Τι είναι η Εικονική Πραγματικότητα VR Virtual Reality

Εικονική Πραγματικότητα | Oculus Quest 2 VR

Ελαφρύ, άνετο και αρκετά ισχυρό για να προσφέρει εντυπωσιακά λεπτομερείς εμπειρίες εικονικής πραγματικότητας, το Oculus Quest 2 είναι το καλύτερο VR που έχει κάνει μέχρι στιγμής η Oculus της Facebook και κατά την άποψή μου το καλύτερο που έχει υπάρξει μέχρι σήμερα.

Τι είναι η εικονική πραγματικότητα;

Περιεχόμενα [show]

Εικονική πραγματικότητα (αγγλικά: virtual reality ή VR) ονομάζεται η προσομοίωση ενός πραγματικού η φανταστικού περιβάλλοντος από έναν υπολογιστή.

Η τρέχουσα τεχνολογία VR χρησιμοποιεί την εικονική πραγματικότητα ή περιβάλλοντα πολλαπλών προβολών, μερικές φορές σε συνδυασμό με φυσικά περιβάλλοντα ή σκηνικά, για τη δημιουργία εικόνων, ήχων και άλλων αισθήσεων που προσομοιώνουν τη φυσική παρουσία ενός χρήστη σε ένα εικονικό ή φανταστικό περιβάλλον. Ένα άτομο που χρησιμοποιεί εξοπλισμό εικονικής πραγματικότητας είναι σε θέση να «κοιτάξει γύρω» τον τεχνητό κόσμο, να κινηθεί γύρω του και να αλληλεπιδράσει με εικονικά χαρακτηριστικά ή αντικείμενα. Το σετ μικροφώνου – ακουστικού είναι τοποθετημένο σε μια οθόνη που έχει τοποθετηθεί σε κεφαλή με μικρή οθόνη στο μπροστινό μέρος των ματιών, αλλά μπορεί να δημιουργηθεί με πολλές μεγάλες οθόνες.

Τα συστήματα VR που είναι γνωστό ότι μεταδίδουν κραδασμούς και άλλες αισθήσεις στον χρήστη μέσω ελεγκτή παιχνιδιών ή άλλων συσκευών και είναι γνωστά ως απτικά συστήματα (χειριστήρια). Αυτή η απτική πληροφορία είναι γενικά γνωστή ως ανατροφοδότηση δύναμης σε εφαρμογές ιατρικής, βιντεοπαιχνιδιών και στρατιωτικής εκπαίδευσης.

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Το Oculus Quest 2

Το vr είναι το μέλλον, τόσο για το gaming όσο και για το τσατ, τα meetings, τη θέαση ταινιών στο netflix ή την παρακολούθηση βίντεο στο youtube και άλλα πολλά. H εικονική πραγματικότητα είναι πλέον εδώ και είναι πιο προσιτή από ποτέ. Tο oculus quest 2 μπορεί να το παραγγείλει κάποιος από το εξωτερικό ή αν δεν είναι εξοικειωμένος με αυτή τη διαδικασία μπορεί να το παραγγείλει και από Ελλάδα λίγο πιο ακριβά αλλά θα έχει την ασφάλεια του after sale service κάποιας εταιρίας.

Η Oculus έχει αναβαθμίσει τον επεξεργαστή του vr από το Snapdragon 835 της Qualcomm στο Snapdragon 865 που προέρχεται από το Snapdragon XR2. Η οθόνη έχει αναβαθμιστεί πολύ. Το vr δείχνει τώρα μια εικόνα 1920 x 1832 pixel σε κάθε μάτι. Tο Quest 2 έχει ρυθμό ανανέωσης 90Hz.

Εκδόσεις VR με βάση τη χωρητικότητα

Aρχικά να αναφέρω ότι έρχεται σε μια τέλεια συσκευασία και τα αντικείμενα μέσα είναι πολύ καλά τοποθετημένα και με ασφάλεια. Υπάρχουν δύο βασικές εκδόσεις του vr, η μια να είναι στα 64gb και η επόμενη στα 256gb. Αν κάποιος δεν έχει σκοπό να κρατά δεκάδες παιχνίδια εγκατεστημένα στη συσκευή, η 64άρα έκδοση θα τον καλύψει απόλυτα. Εξάλλου είναι πολύ εύκολο να διαγράψεις ένα παιχνίδι ή εφαρμογή που δεν χρησιμοποιείς πια αλλά αν χρειαστεί να την εγκαταστήσεις πάλι, αυτό γίνεται εύκολα μέσα σε λίγα μόλις λεπτά όπως θα έκανες και στο κινητό.

Συσκευασία

Στη συσκευασία τώρα. Αυτή περιλαμβάνει τη συσκευή vr, τα δύο χειριστήρια, ένα διαχωριστή για αυτούς που φοράνε γυαλιά ώστε να μην ακουμπούν στους φακούς τους vr, προσωπικά φοράω πάντα τους φακούς επαφής για να έχω την απόλυτη εμπειρία αλλά ξέρω πως δεν είναι για όλους εφικτό. Επίσης περιλαμβάνεται ένα κουτάκι με καλώδιο φόρτισης usb c σε usb c, φορτιστής αγγλικού τύπου και οδηγίες. Εδώ να πούμε πως η φόρτιση μπορεί να γίνει και με φορτιστή κινητού τηλεφώνου αρκεί να έχει την απόληξη usb c.

