπορούν να αποτελέσουν λειτουργικά τμήματα ενός Ολοκληρωμένου Επιχειρησιακού Πληροφοριακού Συστήματος (Enterprise Resource Planning, ERP) που στοχεύει στην αυτοματοποίηση και βελτιστοποίηση του συνόλου των επιχειρηματικών λειτουργιών καθώς επίσης και στην υποστήριξη της λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού.

Μερικά από τα κυριότερα Εξειδικευμένα ΕΠΣ που διατίθενται σήμερα στην αγορά είναι τα: Συστήματα Διαχείρισης Παραγγελιών (Orders Management Systems), Συστήματα Εκτέλεσης Παραγωγής (Manufacturing Execution Systems), Συστήματα Διαχείρισης Αποθηκών (Warehouse Management Systems), Συστήματα Διαχείρισης Μεταφορών (Transportation Management Systems), Συστήματα Διαχείρισης

Πελατειακών Σχέσεων (Customers Relationship Management Systems), κλπ.

Το εξεταζόμενο πληροφοριακό σύστημα (Σύστημα Διαχείρισης Αποθηκών (Warehouse Management System), είναι ένα Εξειδικευμένο ΕΠΣ που ανήκει στην κατηγορία των Πληροφοριακών Συστημάτων Logistics γιατί σχετίζεται με δύο βασικές λειτουργίες του συστήματος Logistics μιας επιχείρησης, την διαχείριση αποθηκών και αποθεμάτων.

Ένα σύστημα WMS διαχειρίζεται το σύνολο των εργασιών που εκτελούνται σε μία αποθήκη ή σε ένα κέντρο διανομής. Συγκεκριμένα, την εισαγωγή των προϊόντων στην αποθήκη, την κατάλληλη απόθεσή τους, τη διαχείριση αποθεμάτων, την περισυλλογή των προϊόντων, τις διαδικασίες συσκευασίας, τη δρομολόγηση των προϊόντων μίας παραγγελίας και τη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού της αποθήκης ή του κέντρου διανομής. Συνήθως τα συστήματα WMS συνδέονται με εργαλεία αυτόματης εισαγωγής δεδομένων γραμμωτού κώδικα (barcode) και με τεχνολογίες ραδιοσυχνοτήτων (Radio Frequency Technology, RFID).

Επιτρέπει, επίσης, στα μέλη μιας επιχείρησης να λαμβάνουν αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης. Αποφάσεις που αφορούν θέματα της Διοίκησης Logistics, σε:

  • Λειτουργικό επίπεδο, όπως: διαχείριση παραγγελιών, προϊόντων, αποθεμάτων, κλπ.
    • Σε τακτικό επίπεδο, όπως: χωροθέτηση και χωροταξία, πρόβλεψη ζήτησης, επιλογή τρόπου (φιλοσοφίας) αποθήκευσης, επιλογή συστημάτων αποθήκευσης και ενδο-διακίνησης, κλπ.
    • Σε στρατηγικό επίπεδο, όπως: ανάθεση σε τρίτους (Third Party Logistics, 3PL’s), επιλογή προϊόντων, διείσδυση σε νέες αγορές, προσδιορισμός αριθμού και θέσης αποθηκών, κλπ.

Ένα τυπικό WMS διαχειρίζεται ακριβείς και έγκυρες πληροφορίες που επιτρέπουν στην επιχείρηση να ελαχιστοποιήσει τα αποθέματα, να βελτιώσει τη δρομολόγηση και τον προγραμματισμό των οχημάτων μεταφοράς και γενικότερα να βελτιώσει τα επίπεδα εξυπηρέτησης των πελατών. Αυτά επιτυγχάνονται αφενός, αυξάνοντας την αποδοτικότητα του εξοπλισμού διαχείρισης των υλικών και αφετέρου, τη διαθεσιμότητα του αποθηκευτικού χώρου.

Τα περισσότερα WMS συστήματα διαθέτουν ένα βασικό κορμό δραστηριοτήτων που συνοδεύεται από μία μεγάλη γκάμα από εξειδικευμένες λειτουργικές περιοχές (υποσυστήματα), οι οποίες υλοποιούνται με γνώμονα τις δραστηριότητες και απαιτήσεις της επιχείρησης και του κλάδου της και έχουν ως κύριο στόχο να προσφέρουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία στον πελάτη της επιχείρησης. Η κύρια λειτουργική περιοχή περιλαμβάνει, συνήθως, υποσυστήματα, τα βασικότερα από τα οποία είναι:

  • Η διαχείριση παραλαβών που περιλαμβάνει προειδοποίηση (ενημέρωση) αναμενόμενων παραλαβών, έλεγχο – ταυτοποίηση των παραλαμβανόμενων μέσω bar-codes, δημιουργία νέων ετικετών, παλετοποίηση ή μη συσκευασιών, κλπ.
    • Η διαχείριση αποθέσεων εξασφαλίζοντας βέλτιστη αποθεματοποίηση, εφαρμογή Κανόνα Pareto (Κανόνας 20/80), σχεδιασμένη για ταχυκίνητα προϊόντα, κλπ.
    • Η ειδική διαχείριση και απόθεση παραλαβών, επιτρέποντας καθορισμένη εκ των προτέρων απόθεση, εξασφαλίζοντας έγκριση τελικής απόθεσης, κλπ.
    • Η διαχείριση εγγράφων αποθήκης, η υποστήριξη πολλαπλών αποθηκευτικών συστημάτων, η κωδικοποίηση χωροθέσεων ανά κέντρο διανομής και ανά ειδικά χαρακτηριστικά (όπως τομέας, στήλη κλπ.).
    • Η επίβλεψη και διαχείριση πολλαπλών μοναδιαίων φορτίων (συσκευασιών και μονάδων μέτρησης).
    • Η διεκπεραίωση παραγγελιών που περιλαμβάνει την ομαδοποίηση παραγγελιών, την έκδοση σχετικών αναφορών και την παρακολούθηση της εξέλιξης τους.
    • Η διαχείριση ανεφοδιασμού των προϊόντων με βάση την τρέχουσα ζήτηση ή με βάση ιστορικά στοιχεία πωλήσεων εφαρμόζοντας κατάλληλα μαθηματικά μοντέλα.
    • Η διαχείριση συλλογής ειδών παραγγελίας, που περιλαμβάνει σειριακή συλλογή, ελαχιστοποίηση των διαδρομών του υπαλλήλου που υλοποιεί την περισυλλογή, υποστήριξη διαδικασίας συλλογής για κάθε δυνατή μονάδα πώλησης (κιβώτιο, παλέτα, τεμάχιο), χρήση RFID εξοπλισμού, κλπ.
  • Η διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, όπως προγραμματισμός βαρδιών, αναγνώριση απαιτήσεων εργασίας, επίβλεψη ροής εργασιών, κλπ.
    • Η έκδοση αναφορών και στατιστικών στοιχείων για το σύνολο των παραπάνω λειτουργιών.

Τα εξειδικευμένα υποσυστήματα, αφορούν κατά κύριο λόγο δραστηριότητες όπως: 1) τη διαχείριση ενσύρματων και ασύρματων τερματικών (παραγωγή ετικετών bar-codes, ορισμός ιδιοτήτων και παραμέτρων των ασύρματων τερματικών και ενσωμάτωσή τους στο λειτουργικό σύστημα, κλπ.), 2) τη συσκευασία μονάδων αποστολής με την υποστήριξη των διαφόρων ειδών συσκευασίας / μοναδιαία φορτία (παλέτα, κιβώτιο, τεμάχιο), καθορισμός μεγέθους συσκευασιών σε συνδυασμό με τη χρέωση των μεταφορέων, συσκευασία σε συνδυασμό με τις ιδιαιτερότητες κάθε παραγγελίας, κλπ., την έκδοση αναφορών με τα πλήρη στοιχεία κάθε παραγγελίας, 3) την υποστήριξη της πρακτικής cross- docking, δηλαδή συνδυασμός δεδομένων όπως προϊόντα που εισάγονται στην αποθήκη για αποθεματοποίηση και παραγγελίες (ομάδες προϊόντων) που εξάγονται από την αποθήκη και ταχύτερη εξυπηρέτηση των πελατών, και 4) τις κυκλικές απογραφές ανάλογα με τη σημαντικότητά τους (όσον αφορά σε κίνηση, τζίρο, ευαισθησία και αξία).

Οι ωφέλειες ενός WMS συστήματος περιλαμβάνουν:

  • Δυνατότητα διαχείρισης πολλαπλών αποθηκών από ένα WMS σύστημα.
    • Μείωση ελλείψεων των αποθεμάτων παρέχοντας πλήρη εποπτεία αποθεμάτων, συνεχή έλεγχο της διαθέσιμης ποσότητας και ενημερώνοντας άμεσα για ελλείψεις κάτω από τα επιτρεπτά όρια και επιτρέποντας τη μείωσή τους στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο και ελαχιστοποιώντας το κόστος διατήρησης αποθεμάτων.
    • Μικρότεροι κύκλοι παράδοσης ενός προϊόντος (συσκευασία αποστολής, παράδοση και επιστροφή).
    • Μείωση του κόστους εργασίας και σημαντική εξοικονόμηση πόρων.
    • Αύξηση του επιπέδου εξυπηρέτησης και ακρίβεια στις αντίστοιχες παραδόσεις των προϊόντων.
  • Περιορισμός των ανθρώπινων σφαλμάτων (για παράδειγμα στις καταχωρήσεις) που αφορούν την εκτέλεση των καθημερινών εργασιών.
    • Ενημέρωση, μέσω αναφορών, των διοικούντων για τα θέματα των αποθηκών (για παράδειγμα τυχόν ελλείψεις αποθεμάτων).
    • Βελτιστοποίηση της χρήσης προσωπικού και εξοπλισμού που οδηγούν στην αύξηση της παραγωγικότητας με το ελάχιστο κόστος.
    • Μείωση των αναγκών σε αποθηκευτικό χώρο. Η αυτοματοποιημένη διαχείριση των θέσεων αποθήκευσης και οι πρακτικές βελτιστοποίησης συμβάλλουν στην εξ’ ολοκλήρου εκμετάλλευση των αποθηκευτικών εγκαταστάσεων και τον περιορισμό των εξόδων.

 Ερωτήσεις

  • Ποια τα πλεονεκτήματα και ποια τα ποια τα μειονεκτήματα της τεχνολογίας του γραμμωτού κώδικα;
  • Συγκρίνατε τις τεχνολογίες barcode και RFID.
  • Ποιες οι ωφέλειες ενός WMS συστήματος;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Στο παρακάτω παράδειγμα EAN 13 5204567000007 να εξηγήσετε τι πληροφορίες παρέχει. Έχει υπολογιστεί σωστά το ψηφίο ελέγχου; Επίσης, Υπάρχουν προϊόντα που επειδή η συσκευασία τους είναι μικρή εφαρμόζουν το EAN 8. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται ένας 8- ψήφιος κωδικός όπου το τελευταίο ψηφίο είναι το ψηφίο ελέγχου. Η διαδικασία υπολογισμού του είναι παρόμοια με αυτή του ΕΑΝ 13 με τη διαφορά ότι κάθε ψηφίο από τα επτά πρώτα πολλαπλασιάζονται με το 3 τα μονά και το 1 τα ζυγά. Βρείτε προϊόντα και υπολογίστε το ψηφίο ελέγχου. Συζητήστε τις πράξεις και τα αποτελέσματα στην τάξη.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και επισκεφτείτε δικτυακούς τόπους προμηθευτών πληροφοριακών συστημάτων WMS. Στη συνέχεια:
    • Παρουσιάστε τις λειτουργίες που παρέχουν.
    • Παρουσιάστε συνοπτικά μελέτες περιπτώσεων.

Κεφάλαιο 13: Σχεδιασμός διαδικασιών με τη χρήση τεχνολογιών

Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται με λεπτομέρεια οι διαδικασίες αποθήκευσης. Ακολουθείται η σειρά ομαδοποίησης που αναφέρθηκε σε προηγούμενη ενότητα και περιελάμβανε τις παρακάτω πέντε ομάδες εργασιών (Φωλίνας και Παπαδοπούλου, 2013):

  1. Είσοδος αγαθών.
  2. Κύρια αποθήκευση.
  3. Εκτέλεση παραγγελιών.
  4. Έξοδος αγαθών.
  5. Λοιπές διοικητικές εργασίες.

Επίσης, εξετάζεται η περίπτωση με ή χωρίς τη χρήση barcode ή RFID (για χάρη συντομίας την ονομάζουμε RF).

13.1  Είσοδος αγαθών

Η είσοδος αγαθών ξεκινά από την ανάγκη προμήθειας ενός ή περισσοτέρων προϊόντων για την ικανοποίηση της ζήτησης (εκτέλεση παραγγελιών) και των αναγκών της επιχείρησης. Για το σκοπό αυτό εκδίδεται μία εντολή αγοράς. Ακολουθεί ο κύκλος προμήθειας των προϊόντων αυτών που ολοκληρώνεται με την αγορά και την παραλαβή τους από την επιχείρηση. Στην περίπτωση μη σωστής εκτέλεσης (λανθασμένα ή κατεστραμμένα προϊόντα, κλπ.) τα προϊόντα δεν παραλαμβάνονται αλλά επιστρέφονται.

 Εντολή αγοράς και αναμενόμενη παραλαβή

Η ανάγκη προμήθειας ενός υλικού ξεκινά με την περιγραφή της απαίτησης που περιλαμβάνει την περιγραφή είδους, τον καθορισμό των προδιαγραφών του, την απαιτούμενη ποσότητα, μία εκτίμηση τιμών και χρόνου αγοράς (ημερομηνία παράδοσης) και τον προτεινόμενο προμηθευτή. Όλα τα παραπάνω αποτελούν στοιχεία του έντυπου της εντολής αγοράς. Η εντολή αγοράς είναι ένα αίτημα ή οδηγία προς το τμήμα προμηθειών να προμηθευτεί συγκεκριμένη ποσότητα ενός προϊόντος (ή μιας υπηρεσίας) σε συγκεκριμένη ημερομηνία ή εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.

Το επόμενο βήμα είναι η έρευνα πηγών αγοράς που περιλαμβάνει τον καθορισμό κριτηρίων αξιολόγησης προμηθευτών και φυσικά τον καθορισμό δυνητικών προμηθευτών, μέσα από έρευνα του αρχείου προμηθευτών της επιχείρησης, συνεντεύξεις, έρευνα αγοράς, κλαδικές εκθέσεις, βιβλιογραφική έρευνα, έρευνα στο Διαδίκτυο, κλπ. Ακολουθεί η επιλογή του τρόπου εκτέλεσης της προμήθειας, ο καθορισμός κριτηρίων επιλογής του κατάλληλου προμηθευτή και η τελική επιλογή του. Ολοκληρώνεται με τη μεταφορά του και την παραλαβή του από την αποθήκη. Έχει προηγηθεί η έκδοση του δελτίου αναμενόμενων παραλαβών (εβδομαδιαίων ή ημερήσιων) από το τμήμα προμηθειών και η αποστολή του στην αποθήκη.

 Παραλαβή

Η σημαντικότερη εργασία της εισόδου αγαθών στην αποθήκη είναι η παραλαβή (receiving). Διακρίνονται δύο περιπτώσεις: οι εργασίες παραλαβής υλοποιούνται χωρίς RF (πρώτη περίπτωση) ή με τη χρήση τερματικού RF για την ανάγνωση γραμμωτού κώδικα που συνδέεται με το WMS (δεύτερη περίπτωση).

 Εργασίες παραλαβής χωρίς RF

Αρχικά πραγματοποιείται ο έλεγχος παραστατικών του προμηθευτή (τιμολόγιο και δελτίο αποστολής, κλπ.) σε σύγκριση είτε με το δελτίο (λίστα) αναμενόμενων παραλαβών που εκδίδει σε καθημερινή, συνήθως, βάση το λογιστήριο της εταιρείας είτε με την παραγγελία αυτής. Ο έλεγχος γίνεται είτε στο όχημα (στην περίπτωση αυτή απαιτείται η σύμφωνη γνώμη του προμηθευτή) είτε σε ειδική και διαγραμμισμένη περιοχή που ονομάζεται «χώρος προσωρινής αποθήκευσης» ή «χώρος παραλαβών» και βρίσκεται κοντά στην είσοδο της αποθήκης. Σε περίπτωση διαφορών, αρχικά ενημερώνεται ο οδηγός του οχήματος και ζητείται να δηλώσει ενυπόγραφα τη διαφορά στο δελτίο παραλαβής / αποστολής. Διαφορές στον αριθμό των παραλαμβανόμενων εμπορευμάτων υπάρχουν στην περίπτωση που:

  • έχουν αφιχθεί λιγότερα εμπορεύματα από αυτά που εμπεριέχονται στην αναμενόμενη παραλαβή, οπότε και εκδίδεται πιστωτικό από το back office για τα εμπορεύματα που δεν έχουν αφιχθεί, και
  • έχουν αφιχθεί περισσότερα εμπορεύματα από αυτά που εμπεριέχονται στην αναμενόμενη παραλαβή, οπότε και δύναται να πραγματοποιηθεί άμεση παραλαβή του πλεονάσματος ή επιστροφή του στον προμηθευτή.

Στη συνέχεια, ενημερώνεται ο προμηθευτής αναφορικά με το συμβάν και τον τρόπο αντιμετώπισης, αλλά και το εσωτερικό αρχείο προμηθευτών που διατηρεί η εταιρία ως γεγονός μη συμμόρφωσης του συγκεκριμένου προμηθευτή.

Οι επόμενοι έλεγχοι είναι τόσο ποιοτικοί όσο και ποσοτικοί. Συνεπώς, αφορούν τηn καταμέτρηση των προϊόντων και την αντιπαραβολή του αριθμού με τον αριθμό που αναγράφεται στο τιμολόγιο ή στο δελτίο αποστολής, καθώς επίσης και τον έλεγχο για την περίπτωση καταστροφής, ζημιάς, φθορών, κλπ. των προϊόντων. Σε περίπτωση διαφορών ακολουθείται η διαδικασία που αναφέρθηκε παραπάνω, σε αντίθετη περίπτωση η παραλαβή των προϊόντων ολοκληρώνεται με την υπογραφή των συνοδευτικών εγγράφων.

Ο επόμενος έλεγχος αφορά στην απόφαση για το αν για μέρος των προϊόντων θα εφαρμοσθεί η διαδικασία cross-docking. Στην περίπτωση αυτή, τα προϊόντα μεταφέρονται απευθείας στο χώρο αποστολών. Ακολουθεί η ετικετοποίηση και η συσκευασία τους. Για να γίνει περισσότερο αποτελεσματική η πρακτική cross-docking, ζητείται από τον προμηθευτή να έχει ήδη συσκευάσει και τοποθετήσει τις απαιτούμενες ετικέτες. Αν τα προϊόντα δεν έχουν μεταφερθεί / παραληφθεί με παλέτες από τους προμηθευτές υπάρχει αριθμός αυτών τοποθετημένες έξω από το κτίριο της αποθήκης κοντά στο χώρο παραλαβών για να χρησιμοποιηθούν για τη μετέπειτα διακίνηση τους. Σε διαφορετική περίπτωση, ακολουθείται η συνηθισμένη διαδικασία μετακίνησης και αποθήκευσης των προϊόντων (σε παλέτες ή μη) στους κύριους χώρους αποθήκευσης της αποθήκης με συγκεκριμένα και προκαθορισμένα μέσα ενδο-διακίνησης.

Πρώτο βήμα της εργασίας αυτής είναι η έκδοση παραστατικών παραλαβής και η έκδοση ετικετών (σήμανσης) παραλαβής και αποθήκευσης του προϊόντος. Επόμενο βήμα είναι η ενημέρωση για την ακριβή θέση αποθήκευσης με κωδικοποιημένο τρόπο. Έχει προηγηθεί ο σχεδιασμός των σημείων για κάθε κωδικό με τον προκαθορισμό των κύριων ή εναλλακτικών θέσεων (επόμενη εργασία).

Η θέση αποθήκευσης αποτελεί ένα από τα ζητήματα αποθήκευσης που εξετάστηκαν σε προηγούμενη ενότητα και, γενικά, εξαρτάται από τα κατά περίπτωση χαρακτηριστικά των προϊόντων (όγκος διακίνησης, διαστάσεις, βάρος, σειρά ανάλωσης, τιμολογιακή αξία, κλπ). Στην πλειοψηφία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τα αξιοποιούμενα συστήματα αποθήκευσης συνιστούν είτε ελαφριά (συνήθως μεταλλικά, διάτρητα ράφια) είτε ράφια για παλέτες. Ο τύπος των συστημάτων αποθήκευσης και γενικότερα η χωροταξική οργάνωση της αποθήκης υπαγορεύουν τον τύπο του εξοπλισμού ενδο-αποθηκευτικής διακίνησης (παλετοφόρο, περονοφόρο, κλπ.). Η εργασία ολοκληρώνεται με την καταγραφή των προϊόντων που εισήχθηκαν στην εταιρεία είτε στην καρτέλα υλικού είτε στην αντίστοιχη εφαρμογή λογισμικού ώστε να ολοκληρωθεί η ενημέρωση των αποθεμάτων και με την αποστολή των εντύπων παραλαβής στο λογιστήριο της εταιρείας.

 Εργασίες παραλαβής με RF

Κατά την εισαγωγή εμπορευμάτων στην αποθήκη αρχικά γίνεται εισαγωγή στο σύστημα (WMS) είτε αυτά είναι παραλαβές από προμηθευτές είτε επιστροφές από πελάτες. Συγκεκριμένα, μόλις γίνει η εκφόρτωση των προϊόντων στον χώρο παραλαβών γίνεται ποσοτικός έλεγχος με αντιπαράθεση του δελτίου αποστολής και της λίστας αναμενόμενων παραλαβών. Στη συνέχεια, εφόσον επιβεβαιωθεί ότι η εισαγωγή είναι σωστή δίνεται το δελτίο αποστολής στον υπεύθυνο αποθήκης ώστε να γίνει ενημέρωση στο σύστημα. Παράλληλα, ενημερώνεται ο υπεύθυνος αποθήκης για τυχόν φθορές στα εμπορεύματα που εισήχθησαν, αλλά και για την παλετοποίηση τους (κιβώτια ανά παλέτα) ώστε στο σύστημα να υπάρχουν ακριβή στοιχεία της εισαγωγής.

Αφού γίνει και η εισαγωγή στο σύστημα, ο υπεύθυνος της αποθήκης προχωράει στην εκτύπωση ετικετών γραμμωτού κώδικα (barcodes), οι οποίες θα τοποθετηθούν (επικολληθούν) πάνω σε κάθε παλέτα της εισαγωγής. Η κάθε ετικέτα περιέχει πληροφορίες για τα προϊόντα της παλέτας όπως: αριθμό κιβωτίων, αναλογία σε τεμάχια, κωδικό προϊόντος, αριθμός παρτίδας (lot number) και ημερομηνία εισαγωγής. Είναι οι πληροφορίες που υποστηρίζουν τη διαδικασία της ιχνηλασιμότητας και που μεταβιβάζονται στο λίστα περισυλλογής (packing list) μετά την ανάγνωση (σκανάρισμα).

Παράλληλα με την επικόλληση των ετικετών barcodes στις παλέτες της παραλαβής γίνεται ένας δεύτερος ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος των προϊόντων. Στη συνέχεια, οι παλέτες εισαγωγής τοποθετούνται στα ράφια.

 Επιστροφές

Ένα άλλο είδος παραλαβών είναι και οι επιστροφές των εμπορευμάτων από τον πελάτη. Επιστροφή εμπορευμάτων μπορεί να γίνει για διάφορους λόγους ανάλογα με την πολιτική της κάθε εταιρείας. Κατά την επιστροφή των εμπορευμάτων ακολουθούνται συγκεκριμένα βήματα για την παραλαβή και την εισαγωγή τους στην αποθήκη. Καταρχήν, για να δεχθεί η αποθήκη επιστρεφόμενα εμπορεύματα θα πρέπει να έχει εντολή από την εταιρεία πελάτη αποθέτη. Στη συνέχεια, θα πρέπει να γίνει ποσοτικός και ποιοτικός έλεγχος αυτών. Εφόσον η ποσότητα που αναγράφεται στο δελτίο αποστολής είναι σωστή, θα πρέπει η αποθήκη σε συνεργασία πάντα με την εταιρεία πελάτη – αποθέτη να ορίσει αν τα προϊόντα αυτά είναι κατάλληλα προς πώληση ή όχι. Εάν τα προϊόντα κριθούν ακατάλληλα προς πώληση, εισάγονται στο τμήμα μη συμμορφούμενων της αποθήκης (ή τμήμα αχρήστων, ληγμένων, κλπ.). Ενώ αν είναι κατάλληλα, η εισαγωγή τους γίνεται κανονικά όπως και στις παραλαβές (προηγούμενες ενότητες).

13.2  Κύρια αποθήκευση

Μετά την αποδοχή της συμφωνηθείσας και παραδοθείσας ποσότητας και ποιότητας, το προϊόν τοποθετείται σε συγκεκριμένη θέση στην αποθήκη.  Η διαδικασία αυτή ονομάζεται απόθεση και εδώ παρουσιάζεται η εκτέλεση της χωρίς RF και με τη χρήση RF (που θυμίζουμε περιλαμβάνει τη χρήση τερματικών ανάγνωσης barcodes για την ενημέρωση του συστήματος WMS). Έχει προηγηθεί ο χωροταξικός σχεδιασμός των προϊόντων (κωδικών) που όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενη ενότητα αποτελεί ένα από τα βασικότερα ζητήματα της αποθήκευσης. Το τελικό παραδοτέο του σχεδιασμού αυτού είναι η δημιουργία του πίνακα δέσμευσης θέσεων αποθήκευσης. Ο πίνακας αυτός παρουσιάζει για κάθε κωδικό τους κωδικούς των προτεινόμενων θέσεων αποθήκευσης. Για κάθε κωδικό και με βάση τη ζήτησή του (ποσότητα και χρονική περίοδο) προτείνονται μία ή περισσότερες κύριες ή εναλλακτικές θέσεις (σε περίπτωση που οι αρχικές είναι κατειλημμένες) που βρίσκονται είτε στο

ίδιο επίπεδο, στην ίδια στήλη και ζώνη. Επίσης, παρουσιάζει τις θέσεις που δε συνιστάται ή απαγορεύεται η τοποθέτηση τους. Για παράδειγμα, στην περίπτωση χημικών ή επικίνδυνων υλικών που απαιτούν ειδική αποθήκευση.

 Απόθεση χωρίς RF

Η διαδικασία ξεκινά με την ανάγνωση του πίνακα δέσμευσης θέσεων για την εύρεση των προκαθορισμένων θέσεων. Ακολουθεί η μετακίνηση των παλετών ή των χαρτοκιβωτίων στις θέσεις αποθήκευσης, η τοποθέτηση στις θέσεις αυτές και η ενημέρωση της καρτέλας υλικού (ή του επίσημου αρχείου θέσεων, ποσοτήτων και κινήσεων που χρησιμοποιεί η επιχείρηση). Πρέπει να τονιστεί ότι διακρίνονται διάφορες τεχνικές απόθεσης εκτός από το σύστημα προκαθορισμένης θέσης: το προϊόν να τοποθετείται οπουδήποτε υπάρχει ελεύθερος χώρος (άτυπο σύστημα) ή στην επόμενη ανοικτή θέση, το προϊόν να τοποθετείται με βάση τον τύπο προϊόντος και φυσικά συνδυασμός των ανωτέρω περιπτώσεων.

 Απόθεση με RF

Ο χειριστής κλαρκ για να ξεκινήσει τη διαδικασία ζητά από το τερματικό του εντολή απόθεσης. Κατά την εντολή απόθεσης, σκανάροντας την κάθε παλέτα που παίρνει του προτείνεται από το σύστημα το τμήμα και η συγκεκριμένη παλετοθέση που πρέπει να τοποθετηθεί. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κενή (παλετο) θέση στο σημείο αποθήκευσης που πρέπει να τοποθετηθεί η συγκεκριμένη παραλαβή, το σύστημα θα προτείνει την πλησιέστερη κενή θέση στο χώρο αυτό. Βέβαια, είναι μία λειτουργία που μπορεί να παρακαμφθεί από τον χειριστή του κλαρκ και να τοποθετήσει κάπου αλλού τα προϊόντα, εάν αυτό κριθεί καλύτερο για τις υπάρχουσες συνθήκες λειτουργίας τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Σημειώνεται εδώ, ότι δεν μπορεί να το κάνει εύκολα αυτό αν έχει δώσει οδηγίες στο σύστημα αναφορικά με τις θέσεις απόθεσης (το σύστημα θα εμφανίζει συνεχώς μήνυμα παραβίασης θέσης).

Η διαδικασία της απόθεσης ολοκληρώνεται είτε αυτή γίνεται με βάση τη θέση που προτείνει το σύστημα είτε με κάποια τυχαία θέση που επιλέγει ο χειριστής κλαρκ (βέβαια για να αποθέσει ο χειριστής την παλέτα σε τυχαία θέση, πρέπει να έχει δώσει οδηγίες στο σύστημα ότι θα κάνει τυχαία

απόθεση) και επικυρώνεται, μέσω του τερματικού, η ακριβής θέση της συγκεκριμένης μονάδας αποθήκευσης. Η παραπάνω διαδικασία ακολουθείται, ως επί των πλείστον, για παραλαβές από προμηθευτές χωρίς ετικέτες γραμμωτού κώδικα (Serial Shipping Container Code, SSCC). Για παραλαβές που τα προϊόντα έχουν κατά την εισαγωγή τους ετικέτες barcodes ανά παλέτα, τα βήματα που ακολουθούνται διαφέρουν μόνο κατά την ενημέρωση της εισαγωγής στο WMS. Συγκεκριμένα, δεν δημιουργούνται δελτία εισαγωγής αλλά ανοίγεται μια «αναμενόμενη παραλαβή».

Στη συνέχεια, πληκτρολογώντας ο αποθηκάριος στο τερματικό του τον κωδικό της άφιξης (τον οποίο έχει δώσει ο υπεύθυνος αποθήκης) και σκανάροντας διαδοχικά όλα τα barcodes των παλετών που εισήχθησαν ενημερώνεται το σύστημα και δημιουργεί αποθηκευτικές μονάδες όπως ακριβώς σκαναρίστηκαν. Βέβαια, εδώ, σημαντική προϋπόθεση είναι οι ετικέτες barcode που θα υπάρχουν στις παλέτες να πληρούν τις προϋποθέσεις και τις παραμέτρους του συστήματος. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει τότε το πιθανότερο είναι να ενημερώνονται τα προϊόντα με ελλιπή στοιχεία (π.χ. χωρίς αριθμό παρτίδας) ή να μη διαβάζεται η ετικέτα από το RF τερματικό. Σαν παράμετρο ασφαλείας για τέτοιες περιπτώσεις, το σύστημα δεν επιτρέπει την εισαγωγή της επόμενης ετικέτας barcode αν υπάρχει κάποιο κενό στις πληροφορίες της προηγούμενης.

Τέλος, εφόσον δεν υπάρχει πρόβλημα και σκαναριστούν όλες οι ετικέτες barcodes, ο υπεύθυνος αποθήκης αντιστοιχίζει τα στοιχεία που πέρασαν στο πρόγραμμα με το δελτίο εισαγωγής της παραλαβής και επικυρώνει την παραλαβή. Μόνο μετά την επικύρωση της άφιξης μπορεί να δοθεί εντολή απόθεσης των παλετών στην αποθήκη.

13.3  Εκτέλεση παραγγελιών

Η διαδικασία της εκτέλεσης παραγγελιών διακρίνεται στις επιμέρους φάσεις: (α) της καταχώρησης παραγγελίας, και (β) της διεκπεραίωσης παραγγελίας (περισυλλογή, αποστολή και φόρτωση).

Η καταχώρηση της παραγγελίας μπορεί να πραγματοποιηθεί στο πληροφοριακό σύστημα που χρησιμοποιεί η επιχείρηση (σύστημα ERP, λογιστικό πακέτο, κλπ.) είτε χειροκίνητα από τον υπεύθυνο διαχείρισης παραγγελιών, είτε ηλεκτρονικά μέσω κάποιου ηλεκτρονικού

καταστήματος (web-store) είτε μέσω EDI, απευθείας από τον πελάτη. Στην περίπτωση χρήσης του ERP, η διασύνδεση του ERP με το WMS επιτρέπει την απευθείας καταχώρηση της εν λόγω παραγγελίας στο WMS. Αν δεν υπάρχει διασύνδεση, η καταχώρηση γίνεται χειροκίνητα.

Η διεκπεραίωση της παραγγελίας περιλαμβάνει, αρχικά, τον έλεγχο αποθέματος, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει επαρκές απόθεμα για την εκτέλεση της παραγγελίας, την ανάθεση της εργασίας συλλογής σε συγκεκριμένους αποθηκάριους, και τέλος, την εκτέλεσή της. Η επιλογή του τρόπου συλλογής των παραγγελιών προσδιορίζει και το βαθμό ανταγωνιστικότητας της αποθήκης. Βασικός στόχος είναι να ελαχιστοποιηθούν οι αποστάσεις και κατά συνέπεια το ο χρόνος περισυλλογής (travel time) του συλλέκτη (picker). Πρακτικές που δύναται να αναβαθμίσουν τη ροή εργασίας είναι ο καθορισμός ενός επιπλέον χώρου στην αποθήκη για ταχυκίνητους κωδικούς (picking, fast pick ή forward picking), η εφαρμογή κατάλληλων τεχνικών και πρακτικών που καθορίζουν τις βέλτιστες θέσεις για κάθε προϊόν, βάσει ταχυκινησίας, φυσικών διαστάσεων και περιορισμών αποθήκευσης, η χρησιμοποίηση (όπου είναι εφικτό) αυτόματων συστημάτων, κλπ.

Επιμέρους στόχος θα μπορούσε να αποτελέσει η ελαχιστοποίηση των επαφών με το υπό διαχείριση υλικό. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την αξιοποίηση ταινιών (conveyors) για τη μετακίνηση του υλικού απευθείας από το ράφι παρά από την ενδιάμεση περιοχή (περιοχή forward pick). Η ενσωμάτωση δυναμικών ζωνών εργασίας ή ευέλικτων ζωνών εργασίας επιτρέπουν την προσαρμογή των ζωνών στις εργασιακές απαιτήσεις. Σε περιόδους αιχμής, οι ζώνες εργασίας μπορεί να μειώνονται, ώστε να προστίθενται περισσότεροι αποθηκάριοι / συλλέκτες (pickers) στο σύστημα. Αντίθετα, σε περιόδους αντι-αιχμής, μπορεί να αυξάνονται οι ζώνες συλλογής, ώστε να μειώνεται ο ανά ζώνη αριθμός των απασχολούμενων. Τα αποτελέσματα των δυναμικών ζωνών ενισχύονται από την αξιοποίηση του WMS. Η αποστολή της παραγγελίας αποτελεί το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση του κυκλώματος, καθώς τα εμπορεύματα συγκεντρώνονται στο χώρο αποστολών (κατάληξη της διαδικασίας περισυλλογής), με σκοπό να φορτωθούν στο φορτηγό που θα πραγματοποιήσει τη διανομή.

Με τη λήψη μιας παραγγελίας, και εφόσον ολοκληρωθεί ο έλεγχος αποθέματος εκδίδεται το έντυπο περισυλλογής (δελτίο συλλογής παραγγελίας). Το έντυπο αυτό δεν είναι το ίδιο με το δελτίο παραγγελίας

γιατί περιλαμβάνει επιπρόσθετες πληροφορίες όπως τον κωδικό της λίστας συλλογής, τη θέση αποθήκευσης, τον αρμόδιο αποθηκάριο, τον τύπο του κλαρκ, κλπ.

 Περισυλλογή χωρίς RF

Ο υπεύθυνος αποθήκης εκδίδει τις λίστες περισυλλογής βάσει των δελτίων παραγγελιών και ορίζονται οι κύκλοι συλλογής, βάσει του αριθμού των γραμμών παραγγελίας και των μονάδων φόρτωσης ανά γραμμή παραγγελίας. Ο αποθηκάριος ξεκινάει τη διαδικασία συλλογής βάσει συγκεκριμένου πλάνου που έχει καταρτιστεί από τον υπεύθυνο αποθήκης, ο οποίος προσπαθεί να βελτιστοποιήσει την απόσταση και το χρόνο περισυλλογής του συλλέκτη, ακολουθώντας μία λογική σειρά προσέγγισης των θέσεων, οι οποίες τυπώνονται και στη λίστα συλλογής, υποδεικνύοντας το «δρομολόγιο» του συλλέκτη.

Ο αποθηκάριος συλλέγει τα εμπορεύματα είτε χειροκίνητα είτε με τη χρήση κλαρκ και κατευθύνεται προς το συσκευαστήριο ή το χώρο αποστολών κατά περίπτωση . Σε κάποιες αποθήκες έχει καθιερωθεί η ύπαρξη καρτέλας είδους ανά θέση αποθήκευσης, όπου μετά τη συλλογή αφαιρείται από το αναγραφόμενο σύνολο η ποσότητα που έχει συλλεχθεί. Σκοπός είναι να παρακολουθείται το απόθεμα, στην περίπτωση που η μονάδα διαχείρισης είναι μικρότερη της παλέτας (τεμάχιο ή χαρτοκιβώτιο). Η εν λόγω διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να διεκπεραιωθεί το συνολικό έργο του συλλέκτη.

 Περισυλλογή με RF

Ο υπεύθυνος αποθήκης παραδίδει στον αποθηκάριο – χειριστή κλαρκ την έντυπη λίστα συλλογής ή απλά αναθέτει τις σχετικές εργασίες μέσω του WMS, ώστε να εμφανιστούν στη μνήμη του RF που χειρίζεται ο συγκεκριμένος αποθηκάριος.

Ο αποθηκάριος λαμβάνει εντολή μέσω του RF να κατευθυνθεί στην υποδεικνυόμενη αρχική θέση (θέση αποθήκευσης του είδους), να συλλέξει τη συμφωνηθείσα ποσότητα του είδους και να την αποθέσει στην τελική θέση (χώρος διαλογής ή χώρος αποστολών), ώστε η παραγγελία να φορτωθεί στο φορτηγό. Η αρχική θέση που προτείνει το σύστημα λαμβάνει υπόψη παραμέτρους που έχουν προσδιοριστεί σαφώς

εντός του WMS από τον διαχειριστή, όπως τη σειρά ανάλωσης του αποθέματος (FIFO, LIFO, FEFO), τη μονάδα πώλησης (π.χ. χαρτοκιβώτιο, παλέτα) κλπ.

Επιπλέον, η χρήση RF τεχνολογίας διασφαλίζει την ορθή εκτέλεση λειτουργιών σε περίπτωση δυναμικών μεταβολών. Σε περίπτωση απογραφής, δέσμευσης αποθέματος ή κλειδώματος θέσης, το σύστημα ενημερώνεται και λαμβάνει υπόψη τη κατά περίπτωση δυναμική πληροφορία στη διεκπεραίωση της παραγγελίας. Επιπρόσθετα, η πρόταση του συστήματος προς συλλογή αφορά σε ένα συγκεκριμένο κώδικα SSCC. Σε περίπτωση λάθους, το σύστημα πληροφορεί το χρήστη αναφορικά με την προσπάθεια παραβίασής του, παρέχοντας υπό προϋποθέσεις τη δυνατότητα τροποποίησης της εντολής.

Η επίτευξη των στόχων υποστηρίζεται από την RF τεχνολογία. Η μεταστροφή σε ηλεκτρονικά συστήματα ενισχύει στην ουσία της ακρίβεια των δεδομένων. Για παράδειγμα, η επιλογή pick-to-light συστημάτων ενισχύουν το ρυθμό συλλογής και το χρόνο διεκπεραίωσης, ενώ τα συστήματα pick-to-voice ενισχύουν την ακρίβεια στη συλλογή.

13.4  Έξοδος αγαθών

Με την ολοκλήρωση της προηγούμενης ομάδας εργασιών, τα προϊόντα που αποτελούν μέρος μιας παραγγελίας έχουν περισυλλεχθεί και έχουν τοποθετηθεί σε συγκεκριμένο χώρο στην περιοχή περισυλλογής παραγγελιών (συσκευαστήριο). Η περιοχή αυτή είναι διαγραμμισμένη περιοχή και συνιστά το τελικό σημείο ελέγχου των προϊόντων πριν αποσταλούν στον πελάτη.

 Συσκευασία και Σήμανση

Τη διαδικασία περισυλλογής ακολουθεί η συσκευασία και η σήμανση των προϊόντων. Αρχικά, η συσκευασία των παραγγελιών εξυπηρετούσε απλά την ανάγκη ασφαλούς μεταφοράς των εμπορευμάτων στον πελάτη, και αναφερόταν σε τεμάχια που έπρεπε να πακεταριστούν ή σε χαρτοκιβώτια που έπρεπε να παλετοποιηθούν. Με την πάροδο των ετών και τις εξελίξεις στον κλάδο, η συσκευασία εξελίχθηκε σε κομβική υπηρεσία, ακολουθώντας συγκεκριμένες νομοθετικές και περιβαλλοντικές προδιαγραφές. Ειδικότερα, η σήμανση αποτελεί σημαντική υπηρεσία,

καθώς καλείται να εξυπηρετήσει τελωνειακούς ή/ και φορολογικούς σκοπούς. Τα στοιχεία που οφείλουν να αναγράφονται στο χαρτοκιβώτιο είναι: (α) τα στοιχεία του πελάτη, (β) το περιεχόμενο, (γ) τα στοιχεία παράδοσης, (δ) ο αύξων αριθμός των χαρτοκιβωτίων, και (ε) στοιχεία που να παραπέμπουν στο δελτίο αποστολής. Τα εν λόγω στοιχεία μπορούν να εκτυπωθούν σε ετικέτες από συμβατικούς εκτυπωτές και να επικολληθούν στη συσκευασία. Η πρόοδος της τεχνολογίας, όμως, εισάγει τους βιομηχανικούς εκτυπωτές θερμικής μεταφοράς, ώστε να αποφεύγεται η χρήση πολλών συσκευασιών με προ-τυπωμένες πληροφορίες. Εδώ, οι αναγκαίες πληροφορίες (κωδικός είδους, περιγραφή, βάρος, κλπ) εκτυπώνονται κατά τη συσκευασία. Η χρήση της προηγμένης τεχνολογίας προσανατολίζεται, μεταξύ άλλων, και στην κάλυψη των διακυμάνσεων της ζήτησης, περιορίζοντας τα αναγκαία αποθέματα σε προ-τυπωμένες συσκευασίες.

 Εξαγωγή από το χώρο αποστολών χωρίς RF- δρομολόγηση

Ο χώρος αποστολών αναφέρεται σε μία διαγραμμισμένη περιοχή της αποθήκης, χωρίς συγκεκριμένο εξοπλισμό, στην οποία καταλήγουν οι παραγγελίες με όλα τα συνοδευτικά έγγραφα και τα συναφή παραστατικά. Σε αυτό το τελευταίο στάδιο πριν τη φόρτωση, ταξινομούνται οι παραγγελίες είτε ανά πελάτη, είτε ανά περιοχή (ταχυδρομικός κώδικας), ώστε να δρομολογηθούν βάσει προ-επιλεγμένων κριτηρίων. Η συγκεκριμένη διαδικασία προϋποθέτει συστηματική επεξεργασία των κριτηρίων και των στοιχείων.

Ενώ στο προηγούμενο βήμα της συσκευασίας γίνεται ο τελευταίος ποιοτικός έλεγχος των προϊόντων, στο στάδιο αυτό διεξάγεται ο τελικός ποσοτικός έλεγχος και η ταυτοποίηση με τα συνοδευτικά έγγραφα. Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας του χώρου αποστολών είναι ο υπολογισμός του χρόνου φόρτωσης, ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμός και η καθυστέρηση του στόλου.

 Εξαγωγή από το χώρο αποστολών με RF- δρομολόγηση

Η διαχείριση του στόλου δύναται να βελτιστοποιηθεί με τη χρήση εφαρμογών τηλεματικής και την εγκατάσταση επιπρόσθετων στο σύστημα WMS, στοχεύοντας τόσο στην υποβοήθηση του στρατηγικού σχεδιασμού,

όσο και στην καθημερινή διαχείριση του μεταφορικού έργου. Η ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου δημιουργεί την ανάγκη για μη προγραμματισμένα (on demand) δρομολόγια, γεγονός που δυσχεραίνει τον καθορισμό σταθερών δρομολογίων. Επιπρόσθετοι παράγοντες, όπως η απόσταση, το βάρος, ο όγκος, η αξία των εμπορευμάτων, οι απαιτήσεις των πελατών για συγκεκριμένο χρόνο παράδοσης υπαγορεύουν την εγκατάστασης προηγμένων συστημάτων. Η βελτιστοποίηση της διαδικασίας δρομολόγησης συντελεί και στη μείωση του χρόνου συλλογής, καθώς ο υπεύθυνος αποθήκης διαμορφώνει το σχετικό πρόγραμμα βάσει των δρομολογίων. Κατά συνέπεια, μειώνονται οι νεκροί χρόνοι κατά τη συλλογή και τη φόρτωση. Επιπρόσθετα, τα εν λόγω συστήματα παραμετροποιούνται ώστε να παρέχουν και εναλλακτικά σενάρια, ελέγχοντας και το αντίστοιχο κόστος.

 Φόρτωση

Η φόρτωση επί του οχήματος αποτελεί το τελικό βήμα ολοκλήρωσης των εργασιών της αποθήκης. Τη διαδικασία της φόρτωσης αναλαμβάνουν είτε οι αποθηκάριοι είτε ο οδηγός με το βοηθό του, ανάλογα με τη συμφωνία που έχει υπογραφεί μεταξύ των συναλλασσόμενων. Τα εμπορεύματα βρίσκονται ήδη στο χώρο αποστολών, οπότε ο οδηγός πραγματοποιεί ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο. Σε περίπτωση που συμφωνεί η ποσότητα και η ποιότητα με την παραγγελία, εκδίδονται από το λογιστήριο τα τελικά παραστατικά (τιμολόγιο, δελτίο αποστολής), τα οποία υπογράφονται και από τα δύο μέρη. Σε περίπτωση που υπάρχει κάποια παρατήρηση, σημειώνεται από τον οδηγό σε σχετικό έντυπο. Τέλος, η φόρτωση ολοκληρώνεται και το όχημα αναχωρεί από το χώρο της αποθήκης.

13.5  Λοιπές διοικητικές εργασίες

Μία από τις σημαντικότερες διοικητικές εργασίες της αποθήκευσης είναι η απογραφή. Η απογραφή περιλαμβάνει την καταγραφή του επιπέδου αποθεμάτων όλων των προϊόντων (καταμέτρηση) που υπάρχουν στην αποθήκη σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Κατά τη διάρκεια της απογραφής συγκρίνονται τα λογιστικά αποθέματα (αυτά που αναγράφουν τα λογιστικά έντυπα) με τα φυσικά αποθέματα (αυτά που υπάρχουν στην αποθήκη). Στόχος της διαδικασίας είναι αφενός, ο έλεγχος του

συστήματος διαχείρισης των αποθεμάτων το χρονικό διάστημα που προηγήθηκε (για την όσο το δυνατόν μικρότερη απόκλιση μεταξύ λογιστικών και φυσικών αποθεμάτων) και, αφετέρου, η καταγραφή (ή καταμέτρηση) των αποθεμάτων που αποτελεί ένα από τα κύρια περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης («ότι εισάγεται στην αποθήκη παύει να είναι περιουσία του προμηθευτή ενώ ότι εξάγεται παύει να είναι περιουσία της επιχείρησης»).

Διακρίνονται τέσσερις τρόποι φυσικής απογραφής:

  • Ετήσια περιοδική απογραφή, όπου μετρώνται φυσικά όλα τα αποθέματα που βρίσκονται στην αποθήκη κατά την ημερομηνία συμπλήρωσης του ισολογισμού.
    • Συνεχής απογραφή: όπου τα αποθέματα μετρώνται συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
    • Κυκλική ή τακτική απογραφή, κατά την οποία τα αποθέματα μετρώνται σε κανονικά (τακτά) χρονικά διαστήματα.
    • Δειγματοληπτική απογραφή, όπου καταμετρώνται υλικά που επιλέγονται τυχαία.

Συνήθως, εφαρμόζονται και οι τέσσερις τρόποι φυσικής απογραφής. Συγκεκριμένα, εφαρμόζεται ένας συνδυασμός κυκλικής (ανά τρίμηνο ή εξάμηνο) και δειγματοληπτικής απογραφής για τα υλικά που παρουσιάζουν μεγάλη κίνηση, συνεχούς απογραφής για τα προϊόντα που έχουν μεγάλη αξία και φυσικά πραγματοποιείται και η ετήσια απογραφή.

Μία τυπική διαδικασία ετήσιας φυσικής απογραφής ξεκινά με τον προγραμματισμό (όπου ετοιμάζονται, ο πίνακας ορισμού των ομάδων καταγραφής και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης), την ανακοίνωση της έναρξης και λήξης ημερομηνίας απογραφής, καθώς επίσης και την ενημέρωση των διαφόρων ομάδων του εμπλεκόμενου προσωπικού και των προμηθευτών της επιχείρησης. Σε κάθε ομάδα (που αποτελείται συνήθως από 2 άτομα) ανατίθενται συγκεκριμένες θέσεις αποθήκευσης προς καταμέτρηση (για το σκοπό αυτό ετοιμάζεται ο αντίστοιχος πίνακας κατανομής θέσεων στις ομάδες απογραφής) και δίνονται εκτυπωμένες οι καταστάσεις των προϊόντων που βρίσκονται στις θέσεις αυτές και που εκδίδει το πληροφοριακό σύστημα. Υπάρχει η περίπτωση, η απογραφή να γίνει με βάση το προϊόν. Στην περίπτωση αυτή, εκδίδονται από το σύστημα καταστάσεις όπου αναγράφονται οι θέσεις που θα έπρεπε να βρίσκονται οι κωδικοί που απογράφονται κάθε φορά.

Στην πρώτη περίπτωση (βάσει θέσης) και στην περίπτωση της απογραφής χωρίς RF η καταγραφή γίνεται με τη συμπλήρωση του πίνακα καταγραφής αποθεμάτων. Κύρια πεδία του πίνακα είναι: ο κωδικός του προϊόντος και της θέσης, ο τίτλος και η περιγραφή του προϊόντος, η μονάδα μέτρησης (τεμάχιο, μέτρο, κιλό, κλπ.) ή το μοναδιαίο φορτίο (παλέτα, χαρτοκιβώτιο, τεμάχιο, κλπ.), η ποσότητα, και τυχόν παρατηρήσεις. Επίσης, για την αποτίμηση του κόστους των αποθεμάτων καταγράφονται η αξία της μονάδας και η συνολική τους αξία.

Με τη χρήση του RF η διαδικασία απλοποιείται και επιταχύνεται. Προσδιορίζονται οι περιοχές που θα διεξαχθεί η απογραφή, κλειδώνονται ηλεκτρονικά οι θέσεις, ώστε να μην υπάρχει δυνατότητα κινήσεων και οι αποθηκάριοι ξεκινούν τη διαδικασία, σκανάροντας τον κωδικό της θέσης αποθέματος και τους κωδικούς των αποθηκευμένων ειδών. Η χρήση των RF επιτρέπει τη διεξαγωγή επαναληπτικών απογραφών. Με την ολοκλήρωση και οριστικοποίησή τους δημιουργούνται οι εγγραφές των πιθανών διαφορών, οπότε και θα εκδοθούν τα σχετικά παραστατικά για  τη διόρθωση του αποθέματος.

Τυχόν διαφορές μεταξύ φυσικών και λογιστικών αποθεμάτων αποτελεί όχι μόνο αντικείμενο ελέγχου των παραστατικών εισαγωγής και εξαγωγής των υλικών της αποθήκης αλλά και του συνολικού τρόπου οργάνωσης της.

Επίσης, στις λοιπές εργασίες περιλαμβάνεται η διαδικασία τροφοδότησης θέσεων περισυλλογής όταν η επιχείρηση έχει ορίσει συγκεκριμένες θέσεις (περισυλλογής) για ταχυκίνητα προϊόντα. Η διαδικασία αυτή γίνεται καθημερινά, όπου είτε με την καρτέλα του υλικού ή με το σύστημα μηχανογράφησης παρακολουθείται και καταγράφεται ο αριθμός των ημερών ζήτησης της ποσότητας του προϊόντος που καλύπτει η θέση περισυλλογής. Το αποτέλεσμα του ελέγχου οδηγεί τον υπεύθυνο της αποθήκης να κρίνει εάν πρέπει να τροφοδοτήσει την θέση ή όχι και δίνει αντίστοιχες εντολές μετακίνησης τροφοδοσίας των θέσεων περισυλλογής από τις θέσεις αποθήκευσης.

 Ερωτήσεις

  • Περιγράψτε τα κύρια βήματα της περισυλλογής.
  • Περιγράψτε τη διαδικασία των επιστροφών.
  • Ποιοι οι τρόποι απογραφής;

 Εργαστηριακές ασκήσεις

  • Χωριστείτε σε ομάδες και δημιουργήστε ένα διάγραμμα ροής που να παρουσιάζει τα βήματα εκτέλεσης των διαδικασιών της κύριας αποθήκευσης και εκτέλεσης παραγγελιών πρώτα «χωρίς» και στη συνέχεια «με» τη χρήση τερματικών RF.
  • Χωριστείτε σε ομάδες και αναζητήστε μελέτες περιπτώσεων που να περιγράφουν τις διαδικασίες αποθήκευσης σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Στη συνέχεια ετοιμάστε μία έκθεση (300-500 λέξεις) που να παρουσιάζει τις διαδικασίες.

Βιβλιογραφία

Φωλίνας Δ. (2014). Οργάνωση και Διαχείριση Αποθηκών

Ballou, R., (1999) Business Logistics Management: Planning, Organizing and Controlling the Supply Chain, 4th Edition, New Jersey, Prentice Hall.

Christopher, G. (1992) Logistics and Supply Chain Management, Pitman Publishing, London.

Council of Supply Chain Management Professionals (CSCMP), Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.cscmp.org/.

ICAP (2011) Κλαδική Ανάλυση: Third Party Logistics.

Tompkins, J. and Smith, J. (1998) The Warehouse Management Handbook, Tompkins Press.

Γιαννάκαινας, Β. (2004) Ανατομία των Business Logistics.

Ιωάννου, Γ. (2005) Διοίκηση Παραγωγής και Υπηρεσιών, Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε.

Σιφνιώτης, Κ. (1997) Logistics Management, Θεωρία και Πράξη, Εκδόσεις Παπαζήση.

Φωλίνας, Δ. και Παπαδοπούλου, Μ.Ε. (2013) Διαχείριση Διαδικασιών Αποθήκης με τη Χρήση Πληροφοριακού Συστήματος.

Δωρεάν Μαθήματα Διοίκηση Επιχειρήσεων

Διοίκηση Επιχειρήσεων

1          ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Περιεχόμενα [show]

1.1       Έννοια και χαρακτηριστικά του οικονομικού οργανισμού

Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να αναλυθεί η επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης χωρίς προηγουμένως να προσδιοριστεί το πεδίο δράσης της επιστήμης αυτής. Το πεδίο εφαρμογής της Οργάνωσης και Διοίκησης είναι απεριόριστο. Πολλά από τα στοιχεία της επιστήμης αυτής έχουν βρει άμεση εφαρμογή από τον άνθρωπο, είτε ως αυτόνομο άτομο είτε ως μέλος μιας ομάδας. Η Οργάνωση και Διοίκηση, όμως, έχει οπωσδήποτε μεγαλύτερη εφαρμογή όπου υπάρχει η ομάδα και η συλλογική δράση για την επίτευξη κάποιου αντικειμενικού σκοπού. Κατά κύριο λόγο, λοιπόν, το πεδίο δράσης αυτής της επιστήμης είναι οι οργανισμοί, και μάλιστα οι οικονομικοί οργανισμοί. Πριν γίνει οποιαδήποτε αναφορά στην επιχείρηση, θεωρείται σκόπιμο να διευκρινιστεί η έννοια του όρου «Οργανισμός».

Οργανισμός είναι ένα σύνολο οργανωμένων ανθρώπων, που εργάζονται μαζί, για την εκπλήρωση ενός κοινού σκοπού.

Το Πανεπιστήμιο, το Ι.Ε.Κ., μία γαλακτοβιομηχανία, μια ποδοσφαιρική ομάδα είναι οργανισμοί. Τα παραπάνω σύνολα ανήκουν στην κατηγορία των οργανισμών γιατί χαρακτηρίζονται από τρία κοινά στοιχεία:

  1. Έχουν όλα έναν ξεκάθαρο σκοπό.
  2. Απαρτίζονται όλα από ανθρώπους.
  3. Έχουν, το καθένα ξεχωριστά, μια δική του δομή που καθορίζει και περιορίζει τη συμπεριφορά των μελών του.

1.2       Στοιχεία και συστατικά μέρη της επιχείρησης

1.2.1        Στοιχεία που χαρακτηρίζουν την επιχείρηση ως οικονομικό οργανισμό

Πολλοί ερευνητές και συγγραφείς έχουν κατά καιρούς προσπαθήσει, χωρίς να το κατορθώσουν μέχρι σήμερα, να δώσουν έναν εννοιολογικό ορισμό που να καλύπτει πλήρως τον όρο «Επιχείρηση». Ο λόγος της αποτυχίας τους είναι απλός: η επιχείρηση ως όρος και ιδέα είναι από μόνη της πολύπλοκη. Γίνεται δε περισσότερο δύσκολη η προσπάθεια να δοθεί ένας εννοιολογικός ορισμός της επιχείρησης, από το γεγονός ότι ο τρόπος προσέγγισης του όρου από κάθε ερευνητή και συγγραφέα είναι διαφορετικός (πχ. άλλοι τη βλέπουν ως οικονομικό και άλλοι ως κοινωνικό οργανισμό).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι όπου γίνεται αναφορά σε αυτές τις σημειώσεις στον όρο «Επιχείρηση», αυτή θα εννοείται ως οικονομικός οργανισμός. Αυτή η άποψη προτιμήθηκε, επειδή υπάρχει κοινή παραδοχή όσων ασχολούνται με την επιχείρηση πως οι σκοποί που επιδιώκει είναι κατά κύριο λόγο οικονομικοί. Έτσι, με βάση αυτή την άποψη:

Επιχείρηση είναι μια οργανωμένη προσπάθεια ανθρώπων που αποσκοπεί, με την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών της, να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της κατά επαναλαμβανόμενο τρόπο.

Τα στοιχεία, επομένως, που χαρακτηρίζουν την επιχείρηση ως οικονομικό οργανισμό είναι τα εξής:

  1. Η οργανωμένη προσπάθεια των μελών της.
  2. Η ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών ή πελατών του τμήματος της αγοράς που έχει επιλέξει να ικανοποιήσει, προσφέροντάς τους προϊόντα ή παρέχοντάς τους υπηρεσίες με κέρδος.
  3. Η επιδίωξη του κέρδους. Το κέρδος είναι βασικό κίνητρο για την ανάληψη επιχειρηματικής πρωτοβουλίας. Δεν υπάρχει επιχείρηση που να μην επιδιώκει το κέρδος, γιατί εάν τα έσοδα της είναι μικρότερα από τα έξοδα της, τότε δεν μπορεί όχι μόνο να αναπτυχθεί, αλλά ούτε και να επιβιώσει.
  4. Το κέρδος πρέπει να επαναλαμβάνεται. Το στοιχείο αυτό του ορισμού είναι πολύ σημαντικό, γιατί η επανάληψη του κέρδους συνδέεται με τη διάρκεια ζωής της επιχείρησης.

1.2.2        Τα συστατικά μέρη της επιχείρησης

Η επιχείρηση πέρα από οικονομικός οργανισμός έχει και τη μορφή του ανοικτού συστήματος που επηρεάζεται συνεχώς από το περιβάλλον της, καθώς λαμβάνει εισροές και συγχρόνως ενεργεί για να μετασχηματίσει αυτές τις εισροές σε εκροές.

Έτσι, τα συστατικά μέρη της επιχείρησης είναι:

  1. Οι εισροές, που είναι το ανθρώπινο δυναμικό, οι επιδεξιότητες, οι γνώσεις, η εκπαίδευση, οι πληροφορίες, η μεθοδολογία, τα υλικά, η ενέργεια και το κεφάλαιο.
  2. Η παραγωγική διαδικασία – εξυπηρέτηση πελατών, που επιλέγονται σύμφωνα με το είδος της επιχείρησης.
  3. Οι εκροές, που παίρνουν τη μορφή προϊόντων ή εκφράζονται σε υπηρεσίες/πληροφορίες.

Οι εισροές μιας επιχείρησης αποτελούν τους παραγωγικούς της πόρους, που στη συνέχεια μεταποιούνται ή συναρμολογούνται (μετασχηματίζονται) σε τελικά αγαθά ή υπηρεσίες, που είναι οι εκροές της. Με άλλα λόγια, ο,τιδήποτε παράγει μια επιχείρηση είναι οι εκροές της. Σε κανονικές συνθήκες οι εκροές θα πρέπει να είναι μεγαλύτερης αξίας από τις εισροές. Όταν ισχύει αυτό μπορούμε να θεωρούμε τη διαδικασία μετατροπής ως διαδικασία προστιθέμενης αξίας. Οι τρεις πιθανές καταστάσεις τις οποίες αντιμετωπίζει μια επιχείρηση είναι οι ακόλουθες:

  1. Εισροές > εκροές: Η επιχείρηση έχει ζημιά, αφού οι συντελεστές της παραγωγής (οι εισροές) είναι μεγαλύτερης αξίας από τις εκροές.
  2. Εισροές = εκροές: Η επιχείρηση βρίσκεται στο νεκρό σημείο.
  3. Εισροές < εκροές: Η επιχείρηση έχει κέρδος, αφού η αξία των εκροών είναι μεγαλύτερη από την αξία των εισροών.

1.3       Παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία της επιχείρησης

Οι επιχειρήσεις βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. Η διοίκηση πρέπει συχνά να ανταποκρίνεται σε παράγοντες του περιβάλλοντος (πχ. νομικοί, κοινωνικοί και τεχνολογικοί) η δράση των οποίων επιβαρύνει τη σύγχρονη επιχείρηση. Οι παράγοντες αυτοί διακρίνονται σε:

  • Εξωτερικούς (αποτελούν το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης)
  • Εσωτερικούς (αποτελούν το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης)

1.3.1        Το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης

Οι παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης είναι:

  • Κοινωνικοί
  • Πολιτικοί
  • Οικονομικοί
  • Τεχνολογικοί

Κοινωνικοί παράγοντες: Στους κοινωνικούς παράγοντες περιλαμβάνονται: (α) η δημογραφική κατάσταση και οι δημογραφικές τάσεις (αφορά τη μελέτη των πληθυσμών), και (β) η εργασιακή ηθική και οι προσωπικές αξίες (αφορά τη σπουδαιότητα την οποία αποδίδει το άτομο στην εργασία). Καθένας από αυτούς τους παράγοντες επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο η διοίκηση της επιχείρησης εκπληρώνει το έργο της. Κάθε χώρα έχει το δικό της ιδιαίτερο κοινωνικό περιβάλλον και, καθώς η επιχειρηματική δραστηριότητα γίνεται διεθνής, η διοίκηση μιας επιχείρησης πρέπει να κατανοεί την ιδιαιτερότητα κάθε χώρας.

Ακολουθούν δύο παραδείγματα για να γίνουν περισσότερο κατανοητοί οι κοινωνικοί παράγοντες. Ως προς τη δημογραφική κατάσταση και τις δημογραφικές τάσεις, είναι χρήσιμο για ένα διοικητικό στέλεχος που προγραμματίζει την κατασκευή ενός νέου εργοστασίου να γνωρίζει τις περιοχές προς τις οποίες κινείται μεγάλος αριθμός ανθρώπων, καθώς η επιλογή του τόπου εγκατάστασης μιας βιομηχανίας (εντάσεως εργασίας) εξαρτάται από την ύπαρξη αρκετού εργατικού δυναμικού. Ως προς την εργασιακή ηθική και τις προσωπικές αξίες, το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι επιθυμούν ένα εργασιακό περιβάλλον που να λειτουργεί ως πρόκληση και να παρέχει ευκαιρίες για προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη, έχει επιπτώσεις τόσο στο συνολικό προγραμματισμό της εργασίας όσο και στην παροχή κινήτρων από την πλευρά της επιχείρησης.

 

Πολιτικοί παράγοντες: Οι νόμοι είναι ο πρωταρχικός τρόπος με τον οποίο οι πολιτικοί παράγοντες επηρεάζουν μια επιχείρηση. Όλες οι επιχειρήσεις πρέπει να ανταποκρίνονται στο νομικό περιβάλλον όταν η διοίκησή τους λαμβάνει αποφάσεις. Ενώ φαίνεται πως οι παράγοντες που επηρεάζουν μια επιχείρηση είναι νομικοί, στην ουσία είναι πολιτικοί, και αυτό γιατί πολλές φορές οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να επηρεάσουν τη νομοθετική διαδικασία δρώντας στην πολιτική αρένα (lobbying). Για παράδειγμα, μια επιχείρηση μπορεί να δημιουργήσει μια ένωση με άλλες εταιρείες που έχουν παρόμοιες απόψεις, και όλες μαζί να προσπαθούν να επιτύχουν την αλλαγή ενός νόμου.

 

Οικονομικοί παράγοντες: Όπως ήδη αναφέρθηκε, η επιχείρηση χρησιμοποιεί πόρους (εισροές) για να παράγει αγαθά και υπηρεσίες (εκροές). Όλα αυτά συντελούνται στα πλαίσια του γενικότερου οικονομικού περιβάλλοντος, που επηρεάζει τον καθένα από αυτούς τους παράγοντες. Τα διοικητικά στελέχη μιας επιχείρησης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους την κατάσταση της οικονομίας όταν παίρνουν αποφάσεις για την επιχείρηση. Παράγοντες όπως η ίδια η οικονομία, οι πελάτες και οι προμηθευτές μιας επιχείρησης, καθώς και οι ανταγωνιστές της, πρέπει να συνεκτιμώνται κατά τη Λήψη Αποφάσεων.

 

Ορισμένα παραδείγματα θα ξεκαθαρίσουν την έννοια των οικονομικών παραγόντων.  Ως προς την οικονομία, η διοίκηση της επιχείρησης, όταν λαμβάνει αποφάσεις, πρέπει να έχει υπόψη της την οικονομική κατάσταση της χώρας, όπως τον υψηλό πληθωρισμό, τα υψηλά επιτόκια και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Ως προς τους πελάτες, είναι προφανές ότι η επιχείρηση κατά τη λήψη των αποφάσεων πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες τους (πχ. να έχουν ένα συγκεκριμένο προϊόν στο σωστό μέρος, τη σωστή χρονική στιγμή και στη σωστή μορφή του). Ως προς τους προμηθευτές, αν υπάρχουν πολλοί, θα υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός μεταξύ τους και οι απαιτούμενες πρώτες ύλες για την επιχείρηση θα προσφέρονται στην καλύτερη τιμή, ωστόσο αν υπάρχουν λίγοι πιθανοί προμηθευτές, η επιχείρηση θα υποχρεωθεί να πληρώνει υψηλές τιμές πρώτων υλών. Ως προς τους ανταγωνιστές, αν υπάρχει υψηλός ανταγωνισμός στην αγορά που δραστηριοποιείται η επιχείρηση, οι τιμές των προϊόντων της πρέπει να είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικές.

 

Τεχνολογικοί παράγοντες: Οι τεχνολογικοί παράγοντες έχουν τα σημαντικότερα αποτελέσματα στην επιχείρηση, αφού οι τεχνολογικές αλλαγές στο εξωτερικό περιβάλλον συχνά γίνονται γρήγορα αισθητές από την επιχείρηση. Η επιχείρηση ίσως να είναι προσηλωμένη σε μια μορφή τεχνολογίας, να κάνει μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίου σε μηχανές και ανθρώπινη εκπαίδευση, και ξαφνικά να εμφανιστεί μια καινούρια, πιο σύγχρονη και αποτελεσματική από άποψη κόστους τεχνολογία. Το γεγονός αυτό θα την αναγκάσει να προσαρμοστεί στα καινούρια δεδομένα. Εάν αυτό είναι αδύνατο, θα σταματήσει, σταδιακά ή αμέσως, την παραγωγή του συγκεκριμένου προϊόντος. Υπάρχουν δύο κύριες περιοχές του τεχνολογικού περιβάλλοντος τις οποίες πρέπει να λαμβάνει υπόψη της η διοίκηση της επιχείρησης όταν παίρνει αποφάσεις. Αυτές είναι: (α) η διαδικασία εκσυγχρονισμού (πχ. προσπάθεια για έρευνα και ανάπτυξη) και (β) η διαδικασία μεταφοράς τεχνολογίας (πχ. με ποιόν τρόπο θα εισαχθεί αποτελεσματικά η νέα τεχνολογία στην επιχείρηση).

1.3.2        Το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης

Τα στοιχεία που βρίσκονται μέσα στην επιχείρηση και είναι διαθέσιμα να χρησιμοποιηθούν για την εκπλήρωση των στόχων της ονομάζονται επιχειρησιακοί πόροι. Αυτοί αποτελούν τους παράγοντες του εσωτερικού περιβάλλοντος που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης και είναι οι ακόλουθοι:

  • Χρηματοδοτικοί πόροι
  • Φυσικοί πόροι
  • Ανθρώπινοι πόροι
  • Τεχνολογικοί πόροι

Χρηματοδοτικοί πόροι: Όλες οι επιχειρήσεις έχουν ανάγκη από χρηματοδοτικούς πόρους για τις συντελούμενες λειτουργίες τους και για τη χρηματοδότηση της ανάπτυξής τους. Αν η επιχείρηση είναι αποδοτική, τα χρήματα που έχουν κερδηθεί μπορεί να παραμείνουν στην επιχείρηση και να χρησιμοποιηθούν για να χρηματοδοτήσουν την επιθυμητή ανάπτυξη (παρακρατηθέντα κέρδη). Αυτή η πηγή πόρων χρηματοδότησης είναι συχνά ανεπαρκής για τη χρηματοδότηση του επιθυμητού επιπέδου ανάπτυξης, επομένως πρέπει να βρεθούν άλλες πηγές χρηματοδότησης, εκτός της επιχείρησης. Υπάρχουν δύο βασικές πηγές για τις επιχειρήσεις: (α) το δανειακό κεφάλαιο (αποτελεί το δανειζόμενο στην επιχείρηση κεφάλαιο για επιχειρηματική χρήση, πχ. τα τραπεζικά δάνεια και οι πιστώσεις) και (β) το μετοχικό κεφάλαιο (αποτελεί το κεφάλαιο που αντιπροσωπεύουν οι μετοχές).

Φυσικοί πόροι: Οι φυσικοί πόροι μιας επιχείρησης περιλαμβάνουν: (α) τις εγκαταστάσεις και το μηχανολογικό εξοπλισμό, (β) το μηχανισμό διανομής και (γ) τα αποθέματα πρώτων υλών. Το καθήκον της διοίκησης είναι να εξασφαλίζει ότι τα εργοστάσια είναι εγκατεστημένα σε περιοχές όπου οι τοπικές αξίες συμβάλλουν στη μεταποιητική επιχείρηση και όπου υπάρχει κατάλληλη τοπική προσφορά εργασίας. Επίσης, πρέπει να επιτυγχάνονται κατάλληλες και ασφαλείς προμήθειες πρώτων υλών. Η διαθεσιμότητα των πρώτων υλών και οι τοπικές αξίες της κοινότητας στην οποία είναι εγκατεστημένο το εργοστάσιο θα ασκήσουν επιρροή στη Λήψη Αποφάσεων από τη διοίκηση της επιχείρησης. Η διοίκηση εκτιμά περιοδικά τον τρόπο με τον οποίο αποκτώνται και χρησιμοποιούνται οι φυσικοί πόροι της επιχείρησης. Αυτοί οι πόροι είναι τελικά τα εργαλεία τα οποία χρησιμοποιεί η διοίκηση προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της επιχείρησης.

 

Ανθρώπινοι πόροι: Οι άνθρωποι που δουλεύουν σε μια επιχείρηση είναι οι ανθρώπινοι πόροι της. Ανταποκρίνονται στις ανάγκες μιας επιχείρησης να αποκτήσει τις απαιτούμενες επιδεξιότητες για μια αποδοτική και αποτελεσματική δραστηριότητα. Η διοίκηση της επιχείρησης αντιμετωπίζει τέσσερα κύρια καθήκοντα στον τομέα των ανθρώπινων πόρων. Το πρώτο είναι να αποκτήσει τους εργαζομένους που είναι αναγκαίοι. Το δεύτερο καθήκον είναι να τοποθετήσει τους κατάλληλους εργαζομένους στην κατάλληλη θέση. Αυτό μπορεί να απαιτήσει εκτεταμένη εκπαίδευση των εργαζομένων. Το τρίτο καθήκον το οποίο αντιμετωπίζει ένα διοικητικό στέλεχος στον τομέα των ανθρώπινων πόρων είναι να παράσχει κίνητρα για αποτελεσματική απόδοση, η οποία να οδηγεί σε αποδεκτά επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας. Αυτό είναι εξαιρετικά πολύπλοκο καθήκον, όσο πολύπλοκοι είναι και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Το τελευταίο καθήκον το οποίο πρέπει να εκπληρώνει ένα διοικητικό στέλεχος είναι να αξιολογεί την απόδοση του εργαζομένου.

 

Τεχνολογικοί πόροι: Οι τεχνολογικοί πόροι αναφέρονται στο επίπεδο της τεχνολογίας η οποία εφαρμόζεται σε μια επιχείρηση. Η διοίκησή της πρέπει να επιλέγει το κατάλληλο επίπεδο τεχνολογίας σε συνάρτηση με τους στόχους της και το ανάλογο επίπεδο ικανότητας των ανθρώπινων πόρων της οι οποίοι είναι αναγκαίοι για να λειτουργήσει η εφαρμοζόμενη τεχνολογία. Μια επιχείρηση μπορεί να μη χρειάζεται την τελευταία λέξη της τεχνολογίας για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, αλλά αν είναι αναγκαίο ένα υψηλότερο επίπεδο κατάρτισης των εργαζομένων της για να λειτουργήσει μία νέα τεχνολογία, η επιχείρηση πρέπει είτε να εκπαιδεύσει στις νέες μεθόδους τους εργαζομένους τους οποίους έχει, είτε να προσλάβει νέους, οι οποίοι έχουν ήδη την πρόσθετη εκπαίδευση. Αυτή η εκπαίδευση μπορεί να αποκτηθεί στο εσωτερικό της επιχείρησης με μαθήματα τα οποία παρέχει η ίδια, ή στο εξωτερικό περιβάλλον, δηλαδή σε οργανισμούς μαθητείας και επαγγελματικής εκπαίδευσης.

1.4       Δομικά σχήματα – μορφές επιχειρήσεων

Από την κατηγορία και το είδος μιας επιχείρησης θα εξαρτηθεί η μορφή της οργάνωσης και ο τύπος της διοίκησης που θα εφαρμοσθούν. Έτσι, η αναφορά στις διάφορες κατηγορίες επιχειρήσεων που υπάρχουν αποτελεί μια αναγκαιότητα για την επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης. Στη συνέχεια παρατίθενται οι κυριότερες διακρίσεις των επιχειρήσεων, οι οποίες βασίζονται στα ακόλουθα κριτήρια:

  • Αντικείμενο απασχόλησης
  • Νομική μορφή
  • Μέγεθος

1.4.1        Διάκριση ανάλογα με το αντικείμενο απασχόλησης

Οι επιχειρήσεις με βάση το αντικείμενο απασχόλησης διακρίνονται σε:

  • Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής
  • Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής
  • Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής
  • Επιχειρήσεις μικτού αντικειμένου δράσης

Επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής: Ασχολούνται με την εκμετάλλευση του υπεδάφους, τις γεωργικές καλλιέργειες, την κτηνοτροφία, την εκμετάλλευση του θαλασσίου πλούτου και των άλλων αγαθών που υπάρχουν στη φύση. Τα προϊόντα της πρωτογενούς παραγωγής, είτε μεταβιβάζονται στη δευτερογενή παραγωγή για περαιτέρω επεξεργασία ή μεταποίηση, είτε αποτελούν προϊόντα άμεσης κατανάλωσης. Έτσι, στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι μεταλλευτικές, γεωργικές, κτηνοτροφικές, αλιευτικές, δασικές κ.ά. επιχειρήσεις.

Επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής: Έχουν ως αντικείμενο την επεξεργασία, τη μεταποίηση ή μετατροπή των προϊόντων που παράγουν οι επιχειρήσεις πρωτογενούς παραγωγής σε νέα έτοιμα προϊόντα με τη χρησιμοποίηση διαφόρων μηχανικών, χημικών ή άλλων τεχνικών μέσων. Γενικά οι επιχειρήσεις δευτερογενούς παραγωγής διακρίνονται σε βιοτεχνικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις.

 

Επιχειρήσεις τριτογενούς παραγωγής: Ασχολούνται με τη διάθεση και τη διανομή των προϊόντων των δύο πρώτων κατηγοριών, τη διευκόλυνση των συναλλαγών, καθώς και την παροχή κάθε φύσης υπηρεσιών. Έτσι, αυτές διακρίνονται σε εμπορικές επιχειρήσεις, σε τουριστικές, σε επιχειρήσεις μεταφορών, τραπεζικές, ασφαλιστικές κλπ.

Επιχειρήσεις μικτού αντικειμένου δράσης: Ανήκουν όχι μόνο σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες επιχειρήσεων αλλά σε περισσότερες. Έτσι, μια επιχείρηση μπορεί να έχει ως αντικείμενο επιχειρηματικής δραστηριότητας ένα προϊόν που προέρχεται από το συνδυασμό πρωτογενούς και δευτερογενούς ή και τριτογενούς παραγωγής. Στην περίπτωση αυτή μιλάμε για κάθετη οργάνωση των επιχειρήσεων.

1.4.2        Διάκριση ανάλογα με τη νομική μορφή

Από την ιδιότητα του φορέα και τη νομική μορφή της επιχείρησης εξαρτάται: (α) η διάρκεια ζωής της επιχείρησης, (β) η πιστοληπτική της ικανότητα, (γ) η έκταση της ευθύνης που αναλαμβάνει και (δ) ο τρόπος οργάνωσης και διοίκησής της.