Χειριστήρια

Τα χειριστήρια φαίνεται να έρχονται από το μέλλον, με ένα απίθανο σχήμα, διαθέτουν μοχλό, δύο κουμπιά και άλλο ένα μικρότερο, σκανδάλη και πλήκτρο στον αντίχειρα. Οι ίδιοι οι ελεγκτές κίνησης έχουν δει μερικές μικρές βελτιώσεις. Είναι διαθέσιμα σε λευκό χρώμα, προσφέρουν περισσότερο χώρο για να ξεκουράσετε τον αντίχειρά σας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, καθιστώντας τους ευκολότερους να κρατήσουν για μεγαλύτερο gameplay. Καθένα έχει λαβή τύπου μπαστούνι, συμπεριλαμβανομένων σκανδάλης για τους δείκτες και τις λαβές σας, καθώς και κουμπί για τους αντίχειρές σας. Ένας ιμάντας εμποδίζει τους ελεγκτές να φύγουν από το χέρι σας, ενώ ένας πλαστικός δακτύλιος περιβάλλει τους αντίχειρές σας, στεγάζοντας τα σχεδόν αόρατα LED που επιτρέπουν στο vr να παρακολουθεί τις κινήσεις των χεριών σας.

Ηχεία

Τα ηχεία είναι ενσωματωμένα στα στηρίγματα του vr, προσφέροντας κατευθυντικό αριστερό και δεξιό στερεοφωνικό ήχο. Είναι αρκετά ευκρινείς και αρκετά δυνατοί για να ξεπεράσουν το θόρυβο και τα κατευθυντικά ηχητικά σχόλια των παιχνιδιών σας, διατηρώντας παράλληλα τα αυτιά σας ελεύθερα για να σας επιτρέψουν να αντιλαμβάνεστε το φυσικό σας περιβάλλον. 

Σημειώστε ότι εάν παίζετε σε ένα δωμάτιο με έναν φίλο, θα ακουστούν τα πάντα με τα ενσωματωμένα ηχεία, αλλά υπάρχει επίσης μια υποδοχή 3,5 mm εάν θέλετε να συνδέσετε τα ακουστικά σας για πριβέ καταστάσεις. Αν θέλετε ακόμα πιο συναρπαστικό ήχο (ή απλά δεν θέλετε να ενοχλήσετε τους συγκατοίκους σας), το Quest 2 διαθέτει μια εύχρηστη υποδοχή 3,5 mm για τη σύνδεση οποιωνδήποτε ακουστικών σας αρέσουν. Αλλά ο ενσωματωμένος ήχος του ακουστικού μοιάζει μαγικός και προσθέτει ακόμη περισσότερο στην γοητεία του pick-up-play. 

Μικρόφωνο

Ένα μικρόφωνο είναι επίσης ενσωματωμένο, και πάλι αρκετά καθαρό για επικοινωνία σε παιχνίδια για πολλούς παίκτες και για ορισμένες φωνητικές αναζητήσεις στα διάφορα στοιχεία διεπαφής χρήστη των εφαρμογών που το υποστηρίζουν. Η αναγνώριση ομιλίας είναι εκπληκτικά ακριβής επίσης.

Λουράκι

Το βασικό λουράκι κεφαλής είναι αρκετά καλό για το πρώτο καιρό αλλά όσο προχωρά ο καιρός και αποκτούμε εμπειρία με το vr σίγουρα θα χρειαστούμε κάτι πιο στιβαρό από λάστιχα γύρω από το κεφάλι και για αυτό το λόγο υπάρχουν στην αγορά πολλές επιλογές όπως το elite strap ή άλλα που ενσωματώνουν και ακουστικά ή μπαταρία. Το λουράκι ωστόσο ρυθμίζεται εύκολα για όλα τα μεγέθη και τύπους κεφαλής και μπορείς να νιώσεις ασφάλεια με αυτό. Ωστόσο μπορεί κάποιες φορές να νιώθεις ότι δεν ισομοιράζεται το βάρος της συσκευής στο κεφάλι και μετά από αρκετή ώρα gaming να νιώθεις ένα βάρος μπροστά.

Μπαταρία 

Το Quest 2 κάνει όλα αυτά ενώ προσφέρει την ίδια διάρκεια ζωής μπαταρίας 2-3 ωρών με το πρώτο Quest, ανάλογα με την εφαρμογή που χρησιμοποιείτε. Αυτό μπορεί να μην ακούγεται πολύ, αλλά οι συνεδρίες μεγαλύτερης διάρκειας είναι απίθανο να είναι άνετες. Το Oculus το κατάφερε χάρη στις σημαντικές βελτιώσεις στους αλγόριθμους παρακολούθησης, οι οποίοι επεκτείνονται και στα χειριστήρια, προσφέροντας τώρα διπλάσια διάρκεια ζωής της μπαταρίας (μιλάμε εβδομάδες συνεχούς παιχνιδιού) σε σύγκριση με τους προκατόχους τους.

VR

Το Oculus Quest 2 προσφέρει μια πιο αποκριτική εμπειρία συνολικά, χάρη στη βελτιωμένη μνήμη RAM και τις προδιαγραφές chip, καθώς και μια οθόνη υψηλότερης ανάλυσης που είναι 50% πιο ευκρινή από τον προκάτοχό του. 

Δες το βίντεο του unboxing και της πλοήγησης στο μενού, καθώς και το gameplay που δημιούργησα.