Φορείς των επιχειρήσεων μπορεί να είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα. Φυσικό πρόσωπο είναι κάθε άτομο που έχει το «δικαίωμα της δικαιοπραξίας». Νομικό πρόσωπο, σύμφωνα με το άρθρο 61 του Αστικού Κώδικα, είναι ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού. Από άποψη νομικής μορφής υπάρχουν τρεις βασικές κατηγορίες επιχειρήσεων:

  • Οι Ατομικές
  • Οι Εταιρικές
  • Οι Συλλογικές

Ατομικές επιχειρήσεις: Φορέας της ατομικής επιχείρησης είναι ένα άτομο απασχολούμενο μόνο του ή βοηθούμενο από κάποιον αριθμό ατόμων. Οι ατομικές επιχειρήσεις είναι συνήθως μικρές επιχειρήσεις και αποτελούν την παλαιότερη μορφή επιχείρησης που πρωτοεμφανίστηκε στις μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, στις βιοτεχνίες και στις μικρές μονάδες λιανικού εμπορίου. Η συχνή εμφάνιση της ατομικής επιχείρησης οφείλεται στο γεγονός ότι για την έναρξή της δεν απαιτείται από το νόμο κάποιο ελάχιστο ποσό κεφαλαίου, ώστε να αρχίσει κάποιος τη δραστηριότητα του, ούτε ιδιαίτερες διατυπώσεις για τη λειτουργία της.

Πλεονεκτήματα της ατομικής επιχείρησης θεωρούνται: (α) η προσαρμοστικότητα που παρουσιάζει στις μεταβολές του περιβάλλοντος, (β) η γρήγορη Λήψη Αποφάσεων, και (γ) η προσωπική επαφή του ιδιοκτήτη με τους πελάτες του. Αντίθετα, η ατομική επιχείρηση έχει τα εξής μειονεκτήματα: (α) δεν υπάρχει εξειδίκευση, αφού συνήθως όλες οι δραστηριότητες εκτελούνται από τον ιδιοκτήτη επιχειρηματία, (β) τα κεφάλαια είναι συνήθως μικρά, και (γ) ο χρόνος της επιχειρηματικής δραστηριότητας εξαρτάται από την ικανότητα και τη διάρκεια ζωής του ιδιοκτήτη.

Εταιρικές επιχειρήσεις: Οι εταιρικές επιχειρήσεις προέρχονται από τη συνεργασία δύο ή περισσοτέρων ατόμων, που συνδέονται μεταξύ τους με εταιρικό δεσμό. Η συνεργασία μπορεί να οφείλεται είτε στην ανάγκη εξεύρεσης κεφαλαίων για την επιχείρηση είτε στην ανάγκη ενίσχυσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας είτε και στους δύο αυτούς λόγους. Οι εταιρικές επιχειρήσεις διακρίνονται σε:

  • Προσωπικές εταιρείες
  • Κεφαλαιουχικές εταιρείες

Στις προσωπικές εταιρείες η προσωπικότητα των εταίρων έχει πρωταρχική σημασία. Η φήμη της επιχείρησης στην αγορά, η φερεγγυότητα της, καθώς επίσης η συνέχιση της δραστηριότητάς της εξαρτώνται από την προσωπικότητα των ατόμων που την απαρτίζουν. Οι προσωπικές εταιρείες, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία της χώρας μας, διακρίνονται σε:

  1. Ομόρρυθμες Εταιρείες (Ο.Ε.)
  2. Ετερόρρυθμες Εταιρείες (Ε.Ε.)
  3. Εταιρείες συμπλοιοκτησίας
  4. Συμμετοχικές ή αφανείς εταιρείες

Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες κυριαρχεί κυρίως το κεφάλαιο των εταίρων και όχι το προσωπικό στοιχείο. Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες ανήκουν:

  • Ανώνυμες Εταιρείες (Α.Ε.)
  • Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)
  1. Ομόρρυθμες Εταιρείες (Ο.Ε.): Η ομόρρυθμη εταιρεία ιδρύεται από δύο ή περισσότερα άτομα, τα οποία συνδέονται με συγγενικό δεσμό ή με στενή γνωριμία. Σκοπός των εταίρων είναι η διενέργεια εμπορικών πράξεων κάτω από την εμπορική επωνυμία και η πραγματοποίηση κέρδους. Οι εταίροι ευθύνονται προσωπικά και απεριόριστα με όλη την περιουσία τους για όλες τις υποχρεώσεις της εταιρείας. Για τη σύστασή της απαιτείται καταστατικό και η δημοσίευσή του στο πρωτοδικείο της έδρας της. Η ζωή της είναι συνδεδεμένη με τη ζωή των εταίρων και είναι αδύνατη η προσχώρηση νέου εταίρου χωρίς την έγκριση και των υπολοίπων μελών. Στο καταστατικό αναφέρονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των εταίρων, οι λόγοι λύσεως και ο τρόπος περάτωσης των εργασιών της ομόρρυθμης εταιρείας. Η ομόρρυθμη εταιρεία είναι πολύ διαδεδομένη μεταξύ μικρών επιχειρήσεων.
  1. Ετερόρρυθμες Εταιρείες (Ε.Ε.): Η ετερόρρυθμη εταιρεία είναι και αυτή προσωπική εταιρεία. Η βασική διαφορά από την ομόρρυθμη εταιρεία είναι ότι ένας τουλάχιστον από τους εταίρους ευθύνεται με όλη του την περιουσία, ως ομόρρυθμος εταίρος και ένας τουλάχιστον εταίρος είναι ετερόρρυθμος, δηλαδή ευθύνεται περιορισμένα και μέχρι του ποσού της εισφοράς του. Έτσι η ετερόρρυθμη εταιρεία περιλαμβάνει προσωπικά και κεφαλαιουχικά στοιχεία. Η ύπαρξη εταίρων που ευθύνονται περιορισμένα είναι ένα στοιχείο που προσεγγίζει την ετερόρρυθμη στις κεφαλαιουχικές εταιρείες. Οι ετερόρρυθμοι εταίροι δεν θεωρούνται έμποροι, αλλά απλοί χρηματοδότες της εταιρείας και δε συμμετέχουν στη λήψη των αποφάσεων. Για τη σύστασή της απαιτείται καταστατικό και δημοσίευση του. Η διαδικασία είναι η ίδια με εκείνη της ομόρρυθμης εταιρείας.
  1. Εταιρείες συμπλοιοκτησίας: Η συμπλοιοκτησία είναι ένας ιδιόρρυθμος τύπος εταιρείας, που ιδρύεται με σκοπό τη συνεκμετάλλευση ενός κοινού πλοίου. Οι δαπάνες και οι ευθύνες των συμπλοιοκτητών είναι ανάλογες με το ποσοστό συγκυριότητας επί του πλοίου.
  1. Συμμετοχικές ή αφανείς εταιρείες: Η συμμετοχική ή αφανής εταιρεία διαφέρει από τους λοιπούς εταιρικούς τύπους κατά το ότι ένας μόνο από τους εταίρους, που καλείται εμφανής ή διαχειριστής, αναπτύσσει τη δραστηριότητα της εταιρείας, ενώ οι υπόλοιποι εταίροι ονομάζονται αφανείς. Η γρήγορη εκμετάλλευση ευκαιριών και η γρήγορη, χωρίς ιδιαίτερες διατυπώσεις σύσταση και διάλυσή της είναι ένα από τα βασικότερα πλεονεκτήματα της.
  • Ανώνυμες Εταιρείες (Α.Ε.): Ο θεσμός της Ανώνυμης Εταιρείας θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, αφού με αυτόν είναι δυνατή η συγκέντρωση μεγάλων κεφαλαίων προερχομένων από οποιαδήποτε πηγή, κατηγορία αποταμιευτών ή χώρα, ενώ, συγχρόνως, τη διοίκηση της ανώνυμης εταιρείας αναλαμβάνουν, κατά τεκμήριο, ικανά στελέχη. Το κεφάλαιο της ανώνυμης εταιρείας διαιρείται σε ίσα μερίδια τα οποία ονομάζονται μετοχές. Κάθε μέτοχος ευθύνεται μέχρι του ποσού της μετοχής του και μπορεί ελεύθερα να μεταβιβάσει τις μετοχές του σε άλλο πρόσωπο, χωρίς να επηρεάζεται η εταιρεία. Πλεονεκτήματα της Ανώνυμης Εταιρείας είναι: (α) η περιορισμένη ευθύνη των μετόχων για τα χρέη της εταιρείας μέχρι του ποσού της εισφοράς τους, (β) η εύκολη μεταβίβαση των μετοχών, (γ) η μεγάλη πιστοληπτική της ικανότητα, και (δ) η δυνατότητα στελέχωσης της εταιρείας με ικανά στελέχη. Βασικότερα μειονεκτήματα της εταιρείας αυτής θεωρούνται: (α) η αυξημένη δυσκολία για την ίδρυσή της λόγω των πολλών διατυπώσεων, (β) η συγκέντρωση των κεφαλαίων που απαιτούνται για την ίδρυσή της, και (γ) η δυσκολία προσαρμογής της στις αλλαγές του περιβάλλοντος, επειδή συνήθως οι αποφάσεις δε λαμβάνονται γρήγορα.
  • Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.): Ο θεσμός της Ε.Π.Ε. έχει γνωρίσει μεγάλη επιτυχία στη χώρα μας, γιατί συνδυάζει τα πλεονεκτήματα της Ομόρρυθμης Εταιρείας και εκείνα της Ανώνυμης Εταιρείας. Η Ε.Π.Ε. χρησιμοποιείται για δραστηριότητες μικρότερης κλίμακας από αυτές των Α.Ε. Το κεφάλαιό της διαιρείται σε μερίδια, που αποκτούν διάφορα άτομα, τα οποία ευθύνονται αποκλειστικά και μόνο για τα μερίδια που κατέχει το καθένα. Η Ε.Π.Ε. διοικείται από τη Συνέλευση των Εταίρων και το διαχειριστή ή τους διαχειριστές.

Συλλογικές Επιχειρήσεις: Στις συλλογικές επιχειρήσεις συγκαταλέγονται οι συνεταιρισμοί, οι σύλλογοι, τα σωματεία, τα ιδρύματα κλπ. Σκοπός των συλλογικών αυτών επιχειρήσεων δεν είναι κατ’ ανάγκη η εξασφάλιση κερδών, αλλά η εξυπηρέτηση γενικότερων σκοπών των μελών τους. Ο Συνεταιρισμός είναι η βασικότερη μορφή συλλογικής επιχείρησης. Ο Συνεταιρισμός είναι εταιρεία στην οποία τόσο ο αριθμός των συνεταίρων όσο και τα συνεταιριστικά μερίδια μπορεί να μεταβάλλονται. Σκοπός του Συνεταιρισμού είναι η προαγωγή των συμφερόντων καθενός από τα μέλη του, και αυτό επιτυγχάνεται με τη συνεργασία όλων των μελών. Οι συνηθέστεροι συνεταιρισμοί είναι οι προμηθευτικοί, οι καταναλωτικοί, οι οικοδομικοί κλπ.

Αφού αναφέρθηκαν οι τρεις βασικές κατηγορίες επιχειρήσεων από άποψη νομικής μορφής (ατομικές, εταιρικές και συλλογικές), αξίζει σε αυτό το σημείο να γίνει μια σύντομη αναφορά σε δύο ακόμα ειδικές μορφές επιχειρήσεων:

  • Τους συνασπισμούς επιχειρήσεων
  • Τις πολυεθνικές επιχειρήσεις

Συνασπισμοί Επιχειρήσεων: Με την ανάπτυξη των επιχειρήσεων δημιουργήθηκαν νέες μορφές εταιρειών, που προέρχονται από τη συγκέντρωση και συγχώνευση επιχειρήσεων. Συγκέντρωση επιχειρήσεων καλείται η τάση των επιχειρήσεων για συνένωση και διαμόρφωση μεγάλων μονάδων. Η συγκέντρωση των επιχειρήσεων περιλαμβάνει τρεις βασικές μορφές:

  1. Την κάθετη συγκέντρωση, όπου λαμβάνουν μέρος επιχειρήσεις που ανήκουν σε διαδοχικά στάδια της παραγωγικής διαδικασίας (π.χ. κλωστήριο, υφαντήριο, φινιριστήριο).
  2. Την οριζόντια συγκέντρωση, στην οποία συμμετέχουν ομοειδείς επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου, που συνεργάζονται για να μειώσουν το μεταξύ τους ανταγωνισμό και
  3. Τη συμπληρωματική συγκέντρωση, κατά την οποία μία από τις συνασπισμένες επιχειρήσεις παράγει συμπληρωματικά προϊόντα για την άλλη (π.χ. επιχείρηση που παράγει μπαταρίες συνενώνεται με μια αυτοκινητοβιομηχανία).

Οι παραπάνω συνδέσεις και συγχωνεύσεις των επιχειρήσεων αρχίζουν από την απλή προφορική συμφωνία και καταλήγουν μέχρι την πλήρη συγχώνευσή τους. Οι βασικότερες μορφές ένωσης και συγχώνευσης επιχειρήσεων είναι οι παρακάτω:

  1. Κονσέρν: Ένωση Ανωνύμων Εταιρειών (Α.Ε.), που ανταλλάσσουν τις μετοχές τους και διατηρούν ακέραιη τη νομική τους υπόσταση. Χάνουν, όμως, σε ένα βαθμό, τη διοικητική και οικονομική τους αυτοτέλεια.
  2. Καρτέλ: Πρόκειται για συμβατικές, εμφανείς ή αφανείς συνεργασίες επιχειρήσεων, που διατηρούν τη νομική, διοικητική και οικονομική τους αυτοτέλεια, με στόχο την άσκηση κοινής εμπορικής πολιτικής. Αποβλέπουν, επίσης, στην εξουδετέρωση του μεταξύ τους ανταγωνισμού.
  3. Τραστ: Επιχειρηματικές ενώσεις, που προέρχονται από την πλήρη συγχώνευση των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν στόχο την εξασφάλιση μονοπωλιακής κυριαρχίας στην αγορά.
  4. Χόλντινγκ: Είναι εταιρείες των οποίων η περιουσία αποτελείται από ένα μεγάλο αριθμό μετοχών άλλων εταιρειών και έχουν ως σκοπό να ασκήσουν έλεγχο επί των εταιρειών αυτών.

Πολυεθνικές Επιχειρήσεις: Είναι οι επιχειρήσεις που κατορθώνουν να έχουν μία μητρική εταιρεία σε μια χώρα και θυγατρικές σε άλλες. Οι βασικότεροι λόγοι που κάνουν μια μητρική εταιρεία να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε άλλες χώρες και να ονομαστεί πολυεθνική μπορεί να είναι η εκμετάλλευση νέων αγορών, η εκμετάλλευση των άφθονων και φθηνών πρώτων υλών, η εξασφάλιση χαμηλού κόστους παραγωγής κλπ. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να επεκτείνει τις δραστηριότητες της μια μητρική εταιρεία σε άλλες χώρες και αυτοί είναι:

  1. Οι εξαγωγές: Υπάρχουν εταιρείες εισαγωγών σε ξένες χώρες που βοηθούν τη μητρική εταιρεία να εξάγει τα προϊόντα της σε αυτές τις χώρες. Υπάρχουν διάφορες μορφές συνεργασίας μεταξύ μιας επιχείρησης εισαγωγών και της μητρικής επιχείρησης.
  2. Η αποθήκευση και η εμπορία: Η αποθήκευση και η εμπορία των προϊόντων της μητρικής εταιρείας σε μια ξένη χώρα μέσω μιας θυγατρικής εταιρείας αποτελεί την πρώτη μορφή πολυεθνικής επιχείρησης.
  3. Η συναρμολόγηση ή συσκευασία: Στην περίπτωση αυτή τα εξαρτήματα και όχι τα ολοκληρωμένα προϊόντα μεταφέρονται από τις εγκαταστάσεις της μητρικής εταιρείας στις εγκαταστάσεις της θυγατρικής εταιρείας που εδρεύει σε ξένη χώρα. Η ολοκλήρωση της συναρμολόγησης γίνεται στις εγκαταστάσεις της θυγατρικής εταιρείας και στη συνέχεια προχωρεί στη διάθεση των έτοιμων πλέον προϊόντων.
  4. Άμεση επένδυση σε ξένη χώρα: Ο τρόπος αυτός αποτελεί την πιο προηγμένη μορφή πολυεθνικής επιχείρησης. Με τον τρόπο αυτό η εταιρεία παράγει εξαρχής τα προϊόντα και τα διαθέτει στην αγορά όπου έχει την έδρα της ή και σε άλλες χώρες. Σήμερα πολλές από τις αυτοκινητοβιομηχανίες χρησιμοποιούν αυτό τον τρόπο για να προωθήσουν τα προϊόντα τους.

Πολλές χώρες, και κυρίως οι υποανάπτυκτες, παρέχουν κίνητρα για την προσέλκυση των πολυεθνικών επιχειρήσεων, γιατί πιστεύουν ότι έτσι συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξή τους. Υπάρχουν, ωστόσο, για τις φιλοξενούσες χώρες ορισμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που προκύπτουν από τη δράση των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Τα βασικότερα πλεονεκτήματα από την εγκατάσταση των πολυεθνικών επιχειρήσεων στις φιλοξενούσες χώρες είναι: (α) η αύξηση της απασχόλησης, (β) η μείωση των τιμών, (γ) η μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας (know-how). Τα πλεονεκτήματα αυτά συμβάλλουν στην οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της φιλοξενούσας χώρας. Ως μειονεκτήματα μπορούν να αναφερθούν τα εξής: (α) συνήθως οι πολυεθνικές επιχειρήσεις δημιουργούν μονοπωλιακές καταστάσεις στην αγορά της φιλοξενούσας χώρας, (β) η στροφή της κατανάλωσης σε μη αναγκαία καταναλωτικά προϊόντα, (γ) οι ομοειδείς επιχειρήσεις της φιλοξενούσας χώρας κλείνουν, αφού δεν μπορούν να αντέξουν τον ανταγωνισμό της πολυεθνικής επιχείρησης.

1.4.3        Διάκριση ανάλογα με το μέγεθος

Οι επιχειρήσεις ανάλογα με το μέγεθός τους διακρίνονται σε:

  • Μικρές
  • Μεγάλες

Τα κριτήρια κατάταξης των επιχειρήσεων στις δύο αυτές κατηγορίες διαφέρουν από χώρα σε χώρα, γιατί δεν είναι ούτε ενιαία ούτε και σταθερά. Τα βασικότερα κριτήρια κατάταξης των επιχειρήσεων είναι:

  1. Ο ετήσιος κύκλος εργασιών.
  2. Ο ετήσιος μέσος όρος (Μ.Ο.) του αριθμού των εργαζομένων.
  3. Η αξία των στοιχείων του ισολογισμού.

Για τη χώρα μας δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία ως προς τον αριθμό των επιχειρήσεων που ανήκουν σε καθεμία από τις παραπάνω κατηγορίες. Σύμφωνα με στοιχεία ερευνών, μόνο το 2% ανήκει στην κατηγορία των μεγάλων επιχειρήσεων. Ανεξάρτητα από τα κριτήρια που θα ληφθούν υπόψη για τη διάκριση των επιχειρήσεων σε μικρές και μεγάλες, αυτές παρουσιάζουν τόσο πλεονεκτήματα όσο και μειονεκτήματα, τα οποία παρουσιάζονται συγκεντρωτικά στον Πίνακα 1.

 ΜΙΚΡΕΣΜΕΓΑΛΕΣ
Προσαρμόζονται γρήγορα στις μεταβολές του περιβάλλοντος.+–
Η εποπτεία του προσωπικού είναι άμεση και αποτελεσματική.+–
Ο επιχειρηματίας έχει άμεση επαφή με τους πελάτες του.+–
Ίδρυση, έγκριση, λειτουργία και διάλυση χωρίς να απαιτούνται πολλές διατυπώσεις.+–
Τα γενικά τους έξοδα είναι μικρά.+–
Χρησιμοποιούν υψηλής τεχνολογίας μηχανολογικό εξοπλισμό.–+
Εφαρμόζουν καταμερισμό της εργασίας και έτσι επιτυγχάνουν αύξηση της παραγωγικότητας.–+
Προμηθεύονται σε μεγάλες ποσότητες τις πρώτες ύλες από τις πηγές παραγωγής, με τους καλύτερους όρους.–+
Προσελκύουν το καλύτερο ανθρώπινο δυναμικό.–+
Έχουν μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα, που τους επιτρέπει να συνάπτουν μακροπρόθεσμα δάνεια με ευνοϊκούς όρους.–+
Έχουν τη δυνατότητα της επιστημονικής διερεύνησης της αγοράς, που τους επιτρέπει να λαμβάνουν ορθολογικές επιχειρηματικές αποφάσεις.–+

Πίνακας 1: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων

Με βάση τα παραπάνω πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των μικρών και των μεγάλων επιχειρήσεων, ποιο είναι τελικά το άριστο μέγεθος της επιχείρησης; Με γνώμονα τις επιδιώξεις του επιχειρηματία, άριστο μέγεθος είναι αυτό που του δίνει όσο το δυνατόν περισσότερα συνολικά καθαρά κέρδη. Πολλές φορές όμως το άριστο μέγεθος υπαγορεύεται σε συνδυασμό με άλλους στόχους που επιδιώκει η επιχείρηση, όπως: (α) η δυνατότητα ορθολογικής και αποτελεσματικής διοίκησης της επιχείρησης, (β) η άμεση επικοινωνία του επιχειρηματία με τους πελάτες και τους προμηθευτές του, (γ) η γρήγορη προσαρμογή στις αλλαγές του επιχειρησιακού περιβάλλοντος, (δ) η δυνατότητα διάθεσης κεφαλαίων για έρευνα με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας και τη μείωση του κόστους των προϊόντων.

1.5       Οι λειτουργίες στον επιχειρησιακό χώρο

Σε όλη τη διάρκεια της ροής των διαδικασιών, από την εισροή των πόρων μέχρι την εκροή τους ως προϊόντα ή υπηρεσίες και τη διάθεσή τους για την ικανοποίηση των αναγκών των πελατών, δημιουργείται στην επιχείρηση μια σειρά από λειτουργίες.

Λειτουργία είναι ένα σύνολο σχετικών δραστηριοτήτων, που έχουν ως σκοπό την επίτευξη και υλοποίηση των αντικειμενικών στόχων της επιχείρησης.

Οι λειτουργίες αναλαμβάνονται από υπεύθυνα στελέχη των επιχειρήσεων με εξειδικευμένες γνώσεις και εμπειρία. Έτσι σε κάθε επιχείρηση πρέπει να υπάρχουν ορισμένες ομάδες εργασίας, οι οποίες αναλαμβάνοντας διάφορες λειτουργίες προσπαθούν να πετύχουν τους αντικειμενικούς στόχους της επιχείρησης αυτής.

Οι λειτουργίες στον επιχειρησιακό χώρο διακρίνονται σε:

  • Επιχειρηματικές
  • Διαχειριστικές
  • Διοικητικές

1.5.1        Οι επιχειρηματικές λειτουργίες

Οι επιχειρηματικές λειτουργίες αναφέρονται στις αποφάσεις και τις ενέργειες της διοίκησης πάνω σε ορισμένα σημαντικά θέματα που αφορούν τον εν γένει προσανατολισμό της επιχείρησης. Τέτοιες αποφάσεις περιλαμβάνουν:

  1. Τι θα παραχθεί;
  2. Πόσο θα παραχθεί;
  3. Πού θα παραχθεί;
  4. Πώς θα παραχθεί;
  5. Για ποιόν θα παραχθεί;

Παρεμφερείς είναι και οι ενέργειες που αφορούν την εξασφάλιση των πρώτων υλών, του μηχανολογικού εξοπλισμού, της αποθήκευσης, των προϊόντων κλπ. Οι παραπάνω δραστηριότητες – τμήματα της παραγωγικής διαδικασίας, που έχουν ως στόχο τη συνολική δραστηριοποίηση των τμημάτων της επιχείρησης προς επίτευξη των κοινών σκοπών της, μπορούν να διαιρεθούν σε επιμέρους και πιο εξειδικευμένες λειτουργίες, όπως για παράδειγμα:

  1. Υπηρεσία αγορών: Ασχολείται με τη διαδικασία επιλογής των προμηθευτών και γενικά των πηγών εφοδιασμού πρώτων υλών, μηχανημάτων, εξοπλισμού κλπ. Ο ρόλος της είναι πολύ σημαντικός διότι έχει να κάνει με βασικούς συντελεστές διαμόρφωσης του κόστους, της ποιότητας και της εμφάνισης γενικά του προϊόντος καθώς και με σημαντικά θέματα προγραμματισμού της παραγωγικής διαδικασίας.
  2. Υπηρεσία αποθηκών (συντήρησης): Κάθε επιχείρηση προμηθεύεται υλικά, πρώτες ύλες, ανταλλακτικά κλπ. για να καλύψει τις άμεσες ή μελλοντικές ανάγκες της. Αυτά πρέπει να αποθηκευτούν σωστά, να προστατευτούν και να προωθηθούν έγκαιρα στα αντίστοιχα τμήματα ή στην αγορά, όταν ζητηθούν.

Στην αρμοδιότητα της επιχειρηματικής λειτουργίας ανήκει ακόμη και το σύνολο των ενεργειών που πρέπει να γίνουν προκειμένου να μετατραπεί η πρώτη ύλη σε εμπόρευμα ικανό να πάρει τη θέση του στην κατανάλωση και να προσελκύσει το ενδιαφέρον του καταναλωτή. Το σύνολο των παραπάνω ενεργειών μπορεί να επιμερισθεί στις παρακάτω ειδικές λειτουργίες:

  1. Μελέτη και σχεδιασμός προϊόντων: Πριν από κάθε παραγωγική δραστηριότητα είναι απαραίτητο κάθε επιχείρηση να μελετήσει το προϊόν, το οποίο προτίθεται να παράγει. Η μελέτη θα πρέπει να αφορά την ποιότητά του, την εμφάνισή του, τη λειτουργικότητά του και γενικά να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των καταναλωτών, διαφορετικά το προϊόν δε θα γίνει αποδεκτό από τον καταναλωτή.
  2. Παραγωγή προϊόντος: Αφορά τις λειτουργίες που απαιτούνται προκειμένου να μετατραπούν οι σκέψεις και τα σχέδια σε προϊόν, μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα και μάλιστα στην ποιότητα και την ποσότητα που απαιτεί η αγορά που στοχεύει να καταλάβει η επιχείρηση.
  3. Ποιοτικός έλεγχος προϊόντος: Ο ποιοτικός έλεγχος, ο οποίος γίνεται από εξειδικευμένο προσωπικό συνίσταται στον εντοπισμό των ελαττωματικών προϊόντων, έτσι ώστε να μην προωθηθούν στην αγορά και δημιουργήσουν πρόβλημα στην επιχείρηση.
  4. Συντήρηση εξοπλισμού και εγκαταστάσεων: Η λειτουργία αυτή συνίσταται στη φροντίδα και την ευθύνη για τη συντήρηση και επισκευή του πάγιου και μηχανολογικού εξοπλισμού, των μεταφορικών μέσων και των άλλων εγκαταστάσεων της επιχείρησης.
  5. Έρευνα και ανάπτυξη: Αποβλέπει κυρίως στην επιστημονική και τεχνική έρευνα για την ανακάλυψη και εφαρμογή νέων μεθόδων παραγωγής καθώς και καινοτομικών προϊόντων ή υπηρεσιών. Στόχος της μπορεί να είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των εργαζομένων, η αύξηση της παραγωγικότητάς τους, η μείωση του κόστους παραγωγής, η προτυποποίηση των προϊόντων κλπ.

1.5.2        Οι διαχειριστικές λειτουργίες

Στον τομέα αυτό εντάσσονται οι δραστηριότητες που αποβλέπουν στην εξεύρεση των απαιτούμενων κεφαλαίων, στην παρακολούθηση των λογιστικών τους κινήσεων και γενικά στην κατάρτιση των απαιτούμενων οικονομικών και στατιστικών πινάκων που θα λειτουργούν ως οδηγός των επιχειρηματικών αποφάσεων. Οι συγκεκριμένες λειτουργίες αυτού του τομέα είναι:

  • Η εξασφάλιση των απαιτούμενων κεφαλαίων
  • Οι λειτουργίες του Marketing
  1. Εξασφάλιση των απαιτούμενων κεφαλαίων: Απαιτείται για τη λειτουργία και την ανάπτυξη της επιχείρησης, την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων και των ταμειακών αποθεμάτων και γενικά την αποτελεσματικότερη διαχείριση των οικονομικών της επιχείρησης. Πολλές φορές σε ορισμένες επιχειρήσεις ενώ ο στόχος είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους τους, όταν αυτό επιτευχθεί γίνεται αλόγιστη σπατάλη αντί να τοποθετηθεί πάλι στην παραγωγική διαδικασία ή σε άλλες μορφές επενδύσεων με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο.

Οι λειτουργίες που συνιστούν το Marketing αναφέρονται στις απαραίτητες έρευνες και ενέργειες για την αποκάλυψη και τον εντοπισμό των αναγκών του καταναλωτή και την αποτελεσματικότερη προώθηση των προϊόντων στην αγορά, και μπορούν να ομαδοποιηθούν ως ακολούθως:

  1. Έρευνα αγοράς: Η έρευνα της αγοράς για τον εντοπισμό και την ανάδειξη των αναγκών του καταναλωτή αποτελεί πρωταρχικό μέλημα της επιχείρησης. Τελικά το προϊόν θα πρέπει να απευθύνεται σε μία αγορά, της οποίας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά πρέπει να γνωρίζει η επιχείρηση. Αναλύοντας αυτά τα χαρακτηριστικά θα είναι σε θέση η επιχείρηση να προβεί στη λήψη συγκεκριμένων μέτρων πολιτικής (Marketing Mix).
  2. Προώθηση πωλήσεων: Η ενημέρωση του καταναλωτικού κοινού σχετικά με την ύπαρξη ενός προϊόντος και των δυνατοτήτων (πλεονεκτημάτων) που αυτό διαθέτει έναντι των άλλων για την αποτελεσματικότερη κάλυψη των αναγκών των καταναλωτών, είναι βασικές λειτουργίες για την αύξηση των πωλήσεων ενός προϊόντος. Φυσικά στο σημείο αυτό σημαντικό ρόλο παίζει και η διαφήμιση.
  3. Συσκευασία προϊόντος: Οι απαιτήσεις του καταναλωτή τόσο σε ποιότητα προϊόντος, όσο και σε ποιότητα συσκευασίας αναγκάζουν την επιχείρηση στη συνεχή βελτίωση της τεχνολογικής της υποδομής και των μεθόδων παραγωγής, έτσι ώστε τα προϊόντα της να είναι ασφαλή από αλλοιώσεις, να προφυλάσσονται σωστά από τις μεταβολές του περιβάλλοντος και να διατηρούν τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά καθ’ όλη τη διάρκεια που βρίσκονται στην αγορά.
  4. Πωλήσεις – διανομή των προϊόντων: Η διάθεση των προϊόντων εξασφαλίζει στην επιχείρηση τα χρηματικά μέσα για την επιβίωσή της. Έτσι η λειτουργία που καθορίζει τα ανώτατα ή τα κατώτατα όρια της τιμής είναι σημαντική και πρέπει να λαμβάνει υπόψη: (α) σε ποιόν πελάτη απευθύνεται το προϊόν και πώς θα διατηρηθεί αυτός, (β) ποιος τρόπος πληρωμής θα επιλεγεί, (γ) πώς θα διαμορφωθεί το δίκτυο διανομής των προϊόντων για να πετύχει το χαμηλότερο κόστος με τη μεγαλύτερη απόδοση όσον αφορά την εξυπηρέτηση των πελατών κλπ.

1.5.3        Οι διοικητικές λειτουργίες

Οι διοικητικές λειτουργίες αποτελούν τις κεντρικές λειτουργίες που ασκεί η διοίκηση της επιχείρησης, είναι δηλαδή το κέντρο λήψης των τελικών αποφάσεων. Οι λειτουργίες αυτές είναι οι σπουδαιότερες που λαμβάνονται μέσα στην επιχείρηση και είναι ζωτικής σημασίας για αυτή. Ο πρώτος που τις συστηματοποίησε το 1915 ήταν ο Γάλλος μηχανικός Η. Fayol, ο οποίος κατέληξε στη λεγόμενη «κλασική ομαδοποίησή» τους. Σύμφωνα με αυτή, τα διοικητικά στελέχη όλων των επιπέδων ασκούν διοίκηση ασχολούμενα με τις εξής λειτουργίες:

  1. Προγραμματισμός: Αναφέρεται στην πρόβλεψη του μέλλοντος και την ετοιμασία του σχεδίου δράσης.
  2. Οργάνωση: Αναφέρεται στο κτίσιμο της δομής (υλικής και ανθρώπινης) της επιχείρησης.
  3. Διεύθυνση: Αναφέρεται στη διατήρηση των δραστηριοτήτων μεταξύ του προσωπικού.
  4. Συντονισμός: Αναφέρεται στην αλληλοσύνδεση, ενοποίηση και εναρμόνιση όλων των δραστηριοτήτων και των προσπαθειών.
  5. Έλεγχος: Αναφέρεται στη φροντίδα, ώστε όλα όσα συμβαίνουν να διέπονται από τους καθιερωμένους κανόνες και να υποτάσσονται στις εκπεφρασμένες δομές της εξουσίας.

Σημειώνεται ότι πολλές μεταγενέστερες προσεγγίσεις ενοποιούν τις λειτουργίες του Συντονισμού και της Οργάνωσης και επιπλέον αναγνωρίζουν ως ξεχωριστή λειτουργία τη Λήψη Αποφάσεων.

2          Η ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ – ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

2.1       Η έννοια και το περιεχόμενο της Οργάνωσης και Διοίκησης

Έχουν κατά καιρούς προταθεί διάφοροι ορισμοί της Οργάνωσης και Διοίκησης (Μάνατζμεντ). Σύμφωνα με ένα πρόσφατο ορισμό:

Μάνατζμεντ είναι η δραστηριότητα κατά την οποία εργάζεται κανείς μαζί και μέσω άλλων ανθρώπων, για την ολοκλήρωση τόσο των στόχων της επιχείρησης όσο και των στόχων των ατόμων που εργάζονται σε αυτήν.

Με βάση τον παραπάνω ορισμό είναι εμφανές ότι το Μάνατζμεντ:

  1. Δίνει έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα μέσα στην επιχείρηση.
  2. Δίνει έμφαση στο αποτέλεσμα που πρέπει να επιτευχθεί, δηλαδή σε στόχους, και λιγότερο σε πράγματα ή δραστηριότητες.
  3. Εισάγει την ιδέα ότι η επίτευξη των στόχων της επιχείρησης θα πρέπει να συνδέεται με την επίτευξη των στόχων των μελών της.

Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν το Μάνατζμεντ:

  • Η αποδοτικότητα
  • Η αποτελεσματικότητα

Η αποδοτικότητα αποτελεί ζωτικό στοιχείο του Μάνατζμεντ και αναφέρεται στη σχέση μεταξύ των εισροών και εκροών. Εάν η εκροή είναι μεγαλύτερη από μια δεδομένη εισροή, τότε υπάρχει αύξηση της αποδοτικότητας. Επίσης, εάν με μια μικρότερη εισροή υπάρχει η ίδια εκροή, τότε έχουμε πάλι αύξηση της αποδοτικότητας. Τα διοικητικά στελέχη ασχολούνται με εισροές, όπως οι οικονομικοί πόροι, το ανθρώπινο δυναμικό και ο μηχανολογικός εξοπλισμός. Αυτές όμως δεν προσφέρονται σε αφθονία (είναι σπάνιες), οπότε το ενδιαφέρον των διοικητικών στελεχών είναι η αποδοτική τους εκμετάλλευση. Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι ένας βασικός στόχος του Μάνατζμεντ είναι η ελαχιστοποίηση του κόστους των πόρων.

Δεν αρκεί, όμως, μόνο η αποδοτικότητα. Το Μάνατζμεντ ασχολείται και με την ολοκλήρωση των δραστηριοτήτων που έχουν αναληφθεί, δηλαδή σκοπεύει και στην αποτελεσματικότητα. Έτσι, όταν τα διοικητικά στελέχη επιτυγχάνουν τους στόχους της επιχείρησης, τότε λέγεται πως αυτά είναι αποτελεσματικά. Επομένως, η αποδοτικότητα αναφέρεται στα μέσα και η αποτελεσματικότητα στην αποπεράτωση ενός έργου.

2.2       Η σημασία του Μάνατζμεντ για την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων

Οι λειτουργίες της διοίκησης έχουν εφαρμογή και είναι απαραίτητες σε όλες τις μορφές επιχειρήσεων, μικρές ή μεγάλες, κερδοσκοπικές ή μη κερδοσκοπικές, βιομηχανίες ή επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών.

Επίσης, όλα τα στελέχη όλων των επιπέδων της διοικητικής ιεραρχίας εφαρμόζουν τις ίδιες θεμελιώδεις λειτουργίες της διοίκησης. Είναι δυνατόν μια μικρή επιχείρηση να μην έχει πολλά επίπεδα διοικητικής ιεραρχίας όπως έχουν οι μεγάλες. Ανεξάρτητα, όμως, από τον αριθμό των διοικητικών επιπέδων, όλα τα στελέχη εφαρμόζουν τις λειτουργίες της διοίκησης. Ακόμα και ο πιο μικρός επιχειρηματίας είναι υποχρεωμένος να ασκεί τις λειτουργίες της διοίκησης, εάν θέλει να πετύχει τους στόχους του.

Εδώ πρέπει να γίνει μια αντιδιαστολή μεταξύ των λειτουργιών της διοίκησης (που είναι καθολικές για όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας) και των λειτουργιών της επιχείρησης. Οι λειτουργίες των επιχειρήσεων, ή των οργανισμών γενικά, διαφέρουν από επιχείρηση σε επιχείρηση. Εκείνο μόνο που διαφέρει κατά την εφαρμογή των λειτουργιών της διοίκησης είναι ο χρόνος που δαπανούν για κάθε λειτουργία τα στελέχη των διαφόρων επιπέδων της διοικητικής ιεραρχίας.

Συνολικά, η σημασία του Μάνατζμεντ για την αποτελεσματικότητα των επιχειρήσεων καταδεικνύεται από τα εξής:

  1. Με το κατάλληλο Μάνατζμεντ και το χειρισμό του ανθρώπινου παράγοντα είναι δυνατό να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας του προσωπικού, ώστε με τα ίδια άτομα να παράγεται περισσότερο έργο, χωρίς ποιοτική υποβάθμιση.
  2. Το Μάνατζμεντ είναι εκείνο που μπορεί να ελαττώσει τις θυσίες (σε κόπο και κόστος) για την πραγματοποίηση ενός αποτελέσματος που αν δεν είναι το άριστο δυνατό θα τείνει προς αυτό.
  3. Το κατάλληλο Μάνατζμεντ μπορεί να επιτύχει τη βελτίωση της αποδοτικότητας των κεφαλαίων της επιχείρησης, με την καλύτερη αξιοποίηση τους, ώστε να αποδίδουν υψηλότερα καθαρά κέρδη.

2.3       Η εξέλιξη της επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης

Η επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης ακολούθησε και αυτή, όπως όλες οι επιστήμες, την εξέλιξη του πολιτισμού. Οι περισσότερες, όμως, θεωρίες αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, με αφετηρία το 1911, όπου ο F.W. Taylor με την εργασία του με τίτλο «Αρχές Επιστημονικής Διοίκησης» έβαλε τα θεμέλια για μια επιστημονική θεώρηση της διοίκησης και για αυτό και πολύ σωστά αναγνωρίστηκε ως πατέρας της επιστήμης της Διοίκησης.

Ένας άλλος επιστήμονας, εξίσου σημαντικός, της ίδιας εποχής, ήταν ο Η. Fayol, ο οποίος πραγματοποίησε πολλές μελέτες και έρευνες σε θέματα Οργάνωσης και Διοίκησης. Από όλες τις εργασίες του, εξέχουσα θέση κατέχει εκείνη με τον τίτλο «Γενική και Βιομηχανική Διοίκηση». Στην εργασία του αυτή παρουσιάζει τη διοίκηση ως ένα ξεχωριστό σώμα γνώσεων, που εφαρμόζεται σε όλες τις ομαδικές δραστηριότητες.

Ακολούθως, θα αναφερθούν πολύ περιληπτικά και επιλεκτικά οι τάσεις των διαφόρων σχολών διοίκησης που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα.

Εμπειρική σχολή: Οι υποστηρικτές αυτής της σχολής πιστεύουν πως η διοίκηση είναι περισσότερο τέχνη παρά επιστήμη. Εκείνο που χρειάζεται, επομένως, σύμφωνα με αυτούς είναι να μελετηθούν οι διάφορες περιπτώσεις που αντιμετώπισαν τα κατά καιρούς διοικητικά στελέχη. Η μελέτη αυτών των περιπτώσεων, με εντοπισμό των λαθών και των επιτυχιών των προηγουμένων στελεχών, θα βοηθήσει τα επόμενα στελέχη και όσους σπουδάζουν την επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης. Με αυτό τον τρόπο, θα μάθουν καλύτερα και θα εφαρμόσουν πιο αποτελεσματικές τεχνικές σε παρόμοιες περιπτώσεις.

Η μελέτη της εμπειρίας του παρελθόντος παρουσιάζει ένα σοβαρό μειονέκτημα: οι περιπτώσεις του παρελθόντος δεν είναι πάντα ίδιες με εκείνες που αντιμετωπίζει ένα διοικητικό στέλεχος σήμερα. Εξάλλου, ακόμη και σε φαινομενικά όμοιες περιπτώσεις, ο τρόπος προσέγγισης θα είναι διαφορετικός. Αυτό, γιατί τόσο η χρονική στιγμή όσο και το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον είναι συνήθως διαφορετικά. Επίσης, αυτή η θεώρηση δεν παρέχει τη δυνατότητα στο μελετητή να αναπτύξει κάποια γενική αρχή που θα ισχύει σε ένα μεγάλο αριθμό περιπτώσεων.

Η σχολή της ανθρώπινης συμπεριφοράς: Η σχολή αυτή δίνει έμφαση στις διαπροσωπικές σχέσεις. Οι οπαδοί αυτής της σχολής πιστεύουν πως, αφού η διοίκηση επιτυγχάνει τους στόχους της μέσω του ανθρώπου, η έμφαση πρέπει να δοθεί στον ανθρώπινο παράγοντα. Έτσι, αναπτύχθηκαν θεωρίες από τη σχολή αυτή για τις ανθρώπινες σχέσεις, την ηγεσία και την παρακίνηση, οι οποίες βασίζονται στην ψυχολογία του ατόμου.

Από τη σχολή, όμως, αυτή αγνοούνται παντελώς οι λειτουργίες του Προγραμματισμού και της Λήψης Αποφάσεων, της Οργάνωσης και του Ελέγχου. Το να γνωρίζει κανείς μόνο ατομική ψυχολογία δεν είναι αρκετό για να γίνει ένα καλό διοικητικό στέλεχος.

Η σχολή της θεωρίας και των αποφάσεων: Οι οπαδοί της σχολής αυτής επικεντρώνουν την προσοχή τους στη λήψη των αποφάσεων από ένα άτομο ή από μια ομάδα ατόμων και στην ανάλυση της διαδικασίας Λήψης Αποφάσεων. Τελευταία, ορισμένοι θεωρητικοί έχουν χρησιμοποιήσει τη θεωρία της Λήψης Αποφάσεων για να εξετάσουν ολόκληρη την επιχείρηση. Η σχολή αυτή επικεντρώνει όλη την προσοχή της στη λήψη των αποφάσεων. Διοίκηση των επιχειρήσεων, όμως, δεν είναι μόνο η Λήψη Αποφάσεων. Ένα διοικητικό στέλεχος ασχολείται και με τις άλλες λειτουργίες της διοίκησης.

Η σχολή των συστημάτων: Η ιδέα των συστημάτων έχει εφαρμοστεί ευρέως. Οι οπαδοί της πιστεύουν πως το όλον ισούται με το άθροισμα των μερών του. Τα συστήματα έχουν όρια, αλλά παράλληλα επηρεάζονται και επηρεάζουν το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.

Η σχολή της μαθηματικής προσέγγισης: Οι οπαδοί της σχολής αυτής θεωρούν τη διοίκηση μια λογική διαδικασία που μπορεί να διατυπωθεί με μαθηματικούς συμβολισμούς και σχέσεις. Τα μαθηματικά οπωσδήποτε είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διοίκηση, όμως δεν είναι δυνατόν να εκφραστούν τα πάντα με σύμβολα και τύπους.

Η σχολή της λειτουργικής προσέγγισης: Οι θεωρητικοί της σχολής αυτής πήραν στοιχεία, ιδέες, αρχές και τεχνικές από την υπάρχουσα προσέγγιση της επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης, καθώς και από άλλες επιστήμες. Έγινε μια προσπάθεια να αναπτυχθεί ένα θεωρητικό πλαίσιο με πρακτική εφαρμογή. Η σχολή αυτή ξεχωρίζει ποια στοιχεία ανήκουν στη σφαίρα της διοίκησης και ποια όχι. Δημιουργεί ένα σύστημα ταξινόμησης των στοιχείων εκείνων που αναλύουν τις βασικές λειτουργίες της διοίκησης, δηλαδή του Προγραμματισμού και Λήψης Αποφάσεων, Οργάνωσης, Στελέχωσης, Διεύθυνσης, Καθοδήγησης και Ελέγχου. Αυτός ακριβώς είναι και ο προσανατολισμός που φαίνεται ότι χρειάζεται η σύγχρονη ελληνική ή διεθνής επιχείρηση.

2.4       Οι βασικές αρχές της Διοίκησης

Αφού η διοίκηση αποτελεί ένα καθολικό φαινόμενο πρέπει να υπάρχουν κάποιες γενικές αρχές που θα τη χαρακτηρίζουν, ανεξάρτητα από τον τομέα που αυτή εκδηλώνεται. Μπορούμε να κατατάξουμε αυτές τις αρχές σε τρεις βασικές ομάδες. Πιο αναλυτικά:

  • Αρχές για τις ανθρώπινες σχέσεις
  • Αρχές αποτελεσματικότητας της παραγωγής
  • Αρχές γενικής φύσης ως προς τη Διοίκηση

2.4.1        Αρχές για τις ανθρώπινες σχέσεις

Οι αρχές για τις ανθρώπινες σχέσεις συνίστανται:

  1. Στην υποταγή του ατομικού συμφέροντος στο γενικό (επιχειρησιακό) συμφέρον. Αυτό μπορεί να γίνει κυρίως με το παράδειγμα των ηγετών προς το προσωπικό, την έμφαση στη συνεργασία μεταξύ των διαφόρων επιπέδων της οργάνωσης, την ύπαρξη δίκαιων αποφάσεων, την ενεργητική και σωστή Λήψη Αποφάσεων κλπ.
  2. Στην επιλογή των καταλληλότερων συνεργατών και χρησιμοποίηση ατόμων με επαγγελματικές ικανότητες στις διάφορες θέσεις της επιχείρησης.
  3. Στην εφαρμογή αποκεντρωτικού συστήματος διοίκησης και εκχώρηση κινήτρων και εξουσιών προς τα κατώτερα στρώματα του προσωπικού, προκειμένου να αναπτύξει δραστηριότητες και να εμφανίσει τις ικανότητές του.
  4. Μονιμότητα του προσωπικού ιδιαίτερα σε θέσεις κλειδιά για να υπάρχει συνέχεια και αποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης.
  5. Πρωτοβουλία τόσο των ανώτερων ηγετικών στελεχών όσο και του κατώτερου προσωπικού, η οποία φυσικά έχει να κάνει με θέματα εκχώρησης εξουσίας και παροχής κινήτρων.
  6. Ενότητα προσωπικού και της κατεύθυνσης των αποφάσεων για να μην υπάρχει σύγχυση των επιδιωκόμενων στόχων.
  7. Εφαρμογή της αρχής της σπουδαιότερης λύσης, δηλαδή να αποφεύγεται η κατασπατάληση των πόρων και του χρόνου σε επουσιώδη θέματα αφού μπορούν να επιτευχθούν σημαντικότερα.
  8. Εφαρμογή των αποτελεσματικότερων μεθόδων παραγωγής για να γίνει δυνατή η αύξηση της παραγωγικότητας των συντελεστών παραγωγής.
  9. Συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη των αποφάσεων που τους αφορούν.

2.4.2        Αρχές αποτελεσματικότητας της παραγωγής

Με τις αρχές αυτές η αύξηση της αποτελεσματικότητας της παραγωγής επιτυγχάνεται με τον καταμερισμό των έργων και την εξειδίκευση της εργασίας, τόσο της τεχνικής όσο και της διοικητικής. Κάθε εργαζόμενος με τον καταμερισμό αποκτά μεγαλύτερη επιδεξιότητα στη θέση του. Κάθε συχνή αλλαγή στη θέση εργασίας συνεπάγεται χάσιμο χρόνου και ανάγκη προσαρμογής, γεγονότα που έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην απόδοση του εργαζομένου και δημιουργούν την αίσθηση της ρευστότητας προς τον επιδιωκόμενο σκοπό.

2.4.3        Αρχές γενικής φύσης ως προς τη Διοίκηση

Στην κατηγορία αυτή μπορούμε να κατατάξουμε τις παρακάτω αρχές:

  1. Εξουσία: Δεν νοείται ιεραρχικά δομημένη οργάνωση εάν σε κάθε βαθμίδα της δεν αναθέτει ευθύνη και αρμοδιότητες που να αντιστοιχούν στο επίπεδο εξουσίας που κατέχει. Η εξουσία απορρέει από την ίδια τη θέση που κατέχει κανείς στην οργάνωση. Κατά τον Fayol ενώ η καταστατική επιβολή (τυπική) στηρίζεται στην ιεραρχική θέση, η προσωπική επιβολή (άτυπη) προέρχεται από τη γνώση, την πείρα, τις ηθικές αξίες κλπ. που πολλές φορές έχουν μεγαλύτερη ισχύ και δίνουν αίγλη στο πρόσωπο που τις κατέχει.
  2. Πειθαρχία: Πολλές φορές ακούγοντας τον όρο πειθαρχία θεωρούμε ότι πρόκειται για κάτι εντελώς επιτακτικό. Πειθαρχία είναι όμως η εσκεμμένη και συνειδητή συμμόρφωση στις λαμβανόμενες αποφάσεις και οδηγίες. Είναι μια εντελώς ελεύθερη πράξη και υπακούουν όλοι οι ελεύθεροι άνθρωποι, οι οποίοι είναι πεπεισμένοι ότι αυτό επιβάλλει ο σκοπός που επιδιώκει η επιχείρηση, άρα και αυτοί μαζί. Η πειθαρχία ως συνειδητή πλέον πράξη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη κάθε οργανωμένου συνόλου. Πειθαρχία είναι στην ουσία η υπακοή, η προθυμία, η ενεργητικότητα, η έκφραση του σεβασμού στις καθιερωμένες αρχές που πρέπει να διέπουν κάθε οργανωμένη μορφή δράσης. Στην περίπτωση απειθαρχίας επιβάλλεται η λήψη μέτρων και επιβολή κυρώσεων (σε προχωρημένη μορφή) προκειμένου να περιοριστεί η επανάληψή της και ο σωφρονισμός των υπαιτίων.
  3. Ενότητα Διοίκησης (ή εντολών): Η αρχή αυτή συνίσταται στο ότι ο καθένας μέσα στην επιχείρηση πρέπει να παίρνει εντολές από ένα προϊστάμενο, ο δε προϊστάμενος να γνωρίζει ποιους έχει υφισταμένους.
  4. Ενότητα κατεύθυνσης: Σύμφωνα με την αρχή αυτή πρέπει σε μια επιχείρηση να υπάρχει ένα ενιαίο πρόγραμμα, μια κατεύθυνση και όλες οι αποφάσεις και οι οδηγίες να κατευθύνονται προς αυτή. Βέβαια πρέπει να υπάρχουν επιμέρους προγράμματα, όμως όλα μαζί πρέπει να συντείνουν προς το γενικότερο στόχο της επιχείρησης.
  5. Αμοιβές εργασίας: Η αμοιβή της εργασίας πρέπει να είναι ανάλογη πρώτα από όλα με τους γενικότερους οικονομικούς όρους και συνθήκες (ακρίβεια ζωής, ανθηρότητα της επιχείρησης κλπ.) και ανάλογη με την παραγωγικότητα του εργαζομένου. Η αμοιβή πρέπει να ικανοποιεί και τα δύο μέρη (τον εργαζόμενο και τον εργοδότη), να υποκινεί τον εργαζόμενο να παρέχει το μέγιστο των δυνατοτήτων του και φυσικά να βρίσκεται μέσα στα όρια της λογικής και των αντικειμενικών δυνατοτήτων της επιχείρησης. Υπέρμετρες απαιτήσεις και από τις δύο πλευρές μπορεί να οδηγήσουν σε καταστρεπτικούς ανταγωνισμούς με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις και για τις δύο πλευρές. Οι διάφοροι τρόποι προσδιορισμού της αμοιβής (κατά χρόνο, τεμάχιο ή συνολική απόδοση) θα πρέπει να εξετασθούν από τη Διοίκηση που πρέπει να αποφασίσει για τον αποτελεσματικότερο τρόπο αμοιβής.
  6. Συγκέντρωση: Η συγκέντρωση της εξουσίας δεν αποτελεί ένα διοικητικό σχήμα το οποίο μπορούμε να επιλέξουμε ανά πάσα στιγμή. Τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά του πρέπει να σταθμιστούν στην κάθε ξεχωριστή περίπτωση και με βάση το συνολικό καλό πρέπει να αποφασιστεί. Γενικά όμως στις μεγάλες επιχειρήσεις και στις επιχειρήσεις με περίπλοκες εργασίες πρέπει να λειτουργεί ένα αποκεντρωτικό σύστημα εξουσίας, το οποίο στην πράξη είναι και το πιο αποτελεσματικό.
  7. Ιεραρχική κλίμακα: Ο Fayol τη θεωρεί σαν μια αλυσίδα προϊσταμένων ξεκινώντας από τα ανώτερα κλιμάκια και καταλήγοντας στα κατώτερα. Η ιεραρχία είναι μία διατεταγμένη σειρά προσώπων που δείχνουν και την πορεία που ακολουθούν οι εντολές (από πάνω προς τα κάτω) και οι αναφορές (αντίστροφα). Μερικές φορές για να γίνει πιο γρήγορα κάποια συγκεκριμένη εργασία, επιτρέπεται και η παρέκκλιση από την κανονική ιεραρχική οδό με την προϋπόθεση ότι και τα ενδιάμεσα στελέχη της ιεραρχίας θα λάβουν γνώση εκ των προτέρων και θα εγκρίνουν αυτή την ενέργεια.
  8. Τάξη: Η Οργάνωση και Διοίκηση ως επιστήμη της μεθοδικής τάξης πρέπει να χαρακτηρίζεται πρώτα από όλα η ίδια από τάξη. Με την έννοια αυτή εννοούμε ότι θα πρέπει κάθε πράγμα να έχει τη συγκεκριμένη θέση του, να υπάρχει εργονομική οργάνωση της παραγωγικής ροής και γενικότερα να μην επικρατεί αταξία.

2.5       Οι βασικές λειτουργίες της Διοίκησης

Κάθε διοικητικό στέλεχος, προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο που του έχει ανατεθεί, δραστηριοποιείται (λειτουργεί) κατάλληλα. Η δραστηριότητα (λειτουργία) του είναι πολύπλευρη και αδιαίρετη. Είναι πολύπλευρη, γιατί θα πρέπει το στέλεχος να εναρμονίσει, να συντονίσει και να καθοδηγήσει τους παραγωγικούς συντελεστές και μάλιστα το βασικότερο από αυτούς, δηλαδή τον άνθρωπο, για να επιτευχθούν οι συγκεκριμένοι στόχοι της επιχείρησης ή γενικά του οργανισμού.

Η φύση των λειτουργιών είναι αδιαίρετη, γιατί το στέλεχος θα πρέπει ταυτόχρονα να καθοδηγεί, να ελέγχει, να προγραμματίζει και να οργανώνει. Η επιστήμη, όμως, της Οργάνωσης και Διοίκησης προσπαθεί να διαχωρίσει την όλη λειτουργία του διοικητικού στελέχους σε επιμέρους λειτουργίες. Ο διαχωρισμός αυτός, έστω και πλασματικός, βοηθά στην καλύτερη ανάλυση και κατανόηση του όλου προβλήματος, τόσο για αυτούς που σπουδάζουν την επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης όσο και για τα ήδη υπάρχοντα στελέχη των επιχειρήσεων.

Τα στελέχη των επιχειρήσεων θα γνωρίζουν, για παράδειγμα, ότι όταν τους ζητούν οι ανώτεροί τους προτάσεις δράσης για το νέο επιχειρηματικό έτος, βρίσκονται στην αρχή της επιμέρους λειτουργίας που λέγεται «Προγραμματισμός και Λήψη Αποφάσεων». Όταν θέλουν να ζητήσουν μεγαλύτερη προσπάθεια από τους υφισταμένους τους, για να επιτευχθεί κάποιο αποτέλεσμα, αυτό θα το πετύχουν με τη σωστή υποκίνηση, που ανήκει στην επιμέρους λειτουργία που λέγεται «Διεύθυνση».

Για τις επιμέρους αυτές λειτουργίες υπάρχει ένα πλούσιο θεωρητικό πλαίσιο σε τεχνικές και μεθόδους, το οποίο πρέπει να γνωρίζουν τόσο αυτοί που ασκούν διοίκηση όσο και αυτοί που επιθυμούν να ασκήσουν. Δεν υπάρχει απόλυτη ομοφωνία εκ μέρους των συγγραφέων και των μελετητών σχετικά με την υποδιαίρεση της λειτουργίας της διοίκησης σε επιμέρους λειτουργίες. Για τις ανάγκες του παρόντος μαθήματος η λειτουργία της διοίκησης υποδιαιρείται και κατατάσσεται στις επιμέρους λειτουργίες ως εξής:

  • Προγραμματισμός και Λήψη Αποφάσεων
  • Οργάνωση
  • Διεύθυνση και ανθρώπινος παράγοντας
  • Έλεγχος

2.5.1        Προγραμματισμός και Λήψη Αποφάσεων

Προγραμματισμός είναι η διαδικασία καθορισμού των στόχων της επιχείρησης και η επιλογή μιας μελλοντικής πορείας δράσης για την επίτευξή τους. Επειδή ο Προγραμματισμός απαιτεί εκ των προτέρων καθορισμό δράσης, η Λήψη Αποφάσεων έχει ενσωματωθεί στη διαδικασία του Προγραμματισμού. Η σχέση μεταξύ Προγραμματισμού και Λήψης Αποφάσεων είναι τόσο στενή, ώστε πολλοί συγχωνεύουν τις δύο αυτές λειτουργίες κάτω από την κοινή ονομασία «Προγραμματισμός και Λήψη Αποφάσεων». Με τη λειτουργία αυτή:

  1. Διατυπώνονται προτάσεις μελλοντικής δράσης, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες της επιχείρησης και τις πιθανές επιδράσεις του περιβάλλοντος.
  2. Καθορίζονται οι στόχοι ή τα προβλήματα της επιχείρησης.
  3. Καθορίζονται και αναλύονται οι πιθανές εναλλακτικές λύσεις.
  4. Επιλέγεται η καλύτερη λύση.
  5. Τέλος, αρχίζει η διαδικασία του σχεδίου δράσης για υλοποίηση της απόφασης, δηλαδή, ο καθορισμός των υπο-στόχων των διαφόρων τμημάτων. Αρχίζει ο συντονισμός των λειτουργιών για την επιτυχία των στόχων της επιχείρησης.

2.5.2        Οργάνωση

Οργάνωση είναι η διαδικασία κατανομής της εργασίας μεταξύ ομάδων και ατόμων και ο συντονισμός των ενεργειών τους, με σκοπό να επιτευχθούν οι στόχοι της επιχείρησης. Με την Οργάνωση καθορίζεται, επίσης, η εξουσία και η ευθύνη των διοικητικών στελεχών και διαμορφώνονται οι διάφορες βαθμίδες εξουσίας και ευθύνης, δηλαδή τα διάφορα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας της επιχείρησης.

Στην Οργάνωση εντάσσονται και οι διαδικασίες στελέχωσης, εκείνες δηλαδή που θα εξασφαλίσουν την επιλογή του κατάλληλου προσωπικού, την εκπαίδευση και την ενεργοποίησή του. Η λειτουργία αυτή θα δημιουργήσει στην επιχείρηση το κατάλληλο κλίμα για ένα ικανοποιημένο προσωπικό.

2.5.3        Διεύθυνση και ανθρώπινος παράγοντας

Τα διοικητικά στελέχη ασχολούνται με τη λειτουργία της Διεύθυνσης όταν παρακινούν και κατευθύνουν τις ενέργειες των υφισταμένων τους, επιλύουν τις διαφορές μεταξύ αυτών και επιλέγουν τον πιο αποτελεσματικό τρόπο επικοινωνίας.

2.5.4        Έλεγχος

Η λειτουργία αυτή αναφέρεται στην αποδοτική ολοκλήρωση των στόχων της επιχείρησης. Για παράδειγμα, τίθενται τα ερωτήματα εάν πέτυχε η επιχείρηση τον επιθυμητό κύκλο εργασιών, τα επιθυμητά κέρδη, ή εάν αυξήθηκε το ενδιαφέρον των εργαζομένων για την επιτυχία των στόχων της επιχείρησης. Με αυτή τη λειτουργία μετράται ο βαθμός απόδοσης όλων των διοικητικών στελεχών, σε όλα τα επίπεδα της διοικητικής ιεραρχίας. Για το σκοπό αυτό:

  1. Καθορίζονται πρότυπα.
  2. Συγκρίνονται τα πρότυπα με τα πραγματοποιηθέντα.
  3. Γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις ενώ καταβάλλεται προσπάθεια για να επιτευχθούν οι προγραμματισμένοι στόχοι της επιχείρησης.

2.6       Τα διοικητικά στελέχη

2.6.1        Ο ρόλος των διοικητικών στελεχών στα διάφορα επίπεδα διοίκησης

Τα διοικητικά στελέχη εργάζονται σε ένα χώρο που ονομάζεται οργανισμός (ο ορισμός του οποίου έχει δοθεί στο Κεφάλαιο 1). Ο οργανισμός αυτός έχει μία δομή, η οποία περιλαμβάνει κανονισμούς όπως, για παράδειγμα, την επιλογή ορισμένων ατόμων ως «αρχηγούς», που τους δίδεται εξουσία και καθοδηγούν τους υπολοίπους. Οι κανονισμοί αυτοί μπορεί, επίσης, να περιγράφουν το έργο κάθε θέσης εργασίας, για να ξέρει ο καθένας τις αρμοδιότητές του.

Όλοι όσοι εργάζονται σε έναν οργανισμό δεν είναι διοικητικά στελέχη. Συγκεκριμένα, τα μέλη ενός οργανισμού κατατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

  • Εργάτες ή υπάλληλοι
  • Διοικητικά στελέχη

Εργάτες ή υπάλληλοι είναι τα άτομα εκείνα που τους έχει ανατεθεί η εκτέλεση κάποιου συγκεκριμένου έργου ή κάποιας συγκεκριμένης εργασίας, χωρίς να έχουν καμία ευθύνη επίβλεψης επί της εργασίας των άλλων εργαζομένων. Εργάτης ή υπάλληλος, για παράδειγμα, είναι αυτός που θα παραλάβει τις αιτήσεις για την έκδοση πιστοποιητικού σπουδών, ο ταμίας σε μια τράπεζα, ο σερβιτόρος ενός εστιατορίου, αυτός που εργάζεται σε μια σειρά παραγωγής-κατασκευής πλυντηρίων ρούχων κλπ.

Σε αντιδιαστολή με τον υπάλληλο ή εργάτη, διοικητικό στέλεχος ονομάζεται εκείνο το μέλος του οργανισμού που κατευθύνει τις δραστηριότητες των άλλων μελών του οργανισμού. Το στέλεχος μπορεί, παράλληλα με το διοικητικό του έργο, να επιτελεί και εκτελεστικό έργο. Για παράδειγμα, σε ένα μικρό συνεργείο αυτοκινήτων, ο εργοδηγός που έχει αναλάβει τα ηλεκτρολογικά των αυτοκινήτων επιτηρεί αυτούς που εργάζονται κάτω από αυτόν, αλλά εργάζεται και ο ίδιος για την ολοκλήρωση του έργου που τους έχει ανατεθεί. Επομένως, για να ασκεί κανείς διοικητικά καθήκοντα πρέπει να έχει υφισταμένους.

Τα διοικητικά στελέχη κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες, ανάλογα με το επίπεδο της διοικητικής ιεραρχίας στο οποίο ασκούν εξουσία. Έτσι, υπάρχουν στελέχη του πρώτου επιπέδου στη διοικητική ιεραρχία, του δεύτερου επιπέδου, του τρίτου επιπέδου και στελέχη που βρίσκονται στην κορυφή της διοικητικής ιεραρχίας.

Οι τίτλοι που δίδονται στα διοικητικά στελέχη των διαφόρων επιπέδων της διοικητικής ιεραρχίας ποικίλλουν και εξαρτώνται από το είδος της επιχείρησης. Έτσι, για παράδειγμα:

  1. Τα στελέχη του πρώτου επιπέδου της διοικητικής ιεραρχίας συνήθως ονομάζονται επόπτες. Σε μια βιομηχανία, τα διοικητικά στελέχη του πρώτου επιπέδου μπορεί να ονομάζονται εργοδηγοί.
  2. Τα διοικητικά στελέχη του δεύτερου επιπέδου ονομάζονται προϊστάμενοι (τμήματος, πωλήσεων περιοχής Α’, μονάδας κ.λπ.).
  3. Στο τρίτο επίπεδο της διοικητικής ιεραρχίας, στις διευθύνσεις, ο τίτλος του διοικητικού στελέχους είναι ανάλογος με το αντικείμενο της διεύθυνσης που ασκεί. Έτσι, συνήθως υπάρχει Διευθυντής Μάρκετινγκ, Παραγωγής, Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών, Προμηθειών κ.λπ.
  4. Τέλος, αυτός που βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας της ιεραρχίας μπορεί να ονομάζεται: Γενικός Διευθυντής, Διευθύνων Σύμβουλος, Αντιπρόεδρος κλπ.

2.6.2        Η σχέση διοίκησης και εκτέλεσης

Οι διαφορές μεταξύ διοίκησης και εκτέλεσης είναι σημαντικές. Είναι απολύτως απαραίτητο εκείνοι που έχουν τόσο διοικητικές όσο και εκτελεστικές αρμοδιότητες να είναι σε θέση να διακρίνουν αυτές τις διαφορές και να μην είναι της άποψης ότι όλοι πρέπει να ασχολούνται με όλα για να υπάρχει αλληλοκάλυψη.

Ως προς τη διοίκηση, κάθε μεσαίο διοικητικό στέλεχος αποτελεί για το χώρο του μία μικρογραφία του Γενικού Διευθυντή. Φυσικά δεν έχει τις δικές του γενικές αρμοδιότητες όμως μπορεί να εφαρμόσει στον τομέα του στόχους που να είναι εφικτοί και να προάγουν το γενικό καλό. Δεν έχει την αρμοδιότητα της οργάνωσης της εργασίας στην επιχείρηση, όμως μπορεί να οργανώνει αποτελεσματικά την εργασία των ανθρώπων που ηγείται. Είναι ο άμεσος συνδετικός κρίκος της επιχείρησης (ως οργανωσιακής δομής) με τους εργαζομένους και πολλά θέματα (ισορροπίες) εξαρτώνται από τις σχέσεις του με τους υφισταμένους του και από τον τρόπο που υλοποιεί τις εντολές της Διοίκησης. Πρέπει να μεριμνά για τη σωστή λειτουργία των τμημάτων, να φροντίζει να επιλύονται τα προβλήματα άμεσα και να μην συσσωρεύονται, να εκμεταλλεύεται και να στηρίζεται στις ικανότητες των συνεργατών του και να προσπαθεί να μην επιβάλει με άκομψο τρόπο τις απόψεις του, αλλά να πείθει και να δέχεται παρατηρήσεις και υποδείξεις και να τις υλοποιεί όταν διαπιστώνει ότι έχει άδικο. Πολλές φορές οι αντιδικίες προέρχονται από εγωιστικές τάσεις και μη κατανόηση του ρόλου του καθενός. Για την επίτευξη όλων αυτών πρέπει να έχει τις γνώσεις και τις ικανότητες που χρειάζεται. Η εκπαίδευση και η συνεχής (εφ’ όρου ζωής) μετεκπαίδευσή του αποτελεί το μοναδικό τρόπο για να μπορεί να επιβληθεί.

Ως προς την εκτέλεση, αυτή αφορά μια διαφορετική εργασία και απαιτεί άλλες γνώσεις και ικανότητες, γιατί ο ρόλος της είναι διαφορετικός. Μπορεί ο ρόλος της να είναι αποκλειστικά εκτελεστικός, δηλαδή η υλοποίηση των αποφάσεων των ανωτέρων, ωστόσο δεν πρέπει να στερείται συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και δυνατότητας προτάσεων για βελτιώσεις της παραγωγικής διαδικασίας ή του προϊόντος. Σε πολλές επιχειρήσεις υπάρχουν σχετικά μέτρα υποκίνησης των εργαζομένων (ηθικά και χρηματικά) προκειμένου οι τελευταίοι να συμβάλλουν στη βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας ή των παραγόμενων προϊόντων. Δεν πρέπει όμως στο όνομα της πρωτοβουλίας να παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τις εντολές γιατί υπάρχει ο κίνδυνος λαθών με τεράστιες συνέπειες για την επιχείρηση.

2.7       Οι σύγχρονες τάσεις της Οργάνωσης και Διοίκησης

Όλες οι επιστήμες χαρακτηρίζονται από μια δυναμική, αυτό όμως συμβαίνει ιδιαίτερα στην επιστήμη της Οργάνωσης και Διοίκησης, αφού επηρεάζεται άμεσα από τις μεταβλητές δυνάμεις του περιβάλλοντος. Έτσι, κατά καιρούς, γίνεται λόγος στον κόσμο των επιχειρήσεων, τόσο από τους θεωρητικούς επιστήμονες όσο και από τα στελέχη των επιχειρήσεων, για διάφορες θεωρίες και έννοιες, όπως:

  • Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (Total Quality Management)
  • Επιχειρηματικός Επανασχεδιασμός (Business Re-engineering)
  • Διοίκηση Πληροφοριών και Γνώσης (Knowledge Management)
  • Διοίκηση Κινδύνου (Risk Management)

2.7.1        Διοίκηση Ολικής Ποιότητας

Στο σημερινό έντονα ανταγωνιστικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο δραστηριοποιούνται οι επιχειρήσεις, η ποιότητα είναι άκρως αναγκαία και θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της επιχειρησιακής στρατηγικής τους. Η παραγωγή προϊόντων και η παροχή υπηρεσιών ποιότητας απαιτούν πλήρη δέσμευση, προς την κατεύθυνση αυτή, ολόκληρης της επιχείρησης. Με βάση αυτή τη θεώρηση έχει αναπτυχθεί μια θεωρία που έχει ως σκοπό να τονίσει αυτή την ανάγκη και δίνει την κατευθυντήρια γραμμή για την επιτυχία αυτού του στόχου, η οποία ονομάζεται Διοίκηση Ολικής Ποιότητας (Total Quality Management).

Το επιχειρηματικό περιβάλλον απαιτεί σήμερα από τα διοικητικά στελέχη να αναπτύσσουν συνεχώς τις κατάλληλες στρατηγικές, προκειμένου να διατηρήσουν το μερίδιο της αγοράς που κατέχει η επιχείρησή τους. Η προσπάθεια των στελεχών θα είναι οπωσδήποτε μεγαλύτερη εάν βάλουν ως στόχο την αύξηση του μεριδίου αυτού.

Η τιμή έπαψε να είναι ο βασικός καθοριστικός παράγοντας επιλογής για τους καταναλωτές. Η ποιότητα έχει αντικαταστήσει την τιμή. Έρευνες δείχνουν ότι οκτώ στους δέκα αγοραστές, στη διεθνή βιομηχανική και καταναλωτική αγορά, θεωρούν την ποιότητα ίσης ή μεγαλύτερης σημασίας από την τιμή κατά το στάδιο της απόφασης αγοράς.

Πολλές μεγάλες επιχειρήσεις έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη να αναπτύξουν μια σαφή στρατηγική γύρω από την αρχή της ποιότητας. Αυτό το επιτυγχάνουν με την αποδοχή της θεωρίας της Ολικής Ποιότητας. Η υιοθέτηση, όμως, της θεωρίας αυτής δεσμεύει την εταιρεία να αποδεχθεί ορισμένα από τα χαρακτηριστικά της, όπως:

  1. Η ποιότητα δεν είναι ούτε τεχνική λειτουργία ούτε αφορά ένα τμήμα της επιχείρησης. Είναι μια συστηματική διαδικασία που επεκτείνεται σε ολόκληρη την επιχείρηση.
  2. Η ποιότητα είναι φροντίδα όλων, για αυτό θα πρέπει να υπάρχει η κατάλληλη οργανωτική δομή στην επιχείρηση για την εφαρμογή της θεωρίας της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας.
  3. Πρέπει να δίνεται έμφαση στη βελτίωση της ποιότητας σε ολόκληρη την επιχειρησιακή δραστηριότητα, και όχι μόνο στο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας. Είναι απαραίτητος ο προσανατολισμός προς την κατεύθυνση αυτή των λειτουργιών Μάρκετινγκ, Έρευνας και Ανάπτυξης Προϊόντων, Προμηθειών, καθώς και όλων των υπηρεσιών που απαιτούνται για την υποστήριξη ενός προϊόντος ποιότητας.
  4. Η επίτευξη της ποιότητας πρέπει να προωθείται με κριτήρια εξωτερικά (του καταναλωτή – πελάτη), και όχι εσωτερικά (της επιχείρησης). Πρέπει να βασίζεται στις επιθυμίες και ανάγκες του αγοραστή, και όχι σε εσωτερικές προοπτικές, όπως είναι η απόδοση.
  5. Τα μέτρα για την επίτευξη της ποιότητας πρέπει να στηρίζονται στην κατάλληλη νέα τεχνολογία, αρχίζοντας από το σχεδιασμό μέχρι τη μέτρηση και τον έλεγχο της ποιότητας με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή.
  6. Η επίτευξη εκτεταμένης βελτίωσης της ποιότητας πρέπει να βασίζεται στη συμμετοχή και στη συμβολή όλων των εργαζομένων, και όχι σε μια ομάδα ειδικών.

2.7.2        Επιχειρηματικός Επανασχεδιασμός

Ο επιχειρηματικός επανασχεδιασμός επικεντρώνεται στην οργάνωση της επιχείρησης μέσω των διεργασιών και όχι μέσω των λειτουργικών τμημάτων. Με τον επιχειρηματικό επανασχεδιασμό επιχειρείται ο ριζικός επανασχεδιασμός των διεργασιών μιας επιχείρησης, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της. Ο επιχειρηματικός επανασχεδιασμός έχει ευρύτερη εφαρμογή στη λειτουργία της παραγωγής.

Με την εφαρμογή του επιχειρηματικού επανασχεδιασμού στον τομέα της παραγωγής διαπιστώνεται πως πολλές θέσεις εργασίας δεν είναι απαραίτητες και ότι πρέπει να καταργηθούν. Για να έχει επιτυχία αυτή η θεώρηση στην επιχείρηση θα πρέπει πρώτα να γίνει αποδεκτή από τα διευθυντικά στελέχη της και στη συνέχεια αυτά να προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές.

2.7.3        Διοίκηση Πληροφοριών και Γνώσης

Η ανάγκη για ευαισθητοποίηση στις μεταβολές των απαιτήσεων των πελατών οδηγεί στην ανάγκη άμεσης συλλογής πληροφοριών, άμεσης Λήψης Αποφάσεων και άμεσης υλοποίησης αυτών, στοιχεία που αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά του σύγχρονου οικονομικού περιβάλλοντος.

Είναι γεγονός ότι η ικανότητα της επιχείρησης να μαθαίνει και να αλλάζει πιο γρήγορα από τους ανταγωνιστές της ίσως είναι το μόνο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα που δεν αντιγράφεται. Κατά συνέπεια, η κερδοφόρα ανάπτυξη μιας επιχείρησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, από την ικανότητα της να μαθαίνει, τον τρόπο με τον οποίον η επιχείρηση αυτή μπορεί να αξιοποιεί τη γνώση που αποκτά προκειμένου να καταστεί ευέλικτη, γιατί έτσι μόνο θα κατορθώσει να υλοποιήσει τους μελλοντικούς της στόχους. Επομένως, σε ένα επιχειρηματικό περιβάλλον ανοιχτό στην παγκόσμια αγορά και ταυτόχρονα μη προβλέψιμο, η διαχείριση της γνώσης και η μάθηση αναδεικνύονται ως αναγκαία και αναπόσπαστα στοιχεία της στρατηγικής μιας επιχείρησης.

Οι ροές γνώσεων περιλαμβάνουν το σύνολο των διαδικασιών, γεγονότων και δραστηριοτήτων μέσω των οποίων δεδομένα, πληροφορίες, και γνώσεις μετασχηματίζονται από τη μια κατάσταση στην άλλη. Ένα Γενικό Μοντέλο Γνώσεων χρησιμοποιείται για να απλοποιεί την ανάλυση της ροής των γνώσεων. Το μοντέλο οργανώνει τη ροή των γνώσεων σε τέσσερις βασικές περιοχές δραστηριότητας:

Δημιουργία γνώσεων: Αυτή αφορά στις δραστηριότητες που συνδέονται με την εισαγωγή νέων γνώσεων στο σύστημα και περιλαμβάνει την ανάπτυξη, την ανακάλυψη και την αφομοίωση γνώσεων.

Διατήρηση γνώσεων: Περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που διαφυλάσσουν τις γνώσεις και επιτρέπουν να παραμείνουν στο σύστημα μετά την εισαγωγή τους. Περιλαμβάνει, επίσης, εκείνες τις δραστηριότητες που διατηρούν τη βιωσιμότητα των γνώσεων εντός του συστήματος.

Μεταβίβαση γνώσεων: Αναφέρεται στις δραστηριότητες που συνδέονται με τη ροή των γνώσεων από ένα μέρος σε άλλο. Περιλαμβάνει την επικοινωνία, τη μετάφραση, τη συνομιλία, το φιλτράρισμα και την εξήγηση.

Χρησιμοποίηση γνώσεων: Περιλαμβάνει τις δραστηριότητες και τα γεγονότα που συνδέονται με την εφαρμογή των γνώσεων στις επιχειρηματικές διεργασίες.

Το Γενικό Μοντέλο των Γνώσεων καθορίζει τη διαδοχή των περιοχών δραστηριότητας με αιτιατή αλληλουχία. Όμως, στην πραγματικότητα, όλες οι ροές γνώσεων, εκτός από τις πιο αυστηρά αυτοματοποιημένες, περιλαμβάνουν πολύπλοκα συστήματα που αποτελούνται κυρίως από μη συγχρονικές διαδικασίες. Το μοντέλο είναι πολύτιμο, ακριβώς επειδή συσχετίζει ατομικές, εξαιρετικά δυναμικές συμπεριφορές και διαδικασίες με περιοχές γενικής δραστηριότητας. Τέλος, το μοντέλο επιτρέπει στους αναλυτές να ανακαλύπτουν ατομικές ροές γνώσεων βοηθώντας τους να εξετάζουν και να κατανοούν με ποιον τρόπο οι γνώσεις καθιστούν δυνατές συγκεκριμένες πράξεις και αποφάσεις.