Η παρακολούθηση χεριών, η οποία ήρθε στην αρχική αναζήτηση μέσω ενημέρωσης υλικολογισμικού, αλλά είναι ενσωματωμένη στο Quest 2, είναι επίσης εντυπωσιακή, αν και σαφώς εξακολουθεί να είναι μια εργασία που βρίσκεται σε εξέλιξη κατά καιρούς.

Το VR διαθέτει δύο χειριστήρια (τώρα προσφέρει διπλή διάρκεια ζωής της μπαταρίας των προκατόχων τους) και προσφέρει εκατοντάδες παιχνίδια που πωλούνται ξεχωριστά ενώ μερικά είναι δωρεάν ή προσφέρεται η δοκιμαστική (demo) έκδοσή τους. Από first person παιχνίδια έως παιχνίδια παζλ, γυμναστικής και εφαρμογές διαλογισμού, υπάρχει κάτι για όλους, ακόμη και αν τα επίπεδα ποιότητας και η άνεση μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το τι παρακολουθείτε και παίζετε. 

Το Quest 2 προσφέρει επίσης μια κοινωνική εμπειρία. Παρόλο που μερικοί θα τρέμουν από την πρόσφατα εισαγόμενη απαίτηση λογαριασμού στο Facebook, το Oculus Quest 2 είναι υπέροχο όταν παίζετε με φίλους, είτε μέσω διαδικτυακών avatar, είτε στο ίδιο φυσικό δωμάτιο χάρη στην επιλογή στο Google Cast.

Ωστόσο, ενώ το Quest 2 είναι το πιο προσβάσιμο και πλούσιο VR μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να έχει θεματάκια από τα οποία πλήττεται η εικονική πραγματικότητα. Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να αντιμετωπίσετε έναν βαθμό αδιαθεσίας στην κίνηση, ναυτία, ανάλογα με τη στάση σας, κάτι που είναι αναπόφευκτο στα περισσότερα vr, ακόμη και σε αυτά που ισχυρίζονται ότι έχουν λύσει αυτά τα προβλήματα.

 

Επιπλέον, η καλή στενή εφαρμογή για να κάνει την οθόνη καθαρή μπορεί να είναι κλειστοφοβική και λίγο άβολη. Αυτά τα ζητήματα σε επίπεδο βάσης παραμένουν άλυτα. Στην επόμενη νέα γενιά υλικού, θα θέλαμε να δούμε μια ευρύτερη γκάμα ολοκαίνουργιου λογισμικού.

 

Αν όμως μπορείτε να ξεπεράσετε αυτά τα εμπόδια, που κατά τη γνώμη μου δεν είναι τόσο συχνά, δεν υπάρχει τίποτα σαν τη συγκίνηση που προσφέρει το VR καθώς οι δυνατότητες που προσφέρει είναι αδιανόητες. Παιχνίδια όπως το Robo Recall και το Beat Saber ακόμα εκπλήσσουν. Σε μια εποχή κοινωνικής απομόνωσης, η μετατροπή του YouTube VR σε προσωπική οθόνη IMAX είναι μια ευπρόσδεκτη απόσπαση της τρέλας του εξωτερικού (πραγματικού) κόσμου.

Τιμή και διαθεσιμότητα

Το Oculus Quest 2 διατίθεται σε δύο παραλλαγές: ένα μοντέλο με αποθηκευτικό χώρο 64 GB, με τιμή 299 £ / 299 $ / 479 AU $ και μια έκδοση 256 GB για 399 £ / 399 $ / 639 AUD. Σίγουρα δεν είναι φθηνό, αλλά δεδομένου ότι είναι μια περιορισμένη εμπειρία που δεν απαιτεί υπολογιστή, κονσόλα ή ακόμη και μια πρόσθετη οθόνη για να δουλέψει με αυτό, αντιπροσωπεύει μεγάλη αξία.

Σχεδιασμός

Το Oculus Quest 2 φοριέται στο κεφάλι, σαν μια μάσκα θαλάσσης. Εκεί που θα ήταν το τζάμι μιας μάσκας καταδύσεων, υπάρχει μια γεμισμένη κοιλότητα που στεγάζει ένα ζευγάρι φακών σαν γυαλιά που κάθονται μπροστά από μια οθόνη, δίνοντάς σας στερεοσκοπικά τρισδιάστατα γραφικά. Σε συνδυασμό με αισθητήρες κίνησης και επιταχυνσιόμετρα στο vr, μπορείτε να μετακινήσετε το κεφάλι σας και να δείτε τις κινήσεις που απεικονίζονται σε πραγματικό χρόνο στην ψηφιακή οθόνη μπροστά σας, σαν να κοιτάτε έξω και να κινείστε στον πραγματικό κόσμο. Εδώ θέλω να επιστήσω την προσοχή, αυτοί οι φακοί να μη στρέφονται στον ήλιο γιατί μπορούν να καταστραφούν ή να μη παίζουμε με γυαλιά γιατί μπορεί να γρατζουνιστούν οι φακοί. Σφίξτε το vr με το velcro (σκρατς), ελαφρώς ελαστικό ιμάντα υφάσματος.

Οι εσωτερικές βελτιώσεις μεταξύ του Quest 2 και του αρχικού ακουστικού Quest είναι σημαντικές. Σε σύγκριση με το αρχικό Quest, το Quest 2 προσφέρει 6GB μνήμης RAM σε σύγκριση με 4 GB και υπάρχει ένα πολύ πιο γρήγορο chipset Qualcomm Snapdragon XR2. Αυτό επιτρέπει μεγαλύτερη πιστότητα στις εμπειρίες που εμφανίζονται στο Quest 2, καθώς και για βελτιωμένες αναλύσεις και ρυθμούς ανανέωσης.