2.7.4        Διοίκηση Κινδύνου

Κάθε επιχείρηση διατρέχει πολλούς κινδύνους. Τα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχείρησης είναι εκτεθειμένα σε κινδύνους, όπως καταστροφές από φωτιά, πλημμύρες, τυφώνες και άλλες θεομηνίες. Επίσης, τα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχείρησης μπορεί να καταστραφούν από βανδαλισμούς, σαμποτάζ ή από άλλες ταραχές. Οι κίνδυνοι αυτοί είναι δυνατόν να στοιχίσουν τη ζωή μιας επιχείρησης. Έτσι, τα στελέχη της επιχείρησης θα πρέπει να βρουν τρόπους για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και αυτό το επιτυγχάνουν με τη βοήθεια της Διοίκησης Κινδύνου.

Ως κίνδυνος ορίζεται η πιθανότητα να υποστεί ένα άτομο ή μια επιχείρηση ζημιά. Υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες κινδύνων:

Ο κερδοσκοπικός κίνδυνος: Κερδοσκοπικός είναι ο κίνδυνος όπου υπάρχει πιθανότητα να χάσει ή να κερδίσει κανείς. Μια επιχείρηση που επενδύει μεγάλα ποσά στην ανάπτυξη νέων προϊόντων αναλαμβάνει έναν κερδοσκοπικό κίνδυνο. Εάν οι πωλήσεις των νέων προϊόντων δεν καλύψουν το κόστος ανάπτυξης, παραγωγής και πώλησής τους, τότε η επιχείρηση έχει ζημιά. Σε όλα τα είδη των επιχειρήσεων τα διοικητικά στελέχη αναλαμβάνουν πάντα έναν αριθμό κερδοσκοπικών κινδύνων.

Ο καθαρός κίνδυνος: Αντίθετα με τον κερδοσκοπικό κίνδυνο, ο καθαρός κίνδυνος είναι πάντα δυσμενής. Ένα καλό παράδειγμα καθαρού κινδύνου είναι η ζημιά σε περιουσιακά στοιχεία από πυρκαγιά.

Η διαδικασία που ακολουθεί η Διοίκηση Κινδύνου αποτελείται από τα ακόλουθα στάδια:

  1. Προσδιορισμός του κινδύνου.
  2. Εκτίμηση του κινδύνου.
  3. Υιοθέτηση μιας μεθόδου για την αντιμετώπιση του κινδύνου.

Υπάρχουν τρεις βασικές μέθοδοι, τις οποίες χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων. Αυτές είναι οι ακόλουθες:

Η αποφυγή του κινδύνου: Με τη μέθοδο αυτή η επιχείρηση προσπαθεί να αποφύγει όσο το δυνατόν περισσότερους κινδύνους. Για να αποφύγει, για παράδειγμα, τον κίνδυνο της φωτιάς στο κτήριο, ενοικιάζει το χώρο στον οποίο θα εγκαταστήσει τη βιοτεχνία ή βιομηχανία, αντί να τον αγοράσει.

Η μείωση του κινδύνου: Αρκετές φορές είναι αδύνατον να αποφύγει κανείς τον κίνδυνο, μπορεί όμως να τον μειώσει. Πολλές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν συστήματα συναγερμού ή τοποθετούν αυτόματα συστήματα πυρόσβεσης στα επικίνδυνα σημεία της εγκατάστασης, προκειμένου να περιορίσουν τον κίνδυνο πυρκαγιάς,

Η ασφάλιση του κινδύνου: Με τη μέθοδο αυτή η επιχείρηση πληρώνει ένα ασφάλιστρο και έτσι μεταφέρει τον κίνδυνο στην ασφαλιστική εταιρεία.

3          Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ

3.1       Η διαδικασία του Προγραμματισμού

Προγραμματισμός είναι η διαδικασία καθορισμού των στόχων και η επιλογή μιας μελλοντικής πορείας δράσης για την επίτευξη των στόχων αυτών.

Ο Προγραμματισμός γεφυρώνει το κενό ανάμεσα στη θέση που βρισκόμαστε τώρα και σε εκείνη που στοχεύουμε να βρεθούμε μελλοντικά. Με άλλα λόγια, ο Προγραμματισμός βοηθά στην υλοποίηση των στόχων της επιχείρησης στο απώτερο μέλλον και όχι, βέβαια, την επόμενη μέρα. Το μέλλον, όμως, δεν προβλέπεται. Παρά ταύτα, τα διοικητικά στελέχη είναι υποχρεωμένα να προσπαθούν να καθορίζουν τι θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον εάν υιοθετούσαν τη μία ή την άλλη πορεία δράσης. Έτσι, ο Προγραμματισμός ασχολείται με τη μελλοντική αποτελεσματικότητα των αποφάσεων που θα ληφθούν σήμερα. Για να γίνει περισσότερο κατανοητή η λειτουργία του Προγραμματισμού, είναι χρήσιμο να παρουσιαστεί η διαδικασία του.

Οι φάσεις του Προγραμματισμού είναι επαναλαμβανόμενες και αλληλοεπηρεαζόμενες και πρέπει να εξετάζονται ταυτόχρονα.

Πρώτη φάση – Καθορισμός των στόχων: Η πρώτη φάση της διαδικασίας του Προγραμματισμού είναι ο καθορισμός των στόχων της επιχείρησης. Οι στόχοι αποτελούν, βασικά, το σημείο εκκίνησης, αφού παρέχουν την κατεύθυνση για όλες τις άλλες λειτουργίες της διοίκησης. Αφετηρία των στόχων αποτελούν οι εκάστοτε παρουσιαζόμενες ευκαιρίες στο περιβάλλον της επιχείρησης. Για παράδειγμα, οι ιδέες για νέα προϊόντα ή υπηρεσίες προς ικανοποίηση συγκεκριμένων αναγκών των καταναλωτών αποτελούν την αφετηρία επιλογής των νέων στόχων για μια επιχείρηση.

Δεύτερη φάση – Προτάσεις των διοικητικών στελεχών: Μετά τον καθορισμό των στόχων, τα διοικητικά στελέχη θα πρέπει να αναπτύξουν προτάσεις σχετικά με το μελλοντικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα υλοποιηθούν οι στόχοι. Αυτό συνίσταται, βασικά, στην πρόβλεψη των γεγονότων ή των συνθηκών εκείνων που είναι δυνατόν να επηρεάσουν την επίτευξη των στόχων.

Τρίτη φάση – Λήψη Αποφάσεων: Η τρίτη φάση της διαδικασίας του Προγραμματισμού περιλαμβάνει την επιλογή της εναλλακτικής λύσης που θα συμβάλλει καλύτερα στην υλοποίηση των στόχων της επιχείρησης. Τα στάδια για τη λήψη μιας απόφασης είναι:

  1. Ο προσδιορισμός των διαφόρων εναλλακτικών λύσεων.
  2. Η ανάλυση των εναλλακτικών λύσεων.
  3. Η επιλογή της καλύτερης εναλλακτικής λύσης.

Τέταρτη φάση – Εφαρμογή του προγράμματος δράσης: Από τη στιγμή που έχει υιοθετηθεί ένα πρόγραμμα δράσης, αυτό πρέπει να εφαρμοστεί. Τα προγράμματα από μόνα τους δεν εγγυώνται την επιτυχία μιας επιχείρησης. Τα διοικητικά στελέχη θα πρέπει να πάρουν την πρωτοβουλία να μετατρέψουν τα προγράμματα σε δράση.

Πέμπτη φάση – Αξιολόγηση του προγράμματος: Τελικά, τα προγράμματα και οι εφαρμογές τους πρέπει να υποβάλλονται συνεχώς σε έλεγχο. Ο έλεγχος αυτός πρέπει να γίνεται τόσο κατά τη διάρκεια της υλοποίησης των προγραμμάτων όσο και μετά την ολοκλήρωσή τους. Όλα τα διοικητικά στελέχη είναι υπεύθυνα για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων του Προγραμματισμού. Η σύγκριση των πραγματικών αποτελεσμάτων με τα αναμενόμενα είναι αναγκαία, γιατί έτσι βελτιώνεται η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων που ήδη υλοποιούνται. Επίσης, με το σύστημα της επαναπληροφόρησης που διαθέτουν οι επιχειρήσεις, θα γίνει καλύτερη επεξεργασία των μελλοντικών προγραμμάτων που πρόκειται να εκπονηθούν.

3.2       Η αναγκαιότητα του Προγραμματισμού

Ο Προγραμματισμός είναι απαραίτητος για κάθε επιχειρηματική δραστηριότητα. Η αναγκαιότητα του Προγραμματισμού γίνεται περισσότερο εμφανής από τους παρακάτω λόγους:

Το περιβάλλον της επιχείρησης είναι δυναμικό: Τα πάντα μεταβάλλονται. Αυτό ισχύει σήμερα για την ελληνική επιχείρηση περισσότερο παρά ποτέ. Το οικονομικό, τεχνολογικό, κοινωνικό και νομικό περιβάλλον της επιχείρησης μεταβάλλονται με ραγδαίους ρυθμούς. Σε αυτό το περιβάλλον καλείται η σημερινή επιχείρηση να αναπτύξει τη δική της προσαρμοστικότητα. Η επιχείρηση θα πετύχει την προσαρμογή της στις αλλαγές του περιβάλλοντος μόνο με τη βοήθεια της λειτουργίας του Προγραμματισμού. Ο αποτελεσματικός Προγραμματισμός επιτρέπει στο διοικητικό στέλεχος να είναι σε θέση να επηρεάζει το μέλλον και όχι απλώς να το αποδέχεται. Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το άγνωστο με ακρίβεια 100%, η πείρα δείχνει ότι είναι καλύτερο να βαδίζει κανείς προς το μέλλον με κάποια προετοιμασία.

Η σημερινή παραγωγή είναι εντάσεως κεφαλαίου: Λόγω της τεχνολογικής προόδου, η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη να προσαρμόζεται στις αλλαγές του περιβάλλοντος, που μεταφράζεται σε αποδοχή της νέας τεχνολογίας και των νέων μεθόδων παραγωγής. Ζούμε στην εποχή του αυτοματισμού, το οποίο σημαίνει για την επιχείρηση δέσμευση μεγάλων κεφαλαίων σε αυτόματο μηχανολογικό εξοπλισμό. Ο φορέας της σημερινής επιχείρησης, προκειμένου να προχωρήσει σε μια νέα επένδυση, δηλαδή στην αγορά ενός αυτόματου μηχανήματος, πρέπει να είναι σχεδόν βέβαιος πως για 3-5 έτη θα έχει μια εξασφαλισμένη αγορά για τα προϊόντα που θα παράγει το αυτόματο μηχάνημα. Το χρονικό αυτό διάστημα των 3-5 ετών μπορεί να είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο, ανάλογα με το ύψος της επένδυσης και το είδος του παραγόμενου προϊόντος. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι η σημερινή επιχείρηση έχει ανάγκη από ένα μακροχρόνιο και συστηματικό Προγραμματισμό. Για να υπάρξει, όμως, ένας τέτοιου είδους Προγραμματισμός, τα διοικητικά στελέχη πρέπει να διαθέτουν ειδικές γνώσεις, ευρύτητα πνεύματος και δημιουργική φαντασία και η επιχείρηση να φροντίζει για την ανεύρεση και πρόσληψη στελεχών με τέτοιες ικανότητες.

Ο Προγραμματισμός δείχνει την κατεύθυνση και παρέχει ένα αίσθημα ευθύνης: Χωρίς προγράμματα οι επιχειρήσεις περιορίζονται στο να αντιδρούν απλώς στα καθημερινά γεγονότα που συμβαίνουν στο περιβάλλον τους. Αντίθετα, ο Προγραμματισμός, επικεντρώνοντας την προσοχή σε συγκεκριμένους στόχους, βοηθά τα διοικητικά στελέχη να παίρνουν αποφάσεις για το μέλλον στα πλαίσια μιας ευρύτερης προοπτικής. Επίσης, αυτός ο κοινός στόχος κάνει τα διοικητικά στελέχη ικανά να συντονίζουν και να ενοποιούν τις ενέργειές τους. Για παράδειγμα, για να συνεργαστούν αποτελεσματικά ξεχωριστά τμήματα της επιχείρησης (μάρκετινγκ, παραγωγή, λογιστήριο κλπ.), πρέπει να υπάρχει ένα ουσιαστικό και ολοκληρωμένο πρόγραμμα, που να δείχνει την κατεύθυνση. Επίσης, όλοι οι εργαζόμενοι επωφελούνται από τον Προγραμματισμό. Από τη στιγμή που οι στόχοι μιας επιχείρησης έχουν καθοριστεί σαφώς, οι εργαζόμενοι μπορούν να ελέγχουν σε ποιο βαθμό η εργασία τους συμβάλλει στην επίτευξη αυτών των στόχων. Στη συνέχεια, όταν οι στόχοι επιτευχθούν, οι εργαζόμενοι μπορούν και πρέπει να μοιράζονται το αίσθημα της επιτυχίας. Να αισθάνονται, δηλαδή, πως αυτοί είναι οι δημιουργοί, οι βασικοί συντελεστές που βοήθησαν την επιχείρηση να υλοποιήσει τους στόχους της. Εάν αυτό το αίσθημα ενισχυθεί με την ενημέρωση και ενθάρρυνση των εργαζομένων, αυτοί μπορεί να βοηθήσουν αποτελεσματικά τόσο κατά το στάδιο εκπόνησης των προγραμμάτων όσο και κατά την υλοποίησή τους.

Από τον Προγραμματισμό εξαρτώνται οι άλλες λειτουργίες της διοίκησης: Χωρίς προγράμματα ως οδηγό, όλες οι άλλες λειτουργίες της διοίκησης είναι περιορισμένης αξίας. Ο Προγραμματισμός βάζει τη βάση για τις άλλες λειτουργίες της διοίκησης. Από αυτή την άποψη είναι μοναδικός, αφού συνεπάγεται τον καθορισμό των στόχων της επιχείρησης. Αυτό και μόνο δίνει στον Προγραμματισμό την πρωτοκαθεδρία. Οι στόχοι πρέπει να καθορίζονται προτού ληφθούν αποφάσεις, για το ποια θα είναι, για παράδειγμα, η καλύτερη Οργάνωση, Στελέχωση και Καθοδήγηση του προσωπικού και ποιος τελικά θα είναι ο καλύτερος Έλεγχος για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι. Από τη στιγμή που θα καθοριστούν οι στόχοι, τα διοικητικά στελέχη μπορούν να οργανώσουν τη δομή της επιχείρησης προκειμένου να πετύχουν την πραγματοποίησή τους. Όταν δημιουργηθεί η δομή της επιχείρησης, προσλαμβάνεται το κατάλληλο προσωπικό και τα διοικητικά στελέχη μπορούν να στρέψουν την προσοχή τους στην αποτελεσματική Διεύθυνση και στην ανάπτυξη θετικών διαπροσωπικών σχέσεων. Τέλος, με τον Έλεγχο κρίνεται αν οι στόχοι της επιχείρησης έχουν εκπληρωθεί.

3.3       Καθορισμός στόχων

Μια αρκετά διαδεδομένη προσέγγιση της διοίκησης των επιχειρήσεων είναι η Διοίκηση βάσει Στόχων (Management by Objectives). Η Διοίκηση βάσει Στόχων είναι ένα σύστημα διοίκησης κατά το οποίο, αυτός που προΐσταται μιας διοικητικής ιεραρχίας θέτει για κάθε υφιστάμενό του σαφείς στόχους, που πρέπει να επιτευχθούν.

Η φιλοσοφία αυτής της προσέγγισης είναι να εισαγάγει όλα τα στελέχη στο συγκεκριμένο στόχο της επιχείρησης, έτσι ώστε να κάνουν το στόχο της επιχείρησης δικό τους στόχο. Μόλις το πρόβλημα (δηλαδή ο στόχος) γίνει κατανοητό από τα στελέχη και γενικά από όλους τους εργαζόμενους μιας επιχείρησης, αυτοί θα προσπαθήσουν να δώσουν λύση στο πρόβλημα. Με άλλα λόγια, σε αυτή την περίπτωση τα στελέχη όλων των επιπέδων της διοικητικής ιεραρχίας θα δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους προκειμένου να υλοποιηθεί ο στόχος ή οι στόχοι που έχουν τεθεί από την επιχείρηση. Για να γίνει, όμως, αποδεκτός ο υπο-στόχος από τον υφιστάμενο, θα πρέπει ο στόχος αυτός να συζητηθεί και να επεξηγηθεί από κοινού μεταξύ προϊσταμένου και υφισταμένου. Τονίζεται ότι με βάση τους στόχους και υπο-στόχους που έχουν τεθεί και το βαθμό υλοποίησής τους γίνεται η εκτίμηση της απόδοσης κάθε στελέχους της επιχείρησης.

3.3.1        Η διαδικασία της Διοίκησης βάσει Στόχων

Η διαδικασία της Διοίκησης βάσει Στόχων αναλύεται σε πέντε στάδια.

Στάδιο 1 – Συζήτηση για τις απαιτήσεις της εργασίας: Ο προϊστάμενος συναντάται με τον υφιστάμενο για να συζητήσουν τις απαιτήσεις της εργασίας που καλείται ο υφιστάμενος να εκτελέσει. Η επικοινωνία είναι βασικό στοιχείο σε αυτό το στάδιο. Ο προϊστάμενος πρέπει να ενημερώσει τον υφιστάμενο για τους στόχους που έχει θέσει η διοίκηση της επιχείρησης. Να του εξηγήσει ποιο ακριβώς «κομμάτι» από το γενικό στόχο πρέπει να αναλάβει ο υφιστάμενος, προκειμένου η επιχείρηση να επιτύχει το στόχο της. Σε αυτό το στάδιο δίνεται η ευκαιρία στον υφιστάμενο να καταλάβει ποιες θα πρέπει να είναι οι προτεραιότητές του, προκειμένου να εκτελέσει το έργο που θα του ανατεθεί.

Στάδιο 2 – Ανάπτυξη των ειδικών στόχων του υφισταμένου: Εδώ ο υφιστάμενος αναπτύσσει τους δικούς του ειδικούς στόχους, προκειμένου να εκτελέσει το έργο που του έχει ανατεθεί από το γενικότερο στόχο, σύμφωνα με όσα συμφωνήθηκαν στο πρώτο στάδιο. Οι ειδικοί στόχοι πρέπει να είναι: (α) σαφείς και σύντομοι, (β) κατορθωτοί, (γ) μετρήσιμοι, (δ) απόλυτα σύμφωνοι με τους γενικούς στόχους της επιχείρησης, και (ε) να συνοδεύονται με την προβλεπόμενη ημερομηνία ολοκλήρωσης τους.

Στάδιο 3 – Συζήτηση των ειδικών στόχων του υφισταμένου: Κατά το στάδιο αυτό, ο προϊστάμενος συναντά τον υφιστάμενο και συζητά τους ειδικούς στόχους τους οποίους έχει θέσει ο τελευταίος, προκειμένου να εκτελέσει το έργο που του είχε ανατεθεί κατά το πρώτο στάδιο. Συμφωνούνται από κοινού οι ειδικοί αυτοί στόχοι. Έτσι ο υφιστάμενος γνωρίζει πλέον ξεκάθαρα ποιο είναι το έργο που πρέπει να εκτελέσει και με ποια σειρά.

Στάδιο 4 – Καθορισμός των προτύπων και σημείων ελέγχου: Από πολύ νωρίς πρέπει, από κοινού μεταξύ προϊσταμένου και υφισταμένου, να καθορίζονται πρότυπα και σημεία ελέγχου για την ολοκλήρωση του έργου που έχει ανατεθεί στο δεύτερο. Τα σημεία ελέγχου παρέχουν την ευκαιρία να γίνουν τυχόν διορθώσεις στους ειδικούς στόχους, εξαιτίας αλλαγών που πηγάζουν από τη διοίκηση της επιχείρησης ή από εξωτερικούς παράγοντες. Συνήθως, αποφασίζονται ένα ή δύο σημεία ελέγχου κατά την περίοδο εκτέλεσης του έργου.

Στάδιο 5 – Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων: Με την ολοκλήρωση του έργου, ο προϊστάμενος και ο υφιστάμενος αποφασίζουν από κοινού να αξιολογήσουν το έργο που έχει ανατεθεί στον υφιστάμενο. Η αξιολόγηση θα πρέπει να είναι αμερόληπτη και η συζήτηση πρέπει να διεξαχθεί σε χαμηλούς τόνους. Εάν τα αποτελέσματα είναι θετικά, ο υφιστάμενος θα πρέπει να λάβει την αναμενόμενη αναγνώριση για το έργο του.

3.3.2        Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της Διοίκησης βάσει Στόχων

Η εμπειρία δείχνει πως υπάρχουν πλεονεκτήματα αλλά και προβλήματα κατά την εφαρμογή της Διοίκησης βάσει Στόχων. Το σύστημα αυτό διοίκησης, επειδή έχει μεγάλη εφαρμογή στους διάφορους τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας, είναι φυσικό να συγκεντρώνει πολλούς επαίνους αλλά και πολλές επικρίσεις. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι τα προβλήματα δεν οφείλονται τόσο στην ίδια τη μέθοδο αλλά στην κακή εφαρμογή της από μέρους της διοίκησης της επιχείρησης. Στον Πίνακα 2 αναφέρονται ορισμένα από τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα αυτής της μεθόδου.

ΜειονεκτήματαΠλεονεκτήματα
Να μην υπάρχει αρκετή υποστήριξη από τη διοίκηση της επιχείρησης.Βελτιώνει την επικοινωνία μεταξύ προϊσταμένου και υφισταμένου.
Σε περίπτωση επιτυχίας του στόχου να μην αναγνωρίζεται η συμβολή του υφισταμένου.Βελτιώνει τη χρησιμοποίηση των εισροών (προσωπικό, ενέργεια, πρώτες ύλες κλπ.).
Οι στόχοι να μην καθορίζονται τέλεια.Βοηθά στην ανάπτυξη των υφισταμένων.
Να δημιουργείται γραφειοκρατία.Βοηθά στην απόδοση των εργαζομένων.
Να μην υπάρχει σωστή καθοδήγηση για την ολοκλήρωση του έργου που έχει ανατεθεί.Βελτιώνει τα κριτήρια για την αξιολόγηση του έργου των εργαζομένων.
Αδυναμία τροποποίησης στόχων, εάν αυτό χρειαστεί.Βοηθά στο γενικό Προγραμματισμό της επιχείρησης.
Να υπάρχει σπατάλη χρόνου. 
Η αξιολόγηση να μην είναι αμερόληπτη. 

Πίνακας 2: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της Διοίκησης βάσει Στόχων

3.4       Διατύπωση πολιτικής

Πολιτικές είναι το σύνολο των κατευθυντηρίων οδηγιών που διευκολύνουν τα διοικητικά στελέχη στη λήψη των αποφάσεων και στη δράση τους, αφήνοντάς τους περιθώρια ανάληψης πρωτοβουλιών μέσα στα πλαίσια που αυτές ορίζουν. Σε κάθε οργανισμό διαμορφώνονται αναγκαστικά πολλές πολιτικές σε κάθε λειτουργία του, για παράδειγμα πολιτικές μάρκετινγκ (πχ. «δυναμική διείσδυση στα Βαλκάνια», «προσφορά εξειδικευμένων υπηρεσιών»), πολιτικές προσωπικού (πχ. «παροχή κινήτρων που ικανοποιούν τη δημιουργική διάθεση των εργαζομένων»), πολιτικές παραγωγής (πχ. «ανάπτυξη της καθετοποιημένης παραγωγής», «παραγωγή μόνο ανακυκλώσιμων προϊόντων»).

Η επιλογή των πολιτικών σε όλους τους τομείς της λειτουργίας των επιχειρήσεων αντικατοπτρίζει τη γενική οργανωσιακή κουλτούρα, παρόλο που πολλές φορές επιβάλλονται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως για παράδειγμα από τη δύναμη επιρροής των εργατικών σωματείων, των κυβερνητικών πολιτικών, του ανταγωνισμού, κλπ. Επιπλέον, πολλές πολιτικές παράγονται από το εσωτερικό περιβάλλον των οργανισμών, από τη διοίκηση του ανώτερου επιπέδου ή από αποφάσεις που σε προηγούμενες χρονικές περιόδους είχαν ληφθεί.

Οι εύστοχα διατυπωμένες πολιτικές εξασφαλίζουν:

  1. Σταθερότητα δράσης σε ολόκληρο τον οργανισμό.
  2. Συντονισμό αποφάσεων και ενεργειών.
  3. Ενότητα κατεύθυνσης και εντολών.
  4. Συνέπεια προγραμμάτων και διαδικασιών.
  5. Διατήρηση υγιών σχέσεων μεταξύ των εργαζομένων, των πελατών, των ανταγωνιστών και των προμηθευτών.

3.5       Επεξεργασία και ανάπτυξη σχεδίων δράσης

Ο όρος «Σχέδια δράσης» αναφέρεται σε μία δέσμη από ιδέες που έχουν διαμορφωθεί για να περιγράψουν την προσπάθεια για υλοποίηση ενός επιθυμητού αποτελέσματος. Για να μπορέσει μια επιχείρηση να αναπτύξει σχέδια δράσης πρέπει να υφίστανται δύο προϋποθέσεις:

Γενικής φύσης: Αυτές αναφέρονται στο γενικό πλαίσιο λειτουργίας της επιχείρησης (νομικό, πολιτικό κλπ.) , που έχουν να κάνουν με τη συγκεκριμένη νομοθεσία της χώρας, την ύπαρξη πολιτικής, οικονομικής κλπ. σταθερότητας, που θεωρούνται στοιχεία απαραίτητα για την ανάπτυξη σχεδίων δράσης.

Ενδοεπιχειρησιακής φύσης: Είναι παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ίδια την επιχείρηση, όπως κατάλληλη διοικητική δομή, εφαρμογή πολιτικών και μεθόδων που ευνοούν την ανάπτυξη σχεδίων δράσης, χρησιμοποίηση υλικοτεχνικής υποδομής, επιστημονικών μεθόδων έρευνας, καθώς και συμμετοχή όλων των επιπέδων των στελεχών για να υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχίας.

Για την επεξεργασία και κατάστρωση των σχεδίων δράσης πρέπει να δημιουργηθεί πρώτα μία ομάδα εργασίας από εξειδικευμένο προσωπικό όλων των επιπέδων ηγεσίας. Αυτή πρέπει να αποτελείται από τους προϊσταμένους όλων των τμημάτων, τους ειδικούς επιστήμονες, τους συμβούλους του Διευθυντή και άλλα στελέχη. Αυτοί καταστρώνουν το σχέδιο δράσης και το εισηγούνται στο Γενικό Διευθυντή και αφού υπάρχει η σύμφωνη γνώμη του, μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή. Σε επίπεδο επιχείρησης μπορεί να υπάρχουν πολλά σχέδια δράσης, όπως σχέδιο πωλήσεων, παραγωγής, διάθεσης, εφοδιασμού με πρώτες ύλες, χρηματοπιστωτικά σχέδια, σχέδια επενδύσεων κλπ.

Για την αποτελεσματικότερη ανάπτυξη των σχεδίων πρέπει να ακολουθούνται τα παρακάτω βήματα:

  1. Καθορισμός με σαφήνεια των αντικειμενικών στόχων της επιχείρησης με βάση αντικειμενικά κριτήρια (ενδογενή και εξωγενή).
  2. Έρευνα της αγοράς για τη δυνατότητα τοποθέτησης των προϊόντων με βάση συνισταμένες όπως κόστους, χρόνου, επαρκούς συγκριτικού πλεονεκτήματος, προοπτικής μελλοντικής ανάπτυξης της επιχείρησης κλπ.
  3. Προσδιορισμός του προβλήματος ή των περιοχών όπου προκύπτουν δυσκολίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν.
  4. Προσδιορισμός της άριστης οδού για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.
  5. Εύρεση των απαραίτητων πόρων και διαδικασιών για την επίτευξη των αντικειμενικών στόχων. Οι πόροι αυτοί είναι τόσο υλικοί όσο και ανθρώπινοι.
  6. Κατάρτιση των επιμέρους σχεδίων και προγραμμάτων (προμηθειών, παραγωγής, διάθεσης κλπ.) και της διασύνδεσής τους με το γενικότερο σχέδιο-πλάνο της επιχείρησης.
  7. Μετατροπή των διαφόρων σχεδίων σε προϋπολογισμούς και γενικά ποσοτικοποίησή τους.
  8. Εφαρμογή των σχεδίων και έλεγχος παραγωγικής και άλλης ροής.
  9. Εντοπισμός των αποκλίσεων και διόρθωση των λαθών ή αναπροσαρμογή τμημάτων του σχεδίου λόγω αλλαγής των συνθηκών.

Η επίτευξη του μεγαλύτερου δυνατού αποτελέσματος με τη μικρότερη δυνατή θυσία είναι δυνατό να στηρίζεται στην αλληλεξάρτηση των ενεργειών πολλών τμημάτων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να διατυπωθεί το σχέδιο με σαφήνεια και με προσδιορισμό του ρόλου κάθε τμήματος στο τελικό αποτέλεσμα. Σημαντικό στοιχείο είναι και ο παράγοντας χρόνος, ο οποίος πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.

3.6       Ανάπτυξη διαδικασιών

Ο καθορισμός των διαδικασιών περιλαμβάνει μια σειρά από συγκεκριμένες ενέργειες, μεθόδους, κανόνες, βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για να υλοποιηθούν οι αντικειμενικοί στόχοι των προγραμμάτων. Η αναλυτική περιγραφή των ενεργειών που απαιτούνται για να εκτελεστούν τα προγράμματα, έχουν ως αποτέλεσμα την τυποποίηση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων που επαναλαμβάνονται συχνά.

Συνήθως οι διαδικασίες είναι διακλαδικές ή διατμηματικές με την έννοια ότι περιγράφουν πώς ολοκληρώνεται ένα αποτέλεσμα ανεξάρτητα από το ποια τμήματα, γραφεία ή κλάδοι παίρνουν μέρος σε αυτές. Πολλές φορές τέτοιες διαδικασίες σχεδιάζονται σε ένα διάγραμμα ροής, όπου μπορεί να παρασταθεί, για παράδειγμα, η διαδικασία λήψης και εκτέλεσης μίας παραγγελίας, η διαδικασία παραγωγής, η διαδικασία διανομής των προϊόντων κλπ. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν και Εγχειρίδια Διαδικασιών της επιχείρησης που καλύπτουν συνήθως τις καθημερινές και πιο πιθανές εργασίες.

Αν, για παράδειγμα, πολιτική της επιχείρησης είναι η χρησιμοποίηση στατιστικού ελέγχου στο τμήμα παραγωγής, ώστε να επιτευχθεί ο αντικειμενικός στόχος της ανάκτησης του μεριδίου της αγοράς εξαιτίας της κακής ποιότητας των προϊόντων τα τελευταία δύο χρόνια, οι διαδικασίες που θα προγραμματιστούν θα μπορούσαν να είναι:

  1. Δειγματοληπτικός έλεγχος για τις εισερχόμενες πρώτες ύλες.
  2. Δειγματοληπτικός έλεγχος στη β’ παραγωγική φάση.
  3. Λεπτομερής έλεγχος στη φάση της συσκευασίας.
  4. Αντικατάσταση των ελαττωματικών προϊόντων όταν αυτά είναι κάτω από το 18% κάθε παρτίδας.
  5. Καταστροφή όλης της παρτίδας όταν τα ελαττωματικά προϊόντα βρεθούν να είναι πάνω από 20%.

Με την έννοια των διαδικασιών συνδέεται και η έννοια των μεθόδων, η οποία συνήθως θεωρείται ως κάτι ακόμα πιο ειδικό. Για παράδειγμα, εφαρμόζεται μια προδιαγεγραμμένη μέθοδος πρόσληψης προσωπικού με συγκεκριμένα τεστ ευφυΐας. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να υπάρχει και μια συγκεκριμένη μέθοδος για τη συναρμολόγηση ενός συγκεκριμένου μηχανήματος ή για τις προδιαγραφές στατιστικής ανάλυσης μιας έρευνας αγοράς.

3.7       Η Λήψη Αποφάσεων: Προσέγγιση του προβλήματος που ζητά λύση

Η Λήψη Αποφάσεων, όπως τυπικά περιγράφεται από ορισμένους συγγραφείς, είναι η επιλογή μιας λύσης μεταξύ εναλλακτικών προτάσεων που βρίσκονται στη διάθεση εκείνου που λαμβάνει την απόφαση. Στην ουσία, όμως, η έννοια της Λήψης Αποφάσεων είναι ευρύτερη. Είναι, δηλαδή, μια διαδικασία και όχι μια απλή ενέργεια επιλογής μιας λύσης μεταξύ διαφόρων εναλλακτικών.

Η διαδικασία Λήψης Αποφάσεων αποτελεί την καρδιά του Προγραμματισμού. Δικαίωμα Λήψης Αποφάσεων έχουν τα διοικητικά στελέχη όλων των βαθμίδων, αλλά η έκταση του πεδίου τους διαφέρει. Στην ανώτατη διοικητική βαθμίδα (Top Manager) το δικαίωμα είναι πρωτογενές και εκτείνεται στο σύνολο της επιχείρησης. Στις υπόλοιπες βαθμίδες διοικητικών στελεχών (ανώτερα, μεσαία, κατώτερα στελέχη) το δικαίωμα είναι παράγωγο, αφού μεταβιβάζεται σε αυτούς με εξουσιοδότηση και εκτείνεται στον τομέα, το τμήμα ή την ομάδα που διοικεί ο καθένας. Βασική προϋπόθεση της Λήψης Απόφασης αποτελεί η ύπαρξη σχετικής εξουσίας για αυτή (αρμοδιότητας). Σε κάθε περίπτωση ένα διοικητικό στέλεχος θα πρέπει συνεχώς να αποφασίζει: (α) τι πρέπει να γίνει, (β) ποιος πρέπει να το εκτελέσει, (γ) πού πρέπει να γίνει, (δ) πότε πρέπει να γίνει, (ε) πώς θα γίνει κλπ.

Για να καταδειχθεί η σημασία της Λήψης Αποφάσεων, έχει υποστηριχθεί ότι αυτή αποτελεί τον παράγοντα που ζυγίζει περισσότερο στην επιτυχία ή αποτυχία ενός διοικητικού στελέχους. Βεβαίως, υπάρχει ένα πλήθος άλλων δεξιοτήτων, τις οποίες πρέπει να κατέχει ένα στέλεχος για να επιτευχθούν αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα η ικανότητα για Οργάνωση και για Προγραμματισμό. Όμως, όλα αυτά απαιτούν τη λήψη αποτελεσματικών αποφάσεων. Συγκεκριμένη γνώση βασικών εννοιών, αρχών και διαδικασιών είναι ουσιώδης, πλην όμως η γνώση καθαυτή δε φέρνει αποτελέσματα. Για αυτό πρέπει να εφαρμοστεί στην καθημερινή πράξη.

Ένας δεύτερος λόγος για την αξία του πολύ στρατηγικού ρόλου της δεξιότητας για Λήψη Αποφάσεων συνδέεται με το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, μέσα στο οποίο εργάζεται ένα σύγχρονο διοικητικό στέλεχος. Η εποχή της Διοίκησης βάσει Στόχων, του αυτοματισμού και της ηλεκτρονικής επεξεργασίας στοιχείων απαιτεί από το διοικητικό στέλεχος να τοποθετήσει τη Λήψη Αποφάσεών του πάνω σε μια λογική βάση. Ανεξάρτητα από τα καθήκοντα που εκτελεί, ή τις ενέργειες με τις οποίες ασχολείται, το τελικό αποτέλεσμα βασίζεται στις αποφάσεις που παίρνει. Αποφάσεις, βασισμένες μόνο στη διαίσθηση και στην εμπειρία του παρελθόντος, γίνονται λιγότερο αποτελεσματικές κατά την αντιμετώπιση προβλημάτων του οργανισμού, γιατί τα πράγματα αλλάζουν με ένα πολύ γρήγορο ρυθμό.

Πυρήνα για τη διαμόρφωση και τη λήψη κάθε απόφασης αποτελεί η πληροφορία. Για την κυκλοφορία των πληροφοριών μέσα στην επιχείρηση μορφώνεται ένα «σύστημα πληροφοριών». Αυτό το σύστημα μπορεί να είναι:

  1. Ανοιχτό, όταν κάθε τομέας της επιχείρησης μπορεί άμεσα, να παίρνει απευθείας πληροφορίες από οποιονδήποτε άλλο.
  2. Κλειστό, όταν καθορίζεται εκ των προτέρων για κάθε τομέα από ποιον ή από ποιους άλλους μπορεί να παίρνει πληροφορίες.

Με τη χρησιμοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών διευκολύνεται σημαντικά η λήψη των αποφάσεων καθώς οι πληροφορίες είναι:

  1. Περισσότερες.
  2. Ασφαλέστερες.
  3. Αντικειμενικότερες.
  4. Ταχύτατα μεταβιβάσιμες (έως άμεσα – οn line).

Οι μορφές λήψης των επιχειρηματικών αποφάσεων, στη διαδρομή του χρόνου, ήταν οι εξής:

Η παραδοσιακή (απαρχαιωμένη) μορφή: Αυτός που αποφάσιζε, μόνος ή μαζί με άλλους, συνεταίρους ή μέλη της οικογένειας του, στηριζόταν στην έμπνευσή του, στη διαίσθηση,

στην τύχη και στον αυτοσχεδιασμό.

Η μιμητική μορφή: Αυτός ή αυτοί που αποφάσιζαν δε στήριζαν τις αποφάσεις τους σε δεδομένα, αλλά έπαιρναν μία απόφαση μιμούμενοι κάποιον άλλο που πήρε μια όμοια ή σχετική απόφαση.

Η μορφή των συστηματικών αποφάσεων: Καταργείται ο αυτοσχεδιασμός, εγκαταλείπεται η μίμηση, και αυτός ή αυτοί που αποφασίζουν προσπαθούν να στηριχτούν σε δεδομένα που τα επεξεργάζονται με τη λογική.

Η μορφή της επιστημονικής προπαρασκευής και λήψης των αποφάσεων: Τώρα δεν αποφασίζει ένας ή κάποιοι, οποιοιδήποτε, αλλά μια ομάδα ανθρώπων, με ειδικές γνώσεις. Η ομάδα αυτή εφαρμόζει τις νεότερες επιστημονικές τεχνικές, τις σχετικές με τη λήψη των αποφάσεων, και χρησιμοποιεί τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για τη λήψη και επεξεργασία των στοιχείων, ώστε να προσφέρονται διάφορες εναλλακτικές λύσεις σε κάθε πρόβλημα και να είναι δυνατή η επιλογή της πιο ικανοποιητικής από αυτές.

3.8       Διεργασίες που οδηγούν στη διατύπωση λύσεων

Η συνολική διαδικασία της Λήψης Απόφασης περνά από τα παρακάτω έξι στάδια:

  1. Εξακρίβωση και διάγνωση του προβλήματος.
  2. Εξεύρεση των διάφορων εναλλακτικών λύσεων του προβλήματος.
  3. Αξιολόγηση των εναλλακτικών λύσεων.
  4. Απόφαση επιλογής της ικανοποιητικής λύσης.
  5. Εφαρμογή της απόφασης.
  6. Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της απόφασης.

3.8.1        Οι διεργασίες μέχρι το στάδιο της διατύπωσης λύσεων

Πρόκειται για τις διεργασίες που γίνονται στα δύο πρώτα στάδια της συνολικής διαδικασίας Λήψης Απόφασης.

Στο πρώτο στάδιο το πρόβλημα για το οποίο πρέπει να ληφθεί απόφαση πρέπει να εξακριβωθεί και να διαγνωσθεί. Αυτό γίνεται με πολλή προσοχή, εντατική παρατήρηση και απόλυτη υπευθυνότητα. Ακολουθεί η εξεύρεση των εναλλακτικών λύσεων του προβλήματος. Για αυτήν απαιτούνται:

  1. Η συγκέντρωση όλων των στοιχείων, δηλαδή των πληροφοριών που μπορεί να είναι χρήσιμες. Οι πληροφορίες αξιολογούνται, απορρίπτονται οι μη ουσιώδεις και διατηρούνται οι ουσιώδεις.
  2. Ο καθορισμός των όρων για την επίλυση του προβλήματος, δηλαδή των συνθηκών κάτω από τις οποίες παίρνεται η απόφαση. Αυτές μπορεί να είναι: (α) είτε συνθήκες που δημιουργούν βέβαιες προσδοκίες για τη λύση του προβλήματος (Λήψη Απόφασης «υπό συνθήκες βεβαιότητας»), (β) είτε συνθήκες που δημιουργούν προσδοκίες εν μέρει βέβαιες και εν μέρει αβέβαιες (Λήψη Απόφασης «υπό συνθήκες κινδύνου») και (γ) είτε συνθήκες που δημιουργούν εντελώς αβέβαιες προσδοκίες για τη λύση του προβλήματος (λήψη της απόφασης «υπό συνθήκες αβεβαιότητας»).

Τα στοιχεία που υπάρχουν υπόκεινται σε επεξεργασία με τις νεότερες επιστημονικές τεχνικές και με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικού υπολογιστή και έτσι προκύπτουν οι διάφορες πιθανές, ενδεχόμενες, εναλλακτικές λύσεις.

3.8.2        Οι εναλλακτικές λύσεις και η ικανοποιητική λύση

Αυτό αφορά το τρίτο και το τέταρτο στάδιο της συνολικής διαδικασίας Λήψης Απόφασης. Οι εναλλακτικές λύσεις αποτελούν ένα σύνολο από το οποίο θα πρέπει να προκριθεί εκείνη η λύση που είναι η πιο ικανοποιητική και θα αποτελέσει την απόφαση. Το στάδιο που προηγείται είναι η αξιολόγηση των διάφορων εναλλακτικών λύσεων.

Η αξιολόγηση έχει δύο φάσεις:

  1. Η πρώτη αφορά την αυτοτελή εξέταση κάθε λύσης.
  2. Η δεύτερη αφορά τη συγκριτική μεταξύ τους επεξεργασία.

Για κάθε λύση εξετάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της και προπαντός τα αποτελέσματα (θετικά ή αρνητικά) στα οποία οδηγεί. Εδώ υπεισέρχεται ένας αστάθμητος παράγοντας: οι συνέπειες κάθε λύσης μπορεί να μην έχουν μόνο οικονομικό χαρακτήρα, αλλά και ψυχολογικό και κοινωνικό και περιβαλλοντικό. Επομένως, η εξέταση κάθε εναλλακτικής λύσης γίνεται σφαιρικά.

Μετά την επιλογή εκείνων των λύσεων που έχουν τα περισσότερα πλεονεκτήματα και τα λιγότερα μειονεκτήματα, γίνεται η σύγκριση μεταξύ των λύσεων που επιλέχτηκαν. Παλιότερα η σύγκριση γινόταν με τη χρησιμοποίηση ειδικών καρτελών, που στις οριζόντιες στήλες περιλαμβάνονταν εναλλακτικές λύσεις (π.χ. 1 έως 5) και στις κάθετες στήλες σημειώνονταν με βαθμούς (0-10) ή με σημεία (+ ή -) τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε λύσης (με μια συνολική βαθμολογία ή με τη μέτρηση των + και των -). Σήμερα, εποχή που μεσουρανούν οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το σύστημα αυτό θεωρείται ξεπερασμένο. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής που μας δίνει τις εναλλακτικές λύσεις υποδεικνύει και τα θετικά όπως και τα αρνητικά σημεία τους.

Εκείνος ή εκείνοι (συλλογικό όργανο, ομάδα) που πρόκειται να πάρουν την απόφαση, σύμφωνα με όλα τα παραπάνω και μετά από προσεκτική εκτίμηση των υπέρ και των κατά κάθε λύσης, κρίνουν την περισσότερο ικανοποιητική από αυτές, δηλαδή παίρνουν την απόφαση επιλογής της ικανοποιητικής λύσης. Αυτή είναι η απόφαση που θα εφαρμοστεί και η επιτυχία της θα κριθεί από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της (πέμπτο και έκτο στάδιο της όλης διαδικασίας).

Για να γίνει πιο κατανοητή η επιλογή μιας λύσης μέσα από τις διάφορες εναλλακτικές, χρησιμοποιείται ένα υπόδειγμα που λέγεται «Δέντρο αποφάσεων» (Decision Tree). Φυσικά το δέντρο αποφάσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιονδήποτε αριθμό εναλλακτικών λύσεων, των οποίων γίνεται η αξιολόγηση, για την πρόκριση της ικανοποιητικής.

3.9       Κατάταξη των αποφάσεων: Προγραμματισμένες και μη αποφάσεις

Οι αποφάσεις για την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων που αντιμετωπίζει μια επιχείρηση δεν είναι όλες το ίδιο. Έτσι, για την καλύτερη κατανόηση των αποφάσεων, αυτές κατατάσσονται σε δύο βασικές κατηγορίες:

  • Προγραμματισμένες αποφάσεις
  • Μη προγραμματισμένες αποφάσεις

Οι προγραμματισμένες αποφάσεις περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες λύσεις ρουτίνας. Τα στελέχη μιας επιχείρησης αντιμετωπίζουν καθημερινά ένα μεγάλο αριθμό προγραμματισμένων αποφάσεων κατά την εκτέλεση των δραστηριοτήτων τους. Οι αποφάσεις αυτές λαμβάνονται χωρίς τα στελέχη να δαπανούν ιδιαίτερο χρόνο και προσπάθεια, αφού κάθε φορά που θα χρειαστεί να πάρουν μια τέτοια απόφαση, η διαδικασία μοιάζει με όλες τις προηγούμενες φορές. Η διεύθυνση χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, για παράδειγμα, παίρνει την απόφαση να εξοφλεί τους προμηθευτές της επιχείρησης την πρώτη Τετάρτη κάθε μήνα. Αυτή είναι μια προγραμματισμένη απόφαση. Έτσι, το λογιστήριο ακολουθεί αυτή τη διαδικασία ρουτίνας.

Οι προγραμματισμένες αποφάσεις έχουν, συνήθως, μεγάλη διάρκεια ζωής. Μια προγραμματισμένη απόφαση, όμως, όταν αυτή πρωτοεμφανίζεται, δεν είναι απλή απόφαση ρουτίνας, αλλά μια με πρότυπη διαδικασία αντιμετώπισης του προβλήματος. Τα διοικητικά στελέχη του ανωτάτου επιπέδου της διοικητικής ιεραρχίας χρειάστηκαν πολύ χρόνο και κατέβαλαν μεγάλη προσπάθεια μέχρι να καταλήξουν σε αυτή την πρότυπη απόφαση αντιμετώπισης του προβλήματος.

Στις προγραμματισμένες αποφάσεις περιλαμβάνονται ενδεικτικά:

  1. Τα συστήματα, οι μέθοδοι και οι τεχνικές που εφαρμόζονται συνεχώς για κάθε περίπτωση.
  2. Οι διαδικασίες που ακολουθούνται πάντοτε σε κάθε τομέα (π.χ. στις αγορές, στην παραγωγή, στο Marketing στο χρηματοπιστωτικό τομέα στο λογιστήριο κ.λπ.).
  3. Τα «πρότυπα» χρόνων εργασίας, χρόνων χρησιμοποίησης μηχανημάτων, ποιότητας των προϊόντων, επικοινωνίας, εντύπων κλπ. που ισχύουν για μακρό χρονικό διάστημα.
  4. Οι «πάγιες εντολές», που αποτελούν ένα πλαίσιο επαναλαμβανόμενων ενεργειών, όπως για παράδειγμα οι εντολές για τον καθαρισμό των χώρων εργασίας, για τη συντήρηση των μηχανημάτων κλπ.
  5. Το λεγόμενο «ωρολόγιο πρόγραμμα» που εφαρμόζεται κανονικά και αφορά, για παράδειγμα, τις ώρες προσέλευσης του προσωπικού, τις ώρες αποχώρησής του, καθημερινής διακοπής για φαγητό κλπ.

Οι μη προγραμματισμένες αποφάσεις αφορούν την επίλυση περίπλοκων και ειδικών προβλημάτων, τα οποία δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν από τις καθιερωμένες πρότυπες διαδικασίες ρουτίνας. Στην περίπτωση αυτή τα προβλήματα δεν εμφανίζονται συχνά, για αυτό και δεν υπάρχει εμπειρία αντιμετώπισής τους. Οι μη προγραμματισμένες αποφάσεις λαμβάνονται, συνήθως, από τα ανώτατα στελέχη της διοικητικής ιεραρχίας.

Μη προγραμματισμένες αποφάσεις είναι ενδεικτικά:

  1. Η εισαγωγή ενός νέου σχεδίου. Για παράδειγμα αντί για το σχέδιο παραγωγής των Α, Β, Γ προϊόντων, εισάγεται ένα νέο σχέδιο με το οποίο καταργείται η παραγωγή των προϊόντων Α και Γ. Έτσι αφενός διατηρείται η παραγωγή του προϊόντος Β και αφετέρου προστίθεται η παραγωγή του νέου προϊόντος Δ.
  2. Η θέσπιση μιας νέας μεθόδου. Για παράδειγμα, οι πωλήσεις των προϊόντων της επιχείρησης που γίνονταν με περιοδεύοντες υπαλλήλους – πωλητές, αποφασίζεται να γίνονται από ανεξάρτητους αντιπροσώπους που ορίζει η επιχείρηση, με σύμβαση μαζί τους, στα διάφορα καταναλωτικά κέντρα.
  3. Η μεταβολή μιας ειδικής πολιτικής της επιχείρησης. Για παράδειγμα, η διοίκηση που εισηγούνταν στη Γενική Συνέλευση των μετόχων κι αποφάσιζε τη διανομή χαμηλών μερισμάτων στους μετόχους για την ενίσχυση των ειδικών αποθεματικών της εταιρείας, εισηγείται, και η Γενική Συνέλευση αποφασίζει τη διανομή υψηλών μερισμάτων με την προοπτική της εισαγωγής της Ανώνυμης Εταιρείας στο Χρηματιστήριο Αξιών.
  4. Ο καθορισμός ενός νέου συστήματος. Για παράδειγμα, θέσπιση της συμμετοχικής διοίκησης με συμμετοχή στο Δ.Σ. της Α.Ε. εκπροσώπων των εργαζομένων.
  5. Η αλλαγή μιας συμπεριφοράς. Για παράδειγμα, η επιχείρηση που έδειχνε την ίδια συμπεριφορά απέναντι σε όλους τους πελάτες της, αποφασίζει να παρέχει μεγάλες πιστώσεις σε ορισμένους από αυτούς, γιατί πιστεύει ότι έτσι θα αυξηθεί ο κύκλος εργασιών της.

3.10  Μέθοδοι και τεχνικές Λήψης Αποφάσεων

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι και τεχνικές που χρησιμοποιούν τα στελέχη των επιχειρήσεων, προκειμένου να επιλέξουν την καλύτερη από τις εναλλακτικές λύσεις για την επίλυση ενός προβλήματος. Η επιλογή της καλύτερης λύσης είναι το τρίτο στάδιο της διαδικασίας Λήψης των Αποφάσεων, που είναι και το σπουδαιότερο, γιατί από αυτό ακριβώς το στάδιο αρχίζει ο Προγραμματισμός των διαφόρων ενεργειών για την υλοποίηση της απόφασης. Οι μέθοδοι αυτές είναι:

  • O γραμμικός προγραμματισμός
  • Ο δυναμικός προγραμματισμός
  • H επιχειρησιακή έρευνα
  • H θεωρία των πιθανοτήτων
  • H θεωρία των παιγνίων
  • H θεωρία των ουρών αναμονής
  • H προσομοίωση
  • H μέθοδος του νεκρού σημείου
  • Η ανάλυση κόστους – ωφέλειας
  • H τεχνική των Δελφών
  • Η τεχνική Μόντε – Κάρλo
  • H ανάλυση S.W.O.T.

Παρακάτω αναλύονται ορισμένες από αυτές τις μεθόδους και τεχνικές.

Γραμμικός προγραμματισμός: Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του άριστου συνδυασμού των διαθέσιμων μέσων για την επίτευξη του επιθυμητού στόχου. Πρακτικά, όλα τα στελέχη των επιχειρήσεων αντιμετωπίζουν το πρόβλημα πώς να κάνουν την καλύτερη κατανομή των περιορισμένων μέσων που διαθέτουν, μεταξύ των διαφόρων ανταγωνιστικών ευκαιριών, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη της επιχείρησης. Τα μέσα αυτά μπορεί να είναι χρηματικά ποσά, πρώτες ύλες, μηχανολογικός εξοπλισμός, κτηριακές εγκαταστάσεις και ανθρώπινο δυναμικό.

Ο γραμμικός προγραμματισμός χρησιμοποιείται από τους βιομηχάνους για να πετύχουν τον πιο κερδοφόρο συνδυασμό των προϊόντων που παράγουν με διάφορους περιοριστικούς παράγοντες όπως: τις πρώτες ύλες, τις κτηριακές εγκαταστάσεις, τα εργατικά κλπ. Οι βιομηχανίες ζωοτροφών, για παράδειγμα, χρησιμοποιούν το γραμμικό προγραμματισμό προκειμένου να προσδιορίσουν ποιος είναι ο άριστος συνδυασμός δημητριακών για την ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής, χωρίς οι τροφές να χάνουν τις θρεπτικές τους ικανότητες.

Ο γραμμικός προγραμματισμός έχει εφαρμογή, εκτός από τις επιχειρήσεις παραγωγής αγαθών, στις συγκοινωνίες για την επιλογή της καλύτερης διαδρομής των λεωφορείων, των φορτηγών αυτοκινήτων, των σχολικών λεωφορείων, των πλοίων, των αεροσκαφών κλπ.

Δυναμικός προγραμματισμός: Αντίθετα με τα γραμμικά, τα δυναμικά προγράμματα έχουν πολυσταδιακό χαρακτήρα. Με το δυναμικό προγραμματισμό εξετάζεται η εξέλιξη κάθε συστήματος, της οποίας κάθε φάση είναι δυνατό να υπόκειται στην τύχη ή να ελέγχεται από τον άνθρωπο. Το σύστημα περιγράφεται σε κάθε φάση του με ένα σύνολο παραμέτρων που λέγονται «μεταβλητές κατάστασής» του. Σε κάθε φάση του συστήματος αντιστοιχεί μια επιλογή αποφάσεων, και το αποτέλεσμα μιας απόφασης είναι ένας μετασχηματισμός των μεταβλητών κατάστασης. Σκοπός της διαδικασίας του δυναμικού προγραμματισμού είναι η εύρεση της άριστης τιμής συναρτήσεων των «μεταβλητών κατάστασης». Και άριστη απόφαση είναι εκείνη που αριστοποιεί τη συνάρτηση των «μεταβλητών κατάστασης».

Επιχειρησιακή έρευνα: Η επιχειρησιακή έρευνα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Μεγάλη Βρετανία στη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και έλυσε πολλά προβλήματα στρατηγικής. Προϋποθέτει τη συγκρότηση ομάδας ειδικών, από διάφορες ειδικότητες (μαθηματικός, στατιστικός, οικονομολόγος, κοινωνιολόγος, βιολόγος, οργανωτής). Σκοπός είναι η θέση του προβλήματος που παίρνει τη μορφή μαθηματικού υποδείγματος –«μοντέλου»– και ο καθορισμός των μεταβλητών από τις οποίες εξαρτάται η λύση του. Με τις διάφορες τιμές των μεταβλητών και τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή προκύπτουν οι διάφορες εναλλακτικές λύσεις και προκρίνεται η καλύτερη, που αποτελεί και την απόφαση.

Θεωρία των πιθανοτήτων: Η μέθοδος αυτή βασίζεται στη στατιστική και χρησιμοποιείται σε συνθήκες κινδύνου ή αβεβαιότητας. Η πιθανότητα ότι θα συμβεί ή ότι δεν θα συμβεί ένα γεγονός υπολογίζεται σε ποσοστά. Οι πιθανότητες μπορεί να είναι αντικειμενικές ή υποκειμενικές. Όταν οι πιθανότητες βασίζονται σε ιστορικά γεγονότα, θεωρούνται αντικειμενικές. Η σεισμολογία, για παράδειγμα, κάνει πρόβλεψη για μια περιοχή βασιζόμενη σε ιστορικά γεγονότα, αφού έχει καταγράψει τη σεισμικότητα της συγκεκριμένης περιοχής. Όταν, αντίθετα, οι πιθανότητες στηρίζονται σε προαισθήσεις ή υποθέσεις, ονομάζονται υποκειμενικές. Η πρόβλεψη του διευθυντή μάρκετινγκ, για παράδειγμα, για το εάν θα είναι επιτυχής ή όχι μια νέα διαφημιστική καμπάνια είναι υποκειμενική, αφού δε διαθέτει ιστορικά στοιχεία. Με τη μέθοδο της θεωρίας των πιθανοτήτων βρίσκονται διάφορες εναλλακτικές λύσεις ενός προβλήματος και επιλέγεται η καλύτερη.

Θεωρία των παιγνίων: Εφαρμόζεται κυρίως σε «παιχνίδια» στρατηγικής. Για έναν παίκτη Α υπάρχει μια άριστη μεικτή στρατηγική, για την οποία, το μέσο κέρδος του είναι μεγαλύτερο ή ίσο μιας ποσότητας ν (τιμής του παιγνιδιού). Για έναν άλλο παίκτη Β, υπάρχει μια άριστη μεικτή στρατηγική για την οποία, η μέση ζημία είναι μικρότερη ή ίση με ν. Σκοπός του Α είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους του, ενώ του Β η ελαχιστοποίηση της ζημίας του. Το αποτέλεσμα εξαρτάται από τις κινήσεις των παικτών. Για αυτό καταρτίζεται ένα «μαθηματικό μοντέλο» που δίνει διάφορες εναλλακτικές λύσεις.

Τεχνική Μόντε – Κάρλo: Πήρε το όνομά της από το μεγάλο καζίνο του Μόντε Κάρλο και αποτελεί επίσης παραλλαγή της θεωρίας των παιχνιδιών. Χρησιμοποιούνται και σε αυτήν, ο λογισμός των πιθανοτήτων, η στατιστική μέθοδος και ηλεκτρονικοί υπολογιστές. Η άριστη λύση σε ένα πρόβλημα συνίσταται στην εφαρμογή του πειραματισμού, σε ένα μεγάλο αριθμό δυναμικών δοκιμασιών και στην επαλήθευση ότι αυτές συγκλίνουν μακροχρόνια στο ίδιο αποτέλεσμα.

Θεωρία των ουρών αναμονής: Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για την επίλυση προβλημάτων αναμονής, όπως πελατών που περιμένουν να εξυπηρετηθούν σε μια τράπεζα ή στο ταμείο ενός θεάτρου, επιβατών που περιμένουν στη στάση του λεωφορείου, πρώτων υλών που πρέπει να αποθηκευτούν κλπ. Η λύση του προβλήματος επιτυγχάνεται εφόσον υπάρχει αντιστάθμιση του κόστους της ουράς αναμονής (απώλεια πελατών) από το κόστος που απαιτείται για την εξάλειψη της ουράς αναμονής. Πολλές φορές, όμως, δεν είναι δυνατόν να δοθεί λύση στο παραπάνω πρόβλημα, αφού το κόστος εξάλειψης μιας ουράς είναι μεγαλύτερο από το κόστος διατήρησής της.

Μέθοδος του νεκρού σημείου: Νεκρό ή ουδέτερο ή αδρανές σημείο κύκλου εργασιών (break even point) είναι το ύψος εκείνο των συναλλαγών (κύκλος εργασιών) με το οποίο η επιχείρηση καλύπτει επακριβώς τόσο το σταθερό όσο και το μεταβλητό κόστος και δεν αποκομίζει κέρδη, αλλά ούτε και πραγματοποιεί ζημιά. Με άλλα λόγια, αποτελεί το σημείο πάνω από το οποίο η επιχείρηση αρχίζει να επιτυγχάνει κέρδη. Η μέθοδος του νεκρού σημείου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον καθορισμό της τιμής πώλησης με πρόβλεψη κέρδους, και σε διάφορα επίπεδα παραγωγής ή βαθμού απασχόλησης της επιχείρησης.

Οι σύμβουλοι επιχειρήσεων χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο σε μεγάλη έκταση στις μελέτες σκοπιμότητας (feasibility studies), προκειμένου να αποδείξουν ότι η προτεινόμενη επένδυση είναι βιώσιμη. Για να μην καταστρατηγείται η μέθοδος του νεκρού σημείου, οι μελετητές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις προβλέψεις τους τόσο για τις παραγόμενες και πωλούμενες ποσότητες όσο και για το ύψος της τιμής πώλησης των προϊόντων.

Πριν παραχθεί ένα προϊόν έχουν προηγηθεί επενδύσεις σε κτήρια, μηχανολογικό εξοπλισμό, θέρμανση, φωτισμό κλπ. Όλα αυτά αποτελούν το σταθερό κόστος, το οποίο δε μεταβάλλεται σχεδόν καθόλου με την αυξομείωση του όγκου της παραγωγής. Για να παραχθεί τελικά ένα προϊόν, χρησιμοποιούνται υλικά, εργατικά κ.ά. Αυτά αποτελούν το μεταβλητό ή άμεσο κόστος, το οποίο μεταβάλλεται ανάλογα με τις μονάδες προϊόντος που παράγονται. Το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους ονομάζεται συνολικό κόστος. Στο Σχήμα 8 απεικονίζεται το διάγραμμα του νεκρού σημείου. Η παραγωγή των μονάδων Πα είναι αρκετή για να καλύψει το σταθερό κόστος (σημείο Α). Μια αύξηση της παραγόμενης και πωλούμενης ποσότητας σε Πβ καλύπτει το συνολικό κόστος (σημείο Β’, που αποτελεί και το νεκρό σημείο). Μια επιπλέον αύξηση της παραγόμενης και πωλούμενης ποσότητας σε Πγ αφήνει κέρδη για την επιχείρηση.

Στην παραπάνω ανάλυση χρησιμοποιήθηκε μία και μόνο τιμή. Τι θα συμβεί, όμως, εάν η επιχείρηση αυξήσει ή μειώσει την τιμή; Εάν η τιμή αυξηθεί σε Τκ, το συνολικό κόστος καλύπτεται πολύ γρήγορα και το νεκρό σημείο μετακινείται στο σημείο 2, για το οποίο απαιτείται Πκ ποσότητα παραγωγής. Με άλλα λόγια, όσο πιο χαμηλή είναι η τιμή ενός προϊόντος τόσο περισσότερες μονάδες παραγωγής απαιτούνται να παραχθούν και να πωληθούν προκειμένου να καλυφθεί το νεκρό σημείο και, αντίθετα, όσο πιο υψηλή είναι η τιμή του προϊόντος τόσο πιο γρήγορα καλύπτεται το νεκρό σημείο.

Ανάλυση κόστους – ωφέλειας: Πρόκειται για μια συγκριτική ανάλυση δυναμικής μορφής (γιατί αναφέρεται σε χρονική εξέλιξη) και για την αξιολόγηση, αφενός των μέσων (θυσιών – κόστους) και αφετέρου της ωφέλειας (κέρδους) που συνδέονται με τη λήψη μιας απόφασης. Καταρτίζεται βάσει των δεδομένων μαθηματικού μοντέλου. Με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή προβάλλουν όλες οι εναλλακτικές λύσεις και προκρίνεται η ικανοποιητική λύση που αντιστοιχεί στην ευνοϊκότερη δυνατή σχέση ανάμεσα στο κόστος και στο κέρδος της επιχείρησης.

Τεχνική των Δελφών: Η τεχνική αυτή είναι μια μέθοδος ομαδικής Λήψης Αποφάσεων. Τα μέλη, όμως, της ομάδας δεν συναντώνται πρόσωπο με πρόσωπο όταν πρόκειται να λάβουν αποφάσεις. Η τεχνική των Δελφών ακολουθεί τα παρακάτω στάδια:

  1. Προσδιορίζεται το πρόβλημα και ζητείται από τα μέλη της ομάδας να δώσουν τις πιθανές λύσεις μέσα από μια σειρά καλά σχεδιασμένων ερωτηματολογίων.
  2. Κάθε μέλος συμπληρώνει ανώνυμα το πρώτο ερωτηματολόγιο που του έχει σταλεί.
  3. Τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια συλλέγονται σε ένα κεντρικό μέρος, εκεί τα επεξεργάζονται και αναπαράγουν ένα νέο ερωτηματολόγιο με βάση τις απαντήσεις των μελών της ομάδας.
  4. Το νέο ερωτηματολόγιο αποστέλλεται εκ νέου στα ίδια μέλη για να το συμπληρώσουν.
  5. Το τρίτο και τέταρτο στάδιο επαναλαμβάνονται τόσες φορές, όσες χρειάζεται για να υπάρξει ομοφωνία στη λύση του προβλήματος. Με την τεχνική των Δελφών κάθε μέλος εργάζεται ανεξάρτητα από τα άλλα και έτσι αποφεύγονται οι αλληλεπιδράσεις, αφού δεν απαιτείται η φυσική παρουσία των μελών της ομάδας που συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία.

Βασικό μειονέκτημα της μεθόδου είναι ότι απαιτείται πολύς χρόνος για τη συγκέντρωση των τελικών απαντήσεων και χάνει την αξία της σε περίπτωση που πρέπει να ληφθούν γρήγορες αποφάσεις.

Προσομοίωση: Με τη μέθοδο αυτή δίνεται λύση σε πολύπλοκα προβλήματα και χρησιμοποιείται από τις επιχειρήσεις για την επιμόρφωση των στελεχών τους με την ανάθεση σε αυτούς ορισμένων ρόλων. Έτσι, για παράδειγμα, ο διευθυντής μιας επιχείρησης δημιουργεί ένα παράδειγμα που άπτεται μιας πραγματικής κατάστασης και στη συνέχεια με τη βοήθεια Η/Υ ή άλλων μέσων ζητεί από τα στελέχη του να διερευνήσουν τις διάφορες εναλλακτικές λύσεις για την επίλυση του προβλήματος. Η προσομοίωση είναι χρήσιμη ως μέθοδος, γιατί παρέχει στα διοικητικά στελέχη κάποια αντίληψη του μεγέθους των κινδύνων που συνεπάγεται μια λανθασμένη απόφαση.

Ανάλυση S.W.O.T.: Για να σχεδιαστεί ένα αποτελεσματικό στρατηγικό πρόγραμμα θα πρέπει τα ανώτερα στελέχη να εναρμονίσουν τους στόχους με τα μέσα που διαθέτει η επιχείρηση. Αυτό θα επιτευχθεί μόνο εάν εντοπιστούν ποια είναι τα δυνατά και ποια είναι τα αδύνατα σημεία της επιχείρησης. Η διάγνωση και εκτίμηση των δυνατών και αδύνατων σημείων μιας επιχείρησης, καθώς και των ευκαιριών και απειλών που διαφαίνονται κατά τον Προγραμματισμό, ονομάζεται ανάλυση SWOT. Η μέθοδος αυτή είναι απλή και χρησιμοποιείται και για προσωρινό Προγραμματισμό. Ανάλογα με το επίπεδο και τον τρόπο εφαρμογής της, η ανάλυση SWOT μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δύο σκοπούς:

  1. Για την ανάλυση της ανταγωνιστικής θέσης μιας οργανωτικής μονάδας της επιχείρησης, ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας.
  2. Για τη διάγνωση και αξιολόγηση των δεδομένων μιας επιχείρησης ή ενός οργανισμού γενικότερα.

 

Βιβλιογραφία

Γεωργόπουλος Νικόλαος Β. (2006). Στρατηγικό Μάνατζμεντ. Εκδ. Γ. Μπένου.

Ζιγκρίδης Ευθύμιος (2008). Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εκδ. Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων.

Κανελλόπουλος Χαράλαμπος Κ. (2003). Μάνατζμεντ αποτελεσματική διοίκηση: σε επιχειρήσεις, οργανισμούς και υπηρεσίες. Εκδ. International Publishing.

Κέφης Βασίλειος Ν., Λένου Φανή (2005). Ολοκληρωμένο Μάνατζμεντ: βασικές αρχές για σύγχρονες οικονομικές μονάδες. Εκδ. Κριτική.

Μαντζάρης Ιωάννης (2003). Σύγχρονη Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων. Γκιούρδας.

Μπουραντάς Δημήτρης Κ. (2002). Μάνατζμεντ: θεωρητικό υπόβαθρο, σύγχρονες πρακτικές. Εκδ. Γ. Μπένου.

Μπουραντάς Δημήτρης Κ., Παπαλεξανδρή Νάνσυ Α. (2003). Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Εκδ. Ευγ. Μπένου.

Ναξάκης Χαρίλαος Ι, Μιχαλόπουλος Νικόλαος, Μπατζιάς Φραγκίσκος, Παππής Κώστας Π, Βαλάκας Ιωάννης, Οικονομάκη Κυριακή, Χατζηδημητρίου Ιωάννης (1999). Εισαγωγή στη Διοικητική Επιχειρήσεων και Οργανισμών. Εκδ. Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Πετρίδου Ευγενία (2001). Διοίκηση – Μάνατζμεντ: Μια εισαγωγική προσέγγιση. Εκδ. Ζυγός.

Τζωρτζάκης Κωνσταντίνος Μ., Τζωρτζάκη Αλεξία Κ. (2007). Οργάνωση και Διοίκηση: το Μάνατζμεντ της νέας εποχής. Εκδ. Rosili.

Χυτήρης Λεωνίδας Σ. (2006). Μάνατζμεντ : Αρχές Διοίκησης Επιχειρήσεων. Εκδ. Interbooks.

Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων

Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων

Έννοια και σκοποί της ανάλυσης

Περιεχόμενα [show]

Σε αυτό το μάθημα γίνεται η Σύνταξη των Λογιστικών Καταστάσεων σύμφωνα με τα ΕΛΠ – ΔΛΠ και η ερμηνεία και ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων σύμφωνα με Λογιστικούς κανόνες.

Οι Λογιστικές ή Χρηματοοικονομικές Καταστάσεις είναι:

  1. Ισολογισμός
  2. Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης
  3. Κατάσταση Μεταβολών Ιδίων Κεφαλαίων
  4. Κατάσταση Ταμειακών Ροών
  5. Προσάρτημα

Η Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων είναι η επεξεργασία των ποσοτικών πληροφοριών των λογιστικών καταστάσεων, συνεκτιμώντας και άλλες ποσοτικές και ποιοτικές πληροφορίες, για τη λήψη οικονομικών αποφάσεων. Η χρήση και η σωστή ερμηνεία των χρηματοοικονομικών δεικτών είναι ένα σημαντικό εργαλείο στα πλαίσια της σύγχρονης χρηματοοικονομικής διοίκησης. Εργαλεία είναι η ανάλυση αριθμοδεικτών, σύγκριση χρηματοοικονομικών καταστάσεων, ανάλυση νεκρού σημείου.

Ανάλυση Κοινού Μεγέθους

Η ανάλυση κοινού μεγέθους εκφράζει τις συγκρίσεις σε μορφή ποσοστού. Για παράδειγμα:
Εάν τα διαθέσιμα είναι 40.000 και το ενεργητικό είναι 1.000.000 τότε τα διαθέσιμα είναι 4% του
ενεργητικού. Η χρήση των ποσοστών είναι καλύτερη από τα απόλυτα μεγέθη.

Η επιχείρηση Α κερδίζει 10.000 και η Β κερδίζει 1.000 ποια είναι πιο επικερδής;
(αυθόρμητη απάντηση: Α)
Αν όμως γνωρίζω ότι τα Ίδια Κεφάλαια της Α=1.000.000 και Β=10.000 τότε η απόδοση των
Ιδίων Κεφαλαίων είναι:

 ΑΒ
Κέρδος10.0001.000
Ίδια Κεφάλαια1.000.00010.000
Κέρδος/Ίδια Κεφάλαια1%10%

ΓΕΜΗ

  • Ενιαία κεντρική βάση μητρώου επιχειρήσεων
  • Όλα τα στοιχεία των εμπορικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη Ελλάδα
  • Αρχή Λειτουργίας: 4 Απριλίου του 2011.
  • Αντικατέστησε το Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών (Μ.Α.Ε.) που τηρείτο στις Νομαρχίες της χώρας και τα Βιβλία Εταιρειών (Ε.Π.Ε. και προσωπικών) που τηρούντο στα Πρωτοδικεία.
  • Απαίτηση για όλα τα Κράτη-Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 3 της Οδηγίας 2009/101/ΕΚ)
  • Σύνδεση με τα μητρώα των λοιπών Κρατών-Μελών μέσω μιας ευρωπαϊκής κεντρικής πλατφόρμας, στο πλαίσιο του συστήματος διασύνδεσης Μητρώων της Οδηγίας 2010/17/ΕΕ

Μέθοδοι αναλύσεως λογιστικών καταστάσεων

Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι οι οποίες χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων των επιχειρήσεων και μπορούν να ταξινομηθούν στις παρακάτω βασικές κατηγορίες:

  1. Συγκριτική ή διαχρονική μέθοδος ανάλυσης (Time-series analysis)
    a. Κατάσταση κοινού μεγέθους – κάθετη ανάλυση (common size-vertical analysis)
    b. Δυναμική (οριζόντια) ανάλυση (Trend -horizontal analysis)
  2. Διαστρωματική μέθοδος ανάλυσης (Cross sectional analysis)
  3. Εξειδικευμένες μέθοδοι, π.χ. ανάλυση του νεκρού σημείου κλπ.
  4. Συστήματα Αριθμοδεικτών

Συγκριτική ή διαχρονική μέθοδος ανάλυσης

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ20Χ1ΚΑΘΕΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ20Χ2ΚΑΘΕΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Γήπεδα40005%10002%
Κτίρια & εξοπλισμός8400097%77000117%
Αποσβεσμένα κτίρια & εξοπλισμός-47000-54%-48000-73%
Αναπόσβεστα κτίρια3700043%2900044%
Σύνολο παγίων4100047%3000046%
Πελάτες1160013%730011%
Αποθέματα εμπορευμάτων2720031%1310020%
Χρηματικά διαθέσιμα68008%1520023%
Σύνολο Κ.Ε.4560053%3560054%
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ86600100%65600100%
ΠΑΘΗΤΙΚΟ    
Μετοχικό Κεφάλαιο1900022%1600024%
Αποθεματικά Κεφάλαια1820021%900014%
Μακροχρόνια Δάνεια2190025%2000030%
Σύνολο Ι.Κ + ΜΑΚΡ.ΔΝ5910068%4500069%
Φόροι Πληρωτέοι18002%5001%
Προμηθευτές2510029%1960030%
Προκαταβολές πελατών6001%5001%
Σύνολο ΒΥ2750032%2060031%
ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ86600100%65600100%
Ενεργητικό20Χ120Χ2Διαφορά%Παθητικό20Χ120Χ2Διαφορά%
Εμπορεύματα504466/50=12%Ίδια Κεφ10898109,25%

Κοιτάζοντας την τάση ενός συγκεκριμένου δείκτη, βλέπω αν πέφτει, ανεβαίνει ή μένει σχετικά σταθερός. Από αυτό μπορών πιθανόν να ανιχνεύσω ένα πρόβλημα ή να παρατηρήσω μια καλή διοίκηση.

Διαστρωματική μέθοδος ανάλυσης

Μια ιδιαίτερα σημαντική μέθοδος ανάλυσης λογιστικών καταστάσεων, είναι αυτή της διαστρωματικής ανάλυσης, η οποία και περιλαμβάνει την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων κοινού μεγέθους και τον υπολογισμό διαφόρων αριθμοδεικτών. Στη διαστρωματική ανάλυση συγκρίνω δύο διαφορετικές επιχειρήσεις στο ίδιο χρονικό διάστημα. Η Χ έχει μεγαλύτερο ποσοστό παγίων από την Ψ. Τι συμβαίνει άραγε με το Μ.Ο του κλάδου; Επίσης η Χ έχει χαμηλότερο ποσοστό αποθεμάτων. Μήπως έχει καλύτερη κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων; Επίσης έχει χαμηλότερο ποσοστό απαιτήσεων από πελάτες και διπλάσια ταμειακά διαθέσιμα. Αυτή ήταν πάντα η πιστωτική της πολιτική ή για κάποιον λόγο έχει αλλάξει πολιτική; Γιατί έγινε αυτό; Η Χ έχει μεγαλύτερη συμμετοχή Ιδίων Κεφαλαίων σε σχέση με μακρ. & βραχ. Υποχρεώσεις. Είναι πιο αξιόπιστη για τους πιστωτές της αλλά μήπως δεν έχει τον άριστο συνδυασμό; Τι συμβαίνει με τον Μ.Ο του κλάδου; Ενώ έχει χαμηλότερο κόστος πωλήσεων λόγω αυξημένων οργ. Εξόδων έχει χαμηλότερα κέρδη προ φόρων.

Κατηγορίες Πιστοποιητικών Ελέγχου

Οι εκθέσεις ελέγχου που εκδίδονται επί των οικονομικών καταστάσεων κατηγοριοποιούνται βασισμένες στη γνώμη που διατυπώνει ο ελεγκτής και ομαδοποιούνται στις τέσσερις βασικές
που παρατίθενται παρακάτω:
α) Εκθέσεις με Σύμφωνη Γνώμη (Λευκό Πιστοποιητικό)
β) Εκθέσεις με Εξαίρεση Σύμφωνης Γνώμης (Μη Λευκό Πιστοποιητικό με παρατηρήσεις)
γ) Εκθέσεις με Άρνηση Γνώμης
δ) Εκθέσεις με Αρνητική Γνώμη (Πιστοποιητικό με δυσμενή γνώμη)

Ανάλυση

Μελέτη πιστοποιητικού ελέγχου ορκωτού λογιστή

  • Ύπαρξη επισφαλών απαιτήσεων
  • Ύπαρξη απαξιωμένων αποθεμάτων
  • Ύπαρξη ενδεχομένων υπαρκτών υποχρεώσεων (που δεν εμφανίζονται στις προβλέψεις του παθητικού Ισολογισμού)
  • Αν υπάρχουν προβλέψεις για αποζημίωση προσωπικού λόγω εξόδου από την εργασία
  • Ανεξέλεγκτες φορολογικές χρήσεις (πιθανόν να δημιουργηθούν νέες υποχρεώσεις που δεν φαίνονται στον Ισολογισμό μου)
  • Αλλαγή στην μέθοδο αποτίμησης των αποθεμάτων (π.χ. από FIFO σε μέσο όρο)
  • Δεν έχει κάνει σημειώσεις επί του Ισολογισμού (π.χ. ύπαρξη υποθηκών, ύπαρξη εγγυήσεων)

Τι είναι Λογιστικό Πρότυπο;

Είναι ένα συνοπτικό και κατά το δυνατόν, απλό κείμενο που ασχολείται με συναλλαγές ή γεγονότα, επηρεάζοντας τις εγγραφές που πρέπει να γίνουν στα βιβλία και τον τρόπο με τον οποίο οι συναλλαγές και τα γεγονότα οφείλουν να παρουσιασθούν στις οικονομικές καταστάσεις.

Κατηγοριοποίηση οντοτήτων

Πολύ μικρές οντότητες, όσες δεν υπερβαίνουν τα 2 από τα 3 ακόλουθα κριτήρια:
Σύνολο Ενεργητικού 350.000 ευρώ.
Κύκλος Εργασιών 700.000 ευρώ.
Μέσος όρος απασχολούμενων ατόμων 10 άτομα.