 

Τώρα μπορείτε επιπλέον να ρυθμίσετε την απόσταση των φακών μεταξύ τους σε τρεις προκαθορισμένες αποστάσεις, 58 mm, 63 mm και 68 mm. 

Η πρώτη εμπειρία με το Oculus Quest 2

Η εγκατάσταση ενός VR μπορεί να είναι μια επώδυνη υπόθεση, συνήθως υπάρχουν πολλά καλώδια για σύνδεση και εξωτερικοί αισθητήρες για να τα τακτοποιήσετε. Αλλά επειδή όλη η υπολογιστική παρακολούθηση και η κίνηση πραγματοποιούνται στο αυτόνομο ακουστικό Oculus Quest 2, η όλη δουλειά εδώ διαρκεί μόλις 5-10 λεπτά.

Θα ενεργοποιήσετε το vr μετά την πρώτη φόρτιση και θα σας δείξει μερικά βίντεο ασφαλείας, καθώς και ένα πολύ σύντομο εισαγωγικό βίντεο που σας παρουσιάζει τα χειριστήρια και πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ραβδί τους όπως το σύστημα point-and-trigger για πλοήγηση στο μενού. Στη συνέχεια, θα σας ζητηθεί να ρυθμίσετε αυτό που ονομάζεται «τοίχος Guardian», την πρώτη από τις πολλές «wow» στιγμές που προσφέρει το Oculus Quest.

 

Χρησιμοποιώντας τις εξωτερικές κάμερες του vr, θα εμφανιστεί μια οθόνη σε κλίμακα του γκρι του περιβάλλοντος χώρου σας στην οθόνη, σε πραγματικό χρόνο. Στη συνέχεια, θα χρησιμοποιήσετε τα χειριστήρια όπως ένα σπρέι για γκράφιτι, ζωγραφίζοντας στις άκρες του δωματίου σας για να δείξετε στο vr τον ασφαλή χώρο παιχνιδιού στον οποίο μπορείτε ελεύθερα να περπατήσετε χωρίς να χτυπήσετε, ας πούμε, την τηλεόραση ή τον καναπέ σας. Διατίθενται σταθερές ή καθιστικές ρυθμίσεις, αλλά αυτές οι εμπειρίες κλίμακας δωματίων αποδεικνύονται οι πιο συναρπαστικές. To Oculus προτείνει ελάχιστο χώρο 4τμ για τίτλους κλίμακας δωματίου, αλλά πιθανότατα μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και λίγο μικρότερο εάν είστε προσεκτικοί. Με τα όρια που έχουν καθοριστεί, το τείχος Guardian αποκαλύπτεται στη συνέχεια, ένα ψηφιακό τείχος που μοιάζει με πλέγμα που εμφανίζεται μόνο αν προσπαθείτε να περάσετε τα όριά του. Εδώ θα γνωρίσετε το όριο του ασφαλούς χώρου παιχνιδιού, και αν κολλήσετε το κεφάλι σας στον ψηφιακό τοίχο, θα δείτε ξανά το πραγματικό σας περιβάλλον. Είναι ένα έξυπνο χαρακτηριστικό ασφαλείας.

 

Η ρύθμιση Guardian, θα σας δείξει πώς να χρησιμοποιείτε τα χέρια σας για πλοήγηση στα μενού, αντί να χρησιμοποιείτε τα χειριστήρια. Αυτή είναι μια απίστευτη εμπειρία αφού μπορείς να δεις τα πραγματικά σου χέρια σε ψηφιακή μορφή να εκτελούν όλες τις κινήσεις που σκέφτεσαι. Αυτό παραμένει μια λειτουργία beta προς το παρόν, αλλά εξακολουθεί να είναι εκπληκτικό να βλέπεις τα περιγράμματα των χεριών σου να κινούνται μπροστά σου, όπως φαίνεται από τις κάμερες του Quest 2. Μικρές κινήσεις, όπως τσίμπημα αντίχειρα και δείκτη, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την επιλογή εντολών και κοιτάζοντας την παλάμη σας με τα δάχτυλα να αγγίζουν ανοίγει τα μενού. Ενώ ο αριθμός των παιχνιδιών που το χρησιμοποιεί παραμένει περιορισμένος, είναι ένα χαρακτηριστικό τόσο διαισθητικό που αναμφίβολα θα χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στο μέλλον.

Με το ξεκίνημα, βρίσκεστε στο σύστημα μενού Oculus, το οποίο κάθεται σαν ένα κινούμενο πλαίσιο πάνω από το προσαρμόσιμο περιβάλλον “Oculus Home”, σαν ένα εικονικό σαλόνι. 

Εδώ μπορείτε να περιηγηθείτε σε περιεχόμενο εφαρμογών, παιχνιδιών και βίντεο, να διαχειριστείτε τον αποθηκευτικό χώρο στα ακουστικά σας και να συνδεθείτε με φίλους μέσω του Facebook. Σημειώστε ότι ένας λογαριασμός στο Facebook είναι πλέον αναπόφευκτο μέρος της εμπειρίας του Oculus Quest, οπότε αν δεν προτιμάτε να είστε μέρος της αυτοκρατορίας συλλογής δεδομένων του Zuckerberg, θα πρέπει να ξανασκεφτείτε να πάρετε αυτό το vr γιατί δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς λογαριασμό στο facebook.