Μικρές οντότητες, όσες δεν είναι «πολύ μικρές» και δεν υπερβαίνουν τα 2 από τα 3 ακόλουθα κριτήρια:
Σύνολο Ενεργητικού 4.000.000 ευρώ.
Κύκλος Εργασιών 8.000.000 ευρώ.
Μέσος όρος απασχολούμενων ατόμων 50 άτομα.

 

Μεσαίες οντότητες, όσες δεν είναι «μικρές» και δεν υπερβαίνουν τα 2 από τα 3 ακόλουθα κριτήρια:
Σύνολο Ενεργητικού 20.000.000 ευρώ.
Κύκλος Εργασιών 40.000.000 ευρώ.
Μέσος όρος απασχολούμενων ατόμων 250 άτομα.

 

Μεγάλες οντότητες, όσες υπερβαίνουν τα 2 από τα 3 ακόλουθα κριτήρια:
Σύνολο Ενεργητικού 20.000.000 ευρώ.
Κύκλος Εργασιών 40.000.000 ευρώ.
Μέσος όρος απασχολούμενων ατόμων 250 άτομα.

Ρευστότητα

Ρευστότητα (Liquidity) είναι η ικανότητα της οικονομικής μονάδας να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της χωρίς να διαταράσσεται η εύρυθμη λειτουργία της. Βραχυπρόθεσμη ρευστότητα (short-term liquidity) είναι η δυνατότητα της επιχείρησης να αποπληρώνει έγκαιρα τις βραχυπρόθεσμες ή και ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της μέσα από τη διάθεση του ενεργητικού.

Γιατί είναι σημαντική η ρευστότητα; Επιχειρήσεις με ελλιπή ρευστότητα αναγκαστικά θα καταφύγουν σε διάφορες μορφές βραχυχρόνιας χρηματοδότησης με συνέπεια να αυξηθεί το χρηματοδοτικό τους κόστος και η δανειακή τους επιβάρυνση. Επιχειρήσεις που καθυστερούν ή αδυνατούν να εξοφλήσουν βραχυχρόνιες υποχρεώσεις πχ προς τους προμηθευτές τους είναι πιθανόν στο μέλλον να μην μπορούν να καλύπτουν τις άμεσες ανάγκες τους σε αγαθά ή υπηρεσίες καθώς δεν θα τους χορηγείται η αναγκαία πίστωση με συνέπεια να διαταραχθεί η απρόσκοπτη λειτουργία τους.

 

Επιχειρήσεις που αδυνατούν να καταβάλλουν αμοιβές στο προσωπικό, οφειλές από φόρους ή εισφορές στο κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία ή χρέη από τραπεζικό δανεισμό, μπορεί να αντιμετωπίσουν νομικές συνέπειες, απώλεια ελέγχου από πλευράς των μετόχων ή και πτώχευση.

Όταν η ρευστότητα είναι υπερ-επαρκής τι συμβαίνει; Η επιχείρηση μπορεί να αξιοποιήσει την ύπαρξη υψηλών διαθεσίμων προκειμένου να αυξήσει την κερδοφορία της, εκμεταλλευόμενη εμπορικές ή επενδυτικές ευκαιρίες, π.χ. να αγοράζει αποθέματα (εμπορεύματα, α’ ύλες) ή πάγια σε τιμές μετρητοίς που συνήθως είναι χαμηλότερες από τις τιμές της αγοράς τους με πίστωση. Θα μπορεί να αποπληρώνει νωρίτερα από το αναμενόμενο υποχρεώσεις σε πιστωτές ή το κεφάλαιο που δανείσθηκε στις τράπεζες προκειμένου να μειώσει την επιβάρυνσή της σε χρεωστικούς τόκους και έτσι να μειώσει τα έξοδά της.

 

Τι γίνεται όταν υπάρχει Υπερβάλλουσα ρευστότητα; Οι επιχειρήσεις με υπερβάλλουσα ρευστότητα (π.χ. τα supermarket) τα οποία πωλούν εμπορεύματα μετρητοίς αλλά αγοράζουν με βραχυπρόθεσμες πιστώσεις που τους χορηγούν οι προμηθευτές τους μπορούν να τοποθετούν μέρος των διαθεσίμων τους σε χρεόγραφα (πχ. Μετοχές, ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, repos) ή τραπεζικές καταθέσεις προθεσμίας για βραχυχρόνιο διάστημα, προκειμένου να αποκομίζουν έσοδα από μερίσματα.

Πώς γίνεται η Μέτρηση ρευστότητας;
Σύγκριση ΒΥ βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων & των μέσων πληρωμής που διαθέτει η επιχείρηση. Τα μέσα πληρωμής περιλαμβάνουν:

 

•Διαθέσιμα + ταμειακά ισοδύναμα +
•Στοιχεία Κυκλοφορούντος Ενεργητικού (Κ.Ε.) που μπορούν να ρευστοποιηθούν σε εύλογο χρονικό διάστημα (π.χ. εμπορεύματα, έτοιμα προϊόντα) τα οποία με την πώλησή τους αυξάνουν τις ταμειακές ροές.

Η εκτίμηση της βραχυπρόθεσμης ρευστότητας προκύπτει από τη σύγκριση των δύο δεδομένων, των μέσων πληρωμής (Κυκλοφορούν Ενεργητικό) & των υποχρεώσεων προς πληρωμή (Βραχυπρόθεσμες Υποχρεώσεις). Η σύγκριση μπορεί να γίνει είτε με τη μορφή απολύτου μεγέθους υπολογίζοντας τη διαφορά των δύο μεγεθών (ΚΕ-ΒΥ) είτε με τη μορφή κλάσματος αναδεικνύοντας το λόγο μεγέθους του ενός σε σχέση με το άλλο (ΚΕ/ΒΥ).

Κεφάλαιο Κίνησης (Working Capital)

Το Κεφάλαιο Κίνησης ισούται με το Κυκλοφορούν Ενεργητικό – Βραχυπρόθεσμές Υποχρεώσεις και πρέπει να είναι μεγαλύτερο απο το μηδέν. Όσο μεγαλύτερη είναι η διαφορά μεταξύ τους τόσο μεγαλύτερη είναι η ρευστότητα της επιχείρησης. Τα στοιχεία του Κυκλ. Ενεργ. (ΚΕ) που είναι είτε ρευστά διαθέσιμα είτε ρευστοποιήσιμα εντός της λογιστικής χρήσης, μπορούν να καλύψουν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις πληρωτέες στο ίδιο χρονικό διάστημα. Αν το ΚΕ<ΒΥ → Απουσία κεφαλαίου κίνησης → προβλήματα ρευστότητας.

Λογαριασμοί Βραχυπρόθεσμων Υποχρεώσεων

  • Λογαριασμοί Πληρωτέοι
  • Προμηθευτές και πιστωτές
  • Βραχυπρόθεσμός Δανεισμός
  • Φόροι, τόκοι, εισφορές, μερίσματα πληρωτέα
  • Προεισπραχθέντα έσοδα (έσοδα επομένων χρήσεων)

Λογαριασμοί Κυκλοφορούντος ενεργητικού

  • Διαθέσιμα & Ισοδύναμα (ταμείο, Κ.Ο, Καταθέσεις προθεσμίας, επιταγές προς είσπραξη, συνάλλαγμα)
  • Χρεόγραφα βραχυχρόνιου τοποθετήσεως (μετοχές, ομόλογα)
  • Απαιτήσεις (πελάτες, γραμμάτια εισπρακτέα, μεταχρονολογημένες επιταγές, γραμμάτια προεξοφλημένα)
  • Αποθέματα (ετοίμων προϊόντων ημικατεργασμένων, ά ύλες, εμπορεύματα)
  • Προπληρωθέντα έξοδα (έξοδα επομένων χρήσεων)

Το κεφάλαιο κίνησης είναι ένα απόλυτο μέγεθος εκφραζόμενο σε €. Δεν αποτελεί όμως μέτρο σύγκρισης της ρευστότητας δύο επιχειρήσεων
Περιορισμοί:

  1. Βασιζόμαστε σε δεδομένα ισολογισμού →στατικός τρόπος & ιστορικός χρόνος – ημερομηνία δημοσίευσης του Ισολογισμού
  2. Τα τελευταία χρόνια η έμφαση μετατοπίστηκε στην κατάσταση ταμειακών ροών →δυναμική έκφραση ρευστότητας →απεικονίζει τη μεταβολή των διαθεσίμων στη διάρκεια της χρήσης, ανάλογα με την αιτία προέλευσής
    τους.
  3. Τα στοιχεία του Κυκλ. Ενεργ. έχουν διάφορους χρόνος ρευστοποίησης, ενώ η αξία τους μπορεί και αυτή να διαφοροποιείται ανάλογα με τη μέθοδο αποτίμησης.
 ΑΒ
ΚΕ200.000600.000
ΒΥ-100.000-500.000
ΚΚ100.000100.000

Οι εταιρείες έχουν το ίδιο κεφάλαιο κίνησης σε αξία. Όμως δεν έχουν τον ίδιο βαθμό ρευστότητας. Η εταιρεία Α έχει καλύτερη ρευστότητά 2/1=2 (το ΚΕ είναι διπλάσιο των ΒΥ). Ενώ η εταιρεία Β έχει ρευστότητα ΚΕ/ΒΥ=1,2 φορές

Αριθμοδείκτες

Αριθμοδείκτες Ρευστότητας

Αριθμοδείκτης έμμεσης ρευστότητας (Current Ratio)

Ονομάζεται και αριθμοδείκτης Γενικής ή Κυκλοφοριακής Ρευστότητας ή αριθμοδείκτης Κεφαλαίου Κίνησης ή αριθμοδείκτης α’ βαθμού ρευστότητας.

Έμμεση Ρευστότητα (ΕΡ)= Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυχρόνιες Υποχρεώσεις > 1

  • Δείχνει το πόσες φορές το Κυκλοφοριακό ενεργητικό καλύπτει τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις.
  • Για να υπάρχει ρευστότητα θα πρέπει ο δείκτης να είναι >1
  • Αφού ΚΕ υπερκαλύπτει τις ΒΥ θα επαρκεί ρευστοποιούμενο για την αποπληρωμή τους.
  • Συχνά υπάρχουν καθυστερήσεις στη ρευστοποίηση στοιχείων π.χ αποθέματα, είσπραξη απαιτήσεων ή η ρευστοποίηση ενδέχεται να γίνει σε αξίες χαμηλότερες από αυτές του Ισολογισμού
  • Άρα επιχειρήσεις με υψηλό δείκτη ΕΡ προσφέρουν μεγαλύτερη διασφάλιση στους πιστωτές τους και μικρότερο χρηματοπιστωτικό κίνδυνο για τις τράπεζες
  • Βέβαια ένας πάρα πολύ υψηλός δείκτης ΕΡ →υπερβάλλουσα ρευστότητα→ η επιχείρηση δεν εκμεταλλεύεται αποδοτικά το ενεργητικό της →πιθανόν χαμηλή κερδοφορία
  • Αξιολογεί τη βραχυχρόνια ρευστότητα και αποτελεί βάση στη λήψη αποφάσεων για χορήγηση πίστωσης εκ μέρους προμηθευτών και λοιπών πιστωτών, χορήγηση βραχυχρόνιας χρηματοδότησης από τις τράπεζες αλλά και τον έλεγχο της ορθολογικής διαχείρισης των λογαριασμών του Κεφ. Κίνησης εκ μέρους των στελεχών.
  • Η ανάλυση του δείκτη μπορεί να πραγματοποιηθεί διαχρονικά παρακολουθώντας την εξέλιξή του σε μια σειρά ετών ή διαστρωματικά συγκρίνοντας τον με τους δείκτες ομοειδών επιχειρήσεων.

Αριθμοδείκτης Άμεσης (Ειδικής) Ρευστότητας (Quick Ratio – Acid test Ratio)

Άμεση ρευστότητα (ΑΡ) = Απαιτήσει𝜍+Χρεόγραφα+Διαθεσιμα / ΒΥ − Προκαταβολές Πελατών

  • Αντιμετωπίζει αδυναμίες του αριθμοδείκτη Έμμεσης Ρευστότητας
  • Χρησιμοποιεί δεδομένα του Ισολογισμού εκτός από λογαριασμούς για τους οποίους εκτιμάται ότι υπάρχει καθυστέρηση στη ρευστοποίησή τους
  • Θεωρείται αυστηρότερο μέτρο ρευστότητας σχετικά με την έμμεση ρευστότητα
  • Ο αριθμητής μπορεί να γίνει και Κυκ𝜆𝜊𝜑𝜊𝜌𝜊ύ𝜈 Ενεργητικό −Απ𝜊𝜃𝜀𝜇𝛼𝜏α
  • Οι προκαταβολές πελατών αφαιρούνται από τον παρονομαστή, διότι είναι μορφή βραχυπρόθεσμης υποχρέωσης που όμως δεν επιβαρύνει άμεσα τη ρευστότητα, καθότι για την ικανοποίησή τους δεν θα δοθούν μετρητά αλλά παροχές σε είδος (εμπόρευμα ή υπηρεσία).
  • Ο αριθμοδείκτης άμεσης ρευστότητας δεν περιλαμβάνει κάθε απαίτηση ή υποχρέωση που δεν οδηγεί σε ταμειακή εισροή η εκροή, δηλαδή που δεν έχει άμεση επίπτωση στη ρευστότητα. Παράδειγμα: Προκαταβολές σε προμηθευτές, Προπληρωμένα έξοδα (έξοδα επομένων χρήσεων ) (απαιτήσεις) ενώ αντίστοιχες υποχρεώσεις. Προκαταβολές πελατών, Προεισπραγμένα έσοδα (έσοδα επομένων χρήσεων)
  • Θα πρέπει να είναι: Άμεση Ρευστότητά ≥ 1 (σε φορές)
  • Το σκεπτικό είναι ότι τα διαθέσιμα, τα ρευστοποιημένα χρεόγραφα και οι εισπράξεις των απαιτήσεων θα πρέπει να καλύπτουν πλήρως τις προς πληρωμή βραχυχρόνιες υποχρεώσεις.
  • Υπάρχουν επιχειρήσεις με δείκτη ΑΡ<1 οι οποίες όμως έχουν υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων, δηλ. πωλούν και ρευστοποιούν γρήγορα τα αποθέματά τους επομένως έχουν υψηλό βαθμό ρευστότητας.

Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας (Cash Ratio)

(ΤΡ)= Χρεόγραφα+Διαθέσιμα / ΒΥ−Προκαταβ𝜊𝜆𝜀𝜍 Πελατών ≥ ο,5 (σε φορές)

  • Ονομάζεται και Στατικός Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας
  • Είναι το πλέον αυστηρό μέτρο ρευστότητας
  • Ο αριθμητής περιλαμβάνει μόνο τα ρευστά διαθέσιμα και τα χρεόγραφα όχι αποθέματα και απαιτήσεις των οποίων η ρευστοποίηση μπορεί να καθυστερήσει υπό ορισμένες συνθήκες
  • Τα χρεόγραφα (μετοχές, ομολογίες, λοιπά χρηματοοικονομικά προϊόντα) θεωρούνται στοιχεία άμεσης ρευστοποίησης, ειδικά εάν διαπραγματεύονται σε κάποια χρηματιστηριακή αγορά. Ο παρονομαστής είναι ίδιος με τον δείκτη άμεσης ρευστότητας
  • Στην πράξη οι επιχειρήσεις κρατούν χαμηλό ύψος διαθεσίμων, τόσα μόνο ώστε να πραγματοποιούν προγραμματισμένες πληρωμές. Η διακράτηση υψηλών διαθεσίμων σημαίνει δέσμευση κεφαλαίων σε μη αποδοτική μορφή.
  • Συνήθως το κυκλοφοριακό ενεργητικό απαρτίζεται στο μεγαλύτερο μέρος του από αποθέματα που αναμένονται να πωληθούν ή να αναλωθούν στην παραγωγή και από δοθείσες πιστώσεις σε πελάτες (απαιτήσεις) για να αγοράσουν εμπορεύματα κα προϊόντα

Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ροής Λειτουργικής Δραστηριότητας (ΤΡ-ΛΔ) (Operating Cash Flow Ratio)

ΤΡ-ΛΔ = Ταμειακές Εισροές (εισπράξεις) – Ταμειακές Εκροές (πληρωμές)

  • Ονομάζεται και Δυναμικός Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας ή Δεύτερος Αριθμοδείκτης Ταμειακής Ρευστότητας
  • Ο αριθμοδείκτης δείχνει σε ποιο βαθμό η ταμειακή ροή από τη λειτουργική δραστηριότητα της επιχείρησης στη διάρκεια της χρήσης μπορεί να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις τέλους χρήσης
  • Στη λειτουργική δραστηριότητα δεν περιλαμβάνονται ταμειακές ροές από μεταβολές (αγοραπωλησία) στα πάγια και από λήψη ή εξόφληση δανείων.
  • Η κατάσταση ταμειακών ροών παρουσιάζει τις εισπράξεις ή και τις πληρωμές κατηγοριοποιημένες ανά δραστηριότητα. Η κατάσταση ταμειακών ροών έχει δυναμικό χαρακτήρα (πλεονέκτημα για το δείκτη).
  • Μειονέκτημα: τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του είναι εξ ανάγκης ιστορικά (παρελθοντικά) ενώ το ενδιαφέρον του αναλυτή είναι να εξετάσει αν οι μελλοντικές ταμειακές εισροές θα μπορούν να αποπληρώνουν τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις

Αριθμοδείκτης Αμυντικού Διαστήματος (Defensive Interval)

Αμυντικό Διάστημα = Απαιτήσεις+Χρεόγραφα+Διαθέσιμα / Ημερήσια Έξοδα

  • Δείχνει για πόσες ημέρες μπορεί η επιχείρηση να καλύπτει τα ημερήσια λειτουργικά της έξοδα με τα διαθέσιμα που έχει στη διάθεσή της συν αυτά από τη ρευστοποίηση των χρεογράφων και την είσπραξη των απαιτήσεων.
  • Στις απαιτήσεις δεν συμπεριλαμβάνονται οι κάθε είδους δοθείσες προκαταβολές καθώς και τα προπληρωμένα έξοδα
  • Τα ημερήσια έξοδα (ετήσια έξοδα καχ / 365) μπορεί να είναι απολογιστικά (Ιστορικά) ή προϋπολογιστικά.
  • Στα ετήσια έξοδα περιλαμβάνονται: Κόστος πωληθέντων + ΄έξοδα διοικητικής λειτουργίας +
  • έξοδα λειτουργίας διάθεσης + έξοδα ερευνών + χρημ/κά έξοδα – αποσβέσεις ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος –προβλέψεις εκμετάλλευσης
  • Αποσβέσεις & προβλέψεις αφαιρούνται διότι είναι έξοδα για τα οποία δεν γίνεται ταμειακή εκροή

Αριθμοδείκτες Κυκλοφοριακής Ταχύτητας

Εκφράζουν το πόσες φορές μέσα στο έτος ανακυκλώνονται τα στοιχεία του ισολογισμού και οι λογαριασμοί του κεφαλαίου κίνησης. Δηλαδή πόσες φορές μετατρέπεται ένα στοιχείο του κεφαλαίου κίνησης σε κάποιο άλλο. Με τους συγκεκριμένους αριθμοδείκτες μετράμε πόσες ημέρες χρειάζονται από τη δημιουργία κάποιου στοιχείου του Κεφαλαίου Κίνησης μέχρι τη μετατροπή του. Όσο συντομότερος ο χρόνος ανακύκλωσης, δηλαδή ρευστοποίησης-μετατροπής αποθεμάτων ή απαιτήσεων τόσο το καλύτερο για τη ρευστότητα.

Ονομάζονται και αριθμοδείκτες δραστηριότητες (activity ratios). Δείχνουν κίνηση μέσα στο χρόνο →δυναμικοί αριθμοδείκτες. Ταχεία ανακύκλωση στοιχείων κυκλοφορούντος ενεργητικού σημαίνει ότι γίνεται εντατική εκμετάλλευσή τους, δεν λιμνάζουν και αξιοποιούνται παραγωγικά, λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στους αριθμοδείκτες ρευστότητας και αποδοτικότητας.

Κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων (Inventory Turnover Ratio)

ΚΤΑ = Κόστος πωληθέντων / Μέ𝜎𝜊𝜍 ό𝜌𝜊𝜍 𝛼𝜋𝜊𝜃𝜀𝜇𝛼𝜏𝜔𝜈= φορές / έτος

  • Μέσος όρος = (απόθεμα αρχής + απόθεμα τέλους) / 2
  • Για να το εκφράσω σε ημέρες: Διάρκεια αποθεμάτων (σε ημέρες)= 365 / ΚΤ 𝛼𝜋𝜊𝜃𝜀𝜇𝛼𝜏𝜔𝜈 ή διάρκεια ζωής αποθεμάτων
  • Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων = ταχεία ανακύκλωσή τους = λίγες ημέρες παραμονής εντός της επιχείρησης
  • Υπολογίζει πόσες φορές κατά τη διάρκεια της χρήσης επιτεύχθηκε η ανακύκλωση των αποθεμάτων δηλ. πόσες φορές μια εμπορική επιχείρηση αγοράζει και στη συνέχεια πουλάει το μέσο απόθεμα που έχει στη διάθεσή της.
  • Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα σημαίνει ικανότητα της επιχείρησης να πουλάει και κατ’ επέκταση να ρευστοποιεί τα αποθέματά της.
  • Ταχεία ανακύκλωση των αποθεμάτων σημαίνει εντατική εκμετάλλευσή τους, που οδηγεί σε αύξηση πωλήσεων αλλά και σε αυξημένα κέρδη, υπό την προϋπόθεση ότι τα αποθέματα δεν πωλούνται βεβιασμένα σε τιμές κάτω του κόστους.
  • Η ΚΤ αποθεμάτων έχει μια θετική σχέση με την ρευστότητα αλλά και την αποδοτικότητα (κερδοφορία) της επιχείρησης.
  • Αύξηση του κόστους πωληθέντων στον αριθμητή σημαίνει υψηλότερη κυκλοφοριακή ταχύτητα των αποθεμάτων.
  • Το κόστος πωληθέντων εκφράζει το συνολικό κόστος των αποθεμάτων, τα οποία έχουν ανακυκλωθεί (πωληθεί) κατά τη διάρκεια της χρήσης.
  • Όσο μεγαλύτερο το κόστος πωληθέντων τόσο μεγαλύτερη η αξία των αποθεμάτων που έχει διατεθεί προς πώληση.
  • Ένα αυξημένο κόστος πωληθέντων σημαίνει αυξημένα έσοδα πωλήσεων τα οποία σημαίνουν αυξημένες ταμειακές εισροές.
  • Η τιμή του δείκτη συγκρίνεται με αυτές προηγούμενων χρήσεων ή με τις αντίστοιχες ομοειδών επιχειρήσεων.
  • Ο δείκτης εξαρτάται απο μέθοδο αποτίμησης αποθεμάτων, εποχικότητα των πωλήσεων, Το είδος πωλούμενων προϊόντων, σχέση με τους προμηθευτές της, κλάδο που ανήκει η επιχείρηση, Επιχειρήσεις με μεγάλη γκάμα προϊόντων, ύπαρξη απαξιωμένων & βραδέως κινούμενων αποθεμάτων

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων (Accounts Receivable Turnover Ratio)

ΚΤΑ = Πωλή𝜎𝜀𝜄𝜍 (𝜇𝜀 𝜋𝜄𝜎𝜏𝜔𝜎𝜂) / Μέσος όρος απ𝛼𝜄𝜏𝜂𝜎𝜀𝜔𝜈 = φορές / έτος

  • Υπολογίζει πόσες φορές κατά τη διάρκεια της χρήσης επιτεύχθηκε η ανακύκλωση των απαιτήσεων
  • Δηλαδή πόσες φορές εντός της λογιστικής χρήσης μια επιχείρηση πωλεί με πίστωση προϊόντα, εμπορεύματα ή υπηρεσίες στους πελάτες της και στη συνέχεια εισπράττει τις απαιτήσεις από αυτές τις πωλήσεις.
  • Η επιχείρηση έχει συμφέρον να ανακυκλώνει γρήγορα και πολλές φορές το χρόνο τις απαιτήσεις της.
  • Η κυκλοφορική ταχύτητα επηρεάζει άμεσα τη ρευστότητα
  • Στον αριθμητή κανονικά θα πρέπει να αναφέρονται μόνο οι πωλήσεις με πίστωση διότι αυτών χρειάζεται να υπολογιστεί ο μέσος όρος είσπραξης.
  • Στην πράξη όμως στην Κ.Α.Χ. δεν διαχωρίζονται πωλήσεις με πίστωση & πωλήσεις μετρητοίς.
  • Για αυτό αναγκαστικά στον αριθμητή θα αναφέρεται το σύνολο των πωλήσεων.
  • Επομένως ο δείκτης υπερεκτιμάται και δεν αναδεικνύει την πραγματική συχνότητα ανακύκλωσης.
  • Βέβαια ανάλογα με τον κλάδο που ανήκει η επιχείρηση γίνονται κάποιες εκτιμήσεις.
  • Λιανικό εμπόριο →πωλήσεις κυρίως με μετρητά
  • Βιομηχανικές & χονδρέμποροι → πωλήσεις κυρίως με πίστωση
  • Στον παρονομαστή του δείκτη επιλέγεται ο μέσος όρος των απαιτήσεων της χρονιάς αντί του υπολοίπου τέλους χρήσεως διότι αυτό δεν κρίνεται αντιπροσωπευτικό μέγεθος. (απαιτήσεις αρχής + απαιτήσεις τέλους) / 2
  • Οι απαιτήσεις που περιλαμβάνονται στον παρονομαστή του δείκτη προέρχονται αποκλειστικά από πώληση προϊόντων και υπηρεσιών (κύρια δραστηριότητα της επιχείρησης).
  • Ονομάζονται και Εμπορικές Απαιτήσεις, για να τις διακρίνουμε από τις λοιπές απαιτήσεις π.χ. Χρεώστες Διάφοροι (33 ΕΓΛΣ) ή δοσμένες προκαταβολές ή προπληρωμές εξόδων.
  • Οι Εμπορικές Απαιτήσεις περιλαμβάνουν: Πελάτες, Γραμμάτια και συναλλαγματικές εισπρακτέες (από εμπορική δραστηριότητα)
  • Μεταχρονολογημένες επιταγές εισπρακτέες
  • Προεξοφληθέντα γραμμάτια των οποίων εκκρεμεί η είσπραξη
  • Επισφαλείς πελάτες, γραμμάτια σε καθυστέρηση ή διαμαρτυρημένα
  • Δεν περιλαμβάνονται στον δείκτη οι Προβλέψεις για Επισφαλείς Απαιτήσεις (το μέρος των απαιτήσεων που θεωρείται ότι δεν θα εισπραχθεί και έχει λογισθεί ως ζημία που επιβαρύνει το αποτέλεσμα της χρήσης).
  • Η συντόμευση του χρόνου είσπραξης των απαιτήσεων συνεπάγεται ότι η επιχείρηση μειώνει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες και το κόστος από ενδεχόμενο δανεισμό.
  • Εάν υπάρχει αυστηρή πιστωτική πολιτική δηλ. χαμηλά υπόλοιπα απαιτήσεων στο ενεργητικό και γρήγορή είσπραξή τους τότε μειώνεται ο κίνδυνος από προβλέψεις για
  • επισφαλείς απαιτήσεις.
  • Η ύπαρξη χαμηλής κυκλοφοριακής ταχύτητας απαιτήσεων είναι ένδειξη διατήρησης υψηλών υπολοίπων πελατών και άλλων εμπορικών απαιτήσεων.

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Προμηθευτών

ΚΤ Προμηθευτών = Αγο𝜌𝜀𝜍 / Μέ𝜎𝜊𝜍 Ορος Προμηθευτών = φορές / έτος

  • Στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ο αριθμητής είναι το κόστος πωληθέντων.
  • Υπολογίζει πόσες φορές μέσα στη χρήση εξοφλούνται (ανακυκλώνονται) οι υποχρεώσεις σε προμηθευτές, αλλά και σε γραμμάτια ή επιταγές πληρωτέες, για αγορές που έχει πραγματοποιήσει η επιχείρηση.
  • Εκφράζει το χρονικό διάστημα από την αγορά με πίστωση μέχρι την πληρωμή της.
  • Ο παρονομαστής λαμβάνει υπόψη υποχρεώσεις με ανοικτή πίστωση (προμηθευτές) αλλά και με γραμμάτια πληρωτέα ή μεταχρονολογημένες επιταγές πληρωτέες.
  • Διάρκεια Υποχρεώσεων σε Προμηθευτές = 365 / ΚΤ Προμηθευτών
  • Χαμηλή Κυκλοφοριακή Ταχύτητα →περισσότερος χρόνος πίστωσης (αργεί η εξόφληση των υποχρεώσεων)
  • Αν υπάρχουν χρηματοδοτικές ανάγκες επιδιώκουμε την χρονική επέκταση της πίστωσης.
  • Αν η ΚΤ Απαιτήσεων είναι > ΚΤ Προμηθευτών → η επιχείρηση απολαμβάνει > πίστωση σε ημέρες από αυτή που χορηγεί στους πελάτες της.
  • Για την ρευστότητα αυτό είναι θετικό διότι, εισπράττει γρηγορότερα και πληρώνει αργότερα.
  • Είναι σαν να γίνεται χρηματοδότηση των πελατών της από τους προμηθευτές της.

Λειτουργικός Κύκλος (Operating Cycle – Inventory Conversion Cycle)

Λειτουργικός Κύκλος = Διάρκεια Αποθεμάτων + Διάρκεια Απαιτήσεων

Είναι το άθροισμα της χρονικής διάρκεια των αποθεμάτων συν τη χρονική διάρκεια των απαιτήσεων. Ο λειτουργικός κύκλος εκφράζει τις συνολικές ημέρες από την αγορά των αποθεμάτων ως την είσπραξη των απαιτήσεων από την πώλησή τους. Μετρά δηλαδή το συνολικό χρόνο μετατροπής των αποθεμάτων σε διαθέσιμα. Στόχος είναι η μείωση του συνολικού χρόνου για να επιταχύνουμε τις ταμειακές εισροές.

Εμπορικός Κύκλος Trading Cycle or Net Cash Conversion Cycle

Εμπορικός Κύκλος = Λειτουργικός Κύκλος – Διάρκεια Προμηθευτών

Ο εμπορικός κύκλος αντιπροσωπεύει τη μέση χρονική διάρκεια κατά την οποία η επιχείρηση έχει ανάγκη χρηματοδότησης της λειτουργίας της. Η επιχείρηση έχει πληρώσει τους προμηθευτές της αλλά μένουν να εισπραχθούν οι απαιτήσεις της. Στόχος είναι η συντόμευση του εμπορικού κύκλου ώστε να περιορίζει τις χρηματοδοτικές ανάγκες της & να βελτιώνει τη ρευστότητά της.

Κατάσταση Ταμειακών Ροών – ΔΛΠ 7

Σκοπός είναι η παροχή πληροφοριών σχετικά με τις ιστορικές μεταβολές στα ταμειακά διαθέσιμα και στα ταμειακά ισοδύναμα. Ταμειακά ισοδύναμα: επενδύσεις που λήγουν νωρίτερα από 3 μήνες π.χ. έντοκα γραμμάτια ελληνικού δημοσίου, repos, κλπ). Καταρτίζεται με λογιστικά δεδομένα του παρελθόντος. Δεν προετοιμάζεται από το ισοζύγιο μετά τις εγγραφές προσαρμογής (τακτοποίησης) και προσδιορισμού αποτελέσματος όπως οι άλλες λογιστικές καταστάσεις. Καταρτίζεται με βάση δύο διαδοχικούς ισολογισμούς, την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, την κατάσταση διάθεσης αποτελεσμάτων και το προσάρτημα.

Οι ταμειακές ροές κατατάσσονται σε ροές από:
A. Λειτουργικές (operating) δραστηριότητες. Ανάλυση στοιχείων από την κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσης, το κυκλοφορούν ενεργητικό και τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις
B. Επενδυτικές (investing) δραστηριότητες. Χρήση στοιχείων από το πάγιο ενεργητικό
C. Χρηματοδοτικές (financing)δραστηριότητες Ανάλυση λογαριασμών μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων, καθαρής θέσεως και διανομής κερδών

 

Άμεσος Τρόπος: υποδεικνύεται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και από άλλα όργανα κατάρτισης λογιστικών προτύπων διεθνώς (FASB, IASB)
Έμμεσος Τρόπος: χρήση κυρίως από εξωτερικούς αναλυτές
Η κυριότερη διαφορά των δύο τρόπων έγκειται μόνο στο γεγονός του διαφορετικού τρόπου υπολογισμού των ταμειακών ροών από λειτουργικές δραστηριότητες, όπου και οι δύο τρόποι καταλήγουν στο ίδιο ποσό.

Πιστωτική Πολιτική

Οι περισσότερες συναλλαγές γίνονται με πίστωση είτε μέσω ανοικτού λογαριασμού είτε μέσω μεταχρονολογημένων επιταγών και γραμματίων εισπρακτέων. Άρα οι επιχειρήσεις έχουν πάντα κάποια απαίτηση από τους πελάτες τους. Η πίστωση είναι κάτι το αναγκαίο αφού το ζητούν οι πελάτες τους και επιπλέον αυξάνει τον όγκο των πωλήσεων. Η πίστωση είναι στην ουσία χρηματοδότηση του πελάτη. Ταυτόχρονα η επιχείρηση θα πρέπει να χρηματοδοτηθεί για την πίστωση που παράσχει στους πελάτες της. Αυτό το κόστος χρηματοδότησης θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στην τιμή του προϊόντος καθώς και η πιθανή ζημία από επισφαλείς ή ανείσπρακτες απαιτήσεις.

Η σωστή πιστωτική πολιτική εξασφαλίζει μια κανονική και ποσοτικά επαρκή χρηματική εισροή ενώ παράλληλα μειώνει τις δανειακές ανάγκες για τη χρηματοδότηση απαιτήσεων που καθυστερούν αδικαιολόγητα να εισπραχθούν.

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Απαιτήσεων

ΚΤ απαιτήσεων = Πωλήσεις (με πίστωση) / Μέσος όρος απαιτήσεων = φορές / έτος

  • Σε περίοδο ύφεσης οι τράπεζες μειώνουν τις χρηματοδοτήσεις τους οπότε οι επιχειρήσεις είτε επιμηκύνουν το χρόνο πίστωσης προς τους πελάτες είτε διακόπτουν (ή μειώνουν) την πίστωση για να περιορίσουν τον κίνδυνο από τις ανείσπρακτες απαιτήσεις.
  • Δεν ικανοποιούνται όλες οι απαιτήσεις την ίδια χρονική περίοδο.
  • Δεν έχουν όλοι οι πελάτες το ίδιο πιστωτικό όριο
  • Η επιχείρηση οφείλει να παρακολουθεί αναλυτικά πότε ακριβώς αναμένεται να εισπράξει από κάθε πελάτη τις ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις της.
  • Για αυτό το λόγο καταρτίζεται το Ισοζύγιο Ηλικίας Απαιτήσεων

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Κεφαλαίου Κίνησης

ΚΤ Κεφαλαίου Κίνησης= Πωλήσεις / Μ.Ο.Κεφαλ𝛼𝜄𝜊𝜐 Κίν𝜂𝜎𝜂𝜍 = φορές/έτος

  • Πόσο αποτελεσματικά χρησιμοποιεί η επιχείρηση το κεφάλαιο κίνησης για να δημιουργεί έσοδα από πωλήσεις.
  • Υψηλός δείκτης δείχνει Εντατική εκμετάλλευση του κεφαλαίου κίνησης, Άρα θετική συμβολή στην αποδοτικότητα της επιχείρησης, Χαμηλή τιμή Κεφαλαίου Κίνησης στον παρονομαστή, Άρα θα μπορεί να χρηματοδοτεί μελλοντικές πωλήσεις;

Αριθμοδεικτες Αποδοτικότητας Κεφαλαίων

Η ικανότητα της επιχείρησης να δημιουργεί κέρδη. Σκοπός της επιχείρησης στην ελεύθερη οικονομία και σκοπός των μετόχων η επίτευξη κερδών μέσω κερδοφόρων επενδύσεων. Επενδύσεις υψηλού κινδύνου →μεγαλύτερη απόδοση ως αντιστάθμισμα. Οι μέτοχοι – επενδυτές ενδιαφέρονται να μετρούν την αποδοτικότητα της επιχείρησης και της επένδυσης που έχουν κάνει. Δυνητικοί μέτοχοι ενδιαφέρονται να αξιολογήσουν τις προοπτικές της εταιρείας και το ενδεχόμενο να επενδύσουν σε αυτή.

Οι αριθμοδείκτες αποδοτικότητας είναι εργαλείο για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του έργου της διοίκησης. Οι μέτοχοι θέτουν στόχους στην διοίκηση της εταιρείας και αυτή με τη σειρά της τους εξειδικεύει και τους μεταβιβάζει στα στελέχη διάμεσου της ιεραρχικής δομής. Οι στόχοι είναι ποσοτικοί, μετρήσιμοι, συγκεκριμένοι και ελέγχεται η υλοποίησή τους. Άρα οι αριθμοδείκτες αποδοτικότητας είναι ένα εργαλείο μέτρησης του βαθμού επίτευξης των επιχειρησιακών στόχων.

Αποδοτικότητα Επένδυσης – Return on Investment – ROI

Αποδοτικότητα Επένδυσης= Κέρδη / Κεφάλαια

  • Μας ενδιαφέρει η ποσοτική έκφραση και ανάλυση της απόδοσης ή διαφορετικά της αποδοτικότητας της επένδυσης (Return on Investment – ROI), με τη χρήση συγκεκριμένων αριθμοδεικτών.
  • Πρόκειται ουσιαστικά για τη σχέση μεταξύ των κερδών και του επενδυμένου κεφαλαίου σε μια επιχείρηση.
  • Η σχέση αυτή φανερώνει πόσα κέρδη απέδωσε ένα συγκεκριμένο ύψος κεφαλαίων, το οποίο έχει δεσμεύσει και χρησιμοποιεί η επιχείρηση.

Αποδοτικότητα Συνολικών Κεφαλαίων – ΑΣΚ (Return on Assets)

Αποδοτικότητα Συνολικών Κεφαλαίων= 𝚱𝛂𝜽𝜶𝝆𝜶 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 / 𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝚬𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋𝛐ύ Χ100

  • Η ΑΣΚ μετρά την αποδοτικότητα (την ικανότητα δημιουργίας κερδών) του συνόλου των κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται στην επιχείρηση, δηλαδή των Ιδίων και των Ξένων Κεφαλαίων (υποχρεώσεων).
  • Ονομάζεται και Αποδοτικότητα του Ενεργητικού, καθώς το ενεργητικό χρηματοδοτείται από το σύνολο των Ιδίων και Ξένων Κεφαλαίων.
  • Ενεργητικό=Παθητικό=Ίδια Κεφάλαια + Υποχρεώσεις= Ίδια Κεφάλαια + Ξένα Κεφάλαια
  • Εξετάζει το πόσο επικερδώς εκμεταλλεύεται η επιχείρηση το ενεργητικό της.
  • Μια αποδοτικότητα ύψους 10% σημαίνει πως μια επένδυση ύψους 100 € έδωσε κέρδη 10 €. Είναι ένας εύκολος, περιεκτικός δείκτης & χρησιμοποιείται ευρύτατα.
  • Ο δείκτης αυξάνεται με την αύξηση των κερδών ενώ διατηρούνται σταθερά τα κεφάλαια
  • Ο δείκτης αυξάνεται με μείωση των κεφαλαίων και αμετάβλητα τα κέρδη
  • Τα κέρδη μπορούν να αυξηθούν με την αύξηση των πωλήσεων ή την αύξηση των τιμών των προϊόντων χωρίς όμως να αυξηθεί το κόστος τους
  • Η μείωση των απασχολουμένων κεφαλαίων δεν είναι πάντα δυνατή.
  • Ο δείκτης αποδοτικότητας μειώνεται με: μείωση κερδών ή αύξηση των κεφαλαίων, χωρίς ανάλογη αύξηση των κερδών, Την πραγματοποίηση επενδύσεων από την αύξηση των κεφαλαίων σε πάγιες εγκαταστάσεις μη αμέσου αποδόσεως
  • Αύξηση κεφαλαίων μπορεί να προέλθει από: εισφορές των μετόχων για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, από τη μη διανομή κερδών και επομένως από την αύξηση των αποθεματικών, Από την αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων, Από καθαρό δανεισμό

Αποδοτικότητας Καθαρού Ενεργητικού (Return on Net Assets) (ROCE)

Αποδοτικότητα Καθαρού Ενεργητικού = 𝚱𝛂𝜽𝜶𝝆𝜶 𝚱𝜺𝝆𝜹𝜼 / 𝚰𝚱+𝚳𝚼 𝛘 𝟏𝟎𝟎
ή
Αποδοτικότητα Καθαρού Ενεργητικού= 𝚱𝛂𝜽𝜶𝝆𝜶 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 / 𝚬𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋ό −𝚩𝚼 χ 100

  • Ως επενδυμένα κεφάλαια θα πρέπει να θεωρούνται όσα είναι δεσμευμένα στην επιχείρηση μακροπρόθεσμα, δηλαδή τα ίδια κεφάλαια και οι μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις.
  • Δεν θα πρέπει να λογίζονται ως επένδυση τα βραχυπρόθεσμα στοιχεία του παθητικού. Ο λόγος είναι ότι οι επενδύσεις και οι αποδόσεις της επιχείρησης βασίζονται κυρίως στα μακροπρόθεσμα κεφάλαιά της, ενώ η βραχυχρόνια χρηματοδότηση εξυπηρετεί τις τρέχουσες λειτουργικές της ανάγκες.
  • Άρα θα πρέπει να γίνεται διάκριση ανάμεσα στο συνολικό ενεργητικό (assets) ή συνολικά απασχολούμενα κεφάλαια (gross capital employed) και στο καθαρό ενεργητικό (net assets) ή αλλιώς καθαρά απασχολούμενα κεφάλαια (net capital employed).

Σύνθετος αριθμοδείκτης Αποδοτικότητας Συνολικών Κεφαλαίων

ΑΣΚ = (𝚱𝛂𝛉𝛂𝛒𝛂 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 / 𝚷𝛚𝛌𝛈𝛔𝛆𝛊𝛓) χ (𝚷𝛚𝛌𝛈𝛔𝛆𝛊𝛓 /𝚺ύ𝛎𝛐𝛌𝛐 𝚬𝛎𝛆𝛒𝛄𝛈𝛕𝛊𝛋𝛐ύ)
ή
(αποδοτικότητα πωλήσεων (Sales margin) ή Καθαρό Περιθώριο Κέρδους) χ Κυκλοφοριακή Ταχύτητα (ΚΤ) του Ενεργητικού (Assets Turnover)

  • Πολλαπλασιάζω και διαιρώ ταυτόχρονα με τις πωλήσεις
  • Η αποδοτικότητα πωλήσεων εκφράζει την ικανότητα των πωλήσεων να αποδίδουν κέρδη, ενώ η κυκλοφοριακή ταχύτητα του ενεργητικού εκφράζει την ικανότητα του να
    επιτυγχάνει έσοδα από πωλήσεις.
  • Η αποδοτικότητα συνολικών κεφαλαίων αυξάνει όσο αυξάνεται το περιθώριο κέρδους ανά μονάδα πωλήσεων και όσο αυξάνουν οι πωλήσεις με σταθερό το μέγεθος των συνολικών κεφαλαίων.
  • Επομένως η αποδοτικότητα των συνολικών κεφαλαίων καθορίζεται από την ικανότητα της επιχείρησης για τον προσπορισμό κερδών & από την αποτελεσματικότητα του τρόπου χρησιμοποίησης των κεφαλαίων της.

Μικτό Περιθώριο Κέρδους (Gross Sales Margin)

Μικτό Περιθώριο Κέρδους=(𝚳𝛊𝛋𝛕𝛂 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 / 𝚷𝛚𝛌𝛈𝛔𝛆𝛊𝛓) χ 100

  • Εκφράζει το ποσοστό των μικτών κερδών επί των πωλήσεων
  • Ο δείκτης του μικτού περιθωρίου κέρδους είναι πολύ σημαντικός για την αξιολόγηση της επιχείρησης.
  • Ένα υψηλό μικτό περιθώριο κέρδους εκφράζει τη δυνατότητα της επιχείρησης να καλύπτει τα λειτουργικά της κόστη με ευκολία.
  • Ένα χαμηλό μικτό περιθώριο κέρδους (λόγω χαμηλών τιμών πώλησης) αποσκοπεί στην αύξηση των πωλήσεων και του μεριδίου αγοράς από τον ανταγωνισμό.
  • Σε ανταγωνιστικούς κλάδους της οικονομίας αναγκαστικά τα περιθώρια κέρδους διατηρούνται χαμηλά και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να αυξάνουν την κερδοφορία τους με εντατικότερη εκμετάλλευση του ενεργητικού τους.
  • Σε μονοπωλιακούς και ολιγοπωλιακούς κλάδους της οικονομίας τα περιθώρια κέρδους είναι υψηλότερα.

Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους

Λειτουργικό Περιθώριο Κέρδους = (𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 𝚷𝛒𝛐 𝚽ό𝛒𝛚𝛎 𝛋𝛂𝛊 𝚻ό𝛋𝛚𝛎 / 𝚷𝛚𝛌𝛈𝛔𝛆𝛊𝛓) χ100

  • Εναλλακτικά του Μεικτού Περιθωρίου Κέρδους μπορεί να χρησιμοποιηθεί το Λειτουργικό περιθώριο κέρδους.
  • Τα λειτουργικά κέρδη προκύπτουν αν από τις πωλήσεις αφαιρέσουμε το σύνολο των εξόδων λειτουργίας της επιχείρησης (Κόστος πωληθέντων, έξοδα διοίκησης, διάθεσης, έρευνας & ανάπτυξης).
  • Τα λειτουργικά κέρδη ονομάζονται και Κέρδη Προ Φόρων και Τόκων (Earnings before Interest and Tax – EBIT).

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Ενεργητικού (Assets Turnover)

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Ενεργητικού (Assets Turnover) = πωλήσεις / σύνολο ενεργητικού

  • Μετρά το πόσο αποτελεσματικά, σε όρους πωλήσεων, απασχολούνται τα συνολικά κεφάλαια της επιχείρησης.
  • Όσο μεγαλύτερος ο δείκτης τόσο πιο εντατικά και αποτελεσματικά έχει χρησιμοποιηθεί το ενεργητικό για να επιτευχθούν έσοδα από πωλήσεις.
  • Ο δείκτης αυτός μπορεί να αναλυθεί στον δείκτη: Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Πάγιου Ενεργητικού και Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Κυκλοφορούντος Ενεργητικού

Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (Return on Equity)

Αποδοτικότητα Ιδίων Κεφαλαίων (ΑΙΚ)= (𝚱𝛂𝜽𝜶𝝆𝜶 𝚱𝜺𝝆𝜹𝜼 / 𝚰𝜹𝜾𝜶 𝚱𝛆𝛗𝛂𝛌𝛂𝜾𝜶) χ 100

  • Αποτελεί μέτρο της εμπιστοσύνης των ιδιοκτητών της επιχείρησης (μετόχων ή εταίρων) και της ικανοποίησής τους από την τοποθέτηση των χρημάτων τους.
  • Χρησιμοποιείται για να αξιολογήσουν οι μέτοχοι πόσο συμφέρουσα για αυτούς είναι η επένδυση που πραγματοποίησαν.
  • Ο ορθολογικός επενδυτής συγκρίνει και βρίσκει την πιο συμφέρουσα για αυτόν επένδυση που θα του δίνει τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα με τον μικρότερο κίνδυνο.
  • Μια εταιρεία με χαμηλό δείκτη ΑΙΚ που διαπραγματεύεται η τιμή της στο χρηματιστήριο εμπνέει μικρή εμπιστοσύνη και οι επενδυτές θα θελήσουν να πουλήσουν και προφανώς θα υπάρξει πτώση της τιμής της.

Χρηματοοικονομική Μόχλευση

  • Η χρηματοοικονομική μόχλευση δείχνει πόσες φορές είναι μεγαλύτερο το ενεργητικό από τα Ίδια Κεφάλαια.
  • Εκφράζει τη συνολική αξία του ενεργητικού που διαθέτει η επιχείρηση για κάθε 1 ευρώ χρηματοδότησης από τους μετόχους.
  • Όσο μεγαλύτερος ο δείκτης χρηματοοικονομικής μόχλευσης τόσο μικρότερη η συμμετοχή των Ιδίων κεφαλαίων και επομένως τόσο μεγαλύτερη η παρουσία υποχρεώσεων (μεγάλος δείκτης → μεγάλες ξένες υποχρεώσεις).
  • ΑΙΚ = ΑΣΚ χ Χρηματοοικονομική Μόχλευση

Επενδυτικοί αριθμοδείκτες

Ενδιαφέρουν τους μετόχους που έχουν επενδύσει σε μια εταιρεία μέσω απόκτησης μετοχών ή τους δυνητικούς μετόχους που εξετάζουν το ενδεχόμενο αγοράς μετοχών. Προσέχουμε την αποδοτικότητα & κερδοφορία ειδικά των Ιδίων Κεφαλαίων καθώς και την μερισματική πολιτική της επιχείρησης.

Οι επενδυτές περιμένουν ότι μια επιχείρηση που έχει καταβάλλει τακτικά μερίσματα θα αυξάνει σταθερά αυτές τις πληρωμές όσο αυξάνονται τα κέρδη. Τα μερίσματα σπάνια περικόπτονται, εκτός και αν η επιχείρηση υποστεί σημαντικές συνεχείς ζημιές. Τα διευθυντικά στελέχη δεν αυξάνουν τα μερίσματα παρά μόνο αν νιώθουν βεβαιότητα ότι αυτά μπορούν να διατηρηθούν.

 

Η ανακοίνωση μιας αύξησης μερίσματος αποτελεί καλή είδηση για τους μετόχους, οι οποίοι συμπεραίνουν πως τα διευθυντικά στελέχη νιώθουν σιγουριά για το μέλλον. Οι επαναγορές μετοχών τυγχάνουν ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης. Όταν οι μέτοχοι πουλάνε τις μετοχές, φορολογούνται με τους συντελεστές φορολόγησης υπεραξίας κεφαλαίου, οι οποίοι είναι γενικά χαμηλότεροι, συχνά δε αρκετά χαμηλότεροι, από τους συντελεστές φορολόγησης των μερισμάτων.

Ονομαστική τιμή της μετοχής (nominal value per share)

Ονομαστική Τιμή Μετοχής= 𝚳𝛆𝛕𝛐𝛘𝛊𝛋ό 𝚱𝛆𝛗𝛂𝛌𝛂𝛊𝛐 / 𝚨𝛒𝛊𝛉𝛍ό𝛓 𝚳𝛆𝛕𝛐𝛘ών

Αν το μετοχικό κεφάλαιο της ΥΨΙΛΟΝ ΑΕ αξίας 50.000 € αποτελείται από 10.000 μετοχές, να υπολογιστεί η ονομαστική τιμή της μετοχής.

Ονομαστική Τιμή Μετοχής=50.000 / 10.000 = 5

Λογιστική Αξία Μετοχής (Accounting or Book Value per share)

Λογιστική Αξία Μετοχής= Ί𝜹𝜾𝜶 𝚱𝛆𝛗𝛂𝛌𝛂𝛊𝜶 / 𝚨𝛒𝛊𝛉𝛍ό𝛓 𝚳𝛆𝛕𝛐𝛘ώ𝛎

  • Η λογιστική αξία της μετοχής ή εσωτερική της αξία
  • Το μέγεθος που προσδιορίζει με λογιστικούς όρους την αξία του συνόλου των μετοχών στο τέλος κάθε χρήσης είναι το Ίδιο Κεφάλαιο.
  • Το Ίδιο κεφάλαιο – συνολικά κεφάλαια της επιχείρησης.
  • Η Λογιστική αξία > την ονομαστική τιμή διότι τα Ίδια Κεφάλαια = Μετοχικό Κεφάλαιο+ διάφορα αποθεματικά που έχουν σχηματιστεί + συναλλαγματικές διαφορές+ κέρδη εις νέον.
  • Η μόνη περίπτωση που η Λογιστική αξία της μετοχής < Ονομαστική Τιμή, είναι η εταιρεία να παρουσιάζει συσσωρευμένες ζημιές που μειώνουν τα συνολικά Ίδια Κεφάλαια και να γίνονται < μετοχικού κεφαλαίου.
  • Η λογιστική αξία δεν είναι αξιόπιστη μέθοδος αποτίμησης μετοχών διότι βασίζεται σε παρελθόντα δεδομένα Ισολογισμού και δεν λαμβάνει υπόψη μελλοντική κερδοφορία και προοπτικές της.

Χρηματιστηριακή τιμή Μετοχής

Χρηματιστηριακή Αξία= Χρηματιστηριακή Τιμή χ Αριθμός Μετοχών

  • Εισηγμένες επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο Αξιώ
  • Η χρηματιστηριακή τιμή της μετοχής (market value per share)
  • Η χρηματιστηριακή τιμή είναι ένας αντικειμενικός τρόπος αποτίμησης της μετοχής και κατ’ επέκταση της επιχείρησης, διότι διαμορφώνεται από την ίδια την αγορά.
  • Η χρηματιστηριακή τιμή προεξοφλεί τις προσδοκίες για μελλοντικές αποδόσεις της επιχείρησης.
  • Η χρηματιστηριακή αξία ή κεφαλαιοποίηση (capitalization)
  • Η κεφαλαιοποίηση εκφράζει τη συνολική αγοραία αξία της επιχείρησης, η οποία όμως μεταβάλλεται διαρκώς με κάθε μεταβολή της τιμής.
  • θετικές προσδοκίες η τιμή της μετοχής > από την τρέχουσα λογιστική αξία
  • αρνητικές προσδοκίες η τιμή της μετοχής < από την τρέχουσα λογιστική αξία

Χρηματιστηριακή τιμή προς λογιστική αξία μετοχής (price to book value – P/BV)

𝑷 / 𝑩𝑽 = 𝚾𝛒𝛈𝛍𝛂𝛕𝛊𝛔𝛕𝛈𝛒𝛊𝛂𝛋𝛈 𝚻𝛊𝛍𝜼 / 𝚲𝛐𝛄𝛊𝛔𝛕𝛊𝛋𝛈 𝚨𝛏𝛊α

Να υπολογιστεί ο δείκτης P/BV όταν η χρηματιστηριακή τιμή είναι 15 και η λογιστική αξία της μετοχής είναι 9.
𝑃 / 𝐵𝑉 = 15 / 9 =1,67 φορές

  • Αυτός ο δείκτης δείχνει πόσες φορές την λογιστική της αξία διαπραγματεύεται η μετοχή στο χρηματιστήριο.
  • Αποτελεί ένδειξη αν είναι υπερτιμημένη ή υποτιμημένη.

Κέρδη ανά μετοχή (Earnings per share)

Κέρδη ανά μετοχή (ΚΑΜ)= 𝚱𝛂𝛉𝜶𝝆𝜶 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 / 𝚨𝛒𝛊𝛉𝛍ό𝛓 𝛍𝛆𝛕𝛐𝝌ών

  • Εκφράζουν την αξία των κερδών που αντιστοιχούν σε μια μετοχή.
  • Αποτελούν σημαντική ένδειξη κερδοφορίας για τους επενδυτές.
  • Όσο μεγαλύτερα τα κέρδη τόσο πιο ικανοποιημένοι είναι οι επενδυτές.

Πολλαπλασιαστής κερδών P/E ratio – Price to Earnings Ratio

𝑷 / 𝑬 = 𝚾𝛒𝛈𝛍𝛂𝛕𝛊𝛔𝛕𝛈𝛒𝛊𝛂𝛋𝛈 𝚻𝛊𝛍𝜼 / 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 𝛂𝛎𝛂 𝛍𝛆𝛕𝛐𝛘ή

  • Ο πιο γνωστός δείκτης αποτίμησης είναι η χρηματιστηριακή τιμή προς τα κέρδη ανά μετοχή, ή Price to Earnings ratio.
  • Ονομάζεται και Πολλαπλασιαστής Κερδών (Price to Earnings multiple)
  • Ο δείκτης Ρ/Ε γίνεται αντιληπτός ως ένας δείκτης επανείσπραξης του επενδυμένου κεφαλαίου.
  • Αν υποτεθεί ότι η εταιρεία διανέμει κάθε χρόνο όλα τα κέρδη της ως μέρισμα, ένας λόγος Ρ/Ε = 6 υποδηλώνει ότι ο επενδυτής θα πάρει πίσω τα χρήματά του σε 6 χρόνια, οπότε Ρ/Ε=6 είναι καλύτερο από Ρ/Ε=10

Να υπολογιστεί ο δείκτης P/E της ΥΨΙΛΟΝ ΑΕ, έχοντας υπόψη ότι η χρηματιστηριακή τιμή της = 15€ και τα ΚΑΜ =2,5

𝑃 / 𝐸 = 15 / 2,5 = 6 φορές

  • Προοπτική μελλοντικών κερδών. Πόσες φορές κάποιος επενδυτής πληρώνει τα ετήσια κέρδη της ελπίζοντας ότι αυτά θα συνεχίσουν τα επόμενα χρόνια.
  • Για αυτό ονομάζεται και πολλαπλασιαστής κερδών.
  • Αν Ρ/Ε =6 υποδηλώνει πως ο επενδυτής πλήρωσε 6 φορές τα κέρδη ανά μετοχή, με την πεποίθηση ότι η επιχείρηση θα συνεχίσει να έχει το ίδιο μέγεθος κερδών για τα επόμενα 6 χρόνια.
  • Αντίστοιχα μια τιμή Ρ/Ε=10 υποδηλώνει πως η επιχείρηση θα συνεχίσει να έχει το ίδιο μέγεθος κερδών ανά μετοχή για τα επόμενα 10 χρόνια, που είναι ασφαλώς προτιμητέο.
  • Υψηλό Ρ/Ε μπορεί να σημαίνει: Ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης και κερδοφορίας ή αντίθετα ότι Η τιμή της μετοχής είναι υπερτιμημένη
  • Χαμηλό Ρ/Ε μπορεί να σημαίνει: Χαμηλές προσδοκίες για μελλοντικά κέρδη ή αντίθετα ότι Η τιμή της μετοχής της είναι υποτιμημένη
  • Κριτήριο για να αναγνωρίζουν οι επενδυτές υπερτιμημένες ή υποτιμημένες μετοχές είναι η σύγκριση του Ρ/Ε της εταιρείας με τον αντίστοιχο του κλάδου. Αν ο λόγος P/E της εταιρείας < P/E του κλάδου → υπάρχει πιθανότητα η μετοχή να είναι υποτιμημένη → πιθανόν να ανέβει στο μέλλον → κίνητρο για αγορά μετοχών. Αν ο λόγος Ρ/Ε της εταιρείας > Ρ/Ε του κλάδου → υπάρχει πιθανότητα η μετοχή να είναι υπερτιμημένη →πιθανόν να πέσει ώστε να συγκλίνει με αυτόν του κλάδου.

Μέρισμα ανά μετοχή (dividend per share)

Μέρισμα ανά μετοχή(ΜΑΜ)= 𝚳𝛆𝛒𝛊𝛔𝛍𝛂𝛕𝛂 / 𝚨𝛒𝛊𝛉𝛍ό𝛓 𝝁𝜺𝝉𝝄𝝌ών

Παράδειγμα: Καθαρά Κέρδη=25.000 €, παρακράτηση για αποθεματικά=10.000 € και διανεμόμενα μερίσματα = 15.000. Αριθμός μετοχών=10.000
ΜΑΜ=15000 / 10000 = 1,5 €/μετοχή.
Ο μέτοχος που κατέχει 4.000 μετοχές σε σύνολο 10.000 θα λάβει συνολικό μέρισμα 6.000 € (4000 χ 1,5 €/μετοχή). Ο δείκτης δεν ενδείκνυται για συγκρίσεις ανάμεσα σε διαφορετικές εταιρείες γιατί ο αριθμός των μετοχών είναι διαφορετικός για κάθε εταιρεία

Μερισματική απόδοση (dividend yield)

Μερισματική απόδοση= 𝚳𝛆𝛒𝛊𝛔𝛍𝛂 𝛂𝛎𝛂 𝛍𝜺𝝉𝝄𝝌𝜼 / 𝚾𝛒𝛈𝛍𝛂𝛕𝛊𝛔𝛕𝛈𝛒𝛊𝛂𝛋𝛈 𝝉𝜾𝝁𝜼

Εκφράζει την απόδοση που απολαμβάνει ο επενδυτής για τις μετοχές που κατέχει και με βάση τα μερίσματα που εισπράττει.

Να υπολογιστεί η μερισματική απόδοση αν το μέρισμα ανά μετοχή (ΜΑΜ)=1,5€ και η τιμή της μετοχής=15 €.
Μερισματική απόδοση= 1,5 / 15 =0,1 ή 10%

Αριθμοδείκτης ποσοστού διανεμόμενων κερδών

Ποσοστό Διανεμόμενων Κερδών= 𝚳𝛆𝛒𝜾𝝈𝝁𝜶𝝉𝜶 / 𝚱𝛂𝛉𝛂𝛒𝛂 𝚱𝛆𝛒𝛅𝛈 ή 𝚳𝚨𝚳 / 𝚱𝚨𝚳

Απεικονίζει το ποσοστό των καθαρών κερδών που διανέμεται ως μέρισμα της χρήσης και αποτελεί έκφραση της μερισματικής πολιτικής της επιχείρησης.

Να υπολογιστεί το ποσοστό των διανεμόμενων κερδών αν το μέρισμα ανά μετοχή είναι (ΜΑΜ)=1,5 € και τα κέρδη ανά μετοχή (ΚΑΜ)=2,5 €:
Ποσοστό Διανεμόμενων Κερδών=1,5 / 2,5 = 0,6 ή 60% διανέμει δηλαδή 60% των καθαρών κερδών της.

Ποσοστό διανεμόμενων κερδών (Payout Ratio)

Ποσοστό διανεμόμενων κερδών = (Καταβληθέντα Μερίσματα (cash) / Καθ𝛼𝜌𝛼 Κέρδη Χρήσης) χ 100

Δείχνει το ποσοστό των καταβληθέντων μερισμάτων σε σχέση με τα καθαρά κέρδη

Αριθμοδείκτες Δομής Κεφαλαίων (Capital structure ratios)

Αποκαλύπτουν τη σύνθεση των κεφαλαίων της επιχείρησης και την προέλευση των πηγών χρηματοδότησης. Πλεονεκτήματα από την παρουσία ξένων κεφαλαίων (υποχρεώσεων) είναι ότι συμβάλλουν στη μεγέθυνση του ενεργητικού, συμβάλλουν στην κερδοφορία, συμβάλλουν στην αύξηση της αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων μέσω της χρηματοοικονομικής μόχλευσης.

Υποχρεώσεις από ύπαρξη ξένων κεφαλαίων: Αποπληρωμή πίστωσης και καταβολή τόκων σε τακτικά χρονικά διαστήματα. Εάν υπάρχει υψηλό ποσοστό ξένων κεφαλαίων στο παθητικό τότε: κίνδυνος αδυναμίας εξόφλησης μέρους ή όλων των υποχρεώσεων, αναγκαστική ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων, απώλεια ελέγχου της επιχείρησης από πλευράς μετόχων προς όφελος πιστωτών, πιθανή χρεωκοπία.

Ίδια προς Συνολικά Κεφάλαια (ή δείκτης αυτονομίας)

Ίδια κεφάλαια / Σύνολο Ενεργητικού = %

Εκφράζει το ποσοστό που η ΚΘ καλύπτει το σύνολο του ενεργητικού. Υψηλό ποσοστό σημαίνει ασφάλεια για πιστωτές και μετόχους.

Ξένα προς Συνολικά Κεφάλαια

Συνολικές υποχρεώσεις / Σύνολο Ενεργητικού = %

Εκφράζει το ποσοστό των υποχρεώσεων στο σύνολο του ενεργητικού. Υψηλό ποσοστό επιβάρυνσης δημιουργεί ερωτήματα αν η επιχείρηση μπορεί να ανταπεξέλθει και αμφιβολίες για τη βιωσιμότητά της.

Δείκτης επάρκειας κερδών προ φόρων και τόκων στην κάλυψη των εξόδων από τόκους

Κέρδη προ φόρων και τόκων (EBIT) / Τό𝜅𝜊𝜄 𝜀𝜉𝜊𝛿α

Ξένα κεφάλαια προς Ίδια Κεφάλαια

Ξένα Κεφάλαια / Ί𝛿𝜄𝛼 Κεφάλαια

Δείχνει την αναλογία των δύο μεγεθών.

  • Αν ΞΚ/ΙΚ=2 τότε η επιχείρηση στηρίζεται κατά κύριο λόγο στα ξένα κεφάλαια
  • Αν ΞΚ/ΙΚ=1 τότε τα δύο μεγέθη είναι ίσα
  • Αν ΞΚ/ΙΚ<1 τότε η επιχείρηση βασίζεται για τη χρηματοδότησή της στα δικά της κεφάλαια. Οι πιστωτές έχουν εξασφάλιση από την ύπαρξη σημαντικών ιδίων κεφαλαίων.

ΞΚ προς χρηματιστηριακή αξία (κεφαλαιοποίηση της εταιρείας)

Ξένα Κεφάλαια / Χ𝜌𝜂𝜇𝛼𝜏𝜄𝜎𝜏𝜂𝜌𝜄𝛼𝜅𝜂 Αξία

Για τις εισηγμένες εναλλακτικός δείκτης. Τα ίδια κεφάλαια εκφράζονται σε όρους τρεχουσών τιμών αγοράς (χρηματιστηριακή Αξία=σύνολο μετοχών επί την τρέχουσα τιμή τους)και όχι σε όρους ιστορικού κόστους.

Επιπλέον ενσωματώνονται οι προσδοκίες για μελλοντικά κέρδη και ταμειακές ροές που θα συμβάλλουν καθοριστικά στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων στο μέλλον. Αυτό βέβαια αποτελεί και μειονέκτημα του δείκτη (λόγω πιθανής υπερτίμησης μετοχών ή φιλόδοξων προσδοκιών).

Δείκτης Χρηματοοικονομικής Μόχλευσης

Δείκτης Χρηματοοικονομικής Μόχλευσης = Ενεργητικό / Ί𝛿𝜄𝛼 Κεφάλαια

190000/90000 =1,1 φορές
δηλαδή τα ξένα κεφάλαια είναι 1,1 φορές μεγαλύτερα από τα ίδια κεφάλαια

Όσο μεγαλύτερος ο ΔΧΜ τόσο μεγαλύτερη η παρουσία ξένων κεφαλαίων στο ενεργητικό της επιχείρησης. Για να έχει θετική επίπτωση η χρηματοοικονομική μόχλευση στην αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων θα πρέπει το κόστος των ξένων κεφαλαίων (επιτόκιο) < από τη συνολική αποδοτικότητα της επιχείρησης. Δηλαδή θα πρέπει Κόστος Ξένων Κεφαλαίων < αποδοτικότητα Ενεργητικού (ΑΣΚ).

Δείκτης Βαθμού Παγιοποίησης

Δείκτης Βαθμού Παγιοποίησης = Πάγιο Ενεργητικό / Σύνολο Ενεργητικού

Δείχνει το ποσοστό των παγίων στο σύνολο του ενεργητικού. Μια επιχείρηση με υψηλό βαθμό παγιοποίησης σημαίνει πως είναι εντάσεως παγίου κεφαλαίου, όπως είναι οι επιχειρήσεις βαριάς βιομηχανίας.
Μια επιχείρηση με χαμηλό ποσοστό παγιοποίησης σημαίνει ότι μπορεί:

  • Να είναι εντάσεως εργασίας, με λίγα πάγια και πολλά στοιχεία ενεργητικού
  • Τα πάγιά της να έχουν αποσβεσθεί σε σημαντικό βαθμό και να μην έχουν αντικατασταθεί
  • Να επιλέγει την ενοικίαση και το leasing, αντί να κατέχει ιδιόκτητα πάγια

Υγιής χρηματοδοτική δομή είναι όταν το πάγιο ενεργητικό καλύπτεται αποκλειστικά από κεφάλαια μακροπρόθεσμης διάρκειας δηλ. από ΙΚ και ΜΥ (μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις). Τα πάγια που έχουν ωφέλιμη ζωή πολλών ετών, ρευστοποιούνται σταδιακά στη διάρκεια των ετών μέσω των αποσβέσεων, και με αυτόν τον τρόπο συμβάλλουν στην ταμειακή ροή της επιχείρησης και στην αποπληρωμή των μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων. Επομένως το πάγιο ενεργητικό θα πρέπει να χρηματοδοτείται από κεφάλαια που έχουν την ίδια ή και μεγαλύτερη διάρκεια από αυτό.

Αριθμοδείκτης κάλυψης Παγίου Ενεργητικού

Αριθμοδείκτης κάλυψης Παγίου Ενεργητικού= (ΙΚ+ΜΥ) / Πάγιο Ενεργητικό > 1

  • Εάν ο δείκτης >1 τότε το πάγιο ενεργητικό καλύπτεται πλήρως με κεφάλαια μακράς διάρκειας.
  • Εάν ο δείκτης < 1 τότε το πάγιο ενεργητικό καλύπτεται μερικώς και από βραχυχρόνιες υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει απουσία κεφαλαίου κίνησης και πιθανά προβλήματα ρευστότητας

Εταιρική αποτυχία

Πτώχευση είναι η νομική κατάσταση στην οποία μεταπίπτει έμπορος ή εμπορική επιχείρησης όταν «μόνιμα και ολοσχερώς» αδυνατεί να ικανοποιήσει τους δανειστές ή άλλους οφειλέτες. Δεν υπάρχει σύμπτωση απόψεων διότι η κάθε χώρα έχει διαφορετικό νομικό πλαίσιο και ο κάθε ερευνητής αποδίδει την έννοια της πτώχευσης με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τους παράγοντες που επιδρούν στη διαμόρφωσή της.

Αφερεγγυότητα (insolvency). Υποδηλώνει έλλειψη ρευστότητας (κατάσταση κατά την οποία η επιχείρηση δεν μπορεί να ανταποκριθεί στις ληξιπρόθεσμες και απαιτητές υποχρεώσεις της με τα άμεσα διαθέσιμα χρηματικά της μέσα. Εάν η αφερεγγυότητα γίνει καθολική (γενική) και μόνιμη τότε μπορεί να ταυτιστεί με την πτώχευση.

Χρηματοοικονομική αποτυχία (financial distress) είναι όταν το κόστος του κεφαλαίου από ένα επενδυτικό σχέδιο υπερβαίνει την επιτευχθείσα απόδοσή της.

Η αθέτηση υποχρεώσεων προς τους πιστωτές (default) στα χρηματοοικονομικά εμφανίζεται όταν ένας οφειλέτης δεν έχει εκπληρώσει το χρέος για το οποίο ήταν υποχρεωμένος.

Η νομική πτώχευση (legal bankruptcy) υποδηλώνει τη νομική διαπίστωση που επιβάλλει την δικαστική εποπτεία σε εκείνες τις οικονομικές υποθέσεις που είναι αφερέγγυες (insolvent) ή σε αθέτηση (default).

Λόγοι και συμπτώματα επιχειρηματικής αποτυχίας

  • Η άσχημη προσαρμογή στο περιβάλλον (αδυναμία διαφοροποίησης, σταδιακή μείωση πωλήσεων, φάση συρρίκνωσης)
  • Η απουσία εσωτερικού ελέγχου (ιδιαίτερα σε επιχειρήσεις που είτε αναπτύσσονται με μεγάλη ταχύτητα είτε αναπτύσσονται μέσω εξαγορών / συγχωνεύσεων)
  • Η υπερβολική ανάληψη επιχειρηματικού κινδύνου (ιδιαίτερα όταν οι επιχειρήσεις προβαίνουν σε επεκτατικές κινήσεις όπως είναι οι συγχωνεύσεις ή η εισαγωγή κάποιου νέου προϊόντος χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τη διαθεσιμότητα των πόρων).
  • Ορισμένοι ανεξέλεγκτοι παράγοντες (κυβερνητικές πολιτικές, τεχνολογικές εξελίξεις, φυσικές καταστροφές – μπορούν να προβλεφθούν αν υπάρχει σχετική πρόνοια εκ μέρους της επιχείρησης).
  • Συνδυασμός των προηγούμενων

Αίτια πιθανής οικονομικής κρίσης/ χρεωκοπίας επιχειρήσεων

  • Χαμηλά και φθίνοντα αποτελέσματα
  • Άστοχη επιχειρησιακή διαφοροποίηση
  • Είσοδος σε άγνωστους τομείς ή αδυναμία εξόδου από ζημιογόνους τομείς
  • Άνισος ανταγωνισμός από εισαγόμενα προϊόντα στην παραδοσιακή αγορά της επιχείρησης
  • Συνεχώς διαβρωμένη κεφαλαιακή δομή
  • Δυσκολίες στον έλεγχο νέων ή γεωγραφικά απομακρυσμένων δραστηριοτήτων
  • Υπερβολικός δανεισμός σε σχέση με τα ίδια κεφάλαια
  • Αδυναμία ελέγχου των δαπανών κατά την εκτέλεση ανειλημμένων έργων
  • Ανεπαρκής έλεγχος της ρευστότητας
  • Μη έγκαιρη διακοπή ήδη ή πιθανώς ζημιογόνων δραστηριοτήτων
  • Δυσμενείς αναπροσαρμογές σε ήδη υλοποιούμενα συμβόλαια

Τρόποι αντιμετώπισης οικονομικής δυσπραγίας

Ακόμη και ένα βήμα πριν την χρεωκοπία υπάρχουν διέξοδοι εάν η διοίκηση επιθυμεί και πιστεύει στη σωτηρία της επιχείρησης.
Πιθανές ενέργειες:

  1. Αξιοποίηση υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων
    o Αναζήτηση χρηματοδότησης με εγγυήσεις τα υπάρχοντα περιουσιακά
    στοιχεία.
    o Πώληση ενός μη κερδοφόρου τομέα της εταιρείας και εάν χρειαστεί και ενός
    κερδοφόρου τομέα
    o Ρευστοποίηση όλων των ακινήτων περιουσιακών στοιχείων και τοποθέτηση
    των χρημάτων στην παραγωγική διαδικασία
  2. Αναδιοργάνωση της εταιρείας
    o Εφαρμογή νέας στρατηγικής
    o Μετακίνηση ή και απομάκρυνση των στελεχών που οδήγησαν την εταιρεία σε κίνδυνο
    o Πίεση στους προμηθευτές για παρατάσεις πληρωμών ή και αναδιοργάνωση των πληρωμών
    o Συγχώνευση με άλλη εταιρεία ή πώληση μεγάλου μεριδίου της επιχείρησης
  3. Διαφοροποίηση σχέσεων με τους δανειστές
    o Διαπραγμάτευση επέκτασης του χρόνου αποπληρωμής των δανείων.
    o Αναδιοργάνωση του δανειακού χαρτοφυλακίου
    o Πίεση για συμβιβασμό με εξασφάλιση χαμηλότερου τελικού ποσού

Εκτίμηση βιωσιμότητας και πρόβλεψη εταιρικής αποτυχίας: πηγές πληροφοριών

1. Οι δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης
o Σύγκριση αριθμοδεικτών με πρότυπα λειτουργίας ή τιμές προηγούμενων περιόδων (τάση, εξέλιξη), σύγκριση με άλλες μονάδες, ή με κλάδο.
o Καταστάσεις ταμειακών ροών, βραχυπρόθεσμος ταμειακός προϋπολογισμός
o Τυποποίηση κάποιων τεστ με εμπειρική επαλήθευση για πρόβλεψη επικείμενης πτώχευσης

2. Οι τιμές των μετοχών ή των ομολογιών της επιχείρησης στο χρηματιστήριο καθώς και η αξιολόγησή τους (rating) από ειδικούς χρηματιστηριακούς οργανισμούς (Standard and Poors, Moody’s, ICAP) για τις εισηγμένες.

3. Ανάλυση επιχειρηματικής στρατηγικής.
o Θέση μονάδας στην αγορά & τους πιθανούς ανταγωνιστές της
o Σχετικό κόστος λειτουργίας, αύξηση δυναμικότητας του κλάδου, ικανότητα διοίκησης

4. Τράπεζες & ειδικά γραφεία αξιολόγησης πιστωτικής ικανότητας Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες πηγές όταν η επιχείρηση για την οποία ενδιαφερόμαστε δεν είναι στο χρηματιστήριο ή δεν δημοσιεύει χρηματοοικονομικές καταστάσεις ελεγμένες από ανεξάρτητους ορκωτούς λογιστές.

Μέθοδοι πρόβλεψης χρεωκοπίας

Η πτώχευση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φύση του οικονομικού συστήματος της εποχής μας. Τα αίτια μπορεί να είναι:
Μικροοικονομικής υφής:
o Μη επιτυχημένος ή ανύπαρκτος προγραμματισμός
o Ελλιπής οργάνωση, κακοδιαχείριση, κακή διοίκηση, έλεγχος, κλπ
Μακροοικονομικής υφής:
o Υψηλά επιτόκια δανείων
o Πληθωρισμός
o Ισχυρός ανταγωνισμός νέων επιχειρήσεων
o Εξέλιξη των τεχνικών παραγωγής
Μέθοδοι πρόβλεψης χρεωκοπίας: αρχικές προσεγγίσεις
Η μέθοδος των “5 C” (character, capacity, capital, conditions, coverage)
Η μέθοδος «LAPP» (liquidity, activity, profitability, potential)
Η μέθοδος των “Creditmen”

Το υπόδειγμα «Z-Score» του Altman

Είναι μια γραμμική ανάλυση στην οποία πέντε δείκτες είναι αντικειμενικά σταθμισμένοι και αθροίζονται ώστε να καταλήξουμε σε μια συνολική βαθμολογία που γίνεται η βάση για την ταξινόμηση των επιχειρήσεων στις δύο ομάδες που είναι εκ των προτέρων ορισμένες. Ο Altman χρησιμοποίησε 22 χρημ/κούς δείκτες εταιρειών (πριν από την πτώχευση) που ταξινομήθηκαν σε 5 κατηγορίες:
Ρευστότητα (liquidity)
Αποδοτικότητα (profitability)
Μόχλευσης (leverage)
Φερεγγυότητα (solvency)
Δραστηριότητα (activity)

Με βάση τους 5 δείκτες δημιούργησε την τελική συνάρτηση διαχωρισμού:
Ζ=0,012(χ1)+0,014(χ2)+0,033(χ3)+0,066(χ4)+0,0999(χ5) όπου:
o Χ1= Κεφάλαιο Κίνησης/ Σύνολο Ενεργητικού
o Χ2= Παρακρατηθέντα Κέρδη / Σύνολο Ενεργητικού
o Χ3= Κέρδη προ τόκων και φόρων / Σύνολο Ενεργητικού
o Χ4= Αγοραία αξία Ιδίων Κεφαλαίων / Λογιστική Αξία Συνόλου Υποχρεώσεων
o Χ5 = Πωλήσεις / Σύνολο Ενεργητικού
o Ζ= το σκορ του δείκτη που υποδηλώνει εάν μια επιχείρηση θα οδηγηθεί ή όχι σε πτώχευση

Οι τιμές πρέπει να υπολογίζονται σε απόλυτες ποσοστιαίες τιμές, π.χ. αν χ1=10% τότε λαμβάνω την τιμή 10 και όχι 0,10. Για την χ5 έχω εξαίρεση. Αν χ5=10% τότε λαμβάνω την τιμή 0,10 και όχι 10.