Το κείμενο είναι ευκρινές και ευανάγνωστο και η κίνηση είναι ομαλή και άνετη. Ενώ το οπτικό πεδίο σας περιορίζεται από τα γυαλιά, δεν χρειάζεται πολύς χρόνος για να συνηθίσετε στον εικονικό χώρο. 

 

Και ενώ το VR συχνά κατηγορείται ότι είναι για έναν παίκτη, το Oculus έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για να κάνει χρήση του Quest 2 πιο ομαδική υπόθεση. Όπως και το αρχικό Quest, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη λειτουργία κοινής χρήσης οθόνης του Google Chromecast στο μενού του Quest 2 για να επιτρέψετε σε κάποιον που δεν φοράει το vr να παρακολουθεί αυτό που κάνετε σε μια δεύτερη οθόνη, όπως ένα smartphone ή τηλεόραση. Ορισμένα παιχνίδια το ενθαρρύνουν πιο ενεργά, με έναν παίκτη να αναλαμβάνει έναν ρόλο στον πραγματικό κόσμο, ενώ ένας άλλος περιηγείται στον κόσμο VR.

Εφαρμογές για το Oculus Quest 2

Υπάρχουν ήδη εκατοντάδες παιχνίδια και εφαρμογές διαθέσιμα στο Oculus Quest 2. Το Oculus Quest 2 έχει πρόσβαση σε μερικά από τα καλύτερα παιχνίδια εικονικής πραγματικότητας που έχουν γίνει ποτέ. Είτε ζείτε τα όνειρά σας με το σούπερ κατασκοπευτικό όπλο στο Super Hot VR, καθοδηγώντας ένα ατρόμητο ποντίκι πολεμιστή γύρω από το Moss, είτε λύνοντας τα μυστήρια του The Room VR: A Dark Matter, υπάρχουν πολλές διαφορετικές εμπειρίες ακόμη.

Ωστόσο, το Quest 2 ξεπερνά τα παιχνίδια. Το VR μπορεί να είναι εκπαιδευτικό – υπάρχουν εφαρμογές που σας μιλούν για ιστορικές στιγμές, όπως μια συγκινητική ματιά στη ζωή της Άννας Φρανκ και μια που σας επιτρέπει να επισκεφθείτε τη ζώνη καταστροφής του Τσέρνομπιλ. Η εικονική πραγματικότητα μπορεί να θεωρηθεί ως πλατφόρμα «ενσυναίσθησης», επιτρέποντάς σας να ζήσετε όχι μόνο άλλους κόσμους, αλλά και άλλες ζωές και πολιτισμούς. Υπάρχουν εξαιρετικές εφαρμογές από το National Geographic και άλλους οργανισμούς που σας επιτρέπουν να επισκεφθείτε τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο για ένα σημείο εικονικού τουρισμού, ενώ ταυτόχρονα ανοίγετε τους πολύ πραγματικούς κινδύνους της κλιματικής αλλαγής. Με στούντιο γυμναστικής και σημεία διαλογισμού επίσης διαθέσιμα σε μορφή εφαρμογής, εάν μπορείτε να το επισκεφτείτε στον πραγματικό κόσμο, υπάρχει μια καλή πιθανότητα να αναπτυχθεί ή να υπάρχει ήδη μια εναλλακτική λύση VR.

 

Το Netflix, το Amazon Prime Video και το YouTube είναι επίσης διαθέσιμα για λήψη, προσφέροντας ψηφιακά σαλόνια για να παρακολουθείτε ταινίες. Το YouTube VR είναι το καλύτερο από τα τρία – όχι μόνο σας επιτρέπει να καθίσετε μέσα σε βίντεο 360 μοιρών και να έχετε πρόσβαση στον πλούτο του περιεχομένου που ανεβάζετε στο YouTube, αλλά σας δίνει τη δυνατότητα να τραβήξετε την τεράστια οθόνη του πιο κοντά στο καθιστικό σας, σαν να βρισκόσασταν στην προσωπική σας οθόνη IMAX.

Σύνδεση με τον υπολογιστή

Εάν έχετε έναν υπολογιστή με αξιοπρεπές προδιαγραφές, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το Oculus Quest 2 για να αξιοποιήσετε τις προσδεμένες εμπειρίες εικονικής πραγματικότητας που τροφοδοτούνται από τον υπολογιστή σας. Είναι απλώς θέμα σύνδεσης ενός καλωδίου USB 3.0 υψηλής ταχύτητας στο vr σας, ρύθμιση του Oculus και κατέβασμα των εφαρμογών που σας αρέσουν.

Αυτό αυξάνει δραματικά τον αριθμό των διαθέσιμων τίτλων στους παίκτες του Oculus Quest 2, αρκεί να διαθέτουν το υλικό του υπολογιστή για να τους τροφοδοτήσει. Επιπλέον, οι εμπειρίες που βασίζονται σε υπολογιστή, λόγω της πιθανής δύναμης GPU, μπορούν να είναι πιο λεπτομερείς και φιλόδοξες.

Επιπλέον αξεσουάρ

Νέο για το Oculus Quest είναι η εισαγωγή ενός αριθμού αξεσουάρ με άδεια από την Oculus, πέρα από τα χειριστήρια. Αυτά περιλαμβάνουν ένα νέο, δομημένο στήριγμα κεφαλής για περισσότερη άνεση, ένα στήριγμα κεφαλής με ενσωματωμένη μπαταρία για διπλό χρόνο παιχνιδιού, αξεσουάρ ήχου από τη Logitech και διαφορετικές εσωτερικές πλάκες προσώπου για διάφορα μεγέθη. 

Προς πώληση από το ηλεκτρονικό κατάστημα της VR Cover στα 29 $ (περίπου 25 £ / 42 $) περιλαμβάνει μια αντικαταστάσιμη διεπαφή προσώπου που περιλαμβάνει εξαερισμό για παθητική μείωση της θερμότητας από την οθόνη για μείωση της υγρασίας, καθώς και ένα ζευγάρι (παχύ και λεπτό από δερματίνη μαξιλάρι αφρού για το εσωτερικό του ακουστικού, το οποίο είναι πολύ πιο άνετο από το προεπιλεγμένο πρότυπο με το Quest 2. 

Με ένα προστατευτικό μύτης που αποτρέπει επίσης τη διαρροή φωτός στο vr και με θήκη μεταφοράς και κάλυμμα φακού, στο κιτ κάλυψης VR δείχνει ότι θα μπορούσαν να υπάρξουν πολλές υποσχέσεις στα αξεσουάρ που έγιναν για να κάνουν την εμπειρία Oculus Quest 2 VR άνετη για όλους χρήστες, και προτείνεται. 

Δωρεάν εφαρμογές

First Steps

Μπορεί να είναι δωρεάν, αλλά μην το διαγράψετε. Ίσως ένα από τα καλύτερα παιχνίδια που είναι διαθέσιμα στο Quest 2 είναι το δωρεάν δωμάτιο επίδειξης που έχετε με την κονσόλα.

Αυτό σας καθοδηγεί στα βασικά του VR και πώς να αλληλεπιδράτε με αντικείμενα, να ρίχνετε πράγματα και να εξοικειωθείτε με τα στοιχεία ελέγχου. Είναι δύσκολο να δηλώσετε πόσο διαισθητικό και διασκεδαστικό είναι αυτό το μικρό παιχνίδι. Όταν βρίσκεστε μέσα, βλέπετε ένα γραφείο που γεμίζει προοδευτικά με περισσότερα αντικείμενα, από λαμπερά μπλοκ μέχρι να σηκώσετε και να ρίξετε έως και πυραύλους με κορδόνι που θα εκραγούν και θα πετάξουν γύρω από το δωμάτιο. Θα μπορούσατε εύκολα να περάσετε ώρες δοκιμάζοντας αυτό το μικρό παιχνίδι και το καλύτερο μέρος είναι ότι είναι εντελώς δωρεάν και συνοδεύεται από τρία άλλα μίνι παιχνίδια που μπορείτε να παίξετε ενώ βρίσκεστε στο παιχνίδι, ένα το οποίο διαθέτει μια σειρά σκοποβολής και ένα άλλο που έχει ένα ρομπότ χορού.

Beat Saber Demo

Το απόλυτο παιχνίδι γυμναστικής σώματος και νου. Δες το gameplay και την παρουσίαση του full game στο video μου.

Superhot VR Demo

Το πρώτο παιχνίδι με όπλο που σου δίνει και την αίσθηση για ταξίδι στο χρόνο.

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας


Πως σου φάνηκε η παρουσίαση του vr; Ψήθηκες να το πάρεις; Αν έχεις ακόμη ερωτήσεις, με χαρά θα τις απαντήσω στα σχόλια παρακάτω.

Μηχανογραφική Λογιστική 1

Μηχανογραφημένη Λογιστική 1

Μισθοδοσία Προσωπικού

 

ΚΒΣ – ΚΦΑΣ

Περιεχόμενα [show]

1.   Εισαγωγή

Γενικές διατάξεις Κ.Β.Σ. Προεδρικό Διάταγμα 186/92 Φ.Ε.Κ.84 Α/26-5-92

Με τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. ορίζονται οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των επιτηδευματιών ,σχετικά με την τήρηση των βιβλίων και την έκδοση των στοιχείων για την εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων τους.

Ο επιτηδευματίας , τηρεί, εκδίδει, παρέχει, ζητά, λαμβάνει, υποβάλλει και διαφυλάσσει τα βιβλία, τα στοιχεία και τις καταστάσεις ,που ορίζονται κατά περίπτωση από τον Κ.Β.Σ.

 

Σημείωση: Το   ΚΕ.Π.Υ.Ο.       κατατάσσει , ανάλογα με τα τρία πρώτα ψηφία του Α.Φ.Μ., τους επιτηδευματίες στις παρακάτω κατηγορίες:

ΕΛΕΓΧΟΣ ΟΡΘΟΤΗΤΑΣ Α.Φ.Μ.

22 Χ 0=0
33 Χ 2=6
88 Χ 4=32
99 Χ 8=72
00 Χ16=0
55 Χ32=160
00 Χ64=    0
11 Χ128=128
00 Χ256 ΣΥΝΟΛΟ= 0 398

2.   Βιβλία & Στοιχεία

Στοιχείο: Το στοιχείο από την άποψη της φορολογικής λογιστικής αποτελεί το δικαιολογητικό μιας οικονομικής πράξης ή με άλλα λόγια τη ταυτότητα της οικονομικής πράξης. Με βάση αυτό πραγματοποιείται η λογιστική καταχώρηση της οικονομικής πράξης στα βιβλία που τηρεί η επιχείρηση.