  • Z score < 1,81 Η επιχείρηση βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για πτώχευση
  • 1,81 < z score < 2, 99 Η επιχείρηση βρίσκεται σε περιοχή άγνοιας (gray area or ignorance area)
  • Z score > 2, 99 Η επιχείρηση βρίσκεται σε ασφαλή περιοχή

Όσο μεγαλύτερη η πιθανότητα πτώχευσης τόσο μικρότερο το σκορ της επιχείρησης. Το μοντέλο είναι εξαιρετικά ακριβές στο να ταξινομεί σωστά το 95% του συνολικού δείγματος ένα έτος πριν από την πτώχευση.

Τελικό μοντέλο:

Z’’ = 6,56(x1 ) + 3,2(x2 ) + 6,7(x3 ) + 1,05(x4 )

Αντικατέστησε την αγοραία αξία των Ιδίων κεφαλαίων με τη λογιστική αξία: το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί και στις μη εισηγμένες. Η περιοχή άγνοιας γίνεται ευρύτερη. Αφαίρεσε τη μεταβλητή χ5=πωλήσεις/σύνολο ενεργητικού για να ελαχιστοποιήσει την πιθανή επίδραση από τον κλάδο.

  • Z score < 1,23 Η επιχείρηση βρίσκεται στην επικίνδυνη ζώνη για πτώχευση
  • 1,23 < z score < 2, 90 Η επιχείρηση βρίσκεται σε περιοχή άγνοιας (gray area or ignorance area)
  • Z score > 2, 99 Η επιχείρηση βρίσκεται σε ασφαλή περιοχή

Πλεονεκτήματα του Ζ score μοντέλου

  • Η ευκολία στη χρήση του
  • Η αξιοπιστία των αποτελεσμάτων του
  • Η ελεύθερη διάθεσή του σε κάθε ενδιαφερόμενο
  • Η σχετικά εύκολη εφαρμογή του από κάθε ενδιαφερόμενο χρήστη
  • Η δυνατότητα συνεχούς αναβάθμισής του από τη συνεργασία των αναλυτών που το εφαρμόζουν και του εκδότη

Μειονεκτήματα του Z score μοντέλου

  • Ο περιορισμένος αριθμός επιχειρήσεων που χρησιμοποιήθηκαν ως δείγμα
  • Η στατικότητα που χαρακτηρίζει τους χρηματοοικονομικούς δείκτες καθώς και το πρόβλημα
  • χειραγώγησης των λογιστικών καταστάσεων από πλευράς επιχείρησης με στόχο την ωραιοποίησή της εικόνας της
  • Η αρχική ανάλυση περιλάμβανε μόνο βιομηχανικές επιχειρήσεις, οποιαδήποτε λοιπόν εφαρμογή σε άλλης μορφής επιχείρηση απαιτεί την ανάλογη προσοχή.

Βιβλιογραφία

Ασωνίτου, Σ. (2021) Ανάλυση Λογιστικών Καταστάσεων. Εκδόσεις ΠΑΔΑ

Παπαδέας, Π. – Συκιανάκης, Ν. (2015) Ανάλυση και Διερεύνηση Χρηματοοικονομικών
Καταστάσεων. Εκδόσεις Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2004) Ανάλυση Οικονομικών Καταστάσεων. Αριθμοδείκτες. Case Study Όμιλος Πλαίσιο Computers AE. Κοζάνη

Τσικολάτας Α. (2009) Ανάλυση Οικονομικών Καταστάσεων και Ερμηνεία τους. Κοζάνη

Τσικολάτας Α. (2009) Λογιστικό Επάγγελμα και Τεχνολογία. Πάτρα

Τσικολάτας Α. (2012) Άσκηση Επιχειρηματικής Δραστηριότητας στο Σχολικό Πλαίσιο, Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2016) Εργαλείο ανάπτυξης επιχειρησιακής κουλτούρας. Δημιουργία και διαχείριση σχολικού κυλικείου. Πάτρα

Δωρεάν Μαθήματα Κιθάρας

Κιθάρα

Εισαγωγικά

Περιεχόμενα [show]

Καλώς ήρθες στα μαθήματα κιθάρας! Εύχομαι να βρεις την κιθάρα γοητευτική και να ασχοληθείς μαζί της!

Όλα τα μαθήματα και το υλικό είναι δημιούργημα του Ευγένιου Αστέρι με την ηλεκτρονική τάξη Τετράδια Κιθάρας και καθότι ήμουν από τους πρώτους online μαθητές του από το 2007, μπορώ να αναφέρω με βεβαιότητα πως μέσα σε λίγους μήνες έμαθα να παίζω στην κιθάρα όλα τα αγαπημένα μου τραγούδια. Μοναδικό υλικό ήταν αυτές οι σημειώσεις. Επιπλέον έμαθα να διαβάζω ταμπλατούρες στο πεντάγραμμο, κάτι που ως τότε μου φαινόταν αδύνατο. Αφού το έκανα εγώ, μπορείς ο καθένας, χωρίς να ψάξει πουθενά αλλού, όλα συγκεντρωμένα. Θέλει υπομονή, επιμονή, καθημερινή ενασχόληση το πολύ μια ώρα, καθόλου βιασύνη, με συνέπεια στη σειρά μαθημάτων θεωρίας, είναι όλα απαραίτητα.

Πώς να διαβάσω κιθάρα;

Σε αυτό το post δε κάνω διαχωρισμό μεταξύ των μαθημάτων και ενοτήτων και θα παρουσιάσω σαν ένα σύνολο όλη την ύλη. Θα μπορείς να εκτυπώσεις όλο το υλικό σαν βιβλίο πατώντας ctrl+P

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Βιβλίο Κιθάρας

Το βιβλίο που θα χρησιμοποιήσουμε στο σημερινό μάθημα είναι το “The first Guitar Milestone” του Sveinn Eythorsson και θα το βρεις στην σελίδα όπου γενικά υπάρχει μια τεράστια συλλογή έργων για κιθάρα. Κάνε δεξί κλικ στο εικονίδιο του Adobe Acrobat Reader (στα αριστερά του τίτλου) και επέλεξε “Αποθήκευση προορισμού ως”. Αποθήκευσε το αρχείο και στην συνέχεια άνοιξε το. Μην αλλάξεις το όνομά του. Λογικά θα έχει το όνομα “1018”.

Θέση κιθάρας

Κάθισε αναπαυτικά σε μια καρέκλα και προσπάθησε να πάρεις την θέση της εικόνας.

Να θυμάσαι ότι η πλάτη σου πρέπει να είναι ίσια. Αν δεν έχεις στήριγμα για το αριστερό πόδι (ποδαράκι), χρησιμοποίησε μερικά ογκώδη βιβλία ή ό,τι άλλο σε βολεύει. Σκοπός είναι το αριστερό πόδι να βρίσκεται κάπως πιο ψηλά από το δεξί. Πόσο ψηλά; Τόσο ώστε τα κλειδιά της κιθάρας να είναι περίπου στο επίπεδο των ματιών σου. Μην ανησυχείς ακόμη για την θέση των χεριών, γιατί θα την αναφέρουμε αργότερα. Περισσότερες πληροφορίες για την θέση της κιθάρας θα βρεις εδώ και εδώ.

Τα δάχτυλα

Στην κιθάρα χρησιμοποιείται η εξής κωδικοποίηση των δαχτύλων:

Δάχτυλο / ΧέριΑριστερόΔεξί
ΑντίχειραςΔεν χρησιμοποιείταιp
Δείκτης1i
Μέσος2m
Παράμεσος3a
Μικρό4Δεν χρησιμοποιείται

Μάθε καλά αυτό το πινακάκι γιατί είναι από τα πιο βασικά στην κιθάρα.

Θέση των χεριών | Δεξί χέρι

Φέρε το χέρι σου έτσι ώστε να ακουμπάς το αρμονικό κουτί πιο κάτω από τον αγκώνα σου και έτσι ώστε ο καρπός σου να σχηματίζει γωνία (να μην είναι δηλαδή σε ευθεία!). Χτύπησε την κάτω χορδή με i και αμέσως μετά με m. Κάνε αυτήν την άσκηση για ένα ή δύο λεπτά.

Υπάρχουν δύο τρόποι χτυπήματος των χορδών. Ο πρώτος ονομάζεται appoyando και ο δεύτερος tiranto. Στον πρώτο τρόπο, παίζουμε χτυπώντας τις χορδές έτσι ώστε το δάχτυλο να πέφτει στην αμέσως πιο πάνω χορδή από αυτή που χτυπάμε. Στον δεύτερο τρόπο χτυπάμε τις χορδές πιο ελεύθερα και με τα δάχτυλα να πηγαίνουν ελαφρά προς τα πάνω μετά το χτύπημα, στον αέρα όμως και όχι στην επόμενη χορδή

Tiranto παίζουμε συνήθως στα αρπίσματα (θα τα δούμε σε άλλο μάθημα).

Μην ξεχνάς πως πάνω απ’ όλα πρέπει να νιώθεις άνετα με την κιθάρα σου. Αν δεις ότι κουράζεται το σώμα ή τα χέρια σου, τότε κάτι δεν κάνεις σωστά. Σ’ αυτήν την περίπτωση σταμάτησε αμέσως και ξεκίνα αφού ξεκουραστείς και ψάξεις να βρεις μια πιο κατάλληλη θέση.

Θέση των χεριών | Αριστερό χέρι

Τα δάχτυλα του αριστερού χεριού πρέπει να ακουμπάνε κάθετα στις χορδές με το μαλακό μέρος. Στην αρχή θα νιώσεις λίγο πόνο, οπότε καλό θα είναι να μην παίζεις για πολλή ώρα και σίγουρα όχι αφού νιώσεις πόνο. Ο αντίχειρας πρέπει να βρίσκεται στο πίσω μέρος του μπράτσου της κιθάρας και περίπου στην μέση, έτσι ώστε η παλάμη να μην ακουμπάει στο μπράτσο της κιθάρας. Ίσως να έχεις δει κιθαρίστες που παίζουν κυρίως ακουστική ή ηλεκτρική κιθάρα να κολλάνε την παλάμη τους στο μπράτσο. Αυτό είναι λάθος στην κλασική (για τα άλλα είδη κιθάρας δεν γνωρίζω ακριβώς) και θα πρέπει να συνηθίσεις στην θέση που αναφέραμε στην αρχή. Ο λόγος είναι ότι με αυτόν τον τρόπο τα δάχτυλα του αριστερού χεριού θα έχουν την μεγαλύτερη ευκινησία.

Νύχια

Στο αριστερό χέρι δεν επιτρέπονται τα μακριά νύχια, γιατί δεν θα μπορείς να πατήσεις τις χορδές. Αντίθετα, στο δεξί χέρι, το να έχεις κάπως μεγάλα νύχια θα σε βοηθήσει τόσο στον ήχο όσο και στο να μην προκαλέσεις ζημιά στο μαλακό μέρος των δαχτύλων σου.

Τα τάστα

Στο μπράτσο της κιθάρας σου θα δεις πως υπάρχουν κάποια μικρά σιδεράκια. Αυτά ονομάζονται τάστα και χρησιμοποιούνται για να χωρίζουν το μπράτσο σε νότες. Το πρώτο τάστο μιας χορδής είναι αυτό ανάμεσα στον ζυγό (βλ. Πρώτο μάθημα, στην εικόνα) και στο πρώτο σιδεράκι. Το δεύτερο ανάμεσα στο πρώτο σιδεράκι και στο δεύτερο, κοκ. Το πάνω μέρος του μπράτσου όπου υπάρχουν τα τάστα ονομάζεται ταστιέρα. Αν σου φαίνονται λίγο ακαταλαβίστικα όλα αυτά, μην αγχώνεσαι! Θα ξεκαθαριστούν στην συνέχεια.

Η πρώτη χορδή – Νότα Μι

Άνοιξε το βιβλίο 1018 (δες πρώτο μάθημα σχετικά) στην τρίτη σελίδα. Αυτή η σελίδα θα είναι ο οδηγός μας για όλα τα υπόλοιπα μαθήματα. Κοίταξε την πρώτη σειρά (με τον αριθμό 1 σε κύκλο). Αναφέρεται στην πιο κάτω χορδή της κιθάρας που θα την ονομάζουμε πρώτη από εδώ και στο εξής.

Χτύπησε την χορδή ανοιχτή για να ακούσεις τον ήχο της. Τώρα, πάτησε το πρώτο τάστο και παίξε ξανά. Η νότα αυτή είναι η Φα. Πάτησε το τρίτο τάστο και παίξε. Η νότα αυτή είναι η Σολ.

Στην μουσική οι νότες (όπως σίγουρα θα ξέρεις!) είναι οι:

Όνομα νόταςΚωδικοποίηση
ΝτοC
ΡεD
ΜιE
ΦαF
ΣολG
ΛαA
ΣιB

Η δεύτερη στήλη αναφέρεται σε μια κωδικοποίηση που είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, ειδικά όταν αναφερόμαστε σε συγχορδίες. (Εντάξει, αυτό θα το αναφέρουμε αργότερα!) Καλό είναι να έχεις μια ιδέα γι’ αυτήν την κωδικοποίηση.

Οι νότες στην μουσική γράφονται στο πεντάγραμμο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα:

Το πεντάγραμμο αποτελείται από πέντε γραμμές και τέσσερα διαστήματα ανάμεσα στις γραμμές. Στην αρχή του πενταγράμμου μπαίνει το περίφημο κλειδί του Σολ.

Το πεντάγραμμο χωρίζεται σε μέτρα με κάθετες γραμμές. Κάθε γραμμή και κάθε διάστημα συμβολίζει μια διαφορετική νότα. Οι νότες γράφονται με μικρά κυκλάκια, είτε πάνω σε μια γραμμή, είτε ανάμεσα από δύο γραμμές. Έτσι, στην παραπάνω εικόνα, η νότα Μι γράφεται όπως φαίνεται στο πρώτο μέτρο, η νότα Φα όπως στο δεύτερο και η νότα Σολ όπως στο τρίτο.

Ο αριθμός που υπάρχει κάτω από κάθε νότα δείχνει με ποιο δάχτυλο του αριστερού χεριού πρέπει να πατήσουμε την ταστιέρα. Ο αριθμός 0 σημαίνει πως η χορδή πρέπει να παιχτεί ανοιχτή, χωρίς δηλαδή να πατήσουμε κάποιο τάστο.

Χρονικές αξίες

Είπαμε πως οι νότες συμβολίζονται με μικρά κυκλάκια που γράφονται στο πεντάγραμμο. Ανάλογα με την διάρκεια που θέλουμε να έχουν, προσθέτουμε κάποια επιπλέον χαρακτηριστικά στα κυκλάκια. Τα πιο βασικά είναι το μαύρισμα και η ουρίτσα.

Ολόκληρο

Κρατάει 4 χρόνους. Μετράμε δηλαδή από μέσα μας : 1, 2, 3, 4 και μετά η νότα παύει να ακούγεται. Το μέτρημα γίνεται πάντα με κανονικό ρυθμό, δηλαδή κάθε χρόνος κρατάει το ίδιο.

Μισό

Κρατάει 2 χρόνους. Μετράμε δηλαδή από μέσα μας : 1, 2 και μετά η νότα παύει να ακούγεται.

Τέταρτο

Κρατάει 1 χρόνο. Μετράμε δηλαδή από μέσα μας : 1 και μετά η νότα παύει να ακούγεται.

Προσοχή στο μέτρημα! Αρκετοί συνηθίζουν να χτυπάνε το πόδι τους για να μετράνε τον χρόνο. Μην το συνηθίσεις γιατί είναι πολύ εύκολο να μπερδευτείς στην πορεία. Προτίμησε να μετράς από μέσα σου ή αγόρασε έναν μετρονόμο.

Πρακτική

Δοκίμασε τώρα να παίξεις τα κομμάτια της σελίδας 3

  • Scale no. 1
  • Study no. 1
  • Study no. 2
  • Study no. 3
  • Study no. 4
  • Study no. 5
  • Study no. 6
  • Study no. 7

Στα Study no. 1 έως no. 7 θα ακολουθήσεις τις υποδείξεις της Scale no. 1 για τα δάχτυλα του αριστερού χεριού. Δηλαδή, θα παίξεις την νότα Μι, ανοιχτή, την Φα με το 1 και την Σολ με το 3. Όπως θα έχεις ίσως παρατηρήσει, τα δάχτυλα ταυτίζονται με τα τάστα που θα πατήσεις. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας, απλά ισχύει σ’ αυτές τις ασκήσεις. Είναι σημαντικό λοιπόν να κατανοήσεις την σημασία των αριθμών που θα βλέπεις στις νότες. Δείχνουν δάχτυλα και όχι τάστα.

Για το δεξί χέρι, να προσέξεις να παίζεις την μια νότα με το i και την δεύτερη με το m. Ποτέ μην παίζεις διαδοχικές νότες με το ίδιο δάχτυλο!

Άνοιξε το βιβλίο 1018 στην τρίτη σελίδα με τα σχήματα των νοτών. Κοίταξε την δεύτερη σειρά (με τον αριθμό 2 σε κυκλάκι). Αναφέρεται στην δεύτερη χορδή της κιθάρας. Η χορδή αυτή ανοιχτή αντιστοιχεί στην νότα Σι, που στο πεντάγραμμο την γράφουμε ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Σι με χρονική αξία μισού):

H χορδή αυτή με το πρώτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Ντο, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής:

Επίσης, η χορδή αυτή με το τρίτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Ρε, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής:

Θα παίξεις από τις σελίδες 6 και 7 όλα τα κομμάτια και από την 8 θα παίξεις μόνο το Scale no. 4.

Τι να προσέξεις

Στην σελίδα 6 η μόνη νέα νότα είναι η Ρε. Στην Scale no. 2 θα την παίξεις με το δάχτυλο 3 στο 3ο τάστο. Στο Study no. 8 θέλει προσοχή: το δεύτερο μέτρο τελειώνει με Ρε και το τρίτο ξεκινάει με Σολ. Αν προσπαθήσεις να παίξεις και τις δύο νότες με το δάχτυλο 3 θα δεις ότι θα έχεις πρόβλημα στο να κάνεις τον ήχο να ακούγεται συνεχόμενος, χωρίς διακοπές. Για να αποφύγουμε την διακοπή, θα χρησιμοποιήσουμε το δάχτυλο 3 για την νότα Ρε και το δάχτυλο 4 για την νότα Σολ. Η μετάβαση από το 2ο μέτρο στο 3ο θα γίνει ως εξής: χωρίς να σηκώσεις το δάχτυλο 3 από την νότα Ρε, θα βάλεις το δάχτυλο 4 για να παίξεις την νότα Σολ. Μπορείς να ακολουθήσεις αυτήν την υπόδειξη και για τα άλλα κομμάτια.

  • Πρόσεξε τις διαφορετικές χρονικές αξίες. Μέτρα προσεκτικά.
  • Πρόσεξε την εναλλαγή από την πρώτη χορδή στην δεύτερη και αντίστροφα.
  • Αυτό το μάθημα ίσως να σου πάρει πιο πολύ χρόνο μιας και έχει περισσότερες ασκήσεις. Μην το αφήσεις μέχρι να μπορείς να παίξεις όλες τις ασκήσεις ικανοποιητικά.
  • Αυτό σημαίνει (τουλάχιστον για την μέθοδό μας) ότι μπορείς να παίξεις ένα κομμάτι με τις σωστές νότες στον σωστό χρόνο. Η ταχύτητα εκτέλεσης του κομματιού δεν παίζει ρόλο.

Παύσεις

Οι παύσεις είναι σημεία κατά τα οποία δεν παίζουμε απολύτως τίποτα στο μουσικό κομμάτι. Ο ήχος σταματάει για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ανάλογα με την παύση. Οι χρονικές αξίες των παύσεων είναι αντίστοιχες με αυτές των νοτών. Έχουμε λοιπόν παύση ολοκλήρου που κρατάει 4 χρόνους, παύση μισού που κρατάει 2 χρόνους και τετάρτου που κρατάει έναν χρόνο. Στο παρόν μάθημα θα μιλήσουμε μόνο για την παύση τετάρτου που θα την χρειαστούμε άμεσα και η οποία στο πεντάγραμμο συμβολίζεται με:

Στο Study no. 11, θα δεις πως υπάρχει αυτή η παύση σε κάθε μέτρο. Ας δούμε πως εκτελείται.

Στο πρώτο μέτρο, θα παίξουμε:

Ντο, Σι, Ντο, παύση

1,2,3,4

και θα συνεχίσουμε στο δεύτερο μέτρο.

Για να πετύχουμε την παύση ακουμπάμε ελαφρά με ένα δάχτυλο του δεξιού χεριού την χορδή της νότας που παίξαμε ώστε να σταματήσουμε τον ήχο της.

Το μέτρο σε ένα μουσικό κομμάτι

Στο Study no. 12 θα δεις πως στην αρχή, μετά το κλειδί του Σολ, γράφει

ενώ στο Study no. 11 έγραφε

Αν κοιτάξεις και τα κομμάτια που έχεις μελετήσει μέχρι τώρα αλλά και άλλα κομμάτια που ίσως έχεις συναντήσει, θα δεις πως όλα έχουν κάτι αντίστοιχο στην αρχή τους. Όσον αφορά τα κομμάτια που μελέτησες από το 1018 μέχρι τώρα, όλα έχουν 4/4 μπροστά.

Αυτό λέγεται μέτρο και μας δείχνει την συνολική χρονική αξία κάθε μέτρου στο κομμάτι.

Για παράδειγμα, το Study no. 11 είναι σε 4 / 4, άρα σε κάθε μέτρο η συνολική χρονική αξία θα αντιστοιχεί σε τέσσερα τέταρτα. Στο πρώτο μέτρο μετράμε:

δηλαδή 4 τέταρτα, όπως είπαμε.

Μην ξεχνάς βέβαια πως ένα μισό αντιστοιχεί σε δύο τέταρτα, άρα αν έχουμε δύο μισά σε ένα μέτρο, έχουμε πάλι 4 τέταρτα.

Ας δούμε τώρα το Study no. 12. Είναι σε 3 / 4, άρα σε κάθε μέτρο η συνολική αξία θα είναι 3 τέταρτα. Μετράμε:

δηλαδή 3 τέταρτα όπως είπαμε και πριν.

Ο κανόνας του μέτρου ισχύει για όλα τα μέτρα του κομματιού.

Και μια διόρθωση σε μια σκόπιμη παράλειψη του προηγούμενου μαθήματος:

Στο Study no. 9 θα είδες ότι στο τέλος του κομματιού έχει το σύμβολο

Αυτό λέγεται σημείο επανάληψης και μας δείχνει πως πρέπει να παίξουμε ξανά το κομμάτι από την αρχή ή από το προηγούμενο σημείο επανάληψης. Μιας και εδώ δεν έχουμε άλλα σημεία επανάληψης, θα παίξουμε ξανά από την αρχή το κομμάτι μέχρι το τέλος, οπότε και θα τελειώσει το κομμάτι.

Θα παίξεις λοιπόν τα κομμάτια :

Study no. 11 (προσοχή στις παύσεις!)

Study no. 12 (προσοχή στις παύσεις και στο μέτρημα!) Study no. 9 (μαζί με το σημείο επανάληψης)

Το μάθημα αυτό είναι εύκολο αφού έχει μόνο δύο νέα κομμάτια. Προσπάθησε όμως να κάνεις μια επανάληψη σε όσα έχεις μάθει μέχρι τώρα και διόρθωσε τυχόν ατέλειες, ειδικά στο μέτρημα του χρόνου, γιατί στο επόμενο μάθημα θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο!

Επιτέλους! Το πρώτο τραγούδι!

Looking at the clouds

Το κομμάτι του σημερινού μαθήματος είναι ένα τραγούδι, έχει δηλαδή κάποιο συγκεκριμένο νόημα για τον δημιουργό του. Για την σωστή εκτέλεση του θα πρέπει να μπούμε στο νόημά του, έτσι ώστε να μην παίξουμε απλά ξερά νότες αλλά ένα πραγματικό τραγούδι που θα μαγέψει τους ακροατές μας.

Το τραγούδι που θα δούμε είναι ντουέτο, δηλαδή ένα κομμάτι για δύο κιθάρες. Όπως βλέπεις, κάθε γραμμή του έχει ενωμένα δύο πεντάγραμμα.

Αυτό σημαίνει πως η πρώτη γραμμή θα παιχτεί από τον Student (τον μαθητή, δηλαδή εσένα!) και η δεύτερη από τον Teacher (τον δάσκαλο σου δηλαδή, που στην περίπτωσή μας είναι το αρχείο midi!).

H πρώτη γραμμή είναι η μελωδία του τραγουδιού ενώ η δεύτερη η συνοδεία, που χρησιμοποιείται για να γεμίζει τα κενά που αφήνει η μελωδία αλλά και για να τονίζει και να δίνει πιο πλούσιο άκουσμα στην μελωδία.

Πρώτα κατέβασε από την διεύθυνση το αρχείο mp3 που δίνουν οι δημιουργοί του βιβλίου 1018 και άκουσε το προσεκτικά. Σκοπός είναι να μπορείς να παίξεις την μελωδία, ακούγοντας παράλληλα την συνοδεία.

Μελέτησε και παίξε μόνος σου την μελωδία μέχρι να μπορείς να παίζεις χωρίς να αφήνεις κενά ανάμεσα στις νότες. Βοηθό θα έχεις το αρχείο midi Lookingattheclouds_melodia. Στην συνέχεια άνοιξε το αρχείο midi Lookingattheclouds_sinodeia και παίξε την μελωδία παράλληλα με την συνοδεία.

Να προσέχεις τον χρόνο. Αν κάνεις κάπου λάθος ξεκίνα πάλι από την αρχή. Τα λάθη είναι πάντα μέσα στο πρόγραμμα!

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

At my grandparents

σελίδα 10, βιβλίο 1018

Και σ’ αυτό το μάθημα θα έχουμε ένα τραγούδι, ντουέτο και αυτό. Εσύ θα πρέπει να μελετήσεις και να μάθεις να παίζεις σωστά την μελωδία, δηλαδή την πάνω σειρά από κάθε γραμμή.

Πρώτα κατέβασε το αρχείο mp3 που δίνουν οι δημιουργοί του βιβλίου 1018 και άκουσε το προσεκτικά. Σκοπός είναι να μπορείς να παίξεις την μελωδία, ακούγοντας παράλληλα την συνοδεία.

Για την μελέτη σου ισχύουν όσα είπαμε και στο προηγούμενο μάθημα.

Νέα σημεία θεωρίας

Παύση μισού

Στο τέταρτο μέτρο της μελωδίας θα δεις το σύμβολο

που είναι η παύση μισού. Σταματάς λοιπόν να παίζεις για χρόνο ενός μισού (δύο τετάρτων).

Πρόσεξε ότι η συνοδεία συνεχίζει μιας και στο δικό της μέτρο έχει νότες που πρέπει να παιχτούν. Μην σε επηρεάζει αυτό! Εσύ πρέπει να κοιτάς μόνο το δικό σου κομμάτι και να κρατάς τον χρόνο προσεκτικά.

Διφωνία

Στο τελευταίο μέτρο θα δεις πως έχει δύο νότες μαζί, τις Ντο και Μι, την μία κάτω από την άλλη. Αυτό ονομάζεται διφωνία.

Οι δύο νότες πρέπει να παιχτούν ταυτόχρονα και να κρατήσουν χρονικά για ένα μισό.

Για να το καταφέρεις αυτό, θα παίξεις ταυτόχρονα την νότα Μι (ανοιχτή 1η χορδή) με το δάχτυλο m και την νότα Ντο (πρώτο τάστο 2η χορδή) με το δάχτυλο i. Δοκίμασε να παίξεις για λίγο μόνο αυτήν την διφωνία μέχρι να νιώσεις άνετα με αυτό το σημείο.

 

Chocolate ice-cream

σελίδα 11, βιβλίο 1018

Και σ’ αυτό το μάθημα θα έχουμε ένα τραγούδι, ντουέτο και αυτό. Εσύ θα πρέπει να μελετήσεις και να μάθεις να παίζεις σωστά την μελωδία, δηλαδή την πάνω σειρά από κάθε γραμμή.

Πρώτα κατέβασε το αρχείο mp3 που δίνουν οι δημιουργοί του βιβλίου 1018 και άκουσε το προσεκτικά. Σκοπός είναι να μπορείς να παίξεις την μελωδία, ακούγοντας παράλληλα την συνοδεία.

Να προσέξεις το 9ο μέτρο!

Όπως βλέπεις στο 9ο μέτρο, πρέπει να παίξεις συνεχόμενα τις νότες Φα και Ντο, που βρίσκονται και οι δύο στο πρώτο τάστο των χορδών Μι και Σι αντίστοιχα. Για να το καταφέρεις αυτό, θα παίξεις την νότα Φα με το δάχτυλο 2 και την Ντο με το 1.

Όταν τελειώσεις και αυτό το κομμάτι, κάνε μια επανάληψη και στα τρία τραγούδια που έπαιξες στα τρία τελευταία μαθήματα.

Κάνοντας τα κομμάτια ομορφότερα!

Άκουσε προσεκτικά το mp3 του Looking at the clouds. Θα δεις πως στο τέλος καθυστερεί λίγο η μελωδία και δεν κρατάει το κανονικό μέτρημα του χρόνου. Αυτό γίνεται για να ομορφύνει περισσότερο το κομμάτι και είναι μια πολύ συνηθισμένη πρακτική. Πρόσεξε να παίξεις πιο αργά τις τελευταίες νότες, αλλά όχι πολύ αργά.

Πειραματίσου πάνω σ’ αυτό το σημείο γιατί είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Κάνε το ίδιο και για τα άλλα δύο κομμάτια.

Άνοιξε το βιβλίο 1018 στην τρίτη σελίδα με τα σχήματα των νοτών. Κοίταξε την τρίτη σειρά (με τον αριθμό 3 σε κυκλάκι). Αναφέρεται στην τρίτη χορδή της κιθάρας.

H χορδή αυτή ανοιχτή αντιστοιχεί στην νότα Σολ, που στο πεντάγραμμο την γράφουμε ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Σολ με χρονική αξία μισού):

Η χορδή αυτή με το δεύτερο τάστο πατημένο (με το δάχτυλο 2 του αριστερού χεριού) θα μας δώσει την νότα Λα, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής:

Παρεστιγμένες νότες

Αν κοιτάξεις το κομμάτι Study no. 13 στην σελίδα 12, στο δεύτερο μέτρο θα δεις το εξής:

Είναι η νότα Ντο με αξία μισού και μια τελίτσα δίπλα της. Εφόσον το μέτρο είναι 3/4 εξυπακούεται πως σκέτο το μισό δεν επαρκεί. Χρειαζόμαστε άλλο ένα τέταρτο. Αυτό μας το δίνει η τελίτσα, η οποία προσθέτει σε μια νότα το μισό της αξίας της. Η νότα ονομάζεται τότε παρεστιγμένη. Το μισό παρεστιγμένο έχει αξία 2/4(κανονική αξία) + 1/4(προστιθέμενη αξία) = ¾ (μετράμε δηλαδή 1, 2, 3). Το ολόκληρο παρεστιγμένο έχει 4/4 +2/4 = 6/4. Για το τέταρτο παρεστιγμένο θα μιλήσουμε σε επόμενο μάθημα..!

Αντίστοιχα, στο Study no. 14 θα δεις πως έχουμε πάλι παρεστιγμένα μισά, που δεν γεμίζουν όμως ένα μέτρο 4/4 αφού η αξία τους είναι ¾. Συνοδεύονται λοιπόν από ένα τέταρτο.

Το δάχτυλο a

Σ’ αυτό το μάθημα θα χρησιμοποιήσεις για πρώτη φορά το δάχτυλο a (παράμεσος του δεξιού χεριού).

Στο Study no. 13 ο δακτυλισμός των 8 πρώτων μέτρων είναι:

  1. i, a, m
  2. i
  3. i, a, m
  4. i
  5. i, m, i
  6. m
  7. i, m, i
  8. a

Πρόσεξε τις παύσεις στο Study No. 14!

Για να πετύχουμε την παύση ακουμπάμε ελαφρά με ένα δάχτυλο του δεξιού χεριού την χορδή της νότας που παίξαμε ώστε να σταματήσουμε τον ήχο της.

Πρόσεξε τα σημεία επανάληψης στο Study No. 13!

Τι θα μελετήσεις

  • Scale no. 5
  • Study no. 13
  • Scale no. 6
  • Study no. 14

 

Dreamland

σελίδα 14, βιβλίο 1018

Άλλο ένα τραγούδι, ντουέτο για δύο κιθάρες. Όπως πάντα, θα παίξεις μόνο την πάνω σειρά. Το μέτρο είναι 4/4.

Τι να προσέξεις:

στο τρίτο μέτρο έχουμε ένα μισό παρεστιγμένο που θα κρατήσει χρόνο ίσο με ¾

στο τέταρτο μέτρο έχουμε διφωνία την Σολ με την Σι. Θα παίξεις ταυτόχρονα την Σολ με το δάχτυλο i και την Σι με το m. Για την θεωρία κοίταξε το μάθημα 6.

παρεστιγμένες νότες θα βρεις και στα μέτρα 7, 11 και 15.

στο μέτρο 9 έχουμε διφωνία την Σολ με την Μι. Θα παίξεις την Σολ με το p και την Μι με το i.

στο μέτρο 14 έχουμε πάλι διφωνία με Σολ και Ρε. Είναι παρόμοια με την Σολ-Σι, με την διαφορά ότι αντί για Σι στη δεύτερη χορδή, παίζουμε Ρε στην δεύτερη χορδή. Κατά τ’ άλλα, έχουμε Σολ με i και Ρε με m.

Προσοχή στο μέτρημα του χρόνου!

On skies

σελίδα 16, βιβλίο 1018

Το σημερινό μας κομμάτι λέγεται On skies και είναι σε ρυθμό ¾. Άκουσε το αρχείο midi πρώτα. Θα δεις ότι θυμίζει πολύ βαλς. Και πράγματι, έτσι είναι!

Ας δούμε το πρώτο μέτρο.

Είμαι βέβαιος πως ήδη θα έχεις προσέξει κάτι παράξενο σ’ αυτό. Ενώ το μέτρο του κομματιού είναι ¾, στο πρώτο μέτρο βλέπουμε πως οι νότες αντιστοιχούν σε χρόνο συνολικής αξίας 5 τετάρτων (3 τέταρτα η Ντο και από ένα τέταρτο οι 2 Μι). Τι συμβαίνει; Είναι λάθος το μέτρο;

Όχι! Αν δεις πιο προσεκτικά, πάνω από την Ντο υπάρχει μια παύση ενός τετάρτου. Αυτό σημαίνει πως η νότα Ντο θα διαρκέσει όσο ένα μισό παρεστιγμένο, η επόμενη νότα όμως, η Μι, θα παιχτεί ένα τέταρτο αφού παίξουμε την Ντο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως το μέτρο σχεδόν ισοδυναμεί με το μέτρο:

Τα δύο μέτρα είναι ίδια στο γεγονός πως αμέσως αφού περάσει χρόνος ενός τετάρτου από την στιγμή που παίχτηκε η νότα Ντο θα παιχτεί η Μι κοκ.

Διαφέρουν όμως στην πραγματική χρονική διάρκεια των νοτών: η Ντο θα κρατήσει ένα μισό παρεστιγμένο, δηλαδή θα ακουστεί και τις στιγμές που θα παίζουμε τις δύο Μι. Όλα αυτά μπορεί να ακούγονται πολύπλοκα, είναι όμως πολύ απλά στην πράξη.

Τελικά:

Η νότα Ντο θα παιχτεί με τον αντίχειρα (δάχτυλο p).

Για να ακούγεται σε ολόκληρο το μέτρο θα κρατήσεις το δάχτυλο του αριστερού χεριού στην Ντο μέχρι να ολοκληρωθεί το μέτρο, χωρίς να ακουμπάς άλλο την δεύτερη χορδή με το δεξί χέρι.

Αυτό θα πρέπει να το προσέξεις σε όλες τις νότες όπου εμφανίζεται το ίδιο φαινόμενο: Από την στιγμή που παίζεις την νότα, δεν πειράζεις με κανένα χέρι την χορδή, μέχρι την στιγμή που τελειώνει η διάρκειά της!

Οι δύο νότες Μι στο ίδιο μέτρο θα παιχτούν με τα δάχτυλα i και m και θα διαρκούν κανονικά ένα τέταρτο.

Αντίστοιχα θα παίξεις και τα μέτρα 2, 3 και 4.

Στα μέτρα 5 ως 8 πρόσεξε τις διφωνίες που υπάρχουν. Στο πέμπτο μέτρο την νότα Σολ θα την παίξεις με p, ενώ την Ρε με i. Αντίστοιχα και για τις διφωνίες των υπόλοιπων μέτρων. Έτσι, στο έκτο θα παίξεις Σολ με p και Μι με m, στο έβδομο Σολ με p και Ρε με i και στο όγδοο Σολ με p και Σι με m.

Το κομμάτι συνεχίζεται με παρόμοιο τρόπο μέχρι το τέλος.

Από εδώ και στο εξής, νότες που εμφανίζουν το φαινόμενο της Ντο του παρόντος μαθήματος θα ονομάζονται νότες συνοδείας και θα τις ξεχωρίζουμε έτσι από τις υπόλοιπες που θα τις ονομάζουμε νότες μελωδίας.

All in a play

σελίδα 17, βιβλίο 1018

Το σημερινό μας κομμάτι λέγεται All in a play και είναι σε ρυθμό ¾. Αναφέρεται προφανώς σε κάποιο παιδικό παιχνίδι. Άκουσε το αρχείο midi πρώτα για να έχεις μια πρώτη άποψη για το κομμάτι.

Όπως και το κομμάτι της προηγούμενης ενότητας, το σημερινό κομμάτι συνδυάζει πολλά στοιχεία που καλύψαμε σε διαφορετικές ενότητες. Ευκαιρία για επανάληψη λοιπόν αλλά και για να δούμε στην πράξη όσα μάθαμε!

Πρόσεξε πως το πρώτο μέτρο ξεκινάει με το δάχτυλο m για την νότα Μι και συνεχίζει με το i. Πρέπει να σεβαστείς την σειρά. Στις διφωνίες παίζουμε πάντα την νότα της συνοδείας με τον αντίχειρα και την νότα της μελωδίας με το αντίστοιχο δάχτυλο από τα i, m.

Προσοχή στα μέτρα 10 και 11!

Στο μέτρο 10 θα παίξεις την νότα Ντο με το δάχτυλο 1 (του αριστερού χεριού). H επόμενη νότα είναι η Φα στο μέτρο 11. Για να μην δημιουργηθούν ασυνέχειες στον ήχο, θα παίξεις την νότα Φα με το δάχτυλο 2 και όχι με το 1, όπως το είχαμε δει μέχρι τώρα. Αυτό είναι ένα καλό παράδειγμα όπου βλέπουμε πως δεν παίζουμε πάντα κάθε νότα με το ίδιο δάχτυλο αλλά με όποιο μας δείχνει κατά κάποιον τρόπο κάθε φορά το κομμάτι.

Όταν μάθεις να παίζεις το κομμάτι χωρίς διακοπές, δοκίμασε να αυξήσεις λίγο την ταχύτητά εκτέλεσης. Όπως πάντα προσοχή στον χρόνο!

Άνοιξε το βιβλίο 1018 στην σελίδα 18.

Τα κομμάτια Study no. 17, Study no. 18 και Study no. 19 είναι τα κομμάτια του σημερινού μαθήματος.

Ας δούμε όμως πρώτα λίγη θεωρία.

Χρονικές αξίες: όγδοα

Μέχρι στιγμής μετρούσαμε τον χρόνο ενός κομματιού με ολόκληρα, μισά και τέταρτα, καθώς και με παρεστιγμένα ολόκληρα ή μισά. Ξέρουμε πως ένα ολόκληρο ισοδυναμεί με δύο μισά και ένα μισό με ένα τέταρτο. Τί γίνεται όμως αν θέλουμε να χωρίσουμε τον χρόνο ενός τετάρτου στην μέση;

Σε αυτήν την περίπτωση χρησιμοποιούμε μια νέα χρονική αξία, το όγδοο. Ένα τέταρτο ισοδυναμεί με δύο όγδοα και ένα όγδοο είναι το μισό ενός τετάρτου. Κατ’ επέκταση, ένα ολόκληρο ισοδυναμεί με 8 όγδοα και ένα μισό με 4.

Ακόμη, μπορούμε πλέον να μιλάμε για παρεστιγμένο τέταρτο. Θα ισοδυναμεί με χρονική αξία ενός τετάρτου και του μισού του, δηλαδή με ένα τέταρτο και ένα όγδοο. Ένα τέταρτο όμως ισοδυναμεί με 2 όγδοα, άρα τελικά ένα παρεστιγμένο τέταρτο ισοδυναμεί με συνολικό χρόνο 3 ογδόων.

Το όγδοο γράφεται ως εξής (εδώ φαίνεται ένα Σολ με αξία ογδόου):

Όπως βλέπουμε, μοιάζει με το τέταρτο, μόνο που έχει και μια ουρίτσα στην άκρη. Αν σε ένα μέτρο έχουμε δύο ή περισσότερα συνεχόμενα όγδοα, μπορούμε να ενώσουμε τις ουρίτσες τους ως εξής:

Η ένωση αυτή γίνεται μόνο για χάρη της εμφάνισης και για κανέναν άλλον λόγο.

Ας δούμε τώρα το Study no. 17.

Το μέτρο του κομματιού είναι 4/4. Στο πρώτο μέτρο το πρώτο τέταρτο καλύπτεται από τα δύο συνεχόμενα Μι όγδοα. Το δεύτερο τέταρτο από το Μι τέταρτο και τα δύο τέταρτα που απομένουν καλύπτονται από Ρε μισό.

Παρόμοια πράγματα ισχύουν και για τα υπόλοιπα μέτρα και των τριών κομματιών.

Σημαντικό: Πως θα μελετήσεις

Μπορεί να έχεις την εντύπωση πως μιας και το όγδοο αντιστοιχεί με μικρότερη χρονική αξία από όσες έχουμε δει μέχρι τώρα, θα πρέπει να παιχτεί και πιο γρήγορα. Αυτό είναι εν μέρει μόνο σωστό. Συνήθως βέβαια τα όγδοα παίζονται πιο γρήγορα, αυτό όμως δεν είναι κανόνας.

Στην μελέτη σου, θα ξεκινήσεις αργά, έχοντας κατά νου πως ένα όγδοο είναι το μισό χρονικά από ένα τέταρτο. Μην παίξεις γρήγορα από την αρχή γιατί θα χαθείς. Τα midi αρχεία γι’ αυτό το μάθημα θα τα δώσω σε δυο διαφορετικές εκδοχές, μία αργή (slow) και μία γρήγορη (fast). Ξεκίνησε με την αργή και πήγαινε μετά στην γρήγορη, ανάλογα και με την πρόοδο σου.

Τι θα μελετήσεις

  • Study no. 17
  • Study no. 18
  • Study no. 19

Και τώρα δύο όμορφα όσο και διάσημα τραγούδια για εξάσκηση! Το πρώτο είναι από την Γαλλία ενώ το δεύτερο από την Αγγλία. Καλή διασκέδαση!

Avignon

Δακτυλισμός: i,m

Happy Birthday

Δακτυλισμός: i,m

Changes

σελίδα 19, βιβλίο 1018

Σε αυτήν την ενότητα θα δούμε ένα πολύ όμορφο τραγούδι, για δύο κιθάρες. Όπως πάντα, εσύ θα πρέπει να μελετήσεις και να μάθεις να παίζεις σωστά την μελωδία. Προς το παρόν θα δούμε μόνο την μελωδία και δεν θα παίξουμε καθόλου παράλληλα με την συνοδεία, ώστε να εξασκηθούμε περισσότερο στην χρήση του μετρονόμου.

Πρώτα κατέβασε το αρχείο mp3 που δίνουν οι δημιουργοί του βιβλίου 1018 και άκουσε το προσεκτικά.

Όπως θα δεις το κομμάτι δεν είναι ιδιαίτερα γρήγορο, απαιτεί όμως όσο γίνεται πιο γλυκό ήχο.

Το κομμάτι δεν έχει ιδιαίτερες δυσκολίες. Να προσέξεις όμως:

  • Στο ένατο μέτρο θα παίξεις την Φα με το δάχτυλο 2 του αριστερού και την Ντο με το 1. Τα δάχτυλα 1 και 2 θα τα βάλεις ταυτόχρονα στις αντίστοιχες νότες που είπαμε.
  • Να προσέξεις τον χρόνο. Μπλέκονται μαζί όγδοα, τέταρτα και μισά. Στην αρχή του κομματιού να μετρήσεις 4 τέταρτα, μετρώντας από μέσα σου 1,2,3,4 σε ίσες αποστάσεις μαζί με τον μετρονόμο. Πρέπει να σεβαστείς αυτόν τον κανόνα.
  • Ο μετρονόμος στο midi έχει ρυθμιστεί στο 70. Εσύ διάβασε πρώτα το κομμάτι χωρίς μετρονόμο και ξεκίνησε με το 40. Προοδευτικά θα πρέπει να φτάσεις μέχρι το 60 ή 70.

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Waltz

σελίδα 21, βιβλίο 1018

Το κομμάτι του μαθήματος είναι ντουέτο για δύο κιθάρες. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση της μελωδίας. Το κομμάτι είναι σε ρυθμό ¾ και είναι, όπως λέει και ο τίτλος του άλλωστε, ένα βαλς. Εμείς θα παίξουμε την πάνω σειρά.

Τι να προσέξεις:

  • Θυμήσου ποιες νότες ονομάσαμε νότες μελωδίας και ποιες συνοδείας! Θα βρεις την αντίστοιχη θεωρία στην δέκατη ενότητα.
  • Στο πρώτο μέτρο η Σολ είναι νότα συνοδείας, οπότε θα παιχτεί με το δάχτυλο p και θα διαρκέσει για όλη την διάρκεια του μέτρου, μιας και η αξία του χρόνου της είναι μισό παρεστιγμένο (δηλαδή 3 τέταρτα). Αυτό ισχύει για όλα τα μέτρα στα οποία υπάρχουν νότες συνοδείας (σε όλα υπάρχουν!).
  • Στο όγδοο μέτρο αν και υπάρχει μια παύση μισού παρεστιγμένου κάτω από την Ντο, σημάδι ότι η Ντο είναι νότα μελωδίας, θα την παίξουμε (προς το παρόν) σαν απλή νότα, μιας και δεν ξέρουμε ακόμα πως θα την κάνουμε νότα συνοδείας (θα το δούμε όμως αργότερα!).
  • Δακτυλισμός:
  • Σε όλα τα μέτρα (εκτός από το όγδοο) οι νότες συνοδείας θα παιχτούν με το p.
  • Στα μέτρα 1-4 και 9-12 θα παίξεις τις διφωνίες με i και m (π.χ. Στο πρώτο με i την Ντο και με m την Μι).
  • Στα υπόλοιπα μέτρα, οι νότες της μελωδίας θα παιχτούν με m και i.
  • Στο όγδοο μέτρο η Ντο θα θεωρηθεί όπως είπαμε νότα μελωδίας, οπότε θα παιχτεί με m.
  • Για την εναλλαγή από το πρώτο στο δεύτερο μέτρο, θα κινηθείς ως εξής: Θα πιάσεις με το δάχτυλο 1 (του αριστερού χεριού) την νότα Ντο και θα το κρατήσεις μέχρι και το δεύτερο μέτρο, στο οποίο επιπρόσθετα θα πιέσεις και την Λα με το 2. Δηλαδή θα πιέσεις την Λα με το 2 χωρίς να σηκώσεις το δάχτυλο 1 (που έχει την Ντο).
  • Αντίστοιχα, για την μετάβαση από το δεύτερο μέτρο στο τρίτο, θα κρατήσεις την Λα και στο τρίτο θα πιέσεις και την Φα με το 1.
  • Πρόσεξε την εναλλαγή από το πέμπτο στο έκτο μέτρο, πρέπει να ακουστούν καθαρά όλες οι νότες. Για το έκτο μέτρο, θα πρέπει να πιάσεις πρώτα την Λα με το δάχτυλο 2 και λίγο αργότερα (χωρίς να αφήσεις την Λα) την Φα με το 1. Αυτό πρέπει να γίνει γιατί στο έκτο μέτρο θα ακουστεί πρώτη η Λα και μετά η Φα.
  • Γενικά αν συναντάς δυσκολίες σε δύο μέτρα, ο μόνος τρόπος για να τις ξεπεράσεις είναι να παίζεις συνεχώς αυτά τα μέτρα μέχρι να πετύχεις ένα καλό ηχητικό αποτέλεσμα.
  • Ο μετρονόμος στο midi έχει ρυθμιστεί στο 100. Εσύ διάβασε πρώτα το κομμάτι χωρίς μετρονόμο ώστε να παίζεις σωστά τα δύσκολα σημεία και μετά ξεκίνησε με τον μετρονόμο στο 60. Προοδευτικά θα πρέπει να φτάσεις μέχρι το 90 ή 100.

Μια πρώτη ασκηση για τα δάχτυλα

  1. Βάλε το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 1ης χορδής (δηλαδή της χορδής που είναι πιο κοντά στο πόδι σου). Παίξε την νότα με το δεξί χέρι, με το δάχτυλο i και appoyando, όπως έχουμε πει στο πρώτο μάθημα.
  2. Στην συνέχεια βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις το δάχτυλο 1 από την θέση του. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  3. Βάλε το δάχτυλο 3 στο 11ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1 και 2 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο i.
  4. Βάλε το δάχτυλο 4 στο 12ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1, 2 και 3 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  5. Τώρα σήκωσε όλα τα δάχτυλα και επανέλαβε τα βήματα 1 ως 4 για την 2η χορδή, πάλι από το 9ο τάστο. Βάλε δηλαδή το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με i, μετά χωρίς να σηκώσεις το δάχτυλο 1, βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με m και ούτω καθεξής.
  6. Κάνε αυτήν την διαδικασία για όλες τις χορδές. Όταν τελειώσεις και την 6η χορδή, κατέβα στην 5η ξανά και κάνε πάλι τα βήματα 1 ως 4 μέχρι να φτάσεις πίσω στην 1η χορδή.

Η άσκηση αυτή είναι παραλλαγή μιας πολύ κλασικής όσο και διάσημης άσκησης που ονομάζεται 1-2-3-4 και η οποία θα μας βοηθήσει αρκετά στην απόκτηση ταχύτητας και ακρίβειας. Αν δεις ότι κουράζονται τα χέρια σου ή τα δάχτυλα σου, σταμάτα και ξεκουράσου! Να παίζεις χαλαρά, μην πατάς με δύναμη τα τάστα!

 

Κούρδισμα της κιθάρας

Είναι καιρός να μάθεις να κουρδίζεις μόνος σου την κιθάρα σου.

Οι επιλογές που έχεις είναι οι εξής:

  • Να αγοράσεις ένα ηλεκτρονικό κουρδιστήρι από κάποιο μουσικό κατάστημα. Οι τιμές είναι σχετικά μέτριες, δηλαδή ούτε πολύ φτηνές ούτε πολύ ακριβές. Να προσέξεις πάντως σε αυτήν την περίπτωση, να ζητήσεις κάποιο κουρδιστήρι που να είναι και μετρονόμος γιατί είναι πολύ πιθανόν να το χρειαστείς στην πορεία. Ένα μηχάνημα κουρδιστήρι-μετρονόμος κοστίζει λιγότερο απ’ όσο δύο ξεχωριστά μηχανήματα μαζί. Αυτήν την λύση χρησιμοποιώ και εγώ.
  • Να κουρδίζεις μέσω κάποιου προγράμματος υπολογιστή. Ένα πολύ καλό (και δωρεάν) πρόγραμμα είναι το Guitarpad Free Digital Tuner 1.2 που θα το βρεις εδώ. Για να το χρησιμοποιήσεις θα χρειαστείς μικρόφωνο (είναι πολύ φθηνά).
  • Να μάθεις να κουρδίζεις με το αυτί. Αυτός είναι ο πιο δύσκολος τρόπος και δεν συστήνεται για αρχάριους. Θα τον αναφέρω όμως για την περίπτωση που βρεθείς χωρίς βοήθεια και πρέπει οπωσδήποτε να κουρδίσεις την κιθάρα (π.χ. σε κάποια παραλία).

Τα βήματα είναι τα εξής:

  1. Κουρδίζουμε την νότα ΛΑ (5η χορδή) είτε με το αυτί είτε με κάποιο διαπασών σε ΛΑ.
  2. Πατάμε το 5ο τάστο της 6ης χορδής και ταυτόχρονα παίζουμε ΛΑ με την 5η ανοιχτή. Οι δύο ήχοι πρέπει να είναι ακριβώς ίδιοι. Αν ο ήχος της 6ης χορδής είναι οξύτερος ή βαρύτερος από αυτόν της 5ης, γυρίζουμε το κλειδί της 6ης χορδής μέχρι να είναι ίδιοι.
  3. Πατάμε το 5ο τάστο της 5ης χορδής και ταυτόχρονα παίζουμε ΡΕ με την 4η χορδή ανοιχτή. Οι δύο ήχοι πρέπει να είναι ακριβώς ίδιοι. Αν ο ήχος της 4ης χορδής είναι οξύτερος ή βαρύτερος από αυτόν της 5ης, γυρίζουμε το κλειδί της 4ης χορδής μέχρι να είναι ίδιοι.
  4. Πατάμε το 5ο τάστο της 4ης χορδής και ταυτόχρονα παίζουμε ΣΟΛ με την 3η χορδή ανοιχτή. Οι δύο ήχοι πρέπει να είναι ακριβώς ίδιοι. Αν ο ήχος της 3ης χορδής είναι οξύτερος ή βαρύτερος από αυτόν της 4ης, γυρίζουμε το κλειδί της 3ης χορδής μέχρι να είναι ίδιοι.
  5. Πατάμε το 4ο τάστο της 3ης χορδής και ταυτόχρονα παίζουμε ΣΙ με την 2η χορδή ανοιχτή. Οι δύο ήχοι πρέπει να είναι ακριβώς ίδιοι. Αν ο ήχος της 2ης χορδής είναι οξύτερος ή βαρύτερος από αυτόν της 3ης, γυρίζουμε το κλειδί της 2ης χορδής μέχρι να είναι ίδιοι.
  6. Πατάμε το 5ο τάστο της 2ης χορδής και ταυτόχρονα παίζουμε ΜΙ με την 1η χορδή ανοιχτή. Οι δύο ήχοι πρέπει να είναι ακριβώς ίδιοι. Αν ο ήχος της 1ης χορδής είναι οξύτερος ή βαρύτερος από αυτόν της 2ης, γυρίζουμε το κλειδί της 1ης χορδής μέχρι να είναι ίδιοι.

Θυμίζω εδώ ότι η 1η χορδή είναι αυτή που είναι πιο κοντά στο πόδι μας και η 6η αυτή που είναι πιο ψηλά.

 

Μετρονόμος

Ο μετρονόμος είναι ένας μηχανισμός που μας βοηθάει να μετράμε τον χρόνο στην μουσική. Από την στιγμή που τον θέτουμε σε λειτουργία, παράγει έναν ηχητικό χτύπο σε ίσα χρονικά διαστήματα μέχρι την στιγμή που θα τερματίσουμε την λειτουργία του.

Κάθε διάστημα ανάμεσα σε δύο χτύπους αντιστοιχεί σε μια χρονική αξία που έχουμε από πριν αποφασίσει να του αποδώσουμε (πχ ολόκληρο, μισό, τέταρτο, όγδοο).

Για να απλοποιήσουμε τα πράγματα, καλύτερα να κατεβάσεις πρώτα έναν απλό μετρονόμο από την σελίδα

Αφού εγκαταστήσεις το πρόγραμμα στον υπολογιστή σου, άνοιξε το. Επέλεξε το πλήκτρο Start Dirk’s Metronome. Αν σας ζητηθεί κάποιο mail μπορείτε είτε να το δώσετε είτε όχι επιλέγοντας το αντίστοιχο κουτάκι.

Από το κουτάκι Exit κλείνεις το πρόγραμμα. Από το κουτάκι Start θέτεις σε λειτουργία τον μετρονόμο, ενώ αν το ξαναπατήσεις τερματίζεις την λειτουργία του. Μην το κάνεις όμως ακόμη! Πρώτα θα τον ρυθμίσουμε.

Στην βελόνα του μετρονόμου θα δεις ένα σχεδιάκι, αν κάνεις κλικ πάνω του με το ποντίκι και κρατήσεις πατημένο το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού, θα δεις ότι μπορείς να το κουνήσεις προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Παράλληλα θα δεις πως αλλάζει και η ένδειξη Tempo δίπλα στην βελόνα.

Αυτή η ένδειξη δείχνει την ταχύτητα του μετρονόμου. Όσο πιο μεγάλη είναι, τόσο πιο μικρά θα είναι τα χρονικά διαστήματα μεταξύ δύο χτύπων, άρα και πιο γρήγορο το κομμάτι.

Ανέβασε το σχεδιάκι πάνω, μέχρι η ένδειξη Tempo να γίνει 40 Bpm.

Και τώρα ας δούμε δύο παραδείγματα που θα σε βοηθήσουν να καταλάβεις την λειτουργία του μετρονόμου.

Παράδειγμα 1ο: Ας υποθέσουμε ότι έχουμε αποφασίσει να αποδίδουμε σε κάθε διάστημα την αξία ενός τετάρτου. Τότε σε κάθε τέτοιο διάστημα θα παίζουμε νότες αξίας ενός τετάρτου.

Σημαντικό! Κάθε διάστημα ξεκινάει με έναν χτύπο του μετρονόμου και τελειώνει με τον επόμενό χτύπο, οπότε και ξεκινάει το επόμενο διάστημα.

Έτσι, στο πρώτο μέτρο, για την νότα Ντο (αντιστοιχεί σε χρόνο ολοκλήρου, δηλαδή σε τέσσερα τέταρτα) θα χρειαστούμε τέσσερα τέτοια διαστήματα του μετρονόμου μέχρι να προχωρήσουμε στο επόμενο μέτρο και εννοείται πως σε αυτά τα διαστήματα η Ντο πρέπει να ακούγεται συνεχόμενη, χωρίς διακοπές.

Όταν περάσουν αυτά τα τέσσερα διαστήματα, προχωράμε αμέσως στο επόμενο μέτρο και παίζουμε την νότα Ρε. Η Ρε αντιστοιχεί σε χρόνο μισού, δηλαδή σε δύο τέταρτα, οπότε θα πρέπει να ακουστεί συνεχόμενη για δύο διαστήματα του μετρονόμου. Το ίδιο ισχύει και για την Μι στο ίδιο μέτρο.

Και τώρα στο τρίτο μέτρο. Κάθε νότα αντιστοιχεί σε ένα τέταρτο, δηλαδή ένα διάστημα του μετρονόμου.

Στο τέταρτο μέτρο έχουμε όγδοα. Κάθε όγδοο θα αντιστοιχεί σε μισό διάστημα του μετρονόμου, δηλαδή ανάμεσα σε δύο χτυπήματα θα παίζουμε δύο νότες.

Το πέμπτο μέτρο είναι το ίδιο με το πρώτο, ισχύουν τα ίδια.

Άκουσε και το αντίστοιχο midi για το παραπάνω κομμάτι. Στην αρχή ακούγονται τέσσερα χτυπήματα του μετρονόμου και στην συνέχεια ο μετρονόμος (ρυθμισμένος στο 40) συνοδεύει την μελωδία. Αυτό θα πρέπει να μπορείς να το κάνεις και μόνος σου.

Σημαντικό!

Διάβασε και κάποια κομμάτια από τα προηγούμενα μαθήματα με μετρονόμο ώστε να τον συνηθίσεις γιατί από εδώ και στο εξής θα παίζουμε με μετρονόμο.

Χορδές

Ασκήσεις για εξάσκηση και ζέσταμα

Το ζέσταμα είναι βασικό στην κιθάρα για την αποφυγή τραυματισμών ή πιασιμάτων, για την καλύτερη απόδοση και για την ανάπτυξη της ευκινησίας των δαχτύλων. Γι αυτούς τους λόγους, απαραιτήτως πριν από κάθε φορά που θα μελετάς θα κάνεις ασκήσεις για ζέσταμα.

Μια πρώτη ασκηση για τα δάχτυλα

  1. Βάλε το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 1ης χορδής (δηλαδή της χορδής που είναι πιο κοντά στο πόδι σου). Παίξε την νότα με το δεξί χέρι, με το δάχτυλο i και appoyando, όπως έχουμε πει στο πρώτο μάθημα.
  2. Στην συνέχεια βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις το δάχτυλο 1 από την θέση του. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  3. Βάλε το δάχτυλο 3 στο 11ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1 και 2 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο i.
  4. Βάλε το δάχτυλο 4 στο 12ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1, 2 και 3 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  5. Τώρα σήκωσε όλα τα δάχτυλα και επανέλαβε τα βήματα 1 ως 4 για την 2η χορδή, πάλι από το 9ο τάστο. Βάλε δηλαδή το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με i, μετά χωρίς να σηκώσεις το δάχτυλο 1, βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με m και ούτω καθεξής.
  6. Κάνε αυτήν την διαδικασία για όλες τις χορδές. Όταν τελειώσεις και την 6η χορδή, κατέβα στην 5η ξανά και κάνε πάλι τα βήματα 1 ως 4 μέχρι να φτάσεις πίσω στην 1η χορδή.

Η άσκηση αυτή είναι παραλλαγή μιας πολύ κλασικής όσο και διάσημης άσκησης που ονομάζεται 1-2-3-4 και η οποία θα μας βοηθήσει αρκετά στην απόκτηση ταχύτητας και ακρίβειας.

Επέκταση:

  1. Βάλε το δάχτυλο 1 στο 8ο τάστο της πρώτης χορδής. Έτσι το δάχτυλο 2 θα μπει στο 9ο τάστο, το 3 στο 10 και το 4 στο 11ο.

Επανέλαβε την άσκηση όπως πριν για τα τάστα 8-11.

  • Επανέλαβε το βήμα 7 για τα τάστα 7-10 κοκ μέχρι να φτάσεις στα τάστα 1-4.

Η άσκηση είναι πολύ σημαντική και θα δεις μεγάλη πρόοδο στην απόδοση σου. Να την εκτελείς πάντοτε μία φορά τουλάχιστον πριν την μελέτη σου και στην συνέχεια να κάνεις ένα μικρό διάλειμμα για χαλάρωση (1-2 λεπτά). Ακόμα, αν δεν έχεις χρόνο για μελέτη, μπορείς να παίζεις την άσκηση για εξάσκηση.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Αν δεις ότι κουράζονται τα χέρια σου ή τα δάχτυλα σου, σταμάτα και ξεκουράσου!

Να παίζεις χαλαρά, μην πατάς με δύναμη τα τάστα

Δεν έχει σημασία η ταχύτητα στο παίξιμο της άσκησης, οπότε μην βιάζεσαι. Μάθε μόνο να την εκτελείς σωστά και σύντομα θα δεις βελτίωση και στην ταχύτητα.

Συνεχίζουμε στο βιβλίο 1018. Άνοιξέ το στην τρίτη σελίδα με τα σχήματα των νοτών. Κοίταξε την τέταρτη σειρά (με τον αριθμό 4 σε κυκλάκι). Αναφέρεται στην τέταρτη χορδή της κιθάρας. Η χορδή αυτή ανοιχτή αντιστοιχεί στην νότα Ρε, που στο πεντάγραμμο την γράφουμε ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Ρε με χρονική αξία ολοκλήρου):

Η χορδή αυτή με το δεύτερο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Μι, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Μι με χρονική αξία μισού):

Επίσης, η χορδή αυτή με το τρίτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Φα, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Φα με χρονική αξία μισού):

Συνήθως παίζουμε την Μι με το δάχτυλο 2 (του αριστερού χεριού) και την Φα με το 3, αλλά όπως είπαμε, αυτό δεν ισχύει πάντα! Θα δούμε και κάποια αντίστοιχα παραδείγματα αργότερα!

Ας δούμε λίγο τις ασκήσεις! Θα κοιτάξεις από τις σελίδες 22, 23 και 24 τα κομμάτια:

  • Scale no. 7   ( 100 )
  • Scale no. 8   ( 100 )
  • Scale no. 9   ( 100 )
  • Study no. 20   ( 80 )

Προσοχή στον δακτυλισμό! Θα παίξεις τα τέσσερα πρώτα κομμάτια με τα δάχτυλα που ζητούνται! Θυμίζω πως το p είναι ο αντίχειρας! Χρησιμοποίησε μετρονόμο, αφού μελετήσεις καλά τα κομμάτια!

Σελίδες 24,25, βιβλίο 1018

Ας δούμε λοιπόν τις ασκήσεις! Θα κοιτάξεις από τις σελίδες 24 και 25 τα κομμάτια:

  • Study no. 21   ( 100 )
  • Study no. 22   ( 100 )

Όλες οι διφωνίες του Study no. 21 θα εκτελεστούν με p η νότα της συνοδείας και με το αντίστοιχο κάθε φορά από τα i και m η νότα της μελωδίας.

Στο Study no. 22 όλα τα Ρε με p και οι υπόλοιπες νότες με i και m.

Προσοχή στον δακτυλισμό!

Χρησιμοποίησε μετρονόμο, αφού μελετήσεις καλά τα κομμάτια!

Συνεχίζουμε στο βιβλίο 1018. Άνοιξέ το στην τρίτη σελίδα με τα σχήματα των νοτών. Κοίταξε την πέμπτη σειρά (με τον αριθμό 5 σε κυκλάκι). Αναφέρεται στην πέμπτη χορδή της κιθάρας. Η χορδή αυτή ανοιχτή αντιστοιχεί στην νότα Λα, που στο πεντάγραμμο την γράφουμε ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Λα με χρονική αξία μισού):

Η χορδή αυτή με το δεύτερο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Σι, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Σι με χρονική αξία ολοκλήρου):

 

Επίσης, η χορδή αυτή με το τρίτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Ντο, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Ντο με χρονική αξία μισού):

 

Συνήθως παίζουμε την Σι με το δάχτυλο 2 (του αριστερού χεριού) και την Ντο με το 3, αλλά όπως είπαμε, αυτό δεν ισχύει πάντα!

Θα κοιτάξεις από τις σελίδες 27, 28 και 30 τα κομμάτια:

  • Scale no. 10   ( 100 )
  • Scale no. 11   ( 100 )
  • Scale no. 12   ( 100 )

Δεν είναι δύσκολα, αλλά είναι σημαντικά γιατί ανακεφαλαιώνουν όλες τις νότες που έχουμε μάθει μέχρι τώρα!

Νέο βιβλίο από σήμερα! Θα κατεβάσεις το Guitar Moment I

Collection and arrangements Eythor Thorlaksson Size: 403k · Pages: 30

 

Κανονικά θα έχει το όνομα 1005.

Άνοιξέ το στην δεύτερη σελίδα. Θα μελετήσεις τα κομμάτια

  • TWO STRINGS
    • TAKIN’ OFF
    • VALS

Είναι εύκολα και δεν θα δυσκολευτείς ιδιαίτερα.

Επίσης, άνοιξε το 1018 στην τρίτη σελίδα με τα σχήματα των νοτών. Κοίταξε την έκτη σειρά (με τον αριθμό 6 σε κυκλάκι). Αναφέρεται στην έκτη χορδή της κιθάρας. Η χορδή αυτή ανοιχτή αντιστοιχεί στην νότα Μι, που στο πεντάγραμμο την γράφουμε ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Μι με χρονική αξία μισού):

Η χορδή αυτή με το πρώτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Φα, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Φα με χρονική αξία μισού):

Επίσης, η χορδή αυτή με το τρίτο τάστο πατημένο θα μας δώσει την νότα Σολ, που στο πεντάγραμμο γράφεται ως εξής (το σχήμα δείχνει την νότα Σολ με χρονική αξία μισού):

Συνήθως παίζουμε την Φα με το δάχτυλο 2 (του αριστερού χεριού) και την Σολ με το 3, αλλά αυτό δεν ισχύει πάντα!

Παρατήρησε την αντιστοιχία που υπάρχει ανάμεσα στην έκτη και στην πρώτη χορδή. Δίνουν τις ίδιες νότες αλλά με διαφορετική οξύτητα.

Για διάβασμα θα έχεις και το All notes της επόμενης σελίδας όπου περιέχονται όλες οι νότες που έχουμε μάθει μέχρι τώρα!

Jingle Bells

Για τα δάχτυλα θα ακολουθήσετε τις εξής οδηγίες:

  • 8ο μέτρο, αριστερό χέρι : Ρε με to δάχτυλο 3 και Σολ με to 4
  • 14ο μέτρο, αριστερό χέρι : όπως στο 8ο
  • Σε όλα τα άλλα μέτρα ακολουθήστε i, m

 

Από το delcamp_volume1 θα διαβάσεις τα τραγούδια:

  • FRERE JACQUES (canon)
  • AH VOUS DIRAI-JE MAMAN

σελίδες 10 και 11.

extraDelcampDownload

 

Είναι εύκολα και δεν θα σε δυσκολέψουν πολύ!

Mp3 για τα τραγούδια θα βρεις εδώ και εδώ, εφόσον έχεις γραφτεί κανονικά στο delcamp.net.

Καλή διασκέδαση!

Από το delcamp_volume1 θα διαβάσεις τα τραγούδια:

  • A LA CLAIRE FONTAINE
  • LA BONNE AVENTURE

σελίδες 6 και 13.

Είναι εύκολα και δεν θα σε δυσκολέψουν πολύ!

Mp3 για τα τραγούδια θα βρεις εδώ και εδώ, εφόσον έχεις γραφτεί κανονικά στο delcamp.net.

Καλή διασκέδαση!

Και τώρα ας δούμε λίγη θεωρία, ή μάλλον πολλή θεωρία!

Οι νότες γενικά διαφέρουν μεταξύ τους ως προς διάφορα χαρακτηριστικά: οξύτητα, ποιότητα, ένταση κτλ. Την απόσταση δύο νοτών ως προς την οξύτητα την μετράμε με τόνους και ημιτόνια.

Τόνοι και ημιτόνια

Το Ημιτόνιο είναι η μικρότερη απόσταση μεταξύ δύο συνεχόμενων νοτών της ευρωπαϊκής μουσικής.

Ένας Τόνος είναι ίσος με 2 Ημιτόνια.

Κλίμακα

Κλίμακα ονομάζεται μια σειρά από νότες που χρησιμοποιείται σαν οδηγός για την κατασκευή μουσικών κομματιών.

Σε μια κλίμακα ακολουθούμε πάντα μια συγκεκριμένη σειρά, δηλαδή είτε μόνο ανεβαίνουμε σε οξύτητα (ανιούσα κλίμακα), είτε μόνο κατεβαίνουμε (κατιούσα κλίμακα). Συνήθως όμως γράφουμε μια κλίμακα στην ανιούσα μορφή της.

Η πρώτη και η τελευταία νότα μιας κλίμακας έχουν το ίδιο όνομα, αλλά διαφορετική οξύτητα, επομένως σε κάθε κλίμακα έχουμε 8 νότες.

Οι κλίμακες χωρίζονται στις μείζονες (ή maggiore) και στις ελάσσονες (ή minore).

Η κλίμακα Ντο Μείζονα.

Είναι η εξής:

Η κλίμακα αυτή ονομάζεται και φυσική γιατί δίνει όλες τις νότες στις φυσικές τους θέσεις.

Όπως φαίνεται και στο σχήμα, ορίζονται κάποιες αποστάσεις μεταξύ των νοτών. Αυτές είναι οι εξής:

ΝότεςΑπόσταση μεταξύ των νοτών
Ντο – ΡεΤόνος ή Τ.
Ρε – ΜιΤόνος ή Τ.
Μι – ΦαΗμιτόνιο ή Η.
Φα – ΣολΤόνος ή Τ.
Σολ – ΛαΤόνος ή Τ.
Λα – ΣιΤόνος ή Τ.
Σι – ΝτοΗμιτόνιο ή Η.

Πρέπει να τις μάθεις απ’ έξω κι ανακατωτά!!!

Οι αποστάσεις αυτές ισχύουν μόνο για συνεχόμενες νότες οποιασδήποτε οξύτητας.

Έτσι, στο παράδειγμα

 

Στο πρώτο μέτρο η απόσταση μεταξύ των νοτών Ντο και Ρε είναι ένας Τόνος. Το ίδιο ισχύει και για τις Ντο και Ρε του δεύτερου μέτρου. Αντίθετα στο τρίτο μέτρο η απόσταση δεν είναι Τόνος, γιατί οι νότες Ντο και Ρε δεν είναι συνεχόμενες.

Παρόμοια και στο παράδειγμα

 

Στο πρώτο μέτρο η απόσταση μεταξύ των νοτών Σι και Ντο είναι ένα Ημιτόνιο. Το ίδιο ισχύει και για τις Σι και Ντο του δεύτερου μέτρου. Αντίθετα στο τρίτο μέτρο η απόσταση δεν είναι Τόνος, γιατί οι νότες Σι και Ντο δεν είναι συνεχόμενες.

Οι αποστάσεις ισχύουν και όταν πάμε από ψηλότερη σε χαμηλότερη νότα.

Έτσι, στο παράδειγμα

 

Στο πρώτο μέτρο έχουμε τις νότες Ντο και Σι, δηλαδή απόσταση ενός Ημιτονίου. Στο δεύτερο μέτρο έχουμε Ρε και Ντο, δηλαδή απόσταση ενός Τόνου. Στα μέτρα 3 και 4 οι νότες δεν είναι συνεχόμενες, οπότε δεν μπορούμε προς το παρόν να μετρήσουμε την απόστασή μεταξύ τους!

Η σειρά ΤΤΗΤΤΤΗ

Οι νότες της κλίμακας Ντο ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη σειρά ως προς τις αποστάσεις μεταξύ των διαδοχικών νοτών. Αυτή είναι η:

Τ-Τ-Η-Τ-Τ-Τ-Η

Η σειρά αυτή είναι κοινό χαρακτηριστικό όλων των μείζονων κλιμάκων.

Στην πράξη τώρα!

Θα παίξεις τα δύο κομμάτια της επόμενης σελίδας. Ο μετρονόμος πρέπει να ρυθμιστεί στο 100. Το δεύτερο κομμάτι έχει όλες τις νότες της κλίμακας Ντο που έχουμε δει μέχρι τώρα, από την πιο χαμηλή μέχρι την πιο ψηλή.

Θα κάνεις επίσης την θεωρητική άσκηση που ακολουθεί. Οι απαντήσεις θα δοθούν στην επόμενη ενότητα.

Άσκηση! Να αναγνωρίσεις τις αποστάσεις μεταξύ των νοτών (Τόνοι ή Ημιτόνια):

 

Απάντηση

1. Τ2. Η3. Τ
4. Η5. Τ6. Η
7. Η8. Τ9. Τ
10. Τ11. Η12. Τ
13. Τ  

Σημεία αλλοίωσης (ά μέρος)

Τα σημεία αλλοίωσης είναι σημεία που αλλάζουν (αλλοιώνουν) την οξύτητα των νοτών.

Τα σημεία αυτά είναι τα εξής:

# Η δίεση , η οποία οξύνει την νότα κατά ένα Ημιτόνιο.
b Η ύφεση , η οποία βαρύνει την νότα κατά ένα Ημιτόνιο.
x Η διπλή δίεση , η οποία οξύνει την νότα κατά δύο Ημιτόνια.
bb Η διπλή ύφεση , η οποία βαρύνει την νότα κατά δύο Ημιτόνια.
   Η αναίρεση , η οποία ακυρώνει τυχόν προηγούμενες αλλοιώσεις και επαναφέρει την νότα στην φυσική της θέση.

Χρήση

  1. Τα σημεία αλλοίωσης γράφονται πάντα αριστερά της νότας στην οποία επιδρούν.
  2. Μια νότα με αλλοίωση διαβάζεται ως «Όνομα νότας αλλοίωση»,

π.χ. Ντο δίεση, Σι αναίρεση, Ντο ύφεση, Φα διπλή δίεση, Λα διπλή ύφεση κτλ.

  • Η ισχύς ενός σημείου αλλοιώσεως διαρκεί μόνο για το μέτρο στο οποίο γράφεται. Στα επόμενα μέτρα, η νότα επανέρχεται στην φυσική της θέση.
  • Η αναίρεση ακυρώνει όλες τις προηγούμενες αλλοιώσεις μιας νότας και η νότα παίζεται στην φυσική της θέση.

Σημεία αλλοίωσης (β μέρος)

Τα σημεία αλλοίωσης, όπως είδαμε, μεταβάλλουν την οξύτητα των νοτών. Αν πάρουμε τις αλλοιώσεις σε μια νότα από αυτήν που κάνει την νότα πιο βαριά προς αυτήν που την οξύνει περισσότερο, παίρνουμε την λεγόμενη σκάλα των αλλοιώσεων:

Αυτή η σκάλα μας δείχνει και τον τρόπο χρήσης των αλλοιώσεων. Για να πάμε για παράδειγμα από την Ντο ύφεση στην Στην Ντο δίεση, πρέπει να περάσουμε πρώτα από την Ντο αναίρεση. Όλες οι νότες χωρίς αλλοιώσεις θεωρούμε πως βρίσκονται αρχικά
στο σκαλί της αναίρεσης

Πρόσεξε!

Η αναίρεση είναι η πιο σημαντική αλλοίωση!
Η συμπεριφορά της όμως είναι λίγο παράξενη… Πότε «οξύνει» μια νότα και πότε την «βαρύνει», ανάλογα με την προηγούμενη αλλοίωση. Γι’ αυτό άλλωστε είναι και στην μέση της σκάλας.
Έτσι,
• αν προηγουμένως μια νότα είχε δίεση, η αναίρεση την «βαρύνει» κατά ένα ημιτόνιο.
• αν προηγουμένως μια νότα είχε ύφεση, η αναίρεση την «οξύνει» κατά ένα ημιτόνιο.

Τριημιτόνια

Όταν σε ένα μουσικό κομμάτι δύο συνεχόμενες νότες απέχουν μεταξύ τους τρία Ημιτόνια, την μεταξύ τους απόσταση την ονομάζουμε Τριημιτόνιο.