Βιβλία : Κατά την έννοια που τους αποδίδει η φορολογική νομοθεσία (Κ.Β.Σ.)  αποτελούν κατάστιχα ειδικά γραμμογραφημένα κατά περίπτωση στα οποία καταχωρίζονται με συγκεκριμένο τρόπο οι οικονομικές πράξεις της επιχείρησης, όπως ορίζει ο Κ.Β.Σ..

3.   Διάκριση επιτηδευματιών

Οι επιτηδευματίες διακρίνονται ανάλογα με το αντικείμενο των εργασιών τους: α) σε εκείνους ,που πωλούν αγαθά.

β) σε εκείνους, που παρέχουν υπηρεσίες και

γ) σε εκείνους, που πωλούν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες, δηλαδή ασκούν μεικτή δραστηριότητα.

Αυτούσια αγαθά κατά το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο είναι τα «εμπορεύματα»,ενώ αγαθά μετά από επεξεργασία είναι τα «προϊόντα».

 

Άλλη σημαντική επίσης διάκριση μεταξύ των επιτηδευματιών από φορολογική άποψη είναι σε εκείνους που διενεργούν χονδρικές πωλήσεις και σε εκείνους που διενεργούν λιανικές πωλήσεις.

3.1  Χονδρική πώληση

Η προσφορά υπηρεσιών ή η πώληση εμπορευμάτων και προϊόντων, από επιτηδευματία σε επιτηδευματία για την άσκηση του επαγγέλματός του, θεωρείται χονδρική πώληση. Χονδρική πώληση επίσης είναι και η προσφορά υπηρεσιών ή η πώληση εμπορευμάτων και προϊόντων από επιτηδευματία στο Δημόσιο ή σε Νομικά Πρόσωπα  Δημοσίου Δικαίου, Σωματεία, Ιδρύματα, Ι.Ναούς, Ι.Μητροπόλεις κ.λ.π. νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαραχτήρα (πρόσωπα της παραγρ. 3 του άρθρου 2 του Κ.Β.Σ.).

3.2  Λιανική πώληση

Αντίθετα η προσφορά υπηρεσιών ή η πώληση εμπορευμάτων και προϊόντων από επιτηδευματία σε φυσικό πρόσωπο (καταναλωτή), που αγοράζει για να καλύψει τις προσωπικές του ανάγκες και τις ανάγκες της οικογένειάς του, θεωρείται λιανική  πώληση.

4.   Στοιχεία επιτηδευματιών (Παραστατικά)

Για να καλυφτούν όλες οι περιπτώσεις ο ΚΒΣ προβλέπει ένα πλήθος παραστατικών (των στοιχείων). Τα σπουδαιότερα είναι τα παρακάτω:

4.1  Δελτίο Αποστολής

Το παραστατικό αυτό συνοδεύει κάθε διακίνηση ειδών. Διακίνηση ειδών γίνεται όχι μόνο κατά την πώληση, αλλά και για άλλες αιτίες, όπως π.χ. για επεξεργασία, επιστροφή, δειγματισμό κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση διακίνησης απαιτείται η ύπαρξη Δελτίου Αποστολής.

Πρέπει να αναγράφεται ο προορισμός του π.χ. για το λογιστήριογια το μεταφορέαστέλεχος κλ.π , η ώρα έναρξης-παράδοσης της αποστολής (ως ώρα παράδοσης ή έναρξης της αποστολής λογίζεται η ώρα που τα αγαθά βγαίνουν από το κατάστημα, υποκατάστημα, αποθήκη κ.λ.π του αποστολέα.)   Στο δελτίο αποστολής πρέπει να αναγράφεται και ο σκοπός διακίνησης (για παράδειγμα για πώλησηγια αποθήκευσηγια επεξεργασία κ.λ.π.)

 

Όταν τα αγαθά που συνοδεύονται με δελτίο αποστολής προορίζονται για πώληση, τότε σε προθεσμία 30 ημερών από την έκδοση του δελτίου αποστολής, ο επιτηδευματίας πρέπει να εκδώσει τιμολόγιο

Σύμφωνα με τον ΚΒΣ το Δελτίο Αποστολής πρέπει να περιέχει οπωσδήποτε τις  ποσότητες των ειδών και προαιρετικά την αξία τους. Η διακίνηση ειδών χωρίς δελτίο αποστολής συνιστά σοβαρή παράβαση του ΚΒΣ.

Δείγμα Δ.ΑΠ.

4. 2 Τιμολόγιο Πώλησης

Το παραστατικό αυτό αποτελεί το αποδεικτικό στοιχείο της οικονομικής πράξης και συμπληρώνει την έκδοση ενός ή περισσότερων Δελτίων Αποστολής, που έχουν εκδοθεί προηγούμενα για πωλήσεις προς ένα συγκεκριμένο πελάτη, σε προθεσμία 30 ημερών

,από την ημερομηνία έκδοσης του δελτίου αποστολής . Το Τιμολόγιο περιλαμβάνει τις ποσότητες και τις αξίες των ειδών, αλλά δεν αποτελεί συνοδευτικό της μεταφοράς. Στο Τιμολόγιο θα πρέπει να αναγράφονται τα Δελτία Αποστολής που καλύπτει.

 

Σύμφωνα με τον ΚΒΣ το αντίστοιχο Τιμολόγιο Πώλησης που θα καλύπτει το (ή τα) Δελτίο Αποστολής, θα πρέπει να εκδοθεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από την ημερομηνία έκδοσης του πρώτου Δελτίου Αποστολής (σήμερα ένας μήνας).