 

Αναγνώριση απόστασης: Τόνος, Ημιτόνιο, Ταυτοφωνία ή Τριημιτόνιο

Όταν έχουμε να αναγνωρίσουμε μια απόσταση μεταξύ δύο συνεχόμενων νοτών που έχουν αλλοιώσεις, τότε κάνουμε τα εξής:

  1. Αναιρούμε όλες τις αλλοιώσεις και επαναφέρουμε και τις δύο νότες στην φυσική τους θέση.
  2. Υπολογίζουμε την απόσταση χωρίς τις αλλοιώσεις.
  3. Κάθε ύφεση (διπλή η απλή) στην βαρύτερη από τις δύο νότες αυξάνει την απόσταση κατά τα αντίστοιχα Ημιτόνια (ένα ή δύο).
  4. Κάθε δίεση (διπλή η απλή) στην βαρύτερη από τις δύο νότες μειώνει την απόσταση κατά τα αντίστοιχα Ημιτόνια (ένα ή δύο).
  5. Κάθε ύφεση (διπλή η απλή) στην οξύτερη από τις δύο νότες μειώνει την απόσταση κατά τα αντίστοιχα Ημιτόνια (ένα ή δύο).
  6. Κάθε δίεση (διπλή η απλή) στην οξύτερη από τις δύο νότες αυξάνει την απόσταση κατά τα αντίστοιχα Ημιτόνια (ένα ή δύο).

Σημεία αλλοίωσης (γ μέρος)

Καιρός να εφαρμόσουμε στην πράξη όλα όσα μάθαμε για τα σημεία αλλοίωσης! Ας δούμε λοιπόν πως παίζονται στην κιθάρα οι νότες που έχουν κάποια αλλοίωση.

Ένα σημείο αλλοίωσης όπως είδαμε αυξάνει ή μειώνει την οξύτητα μιας νότας κατά ένα ή περισσότερα Ημιτόνια.

Στην κιθάρα κάθε τάστο αντιστοιχεί σε ένα Ημιτόνιο.

Μια καλή μέθοδος λοιπόν είναι η εξής:

Διέσεις (2 περιπτώσεις)

  • Αν η νότα είναι σε μια ανοιχτή χορδή, τότε η ίδια νότα με δίεση είναι στο πρώτο τάστο της ίδιας χορδής.

Π.χ. η νότα Σολ (G)

παίζεται ανοιχτή στην τρίτη χορδή

Επομένως, η νότα Σολ δίεση (Σολ#)

θα παιχτεί στο πρώτο τάστο της τρίτης χορδής.

  • Αν η νότα είναι σε ένα τάστο μιας χορδής, τότε η ίδια νότα με δίεση είναι στο ακριβώς επόμενο τάστο της ίδιας χορδής.

Π.χ. η νότα Ντο (C)

παίζεται στο πρώτο τάστο της δεύτερης χορδής.

Επομένως, η νότα Ντο δίεση (Ντο#)

θα παιχτεί στο δεύτερο τάστο της δεύτερης χορδής.

Υφέσεις (3 περιπτώσεις)

  • Αν η νότα είναι στο πρώτο τάστο μιας χορδής, τότε η ίδια νότα με ύφεση είναι η νότα της ανοιχτής χορδής.

Π.χ. η νότα Ντο (C)

παίζεται στο πρώτο τάστο της δεύτερης χορδής.

Επομένως, η νότα Ντο ύφεση (Ντοb) θα παιχτεί στην δεύτερη χορδή ανοιχτή

 

Αν η νότα είναι σε ένα από τα υπόλοιπα τάστα μιας χορδής, τότε η ίδια νότα με ύφεση είναι στο ακριβώς προηγούμενο τάστο της ίδιας χορδής. Π.χ. η νότα Ρε (D) παίζεται στο τρίτο τάστο της τρίτης χορδής.

Επομένως, η νότα Ρε ύφεση (Ρεb) θα παιχτεί στο δεύτερο τάστο της δεύτερης χορδής.

  • Για να βρούμε την ύφεση μιας νότας που βρίσκεται σε μια ανοιχτή χορδή θα πρέπει να κάνουμε κάτι κάπως πολύπλοκο. Από την νότα που είμαστε θα κατεβούμε ένα Ημιτόνιο και θα βρούμε στην αμέσως βαρύτερη χορδή την Ταυτοφωνία της που έχει δίεση.

Και για να το ξεκαθαρίσουμε αμέσως και να μην σε μπερδεύω άδικα, ας δούμε ένα παράδειγμα:

Π.χ. η νότα Σολ (G)

παίζεται ανοιχτή στην τρίτη χορδή

Αν κατεβούμε ένα Ημιτόνιο από την Σολ, πάμε στην Σολ ύφεση (Σολb).

Η Ταυτοφωνία της Σολb που έχει δίεση είναι η Φα#.

Επομένως ψάχνουμε την νότα Φα# στην αμέσως βαρύτερη χορδή, δηλαδή στην τέταρτη.

Από την μέθοδο για την διέσεις βρίσκουμε πως η Φα# βρίσκεται στο τέταρτο τάστο της τέταρτης χορδής.

Αυτά είναι όλα!

Για πρόσθετη βοήθεια, μπορείς να ανατρέχεις στην σελίδα

και να βρίσκεις την νότα κάθε τάστου, αν και καλύτερα θα είναι να μάθεις να βρίσκεις αυτόματα την θέση κάθε νότας.

Για εξάσκηση τώρα θα παίξεις την άσκηση Scale no. 16 – Chromatic scale του βιβλίου 1018, στην σελίδα 38, καθώς και την άσκηση της επόμενης σελίδας.

Είναι πολύ εύκολες ασκήσεις αλλά θέλουν μεγάλη προσοχή στις ταυτοφωνίες!!!

Από το delcamp_volume1 θα διαβάσεις το τραγούδι: AU CLAIR DE LA LUNE, σελίδα 9

Προσοχή στο 11ο μέτρο, έχει Φα#, τέταρτη χορδή, τέταρτο τάστο, με το δάχτυλο 4 του αριστερού χεριού.

Mp3 για το τραγούδι θα βρεις εδώ, εφόσον έχεις γραφτεί κανονικά στο delcamp.net.

  • Επίσης, θα κατεβάσεις από την σελίδα

το βιβλίο Guitar duets – Volume I, το οποίο θα το λέμε στο εξής 2001.

Στην σελίδα 15 θα βρεις το τραγούδι EL MARQUES DE MOCHALES

το οποίο είναι ένα ντουέτο για 2 κιθάρες.

Στο 4ο μέτρο έχει Σολ#, Τρίτη χορδή, πρώτο τάστο. Προσοχή στην αμέσως επόμενη νότα, είναι κι αυτή Σολ#, μιας και είμαστε στο ίδιο μέτρο και δεν έχει μπει κάποια αναίρεση μέχρι τότε.

Στα midi έχω το κομμάτι και με τις δυο κιθάρες μαζί, και επίσης από ένα ξεχωριστό midi για κάθε κιθάρα.

Ο μετρονόμος ρυθμίστηκε στο 120.

Καλή διασκέδαση!

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Αυτή τη φορά θα δούμε ένα πολύ όμορφο ισπανικό τραγούδι!

Linda Amiga

 

Προσοχή!

  • Στις διέσεις (μέτρα 2, 6, 9, 11 και 19)
  • Στις διφωνίες (μέτρα 4 και 8)
  • Στις παρεστιγμένες νότες και στο χρόνο (μέτρα 12 και 16)

Συνεχίζουμε λοιπόν με πιο προχωρημένα θέματα και με πολύ όμορφα κομμάτια!

Συγχορδίες – αρπίσματα

Κοίταξε το κομμάτι study 1

Θα δεις πως σε κάθε μέτρο κάθε νότα παίζεται και σε άλλη χορδή. Επιπλέον, στο πρώτο μέτρο παίζουμε Λα στην 5η χορδή, μετά Λα στην 3η χορδή, Ντο στην 2η, Μι στην 1η και αμέσως μετά ξανά Ντο στην 2η χορδή και Λα στην 3η.

Αν προσπαθήσουμε να παίξουμε το κομμάτι με βάση τα όσα ξέρουμε μέχρι τώρα, θα κάνουμε πολλές άσκοπες κινήσεις στο αριστερό χέρι. Αντί γι’ αυτό, πιάνουμε πριν το πρώτο μέτρο τις νότες Λα και Ντο που βρίσκονται στα τάστα κάποιων χορδών και δεν σηκώνουμε τα δάχτυλα μέχρι να τελειώσει το μέτρο. Βέβαια, αν κάποιο μέτρο επαναλαμβάνεται, όπως το πρώτο, δεν τα σηκώνουμε παρά μόνο όταν τελειώσει η επανάληψη.

Αυτό το πιάσιμο από πριν συγκεκριμένων νοτών ονομάζεται θέση και η ομάδα των νοτών συγχορδία.

Για το αριστερό χέρι, σημειώνονται σε κάθε κομμάτι τα δάχτυλα με τα οποία θα πρέπει να παίξεις από κάποιες νότες, ώστε να μπορείς από πριν να πιάνεις τις θέσεις των συγχορδιών κάθε μέτρου. Τα δάχτυλα σημειώνονται κάτω από κάθε νότα.

Κάποιες φορές δεν σημειώνονται δάχτυλα γιατί έχουν ήδη σημειωθεί για την συγκεκριμένη νότα.

Στο δεξί χέρι, θα ακολουθήσεις την σειρά p-i-m-a-m-i σε όλα τα μέτρα. Τα δάχτυλα σημειώνονται πάνω από κάθε νότα του πρώτου μέτρου.

Ίσως να συναντήσεις δυσκολίες στην μετάβαση από το ένα μέτρο στο άλλο. Ο μόνος τρόπος να μάθεις να κάνεις αυτόματα την αλλαγή από την μία θέση στην άλλη είναι να παίζεις συνεχόμενα δύο δύο τα μέτρα που σε δυσκολεύουν.

Για τα midi, υπάρχουν δύο εκδόσεις για κάθε κομμάτι, η μία με μετρονόμο 60 και η άλλη με 80.

 

Μπες στο delcamp.net και από εκεί στο

Bibliothèque de partitions pour guitare – niveaux 1 à 4

Από εκεί διάλεξε το [PDF] Téléchargez les partitions des niveaux 1 à 4

του Jean-François Delcamp και κατέβασε το delcamp_volume2

Με αυτό το όνομα θα αναφερόμαστε σε αυτό από εδώ και στο εξής.

Άνοιξέ το στην σελίδα 69, στο κομμάτι

VALSE VARIEE Opus 241

Το κομμάτι είναι μεγάλο και χωρίζεται σε 4 μέρη, γι αυτό θα το δούμε τμηματικά. Σ αυτήν την ενότητα θα δούμε μόνο την σελίδα 69.

Το κομμάτι είναι βαλς και έχει ρυθμό ¾.

Πρόσεξε τα εξής:

  • Σε αρκετά μέτρα οι νότες αποτελούν μια θέση (όπως είπαμε στην προηγούμενη ενότητα), θα πρέπει δηλαδή τα δάχτυλα του αριστερού χεριού να πιάσουν όλες τις νότες μαζί στην αρχή του μέτρου και να μην σηκωθούν μέχρι να τελειώσει το μέτρο.

Π.χ. στο πρώτο μέτρο, πιάνουμε από την αρχή με το αριστερό τις νότες Ντο με το δάχτυλο 3 και Ντο με το 1, παρόλο που στην αρχή παίζουμε μόνο την Ντο με το 3. Αντίστοιχα, δεν σηκώνουμε το 3 όταν παίζουμε τις διφωνίες Ντο-Μι.

  • Πρόσεξε στο 4ο μέτρο. Θα παίξεις Ρε με το δάχτυλο 4 και θα το σηκώσεις αμέσως για να παίξεις Σι. Στο μέτρο 15 επίσης θα παίξεις ξανά την νότα Ρε με το δάχτυλο 4.
  • Θέσεις έχουμε στα μέτρα:

1,2,3,5,6

9-14

17,18

21,22

  • Πρόσεξε τις παρεστιγμένες νότες. Πρέπει να ακούγονται σε όλη την διάρκεια του μέτρου, μιας και πρόκειται για παρεστιγμένα τέταρτα. Αυτός είναι και ο λόγος που π.χ. στο πρώτο μέτρο δεν σηκώνουμε το δάχτυλο 3 παρόλο που παίξαμε την νότα Ντο. Αν το σηκώσουμε, η νότα θα σταματήσει να ακούγεται.
  • Πρόσεξε τις παύσεις.

Στα midi θα βρεις ένα με μετρονόμο 40, ένα με 60 και ένα με 80. Εσύ βέβαια θα ξεκινήσεις από το 40

Συγχορδίες

Η συγχορδία είναι μια ομάδα τριών νοτών που παίζονται ταυτόχρονα και έχουν κάποια αρμονική σχέση μεταξύ τους. Θυμήσου τις διφωνίες που ήταν μια ομάδα δύο νοτών που παίζονταν ταυτόχρονα.

Σε κάθε συγχορδία υπάρχει μια βασική νότα που δίνει το όνομα στην συγχορδία. Οι υπόλοιπες 2 νότες χαρακτηρίζουν μια συγχορδία σαν ματζόρε ή μινόρε ή και με άλλα ονόματα, όμως προς το παρόν δεν θα ασχοληθούμε με τον τρόπο κατασκευής των συγχορδιών.

Κατέβασε τα σχεδιαγράμματα των συγχορδιών πατώντας στο σχετικό link και αποσυμπίεσέ τα σε κάποιον φάκελο

Ξεκινάμε από αυτήν την σελίδα για να εξοικειωθούμε από νωρίς με τον τρόπο γραφής των συγχορδιών.

Η πρώτη συγχορδία που θα δούμε είναι η Λα minore, η οποία γράφεται Am και η θέση των νοτών είναι η εξής:

Θυμήσου πως με Α συμβολίζουμε την νότα Λα. Το m συμβολίζει το minore. Μην προβληματίζεσαι για την σημασία όλων αυτών των νέων όρων, θα τα ξεκαθαρίσουμε στις επόμενες ενότητες. Εφόσον η συγχορδία ονομάζεται Λα minore, θα περιέχει την νότα Λα.

Η δεξιότερη χορδή είναι η 1η χορδή (Μι) και η αριστερότερη η 6η (Μι), όπως τις είχαμε ορίσει στην 2η ενότητα.

  1. Το άσπρο κυκλακι στην 1η χορδή σημαίνει πως θα παίξουμε την χορδή ανοιχτή, δηλαδή την νότα Μι.
  2. Το μαύρο κυκλακι στο πρώτο τάστο της 2ης χορδής σημαίνει πως θα παίξουμε την αντίστοιχη νότα, που εδώ είναι η Ντο.
  3. Στην 3η χορδή έχουμε μαύρο κυκλάκι στο 2ο τάστο, άρα θα παίξουμε την νότα Λα.
  4. Στην 4η χορδή έχουμε μαύρο κυκλάκι στο 2ο τάστο, άρα θα παίξουμε την νότα Μι.
  5. Το άσπρο κυκλακι στην 5η χορδή σημαίνει πως θα παίξουμε την χορδή ανοιχτή, δηλαδή την νότα Λα.
  6. Το x στην 6η χορδή σημαίνει πως δεν θα ακουστεί καθόλου η συγκεκριμένη χορδή.

Πρόσεξε πως έχουμε όντως 3 νότες, τις Λα, Ντο και Μι. Βέβαια, κάθε νότα μπορεί να ακούγεται σε διαφορετικές χορδές και οξύτητες ώστε να έχουμε πιο πλούσιο άκουσμα.

Προσοχή! Κάθε συγχορδία έχει συγκεκριμένα δάχτυλα του αριστερού χεριού για κάθε χορδή. Στην Αm έχουμε

  • το δάχτυλο 1 στην 2η χορδή
  • το δάχτυλο 3 στην 3η χορδή
  • το δάχτυλο 2 στην 4η χορδή

Εξασκήσου στην συγχορδία Am, πιάνοντας και αφήνοντας την θέση των νοτών της. Στην αρχή ίσως πονέσουν λίγο τα δάχτυλα του αριστερού χεριού. Σε αυτήν την περίπτωση να ξεκουραστείς αμέσως. Να έχεις πάντα κατά νου πως δεν απαιτείται πολλή πίεση στις χορδές.

Η δεύτερη συγχορδία που θα δούμε είναι η Μι maggiore, η οποία γράφεται E και η θέση των νοτών είναι η εξής:

Τα δάχτυλα του αριστερού χεριού για την Ε είναι ως εξής:

  • το δάχτυλο 1 στην 3η χορδή
  • το δάχτυλο 3 στην 4η χορδή
  • το δάχτυλο 2 στην 5η χορδή

Εναλλαγή συγχορδιών

Εξασκήσου στην εναλλαγή των συγχορδιών πιάνοντας πότε την Am και πότε την E.

Τρόπος παιξίματος των συγχορδιών.

Ένας τρόπος να παίξουμε μια συγχορδία είναι να γλυστρίσουμε τον δείκτη από την τελευταία χορδή προς την πρώτη. Για την Am από την 5η στην 1η και για την Ε από την 6η στην 1η.

Αυτός ο τρόπος ονομάζεται downstroke και συμβολίζεται με κάτω βέλος .

Το αντίστροφο είναι να γλυστρίσουμε τον δείκτη από την πρώτη χορδή μέχρι την τελευταία. Για την Am από την 1η στην 5η και για την Ε από την 1η στην 6η.

Αυτός ο τρόπος ονομάζεται upstroke και συμβολίζεται με   άνω βέλος. Το παίξιμο μιας συγχορδίας μπορεί να είναι κοφτό ή και πιο απαλό.

Συμβολισμός συγχορδιών στο πεντάγραμμο

Για να γράψουμε πως πρέπει να παιχτεί μια συγχορδία, αρκεί να γράψουμε το όνομα της συγχορδίας πάνω από το πεντάγραμμο και μέσα στο πεντάγραμμο την χρονική αξία της συγχορδίας.

Για παράδειγμα, αν θέλουμε την Ε με χρονική αξία τετάρτου, γράφουμε:

Αν θέλουμε αξία ογδόου γράφουμε

Και αν θέλουμε αξία μισού

Όταν πάνω από ένα σύμβολο συγχορδίας δεν βλέπουμε κάποιο όνομα αυτό σημαίνει ότι παίζουμε την προηγούμενη συγχορδία. Έτσι, στο:

Παίζουμε 2 φορές την Ε με αξία ογδόου και μία με αξία μισού. Αφού μάθεις καλά τις συγχορδίες Αm και Ε, μπες στην σελίδα για το πρώτο σου κομμάτι με συγχορδίες.

Από την κατηγορία a) Beginners διάλεξε το Guitar Girl και κατέβασε το PDF και το midi.

Το κομμάτι είναι σχετικά εύκολο και πολύ όμορφο και αν έχεις εξασκηθεί στις δύο συγχορδίες, δεν θα συναντήσεις δυσκολίες. Άκουσε πρώτα το midi για να πάρεις μια γεύση για το άκουσμά του. Να τονίσω μόνο ότι όλες τις συγχορδίες θα τις παίξεις με downstroke εκτός από το 4ο μέτρο

Στο τέλος του κομματιού θα δεις γραμμένο D.C. al Fine, Αυτό σημαίνει πως θα παίξεις ξανά από την αρχή μέχρι να βρεις γραμμένη την λέξη Fine (είναι στο τέλος της τρίτης γραμμής).

Όσον αφορά τον μετρονόμο, στο midi είναι   112 αλλά εσύ θα ξεκινήσεις από 80 ή και 70 και σταδιακά θα το αυξάνεις κατά 10.

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Κλίμακες

Κλίμακα ονομάζεται μια σειρά από νότες που χρησιμοποιείται σαν οδηγός για την κατασκευή μουσικών κομματιών.

Η πρώτη νότα μιας κλίμακας δίνει και το όνομα της κλίμακας.

Όπως θα θυμάσαι, οι νότες της κλίμακας Ντο ακολουθούν κάποια συγκεκριμένη σειρά ως προς τις αποστάσεις μεταξύ των διαδοχικών νοτών. Αυτή είναι η:

Τ-Τ-Η-Τ-Τ-Τ-Η

Η σειρά αυτή είναι κοινό χαρακτηριστικό όλων των μείζονων κλιμάκων. Ας δοκιμάσουμε λοιπόν να σχηματίσουμε την κλίμακα Σολ, βάζοντας σαν πρώτη νότα την Σολ.

Παρατηρούμε πως η σειρά Τ-Τ-Η-Τ-Τ-Τ-Η δεν τηρείται. Έχουμε πρόβλημα στο διάστημα Μι-Φα που είναι Ημιτόνιο αντί για Τόνος και στο Φα-Σολ που είναι Τόνος αντί για Ημιτόνιο.

Για να διορθώσουμε το πρόβλημα θα μετατρέψουμε το διάστημα Μι-Φα σε Τόνο, προσθέτοντας μια δίεση στην νότα Φα, ώστε να έχουμε το διάστημα Μι-Φα# που είναι Τόνος.

Με αυτήν την κίνηση διαπιστώνουμε πως μετατράπηκε αυτόματα και το διάστημα Φα-Σολ σε Φα#-Σολ, που είναι Ημιτόνιο, όπως θέλουμε.

Κάθε κομμάτι γραμμένο σε Σολ μείζονα θα έχει πάντα δίεση στην νότα Φα. Επειδή είναι κουραστικό να γράφουμε κάθε φορά την δίεση (φαντάσου μάλιστα το μπέρδεμα όταν έχουμε 3, 4 ή και παραπάνω διέσεις), κάνουμε το εξής κόλπο: Γράφουμε στην αρχή του πενταγράμμου μετά το κλειδί του Σολ όλες τις διέσεις της κλίμακας. Αυτές οι διέσεις ονομάζονται οπλισμός. Έπειτα όποτε συναντάμε μια νότα από τον οπλισμό της βάζουμε αμέσως την δίεση.

Έτσι η κλίμα Σολ γράφεται σαν

Με τον ίδιο τρόπο που φτιάξαμε την Σολ Μείζονα μπορούμε να φτιάξουμε και την Ρε Μείζονα. Για να τηρείται η σειρά Τ-Τ-Η-Τ-Τ-Τ-Η πρέπει να βάλουμε δίεση στην Φα και στην Ντο.

Ας δούμε τώρα το πρώτο μας κομμάτι σε κάποια αλλη κλίμακα!

Θα παίξουμε το VALSE Tyrol από το delcamp_volume1 (σελίδα 28).

Να έχεις υπόψη πως είναι λίγο γρήγορο για αρχή.

Εσύ θα το ξεκινήσεις από 100.

Τώρα ας δούμε το κομμάτι. Πρώτα απ όλα, έχει οπλισμό, επομένως το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε σε ποια κλίμακα ανήκει.

Αυτό μπορούμε να το βρούμε είτε από μνήμης (μάλλον δύσκολο) είτε με το εξής κόλπο:

Από την νότα της τελευταίας δίεσης του οπλισμού ανεβαίνουμε μια νότα. Επομένως, αφού έχουμε την νότα Φα στην τελευταία δίεση, η κλίμακα είναι η Σολ μείζονα.

(Αντίστοιχα, στην Ρε μείζονα, η τελευταία δίεση του οπλισμού είναι η Ντο, οπότε βρίσκουμε πως πρόκειται για την κλίμακα Ρε μείζονα.)

Λόγω του οπλισμού, οπου συναντάμε την νότα Φα θα παίζουμε Φα δίεση. Έτσι, στα μέτρα 3,5,6,11,13 και 15 θα παίξουμε Φα# κι ας μην υπάρχει αλλοίωση.

Σύζευξη διαρκείας

Ας δούμε τώρα τα δύο τελευταία μέτρα.

Έχουμε τις νότες Σολ (1η χορδή) και Σολ (3η χορδή).

Οι δύο ψηλές Σολ ενώνονται μεταξύ τους με μια καμπύλη γραμμή. Το ίδιο και οι δύο χαμηλές Σολ. Αυτή η γραμμή λέγεται Σύζευξη διαρκείας και δείχνει πως η δεύτερη νότα δεν θα ακουστεί καθόλου ενώ η χρονική της αξία θα προστεθεί στην χρονική αξίας της πρώτης.

Linda Amiga

Σήμερα θα δούμε ένα ήδη γνωστό μας τραγούδι από την Ισπανία με τίτλο Linda Amiga!

Το είχαμε ξαναδεί με τυχαίες όμως αλλοιώσεις. Σήμερα θα το δούμε στην κανονική του κλίμακα.

 

  • Πρώτα απ όλα ας βρούμε σε ποια κλίμακα ανήκει. Ο οπλισμός είναι Φα#, επομένως ανεβαίνοντας μία νότα από την Φα, βρίσκουμε πως το κομμάτι είναι γραμμένο σε Σολ μείζονα*.
  • Η νότα Φα υπάρχει στα μέτρα 2, 6, 9 και 11. Σε όλα αυτά τα μέτρα θα παίξουμε Φα# αντί για Φα.
  • Πρόσεξε επίσης στο μέτρο 19 την δίεση στην νότα Ρε.
  • Πρόσεξε επίσης στο μέτρο 12 την παρεστιγμένη νότα Μι. Η χρονική της αξία είναι ένα παρεστιγμένο τέταρτο, άρα ένα τέταρτο και ένα όγδοο ή αλλιώς 3 όγδοα.
  • Πρόσεξε στο μέτρο 16 την παρεστιγμένη νότα Σι.
  • Ξεκίνησε τον μετρονόμο από το 40 για να ξεκαθαρίσεις όλα τα δύσκολα σημεία και σιγά σιγά φτάσε στο 80 ή και παραπάνω.

Νέες συγχορδίες

Θα δούμε τις

  • C ή Ντο Μείζονα
  • G ή Σολ Μείζονα
  • G7 ή Σολ Μείζονα Εβδόμης
  • Dm ή Ρε Ελάσσονα

Από τα σχεδιαγράμματα των συγχορδιών, άνοιξε το C, το G και το D.

Η θέση και τα δάχτυλα του αριστερού χεριού για κάθε χορδή για αυτές τις 4 συγχορδίες είναι (βάζω και τις Am και Ε για επανάληψη).

Εξασκήσου σε κάθε συγχορδία, πιάνοντας και αφήνοντας την θέση των νοτών της. Στην αρχή ίσως πονέσουν λίγο τα δάχτυλα του αριστερού χεριού. Σε αυτήν την περίπτωση να ξεκουραστείς αμέσως. Να έχεις πάντα κατά νου πως δεν απαιτείται πολλή πίεση στις χορδές.

Εναλλαγή συγχορδιών

Εξασκήσου στην εναλλαγή των συγχορδιών. Κάνε τις εναλλαγές:

  • C G C
  • C G7 C
  • C G G7 G C
  • C E C
  • Am Dm Am
  • E Dm E
  • Am E Dm C G G7 G Dm Am

συνεχόμενα μέχρι να νιώσεις σχετικά εντάξει με αυτές.

Αφού εξασκηθείς καλά στις εναλλαγές, μπες στην σελίδα

για το πρώτο σου κομμάτι με συγχορδίες.

Από την κατηγορία b) Easy διάλεξε το “World-Wide-Waltz” και κατέβασε το PDF και το midi. Επίσης είναι διαθέσιμο και ένα βίντεο, όπου ο συνθέτης του κομματιού παίζει το κομμάτι.

Τι θα προσέξεις!

Το κομμάτι είναι χωρισμένο σε δύο μέρη. Το πρώτο είναι από την αρχή μέχρι το τέλος της 5ης γραμμής, στο σημείο Fine. Το δεύτερο μέρος είναι από την 6η γραμμή μέχρι το τέλος.

Επειδή ειναι μεγάλο, θα ξεκινήσεις πρώτα με το Α μέρος χωρίς μετρονόμο και έπειτα θα συνεχίσεις και στο Β.

Μην παρασυρθείς από το βιντεάκι και ξεκινήσεις τόσο γρήγορα! Ξεκίνησε το πολύ αργά και όταν νιώσεις αρκετά καλά με όλο το κομμάτι, μπορείς να χρησιμοποιήσεις και μετρονόμο για να αυξήσεις την ταχύτητά του.

Ακολουθούν κάποιες παρατηρήσεις και για τα δύο μέρη. Επειδή είναι κάπως πολλές, σου προτείνω να έχεις μπροστά σου τυπωμένο το κομμάτι ώστε με ένα μολύβι ή στυλό να σημειώνεις τον τρόπο που θα παίξεις τις συγχορδίες ή ό,τι άλλο κρίνεις χρήσιμο.

Παρατηρήσεις για το Ά μέρος

  1. Πρόσεξε στο 4ο μέτρο την συγχορδία Am. Η χρονική της αξία είναι ένα τέταρτο παρεστιγμένο. Μη σε μπερδεύει το ότι έχουμε συγχορδίες. Ο χρόνος ισχύει όπως και στις νότες.
  2. Πρόσεξε στο 6ο μέτρο την παύση ογδόου. Θα ακουμήσεις ελαφρά το δεξί χέρι σου στις χορδές για να σταματήσεις τον ήχο. Δες και το βιντεάκι.
  3. Στα μέτρα 1-4 θα παίξεις τις συγχορδίες μόνο με downstroke
  4. Στο μέτρο 20 θα παίξεις την συγχορδία με downstroke
  5. Στο μέτρο 18 έχουμε μια νέα νότα, την Λα. Η νέα Λα παίζεται στο 5ο τάστο της 1ης χορδής.

Παρατηρήσεις για το ΄Β μέρος

Στα μέτρα 7 και 15 τις συγχορδίες με downstroke

Στα 2 τελευταία μέτρα χτύπα αν θέλεις 3 φορές το ξύλο της κιθάρας σου, όπως και στο βιντεάκι.

Με καθημερινή εξάσκηση σύντομα θα μπορείς να το παίζεις σχετικά άνετα!

Θυμήσου ξανά την πορεία διαβάσματος:

  • Συγχορδίες
    • Α μέρος
    • Β μέρος
    • Όλο το κομμάτι χωρίς μετρονόμο
    • Όλο το κομμάτι με μετρονόμο

Όσον αφορά τον μετρονόμο, ξεκίνησε από το 80 και σταδιακά ανέβαζέ το κατά 10 μέχρι το 100 ή και παραπάνω.

Χρονικές αξίες | Δέκατα έκτα

Το δέκατο έκτο είναι το μισό του ογδόου, επομένως ένα όγδοο ισοδυναμεί με 2 δέκατα έκτα.

Τρίηχο

Το τρίηχο αποτελείται από τρεις νότες ίδιας χρονικής αξίας.

Οι νότες αυτές ενώνονται με μια γραμμή κάτω από την οποία γράφεται ο αριθμός 3. Αν οι νότες ενώνονται ήδη με γραμμή λόγω της χρονικής τους αξίας (π.χ. στα όγδοα, δέκατα έκτα κτλ) η νέα γραμμή μπορεί να παραληφθεί και να γραφεί μόνο ο αριθμός 3.

Συνηθίζεται να βάζουμε στο τέλος του ονόματος ενός τρίηχου την χρονική αξία των νοτών του. Έτσι, έχουμε ότι:

Οι 3 πρώτες νότες στο πρώτο μέτρο είναι τρίηχο τετάρτων.

Οι 3 πρώτες νότες στο δεύτερο μέτρο είναι τρίηχο ογδόων.

Οι 3 τελευταίες νότες στο δεύτερο μέτρο είναι τρίηχο ογδόων.

Οι 3 πρώτες νότες στο τρίτο μέτρο είναι τρίηχο μισών.

Χρονική αξία του τρίηχου

Η συνολική χρονική αξία και των τριών νοτών του τρίηχου είναι ίση με την αξία των δύο νοτών. Για παράδειγμα, στο πρώτο μέτρο η αξία του τρίηχου είναι ίση με την αξία των δύο νοτών, άρα με

¼ + ¼ = 2/4.

Ένα τρίηχο ολοκλήρων ισοδυναμεί με 2 ολόκληρα.

Ένα τρίηχο μισών ισοδυναμεί με 2 μισά.

Ένα τρίηχο τετάρτων ισοδυναμεί με 2 τέταρτα.

Ένα τρίηχο ογδόων ισοδυναμεί με 2 όγδοα.

Ένα τρίηχο δέκατων έκτων ισοδυναμεί με 2 δέκατα έκτα.

Χρονική αξία κάθε νότας του τρίηχου

Η χρονική αξία κάθε νότας του τρίηχου είναι ίση με το 1/3 της συνολικής χρονικής αξίας του τρίηχου.

Για παράδειγμα:

Στο τρίηχο τετάρτων πρέπει να παίξουμε τρεις νότες σε χρόνο δύο τετάρτων. Επομένως, κάθε νότα θα διαρκεί συνολικά 1/3×2=2/3 του τετάρτου. Γενικά καλύτερα να μην ακολουθείς αυτήν την μέθοδο γιατί θα μπερδευτείς. Καλύτερα να σκέφτεσαι τον συνολικό χρόνο του τριήχου και εμπειρικά να σκέφτεσαι πως π.χ. σε χρόνο 2 τετάρτων πρέπει να παίξεις 3 νότες. Μετά από κάποια εξάσκηση θα σου φανεί πιο εύκολο.

Δεν είμαι υπέρ των απόψεων του τύπου «ας δούμε κι αυτό μόνο και μόνο για λόγους πληρότητας». Τα τρίηχα, όσο δύσκολα (ή αχρείαστα!) κι αν σας φαίνονται, είναι πολύ χρήσιμα στην πράξη και θα τα συναντήσετε σε αρκετά κομμάτια.

Επειδή όμως το επίπεδο (στα περισσότερα από αυτά) είναι ελαφρώς αυξημένο, σας έδωσα από τώρα την απαραίτητη θεωρία μόνο και μόνο για να είστε περισσότερο έτοιμοι την κατάλληλη στιγμή.

Γι αυτό και μόνο τον λόγο μπορείτε προς το παρόν να επικεντρωθείτε κυρίως στα δέκατα έκτα (στα οποία πρέπει υποχρεωτικά να εξασκηθείτε καλά μιας και είναι το ίδιο σημαντικά με τα όγδοα, τέταρτα, μισά και ολόκληρα!) και να κάνετε μόνο μια απλή ανάγνωση για τα τρίηχα, χωρίς να εξασκηθείτε καθόλου στην κιθάρα και να αναβάλετε το διάβασμά σας για αργότερα. Κομμάτια με τρίηχα θα συναντήσουμε σίγουρα στην συνοδεία τραγουδιών (αρπίσματα).

Hungarian Dance

Κατέβασε το Hungarian Dance (PDF και MIDI).

Άνοιξε το pdf, περιέχει έναν χορό της Ουγγαρίας από τον 16ο αιώνα. Άκουσε πρώτα το midi για να πάρεις μια γεύση και στην συνέχεια δοκίμασε να το παίξεις στην κιθάρα.

  • Πρόσεξε το μέτρο, είναι 4/4.

Τι να προσέξεις!

  • Πρόσεξε την κλίμακα! Υπάρχει οπλισμός Φα-Ντο #, άρα είμαστε στην κλίμακα Ρε Μείζονα (ή Ρε maggiore). Όπου θα βλέπει λοιπόν μια από τις δύο αυτές νότες (σε οποιαδήποτε οξύτητα) θα τις παίζεις με δίεση!
  • Πρόσεξε τις νότες συνοδείας. Θα παιχτούν όλες με τον αντίχειρα-p. Είναι ολόκληρα, ισοδυναμoύν λοιπόν με 4 τέταρτα και θα πρέπει να ακούγονται σε όλη τη διάρκεια κάθε μέτρου.
  • Τέλος, πρόσεξε το σημείο επανάληψης. Όταν φτάσεις σε αυτό θα πρέπει να παίξεις ξανά από την αρχή όλο το κομμάτι. Την δεύτερη φορά που θα φτάσεις στο σημείο επανάληψης θα συνεχίσεις στα δύο τελευταία μέτρα.

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Το midi είναι ίσως λίγο γρήγορο, οπότε ξεκίνα στην αρχή χωρίς μετρονόμο και σιγά σιγά φτάσε στο 152 που ζητάει. Δεν θα σε δυσκολέψει και πολύ!

Greensleeves

Κατέβασε το

Greensleeves (PDF και MIDI).

Άνοιξε το pdf, περιέχει ένα πολύ γνωστό τραγούδι από την Αγγλία. Άκουσε πρώτα το midi για να πάρεις μια πρώτη γεύση. Επειδή ίσως να σου φανεί λίγο δύσκολο στην αρχή, ετοίμασα και πρόσθεσα στο τέλος της ενότητας μια απλουστευμένη εκδοχή του κομματιού χωρίς τις νότες συνοδείας. Δοκίμασε να παίξεις πρώτα την απλή εκδοχή και στην συνέχεια την κανονική. Πρόσεξε πόσο πιο πλούσιος ακούγεται ο ήχος με τις συνοδευτικές νότες!

  • Πρόσεξε το μέτρο, είναι 6/8.

Τι να προσέξεις!

  • Τύπωσε την απλή εκδοχή και σημείωσε με ένα μολύβι όλες τις οδηγίες για τα δάχτυλα του αριστερού χεριού.
  • Στο δεύτερο μέτρο, η χρονική αξία της νότας Φα είναι ένα δέκατο έκτο. Πρόσεξε το μέτρημα
  • Πρόσεξε τα σημεία αλλοιώσεως!
    • Στα μέτρα 4,5,8, 13, 14, 17, 21, 22 και 25 η Σολ# θα παιχτεί στην 3η χορδή, 1ο τάστο, με το δάχτυλο 1 του αριστερού χεριού.
    • Στα μέτρα 8, 17 και 25 η Φα# θα παιχτεί στην 4η χορδή, 4ο τάστο, με το δάχτυλο 4 του αριστερού χεριού.
    • Στα μέτρα 11 και 15 η Φα# θα παιχτεί στην 1η χορδή, 2ο τάστο, με το δάχτυλο 2 του αριστερού χεριού.
  • Πρόσεξε πως στο 2ο μέτρο η Ρε παίζεται με το δάχτυλο 3 του αριστερού ενώ στο 4ο με το 4. Αυτό γίνεται γιατί στο 4ο μέτρο το δάχτυλο 3 χρησιμοποιείται για να πιάσει την νότα Ντο της συνοδείας, άρα δεν θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την Ρε. Ακόμα και στην απλή εκδοχή ακολούθησε τις οδηγίες για τα δάχτυλα του αρχικού κομματιού!
    • Πρόσεξε τις νότες συνοδείας. Θα παιχτούν όλες με τον αντίχειρα-p. Είναι τέταρτα παρεστιγμένα, ισοδυναμούν λοιπόν με 3 όγδοα.
    • Πρόσεξε το μέτρημα του χρόνου! Θα βρεις τέταρτα, όγδοα, δέκατα έκτα και παρεστιγμένα τέταρτα!
    • Τέλος, πρόσεξε το σημείο επανάληψης. Όταν φτάσεις σε αυτό θα πρέπει να παίξεις ξανά από την αρχή. Την δεύτερη φορά που θα φτάσεις στο σημείο επανάληψης θα παραλείψεις το μέτρο με το 1 από πάνω του και θα παίξεις κανονικά από το 2 και μετά.
  • Στο τελευταίο μέτρο έχουμε σύζευξη διαρκείας (την είδαμε στην 32η ενότητα) που ενώνει πάντα δύο νότες της ίδιας οξύτητας (αλλά όχι απαραίτητα και της ίδιας χρονικής αξίας). Το αποτέλεσμα είναι μία νότα με χρονική αξία ίση με το άθροισμα των χρονικών αξιών των δύο νοτών.

Επομένως η κάθε μια από τις δύο νότες Λα (ψηλή και χαμηλή) θα ακουστεί για 3 όγδοα + 3 όγδοα = 6 όγδοα ή ένα μισό παρεστιγμένο.

Ο λόγος που δεν γράφουμε κατευθείαν το μισό παρεστιγμένο είναι επειδή κάποιες φορές δεν μας επιτρέπεται από το μέτρο. Στην περίπτωση του σημερινού κομματιού όμως μας επιτρέπεται και γι’αυτό στην απλή εκδοχή χρησιμοποιούμε το μισό παρεστιγμένο.

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Το midi είναι ίσως λίγο γρήγορο, οπότε ξεκίνα στην αρχή χωρίς μετρονόμο και σιγά σιγά φτάσε στο 120. Δεν θα σε δυσκολέψει και πολύ!

Όταν μάθεις καλά την απλή εκδοχή, προχώρα στην σύνθετη με τις νότες της συνοδείας.

Πρόσεξε, στο midi της απλής εκδοχής, ο μετρονόμος ακούγεται κάθε όγδοο. Άρα ακούγονται στην αρχή 6 χτυπήματα του μετρονόμου και στην συνέχεια ξεκινάει το πρώτο μέτρο (που έχει παύση 5 ογδόων, άρα άλλα 5 χτυπήματα χωρίς κάποια νότα).

 

1005, Vals

Άνοιξε το βιβλίο 1005 στην σελίδα 14. Εκεί θα βρεις ένα όμορφο vals του Carulli! Παρακάτω ακολουθούν κάποιες οδηγίες για το τι πρέπει να προσέξεις. Καλύτερα να εκτυπώσεις το κομμάτι και να σημειώσεις πάνω με μολύβι ή στυλό ό,τι θεωρείς χρήσιμο.

  • Πρόσεξε το μέτρο, είναι 3/8.

Τι να προσέξεις!

  • Πρόσεξε την κλίμακα! Υπάρχει οπλισμός Φα-Ντο-Σολ#, άρα είμαστε στην κλίμακα Λα Μείζονα (ή Λα maggiore). Όπου θα βλέπεις λοιπόν μια από τις τρεις αυτές νότες (σε οποιαδήποτε οξύτητα) θα τις παίζεις με δίεση!
  • Το κομμάτι χωρίζεται σε 3 μέρη. Θα μελετήσεις κάθε μέρος χωριστά, όχι όλο το κομμάτι μαζί. Στην παρούσα ενότητα θα δούμε το Ά μέρος, ενός στις δύο επόμενες τα μέρη ΄Β και ΄Γ. Τα μέρη είναι τα εξής:
  • Ά: μέτρα 1-8
  • ΄Β: μέτρα 9-16
  • ΄Γ: μέτρα 17-24

Πρόσεξε τις παρεστιγμένες νότες συνοδείας

Θα παιχτούν όλες με τον αντίχειρα-p. Είναι τέταρτα παρεστιγμένα, άρα κρατάνε συνολικά 3/8, δηλαδή ακούγονται σε όλη τη διάρκεια κάθε μέτρου. Εξαίρεση αποτελούν τα μέτρα 8, 16, 24 όπου οι νότες της συνοδείας κρατάνε ένα τέταρτο.

 

Ακολουθούν ειδικές οδηγίες για τοΆ μέρος.

Ά μέρος (μέτρα 1 – 8)

Στα μέτρα 1, 4 και 5 ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού είναι i, m, a. Πρόσεξε πως έχουμε Ντο# (2η χορδή, 2ο τάστο), άρα στο αριστερό χέρι θα πιάσεις την Λα με το δάχτυλο 1 και την Ντο# με το 2.

Στα μέτρα 2, 3, 6 και 7 ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού είναι a, m, i

Στα μέτρα 1-2 καθώς και στα μέτρα 4-6 το αριστερό χέρι δεν σηκώνεται καθόλου από την θέση του.

Στα μέτρα 3 και 7 έχουμε συνεχόμενες τις νότες Ρε και Σι.

 

Οι δύο αυτές νότες παίζονται στην ίδια χορδή (2η). Ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού θα είναι κανονικά a, m, i όπως είπαμε και παραπάνω. Για να μας βολέψει όμως, θα κάνουμε το εξής:

  1. Στο αριστερό χέρι πατάς την Ρε με το δάχτυλο 4. Παίζεις με το a την Ρε.
  2. Στο αριστερό χέρι σηκώνεις το δάχτυλο 4 και παίζεις με το m την Σι στην ανοιχτή

2η χορδή.

  • Στο αριστερό χέρι πατάς την Σολ# (3η χορδή, 1ο τάστο) με το δάχτυλο 1. Παίζεις με το i την Σολ δίεση.

Στην ουσία λοιπόν, ενώ στο δεξί χέρι αντιμετωπίζουμε αυτό το μέτρο σαν άρπισμα με δακτυλισμό a, m, i, στο αριστερό χέρι δεν έχουμε θέση* (δηλαδή το αριστερό χέρι δεν μένει σταθερό)

  • Τέλος, πρόσεξε το σημείο επανάληψης. Μετά το τέλος του Ά μέρους, θα πρέπει να το παίξεις ξανά από την αρχή.

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Στο midi θα βρεις το Ά μέρος με μετρονόμο 60.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες οδηγίες για το τι πρέπει να προσέξεις. Καλύτερα να εκτυπώσεις το κομμάτι και να σημειώσεις πάνω με μολύβι ή στυλό ό,τι θεωρείς χρήσιμο. Επίσης, να έχεις ανοιχτή και την 38η ενότητα για να βλέπεις ξανά τις γενικές οδηγίες για όλο το κομμάτι.

Ίδιες νότες σε διαφορετικές χορδές

Μέχρι τώρα έχουμε δει κάθε νότα σε μία συγκεκριμένη θέση στην κιθάρα. Για παράδειγμα, παίζουμε πάντοτε την νότα Σι στην θέση: 1η χορδή, ανοιχτή.

Υπάρχει όμως η δυνατότητα να παίξουμε την ίδια ακριβώς νότα σε μια άλλη θέση; Για παράδειγμα σε μια άλλη χορδή ή και σε άλλο τάστο; Ναι!

Καταρχάς, την ίδια νότα ακριβώς δεν μπoρούμε να την ξαναβρούμε σε άλλο τάστο στην ίδια χορδή. Αυτό είναι προφανές, αφού αν αλλάξουμε τάστο, ανεβαίνουμε ή κατεβαίνουμε κάποια ημιτόνια, άρα αντίστοιχα ανεβαίνει ή κατεβαίνει και η οξύτητα του ήχου.

Μπορούμε όμως να ξαναβρούμε μια νότα σε κάποιο τάστο μιας άλλης χορδής. Συνήθως βρίσκεται σε κάποια από τις βαρύτερες χορδές.

Για παράδειγμα, η νότα Σι παίζεται κανονικά στην 2η χορδή, ανοιχτή (μηδενικό τάστο).

Ας κατεβούμε στην αμέσως βαρύτερη χορδή που είναι η Σολ και ας γράψουμε πάνω της όλες τις νότες της, ανεβαίνοντας ένα Ημιτόνιο για κάθε τάστο.

Πρόσεξε την νότα Σι στο 4ο τάστο!

Ακολουθούν ειδικές οδηγίες για το ΄Β μέρος.΄Β μέρος (μέτρα 9 – 16)

Στα μέτρα 9-14 ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού είναι p, i, m

Στo μέτρo 15 ισχύει ότι και για το μέτρο 3

  • Πρόσεξε το 3ο μέτρο. Θα παίξεις την νότα Σι στην 3η χορδή, 4ο τάστο.
  • Τέλος, πρόσεξε το σημείο επανάληψης. Μετά το τέλος του16ου μέτρου, θα πρέπει να παίξεις ξανά από την αρχή του 9ου μέτρου.

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Στο midi θα βρεις το ΄Β μέρος με μετρονόμο  =60.

(΄Γ Μέρος)

Συνεχίζουμε στο βιβλίο 1005 στην σελίδα 14, με το vals του Carulli! Παρακάτω ακολουθούν κάποιες οδηγίες για το τι πρέπει να προσέξεις. Καλύτερα να εκτυπώσεις το κομμάτι και να σημειώσεις πάνω με μολύβι ή στυλό ό,τι θεωρείς χρήσιμο. Επίσης, να έχεις ανοιχτή και την 38η ενότητα για να βλέπεις ξανά τις γενικές οδηγίες για όλο το κομμάτι.

Νέες νότες! Σολ και Λα

Σήμερα θα δούμε δύο νέες νότες! Αυτές είναι οι:

Σολ δίεση (#) – 1η χοδή, 4ο τάστο

Λα – 1η χοδή, 5ο τάστο

Πρόσεξε πως αυτές οι δύο νότες είναι οι επόμενες από την νότα Σολ (1η χοδή, 3ο τάστο)

Τι να προσέξεις

  • Στα μέτρα17-19 και 21-23 ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού είναι p, m, i.
  • Στο μέτρο 20 ο δακτυλισμός του δεξιού χεριού είναι p, i, m.
  • Πρόσεξε τον οπλισμό. Έχει Φα, Ντο και Σολ δίεση.

Αφού διαβάσεις καλά το τρίτο μέρος, θα παίξεις ξανά το κομμάτι από την αρχή, εκτελώντας και τα σημεία επανάληψης.

Στα midi έχω τόσο για το τρίτο μέρος, όσο και για ολόκληρο το κομμάτι με τις επαναλήψεις. Ρύθμισε τον μετρονόμο στο =60.

Hochweber Easy, Spielregel

Σήμερα θα δούμε ένα πραγματικά πανέμορφο και πολύ μελωδικό κομμάτι! Παρακάτω ακολουθούν κάποιες οδηγίες για το τι πρέπει να προσέξεις. Καλύτερα να εκτυπώσεις το κομμάτι και να σημειώσεις πάνω με μολύβι ή στυλό ό,τι θεωρείς χρήσιμο.

Άκουσε πρώτα το mp3 για να πάρεις μια πρώτη γεύση. Είμαι βέβαιος πως θα συμφωνήσεις πως είναι πολύ όμορφο! Στην συνέχεια άκουσε και το midi.

Τι να προσέξεις

  • Πρόσεξε στο 2ο μέτρο την συνεχή χρήση του δαχτύλου p.
  • Πρόσεξε στο 24ο μέτρο (6η γραμμή) την συνεχή χρήση του δαχτύλου p προς την αντίθετη φορά.
  • Πρόσεξε τις παρεστιγμένες νότες.
  • Πρόσεξε την σύζευξη διαρκείας στο τέλος.
  • Πρόσεξε τις τυχαίες αλλοιώσεις.
  • Πρόσεξε την οδηγία επανάληψης στο τέλος του κομματιού.

Το midi είναι ρυθμισμένο στο 122. Εσύ ξεκίνησέ το από το 80 και φτάσε το μέχρι το 120 σιγά σιγά, αυξάνοντας κατά 10 ή 20.

 

120 Right Hand Exercises του Mauro Giuliani

Πρώτα απ’ όλα, κατέβασε το βιβλίο

Το αρχείο pdf θα έχει λογικά το όνομα 120studies-for-right-hand.

Η μέθοδος περιέχει 120 ασκήσεις. Κάποιες από αυτές είναι πάρα πολύ εύκολες, ενώ κάποιες άλλες πάρα πολύ δύσκολες. Εννοείται πως δεν γίνεται να ασχοληθούμε με όλες! Ακόμη και μεγάλοι κιθαρωδοί δυσκολεύονται…
Εγώ θα σημειώσω ποιες είναι οι πιο εύκολες και κατάλληλες για το επίπεδό μας.
Το ότι είναι εύκολες δεν σημαίνει ότι δεν θα έχουν αποτέλεσμα, όπως θα διαπιστώσεις και μόνος σου άλλωστε.
Οι ασκήσεις είναι γραμμένες για τις συγχορδίες C (Ντο Μείζονα) και G7 (Σολ Μείζονα Εβδόμης), τις οποίες είδαμε στην ενότητα 34. Αυτός ο περιορισμός δεν είναι αρκετά σημαντικός καθώς μπορούν εύκολα να μετατραπούν και σε άλλες συγχορδίες για περισσότερη εξάσκηση.
Τρόπος μελέτης
• Για αρχή θα ξεκινήσεις διαβάζοντας κάθε άσκηση ξεχωριστά μέχρι να την μάθεις καλά.

 

Μην βιαστείς να παίξεις γρήγορα! Η ταχύτητα θα έρθει από μόνη της. Αυτό που προέχει είναι η σωστή εκτέλεση της άσκησης.
• Κατανόησε καλά τον τρόπο κίνησης των δαχτύλων του δεξιού χεριού. Στην αρχή εξασκήσου χωρίς την χρήση του αριστερού χεριού.
• Όταν θα τελειώσεις με τις τρεις πρώτες ασκήσεις, μπορείς να τις εντάξεις στην προθέρμανσή σου πριν ξεκινήσεις το διάβασμα του κανονικού υλικού.
• Από τις 3 πρώτες και μετά, μπορείς κάθε φορά να βάζεις στην προθέρμανση κάποια άλλη ομάδα ασκήσεων π.χ. (4,5,6) ή (1,3,4) κτλ.
Προτεινόμενη σειρά μελέτης των ασκήσεων Από τις 120 ασκήσεις, διάλεξα 34 που μου φάνηκαν πιο κατάλληλες για αρχή.
Όταν τελειώσεις με αυτές μπορείς να προχωρήσεις και στις υπόλοιπες με την σειρά που θα βρεις στην σελίδα

 

Video για τις ασκήσεις θα βρεις στην σελίδα
Δυστυχώς δεν κατεβαίνουν, οπότε θα μπορείς να τα βλέπεις μόνο όταν θα είσαι στο ίντερνετ.

 

Ασκήσεις για εξάσκηση και ζέσταμα

Το ζέσταμα είναι βασικό στην κιθάρα για την αποφυγή τραυματισμών ή πιασιμάτων, για την καλύτερη απόδοση και για την ανάπτυξη της ευκινησίας των δαχτύλων.
Γι’ αυτόυς τους λόγους, απαραιτήτως πριν από κάθε φορά που θα μελετάς θα κάνεις κάποιες ασκήσεις για ζέσταμα.
Οι ασκήσεις είναι πολύ σημαντικές και θα δεις μεγάλη πρόοδο στην απόδοση σου. Να αφιερώνεις πάντα τουλάχιστον 15-20 λεπτά στο ζέσταμα πριν την μελέτη σου και στην συνέχεια να κάνεις ένα μικρό διάλειμμα για χαλάρωση (1-2 λεπτά). Ακόμα, αν δεν έχεις χρόνο για μελέτη, μπορείς να κάνεις ζέσταμα για εξάσκηση. Σίγουρα θα σε βοηθήσει.


Οργάνωση των ασκήσεων
Οι ασκήσεις χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

  1. Ασκήσεις χωρίς την κιθάρα
  2. Ασκήσεις έκτασης δαχτύλων
  3. Ασκήσεις αρπισμάτων
    ΠΡΟΣΟΧΗ!
    • Πάντα να εκτελείς ασκήσεις και από τις τρεις ομάδες. Καλό είναι να δημιουργείς μικρά σετ ασκήσεων, δηλαδή “Χαλάρωση-έκταση χεριών, μια άσκηση έκτασης δαχτύλων, μια άσκηση αρπίσματος” κοκ.
    • Οι ασκήσεις των ομάδων παρουσιάζονται από την πιο εύκολη προς την πιο δύσκολη. Ξεκίνα από τις πιο εύκολες στην αρχή.
    • Αν δεις ότι κουράζονται τα χέρια σου ή τα δάχτυλα σου, σταμάτα και ξεκουράσου!
    • Να παίζεις χαλαρά, μην πατάς με δύναμη τα τάστα
    • Δεν έχει σημασία η ταχύτητα στο παίξιμο της κάθε άσκησης, οπότε μην βιάζεσαι. Μάθε μόνο να την εκτελείς σωστά και σύντομα θα δεις βελτίωση και στην ταχύτητα.

Κεφάλαιο Πρώτο : Ασκήσεις χωρίς την κιθάρα
Πριν πιάσουμε την κιθάρα μας πρέπει να κάνουμε κάποιες εκτάσεις τεντώματα των χεριών και των δαχτύλων σαν μια μικρή γυμναστική πριν από τον σημαντικό αγώνα. Μην βάζεις πολλή δύναμη. Να είσαι χαλαρός.
Πέντε με δέκα λεπτά μάλλον είναι υπεραρκετά.

Κεφάλαιο Δεύτερο : Ασκήσεις έκτασης δακτύλων
1-2-3-4 (Απλοποιημένη Εκδοχή)

  1. Βάλε το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 1ης χορδής (δηλαδή της χορδής που είναι πιο κοντά στο πόδι σου). Παίξε την νότα με το δεξί χέρι, με το δάχτυλο i και appoyando, όπως έχουμε πει στο πρώτο μάθημα.
  2. Στην συνέχεια βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις το δάχτυλο 1 από την θέση του. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  3. Βάλε το δάχτυλο 3 στο 11ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1 και 2 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο i.
  4. Βάλε το δάχτυλο 4 στο 12ο τάστο της 1ης χορδής, χωρίς όμως να σηκώσεις τα δάχτυλα 1, 2 και 3 από την θέση τους. Παίξε την νότα με το δάχτυλο m.
  5. Τώρα σήκωσε όλα τα δάχτυλα και επανέλαβε τα βήματα 1 ως 4 για την 2η χορδή, πάλι από το 9ο τάστο. Βάλε δηλαδή το δάχτυλο 1 στο 9ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με i, μετά χωρίς να σηκώσεις το δάχτυλο 1, βάλε το δάχτυλο 2 στο 10ο τάστο της 2ης χορδής και παίξε με m και ούτω καθεξής.
  6. Κάνε αυτήν την διαδικασία για όλες τις χορδές. Όταν τελειώσεις και την 6η χορδή, κατέβα στην 5η ξανά και κάνε πάλι τα βήματα 1 ως 4 μέχρι να φτάσεις πίσω στην 1η χορδή.
    Η άσκηση αυτή είναι παραλλαγή μιας πολύ κλασικής όσο και διάσημης άσκησης που ονομάζεται 1-2-3-4 και η οποία θα μας βοηθήσει αρκετά στην απόκτηση ταχύτητας και ακρίβειας.

1-2-3-4
Είναι επέκταση της προηγούμενης άσκησης. Εκτέλεσε κανονικά τα βήματα 1 – 6 και μετά πρόσθεσε τα παρακάτω βήματα:

  1. Βάλε το δάχτυλο 1 στο 8ο τάστο της πρώτης χορδής. Έτσι το δάχτυλο 2 θα μπει
    στο 9ο τάστο, το 3 στο 10 και το 4 στο 11ο

    Επανέλαβε την άσκηση όπως πριν για τα τάστα 8-11.
  2. Επανέλαβε το βήμα 7 για τα τάστα 7-10 κοκ μέχρι να φτάσεις στα τάστα 1-4.

1-2-4-3
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 1-2-4-3.
1-3-2-4
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 1-3-2-4.
1-3-4-2
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 1-3-4-2
1-4-3-2
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 1-4-3-2
1-4-2-3
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 1-4-2-3
2-1-3-4
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 2-1-3-4
2-1-4-3
Όπως η 1-2-3-4, απλώς η σειρά των δαχτύλων θα είναι 2-1-4-3.

Ασκήσεις αρπισμάτων


Προπαρασκευαστικά αλλά απαραίτητα
Πιάσε στο αριστερό χέρι την θέση:
• 4η χορδή, 2ο τάστο, δάχτυλο 2 (Νότα Μι)
• 3η χορδή, 3ο τάστο, δάχτυλο 3 (Νότα Λα#)
• 2η χορδή, 1ο τάστο, δάχτυλο 1 (Νότα Ντο)
• 1η χορδή, 3ο τάστο, δάχτυλο 4 (Νότα Σολ)
Στην συνέχεια πιάσε στο αριστερό χέρι την θέση:
• 4η χορδή, 3ο τάστο, δάχτυλο 2 (Νότα Φα)
• 3η χορδή, 4ο τάστο, δάχτυλο 3 (Νότα Σι)
• 2η χορδή, 2ο τάστο, δάχτυλο 1 (Νότα Ντο#)
• 1η χορδή, 4ο τάστο, δάχτυλο 4 (Νότα Σολ#)
Πρόσεξε πως η δεύτερη θέση αποτελεί μια “γλιστριμμένη” κατά ένα τάστο (ή ένα Ημιτόνιο) έκδοση της πρώτης θέσης.
Ας ονομάσουμε την πρώτη θέση “Θέση1”*

Αφού η δεύτερη θέση είναι μια “γλιστριμμένη” κατά ένα τάστο (ή ένα Ημιτόνιο) έκδοση της πρώτης θέσης, νομίζω έχουμε κάθε δικαίωμα να την ονομάσουμε “Θέση1+1” ή αλλιώς “Θέση2”.
Πρόσεξε πως στην “Θέση1” το δάχτυλο 1 του αριστερού βρίσκεται στο 1ο τάστο της 1ης χορδής και στην “Θέση2” στο 2ο της 1ης χορδής. Με αυτήν την λογική μπορούμε να βρούμε και την “Θέση3” (το δάχτυλο 1 του αριστερού βρίσκεται στο 3ο τάστο της 1ης χορδής) και την “Θέση4” (το δάχτυλο 1 του αριστερού βρίσκεται στο 4ο τάστο της 1ης χορδής).
Λόγω της κατασκευή της κιθάρας, μπορούμε να φτάσουμε το πολύ μέχρι την “Θέση10”.

 

p-i-m-a-m-i
Πιάσε στο αριστερό χέρι την “Θέση1”. Στην συνέχεια παίξε το παρακάτω κομμάτι:

Στην συνέχεια, πιάσε στο αριστερό χέρι την “Θέση2”. Στην συνέχεια παίξε το παρακάτω κομμάτι:

Πρόσεξε πως η κίνηση του δεξιού χεριού παραμένει η ίδια και στα δύο κομμάτια.
Συγκεκριμένα, η κίνηση είναι η:
p-i-m-a-m-i
Το δεύτερο κομμάτι είναι ίδιο με το πρώτο, με την διαφορά ότι στο πρώτο έχουμε την “Θέση1” ενώ στο δεύτερο την “Θέση2”.
Παίξε με p-i-m-a-m-i όλες τις θέσεις από την “Θέση1” μέχρι και την “Θέση10” και από την από την “Θέση10” μέχρι και την “Θέση1”.

p-i-m-a
Είναι σαν την p-i-m-a-m-i αλλά η κίνηση είναι η p-i-m-a.
p-a-m-i
Είναι σαν την p-i-m-a-m-i αλλά η κίνηση είναι η p-a-m-i.
p-i-m-a-m-i-a-m-i-a-m-i
Είναι σαν την p-i-m-a-m-i αλλά η κίνηση είναι η p-i-m-a-m-i-a-m-i-a-m-i.
p-i-m-i-a-i-m-i
Είναι σαν την p-i-m-a-m-i αλλά η κίνηση είναι η p-i-m-i-a-i-m-i.

 

Συνοδεία τραγουδιών

Η παρούσα extra ενότητα αναφέρεται στην συνοδεία τραγουδιών, έναν τομέα που τον είχαμε μάλλον παραμελήσει μέχρι τώρα. Στην συνοδεία τραγουδιών, η κιθάρα συνοδεύει την μελωδία (φωνή, άλλη κιθάρα, άλλο όργανο) όπως σε ένα ντουέτο. Στην συνοδεία χρησιμοποιούμε κυρίως συγχορδίες, με τρεις βασικές μορφές εκτέλεσης:

  1. Αρπέζ (Strumming)
  2. Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας
  3. Αρπίσματα
    Φυσικά δεν καλύπτονται όλες οι περιπτώσεις κάποιας μορφής. Περιέχονται όμως αρκετές από τις πιο συνηθισμένες
    μορφές για κάθε ρυθμό.

Η ενότητα έχει περισσότερο τον χαρακτήρα ευρετηρίου παρά του οδηγού με αυστηρά προκαθορισμένη χρονική σειρά. Χρησιμεύει σαν βοήθημα στο Τέταρτο Τετράδιο. Αν γνωρίζεις τον ρυθμό και τις συγχορδίες ενός τραγουδιού, τότε με λίγη μελέτη και προσπάθεια θα καταφέρεις να το αποδόσεις αρκετά καλά!

 

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Μέρος Ά: Αρπέζ (Strumming)

Εδώ έχουμε downstroke και upstroke. Είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος συνοδείας, ιδιαίτερα στα Ροκ και Έντεχνα τραγούδια. Για κάθε ρυθμό έχω γράψει μερικά συνηθισμένα σχήματα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως καλύπτονται όλες οι περιπτώσεις.

Για τα 3 πρώτα σχήματα γράφονται αναλυτικά οι κινήσεις του δεξιού χεριού σε όλα τα μέτρα. Για τα υπόλοιπα σχήματα γράφονται μόνο στο πρώτο μέτρο και για τα άλλα δύο μέτρα εννοούνται.

Μέρος ΄Β : Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας

Ο Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας χρησιμοποιείται συχνά στην συνοδεία τραγουδιών. Η τεχνική εκτελείται ως εξής:
Χρησιμοποιούμε εναλλάξ τις μπάσσες και τις καντίνι (λεπτές) χορδές μιας συγχορδίας. Οι μπάσσες νότες παίζονται μία μία κάθε φορά, ενώ οι καντίνι σε τριφωνία.
Για παράδειγμα, ας δούμε την συγχορδία C (Ντο maggiore). Οι μπάσσες νότες είναι οι Μι (6η χορδή), Ντο (5η χορδή) και Μι (4η χορδή) και οι καντίνι είναι οι Σολ (3η χορδή), Ντο (2η χορδή) και Μι (1η χορδή).
Αν θέλουμε να παίξουμε μια από τις μπάσσες νότες, θα την παίξουμε με το δάχτυλο p του δεξιού χεριού (ή με την πένα αν παίζουμε με πένα). Αν θέλουμε να παίξουμε τις καντίνι νότες, θα τις παίξουμε με τα δάχτυλα i, m, a (αν παίζουμε με πένα απλά χτυπάμε τις τρεις χορδές προς τα κάτω).

2/4

Είναι η πιο απλή μα και η πιο δημοφιλής μορφή 2/4. Συναντάται σε πάρα πολλά τραγούδια. Ανάλογα με την ταχύτητα αλλάζει και το νόημα του. Π.χ. στο Χασάπικο είναι αργό, ενώ στο Χασαποσέρβικο γρήγορο.

 

Παραλλαγή του προηγούμενου σχήματος. Είναι ο ρυθμός της σούστας. Συναντάται στα νησιώτικα τραγούδια.

4/4

3/4

 

Οδηγός Συγχορδιών

Πιστεύω πως αυτός ο Οδηγός Συγχορδιών θα σε βοηθήσει να βρίσκεις κάθε φορά όλες τις λεπτομέρειες που χρειάζεσαι για μια συγκεκριμένη συγχορδία.

Για κάθε συγχορδία γράφουμε:

  1. Το όνομά της
  2. Την θέση* της
  3. Τον τρόπο που θα τοποθετηθούν τα δάχτυλα
  4. Την συγχορδία γραμμένη στο πεντάγραμμο
    Η κωδικοποίηση των νοτών που υιοθετήσαμε είναι η εξής:

Αν μια συγχορδία είναι Μείζονα (ή Maggiore) γράφουμε σκέτο το όνομα της. Αν είναι Ελάσσονα (Minore) γράφουμε το όνομά της ακολουθούμενο από ένα “m”. Αν είναι εβδόμης, γράφουμε το όνομά της ακολουθούμενο από ένα “7”. Έτσι, αν θέλουμε να γράψουμε την Ρε Maggiore θα γράψουμε D. Αν θέλουμε να γράψουμε την Ρε Minore θα γράψουμε Dm. Αν θέλουμε να γράψουμε την Ρε Εβδόμης θα γράψουμε D7.

Το Τέταρτο Τετράδιο αναφέρεται στην συνοδεία τραγουδιών, έναν τομέα που τον είχαμε μάλλον παραμελήσει μέχρι τώρα. Στην συνοδεία τραγουδιών, η κιθάρα συνοδεύει την μελωδία (φωνή, άλλη κιθάρα, άλλο όργανο) όπως σε ένα ντουέτο. Στην συνοδεία χρησιμοποιούμε κυρίως συγχορδίες, με τρεις βασικές μορφές εκτέλεσης:

  1. Αρπέζ (Strumming)
  2. Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας
  3. Αρπίσματα
    Είναι ξεκάθαρο πως για να μπορούμε να συνοδεύουμε αποτελεσματικά ένα τραγούδι
    θα πρέπει να είμαστε εξοικειωμένοι με τις συγχορδίες. Γι’ αυτό σε κάθε ενότητα θα
    αναφέρω πρώτα τις συγχορδίες που θα χρησιμοποιήσουμε ώστε να κάνεις εξάσκηση
    και στην συνέχεια θα δίνω την θεωρία και τις ασκήσεις/τραγούδια που θα πρέπει να
    μελετήσεις.
    Στην συνοδεία έχουμε το λεγόμενο ρυθμικό σχήμα. Το ρυθμικό σχήμα είναι το
    βασικό μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε κάθε μέτρο. Περιλαμβάνει πληροφορίες για τις
    χρονικές αξίες των νοτών που θα παίζουμε σε κάθε μέτρο.

Πρόσεξε τις κάθετες γραμμές στην αρχή και στο τέλος. Δηλώνουν την αρχή και το τέλος του μέτρου. Πρόσεξε ακόμα πως δηλώνεται μόνο πως θα έχουμε δύο ακούσματα της συγχορδίας αλλά γνωρίζουμε μόνο πως θα το καθένα θα έχει χρονική διάρκεια ενός τετάρτου. Δεν γνωρίζουμε τίποτα για το ποιες νότες ακριβώς θα ακουστούν από την συγχορδία. Ο τρόπος γραφής του ρυθμικού σχήματος αλλάζει ανάλογα με ποια από τις τρεις βασικές μορφές εκτέλεσης χρησιμοποιούμε. Σήμερα θα ασχοληθούμε με το Αρπέζ (Strumming) και όσα σύμβολα δώσουμε θα ισχύουν μόνο γι’ αυτό.

Αρπέζ (Strumming)

Εδώ έχουμε downstroke και upstroke που είχαμε γνωρίσει στην ενότητα 31. Είναι ο πιο δημοφιλής τρόπος συνοδείας, ιδιαίτερα στα Ροκ και Έντεχνα τραγούδια

Happy Birthday

Παρατηρήσεις!

Πρόσεξε πως στο 7ο μέτρο υπάρχει παύση για τις συγχορδίες. Παρόλο που η παύση είναι παύση τετάρτου, μας αναγκάζει να σιωπήσουμε μέχρι την στιγμή που θα δούμε την επόμενη συγχορδία. Αυτό βέβαια είναι μια σύμβαση που ακολουθούμε εδώ. Δεν υποστηρίζω πως είναι απόλυτα ορθή και ούτε θα
πρέπει να σε μπερδέψει σχετικά με την λειτουργία της παύσης. Απλώς έπρεπε να βρεθεί κάποιο σύμβολο για την παύση και επέλεξα αυτό.

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες C και G.
Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας


Ο Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας χρησιμοποιείται συχνά στην συνοδεία τραγουδιών. Η τεχνική εκτελείται ως εξής:
Χρησιμοποιούμε εναλλάξ τις μπάσες και τις καντίνι (λεπτές) χορδές μιας συγχορδίας. Οι μπάσες νότες παίζονται μία μία κάθε φορά, ενώ οι καντίνι σε τριφωνία. Για παράδειγμα, ας δούμε την συγχορδία C (Ντο maggiore). Οι μπάσες νότες είναι οι Μι (6η χορδή), Ντο (5η χορδή) και Μι (4η χορδή) και οι καντίνι είναι οι Σολ (3η χορδή), Ντο (2η χορδή) και Μι (1η χορδή).
Αν θέλουμε να παίξουμε μια από τις μπάσες νότες, θα την παίξουμε με το δάχτυλο p του δεξιού χεριού (ή με την πένα αν παίζουμε με πένα). Αν θέλουμε να παίξουμε τις καντίνι νότες, θα τις παίξουμε με τα δάχτυλα i, m, a (αν παίζουμε με πένα απλά χτυπάμε τις τρεις χορδές προς τα κάτω).

 

On Skies

Το τραγούδι On Skies μας είναι ήδη γνωστό από την 10η ενότητα του πρώτου τετραδίου (βιβλίο 1018, σελίδα 16). Εδώ θα δούμε πως θα το συνοδεύουμε με συγχορδίες, χρησιμοποιώντας την μορφή Συνδυασμός μπάσας χορδής και συγχορδίας

Παρατηρήσεις!

Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 3/4.

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες C, E και Am.
Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

 

Ah Vous Dirai-Je Maman

Σήμερα θα παίξουμε το τραγούδι Ah Vous Dirai-Je Maman.

Είναι το γνωστό μας στα ελληνικά Φεγγαράκι μου λαμπρό. Μη γελάτε! Να σας δω όταν δεν
θα μπορείτε να το παίξετε με την πρώτη!


Α. Ζέσταμα

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. p-i-m-a-m-i
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες C, G και D7. Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
    Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
    Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1,2 και 3 με τα ζεύγη συγχορδιών:
  4. C-G
  5. C-D7
  6. G-D7

Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 4/4

Θα δοκιμάσουμε να συνοδεύσουμε το τραγούδι με τρεις διαφορετικούς τρόπους:

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες C, G και D7.
Η ενότητα περιέχει 3 ρυθμικά σχήματα. Θεώρησε το Γ μέρος σαν 3 διαφορετικές ενότητες και για κάθε μια:
o Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

Clementine

Α. Ζέσταμα 1

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. 1-2-4-3
  4. p-i-m-a-m-i
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες C, Dm και G7. Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
    Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
    Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3 και 4 με τα ζεύγη συγχορδιών:
  5. C-G7
  6. C-Dm
  7. Dm-G7

Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 3/4.
Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με το ρυθμικό σχήμα 3/4 B2

 

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες C, G7 και Dm.
Παίξε σωστά την μελωδία του τραγουδιού.
Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

 

Έλατο

Α. Ζέσταμα 1

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. 1-2-4-3
  4. p-i-m-a-m-i
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες G, D7, E και Am . Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
    Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
    Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3 και 4 με τα ζεύγη συγχορδιών:
  5. G-D7
  6. G-E
  7. Am-E
  8. Am-D7
    Γ. Έλατο
    Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 3/4.
    Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με το ρυθμικό σχήμα 3/4 B2

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες G, D7, E και Am.
Παίξε σωστά την μελωδία του τραγουδιού ακούγοντας την συνοδεία.
Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

 

Τρίγωνα κάλαντα

Α. Ζέσταμα 2

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. 1-2-4-3
  4. p-i-m-a-m-i
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες G, C, A7, D7 και Am. Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
    Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
    Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3 και 4 με τα ζεύγη συγχορδιών:
  5. C-G
  6. G – A7
  7. A7 – D7
  8. G – D7
  9. C – Am
  10. Am – D7
  11. Am – G

Γ. Τρίγωνα κάλαντα
Το τραγούδι αποτελείται από δύο κύρια μέρη:

  1. Το ρεφρέν (μέτρα 1 – 16 )
  2. Το κουπλέ (μέτρα 17 – 32)
    Το ρεφρέν και το κουπλέ εναλλάσσονται συνεχώς. Στην πρωτότυπη (αγγλική) εκδοχή του
    τραγουδιού, η μελωδία ξεκινάει με το κουπλέ και συνεχίζει με ρεφρέν. Στην ελληνική όμως
    εκδοχή προτιμάται το ξεκίνημα με το ρεφρέν και μετά συνεχίζουν με τα κουπλέ. Διάλεξε
    όποια εκδοχή σου αρέσει!

Παρατηρήσεις
Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 2/4.
Το τραγούδι είναι γραμμένο σε κλίμακα Σολ μείζονα (η Σολ maggiore). Γι’ αυτό υπάρχει και ο οπλισμός στην αρχή του. Πρόσεξε λοιπόν τις εμφανίσεις της νότας
Φα, θα πρέπει να παίζεις πάντα Φα#.
Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με δύο τρόπους:
-Με συνδυασμό μπάσας χορδής και συγχορδίας
-Με Αρπέζ

Συνοδεία με συνδυασμό μπάσας χορδής και συγχορδίας
Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με το ρυθμικό σχήμα 2/4 B1:

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες G, C, A7, D7 και Am.
Παίξε σωστά την μελωδία του τραγουδιού. Μελέτησε ξεχωριστά το κουπλέ από το
ρεφρέν.
Για καθέναν από τους δύο διαφορετικούς τρόπους συνοδείας κάνε τα εξής:
o Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Η ιστορία του Jingle Bells
Το τραγούδι Jingle Bells είναι ένα από τα πιο γνωστά Χριστουγεννιάτικα τραγούδια σε όλο τον κόσμο! Γράφτηκε από τον James Lord Pierpont (1822–1893) και κατοχυρώθηκε με τον τίτλο “One Horse Open Sleigh” τον Σεπτέμβριο του 1857.
Το μουσικό κοινό όμως επέλεξε τελικά τον τίτλο “Jingle Bells” με τον οποίο επανακυκλοφόρησε το τραγούδι δύο χρόνια αργότερα.
Διάφορες ιστορίες γύρω από το τραγούδι λένε πως ο Pierpont έγραψε το τραγούδι για το πρόγραμμα της Ημέρας των Ευχαριστιών στην εκκλησία που υπηρετούσε σαν παίκτης οργάνου. Επειδή όμως το τραγούδι σημείωσε άμεση επιτυχία, το συμπεριέλαβε και στο πρόγραμμα των Χριστουγέννων.
Όταν πρωτοδημοσιεύτηκε, το 1857, το τραγούδι είχε διαφορετική μελωδία στο ρεφρέν, η οποία ήταν πιο κλασική και θύμιζε μάλιστα τα έργα του Mozart. Ακόμα και οι στίχοι διέφεραν κάπως από τους σημερινούς. Τελικά, μια μοναχή που ονομαζόταν TongYun Yang άλλαξε την μελωδία και τους στίχους και τους έδωσε την σημερινή τους μορφή.
Οι στίχοι στο πρωτότυπο είναι οι εξής:
[1ο Κουπλέ]
Dashing through the snow
In a one horse open sleigh
O’er the fields we go
Laughing all the way
[Ρεφρέν]
|: Jingle bells, jingle bells,
Jingle all the way;
Oh! what fun [joy] it is to ride
In a one-horse open sleigh. 😐
[2ο Κουπλέ]
Bells on bob tail* ring (Or Hear our voices ring)
Making spirits bright
What fun it is to laugh and sing (Or What fun it is to ride and sing)
A sleighing song tonight

 

Στην χώρα μας βέβαια το τραγούδι είναι καθαρά Χριστουγεννιάτικο και οι στίχοι του (που νομίζω είναι πραγματικά πανέμορφοι!) είναι οι εξής:
[Ρεφρέν]
Τρίγωνα κάλαντα μέσ’ τη γειτονιά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά.
Τρίγωνα κάλαντα σκόρπισαν παντού
κάθε σπίτι μια φωλιά του μικρού Χριστού.
[1ο Κουπλέ]
Άστρο φωτεινό, θα ‘ρθει γιορτινό,
μήνυμα θα φέρει από τον ουρανό.
Μες στη σιγαλιά ανοίγει η αγκαλιά
και κάνει η αγάπη στη καρδιά φωλιά.
[Ρεφρέν]
Τρίγωνα κάλαντα στο μικρό χωριό
και χτυπά Χριστούγεννα το καμπαναριό.
Τρίγωνα κάλαντα σκόρπισαν παντού
και μας φέρνουν μήνυμα του μικρού Χριστού.
[2ο Κουπλέ]
Τρέχουν τα παιδιά μέσα στο χιονιά,
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά.
Μες στη σιγαλιά άνοιξε η αγκαλιά
κι έκανε η αγάπη στη καρδιά φωλιά.
[Ρεφρέν]
Τρίγωνα κάλαντα κέφι και χαρά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά.
Τρίγωνα κάλαντα χρόνια σας πολλά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά.

 

Oh! Susanna

Α. Ζέσταμα 1

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. 1-2-4-3
  4. p-i-m-a-m-i
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες G, D, D7 και C. Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.

Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3 και 4 με τα ζεύγη συγχορδιών:

  1. C-G
  2. G – D7
  3. G – D

Πρώτα απ’όλα θα πρέπει να κατεβάσεις το τραγούδι από την σελίδα του Gilbert DeBenedett τραγούδι που θέλουμε είναι αυτό

Το πιο σημαντικό είναι να κατεβάσεις το chart που περιέχει την μελωδία, τις συγχορδίες και τους στίχους του τραγουδιού. Πραγματικά έχει κάνει πολύ καλή δουλειά ο Gilbert DeBenedetti! Από σήμερα θα αναφερόμαστε στην σελίδα με τον κωδικό “DeBenedetti” gmajormusictheory

Tα τρία play που υπάρχουν αντιστοιχούν σε αρχεία midi.
Το 2ο περιέχει την μελωδία του κομματιού. Τα άλλα δύο θα μας χρειαστούν γιατί περιέχουν τον έναν από τους τέσσερις τρόπους συνοδείας που θα χρησιμοποιήσουμε.
Δ. Παρατηρήσεις
Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 4/4.
Το τραγούδι είναι γραμμένο σε κλίμακα Σολ μείζονα (η Σολ maggiore). Γι’ αυτό υπάρχει και ο οπλισμός στην αρχή του. Πρόσεξε λοιπόν τις εμφανίσεις της νότας Φα, θα πρέπει να παίζεις πάντα Φα#.
Η συνοδεία μπαίνει στο 2ο μέτρο του κομματιού, άρα στο 1ο έχουμε παύση ολοκλήρου.
Μάθε πρώτα καλά την μελωδία του τραγουδιού.
Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με τέσσερις τρόπους:
I. Με Αρπέζ με το σχήμα 4/4Α1

II. Με Αρπέζ με το σχήμα 4/4Α2

III. Με συνδυασμό μπάσας χορδής και συγχορδίας με το ρυθμικό σχήμα 4/4 B2

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες G, D, D7 και C.
Παίξε σωστά την μελωδία του τραγουδιού. Μελέτησε ξεχωριστά το κουπλέ από το ρεφρέν.
Για καθέναν από τους τέσσερις διαφορετικούς τρόπους συνοδείας κάνε τα εξής:
o Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
o Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.

 

Murka

Ζέσταμα 1

  1. Χαλάρωση – έκταση χεριών
  2. 1-2-3-4
  3. 1-2-4-3
  4. p-i-m-a-m-i
  5. p-i-m-a
    Β. Προετοιμασία
    Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες Am, E, B7, A7 και Dm. Άνοιξε τον Οδηγό
    Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
    Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
    Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3, 4 και 5με τα ζεύγη συγχορδιών:
  6. Am – E
  7. Am – B7
  8. B7 – E
  9. Am – A7
  10. A7 – Dm

Το κομμάτι περιέχει πολλές νέες νότες και γενικά θεωρείται λίγο δύσκολο για το επίπεδο που βρισκόμαστε. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται να μάθετε να παίζετε την μελωδία. Μελετήστε όμως καλά τις νέες νότες που περιέχει και την μελωδία ώστε να μπορείτε να συνοδεύετε το τραγούδι ακούγοντας μόνο την μελωδία του.

 

Murka – Συνοδεία
Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 4/4.
Θα συνοδεύσουμε το τραγούδι με το ρυθμικό σχήμα 4/4 B1

 

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες Am, E, B7, A7 και Dm.
Διάβασε την μελωδία του τραγουδιού (δεν χρειάζεται να την μάθεις στην κιθάρα).
Απλά να καταλαβαίνεις τον χρόνο για να μπορείς να την συνοδεύεις.
Εξασκήσου καλά στο ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού.
Πρόσεξε πως η συνοδεία μπαίνει στο 8ο μέτρο. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να μετράς 7 μέτρα σε παύση και μετά να παίξεις την συνοδεία. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Προσπάθησε να εξοικειωθείς με αυτήν την τακτική.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.
Το τραγούδι κανονικά παίζεται σε tempo 120. Επειδή όμως είναι πολύ γρήγορα σας ετοίμασα διάφορες εκδόσεις σε 80

 

Το τραγούδι είναι δύσκολο και θα σου πάρει πολύ χρόνο για να το κατακτήσεις. Θα σε βοηθήσει όμως να κατακτήσεις τον ρυθμό σε 2/4 και 4/4.

 

Plaisir d’ amour

Σήμερα θα μάθουμε να συνοδεύουμε το γνωστό τραγούδι “Plaisir d’ amour” του J. P. Schwarzendorf (1741- 1816).

Α. Ζέσταμα 1

Χαλάρωση – έκταση χεριών

1-2-3-4

1-2-4-3

p-i-m-a-m-i

p-i-m-a
Β. Προετοιμασία
Για το τραγούδι θα χρειαστούμε τις συγχορδίες D, A G, Em και μία καινούργια, την Bm2
Άνοιξε τον Οδηγό Συγχορδιών και μελέτησε τις συγχορδίες αυτές.
Εξασκήσου καλά στην εναλλαγή αυτών των συγχορδιών!
Από τις 120 ασκήσεις του Guiliani μελέτησε τις 1, 2, 3, 4 και 5 με τα ζεύγη συγχορδιών:

  1. D – A
  2. D – G
  3. D – Em
  4. A – G
  5. A – Em
  6. Em – G
  7. Bm – D
  8. Bm – G
  9. Bm – Em
  10. Bm – A

Το κομμάτι ακούγεται πολύ όμορφο όταν παίζονται ταυτόχρονα και οι δύο μορφές μελωδίας, και η “βαριά” και η “ψηλή”. Πρόσεξε πως τα ονόματα των νοτών είναι τα ίδια αλλά αλλάζει η οξύτητά τους.

Plaisir d’amour – Συνοδεία
Ο ρυθμός του τραγουδιού είναι 3/4.

Πως θα διαβάσεις!
Εξασκήσου καλά στις συγχορδίες D, A G και Em.
Διάβασε την μελωδία του τραγουδιού και στους δύο τόνους.
Εξασκήσου καλά στον πρώτο τρόπο συνοδείας. Πρόσεξε το 12ο μέτρο, η θέση που
θα πρέπει να πιάσεις είναι η εξής:
Δάχτυλο 3, 4η χορδή,
Ο δεύτερος τρόπος συνοδείας μοιάζει με τον πρώτο αλλά περιέχει κάποιες μορφές
μελωδίας μέσα του. Σ’ εκείνα τα μέτρα (5,11) ίσως να έχεις πιο όμορφο
αποτέλεσμα αν παίζεις πιο δυνατά ή πιο σιγά, αυτό είναι κάτι που θα το δεις εσύ!
Πρόσεξε ακόμη τα μέτρα 3 και 14, υπάρχουν κάποιες διαφορές.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία μόνο.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την συνοδεία και μελωδία.
Παίξε την συνοδεία ακούγοντας το midi με την μελωδία μόνο.
Το τραγούδι κανονικά παίζεται σε tempo 100. Μπορείς όμως να το ξεκινήσεις
από το 80.

Ασκήσεις για εξάσκηση
Νέο βιβλίο από σήμερα! Θα διαβάζουμε κάποια κομμάτια από το “First Steps” του (γνωστού μας πια) Jurg Hochweber. Μπες στην σελίδα του (http://www.hochweber.ch/guitar.htm) και κατέβασε το βιβλίο σε μορφή pdf. Δεν είναι απαραίτητο να κατεβάσεις τα midi καθώς θα σας τα δίνω σε μορφή κατάλληλη για εξάσκηση. Πλέον θα αναφερόμαστε σε αυτό το βιβλίο σαν “First Steps”.

Θα διαβάσεις τα κομμάτια 1, 2, 3, 4, 5 και 7, με αυτήν την σειρά. Μπορεί να σου φαίνονται εύκολα αλλά απαιτούν καλή πειθαρχία στον χρόνο, επομένως μην τα υποτιμάς. Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα.)
Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 2-3 μέρες. Αν στο μεταξύ δεν έχεις καταφέρει να παίζεις κάθε κομμάτι στην μέγιστη τιμή του μετρονόμου, προχώρησε στην επόμενη ενότητα, αλλά καλό θα ήταν να επιστρέφεις κάπου κάπου και να κάνεις μια επανάληψη).
Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε ένα όμορφο κομμάτι του Carulli!

 

Andantino

Άνοιξε το βιβλίο 1005 στην σελίδα 31. Το σημερινό κομμάτι είναι το Andantino του Ferdinando Carulli.
Το κομμάτι είναι πολύ όμορφο (από τα αγαπημένα μου!) αλλά απαιτεί λίγο χρόνο μέχρι να καταφέρεις να το κατακτήσεις. Γι’ αυτό προσπάθησε με υπομονή, σίγουρα αξίζει τον κόπο! Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού. Το κομμάτι αποτελείται από τέσσερα μέρη. Κάθε μέρος αποτελείται από 2 σειρές πενταγράμμου.
Ά μέρος: Γραμμές 1-2
Το μέτρο του κομματιού είναι 2/4.
Πρόσεξε ότι το πρώτο μέτρο είναι ελλιπές, δηλαδή η συνολική χρονική αξία των νοτών που περιέχει είναι μικρότερη από 2 τέταρτα. Στην προκειμένη περίπτωση, το πρώτο μέτρο περιέχει 2 δέκατα έκτα, δηλαδή 1 όγδοο. Μέχρι τα 2 τέταρτα μας λείπουν άλλα 3 όγδοα. Αυτά υπονοούνται σε μορφή παύσεων που δεν γράφονται.

Σημειώνω εδώ πως ελλιπές μέτρο μπορεί να είναι μόνο το πρώτο μέρος ενός κομματιού. Πρόσεξε πως στο πρώτο μέτρο η νότα Ντο έχει από κάτω της μια παύση ογδόου. Αυτό σημαίνει πως αν και κανονικά θα έπρεπε να έχει αξία δέκατου έκτου, θα παιχτεί σαν νότα συνοδείας με αξία ογδόου. Προς το παρόν και για όλο το κομμάτι αγνόησε αυτές τις ενδείξεις των νοτών συνοδείας και παίξε κανονικά όλες τις νότες. Στο 2ο μέτρο, η θέση των δαχτύλων του αριστερού χεριού είναι η εξής:

Λα-2, Ντο-1, Σολ# -1. Το δεξί χέρι θα παίζει p-i-m-a.
9 Στο 3ο μέτρο θα παίξεις p-m-i-m στο δεξί χέρι. Στο αριστερό χέρι, η Ρε μπορεί να
παιχτεί με το δάχτυλο 3 ή με το 4 (προτιμώ το 4).
9 Στο 4ο μέτρο, η πρώτη Ντο (η χαμηλή) θα παιχτεί με το δάχτυλο 3 του αριστερού.
9 Στο 5ο μέτρο πρόσεξε πως η δεύτερη (χαμηλή) Μι έχει αξία ογδόου και όχι δέκατου
έκτου.

Το 8ο μέτρο ίσως σε δυσκολέψει πολύ γιατί δεν έχουμε ξανασυναντήσει κάτι παρόμοιο μέχρι τώρα. Προσπάθησε να εξασκηθείς πολύ σε αυτό το μέτρο και να το παίζεις χωρίς παύσεις ανάμεσα στις νότες, ώστε ο ήχος να ακούγεται όσο πιο συνεχής γίνεται.
Γενικά, ακολούθησε τις οδηγίες για τα δάχτυλα όπου υπάρχουν.
Πρόσεξε το τελευταίο μέτρο (το 9ο). Η συνολική χρονική αξία των νοτών που περιέχει είναι 3 όγδοα. Μας λείπει λοιπόν ένα όγδοο, αλλά αυτό συμπληρώνεται χάρη στο σημείο επανάληψης που μας οδηγεί πάλι πίσω στο 1ο μέτρο.

Την δεύτερη φορά όμως που θα φτάσεις ξανά στο 9ο μέτρο, δεν θα παίξεις ξανά την επανάληψη αλλά θα συνεχίσεις στο πρώτο μέτρο του ΄Β μέρους.

Β μέρος: Γραμμές 3-4
Το ΄Β μέρος μοιάζει με το Ά, οπότε δεν θα σου φανεί και τόσο δύσκολο.
Πρόσεξε ότι και εδώ το πρώτο μέτρο είναι ελλιπές και ουσιαστικά συνεχίζει από το τελευταίο μέτρο του μέρους ΄Α.
Πρόσεξε στο 2ο μέτρο την νότα Ρε#. Παίζεται στην 2η χορδή, 4ο τάστο. Δοκίμασε το δάχτυλο 4 του αριστερού χεριού.
Πρόσεξε επίσης το προτελευταίο μέτρο. Είναι αρκετά ασυνήθιστο σε σχέση με όσα έχουμε δει μέχρι τώρα, οπότε θα χρειαστείς λίγο χρόνο μέχρι να το κατακτήσεις.

Όπως είπα και στην αρχή, το κομμάτι περιέχει κάποια δύσκολα σημεία και θα χρειαστεί να του αφιερώσεις κάποιον χρόνο και υπομονή. Μην βιάζεσαι λοιπόν!
Ξεκίνησε στην αρχή χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις τις νότες και τις αλλαγές. Στην συνέχεια πρόσθεσε μετρονόμο αρχικά στο 60. Σταδιακά φτάσε στο 100, αυξάνοντας κατά 10 ή και κατά 5.
Γενικά, η βελτίωση θα φανεί με τον καιρό. Μπορείς να προχωρήσεις στην επόμενη ενότητα αν έχεις φτάσεις στο 80, αλλά όχι λιγότερο. Θεωρώ όμως δεδομένο πως θα επιστρέφεις αρκετά συχνά και στα προηγούμενα κομμάτια, τόσο για καλύτερη εξάσκηση όσο και για χαρά. Μόνο έτσι θα καταφέρεις να σχηματίσεις σιγά σιγά ένα ρεπερτόριο. Στα midi θα βρεις ξεχωριστά αρχεία για τα μέρη Α και Β μόνα τους αλλά και συνεχόμενα τα Α και Β μαζί (ΑΒ) για καλύτερη εξάσκηση.

 

Ασκήσεις για εξάσκηση
Και σήμερα θα διαβάσουμε κάποια κομμάτια από το “First Steps” του Jurg Hochweber. Θα διαβάσεις τα κομμάτια 6, 15, 18, 8 και 10 με αυτήν την σειρά. Μπορεί να σου φαίνονται εύκολα αλλά απαιτούν καλή πειθαρχία στον χρόνο, επομένως μην τα υποτιμάς. Είναι πολύ πιο δύσκολα από εκείνα της ενότητας 51.
Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα.)
Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 2-3 μέρες ή και περισσότερες. Αν στο μεταξύ δεν έχεις καταφέρει να παίζεις κάθε κομμάτι στην μέγιστη τιμή του μετρονόμου, προχώρησε στην επόμενη ενότητα, αλλά καλό θα ήταν να επιστρέφεις κάπου κάπου και να κάνεις μια επανάληψη). Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε τα υπόλοιπα δύο μέρη από το Andantino του Carulli!

 

Άνοιξε το βιβλίο 1005 στην σελίδα 31. Το σημερινό κομμάτι είναι το Andantino του Ferdinando Carulli. Σήμερα θα δούμε τα μέρη ΄Γ και ΄Δ, αλλά και όλο το κομμάτι στο σύνολό του (θυμίζω ότι είδαμε τα μέρη Ά και ΄Β στην ενότητα 52). Το κομμάτι είναι πολύ όμορφο αλλά απαιτεί λίγο χρόνο μέχρι να καταφέρεις να το κατακτήσεις. Γι’ αυτό προσπάθησε με υπομονή, σίγουρα αξίζει τον κόπο! Το κομμάτι αποτελείται από τέσσερα μέρη. Κάθε μέρος αποτελείται από 2 σειρές πενταγράμμου.
΄Γ μέρος: Γραμμές 5-6
Το μέτρο του κομματιού είναι 2/4.
Πρόσεξε ότι και εδώ το πρώτο μέτρο είναι ελλιπές και ουσιαστικά συνεχίζει από το τελευταίο μέτρο του μέρους ΄Β.
Στο 2ο μέτρο θα παίξεις την νότα Ρε με το δάχτυλο 4 του αριστερού χεριού.
Στο 3ο μέτρο θα παίξεις p-m-i-m στο δεξί χέρι. Στο αριστερό χέρι, η Ρε μπορεί να παιχτεί με το δάχτυλο 4, ώστε να μπορέσεις στο επόμενο μέτρο να παίξεις την νότα Ντο με το δάχτυλο 3.
Πρόσεξε το 5ο μέτρο αλλά και το τελευταίο.
Ισχύουν γενικά αρκετά απ’ όσα είπαμε και για τα μέρη Ά και ΄Β, επομένως δες ξανά τις γενικές παρατηρήσεις.
΄Γ μέρος: Γραμμές 7-8
Το μέρος ΄Δ είναι μάλλον το πιο δύσκολο του κομματιού, κυρίως γιατί διαφέρει αρκετά από τα υπόλοιπα.
Ακολούθησε τις οδηγίες των δαχτύλων και διάβασέ το αρκετές φορές. Σιγά σιγά θα διαπιστώσεις πως είναι αρκετά εύκολο.
Ξεκίνησε στην αρχή χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις τις νότες και τις αλλαγές. Στην συνέχεια πρόσθεσε μετρονόμο αρχικά στο 60. Σταδιακά φτάσε στο 110, αυξάνοντας κατά 10 ή και κατά 5.

Γενικά, η βελτίωση θα φανεί με τον καιρό. Μπορείς να προχωρήσεις στην επόμενη ενότητα αν έχεις φτάσεις στο 80, αλλά όχι λιγότερο. Στα midi θα βρεις ξεχωριστά αρχεία για τα μέρη Γ και Δ μόνα τους αλλά και συνεχόμενα (CD), και τελικά και όλο το κομμάτι μαζί.

 

Το κομμάτι είναι πολύ όμορφο! Προσπάθησε να το μάθεις καλά ώστε να το έχεις στο ρεπερτόριό σου! Μπορείς να προσθέσεις και το δικό σου στυλ στο κομμάτι. Στο μέρος ΄Δ δοκίμασε να παίξεις πολύ σιγανά (χαμηλόφωνα). Φαντάσου πως είναι μια ιστορία (ό,τι θέλεις εσύ, υπάρχουν άπειρες εκδοχές). Προσπάθησε να φαντάζεσαι τις εικόνες ή τα λόγια της ιστορίας καθώς θα παίζεις.
Μια εκδοχή θα βρεις εδώ

 

Ασκήσεις για εξάσκηση
Και σήμερα θα διαβάσουμε κάποια κομμάτια από το “First Steps” του Jurg Hochweber. Θα διαβάσεις τα κομμάτια 11 και12. Καλό θα ήταν να κάνεις μια επανάληψη και στο κομμάτι 10 (από την ενότητα 53).
Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα.)
Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 2-3 μέρες ή και περισσότερες. Αν στο μεταξύ δεν έχεις καταφέρει να παίζεις κάθε κομμάτι στην μέγιστη τιμή του μετρονόμου, προχώρησε στην επόμενη ενότητα, αλλά καλό θα ήταν να επιστρέφεις κάπου κάπου και να κάνεις μια επανάληψη).
Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε ένα όμορφο κομμάτι του Carulli!

Etude Nr 5

Επισκέψου την σελίδα και κατέβασε το pdf “Etude Nr 5 in G-major – PDF”.

Το σημερινό κομμάτι είναι το Etude Nr 5 in G-major του Ferdinando Carulli.
Το κομμάτι είναι πάρα πολύ όμορφο και όχι ιδιαίτερα δύσκολο. Πολύ γρήγορα θα δεις πως θα το ξέρεις πια απ’ έξω κι ανακατωτά!
Τι να προσέξεις!
• Πρόσεξε το μέτρο, είναι 2/4.
• Πρόσεξε την κλίμακα! Υπάρχει οπλισμός Φα#, άρα είμαστε στην κλίμακα Σολ
Μείζονα (ή Σολ maggiore). Όπου θα βλέπεις λοιπόν την νότα Φα (σε οποιαδήποτε οξύτητα) θα την παίζεις με δίεση.
• Πρόσεξε το μέτρημα του χρόνου! Θα βρεις τέταρτα, όγδοα και δέκατα έκτα.
• Πρόσεξε τα σημεία επανάληψης!
• Το κομμάτι χωρίζεται σε δύο μέρη, στο Ά (μέτρα 1-8) και στο ΄Β (μέτρα 9-16).
Διάβασε κάθε μέρος χωριστά, μην ξεκινήσεις το ΄Β χωρίς να κατέχεις καλά το Ά!
• Πρόσεξε το μέτρο 7.
• Στα μέτρα 13 και 14 η ένταση αυξάνει.

 

Οδηγίες για τα δάχτυλα του αριστερού χεριού
Το κομμάτι δεν περιέχει καθόλου οδηγίες για τα δάχτυλα του αριστερού χεριού. Κάποιες βασικές όμως οδηγίες είναι οι εξής:
Η διφωνία Σι-Ρε παίζεται πάντα με τα δάχτυλα 2 και 4. (π.χ. στο 2ο μέτρο)

Στο 3ο μέτρο θα παίξεις την διφωνία Μι-Σολ με τα δάχτυλα 1 και 4.

Οι νότες Σολ και Ντο μπάσο παίζονται πάντα με το δάχτυλο 3.

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Ξεκίνα στην αρχή χωρίς
μετρονόμο και σιγά σιγά φτάσε στο 40.

 

Μια γνώμη!
Το κομμάτι είναι πολύ όμορφο και πολύ απαλό! Προσπάθησε να το μάθεις καλά ώστε να το έχεις στο ρεπερτόριό σου! Μπορείς να προσθέσεις και το δικό σου στυλ στο κομμάτι. Στα μέτρα 13 και 14 υπάρχει κρυμμένη μία ένταση. Προσπάθησε να την εκφράσεις! Δώσε καθαρά την λύση της έντασης (σαν ανακούφιση) στα μέτρα 15 και 16.
Στο μέρος ΄Α δοκίμασε να ξεκινήσεις παίζοντας πολύ σιγανά. Η πρώτη προσέγγιση είναι να φανταστείς πως παίζεις ένα νανούρισμα. Μα υπάρχουν πολλές διαφορετικές ιστορίες κρυμμένες μέσα του! Ψάξε να τις βρεις! Μια εκδοχή θα βρεις εδώ και εδώ

 

Ασκήσεις για εξάσκηση
Και σήμερα θα διαβάσουμε κάποια κομμάτια από το “First Steps” του Jurg Hochweber.
Θα διαβάσεις τα κομμάτια 16 και 17.
Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα.)
Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 2-3 μέρες ή και περισσότερες. Αν στο μεταξύ δεν έχεις καταφέρει να παίζεις κάθε κομμάτι στην μέγιστη τιμή του μετρονόμου, προχώρησε στην επόμενη ενότητα, αλλά καλό θα ήταν να επιστρέφεις κάπου κάπου και να κάνεις μια επανάληψη).
Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε ένα όμορφο κομμάτι του Jurg Hochweber!

 

Tango de salón

Επισκέψου την σελίδα και κατέβασε το pdf “Tango de salón” από την κατηγορία “a) Beginners”.

Το κομμάτι είναι ένα πάρα πολύ όμορφο tango! Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αλλά απαιτεί κάποια πειθαρχία στα δάχτυλα και προσεκτικό μέτρημα του χρόνου. Θα σε συμβούλευα να ακούσεις πρώτα το midi και μετά να ξεκινήσεις να διαβάζεις το κομμάτι.
Τι να προσέξεις!
• Πρόσεξε το μέτρο, είναι 4/4.
• Το κομμάτι χωρίζεται σε δύο μέρη, στο Ά (μέτρα 1-8) και στο ΄Β (μέτρα 9-16).
Διάβασε κάθε μέρος χωριστά, μην ξεκινήσεις το ΄Β χωρίς να κατέχεις καλά το Ά!
• Πρόσεξε το σημείο επανάληψης!
• Πρόσεξε το στο τέλος του κομματιού. Θυμίζω πως σημαίνει ότι
πρέπει να παίξεις ξανά το κομμάτι από την αρχή μέχρι το . Επομένως, η
σειρά εκτέλεσης είναι η εξής: Α, Α, Β, Α.
• Πρόσεξε τις τυχαίες αλλοιώσεις!
• Πρόσεξε ιδιαίτερα την τυχαία αλλοίωση στο μέτρο 6. Θα παίξεις Σολ# και στις δύο
εμφανίσεις της Σολ.
• Το σημαδάκι σημαίνει πως πρέπει να αφήσεις την νότα να ακουστεί σαν να ήταν νότα συνοδείας. Βέβαια, δεν δηλώνεται ρητά το πόσο πρέπει να ακουστεί και αφήνεται στην δική σου ευχέρεια. Σίγουρα πάντως, μην αφήσεις μια νότα να ακούγεται μετά το τέλος του μέτρου που την περιέχει!

Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Ξεκίνα στην αρχή χωρίς μετρονόμο και σιγά σιγά φτάσε στο 110 ή 120.

Ασκήσεις για εξάσκηση
Και σήμερα θα διαβάσουμε κάποια κομμάτια από το “First Steps” του Jurg Hochweber. Θα διαβάσεις τα κομμάτια 20, 23, 27 και 28. Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα). Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 3-4 μέρες ή και περισσότερες). Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε ένα όμορφο κομμάτι του Jurg Hochweber!

 

Tiger Tango

Επισκέψου την σελίδα και κατέβασε το pdf “ Tiger Tango” από την κατηγορία “b) Easy”.

Το κομμάτι είναι ένα πάρα πολύ όμορφο tango! Δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο, αλλά απαιτεί κάποια πειθαρχία στα δάχτυλα και προσεκτικό μέτρημα του χρόνου. Θα σε συμβούλευα να δεις πρώτα το video, να ακούσεις και το midi και μετά να ξεκινήσεις να διαβάζεις το κομμάτι.
Τι να προσέξεις!
Πρόσεξε το μέτρο, είναι 4/4.
Το κομμάτι έχει οπλισμό Φα#, επομένως είμαστε σε κλίμακα Σολ Μείζονα.
Πρόσεξε να παίζεις πάντα Φα#.
Μελέτησε πρώτα καλά τις συγχορδίες του κομματιού ώστε να γνωρίζεις τις εναλλαγές τους. Πρόσεξε το στο τέλος του κομματιού. Θυμίζω πως σημαίνει ότι πρέπει να παίξεις ξανά το κομμάτι από την αρχή μέχρι το. Πρόσεξε τις παρεστιγμένες συγχορδίες. Θα μετρήσεις κανονικά τον χρόνο, όπως και με τις απλές νότες. Σε αυτήν την ενότητα δεν πρόσθεσα midi γιατί ακούγονταν πραγματικά πολύ άσχημα! Ξεκίνα λοιπόν χωρίς μετρονόμο, μετρώντας τον χρόνο από μέσα σου, όπως κάναμε στις πρώτες ενότητες του Πρώτου Τετραδίου. Το video του Jurg Hochweber είναι ο στόχος σου, αλλά φυσικά θα ξεκινήσεις σε πιο αργό tempo. Μην βιαστείς στην μελέτη σου, πήγαινε με τον δικό σου ρυθμό. Καλή επιτυχία!

 

Easy flamenco

Επισκέψου την σελίδα και κατέβασε το pdf “ Easy Flamenco” από την κατηγορία “c) Easy-Intermediate”.

Το βιβλίο αυτό περιέχει 13 flamenco κομμάτια, τα οποία είναι αρκετά καλά για εξάσκηση αλλά και αρκετά όμορφα! Σήμερα θα δούμε το Flamenco 1. Πρώτα κατέβασε και άκουσε το αρχείο mp3, ώστε να
μπεις στο νόημα του κομματιού. Στην συνέχεια, άκουσέ το ξανά, αυτήν την φορά προσέχοντας και την παρτιτούρα! Σίγουρα θα πρόσεξες τα μέτρα που επαναλαμβάνονται και πλέον το κομμάτι φαίνεται πολύ πιο απλό. Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε κομματιού, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. Στην επόμενη ενότητα θα μάθουμε ένα όμορφο κομμάτι του Ferdinando Carulli!

VALSE VARIEE Opus 241 en do majeur

Σήμερα θα δούμε το κομμάτι VALSE VARIEE Opus 241 en do majeur, που είναι ένα όμορφο βαλς του Ferdinando Carulli. Περιέχεται στο βιβλίο “5 Valses for guitar – edited by Jean-François Delcamp for his guitar music collection extern” που θα το βρεις στην σελίδα.
Το συγκεκριμένο κομμάτι το ξεκινήσαμε στην τριακοστή ενότητα, όπου είδαμε το κυρίως μέρος. Σήμερα θα δούμε το υπόλοιπο κομμάτι (σελίδες 3 και 4), δηλαδή τα Variazione I, II και III.
Το κομμάτι γενικά δεν είναι πάρα πολύ δύσκολο, αλλά είναι μεγάλο, γι’ αυτό είναι καλύτερα να το χωρίσεις πρώτα σε μεγάλα τμήματα (κυρίως μέρος, Ι Variazione, ΙΙ Variazione και ΙΙΙ Variazione) και έπειτα να χωρίσεις το κάθε τμήμα σε ομάδες μέτρων (μουσικές φράσεις), τις οποίες και θα μελετήσεις ξεχωριστά

Έχουμε λοιπόν τα εξής
τμήματα και μουσικές φράσεις αντίστοιχα:

Κυρίως μέρος
Μέτρα: 1-8, 9-16, 17-24

Ι Variazione
Μέτρα: 25-32, 33-40, 41-48

ΙΙ Variazione
Μέτρα: 49-56, 57-64, 65-72

ΙΙΙ Variazione
Μέτρα: 73-80, 81-88, 89-96

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ!
Μην προχωρήσεις στο επόμενο Variazione
αν δεν έχεις μάθει καλά το προηγούμενο!!!

Στα midi θα βρεις διαφορετικές εκδόσεις του κάθε Variazione, ανάλογα με την τιμή του μετρονόμου. Άκουσε πρώτα το αρχείο midi για να πάρεις μια γεύση του κομματιού και έπειτα ξεκίνα αρχικά χωρίς μετρονόμο ώστε να κατανοήσεις πλήρως το κομμάτι. Σταδιακά πρόσθεσε μετρονόμο, στις τιμές των midi. (Μην δοκιμάσεις μεγαλύτερες τιμές ακόμα, με τον καιρό θα έρθει και η ταχύτητα). Γενικά η ενότητα αυτή απαιτεί κάποιο χρόνο, επομένως να διαβάζεις προσεκτικά και να μην βιάζεσαι. (Θα πρότεινα να ασχοληθείς μαζί της τουλάχιστον 6-8 μέρες ή και περισσότερες).
Το πλήρες κομμάτι
Όταν μάθεις καλά τα Variazione, μπορείς να παίξεις ξανά όλο το κομμάτι από την αρχή! Στην παρτιτούρα υπάρχουν γραμμένες κάποιες οδηγίες εκτέλεσης και επανάληψης των τμημάτων, που καλό θα είναι να μάθεις να τις ερμηνεύεις.
Έτσι, πρόσεξε αρχικά το Fine στο 16ο μέτρο.

Αυτό θα είναι το σημείο αναφοράς για τις επόμενες οδηγίες.
Στην συνέχεια, πρόσεξε το DC Fine στο 24ο μέτρo.

Αυτό μας λέει πως θα πρέπει να παίξουμε ξανά από την αρχή, δηλαδή από το 1ο μέτρο (αυτό σημαίνει το D.C.) μέχρι το σημείο Fine (αυτό σημαίνει το al Fine).

 

Ακουστική κιθάρα

Μιας και αρκετοί μπορεί να έχετε ακουστική κιθάρα, βάζω την παρούσα ενότητα για να δούμε κάποια πράγματα. Η ακουστική κιθάρα έχει συρμάτινες χορδές, σε αντίθεση με την κλασική που έχει νάυλον. Επομένως, στην ακουστική δύσκολα μπορούμε να παίξουμε με τα δάχτυλα του δεξιού χεριού καθώς είναι είναι πολύ εύκολο να τα τραυματίσουμε. Έτσι στο δεξί χέρι χρησιμοποιούμε την πένα.
Η πένα έχει κάπως τριγωνικό σχήμα. Μπορείς να βρεις πένες σε διάφορα μεγέθη και σε διάφορες ποιότητες. Αρχικά καλύτερα να κινηθείς κάπου στην μέση, διάλεξε λοιπόν μία με μεσαίο μέγεθος και ούτε πολύ σκληρή ούτε πολύ μαλακή. Με τον καιρό βέβαια θα βρεις ποια σου ταιριάζει καλύτερα.
Κράτημα της πένας στο χέρι
Αυτό είναι μάλλον δύσκολο να το περιγράψω, οπότε καλύτερα να δεις τα
παρακάτω βίντεο εδώ, εδώ και εδώ

Πως παίζουμε με πένα

Χτυπάμε διαδοχικά με την πένα προς τα κάτω και μετά προς τα πάνω. Τεχνική με πένα για νότες… (προς το τέλος δείχνει ακριβώς πως παίζουμε με διαδοχικά χτυπήματα προς τα κάτω και προς τα πάνω)

..για συγχορδίες… (κοίταξέ το υποχρεωτικά αν έχεις φτάσει στην ενότητα 31)

…και για ατυχήματα…

Στο αριστερό χέρι
Δεν έχουμε περιορισμούς στο αριστερό χέρι. Τα πάντα είναι ίδια με την κλασική. Πρόσεξε μόνο πως πολλοί κολλάνε την παλάμη τους πάνω στο μπράτσο της κιθάρας. Αυτό είναι λάθος στην κλασική, αν και δεν γνωρίζω ακριβώς αν είναι λάθος και στην ακουστική. Αν έχεις σκοπό να παίξεις και με κλασική κάποια στιγμή, καλό είναι να μάθεις να παίζεις με τον τρόπο της κλασικής εκτός κι αν δεις ότι κουράζεται πολύ το χέρι σου.
Περιορισμοί στο δεξί χέρι (κοίταξέ το υποχρεωτικά αν έχεις φτάσει στην ενότητα 6) Στις ομάδες νοτών, όταν πρέπει να ακουστούν μαζί δύο ή περισσότερες νότες (διφωνίες, συγχορδίες κτλ), έχουμε κάποιους περιορισμούς. Με την πένα μπορείς να παίξεις μόνο τις ομάδες στις οποίες οι νότες βρίσκονται σε γειτονικές χορδές και στις οποίες περιέχεται οπωσδήποτε η πρώτη χορδή της κιθάρας. Τώρα ανάλογα με την εξάσκηση, ίσως να μπορείς να παρακάμψεις τον δεύτερο περιορισμό, αλλά δεν νομίζω να υπάρχει τρόπος να παρακαμφθεί ο πρώτος (λόγω κατασκευής της κιθάρας).

Μια λύση σ’αυτό το πρόβλημα είναι να παίζεις μόνο όσες νότες της ομάδας μπορείς κάθε φορά και στην ύστατη ανάγκη να διαλέγεις μόνο αυτή που κρίνεις σαν πιο σημαντική. Πάντως πολύ λίγα κομμάτια των ενοτήτων τυχαίνει να έχουν διφωνίες που δεν μπορείς να παίξεις με την ακουστική.

Αρπίσματα


Χρησιμοποιείς μόνο την πένα και καθόλου τα δάχτυλα pima. Η πένα δεν ανεβοκατεβαίνει διαδοχικά αλλά έχουμε τα εξής:
pimami : pim (κάτω) και ami (πάνω)
Μπορείς να δεις και στο βιντεάκι:

Συγχορδίες


Απλά αντί να παίζεις με τον δείκτη, παίζεις με την πένα.

Subscribe, like, share, comment

FACEBOOK

Subscribe, like, share, comment

INSTAGRAM

Subscribe, like, share, comment

YOUTUBE

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Ποια η γνώμη σου για τα μαθήματα κιθάρας; Πιστεύεις θα τα καταφέρεις; Ανυπομονώ να διαβάσω τα σχόλιά σου.

Μικροδιδασκαλία

Μικροδιδασκαλίες

Μικροδιδασκαλία

Περιεχόμενα [show]

Τσικολάτας Α. (2018) Σχέδιο υποβολής προγράμματος σχολικής δραστηριότητας αγωγής υγείας. Αθήνα

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

                                                                     ΑΓΩΓΗΣ    ΥΓΕΙΑΣ

                                                                  Αθήνα, 2018

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΟΥ ΕΚΠΟΝΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ΤΣΙΚΟΛΑΤΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: «Προσέχω για να έχω»

ΕΝΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ:  «Σχολική ασφάλεια και υγιεινή»

ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ : 24 ΑΓΟΡΙΑ: 10  ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 14

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ

ΗΜΕΡΑ:ΩΡΑ:ΤΟΠΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
ΔΕΥΤΕΡΑ10:00 -11:002Ο ΔΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
ΤΕΤΑΡΤΗ10:00 -11:002Ο ΔΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ10:00 -11:002Ο ΔΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ:

Α.ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ- ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ 

Το σχολείο με μαθαίνει να προστατεύομαι:

Μαζί με τους μαθητές προσπαθούμε να εντοπίσουμε τα σημεία στο σχολείο που μπορεί να είναι επικίνδυνα. Επίσης κίνδυνο μπορεί να κρύβουν και σημεία που δε φαίνεται λόγω λάθους χρήσης τους όπως το να τρέχω στις σκάλες για να βγω διάλειμμα. Επιπλέον ο εκπαιδευτικός κάνει ασκήσεις σεισμού και πέρα από τις προ-οργανωμένες του σχολείου. Γνωστοποιεί στους μαθητές τα συστήματα πυρασφάλειας και τους ξεναγεί στο σχολείο δείχνοντας στα παιδιά όλα τα σημεία που υπάρχει το κουμπί. Επιπλέον μαθαίνουμε ομαδικά πως να πλένουμε τα χέρια μας πριν και μετά το φαγητό και την τουαλέτα και μαθαίνουμε για τις επιδράσεις των μικροβίων.

Β. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

  1. Να  παρατηρούν και να αναγνωρίζουν  τους πιθανούς κινδύνους στη τάξη, το διάδρομο, το προαύλιο
  2. Να προστατεύονται από σχολικούς κινδύνους
  3. Να ενημερωθούν για τους σεισμούς και τη διαδικασία που ακολουθείται
  4. Να ενημερωθούν για τη πυρκαγιά και τη διαδικασία που ακολουθείται
  5. Να ενημερωθούν για τα μικρόβια και την αποφυγή τους.
  6. Να υιοθετήσουν  κανόνες υγιεινής για το σωστό πλύσιμο των χεριών, τη χρήση της τουαλέτας και του κάδου απορριμμάτων.
  7. Να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα της καθαριότητας στο σχολικό περιβάλλον.

Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ :

Η μέθοδος που θα αξιοποιηθεί είναι αυτή του πρότζεκτ και θα ξεκινήσει από γεγονός που θα συμβεί μέσα στη τάξη και θα προέλθει από τους ίδιους τους μαθητές. Αυτό μπορεί να είναι τραυματισμός κάποιου παιδιού, είδηση για σεισμό σε κάποια χώρα ή την Ελλάδα, πυρκαγιά σε κάποιο κτίριο που άκουσαν στις ειδήσεις. Μέσα από διάφορες μεθόδους όπως συζήτηση, διάλογο, καταιγισμό ιδεών θα καταγραφούν οι εμπειρίες και γνώσεις των μαθητών για τα φαινόμενα αυτά και μετά θα τους τεθεί το ερώτημα ποιο ή ποια από αυτά μπορούν να συμβούν στον σχολικό χώρο. Αφού γίνει η σύνδεση θα τεθεί σε δράση ότι προαναφέρθηκε δηλαδή η ξενάγηση στους σχολικούς χώρους για να γνωρίσουν οι μαθητές τα σημεία επικινδυνότητας, τα κουμπιά ειδοποίησης, τα σημεία των πυροσβεστήρων, τις βρύσες. Ο βιωματικός τρόπος ενδείκνυται σε αυτές τις περιπτώσεις. Για επέκταση του πρότζεκτ προτείνεται η επίσκεψη σε ή από ειδικούς όπως είναι πυροσβέστες, νοσηλευτές και άλλοι.

Δ.ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ- ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΣ ΜΗΝΑΣ ΕΝΑΡΞΗΣ:

Εκπαιδευτική διάρκεια δύο μηνών. Μετά το πέρας αυτού του διαστήματος θα μπορούσε να λειτουργεί και υπενθυμιστικά.

Ε. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ-– ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:

Αριθμός προβλεπόμενων επισκέψεων 4

1) Επίσκεψη από ένστολους Πυροσβέστες και οχήματα. Γονείς μαθητών που είναι στο επάγγελμα μπορεί να βοηθήσουν.

2) Επίσκεψη Νοσηλευτή.  Γονείς μαθητών που είναι στο επάγγελμα μπορεί να βοηθήσουν.

3) Επίσκεψη ΕΚΑΒ.

4) Επίσκεψη ερυθρού σταυρού ή άλλων διασωστών

ΣΤ.ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ( ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ)

Γλώσσα:

  1. Διάλογος με τους μαθητές πάνω στην προ υπάρχουσα γνώση τους για τα θέματα του πρότζεκτ.
  2. Ανάπτυξη νέου λεξιλογίου για τα θέματα του πρότζεκτ.
  3. Συγγραφή έκθεσης από τους μαθητές για τρόπους αντιμετώπισης που φαντάζονται
  4. Αποστήθιση κανόνων ασφαλείας μέσω τραγουδιού για απομνημόνευση

         Μαθηματικά:

  1. Εκμάθηση τηλεφώνων άμεσης ανάγκης

         Μελέτη Περιβάλλοντος:

  1. Εντοπισμός των σχολικών κινδύνων
  2. Εντοπισμός σημείων μικροβίων.
  3. Συζήτηση και βιωματική παρουσίαση αυτό-περιποίησης τραυμάτων.
  4. Γνωριμία με φαρμακείο της γειτονιάς και συζήτηση με φαρμακοποιό.
  5. Συζήτηση με τον σχολικό τροχονόμο
  6. Επίσκεψη στον πυροσβεστικό σταθμό

Πληροφορική:

  1. Αναζήτηση εικόνων
  2. Σχεδιασμός εμβλημάτων πυροσβεστικής, νοσοκομείου, αστυνομίας

Ζωγραφική

  1. Ζωγραφιά με κίνδυνο όπως φωτιά, σεισμός κτλ.
  2. Ζωγραφιά με ίαση, όπως περιποίηση μετά από καταστροφή.

Θεατρική αγωγή

  1. παιχνίδι ρόλων

Μουσική

  1. Μαθαίνω κανόνες αυτό-προστασίας μέσα από μουσική που βοηθά στην απομνημόνευση και μειώνει το άγχος

Ζ. ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ:

  1. Δημοσίευση στο blog του σχολείου
  2. Παρουσίαση σε άλλες τάξεις ή γονείς
  3. Καρφίτσωμα στον πίνακα ανακοινώσεων

Ε. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

 (20 δίωρα). Η χρονική εξέλιξη του προγράμματος (διερεύνηση θέματος, επεξεργασία, υλοποίηση δράσεων, επισκέψεων, παρουσίαση κλπ.)

1ος ΜΗΝΑΣΔιάλογος, συζήτηση, καταιγισμό ιδεών, προβολή διαφόρων βίντεο, φύλλα εργασίας. Άσκηση σεισμού  
2ος ΜΗΝΑΣΦύλλα εργασίας, παρατήρηση του σχολείου, εντοπισμός επικίνδυνων σημείων, δημιουργία και τοποθέτηση  πινακίδων. Εντοπισμός πηγών μικροβίων και υιοθέτηση σωστών κανόνων υγιεινής. Επίσκεψη φορέων. Άσκηση σεισμού  
3ος ΜΗΝΑΣΆσκηση σεισμού. Επίσκεψη φορέων  
4ος ΜΗΝΑΣΆσκηση σεισμού. Επίσκεψη φορέων. Συζήτηση για την έως τώρα πρόοδο, για τις νέες γνώσεις, νέες ικανότητες, αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών.  
5ος ΜΗΝΑΣΠαρουσίαση των αποτελεσμάτων του πρότζεκτ στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Βιβλιογραφία

Σύρου Ν., Ελευσινιώτης Ι, Καλοκαιρινού Α., Σουρτζή Π. (2013). Διερεύνηση από Σχολικό Νοσηλευτή των Γνώσεων, Στάσεων και της Συμπεριφοράς των Εκπαιδευτικών για τη Σχολική Υγιεινή. Αθήνα

Σύρου Ν, Κακαγιά Ε, Γκάγκας Ν, Λεοντάρης Ν (2015). Ατυχήματα: Προσέχω, για να είμαι καλά. Ημερίδα με θέμα: «Δράσεις και Εκπαιδευτικές Παρεμβάσεις κατά το σχολικό έτος 2014-15», Λάρισα 16 Ιουνίου 2015

Σύρου Ν, Καταφυγιώτη Δ (2016). Αναγνωρίζω τους κινδύνους για την υγιεινή στον χώρο του σχολείου μου. Ημερίδα με θέμα: «Ανάδειξη και Διάχυση Αποτελεσματικών Δράσεων και Εκπαιδευτικών Παρεμβάσεων κατά το σχ. Έτος 2015-16», Λάρισα 17 Ιουνίου 2016

 

Τσικολάτας Α. (2018) Μικροδιδασκαλία Αγωγή Υγείας. Το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής. Αθήνα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΛΙΚΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Στις επόμενες σελίδες επισυνάπτεται το ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ το οποίο καλείστε να συμπληρώσετε σε περίπτωση που επιθυμείτε την υλοποίηση ενός σχετικού προγράμματος.

Υποθέστε ότι την νέα σχολική χρονιά αποφασίζετε να υλοποιήσετε ένα Πρόγραμμα Αγωγής Υγείας με θέμα την Υγιεινή Διατροφή – Μεσογειακή Δίαιτα.

Συμπληρώστε όλα τα απαραίτητα πεδία. Τα πεδία με κόκκινο χρώμα δεν είναι απαραίτητο να τα συμπληρώσετε. Θα πρέπει να είσαστε ιδιαίτερα περιγραφικοί και να παρέχετε όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες στην ενότητα «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ». Η έκταση αυτής της ενότητας θα πρέπει να είναι συνολικά (μαζί με τα προσυμπληρωμένα υπάρχοντα πεδία) περίπου 1000 λέξεις.

Καθηγητής:         Δρ. Λαζαρίδης Γεώργιος

Επιμορφούμενος: Τσικολάτας Αλέξανδρος

Αθήνα, 2018

ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ

 ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ
  χ 

Ημερομηνία ……………………..

Αριθ. Πρωτ.  ……………………..

Σχ. Έτος: ……………….……….

ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ          ………………………………………………………..

Δ/ΝΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ      ……………………………………………………..                                                                             

ΤΗΛ. …………………..                                                           ΔΗΜΟΣ / ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ …………………..….……………

FAX ……….……….…….                                                                      Email …………………………………..…………….…………….

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ: ………………………………………………………       ΠΕ/ΤΕ: ……….…….

  
 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΖΕΙ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: Ονοματεπώνυμο: ΤΣΙΚΟΛΑΤΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ                                      Ειδικότητα ΕΒΠ Τηλ. Επικοινωνίας…………………………………………                  Ηλ. Ταχυδρομείο…………………………. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ): ΝΑΙ ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ): ΝΑΙ  
 
    ΑΛΛΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: (Ονοματεπώνυμο- Ειδικότητα) 1) ……………………..…………………………………………… ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ): ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ): 2)……………………………………………………………………. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ): ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ):  

ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΖΩ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΤΡΩΩ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ

(Κατά το σχεδιασμό, λαμβάνονται υπόψη οι βασικές αρχές που διέπουν την υλοποίηση τους)

ΕΝΤΑΣΣΕΤΑΙ ΣΤΗ ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ: ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΡΑΞΗ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ (κάθε σχ. μονάδα, καταθέτει ένα φωτοαντίγραφο της πράξης για όλα τα προγράμματα)

Αρ. Πράξης: ___________________

Ημερομηνία: ___________________

ΜΑΘΗΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ:

ΣΥΝΟΛΟ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ : 24     ΑΓΟΡΙΑ: 10   ΚΟΡΙΤΣΙΑ: 14

ΑΜΙΓΕΣ ΤΜΗΜΑ:ΧΜΕΙΚΤΗ ΟΜΑΔΑ: ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΑΛ/ΕΚ: 

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ

ΗΜΕΡΑ:ΩΡΑ:ΤΟΠΟΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ12:45ΤΑΞΗ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
   

ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ; ΝΑΙ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ:

Α.ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ- ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ  

Εκμάθηση της πυραμίδας μεσογειακής διατροφής καθώς και τις ομάδες τροφών που περιέχει κάθε κατηγορία Συσχετισμός των τροφών με τα οφέλη για την υγεία. Αναφορά σε βιταμίνες και τι βοηθά πού. Η διατροφή και η άσκηση πρέπει να πηγαίνουν μαζί Σύνδεση διατροφής με διάφορα έθιμα από τα αρχαία χρόνια μέχρι σήμερα  

(ποιες διαστάσεις του θέματος θα προσεγγίσετε, έως 100 λέξεις) :

Β. ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ (τι επιδιώκετε να μάθουν, έως 100 λέξεις )

Να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της Μεσογειακής διατροφής Να διακρίνουν τις τροφές που περιλαμβάνει η μεσογειακή διατροφή Να ξεχωρίζουν τις υγιεινές και μη τροφές καθώς και τον υγιεινό και μη τρόπο μαγειρέματος Να υιοθετήσουν υγιεινό τρόπο διατροφής Να δημιουργούν μόνοι τους το εβδομαδιαίο πρόγραμμα διατροφής τους Να αναπτύξουν βιωματικές εμπειρίες μέσα από ασκήσεις σωματικής δραστηριότητας Να μάθουν να τρώνε μαζί, να μοιράζονται Να συζητούν και να επικαιροποιούν γνώσεις τους σε θέματα υγείας και διατροφής Να ταξινομούν, να μετρούν, να ομαδοποιούν τροφές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά Να μεταφέρουν τη νέα γνώση στο σπίτι τους    
Αξιοποίηση του ΔΕΠΠΣ όπου σε όλα τα μαθήματα γίνονται διενέργειες με στόχο την εκμάθηση περισσότερων γνωστικών αντικειμένων για την Μεσογειακή διατροφή. Στο μάθημα των εικαστικών, φτιάχνουμε κολάζ με την πυραμίδα και εικόνες τροφών ή ακόμη και αληθινές τροφές και τις τοποθετούμε εκεί που ανήκουν. Στο μάθημα της θεατρικής αγωγής τα παιδιά παίζουν ρόλους ενδεδυμένοι τις υγιεινές και μη υγιεινές τροφές. Αντίστοιχα παιχνίδια στο μάθημα της γυμναστικής με παράλληλη ενημέρωση για τον συνδιασμό διατροφής και άσκησης. Τα παιδιά εκφράζονται, μεταφέρουν την γνώμη τους και γίνεται συζήτηση. Στην πλειοψηφία ίσως των παιδιών αρέσουν οι μη υγιεινές τροφές. Αυτή είναι μια στάση που ο εκπαιδευτικός καλείται να τροποποιήσει. Καλλιέργεια στην πράσινη οροφή του σχολείου (διατίθεται) από τους ίδιους τους μαθητές όλων των λαχανικών και φρούτων που μπορούν να υποστηριχτούν και εντάσσονται στην μεσογειακή διατροφή. Οι διαδικασίες που θα ακολουθηθούν θα είναι μαθητοκεντρικές, βιωματικές.  

Γ. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ : (έως 100 λέξεις)

Η διάρκειά του ορίζεται τους έξι πρώτους μήνες της σχολικής χρονιάς, σταθερά, κάθε Παρασκευή και έπειτα θα δημιουργούνται δράσεις, υπενθυμιστηκές μια φορά το μήνα.  

Δ. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ- ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΟΣ ΜΗΝΑΣ ΕΝΑΡΞΗΣ:

Ε. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΕΣ ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ-– ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ:

σε επαγγελματικό θερμοκήπιο ή δημοτικό λαχανόκηπο για λήψη συμβουλών καλλιέργειαςστο σχολικό θερμοκήπιο και λαχανόκηποσε μαγειρείο, ταβέρνα ή εστιατόριο για λήψη συμβουλών σωστού μαγειρέματος  

Αριθμός προβλεπόμενων επισκέψεων  3

ΣΤ.ΠΕΔΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΜΕ ΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ( ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΩΝ ΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ)

ΔΕΠΠΣ Γλώσσα, μαθηματικά, θεατρική αγωγή, γυμναστική, μουσική, πληροφορική  

 

Ανάρτηση των δράσεων στο blog του σχολείου. Οι γονείς έρχονται και βλέπουν την παράσταση των παιδιών τους Σχολική εφημερίδα    

Ζ. ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ:

Ε. ΚΑΤΑΓΡΑΨΤΕ ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΤΗΝ ΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

1ος ΜΗΝΑΣΟκτώβριος. Εισαγωγή στο θέμα με καταιγισμό ιδεών προκειμένου να γίνει καταγραφή της πρωγενέστερης εμπειρίας, γνώσεων και στάσεων. Ενημερώνονται οι γονείς για το εγχείρημα και ζητείται η στήριξη της εργασίας και στο σπίτι. Δημιουργείται συγκεκριμένο σημείο στην τάξη όπου συγκεντρώνεται όλο το υλικό που δημιουργούν οι μαθητές και είναι απόκτημά τους ώστε ανα πάσα στιγμή να ανατρέχουν σε αυτό. Γίνεται ενημέρωση στο κυλικείο για προσφορά περισσότερων υγιεινών προιόντων. Δημιουργούνται κολάζ, ζωγραφιές, παιχνίδια γύρω από την Μεσογειακή Πυραμίδα. Παρακολουθούνται ντοκυμαντέρ ή παιδικά προγράμματα γύρω από το θέμα.
2ος ΜΗΝΑΣΝοέμβριος. Γίνεται ενημέρωση για τις βιταμίνες, την έλλειψη αυτών, την υπερβολική ζάχαρη. Προετοιμάζεται η θεατρική παράσταση, διανέμονται ρόλοι και κείμενο. Μετράμε τα φρούτα και λαχανικά. Γράφουμε λέξεις από την πυραμίδα. Ακούμε σχετικά παραμύθια. Μαθαίνω τι να φυτέψω τον Νοέμβριο από το διαδίκτυο. Επίσκεψη στην ταράτσα του σχολείου για να σπύρουμε τους σπόρους. Τα παιδιά αποφασίζουν ανάμεσα σε αρακά, μαρούλια, πράσινες σαλάτες, ρόκα, λάχανα, παντζάρια, αντίδια, σπανάκι, ρεβύθια, φακές, ραπανάκια, κρεμμύδια, μπρόκολα, κουνουπίδια, φράουλες, άνηθο, μαϊντανό, κουκιά, αγγινάρες. Ενημέρωση blog μαζί με μαθητές.
3ος ΜΗΝΑΣΔεκέμβριος. Επίσκεψη σε επαγγελματία για λήψη συμβουλευτικών υπηρεσιών για την φροντίδα του σχολικού λαχανόκηπου. Καταστρώνεται σχέδιο και μοιράζονται οι ευθύνες. Πρόβες παράστασης.
4ος ΜΗΝΑΣΙανουάριος. Δημιουργία κειμένων και εικόνων για την σχολική εφημερίδα. Ενημέρωση blog. Πρόβα θεατρικής παράστασης. Περιποίηση σχολικού λαχανόκηπου.
5ος ΜΗΝΑΣΦεβρουάριος. Δημιουργούμε αποκριάτικες μάσκες με το αγαπημένο φρούτο ή λαχανικό κάθε μαθητή. Μαθαίνουμε για τη νηστεία, τις νηστίσιμες τροφές, το λάδι, φτιάχνουμε ελαιόψωμα που είναι εύκολα στην κατασκευή. Συλλογή των έτοιμων φυτών, κατανάλωση ή μεταφύτευσή τους. Σχολική παράσταση σε γονείς.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Για την έγκριση του προγράμματος μαζί με το έντυπο υποβάλλονται και

1. Κατάσταση με το ονοματεπώνυμο των μαθητών της ομάδας, την τάξη και το τμήμα/τμ. ειδικότητάς.

2. Αντίγραφο της πράξης του συλλόγου

                          Ο ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ                                                                           Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

ΤΣΙΚΟΛΑΤΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

 

Τσικολάτας Α. (2018) Μικροδιδασκαλία – Εργαλείο Ανάπτυξης Σχολικής Επιχειρησιακής Κουλτούρας. Αθήνα

ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Α0: Διδακτική ενότητα/Θέµα, Τάξη, ηµεροµηνία, µάθηµα

Διαχείριση επιχείρησης, Γ’ τάξη Γενικού Λυκείου, Φεβρουάριος 2016, ΑΟΘ

Α1: Σκοπός – στόχοι διδασκαλίας

Ο Γενικός Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο των επιχειρήσεων και να δουν από τη σκοπιά του επιχειρηματία την λειτουργία της. Ειδικότεροι διδακτικοί στόχοι είναι να κατανοήσουν τις διαδικασίες έναρξης της επιχείρησης, τα εργαλεία ανάπτυξής της, τις εσωτερικές υποχρεώσεις (προμήθεια, αποθήκευση, μάρκετινγκ, μάνατζμεντ, διαχείριση ταμείου) τις εξωτερικές υποχρεώσεις (έκδοση αποδείξεων, απόδοση ΦΠΑ, κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων). Το Εκπαιδευτικό Πρόβλημα που τίθεται είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη μιας ατομικής επιχείρησης καθώς και όλες τις εμπορικές και λογιστικές διαδικασίες και εγγραφές που απαιτούνται για την καθημερινή λειτουργία της. Να κατανοήσουν το νόημα των αποδείξεων και της απόδοσης ΦΠΑ. Να γίνουν ορθότεροι καταναλωτές και υπεύθυνα άτομα. Να διατηρήσουν μια επιχείρηση και να προσπαθούν να επιτύχουν από την ομαδική εργασία το μέγιστο όφελος. Επίσης το επίπεδο της διαδραστικότητας κρίνεται ως πολύ υψηλό.

Οι διδακτικοί στόχοι επικεντρώνονται στο:

  • Να γνωρίζουν τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη και διατήρηση μιας επιχείρησης
  • Να μπορούν να κοστολογούν προϊόντα και να υπολογίζουν το κέρδος τους
  • Να διαχειρίζονται το ταμείο, να προμηθεύονται α’ ύλες, να διαχειρίζονται αποθήκη
  • Να είναι ικανοί να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, να τηρούν τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων
  • Να αξιοποιήσουν κανόνες Marketing και αρχές Management

Α2: Μαθησιακό περιβάλλον

  • Οι μαθητές προέρχονται από χαμηλά κοινωνικά στρώματα και εμφανίζουν κάποιες μαθησιακές δυσκολίες
  • Η αξιοποίηση της βιωματικής μεθόδου θα κεντρίσει το ενδιαφέρον
  • Τα θρανία θα τοποθετηθούν στην άκρη και σε κυκλικό σχηματισμό οι καρέκλες θα αποτελέσουν το πεδίο συζήτησης

Α3: Προαπαιτούµενες γνώσεις – δεξιότητες

Σύμφωνα με τα ισχύοντα ΑΠΣ και Δ.Ε.Π.Π.Σ στα οικονομικά μαθήματα (ΔΕΠΠΣ, 2003) το διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για το μάθημα επιλογής με τίτλο «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ’ τάξης του Γενικού Λυκείου. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στα πλαίσια διδασκαλίας του μαθήματος «Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο του μαθήματος Επιχειρηματικότητα της Γ’ Λυκείου. Ως προς τις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών θεωρούμε ότι οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί τις βασικές αρχές λογιστικής.

Α4: Οργάνωση της διδασκαλίας (Μέθοδος, προσέγγιση, τεχνικές, διαφοροποίηση    διδασκαλίας/δραστηριοτήτων)

Η ομάδα εργασίας μπορεί να αποτελείται από 15 – 25 μαθητές χωρισμένους σε 5 υποομάδες.  Οι υποομάδες είναι οι Λογιστές, Ταμίες, Υπάλληλοι, Υπεύθυνοι, Εργοδότες. Ένα μέλος από κάθε υποομάδα έχει βάρδια για μια μόνο μέρα της εβδομάδας εκτός από τους υπαλλήλους που πρέπει να είναι περισσότεροι. Έτσι μια τυπική μέρα στο κυλικείο αποτελείται από έναν Εργοδότη όπου έχει κάθε αρμοδιότητα και ευθύνη, δίνει εντολές, παρακολουθεί και συντονίζει. Έναν Λογιστή, όπου συγκεντρώνει αποδείξεις εσόδων και εξόδων, καταγράφει την ημερήσια κίνηση και ενημερώνει τον Εργοδότη. Έναν Ταμία, όπου λαμβάνει παραγγελίες από το παράθυρο του κυλικείου, είναι το μόνο άτομο που εκδίδει αποδείξεις λιανικής πώλησης, συγκεντρώνει τα έσοδα, παρέχει το κατάλληλο ποσό για τα έξοδα της ημέρας και απευθύνεται στον Λογιστή. Τουλάχιστον πέντε Υπαλλήλους όπου είναι τα άτομα που λαμβάνουν και εκτελούν παραγγελίες από τον Ταμία, συνεργάζονται μεταξύ τους για το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα. Έναν Υπεύθυνο, όπου συνεργάζεται και συντονίζεται με όλους και έχει επίβλεψη όλων.

Α5: Εποπτικά µέσα – υλικά

Η Ερευνητική Εργασία αποτελεί ένα σύνολο που έχει αρχή, μέση και τέλος. Ξεκινά από την θεωρητική κατάρτιση και την κατάστρωση του Business Plan, συνεχίζει με την λειτουργία του κυλικείου, την διόρθωση των αποκλίσεων και την ανάπτυξή του και τελειώνει με την λύση της επιχείρησης και τον απολογισμό του έργου συνολικά και ξεχωριστά από τον κάθε μαθητή που καταθέτει τις δικές τους εμπειρίες. Κάθε μέρος είναι συνέχεια του προηγούμενου και δεν μπορεί να παρουσιαστεί αποκομμένα το ένα από το άλλο. Όταν σχεδιάζεται μια ερευνητική εργασία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω φάσεις εφαρμογής του Project:

  • Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (κυκλικά οι καρέκλες, καταιγισμός ιδεών). Έτσι ο μαθητής ανακαλεί προϋπάρχουσες γνώσεις και αντιλήψεις
  • Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής ομάδας (ανάληψη ρόλων). Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις αυτοτελώς από όλες τις ομάδες.
  • Υλοποίηση δράσεων από υποομάδες για συλλογή δεδομένων (Business Plan)
  • Επεξεργασία δεδομένων από ομάδα εντός τάξης (Προμήθεια υλικών, εύρεση προμηθευτών). Το κάθε ζήτημα πραγματεύεται και γίνεται αναζήτηση του τι, πότε, πόσο, ποιός, πού, γιατί.
  • Επιλογή από ομάδα τρόπων αναπαράστασης των νέων γνώσεων (role play, εξομοίωση)
  • Προκαταρκτική παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια τμήματος 
  • Διαμόρφωση κοινού φακέλου της ερευνητικής εργασίας (Φάκελος Ομαδικής Εργασίας, Προσωπικό Ημερολόγιο Μαθητή, Προσωπικός Φάκελος Μαθητή)
  • Συνοπτική παρουσίαση εργασίας σε ειδική ημερίδα στα ελληνικά/ή και στα αγγλικά
  • Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας και ατομικής συμβολής μελών. (Παρουσίαση 2 ωρών βάση νόμου, αξιολόγηση αλλά και εκπαίδευση μαθητή)

 Αναμενόμενα αποτελέσματα είναι η υλοποίηση των στόχων που τέθηκαν. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του project έγιναν αρκετές Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να λυθούν προβλήματα όπως η πρωινή καθυστέρηση για την εκτέλεση των πρωινών παραγγελιών και η ανάθεση καταλληλότερων ρόλων σε διάφορους μαθητές, γεγονότα που είχαν προβλεφθεί. Κάθε ομάδα ετοιμάζει μια έκθεση με το τι έχει πετύχει, καθώς και τι έχει προγραμματίσει να κάνει. Με αυτόν τον τρόπο διορθώνονται όποια λάθη προκύπτουν και εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη συνέχιση της εργασίας. Έτσι επιτυγχάνεται ανατροφοδότηση όλης της ομάδας και προετοιμάζονται τα επόμενα βήματα. 

Ενδεικτική Διεπιστημονική/διαθεματική προσέγγιση του project:

  • Αρχές Λογιστικής: Ασκούν δραστηριότητες αγοράς και πώλησης με έκδοση και καταγραφή παραστατικών
  • Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων: Λειτουργία επιχείρησης, περιβάλλον επιχείρησης, οργάνωση, διοικητικές λειτουργίες
  • Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη: άσκηση marketing, management, διόρθωση αποκλίσεων
  • Εργασίες Σύγχρονου Γραφείου: Αρμοδιότητες υπαλλήλου
  • Αρχές Οικονομικής Θεωρίας: Παραγωγή προϊόντων, προσφορά, ζήτηση, προσδιορισμός τιμής
  • Πληροφορική: Αξιοποιούν λογιστικά προγράμματα, συντάσσουν καταστάσεις
  • Μαθηματικά: Συγκέντρωση στοιχείων, απονομή μισθών βάση ποσοστού, εξαγωγή οικονομικού αποτελέσματος (κέρδος/ζημία)

Α6: Αξιολόγηση της διδασκαλίας

Αναφορικά για την αξιολόγηση, ως βάση εκκίνησης για τον μαθητή είναι ο βαθμός της ομάδας. Για τον κάθε μαθητή όμως δεν πρέπει να αποκλίνει πολύ (+-3 μονάδες από βαθμό ομάδας).

Σημεία ΑξιολόγησηςΣυντελεστήςΒαθμός ΟμάδαςΓινόμενο
Διαδικασία έρευνας30%175,1
Περιεχόμενο ερευνητικής έκθεσης30%154,5
Γλώσσα και δομή ερευνητικής έκθεσης20%153,0
Δημόσια παρουσίαση ερευνητικής εργασίας20%102,0
(άρα βαθμός εκκίνησης βαθμολόγησης μαθητή)  14,6

Ο εκπαιδευτικός συντάσσει έντυπο Αυτοαξιολόγησης για τον κάθε μαθητή (περιλαμβάνει συγκρούσεις, συμμετοχή, βοήθεια, ομαδικό πνεύμα, κλίμα) καθώς και έντυπο Ετεροαξιολόγησης. Μπορεί να βρεθεί με τους μαθητές (σε ώρα εντός ή εκτός σχολείου) σε παρόμοια επιχείρηση (μελέτη πεδίου) και να παρατηρήσουν “το πώς και το γιατί” των άλλων επιχειρήσεων και να αποκτήσουν έτσι το know-how. Οι μαθητές παρατηρούν τον τρόπο εξυπηρέτησης, την έκδοση αποδείξεων, την παραγωγή των προϊόντων, την άσκηση επιχειρηματικότητας. 

Α7:     Διαχείριση      διδακτικού      χρόνου-οργάνωση      και     ροή     των δραστηριοτήτων

Οι πέντε (5) φάσεις υλοποίησης του Project

Φάση 1: Εισαγωγή στη Λογιστική και στις επιχειρήσεις

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος 20 ώρες)

Στην σχολική αίθουσα γίνεται αναφορά για την αξία των επιχειρήσεων στο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα της ατομικής επιχείρησης. Ρωτούνται οι μαθητές αν έχουν εργαστεί ή εργάζονται σε κάποιου είδους ατομική επιχείρηση ή διαχειρίζονται κάποια οι γονείς τους. Γίνεται συζήτηση πάνω στις προσωπικές τους εμπειρίες, έτσι η συζήτηση προτείνεται να γίνει σε κυκλικό σχηματισμό και γενικότερα να υπάρξει μια αναδιαμόρφωση στην αίθουσα ή ακόμη και αλλαγή του χώρου. Ακολουθούν προτάσεις για τον τύπο της δικής τους επιχείρησης και αναφέρονται οι λόγοι που κάποια ιδέα θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει ή όχι. Τον λόγο αναλαμβάνουν οι μαθητές όπου με καταιγισμό ιδεών αναφέρουν τα είδη που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν και να πωλήσουν στην επιχείρησή τους. Αναφέρονται οι λογιστικές διαδικασίες ίδρυσης, οι τύποι των επιχειρήσεων, τα λογιστικά βιβλία, οι ασφαλιστικές διαδικασίες, τα έξοδα, τα έσοδα. Για οτιδήποτε γίνεται αναζήτηση στα σχολικά εγχειρίδια ή το διαδίκτυο, σε παροντικό χρόνο. Αναφέρεται συνοπτικά ο τρόπος που λειτουργεί το λογιστικό κύκλωμα, το ελληνικό λογιστικό σχέδιο, οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες που έχουν σχέση με την επιχείρησή μας. Έπειτα γίνεται εισαγωγή στην Εθνική Ονοματολογία Οικονομικών Δραστηριοτήτων για εύρεση του κωδικού της επιχείρησης που πρόκειται να ανοίξουν προκειμένου να γίνει η εισαγωγή στο project. Τονίζεται ότι το σημαντικότερο είναι ο από πριν σχεδιασμός του εκπαιδευτικού προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του εγχειρήματος και να συμβάλει στη διατήρηση του ενδιαφέροντος του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός καλείται να διαμορφώσει ένα περιβάλλον όπου το ομαδικό πνεύμα συνεργασίας θα άρχει. Προτείνεται η συνεργασία του με άλλους εκπαιδευτικούς.

Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις που άπτονται της πραγματικότητας. Παρουσιάζονται τα βήματα έναρξης της επιχείρησης, το καταστατικό, οι αρχές λογιστικής, οι λογαριασμοί, ο ισολογισμός, οι αρχές διοίκησης επιχειρήσεων.

Για όλα τα παραπάνω αξιοποιείται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό του εκπαιδευτικού καθώς και Φύλλα Εργασίας που θα έχουν κατασκευαστεί ειδικά για την πρώτη αυτή φάση. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ιστότοπος του εκπαιδευτικού μέσω της πλατφόρμας του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου ή η ηλεκτρονική πλατφόρμα των μαθημάτων του. Προτείνονται εργαλεία όπως Moodle, hot potatoes, sch.gr.

Οι ασκήσεις μπορούν να είναι αντιστοίχισης, σωστού – λάθους, συμπλήρωσης κενών, πολλαπλών επιλογών, σε ένα διαδραστικό και καλαίσθητο περιβάλλον.

Φάση 2: Business plan, προμήθεια, κοστολόγηση, εργατικά

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος: 20 ώρες)

Αφού γνωρίσουν πως λειτουργεί μια ατομική επιχείρηση, συντάσσεται το επιχειρηματικό σχέδιο (Business Plan) της επιχείρησης και ορίζεται το Καταστατικό της. Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις που άπτονται της πραγματικότητας. Έχουν προετοιμαστεί τα κατάλληλα Φύλλα Εργασίας και έχει γίνει μάθημα σε αίθουσα υπολογιστών για την ανεύρεση των απαιτούμενων πληροφοριών. Παρουσιάζονται τα βήματα σύνταξης του επιχειρηματικού σχεδίου, γίνεται SWOT analysis για τα δυνατά σημεία, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και απειλές του εγχειρήματος (Strength, Weaknesses, Opportunities, Threats). Οι μαθητές γνωρίζουν ότι οι ατομικές επιχειρήσεις δεν συντάσσουν καταστατικό αλλά αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο Κράτος και στους εργαζομένους τις επιχείρησης. Επίσης, συναποφασίζονται οι Ρόλοι, συντάσσεται το Έγγραφο Βαρδιών, ενημερώνεται το Βιβλίο Παγίων με τα είδη που διατίθεται κάθε μαθητής να παραχωρήσει στην επιχείρηση, ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων ώστε να γνωρίζουν όλοι τις α’ ύλες που υπάρχουν στην αποθήκη, γίνεται η κοστολόγηση των εμπορευμάτων σε ειδικό έντυπο με τις απαιτούμενες διαδικασίες εύρεσης κόστους των ειδών και ορίζεται το ποσοστό κέρδους. 

Ο εκπαιδευτικός αφού έχει συζητήσει και ενημερώσει από πριν τον διευθυντή της σχολικής μονάδας (όπου παίρνει και την κατάλληλη άδεια), τους εκπαιδευτικούς και τον νόμιμο κυλικειάρχη, αναζητά με ορισμένους μαθητές κατάλληλο χώρο καθώς και έπιπλα και λοιπό εξοπλισμό.

Δημιουργείται ομάδα στο Facebook όπου οι μαθητές συζητούν μόνο για το project, ανταλλάσσουν ιδέες, εμπειρίες, γνώμες, πληροφορίες. Ενημερώνουν τους τυχόν απόντες και αναλαμβάνουν ενεργητικό ρόλο. Συντάσσουν την διαφημιστική τους καμπάνια (ηλεκτρονική και μη) και προετοιμάζονται για την έναρξη. 

Για την κατάρτιση του Επιχειρηματικού Σχεδίου παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο στο διαδίκτυο και μελετώνται έτοιμα σχέδια πετυχημένων επιχειρήσεων. Συμπληρώνονται τα Φύλλα Εργασίας του εκπαιδευτικού και δημιουργούνται τα απαραίτητα λογιστικά βιβλία και έντυπα από τους μαθητές με την επίβλεψη του εκπαιδευτικού. Μπορεί να γίνει αναζήτηση για εύρεση ταμειακής μηχανής και εκμάθηση αυτής από εξωτερική εταιρεία. Διαφορετικά ακολουθείται η έκδοση λιανικών αποδείξεων από χειρόγραφο μπλοκ.

Φάση 3: Λειτουργία, διορθώσεις

(χώρος διεξαγωγής: έδρα επιχείρησης, ελάχιστος χρόνος: προτείνεται η λειτουργία του κυλικείου σε όλα τα διαλείμματα, όλες τις μέρες, για τουλάχιστον ένα μήνα)

Οι μαθητές λειτουργούν το κυλικείο. Το αρχικό κεφάλαιο δίνεται από τον εκπαιδευτικό και του επιστρέφεται στη λύση της επιχείρησης, με την εκκαθάριση. Κεφάλαιο μπορεί να βρεθεί και από τους μαθητές-μετόχους ή άλλους σχολικούς πόρους. Συντάσσουν το Φύλλο Βάρδιας ώστε να γνωρίζουν όλοι τη θέση και τις αρμοδιότητές τους. Κατασκευάζουν τα προϊόντα και τα πωλούν. Εκδίδουν χειρόγραφα τα παραστατικά. Τηρούν Βιβλίο Ταμείου, Βιβλίο Αποθήκης, Βιβλίο Εσόδων και Εξόδων. Ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων για να γνωρίζουν πότε να ανανεώσουν τις α’ ύλες τους. Προμηθεύονται εκτός σχολείου τα προϊόντα και τις πρώτες ύλες. Πλέον, ελέγχουν τιμές, αναζητούν συμφέροντες προμηθευτές, αναζητούν πόρους, συγκρίνουν, φυλάσσουν αποδείξεις, τις μελετούν. Συγκεντρώνονται θέματα για την Γενική Συνέλευση και το Διοικητικό Συμβούλιο. Η εμπορική, επιχειρηματική και πελατειακή καθημερινότητα γίνεται πεδίο μελέτης.

Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει, ενθαρρύνει, διορθώνει, συμμετέχει αρχικά και υποστηρίζει στην συνέχεια ώσπου ο ρόλος του να μεταβεί σε καθαρά ρόλο επίβλεψης. Αναλαμβάνει επίσης τον ρόλο του Κράτους (απόδοση ΦΠΑ) ή της Υγειονομικής Υπηρεσίας (επίδοση ποινών) ή του ΣΔΟΕ (ελέγχου περί Λογιστικών Βιβλίων) ή άλλων Δημόσιων Υπηρεσιών (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, Επιμελητήρια). Περί ποινών προτείνονται η χρηματική ποινή ή παύση λειτουργίας της επιχείρησης για ορισμένο διάστημα (μιας ή δύο συνεχόμενων ημερών). 

Συγκεντρώνονται φωτογραφίες και βίντεο από τα πρώτα στάδια οργάνωσης του κυλικείου (καθαρισμός χώρου, τοποθέτηση προϊόντων), κατά την διαδικασία λειτουργίας του, έως το κλείσιμο της επιχείρησης για την παρουσίαση του Project.

Φάση 4: Ανάπτυξη επιχείρησης

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 20ώρες)

Ομάδα μαθητών μελετά το αρχείο των Συγκεντρωτικών λογιστικών βιβλίων, εντοπίζει τα προϊόντα που έχουν μεγάλη ή μικρή κατανάλωση και αναπροσαρμόζει τιμές ή δημιουργεί νέα προϊόντα ή αφαιρεί τα μη κερδοφόρα. Αναζητά τις καινοτομίες εκείνες που θα ανεβάσουν τον τζίρο της. Διαφημίζεται στην σχολική εφημερίδα. Μοιράζει δωρεάν δείγματα προϊόντων στα διαλείμματα για προσέλκυση νέων πελατών. Γενικά γίνεται χρήση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί από τις προηγούμενες φάσεις αλλά και από τις εκπαιδευτικές ενότητες.

Πραγματοποιούνται Διοικητικά Συμβούλια και Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να μελετηθούν θέματα όπως απολύσεις και προσλήψεις προσωπικού, ποινές, λειτουργικά προβλήματα, μισθοδοσία. Ειδικά στο κομμάτι της μισθοδοσίας γίνεται ιδιαίτερη μνεία και παρουσίαση, επιβραβεύονται οι καλές πρακτικές και τονίζεται το στοιχείο της εργατικότητας, προθυμίας, ζήλου, αφοσίωσης.

Φάση 5: Λύση επιχείρησης, απολογισμός έργου

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 40 ώρες)

Στο τελευταίο στάδιο του Project ξεπουλιούνται τυχόν μένοντα εμπορεύματα, επιστρέφονται τα πάγια στοιχεία και το αρχικό κεφάλαιο στους μετόχους και λύεται η επιχείρηση και οι παντός τύπου επιχειρηματικές σχέσεις.

Γίνεται ανατροφοδότηση για το όλο εγχείρημα. Ο λόγος ανήκει στους μαθητές και τέλος ο εκπαιδευτικός καταθέτει τις δικές του εμπειρίες και σχόλια. Οι μαθητές διερωτούνται τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα και με ποιό τρόπο. 

Ακολουθεί κατασκευή της παρουσίασης του Project στη σχολική κοινότητα.

Εικόνα 1: Δημιουργία παρουσίασης project

Εξετάζονται εκ νέου και μελετώνται τα σχολικά εγχειρίδια που άπτονται των φύσεων του project και καλύπτεται τυχόν ύλη που δεν διεκπεραιώθηκε στο πλαίσιο άσκησης των δραστηριοτήτων.

Α8: Σχετική βιβλιογραφία

Dewey, J. (1938). Experience and Education. Νέα Υόρκη: Collier Books.

Griffin, C. (1987). Adult Education and Social Policy. Λονδίνο: Croom Helm.

Rogers, A. (2002).Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Rogers, A. (1996). Teaching Adults. Φιλαδέλφεια: Open University Press.

Αρχοντάκη, Ζ. & Φιλίππου, Δ. (2003). 205 Βιωµατικές ασκήσεις για εµψύχωση ομάδων, ψυχοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας, εκπαίδευσης. Αθήνα: Καστανιώτη.

Βαλάκας, Ι. (2006). Εκπαιδευτικά Μέσα και Εκπαιδευτικός Χώρος, Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών. Τόμος ΙΙI, Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ.

Μπουραντάς Ε. (2015). Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Αθήνα: Μπένου Ναούμ Χ. (1994). Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική. Αθήνα: Μαυρομάτης

Πολέμη – Τοδούλου Μ. (2005). Η αξιοποίηση της ομάδας στην εκπαίδευση Ενηλίκων. ΕΑΠ, Πάτρα

 

Τσικολάτας Α. (2016) Διδακτικό σενάριο: Διδασκαλία των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας με τη βιωματική μέθοδο. Αθήνα

Διδακτικό σενάριο: Διδασκαλία των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας με τη βιωματική μέθοδο

Περίληψη

Αποτελεί γεγονός πως η σύνδεση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και κατόπιν (για όσους μαθητές των ΕΠΑΛ έχουν την ευκαιρία και την δυνατότητα) της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Με το συγκεκριμένο project, οι μαθητές καταφέρουν να γνωρίσουν τις βασικές δομές λειτουργίας μιας ατομικής επιχείρησης καθώς και τα εργαλεία ανάπτυξης αυτής. Η ερευνητική εργασία αποτελεί σπουδαίο κίνητρο για τον μαθητή καθότι έρχεται να του επιφέρει έπειτα από προσωπική εργασία στο σχολικό περιβάλλον εισόδημα, να του δώσει την ευκαιρία να είναι ο ίδιος εργοδότης – καθώς και υπάλληλος ή στέλεχος – αλλά και βιωματικά να ανακαλύψει τις υποχρεώσεις και τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών. Παράλληλα έρχεται να καλύψει και να συμπληρώσει τα βασικά μαθήματα του τομέα, όπως είναι οι Αρχές Λογιστικής, οι Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, οι Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, οι Εργασίες Σύγχρονου Γραφείου, η Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη της Α’ και Β’ Λυκείου, με την δημιουργία και διαχείριση σχολικού κυλικείου, όπου η θεωρία συνδέεται άριστα με την πράξη (όπου η τελευταία πολλές φορές αντικαθιστά την πρώτη).

Λέξεις – κλειδιά: επιχείρηση, λογιστική, κυλικείο, διοίκηση, οργάνωση

Εισαγωγή

Αποτελεί γεγονός ότι οι ατομικές επιχειρήσεις αποτελούν το ζωτικό κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας. Ως ατομική επιχείρηση νοείται η οικονομική μονάδα που ξεκινά να λειτουργεί από ένα άτομο που συνδυάζει του παραγωγικούς συντελεστές με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφέρει το μέγιστο κέρδος. Οι έμψυχοι πόροι της επιχείρησης είναι το ανθρώπινο δυναμικό της, δηλαδή το σύνολο των εργαζομένων σ’ αυτή (εργάτες, υπάλληλοι και στελέχη).

Το διδακτικό σενάριο

Τίτλος διδακτικού σεναρίου

Διδασκαλία των Αρχών Οικονομικής Θεωρίας με τη βιωματική μέθοδο 

Εκτιμώμενη διάρκεια διδακτικού σεναρίου       

Το διδακτικό σενάριο προβλέπεται να διαρκέσει περίπου 20 διδακτικές ώρες

Ένταξη του διδακτικού σεναρίου στο πρόγραμμα σπουδών/προαπαιτούμενες γνώσεις              

Σύμφωνα με τα ισχύοντα ΑΠΣ και Δ.Ε.Π.Π.Σ στα οικονομικά μαθήματα (ΔΕΠΠΣ, 2003) το διδακτικό σενάριο σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για το μάθημα επιλογής με τίτλο «Αρχές Οικονομικής Θεωρίας» της Γ’ τάξης του Γενικού Λυκείου. Ωστόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στα πλαίσια διδασκαλίας του μαθήματος «Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων» της Γ΄ τάξης Γενικού Λυκείου Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί και στο πλαίσιο του μαθήματος Επιχειρηματικότητα της Γ’ Λυκείου. Ως προς τις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών θεωρούμε ότι οι μαθητές έχουν ήδη διδαχθεί τις βασικές αρχές λογιστικής.

Σκοποί και στόχοι του διδακτικού σεναρίου     

Ο Γενικός Σκοπός της ερευνητικής εργασίας είναι οι μαθητές να έρθουν σε επαφή με τον κόσμο των επιχειρήσεων και να δουν από τη σκοπιά του επιχειρηματία την λειτουργία της. Ειδικότεροι διδακτικοί στόχοι είναι να κατανοήσουν τις διαδικασίες έναρξης της επιχείρησης, τα εργαλεία ανάπτυξής της, τις εσωτερικές υποχρεώσεις (προμήθεια, αποθήκευση, μάρκετινγκ, μάνατζμεντ, διαχείριση ταμείου) τις εξωτερικές υποχρεώσεις (έκδοση αποδείξεων, απόδοση ΦΠΑ, κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων). Το Εκπαιδευτικό Πρόβλημα που τίθεται είναι να γνωρίσουν οι μαθητές τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη μιας ατομικής επιχείρησης καθώς και όλες τις εμπορικές και λογιστικές διαδικασίες και εγγραφές που απαιτούνται για την καθημερινή λειτουργία της. Να κατανοήσουν το νόημα των αποδείξεων και της απόδοσης ΦΠΑ. Να γίνουν ορθότεροι καταναλωτές και υπεύθυνα άτομα. Να διατηρήσουν μια επιχείρηση και να προσπαθούν να επιτύχουν από την ομαδική εργασία το μέγιστο όφελος. Επίσης το επίπεδο της διαδραστικότητας κρίνεται ως πολύ υψηλό.

Οι διδακτικοί στόχοι επικεντρώνονται στο:

  1. Να γνωρίζουν τις λογιστικές διαδικασίες για την έναρξη και διατήρηση μιας επιχείρησης
  2. Να μπορούν να κοστολογούν προϊόντα και να υπολογίζουν το κέρδος τους
  3. Να διαχειρίζονται το ταμείο, να προμηθεύονται α’ ύλες, να διαχειρίζονται αποθήκη
  4. Να είναι ικανοί να τηρούν τις υποχρεώσεις τους, να τηρούν τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων
  5. Να αξιοποιήσουν κανόνες Marketing και αρχές Management

Περιγραφή του διδακτικού σεναρίου   

Η ομάδα εργασίας μπορεί να αποτελείται από 15 – 25 μαθητές χωρισμένους σε 5 υποομάδες.  Οι υποομάδες είναι οι Λογιστές, Ταμίες, Υπάλληλοι, Υπεύθυνοι, Εργοδότες. Ένα μέλος από κάθε υποομάδα έχει βάρδια για μια μόνο μέρα της εβδομάδας εκτός από τους υπαλλήλους που πρέπει να είναι περισσότεροι. Έτσι μια τυπική μέρα στο κυλικείο αποτελείται από έναν Εργοδότη όπου έχει κάθε αρμοδιότητα και ευθύνη, δίνει εντολές, παρακολουθεί και συντονίζει. Έναν Λογιστή, όπου συγκεντρώνει αποδείξεις εσόδων και εξόδων, καταγράφει την ημερήσια κίνηση και ενημερώνει τον Εργοδότη. Έναν Ταμία, όπου λαμβάνει παραγγελίες από το παράθυρο του κυλικείου, είναι το μόνο άτομο που εκδίδει αποδείξεις λιανικής πώλησης, συγκεντρώνει τα έσοδα, παρέχει το κατάλληλο ποσό για τα έξοδα της ημέρας και απευθύνεται στον Λογιστή. Τουλάχιστον πέντε Υπαλλήλους όπου είναι τα άτομα που λαμβάνουν και εκτελούν παραγγελίες από τον Ταμία, συνεργάζονται μεταξύ τους για το μέγιστο θετικό αποτέλεσμα. Έναν Υπεύθυνο, όπου συνεργάζεται και συντονίζεται με όλους και έχει επίβλεψη όλων.

Επιστημολογική προσέγγιση και εννοιολογική ανάλυση – θέματα θεωρίας του διδακτικού σεναρίου  

Η Ερευνητική Εργασία αποτελεί ένα σύνολο που έχει αρχή, μέση και τέλος. Ξεκινά από την θεωρητική κατάρτιση και την κατάστρωση του Business Plan, συνεχίζει με την λειτουργία του κυλικείου, την διόρθωση των αποκλίσεων και την ανάπτυξή του και τελειώνει με την λύση της επιχείρησης και τον απολογισμό του έργου συνολικά και ξεχωριστά από τον κάθε μαθητή που καταθέτει τις δικές τους εμπειρίες. Κάθε μέρος είναι συνέχεια του προηγούμενου και δεν μπορεί να παρουσιαστεί αποκομμένα το ένα από το άλλο. Όταν σχεδιάζεται μια ερευνητική εργασία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι παρακάτω φάσεις εφαρμογής του Project:

  • Γενικός προγραμματισμός στην ολομέλεια του τμήματος (κυκλικά οι καρέκλες, καταιγισμός ιδεών). Έτσι ο μαθητής ανακαλεί προϋπάρχουσες γνώσεις και αντιλήψεις
  • Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής ομάδας (ανάληψη ρόλων). Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις αυτοτελώς από όλες τις ομάδες.
  • Υλοποίηση δράσεων από υποομάδες για συλλογή δεδομένων (Business Plan)
  • Επεξεργασία δεδομένων από ομάδα εντός τάξης (Προμήθεια υλικών, εύρεση προμηθευτών). Το κάθε ζήτημα πραγματεύεται και γίνεται αναζήτηση του τι, πότε, πόσο, ποιός, πού, γιατί.
  • Επιλογή από ομάδα τρόπων αναπαράστασης των νέων γνώσεων (role play, εξομοίωση)
  • Προκαταρκτική παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια τμήματος 
  • Διαμόρφωση κοινού φακέλου της ερευνητικής εργασίας (Φάκελος Ομαδικής Εργασίας, Προσωπικό Ημερολόγιο Μαθητή, Προσωπικός Φάκελος Μαθητή)
  • Συνοπτική παρουσίαση εργασίας σε ειδική ημερίδα στα ελληνικά/ή και στα αγγλικά
  • Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας και ατομικής συμβολής μελών. (Παρουσίαση 2 ωρών βάση νόμου, αξιολόγηση αλλά και εκπαίδευση μαθητή)

 Αναμενόμενα αποτελέσματα είναι η υλοποίηση των στόχων που τέθηκαν. Κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του project έγιναν αρκετές Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να λυθούν προβλήματα όπως η πρωινή καθυστέρηση για την εκτέλεση των πρωινών παραγγελιών και η ανάθεση καταλληλότερων ρόλων σε διάφορους μαθητές, γεγονότα που είχαν προβλεφθεί. Κάθε ομάδα ετοιμάζει μια έκθεση με το τι έχει πετύχει, καθώς και τι έχει προγραμματίσει να κάνει. Με αυτόν τον τρόπο διορθώνονται όποια λάθη προκύπτουν και εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη συνέχιση της εργασίας. Έτσι επιτυγχάνεται ανατροφοδότηση όλης της ομάδας και προετοιμάζονται τα επόμενα βήματα. 

Ενδεικτική Διεπιστημονική/διαθεματική προσέγγιση του project:

  • Αρχές Λογιστικής: Ασκούν δραστηριότητες αγοράς και πώλησης με έκδοση και καταγραφή παραστατικών
  • Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων: Λειτουργία επιχείρησης, περιβάλλον επιχείρησης, οργάνωση, διοικητικές λειτουργίες
  • Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη: άσκηση marketing, management, διόρθωση αποκλίσεων
  • Εργασίες Σύγχρονου Γραφείου: Αρμοδιότητες υπαλλήλου
  • Αρχές Οικονομικής Θεωρίας: Παραγωγή προϊόντων, προσφορά, ζήτηση, προσδιορισμός τιμής
  • Πληροφορική: Αξιοποιούν λογιστικά προγράμματα, συντάσσουν καταστάσεις
  • Μαθηματικά: Συγκέντρωση στοιχείων, απονομή μισθών βάση ποσοστού, εξαγωγή οικονομικού αποτελέσματος (κέρδος/ζημία)

Χρήση Η.Υ. και γενικά ψηφιακών μέσων για το διδακτικό σενάριο      

Οι πέντε (5) φάσεις υλοποίησης του Project

Φάση 1: Εισαγωγή στη Λογιστική και στις επιχειρήσεις

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος 20 ώρες)

Στην σχολική αίθουσα γίνεται αναφορά για την αξία των επιχειρήσεων στο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και πιο συγκεκριμένα της ατομικής επιχείρησης. Ρωτούνται οι μαθητές αν έχουν εργαστεί ή εργάζονται σε κάποιου είδους ατομική επιχείρηση ή διαχειρίζονται κάποια οι γονείς τους. Γίνεται συζήτηση πάνω στις προσωπικές τους εμπειρίες, έτσι η συζήτηση προτείνεται να γίνει σε κυκλικό σχηματισμό και γενικότερα να υπάρξει μια αναδιαμόρφωση στην αίθουσα ή ακόμη και αλλαγή του χώρου. Ακολουθούν προτάσεις για τον τύπο της δικής τους επιχείρησης και αναφέρονται οι λόγοι που κάποια ιδέα θα έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει ή όχι. Τον λόγο αναλαμβάνουν οι μαθητές όπου με καταιγισμό ιδεών αναφέρουν τα είδη που θα μπορούσαν να κατασκευάσουν και να πωλήσουν στην επιχείρησή τους. Αναφέρονται οι λογιστικές διαδικασίες ίδρυσης, οι τύποι των επιχειρήσεων, τα λογιστικά βιβλία, οι ασφαλιστικές διαδικασίες, τα έξοδα, τα έσοδα. Για οτιδήποτε γίνεται αναζήτηση στα σχολικά εγχειρίδια ή το διαδίκτυο, σε παροντικό χρόνο. Αναφέρεται συνοπτικά ο τρόπος που λειτουργεί το λογιστικό κύκλωμα, το ελληνικό λογιστικό σχέδιο, οι διάφορες δημόσιες υπηρεσίες που έχουν σχέση με την επιχείρησή μας. Έπειτα γίνεται εισαγωγή στην Εθνική Ονοματολογία Οικονομικών Δραστηριοτήτων για εύρεση του κωδικού της επιχείρησης που πρόκειται να ανοίξουν προκειμένου να γίνει η εισαγωγή στο project. Τονίζεται ότι το σημαντικότερο είναι ο από πριν σχεδιασμός του εκπαιδευτικού προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του εγχειρήματος και να συμβάλει στη διατήρηση του ενδιαφέροντος του μαθητή. Ο εκπαιδευτικός καλείται να διαμορφώσει ένα περιβάλλον όπου το ομαδικό πνεύμα συνεργασίας θα άρχει. Προτείνεται η συνεργασία του με άλλους εκπαιδευτικούς.

Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις που άπτονται της πραγματικότητας. Παρουσιάζονται τα βήματα έναρξης της επιχείρησης, το καταστατικό, οι αρχές λογιστικής, οι λογαριασμοί, ο ισολογισμός, οι αρχές διοίκησης επιχειρήσεων.

Για όλα τα παραπάνω αξιοποιείται έντυπο και ηλεκτρονικό υλικό του εκπαιδευτικού καθώς και Φύλλα Εργασίας που θα έχουν κατασκευαστεί ειδικά για την πρώτη αυτή φάση. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο ιστότοπος του εκπαιδευτικού μέσω της πλατφόρμας του Πανελληνίου Σχολικού Δικτύου ή η ηλεκτρονική πλατφόρμα των μαθημάτων του. Προτείνονται εργαλεία όπως Moodle, hot potatoes, sch.gr.

Οι ασκήσεις μπορούν να είναι αντιστοίχισης, σωστού – λάθους, συμπλήρωσης κενών, πολλαπλών επιλογών, σε ένα διαδραστικό και καλαίσθητο περιβάλλον.

Φάση 2: Business plan, προμήθεια, κοστολόγηση, εργατικά

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, ελάχιστος χρόνος: 20 ώρες)

Αφού γνωρίσουν πως λειτουργεί μια ατομική επιχείρηση, συντάσσεται το επιχειρηματικό σχέδιο (Business Plan) της επιχείρησης και ορίζεται το Καταστατικό της. Η εκκίνηση γίνεται με ασκήσεις που άπτονται της πραγματικότητας. Έχουν προετοιμαστεί τα κατάλληλα Φύλλα Εργασίας και έχει γίνει μάθημα σε αίθουσα υπολογιστών για την ανεύρεση των απαιτούμενων πληροφοριών. Παρουσιάζονται τα βήματα σύνταξης του επιχειρηματικού σχεδίου, γίνεται SWOT analysis για τα δυνατά σημεία, τις αδυναμίες, τις ευκαιρίες και απειλές του εγχειρήματος (Strength, Weaknesses, Opportunities, Threats). Οι μαθητές γνωρίζουν ότι οι ατομικές επιχειρήσεις δεν συντάσσουν καταστατικό αλλά αυτό αποτελεί σημείο αναφοράς για τις υποχρεώσεις τους απέναντι στο Κράτος και στους εργαζομένους τις επιχείρησης. Επίσης, συναποφασίζονται οι Ρόλοι, συντάσσεται το Έγγραφο Βαρδιών, ενημερώνεται το Βιβλίο Παγίων με τα είδη που διατίθεται κάθε μαθητής να παραχωρήσει στην επιχείρηση, ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων ώστε να γνωρίζουν όλοι τις α’ ύλες που υπάρχουν στην αποθήκη, γίνεται η κοστολόγηση των εμπορευμάτων σε ειδικό έντυπο με τις απαιτούμενες διαδικασίες εύρεσης κόστους των ειδών και ορίζεται το ποσοστό κέρδους. 

Ο εκπαιδευτικός αφού έχει συζητήσει και ενημερώσει από πριν τον διευθυντή της σχολικής μονάδας (όπου παίρνει και την κατάλληλη άδεια), τους εκπαιδευτικούς και τον νόμιμο κυλικειάρχη, αναζητά με ορισμένους μαθητές κατάλληλο χώρο καθώς και έπιπλα και λοιπό εξοπλισμό.

Δημιουργείται ομάδα στο Facebook όπου οι μαθητές συζητούν μόνο για το project, ανταλλάσσουν ιδέες, εμπειρίες, γνώμες, πληροφορίες. Ενημερώνουν τους τυχόν απόντες και αναλαμβάνουν ενεργητικό ρόλο. Συντάσσουν την διαφημιστική τους καμπάνια (ηλεκτρονική και μη) και προετοιμάζονται για την έναρξη. 

Για την κατάρτιση του Επιχειρηματικού Σχεδίου παρακολουθούν εκπαιδευτικά βίντεο στο διαδίκτυο και μελετώνται έτοιμα σχέδια πετυχημένων επιχειρήσεων. Συμπληρώνονται τα Φύλλα Εργασίας του εκπαιδευτικού και δημιουργούνται τα απαραίτητα λογιστικά βιβλία και έντυπα από τους μαθητές με την επίβλεψη του εκπαιδευτικού. Μπορεί να γίνει αναζήτηση για εύρεση ταμειακής μηχανής και εκμάθηση αυτής από εξωτερική εταιρεία. Διαφορετικά ακολουθείται η έκδοση λιανικών αποδείξεων από χειρόγραφο μπλοκ.

Φάση 3: Λειτουργία, διορθώσεις

(χώρος διεξαγωγής: έδρα επιχείρησης, ελάχιστος χρόνος: προτείνεται η λειτουργία του κυλικείου σε όλα τα διαλείμματα, όλες τις μέρες, για τουλάχιστον ένα μήνα)

Οι μαθητές λειτουργούν το κυλικείο. Το αρχικό κεφάλαιο δίνεται από τον εκπαιδευτικό και του επιστρέφεται στη λύση της επιχείρησης, με την εκκαθάριση. Κεφάλαιο μπορεί να βρεθεί και από τους μαθητές-μετόχους ή άλλους σχολικούς πόρους. Συντάσσουν το Φύλλο Βάρδιας ώστε να γνωρίζουν όλοι τη θέση και τις αρμοδιότητές τους. Κατασκευάζουν τα προϊόντα και τα πωλούν. Εκδίδουν χειρόγραφα τα παραστατικά. Τηρούν Βιβλίο Ταμείου, Βιβλίο Αποθήκης, Βιβλίο Εσόδων και Εξόδων. Ενημερώνεται το Βιβλίο Εμπορευμάτων για να γνωρίζουν πότε να ανανεώσουν τις α’ ύλες τους. Προμηθεύονται εκτός σχολείου τα προϊόντα και τις πρώτες ύλες. Πλέον, ελέγχουν τιμές, αναζητούν συμφέροντες προμηθευτές, αναζητούν πόρους, συγκρίνουν, φυλάσσουν αποδείξεις, τις μελετούν. Συγκεντρώνονται θέματα για την Γενική Συνέλευση και το Διοικητικό Συμβούλιο. Η εμπορική, επιχειρηματική και πελατειακή καθημερινότητα γίνεται πεδίο μελέτης.

Ο εκπαιδευτικός παροτρύνει, ενθαρρύνει, διορθώνει, συμμετέχει αρχικά και υποστηρίζει στην συνέχεια ώσπου ο ρόλος του να μεταβεί σε καθαρά ρόλο επίβλεψης. Αναλαμβάνει επίσης τον ρόλο του Κράτους (απόδοση ΦΠΑ) ή της Υγειονομικής Υπηρεσίας (επίδοση ποινών) ή του ΣΔΟΕ (ελέγχου περί Λογιστικών Βιβλίων) ή άλλων Δημόσιων Υπηρεσιών (ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, Επιμελητήρια). Περί ποινών προτείνονται η χρηματική ποινή ή παύση λειτουργίας της επιχείρησης για ορισμένο διάστημα (μιας ή δύο συνεχόμενων ημερών). 

Συγκεντρώνονται φωτογραφίες και βίντεο από τα πρώτα στάδια οργάνωσης του κυλικείου (καθαρισμός χώρου, τοποθέτηση προϊόντων), κατά την διαδικασία λειτουργίας του, έως το κλείσιμο της επιχείρησης για την παρουσίαση του Project.

Φάση 4: Ανάπτυξη επιχείρησης

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 20ώρες)

Ομάδα μαθητών μελετά το αρχείο των Συγκεντρωτικών λογιστικών βιβλίων, εντοπίζει τα προϊόντα που έχουν μεγάλη ή μικρή κατανάλωση και αναπροσαρμόζει τιμές ή δημιουργεί νέα προϊόντα ή αφαιρεί τα μη κερδοφόρα. Αναζητά τις καινοτομίες εκείνες που θα ανεβάσουν τον τζίρο της. Διαφημίζεται στην σχολική εφημερίδα. Μοιράζει δωρεάν δείγματα προϊόντων στα διαλείμματα για προσέλκυση νέων πελατών. Γενικά γίνεται χρήση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί από τις προηγούμενες φάσεις αλλά και από τις εκπαιδευτικές ενότητες.

Πραγματοποιούνται Διοικητικά Συμβούλια και Γενικές Συνελεύσεις προκειμένου να μελετηθούν θέματα όπως απολύσεις και προσλήψεις προσωπικού, ποινές, λειτουργικά προβλήματα, μισθοδοσία. Ειδικά στο κομμάτι της μισθοδοσίας γίνεται ιδιαίτερη μνεία και παρουσίαση, επιβραβεύονται οι καλές πρακτικές και τονίζεται το στοιχείο της εργατικότητας, προθυμίας, ζήλου, αφοσίωσης.

Φάση 5: Λύση επιχείρησης, απολογισμός έργου

(χώρος διεξαγωγής: σχολική αίθουσα, χρόνος 40 ώρες)

Στο τελευταίο στάδιο του Project ξεπουλιούνται τυχόν μένοντα εμπορεύματα, επιστρέφονται τα πάγια στοιχεία και το αρχικό κεφάλαιο στους μετόχους και λύεται η επιχείρηση και οι παντός τύπου επιχειρηματικές σχέσεις.

Γίνεται ανατροφοδότηση για το όλο εγχείρημα. Ο λόγος ανήκει στους μαθητές και τέλος ο εκπαιδευτικός καταθέτει τις δικές του εμπειρίες και σχόλια. Οι μαθητές διερωτούνται τι θα μπορούσε να γίνει καλύτερα και με ποιό τρόπο. 

Ακολουθεί κατασκευή της παρουσίασης του Project στη σχολική κοινότητα.

Εικόνα 1: Δημιουργία παρουσίασης project

Εξετάζονται εκ νέου και μελετώνται τα σχολικά εγχειρίδια που άπτονται των φύσεων του project και καλύπτεται τυχόν ύλη που δεν διεκπεραιώθηκε στο πλαίσιο άσκησης των δραστηριοτήτων.

Αναπαραστάσεις των μαθητών/πρόβλεψη δυσκολιών στο διδακτικό σενάριο 

Ο εκπαιδευτικός ακολουθεί την προσέγγιση της φθίνουσας καθοδήγησης, με την οποία διδάσκει, παρωθεί και εμψυχώνει. Μπορεί να βρίσκεται μέσα στο κυλικείο ή σε έξω από αυτόν χώρο. Μπορεί να απομονώσει κάποιον μαθητή προκειμένου να του παρέχει εξατομικευμένη συμβουλευτική στήριξη στο έργο που έχει κάθε φορά ή να καλέσει Διοικητικό Συμβούλιο ή Γενική Συνέλευση. Αποτελεί την βοηθητική δύναμη και σκοπός του είναι να φτάσει τους μαθητές στο σημείο όπου θα εργάζονται μόνοι τους και θα λαμβάνουν οι ίδιοι τις αποφάσεις για την λειτουργία του κυλικείου.

Διδακτικό συμβόλαιο    

Αναφέρεται στο καταστατικό της εταιρείας ότι η έναρξη της ατομικής επιχείρησης έχει αρχή, μέση και τέλος, χρονική διάρκεια και συγκεκριμένο σκοπό. Για οτιδήποτε θα καλείται Διοικητικό Συμβούλιο για την συνέχιση ή παύση της ερευνητικής διαδικασίας.

Υποκείμενη θεωρία μάθησης    

Συγκεκριμένα, στην ερευνητική εργασία τέθηκαν οι παρακάτω στόχοι:

Επίπεδο γνώσεων

  • Να κατανοήσουν την Λογιστική και την Διοίκηση Επιχειρήσεων
  • Να ορίσουν το marketing, management, business plan
  • Να εκτελούν λογιστικές εγγραφές
  • Να περιγράψουν την κλίμακα ιεραρχίας μιας εμπορικής επιχείρησης
  • Να γνωρίσουν το λογιστικό κύκλωμα έκδοσης αποδείξεων και απόδοσης ΦΠΑ

Επίπεδο ικανοτήτων

  • Να αναζητούν το μέγιστο κέρδος με το χαμηλότερο κόστος
  • Να συντονίζουν τις κινήσεις τους και να προγραμματίζουν τον χρόνο τους
  • Να οργανώνουν μια παρουσίαση στο σχολείο τους
  • Να συντάσσουν κείμενα και να λαμβάνουν μέρος σε μια Γενική Συνέλευση ή ένα Διοικητικό Συμβούλιο

Επίπεδο στάσεων

  • Να συνεργαστούν για το καλύτερο αποτέλεσμα
  • Να επιδιώκουν την κατάκτηση ανώτερων εργασιακών θέσεων και στόχων

 Διδακτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν

  • Καταιγισμός ιδεών
  • Χάρτης εννοιών 
  • Μελέτη περίπτωσης
  • Παιχνίδι ρόλων

Οργάνωση της τάξης – εφικτότητα σχεδίασης 

Τα στοιχεία περιλαμβανόνται στην εφαρμογή των πέντε (5) φάσεων υλοποίησης.

Αξιολόγηση       

Αναφορικά για την αξιολόγηση, ως βάση εκκίνησης για τον μαθητή είναι ο βαθμός της ομάδας. Για τον κάθε μαθητή όμως δεν πρέπει να αποκλίνει πολύ (+-3 μονάδες από βαθμό ομάδας).

Σημεία ΑξιολόγησηςΣυντελεστήςΒαθμός ΟμάδαςΓινόμενο
Διαδικασία έρευνας30%175,1
Περιεχόμενο ερευνητικής έκθεσης30%154,5
Γλώσσα και δομή ερευνητικής έκθεσης20%153,0
Δημόσια παρουσίαση ερευνητικής εργασίας20%102,0
(άρα βαθμός εκκίνησης βαθμολόγησης μαθητή)  14,6

Ο εκπαιδευτικός συντάσσει έντυπο Αυτοαξιολόγησης για τον κάθε μαθητή (περιλαμβάνει συγκρούσεις, συμμετοχή, βοήθεια, ομαδικό πνεύμα, κλίμα) καθώς και έντυπο Ετεροαξιολόγησης. Μπορεί να βρεθεί με τους μαθητές (σε ώρα εντός ή εκτός σχολείου) σε παρόμοια επιχείρηση (μελέτη πεδίου) και να παρατηρήσουν “το πώς και το γιατί” των άλλων επιχειρήσεων και να αποκτήσουν έτσι το know-how. Οι μαθητές παρατηρούν τον τρόπο εξυπηρέτησης, την έκδοση αποδείξεων, την παραγωγή των προϊόντων, την άσκηση επιχειρηματικότητας. 

Φύλλα εργασίας             

Εικόνα 2: Βιβλίο Εσόδων – Εξόδων

Εικόνα 2: Έγγραφο Γενικής Συνέλευσης

Εικόνα 3: Συγκεντρωτικό Λογιστικό Βιβλίο

Προτάσεις για περαιτέρω δραστηριότητες – προτεινόμενες εργασίες   

Η παρούσα ερευνητική διαδικασία θα μπορούσε να διαρκέσει για όλη τη σχολική χρονιά.

Συμπεράσματα

Στην παρούσα εργασία παρουσιάστηκε μια διδακτική πρόταση αξιοποίησης του ΑΙΑ ως μια επαναληπτική δραστηριότητα στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό. Η σημαντικότερη παρατήρησή μας ως διδάσκοντες είναι ότι οι μαθητές βρήκαν το περιβάλλον εργασίας του ΑΙΑ πολύ ενδιαφέρον. Η άμεση οπτική ανατροφοδότηση που παρείχε το ΑΙΑ στην κινητή τους συσκευή ή στον προσομοιωτή ήταν το πρώτο στοιχείο που έκανε θετική εντύπωση στους μαθητές κορυφώνοντας την αισθητηριακή περιέργεια και το ενδιαφέρον τους. Σημαντικά πλεονεκτήματα του AI φάνηκαν να είναι: η ευχρηστία του (ίσως το βασικότερο όλων), το ευχάριστο και παιγνιώδες περιβάλλον, η οπτικοποίηση των δομών και των εντολών, αλλά και η άμεση μεταγλώττιση και εκτέλεση των προγραμμάτων. Το σχήμα των πλακιδίων σε μορφή πάζλ, ο χρωματικός διαχωρισμός τους και η ευκολία στη σύνταξη, με κύριο χαρακτηριστικό το γεγονός ότι δεν ήταν δυνατόν να γίνουν συντακτικά λάθη, (δίχως ωστόσο να αποκλείονται τα λογικά) επέτρεψαν στους μαθητές να τοποθετήσουν ταχύτατα τις εντολές στη σωστή σειρά. Ο χρόνος που διέθεσαν ήταν πιο παραγωγικός όσον αφορά στην επικέντρωση της προσοχής τους στη μαθησιακή διαδικασία σε σχέση με ένα συμβατικό περιβάλλον, όπου θα υπήρχε σπατάλη χρόνου με προβλήματα σύνταξης και μεταγλώττισης. Έτσι, μπορούσαν να εστιάσουν περισσότερο στη μάθηση της διαδικαστικής γνώσης των διαφόρων δομών, παρά στη δηλωτική γνώση της σύνταξής τους. Ως αποτέλεσμα, οι μαθητές κατάφεραν να χρησιμοποιήσουν στα έργα που υλοποίησαν όλες τις προγραμματιστικές έννοιες που διδάχθησαν. Το κίνητρο των μαθητών για επιτυχή ολοκλήρωση των παραδειγμάτων έδειξε σημαντικά ενισχυμένο, όταν χρησιμοποιήθηκε το ΑΙΑ, όπως επίσης και η μεταξύ τους συνεργασία. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι μαθητές έδειξαν να επιζητούν όχι μόνο τη σωστή διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων, αλλά και την «εξερεύνηση» του περιβάλλοντος, δοκιμάζοντας ακόμα και να τροποποιήσουν τα παραδείγματα, στο πλαίσιο του πειραματισμού τους με το ΑΙΑ. Το κλίμα που επικράτησε στην τάξη ήταν κατάλληλο για ενεργή και συνεργατική μάθηση.

Αναφορές

Dewey, J. (1938). Experience and Education. Νέα Υόρκη: Collier Books.

Griffin, C. (1987). Adult Education and Social Policy. Λονδίνο: Croom Helm.

Rogers, A. (2002).Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Rogers, A. (1996). Teaching Adults. Φιλαδέλφεια: Open University Press.

Αρχοντάκη, Ζ. & Φιλίππου, Δ. (2003). 205 Βιωµατικές ασκήσεις για εµψύχωση ομάδων, ψυχοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας, εκπαίδευσης. Αθήνα: Καστανιώτη.

Βαλάκας, Ι. (2006). Εκπαιδευτικά Μέσα και Εκπαιδευτικός Χώρος, Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών. Τόμος ΙΙI, Αθήνα: ΕΚΕΠΙΣ.

Μπουραντάς Ε. (2015). Εισαγωγή στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Αθήνα: Μπένου Ναούμ Χ. (1994). Εισαγωγή στη Χρηματοοικονομική Λογιστική. Αθήνα: Μαυρομάτης

Πολέμη – Τοδούλου Μ. (2005). Η αξιοποίηση της ομάδας στην εκπαίδευση Ενηλίκων. ΕΑΠ, Πάτρα

 

Τσικολάτας Α. (2015) Μικροδιδασκαλία – Σπόνδυλος. Αθήνα

Ερευνητικό Πρόγραμμα: Υποστήριξη Ανάπτυξης Δεξιοτήτων και Πιστοποίησης Ανθρώπινου Δυναμικού Δια Βίου Μάθησης. «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Ενηλικών».

ΑΝΑΠΤΥΞΗ & ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Επιμορφούμενος: Τσικολάτας Αλέξανδρος

Αθήνα, Ιούνιος 2015

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Στην εργασία αυτή καλείστε να σχεδιάσετε μια 20λεπτη Μικροδιδασκαλία, η οποία υλοποιείται σε οργανισμό εκπαίδευσης ενηλίκων. Η Μικροδιδασκαλία αυτή ασφαλώς εντάσσεται  σε μια ευρύτερη Διδακτική Ενότητα (ορισμένων ωρών), η οποία με τη σειρά της εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων με συγκεκριμένη συνολική διάρκεια.

Παρακαλούμε, απαντήσετε πρώτα στις παρακάτω ερωτήσεις, που δίνουν πληροφορίες για το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται η Μικροδιδασκαλία σας.

  1. Τύπος οργανισμού στον οποίο υλοποιείται η Διδακτική Ενότητα, τίτλος προγράμματος και συνολική του διάρκεια σε διδακτικές ώρες.

Η Μικροδιδασκαλία λαμβάνει χώρα στην «Ελληνική Εταιρεία Διοίκησης Επιχειρήσεων» (ε.ε.δ.ε) υπεύθυνη για τη διοργάνωση προγραμμάτων, όπου κάποια από αυτά είναι τα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης.

Ο τίτλος του προγράμματος είναι «Ενδοεπιχειρησιακή Ανάπτυξη Στελεχών» και σκοπεύει στην ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος συνεργασίας και επίλυσης προβλημάτων ή διεκπεραίωσης εργασιών.

Η συνολική διάρκεια του προγράμματος είναι 25 διδακτικές ώρες (45΄).

  • Σε ποιους απευθύνεται αυτό το πρόγραμμα; (συνοπτική περιγραφή των χαρακτηριστικών του πληθυσμού – στόχου).

Το πρόγραμμα απευθύνεται στα στελέχη συγκεκριμένης κάθε φορά εταιρείας ή επιχείρησης. Η επιχείρηση πρέπει να απασχολεί από 5 και πλέον άτομα. Η επιχείρηση μπορεί να ανήκει σε οποιαδήποτε κλάση παραγωγής (πρωτογενή, δευτερογενή, τριτογενή). Το υπαλληλικό προσωπικό μπορεί να ανήκει στο ίδιο ή σε διαφορετικά τμήματα. Να είναι υψηλόβαθμοι και μη ή οποιασδήποτε μορφωτικής κατάστασης, φύλου, ηλικίας ή άλλων δημογραφικών χαρακτηριστικών.

  • Ποιος είναι ο τίτλος της δικής σας Διδακτικής Ενότητας μέσα σε αυτό το πρόγραμμα και πόσες ώρες διαρκεί συνολικά;

Ο τίτλος της επιλεγόμενης ενότητας είναι «Teamwork» (ομαδική συνεργασία) και έχει διάρκεια 3 ώρες και πραγματοποιείται την ίδια μέρα.

  • Ποιες πληροφορίες θα αξιοποιήσετε και πώς θα τις επεξεργαστείτε προκειμένου να σχεδιάσετε το περιεχόμενο αυτής της Διδακτικής Ενότητας;  Με ποιους θα συνεργαστείτε για αυτό το σκοπό; (100-200 λέξεις)

Πριν την συνάντηση, θα γίνει έρευνα μέσω των βιογραφικών των υποψηφίων για να διαπιστωθεί το επιμορφωτικό υπόβαθρό τους και η παροντική θέση που κατέχουν στο τμήμα καθώς και σε ποια επιχείρηση ανήκουν.

Παράλληλα θα τους έχει αποσταλεί σε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ειδικά σχεδιασμένο ερωτηματολόγιο, όπου από τις απαντήσεις θα προκύπτει κατά πόσο έχουν την τάση σαν προσωπικότητες να συνεργάζονται προκειμένου να επιτευχθεί κάποιος στόχος και κατά πόσο είναι ατομικοί χαρακτήρες.

Τέλος θα διερευνηθεί ο βαθμός συνεργασίας ή που ήδη έχουν μεταξύ τους όσοι εργάζονται στην ίδια εταιρεία και για το σκοπό αυτό θα υπάρξει επικοινωνία με τον προϊστάμενό τους. Επίσης από την ίδια πηγή θα αναζητηθούν τα άτομα που δεν έχουν την τάση να συνεργάζονται ή οι δυικές ομάδες στις οποίες υπάρχει αδυναμία ικανοποιητικής συνεργασίας.

  • Ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της Διδακτικής Ενότητας (σε επίπεδο γνώσεων -δεξιοτήτων -στάσεων); (100-150 λέξεις)

Σε επίπεδο γνώσεων:

Οι επιμορφούμενοι θα είναι σε θέση να γνωρίζουν τις αρχές τις καλής συνεργασίας, των αιτιών ρήξης αυτής καθώς και τρόπους δημιουργίας καλού εργασιακού περιβάλλοντος και αντιμετώπισης των εργασιακών συγκρούσεων.

Σε επίπεδο δεξιοτήτων:

      Οι επιμορφούμενοι θα είναι σε θέση να αναπτύξουν ικανότητες για την ανάπτυξη υγιούς σχέσεων στον εργασιακό χώρο και στην αυτοβελτίωση.

Σε επίπεδο στάσεων:

Οι επιμορφούμενοι αναμένεται να αναπτύξουν μια πιο συνεργατική στάση μέσα στον εργασιακό χώρο. Προσδοκάται η ανάπτυξη της ευαισθησίας για τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου. Η ανάπτυξη της αυτογνωσίας, του αυτοσεβασμού και της εμπιστοσύνης στον εαυτό.

  • Ποια είναι τα βασικά θέματα (υποενότητες) αυτής της Διδακτικής Ενότητας;
Θέματα (υποενότητες)Διδακτικές ώρες (κατά προσέγγιση)
1. Εργατικό Δίκαιο5
2.Προφορική και Γραπτή Επικοινωνία2
3.Θέματα συμπεριφοράς προσωπικού2
4.Διαχείριση Συγκρούσεων3
5.Διοίκηση Ανθρώπινου Προσωπικού2
6.Teamworking3
7.Νέα Επιχειρηματική Δομή3

(μπορείτε να συνεχίσετε, εάν χρειάζεται)

  • Η 20λεπτη Μικροδιδασκαλία σας σε ποια από τις παραπάνω υποενότητες (της ερώτησης 6) εντάσσεται;

Η 20λεπτη Μικροδιδασκαλία εντάσσεται στην έκτη (6η) υποενότητα με τίτλο TeamWorking.

  • Περιγράψτε σύντομα το περιεχόμενο και τις εκπαιδευτικές τεχνικές που χαρακτηρίζουν τη διδακτική ώρα (45΄) που προηγείται της Μικροδιδασκαλίας σας εφόσον εκπαιδευτής/τρια σε αυτήν ήσασταν πάλι εσείς (στην περίπτωση που αυτή είναι η πρώτη ενότητα του προγράμματος δεν χρειάζεται να απαντήσετε).

Στην προηγούμενη ενότητα έγινε αναφορά στο τμήμα διοίκησης προσωπικού, αρμόδιο για την στελέχωση των τμημάτων μιας επιχείρησης. Αναφέρθηκαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που μελετά μια επιχείρηση προτού προβεί σε πρόσληψη. Έγινε παιχνίδι ρόλων και παρουσιάστηκαν βίντεο προσομοίωσης. 

  • Περιγράψτε σύντομα το περιεχόμενο και τις εκπαιδευτικές τεχνικές που ακολουθούν στα 25 λεπτά που έπονται της Μικροδιδασκαλίας σας, μέχρι να ολοκληρωθεί η 45λεπτη διδακτική ώρα στην οποία αυτή εντάσσεται.

Ακολουθεί συζήτηση για τους λόγους που δεν έφτασαν όλοι στο τέρμα της διαδικασίας ή που δεν πέτυχαν τους επιθυμητούς στόχους από τον εργοδότη. Γίνεται διάλογος μεταξύ των μελών της ομάδας με συντονιστή τον εκπαιδευτικό για τη διαδρομή που ακολουθήθηκε προκειμένου να ολοκληρωθεί το πρότζεκτ.  Ακολουθεί προετοιμασία για την επόμενη ενότητα.

Στη συνέχεια, απαντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις που αφορούν στον αναλυτικό σχεδιασμό της Μικροδιδασκαλίας, συμπληρώνοντας και τον πίνακα των υποενοτήτων που ακολουθεί.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΙΚΡΟΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Τίτλος  Μικροδιδασκαλίας: Teamworking

Εκπαιδευτικοί στόχοι Μικροδιδασκαλιας: Ανάπτυξη ομαδοσυνεργατικού πνεύματος

Γνώσεις: συνεργασία, καλό εργασιακό περιβάλλον

Δεξιότητες: διαχείριση συγκρούσεων, ανάπτυξη συνεργασίας

Στάσεις: συνεργασία, αυτογνωσία, σεβασμό

Θέματα (Υποενότητες) Μικροδιδασκαλίας 20΄

Θέματα (Υποενότητες)Διάρκεια κάθε θέματος (σε λεπτά)Εκπαιδευτικές Τεχνικές για κάθε θέμαΕκπαιδευτικά Μέσα για κάθε θέμα
1. αξία και οφέλη συνεργασίας – χωρισμός σε ομάδες2Καταιγισμός ιδεώνΜικρόφωνο
2. διατύπωση οδηγιών  2διάλεξηΛαπτοπ, προβολέας
3. γνωριμία υλικών-πόρων – 1 ερώτηση από κάθε ομάδα1Διάλεξη, διάλογοςΜακαρόνια, κλωστή, σελοτέιπ, ζαχαρωτό
4. εφαρμογή προτζεκτ  9Παιχνίδι ρόλων, καταιγισμός ιδεών, συζήτηση, διάλογοςΧρονόμετρο, μουσική, χαρτί, στυλό
5. συζήτηση – βίντεο  5συζήτησηΜέτρο, βραβείο, βίντεο
7.κλείσιμο – προετοιμασία για την επόμενη ενότητα  1συζήτησηΛάπτοπ, διαφάνεια

Σε αυτό το πρότζεκτ οι επιμορφούμενοι καλούνται να φτιάξουν με τα δομικά υλικά που τους δίνονται έναν πύργο. Η ομάδα με τον πιο ψηλό πύργο κερδίζει. Τους αναφέρεται ότι υπάρχει βραβείο το οποίο δεν τους γνωστοποιείται άμεσα. Τους δίνονται οι οδηγίες και η κάθε ομάδα έχει το δικαίωμα μιας ερώτησης για κατανόηση. Μετά την εκτέλεση του πρότζεκτ γίνεται συζήτηση αναφορικά με την διανομή των ρόλων μέσα στην ομάδα, την ποιότητα συνεργασίας, εάν προέκυψε ηγέτης, πως θα μπορούσε να γίνει καλύτερα, ποια τα αρνητικά της συνεργασίας.

  • Γιατί επιλέξατε τις συγκεκριμένες εκπαιδευτικές τεχνικές για κάθε θέμα;
Εκπαιδευτικές Τεχνικές για κάθε θέμα
Καταιγισμός ιδεών
διάλεξη
Διάλεξη, διάλογος
Παιχνίδι ρόλων, καταιγισμός ιδεών, συζήτηση, διάλογος
συζήτηση
συζήτηση

 Ένας στόχος της επιλογής των συγκεκριμένων τεχνικών ήταν οι εκπαιδευόμενοι να εμπλακούν σε μια ενεργητική-συμμετοχική δραστηριότητα χωρίς όμως να νιώσουν «άβολα» ή αρνητικά προς τη διαδικασία. Οι ενεργητικές μέθοδοι στηρίζονται γενικά στην αρχή ότι συγκρατεί κανείς καλύτερα αυτό που μαθαίνει, συνδυάζοντας την πράξη με το λόγο (Courau S., 2000). Ένας άλλος στόχος ήταν ο κάθε εκπαιδευόμενος να αυτοπροσδιοριστεί σε σχέση με τα μέλη της ομάδας. Σε μια διαδικασία αυτοπροσδιορισμού, το άτομο έχει την τάση να θεωρεί τον εαυτό του ως ένα στοιχείο διαφοροποίησης και ως ένα κέντρο ομοιότητας (Blanchet A. και Trognon, 2002). Ένας τρίτος στόχος είναι, οι εκπαιδευόμενοι να μην αποπροσανατολιστούν στο νέο και άγνωστο περιβάλλον για να θεμελιωθεί ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στην ομάδα. Τα άτομα όταν βρεθούν σε νέο περιβάλλον, δείχνουν γενικά την τάση να οριοθετούν το χώρο σε περιοχές του γνωστού και δεκτού και σε περιοχές του άγνωστου και απορριπτέου. (Salzberger-Wittenberg I., Henry G., Osborne E., 1996).

Από την αρχή λοιπόν, οι εκπαιδευόμενοι αντιμετωπίστηκαν ως μέλη μιας ομάδας που αλληλεπιδρούν. Σύμφωνα με τον Jaques D. (2001), η μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της ομάδας, συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση της ομαδικής εργασίας. Η ανάλυση της αλληλεπίδρασης στηρίζεται στην αρχή ότι όλα όσα λέγονται ή συμβαίνουν στην ομάδα, συμπεριλαμβανομένων και των μη λεκτικών στοιχείων, υποκινούν την ομάδα να ασχοληθεί αρχικά με τις δομικές συνιστώσες της αλληλεπίδρασης και στη συνέχεια να εμπλακεί περισσότερο στη συναισθηματική πτυχή της διεργασίας. Οι εκπαιδευόμενοι πολύ συχνά διστάζουν να εμπλακούν σε μια συμμετοχική τεχνική, η οποία απαιτεί ανταλλαγή απόψεων και συναισθημάτων (Βαϊκούση Δ., κά, 1990). Τα μέλη μπορούν να υποβοηθηθούν σε πιο αυθεντική έκφραση του εαυτού μέσω μη λεκτικών σχημάτων. Εξάλλου, η ομαδική διεργασία ορίζεται τόσο από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της ομάδας όσο και από τις ατομικές αντιδράσεις των μελών, στο τρέχον θέμα της ομάδας (Walter D., 2001).

  • Γιατί επιλέξατε τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά μέσα για κάθε θέμα;
Εκπαιδευτικά Μέσα για κάθε θέμα
Μικρόφωνο
Λαπτοπ, προβολέας
Μακαρόνια, κλωστή, σελοτέιπ, ζαχαρωτό
Χρονόμετρο, μουσική, χαρτί, στυλό
Μέτρο, βραβείο, βίντεο
Λάπτοπ, διαφάνεια

Προτείνεται γενικά ο εκπαιδευτής ενηλίκων να χρησιμοποιεί όσο γίνεται πιο μεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών μέσων (Jarvis P., 2004). 

Το μικρόφωνο αξιοποιήθηκε προκειμένου να γίνεται αντιληπτός από όλους. Το λάπτοπ και ο προβολέας ως οπτικό ενισχυτικό των λεγομένων του.

Τα μακαρόνια, η κλωστή και το σελοτέιπ αποτελούν τα δομικά υλικά του προτζεκτ ή αλλιώς τους πόρους που έχει στην διάθεσή της κάθε επιχείρηση. Το ζαχαρωτό αποτελεί την τελευταία προσθήκη κάθε πρότζεκτ που πολλές φορές μπορεί να αποτελέσει λόγο για ανασχεδιασμό.

Το χρονόμετρο θα φαίνεται στον πίνακα μέσω προβολέα προκειμένου να γίνεται σωστή διαχείριση χρόνου από τα μέλη, ένα φαινόμενο που είναι κρίσιμο για τις επιχειρήσεις αλλά και συχνά οι εργαζόμενοι έχουν την τάση να μη το τηρούν. Η μουσική θα μεταφέρει τους επιμορφούμενους σε ένα διαφορετικό περιβάλλον, που μπορεί να αρέσει αλλά και όχι. Με χαρτί και στυλό θα σημειώνει ο εκπαιδευτικός τις παρατηρήσεις του.

Το μέτρο αποτελεί την κοινή μονάδα μέτρησης μήκους. Εδώ θα αξιοποιηθεί για την αξιολόγηση του πρότζεκτ. Το βραβείο αποτελεί την αμοιβή ως μιας θετική έκβαση μιας επιθυμητής συμπεριφοράς από κάποια επιχείρηση. Θα ακολουθήσει βίντεο όπου θα παρουσιάζεται το ίδιο εγχείρημα και από διαφορετικές ομάδες.

Τέλος με κάποια διαφάνεια και το λάπτοπ θα γίνει το κλείσιμο αυτής της ενότητας και η προετοιμασία για την επόμενη.

 

Τσικολάτας Α. (2014) Μικροδιδασκαλία στη Συμβουλευτική Γονέων. Αθήνα

Εκπαίδευση Εκπαιδευτών για τα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης

Υπεύθυνος: Καρέλης Δημήτριος

Επιμορφούμενος: Τσικολάτας Αλέξανδρος

Αθήνα, Μάρτιος 2014

Πίνακας περιεχομένων

Περιγραφή διδακτικής ενότητας 25 διδακτικών ωρών. 3

Αναλυτικός σχεδιασμός της Μικροδιδασκαλίας. 4

Η εξέλιξη της δραστηριότητας κατά φάση. 5

1η φάση της δραστηριότητας: 5

2η φάση της δραστηριότητας: 7

3η φάση της δραστηριότητας: 7

4η φάση της δραστηριότητας: 8

5η φάση της δραστηριότητας: 8

Γιατί επελέγησαν οι συγκεκριμένες εκπαιδευτικές τεχνικές σε κάθε φάση; 8

Γιατί επελέγησαν τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά μέσα σε κάθε φάση; 10

Συμπεράσματα. 10

Περιγραφή διδακτικής ενότητας 25 διδακτικών ωρών

Ο τίτλος του προγράμματος είναι «Συμβουλευτική Γονέων» και η συνολική διάρκεια του προγράμματος είναι 25 διδακτικές ώρες. Το Πρόγραμμα απευθύνεται σε ενήλικες που είναι υποψήφιοι γονείς και σε γονείς που τα τέκνα τους έχουν ηλικία μέχρι 20 ετών. Οι γονείς αυτοί μπορεί να είναι οποιασδήποτε εθνικής προέλευσης, ηλικίας και μόρφωσης.

Οι στόχοι αυτής της Διδακτικής Ενότητας είναι:

α. Στο επίπεδο των γνώσεων:

Η πληροφόρηση των εκπαιδευομένων γονέων για τα στάδια εξέλιξης της οικογένειας (το νέο άτομο φεύγει από το σπίτι, το νέο ζευγάρι, οικογένεια με παιδιά, οικογένεια με εφήβους,  τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι, η οικογένεια σε ώριμη ηλικία). Οι διαδικασίες μετάβασης από το ένα στάδιο ανάπτυξης στο επόμενο.  Η εκμάθηση εναλλακτικών τρόπων και μεθόδων για την αντιμετώπιση κρίσεων, την ανάπτυξη των ενδο-οικογενειακών σχέσεων και την επίλυση προβλημάτων.

β.  Στο επίπεδο των δεξιοτήτων:

Η ανάπτυξη των κοινωνικών διαπροσωπικών ικανοτήτων στην ανάπτυξη των ενδο-οικογενειακών σχέσεων και στην αντιμετώπιση των ενδο-οικογενειακών δυσκολιών.

γ.  Στο επίπεδο των στάσεων:

Η ενθάρρυνση να μπορεί το κάθε μέλος να αντιμετωπίζει όλα τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας με  ενδιαφέρον, με φροντίδα, με αμεσότητα. Η ανάπτυξη της ευαισθησίας για τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου. Η ανάπτυξη της αυτογνωσίας, του αυτοσεβασμού και της εμπιστοσύνης στον εαυτό.

Η προτεινόμενη μικροδιδασκαλία έχει χρονική διάρκεια 20 λεπτών και εντάσσεται σε υποενότητα του προγράμματος με τον τίτλο: Η εικόνα του «καλού» γονιού και του «καλού» παιδιού.

Αναλυτικός σχεδιασμός της Μικροδιδασκαλίας

α.      Ο τίτλος  της 20λεπτης Μικροδιδασκαλίας είναι:  Η εικόνα του «καλού» γονιού

β.      Οι εκπαιδευτικοί στόχοι της Μικροδιδασκαλίας είναι:

Στο επίπεδο των γνώσεων:  Οι  εκπαιδευόμενοι να γνωρίσουν ποια είναι η εικόνα του καλού γονιού σύμφωνα με την άποψη των υπολοίπων μελών της ομάδας

Στο επίπεδο των δεξιοτήτων: Οι  εκπαιδευόμενοι να υποβοηθηθούν και να ενθαρρυνθούν για να δηλώσουν στα άλλα μέλη της ομάδας στοιχεία του εαυτού τους (συγκεκριμένα να δηλώσουν την προσωπική τους θέση, στην κλίμακα της αυτοτοποθέτησης «καλού» και «κακού» γονιού)

Στο επίπεδο των στάσεων: Δίδεται η ευκαιρία στα μέλη της ομάδας, για στοχασμό της προσωπικής στάσης και για εσωτερική διεργασία για αλλαγή αυτής της στάσης ή για επιβεβαίωση αυτής της στάσης.

γ.      Η μικροδιασκαλία διακρίνεται στις παρακάτω πέντε υποενότητες (φάσεις):

ΘΕΜΑΤΑ (ΥΠΟΕΝΟΤΗΤΕΣ)ΔΙΑΡΚΕΙΑ  ΘΕΜΑΤΟΣ (σε λεπτά)ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ  ΤΕΧΝΙΚΕΣΕΠΟΠΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Καλός γονιός3παίξιμο ρόλων, καταιγισμός ιδεώνχαρτόνια και μαρκαδόροι
Κακός γονιός4παίξιμο ρόλων, καταιγισμός ιδεώνχαρτόνια και μαρκαδόροι
Αυτοτοποθέτηση4Μη λεκτική έκφραση στοιχείων του εαυτούχαρτόνια, μαρκαδόροι και κίνηση στο χώρο
Αιτιολόγηση αυτοτοποθέτησης4Συζήτηση σε ζευγάρια 
Παρατηρητές5Συζήτηση 

1η και 2η φάσεις: Η έκφραση της γενικής εικόνας για τον «καλό» γονιό, με διάρκεια 7 λεπτά. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται είναι: παίξιμο ρόλων, καταιγισμός ιδεών, έκφραση και καταγραφή απόψεων στην ομάδα. Τα απαιτούμενα μέσα είναι: χαρτόνια και μαρκαδόροι.

3η φάση: Αυτοτοποθέτηση: πόσο «καλός» γονιός θεωρώ ότι  είμαι σήμερα; με διάρκεια 4 λεπτά Οι τεχνικές που εφαρμόζονται είναι: Μη λεκτική έκφραση στοιχείων του εαυτού. Τα απαιτούμενα μέσα είναι: χαρτόνια, μαρκαδόροι και κίνηση στο χώρο

4η φάση : Αιτιολόγηση της αυτοτοποθέτησης, με διάρκεια 4 λεπτά. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται είναι: Συζήτηση σε ζευγάρια. Λεκτική έκφραση στοιχείων του εαυτού.

5η φάση: Παρατηρήσεις των δύο επιτροπών αξιολόγησης, με διάρκεια 5 λεπτά. Οι τεχνικές που εφαρμόζονται είναι: Συζήτηση και έκφραση των αποτελεσμάτων

 

Η εξέλιξη της δραστηριότητας κατά φάση

1η φάση της δραστηριότητας:

Ο συντονιστής μετράει πόσοι είναι οι παρόντες. Υπολογίζει ότι 16 άτομα θα είναι τα μέλη της κύριας ομάδας. Οι υπόλοιποι θα αποτελέσουν δύο επιτροπές αξιολόγησης: Την επιτροπή αξιολόγησης της λεκτικής επικοινωνίας και την επιτροπή αξιολόγησης της μη λεκτικής επικοινωνίας. Ζητάει λοιπόν τόσους εθελοντές ώστε να απομείνουν για την κύρια ομάδα 16 μέλη. Σχηματίζει με τους εθελοντές τις δύο επιτροπές αξιολόγησης. Στα μέλη των δύο επιτροπών αξιολόγησης δίνει τις παρακάτω οδηγίες: (οι οδηγίες δίδονται σε όλα τα μέλη όλων των ομάδων γραπτά)

Επιτροπή αξιολόγησης της μη λεκτικής επικοινωνίας:

«Θα παρακολουθείτε και θα καταγράφετε χωρίς να παρεμβαίνετε στη δραστηριότητα, όσα βλέπετε και όχι όσα ακούτε (δηλαδή θα μετέχετε σαν να έχετε τα αυτιά σας βουλωμένα).

Να είστε έτοιμοι στο τέλος της δραστηριότητας να απαντήσετε στα ερωτήματα :

1.   Κινητοποιήθηκαν όλα τα μέλη της ομάδας ή μήπως κάποια μέλη παρέμειναν αδρανή στη διάρκεια της δραστηριότητας ;

2.   Οι εκφράσεις του προσώπου, η κίνηση του σώματος και οι χειρονομίες των  μελών της ομάδας έδειχναν ότι μετέχουν από ευχαρίστηση ή μήπως έδειχναν ότι μετέχουν από υποχρέωση ;

3.  Κατά πόσον οι εκφράσεις του προσώπου, η κίνηση του σώματος και οι  χειρονομίες του συντονιστή υποβοηθούσαν τη διαδικασία;

Επιτροπή αξιολόγησης της λεκτικής επικοινωνίας  των μελών της ομάδας:

Θα παρακολουθείτε και θα καταγράφετε χωρίς να παρεμβαίνετε στη δραστηριότητα όλα όσα ακούτε και όχι όσα βλέπετε (δηλαδή θα μετέχετε σαν να έχετε τα μάτια σας κλειστά).

Να είστε έτοιμοι στο τέλος της δραστηριότητας να απαντήσετε στα ερωτήματα :

1.   Κατά πόσο οι ήχοι, οι φωνές και οι ομιλίες ταίριαζαν στη δραστηριότητα;

2.   Υπήρξαν παύσεις στη διάρκεια της δραστηριότητας;  Αν ναι, τότε οι παύσεις αυτές ήταν προϊόν αμηχανίας και αρνητικότητας ή ήταν ενταγμένες στη δραστηριότητα ;

3.  Κατά πόσον η φωνή του συντονιστή είχε χαρακτηριστικά (ένταση, ύψος, διάρκεια κλπ) που υποβοηθούσαν τη διαδικασία;

Τα μέλη της κύριας ομάδας αποκτούν ρόλους γονέα:

Ο συντονιστής εξηγεί στα μέλη της κύριας ομάδας ότι θα ακολουθήσει ένα παιχνίδι ρόλων. Μοιράζει σε όλα τα μέλη από μια ταινία με τις οδηγίες για το ρόλο τους.

Οδηγίες για τα μέλη της κύριας ομάδας:

Έχεις το ρόλο ενός γονιού δύο παιδιών. Ενός κοριτσιού 16 ετών και ενός αγοριού 14 ετών. Μας ενδιαφέρει περισσότερο να νιώσεις εσύ αυτόν τον ρόλο παρά να τον εκφράσεις προς τους άλλους.

Πριν από πέντε λεπτά λοιπόν, ο γιος και η κόρη σου έστησαν ξαφνικά ένα άγριο καυγά μεταξύ τους. Δεν πρόλαβες να αρθρώσεις λέξη. Από τις αγριοφωνάρες τους κατάλαβες μέσες-άκρες την αιτία του καυγά. Ένα μυστικό της κόρης σου, έφτασε στα αυτιά της παρέας της και κατηγορούσε ως υπεύθυνο αυτής της διαρροής τον αδελφό της. Αυτός όμως αρνιόταν πεισματικά την κατηγορία. Μετά τον καυγά, βρόντηξαν και οι δυο τις πόρτες των δωματίων τους και κλειδώθηκαν μέσα. Αυτή είναι η στιγμή που αποφασίζεις να δράσεις.

Σκέψου αυθόρμητα, με κινηματογραφικό τρόπο, ποιες θα είναι οι ενέργειές σου και ποια η έκβαση της όλης κατάστασης.

2η φάση της δραστηριότητας:

Η ομάδα ορίζει τις δύο ακραίες θέσεις της κλίμακας αυτοτοποθέτησης ως εξής:

Ο συντονιστής επιδεικνύει στην ομάδα δύο μεγάλα χαρτόνια.

Στην κορυφή του ενός χαρτονιού γράφει ως επικεφαλίδα τη φράση: «ο πιο καλός γονιός» και στην κορυφή του άλλου τη φράση «ο πιο κακός γονιός».

Τοποθετεί τα δυο χαρτόνια σε δύο αντίθετα σημεία της αίθουσας και  ζητάει από τα μέλη της ομάδας να κυκλοφορούν μεταξύ των χαρτονιών και να γράφουν σε αυτά λέξεις και εκφράσεις που ταιριάζουν στην επικεφαλίδα τους.

Όταν τελειώσουν όλοι οι εκπαιδευόμενοι, ο συντονιστής αναρτά τα χαρτόνια στα δύο αντίθετα σημεία της αίθουσας, που είναι τελικά τα δύο άκρα της κλίμακας αυτοτοποθέτησης.

3η φάση της δραστηριότητας:

Τα μέλη της ομάδας δηλώνουν τη θέση τους στην κλίμακα αυτοτοποθέτησης.

Ο συντονιστής ζητάει από τα μέλη της κύριας ομάδας:

α.  Να κυκλοφορήσουν μεταξύ των δύο χαρτονιών και να διαβάσουν όλες τις λέξεις και τις εκφράσεις που είναι γραμμένες. Ταυτόχρονα να θυμηθούν το επεισόδιο με τον καυγά του γιου και της κόρης τους που περιγράφεται στο ρόλο τους και κυρίως να  θυμηθούν τις δικές τους ενέργειες.

β.  Όταν ο συντονιστής θεωρήσει ότι η ομάδα είναι έτοιμη, ζητάει από τα μέλη της ομάδας να ακινητοποιηθούν σε εκείνο το σημείο της αίθουσας που ταιριάζει με το πόσο καλός ή κακός γονιός ήταν σύμφωνα με το ρόλο τους.

4η φάση της δραστηριότητας:

Τα μέλη της ομάδας συζητούν τη θέση τους στην κλίμακα αυτοτοποθέτησης. Ο συντονιστής ζητάει από τα μέλη να σχηματίσουν ζευγάρια. Το κάθε μέλος εξηγεί στο ταίρι του γιατί πήρε τη συγκεκριμένη θέση στην αίθουσα, δηλαδή τη θέση του στην κλίμακα αυτοτοποθέτησης.

5η φάση της δραστηριότητας:

Οι επιτροπές αξιολόγησης εκφράζουν τις παρατηρήσεις τους. Τα μέλη των δύο επιτροπών εκφράζουν όσα έχουν καταγράψει σχετικά με τα ερωτήματα που τους είχαν δοθεί.

Σημείωση: Αν οι προηγούμενες τέσσερις φάσεις καλύψουν τον προβλεπόμενο χρόνο των 20΄, τότε δεν θα ακουστούν οι παρατηρήσεις των δυο επιτροπών αξιολόγησης τώρα. Σε αυτήν την περίπτωση, οι παρατηρήσεις των δύο επιτροπών θα ακουστούν στην αρχή του χρόνου της επόμενης θεματικής ενότητας.

Γιατί επελέγησαν οι συγκεκριμένες εκπαιδευτικές τεχνικές σε κάθε φάση;

Ένας στόχος της επιλογής των συγκεκριμένων τεχνικών ήταν οι εκπαιδευόμενοι να εμπλακούν σε μια ενεργητική-συμμετοχική δραστηριότητα χωρίς όμως να νιώσουν «άβολα» ή αρνητικά προς τη διαδικασία. Οι ενεργητικές μέθοδοι στηρίζονται γενικά στην αρχή ότι συγκρατεί κανείς καλύτερα αυτό που μαθαίνει, συνδυάζοντας την πράξη με το λόγο (Courau S., 2000). Ένας άλλος στόχος ήταν ο κάθε εκπαιδευόμενος να αυτοπροσδιοριστεί σε σχέση με τα μέλη της ομάδας. Σε μια διαδικασία αυτοπροσδιορισμού, το άτομο έχει την τάση να θεωρεί τον εαυτό του ως ένα στοιχείο διαφοροποίησης και ως ένα κέντρο ομοιότητας (Blanchet A. και Trognon, 2002). Ένας τρίτος στόχος είναι, οι εκπαιδευόμενοι να μην αποπροσανατολιστούν στο νέο και άγνωστο περιβάλλον για να θεμελιωθεί ένα κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης στην ομάδα. Τα άτομα όταν βρεθούν σε νέο περιβάλλον, δείχνουν γενικά την τάση να οριοθετούν το χώρο σε περιοχές του γνωστού και δεκτού και σε περιοχές του άγνωστου και απορριπτέου. (Salzberger-Wittenberg I., Henry G., Osborne E., 1996).

Από την αρχή λοιπόν, οι εκπαιδευόμενοι αντιμετωπίστηκαν ως μέλη μιας ομάδας που αλληλεπιδρούν. Σύμφωνα με τον Jaques D. (2001), η μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της ομάδας, συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση της ομαδικής εργασίας. Η ανάλυση της αλληλεπίδρασης στηρίζεται στην αρχή ότι όλα όσα λέγονται ή συμβαίνουν στην ομάδα, συμπεριλαμβανομένων και των μη λεκτικών στοιχείων, υποκινούν την ομάδα να ασχοληθεί αρχικά με τις δομικές συνιστώσες της αλληλεπίδρασης και στη συνέχεια να εμπλακεί περισσότερο στη συναισθηματική πτυχή της διεργασίας. Παρόλα αυτά όμως, επειδή η ομάδα βρίσκεται μόνο στη δεύτερη συνάντησή της, τα μέλη της μπορεί να αντιστέκονται στη προσωπική  έκφραση. Είναι η περίοδος στριφογυρίσματος κατά τον Rogers C. (1999). Όταν μάλιστα η έκφραση αυτή είναι λεκτική, οι αντιδράσεις που εκφράζονται είναι συχνά διφορούμενες. Ο εαυτός που παρουσιάζεται στην ομάδα είναι πλαστός. Οι εκπαιδευόμενοι πολύ συχνά διστάζουν να εμπλακούν σε μια συμμετοχική τεχνική, η οποία απαιτεί ανταλλαγή απόψεων και συναισθημάτων (Βαϊκούση Δ., κά, 1990). Τα μέλη μπορούν να υποβοηθηθούν σε πιο αυθεντική έκφραση του εαυτού μέσω μη λεκτικών σχημάτων. Εξάλλου, η ομαδική διεργασία ορίζεται τόσο από τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της ομάδας όσο και από τις ατομικές αντιδράσεις των μελών, στο τρέχον θέμα της ομάδας (Walter D., 2001). Για αυτό και στην 1η φάση της δραστηριότητας, τα μέλη της ομάδας καλούνται να εμπλακούν στην τεχνική παιχνιδιού ρόλων με μη λεκτικό τρόπο. Με μη λεκτικό τρόπο επίσης (κίνηση) εκφράζουν στην 3η φάση της δραστηριότητας την προσωπική δήλωσή τους στην κλίμακα αυτοτοποθέτησης. Στην 1η φάση επίσης, τα μέλη καλούνται να εκφράσουν γραπτά με την τεχνική του καταιγισμού ιδεών τις απόψεις τους για τα χαρακτηριστικά του «καλού» και «κακού» γονιού. Και η τεχνική αυτή υποβοηθάει στην αυθεντικότερη έκφραση του εαυτού.

Στην 4η φάση, προτείνεται η τεχνική της συζήτησης σε ζευγάρια, στην οποία τα δυο ταίρια αποκαλύπτουν γιατί πήραν τη συγκεκριμένη θέση στην κλίμακα αυτοτοποθέτησης. Η συζήτηση αποκαλύπτει στοιχεία του βαθύτερου εαυτού, για αυτό και δεν επεκτείνεται σα χιονοστιβάδα σε περισσότερα μέλη.

Στην 5η φάση παρουσιάζεται το προϊόν δύο ομάδων εργασίας, δηλαδή των δύο επιτροπών αξιολόγησης. Τα μέλη των επιτροπών αυτών, άκουσαν, κατέγραψαν, αξιολόγησαν, συζήτησαν, εξέφρασαν το προϊόν της εργασίας τους και έδωσαν το υλικό αλλά και την ευκαιρία για συζήτηση στην ολομέλεια, αυξάνοντας τον βαθμό επικοινωνίας στην ομάδα.

Γιατί επελέγησαν τα συγκεκριμένα εκπαιδευτικά μέσα σε κάθε φάση;

Προτείνεται γενικά ο εκπαιδευτής ενηλίκων να χρησιμοποιεί όσο γίνεται πιο μεγάλη ποικιλία εκπαιδευτικών μέσων (Jarvis P., 2004).  Το συγκεκριμένο όμως  εκπαιδευτικό πρόγραμμα, επειδή αποσκοπεί στην προσωπική ανάπτυξη του κάθε εκπαιδευόμενου γονέα καλεί τον κάθε εκπαιδευόμενο να εστιαστεί στο δικό του πρόσωπο και στο πρόσωπο των υπόλοιπων μελών και όχι στα μέσα. Έτσι, τα μέσα που προτείνονται (χαρτιά – χαρτόνια – μαρκαδόροι) είναι πολύ απλά, για να μην είναι θελκτικά από μόνα τους και αποσπούν την προσοχή των εκπαιδευομένων. Επιπλέον με τα απλά αυτά μέσα, η όλη διαδικασία εξελίσσεται ελεύθερα και χωρίς διακοπές και επιπλοκές μια και είναι ανεξάρτητη από παροχές ηλεκτρισμού, από φωτισμό, από πιθανές μηχανικές βλάβες και όλα όσα μπορεί να συμβούν ξαφνικά.

Συμπεράσματα

Η μικροδιδασκαλία είναι μία τεχνική που δίνει την ευκαιρία σε αυτόν που την παρουσιάζει αλλά και σε αυτούς που την παρατηρούν, να αναπτύξουν τις διδακτικές τους ικανότητες σχετικά με το σχεδιασμό της κύριας διδασκαλίας (επιλογή τεχνικών, μέσων και στρατηγικών), με την επικοινωνία στην ομάδα εκπαιδευομένων (λεκτική και μη λεκτική), με την αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας (αυτοπαρατήρηση, κριτική, ανατροφοδότηση), με την προσωπική ανάπτυξη και έκφραση των μελών της ομάδας των εκπαιδευομένων (γνωστικό και συναισθηματικό μέρος). Ο εκπαιδευτής δηλαδή εμπλέκεται σε μια διεργασία μεταβολής κάποιων συμπεριφορών του στη διάρκεια της μικροδιδασκαλίας. Εξάλλου, σύμφωνα και με τον Vygotsky (όπως αναφέρει ο Ματσαγγούρας Η. στο «Στρατηγικές Διδασκαλίας», Αθήνα 2003), η οικειοποίηση της γνώσης δε γίνεται με μια διαδικασία άμεσης αφομοίωσης αλλά μέσα από μια διαλεκτική διαδικασία μετασχηματισμών που πραγματοποιεί το άτομο (εκπαιδευτής) καθώς επιχειρεί να εντάξει τα νέα στοιχεία μέσα στα προϋπάρχοντα ατομικά σχήματα.

Η διδακτική συμπεριφορά ενός εκπαιδευτή εξαρτάται τόσο από τα στοιχεία της προσωπικότητάς του, (νοημοσύνη, αξίες, πρότυπα ζωής), όσο και από τις γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και διαθέσεις που χρησιμοποιεί αυτός κατά τη διδασκαλία. Τα στοιχεία της προσωπικότητας δύσκολα μπορεί να επηρεαστούν άμεσα από κάποιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα εκπαιδευτών, ενώ οι γνώσεις, οι δεξιότητες, οι στάσεις και οι διαθέσεις επιδέχονται τροποποιήσεις. Επομένως, η εκπαιδευτική παρέμβαση με σκοπό τη βελτίωση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας του εκπαιδευτή, θα πρέπει να λάβει υπόψη της και όλα εκείνα τα στοιχεία που συνιστούν την προσωπικότητα του εκπαιδευτή και τα οποία αποτελούν πολύ συχνά σταθερά και ανελαστικά σημεία αναφοράς του.

ΕΣΠΑ Επιδοτούμενα Προγράμματα για υφιστάμενες επιχειρήσεις ή για δημιουργία νέων επιχειρήσεων

ΕΣΠΑ Επιδοτούμενα Προγράμματα για υφιστάμενες επιχειρήσεις ή για δημιουργία νέων επιχειρήσεων

Τι είναι αυτά τα προγράμματα ΕΣΠΑ που ακούω συνέχεια;

Το ΕΣΠΑ (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης) 2021-2027 αποτελεί το βασικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη της χώρας με τη συνδρομή σημαντικών πόρων που προέρχονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29 Ιουλίου 2021 και σύμφωνα με αυτό πρόκειται να διατεθούν για την χώρα μας πόροι συνολικού ύψους 26,2 δισ. ευρώ για τα επόμενα 7 έτη, από τα οποία τα 20,9 δισ. ευρώ αφορούν στην Ενωσιακή Στήριξη και ποσό 5,3 δισ. ευρώ αφορά στην Εθνική Συνεισφορά.

Η Ελλάδα είναι το πρώτο Κράτος-Μέλος της ΕΕ που προχώρησε σε επίσημη υποβολή και της εγκρίθηκε το «Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης 2021-2027» για τη νέα Προγραμματική Περίοδο.

Δεν έχω επιχείρηση και θέλω να ανοίξω μια αλλά δεν έχω τα χρήματα.

OKALITEROS.GR σου έχει τη λύση. Κλείσε ραντεβού μαζί μας και παρουσίασέ μας την ιδέα σου. Αμέσως θα σου προτείνουμε το πρόγραμμα που σου ταιριάζει και το ύψος του κεφαλαίου που μπορείς να πάρεις ως επιδότηση.

Έχω επιχείρηση και θέλω να την αναβαθμίσω ή να εκσυγχρονιστώ. Τι υπάρχει;

Υπάρχουν πολλά επιδοτούμενα προγράμματα που η αίτησή τους γίνεται μέσα απο το Πληροφοριακό Σύστημα Κρατικών Ενισχύσεων. Χρειάζονται εξειδικευμένες γνώσεις απο Πιστοποιημένους Οικονομολόγους και Συμβούλους Επιχειρήσεων για την ορθή σύνταξη της αίτησης, αποφυγή μελλοντικών ακυρωτικών και άλλων δυσμενών περιπτώσεων.

Πότε πληρώνω τον OKALITEROS.GR για τις υπηρεσίες του; 

Πληρώνεις μόνο όταν εγκριθεί η επιδότησή σου και τα χρήματα προέρχονται απο την επιδότηση. Δεν υπάρχουν κρυφές χρεώσεις. Αν υπάρξουν επιπλέον χρεώσεις θα είσαι ενήμερος απο πριν.

Ποια επιδοτούμενα προγράμματα αναλαμβάνει OKALITEROS.GR ;

Όλα! Συγκεκριμένα OKALITEROS.GR θα σε τοποθετήσει ανάλογα την επιχείρηση που έχεις ή θέλεις να δημιουργήσεις σε ένα απο τα ακόλουθα επιδοτούμενα προγράμματα:

  • ΕΣΠΑ 2021 – 2027: Επιδότηση υφιστάμενων επιχειρήσεων έως 400.000€
  • ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΣ ΝΟΜΟΣ: Επένδυση από 400.000€ και άνω
  • ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ: Αφορά υφιστάμενες μεταποιητικές επιχειρήσεις για επιδότηση αγοράς μηχανημάτων απο 250.000€ και άνω με την επιδότηση να φτάνει το 35% στην Δυτική Αθήνα και να διαφοροποιείται σε περιοχές της υπόλοιπης Ελλάδας
Θέλω να μάθω περισσότερα για τις επιδοτήσεις γιατί δεν είμαι σίγουρος τι θέλω να κάνω. Τι έχει να μου προτείνει OKALITEROS.GR ; 

Κλείσε ραντεβού για να παρακολουθήσεις ζωντανά ή εξ αποστάσεως το Σεμινάριό μας και μάθε τα πάντα για τις επιδοτήσεις και πάρε την απόφασή σου. Δεν υπάρχει καμία δέσμευση.

Τι είναι το ΕΣΠΑ 2021 – 2027; 

Αφορά την ψηφιακή (digital) αναβάθμιση των υφιστάμενων επιχειρήσεων. Επιδοτείσαι με 50-70% σε hardware (αγορά μηχανημάτων) ή software (κατασκευή eshop) εξοπλισμό. Υπάρχουν 3 κατηγορίες επιδότησης:

  1. 18.000€ – 30.000€ (deminimis)
  2. έως 600.000€
  3. άνω των 600.000€
ΟΚ με ενδιαφέρει, τι κάνω τώρα;

Συμπλήρωσε την φόρμα παρακάτω και άμεσα OKALITEROS.GR θα σε καλέσει ώστε να σε ενημερώσει για την εξέλιξη της αίτησής σου και ότι άλλο σε ενδιαφέρει