Για παράδειγμα μια βιομηχανία κάνει τακτικές αποστολές των προϊόντων της στους αντιπροσώπους της. Προφανώς κάθε φορτίο θα συνοδεύεται με ένα Δελτίο Αποστολής. Επειδή οι αποστολές είναι συνεχόμενες, έχει συμφωνηθεί να εκδίδεται ένα συγκεντρωτικό Τιμολόγιο στο τέλος κάθε μήνα, που θα περιλαμβάνει το σύνολο των πωλήσεων του μήνα.

4.3   Τιμολόγιο – Δελτίο Αποστολής

Είναι το πιο συνηθισμένο παραστατικό πώλησης και συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του Δελτίου Αποστολής και του Τιμολογίου. Συνοδεύει μια ολοκληρωμένη πώληση αγαθών. Στο έντυπο του θα πρέπει να συμπληρωθούν αναλυτικά όλα τα πεδία του (περιγραφή ειδών, μονάδα μέτρησης, ποσότητα και αξία).

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η έκδοση ενός τιμολογίου (οποιουδήποτε είδους) γίνεται ανεξάρτητα με το αν η αξία του θα πληρωθεί αμέσως ή αργότερα από τον πελάτη. Αν η εξόφλησή του γίνει αμέσως, τότε το τιμολόγιο χαρακτηρίζεται “τοις μετρητοίς”, ενώ αν ο πελάτης οφείλει το αντίστοιχο ποσό, χαρακτηρίζεται “επί πιστώσει”.

Δείγμα Δ.ΑΠ.

4.4   Πιστωτικό Τιμολόγιο Πώλησης

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται όταν υπάρχει επιστροφή ειδών.

Για παράδειγμα ένα βιβλιοπωλείο επιστρέφει στον εκδοτικό οίκο ορισμένα βιβλία, γιατί διαπίστωσε ότι ορισμένες σελίδες τους ήταν λευκές (κακέκτυπα). Ο εκδοτικός  οίκος για να “ακυρώσει” την πώληση αυτών των βιβλίων εκδίδει ένα Πιστωτικό Τιμολόγιο.

 

 

 

Η αξία του Τιμολογίου αυτού (η αξία των αγαθών που επιστρέφονται) επιστρέφεται ή οφείλεται στον πελάτη, ανάλογα αν είναι μετρητοίς ή επί πιστώσει.

4.  5 Πιστωτικό Τιμολόγιο Έκπτωσης.

Το Πιστωτικό Τιμολόγιο Έκπτωσης είναι ανάλογο με το Πιστωτικό Τιμολόγιο Πώλησης, αλλά δε σχετίζεται με επιστροφή ειδών. Αφορά επιπλέον εκπτώσεις που παρέχονται σε πελάτες, επειδή π.χ. αγόρασαν ένα μεγάλο όγκο αγαθών μέσα σε ένα χρονικό διάστημα.

Για παράδειγμα ένας εκδοτικός οίκος για να επιβραβεύσει τους καλούς πελάτες του, αποφάσισε να κάνει μια επιπλέον έκπτωση 3% σε όσους από αυτούς είχαν αγορές πάνω από 15.000,00 €. Έτσι για ένα βιβλιοπωλείο, που είχε αγορές 18.000,00 €, εκδόθηκε ένα Πιστωτικό Τιμολόγιο Έκπτωσης αξίας 540,00 €

4.6  Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται όχι για την πώληση αγαθών αλλά για υπηρεσίες που προσφέρθηκαν σε κάποιον πελάτη επιτηδευματία.

Για παράδειγμα η εταιρία παραγωγής λογισμικού Hard-Soft ΕΠΕ δημιούργησε ένα εξειδικευμένο πακέτο κοστολόγησης προϊόντων για τη βιοτεχνία All-Plast ΑΕ αξίας 5.000,00 €. Για την εργασία αυτή εκδίδεται ένα Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών. Στο τιμολόγιο αυτό γράφεται αναλυτικά το είδος της παροχής και η αξία του, καθώς και  ο ΦΠΑ που αντιστοιχεί.

4.7   Πιστωτικό Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται, όταν υπάρχει κάποιος λόγος επιστροφής χρημάτων για κάποια παροχή υπηρεσίας, για την οποία έχει εκδοθεί ήδη ένα τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών. Η αξία του τιμολογίου αυτού επιστρέφεται ή οφείλεται στον πελάτη

4.8   Απόδειξη Λιανικής Πώλησης

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται, όταν γίνεται λιανική πώληση ειδών, δηλαδή πώληση σε κάποιον ιδιώτη.

Είναι ανάλογο με το Δελτίο Αποστολής – Τιμολόγιο με τη διαφορά ότι για αξία αγαθών κάτω ενός ποσού (σήμερα 30,00 €) δεν είναι απαραίτητο να αναγράφονται τα στοιχεία του πελάτη (Ονοματεπώνυμο και διεύθυνση). Για αξία αγαθών πάνω από αυτό το ποσό  ή αν το επιθυμεί ο πελάτης, τότε θα πρέπει να αναγραφούν τα στοιχεία του. Με την έκδοση μιας Απόδειξης Λιανικής Πώλησης θεωρείται ότι ο πελάτης εξοφλεί την αξία της αμέσως.

4.9  Απόδειξη επιστροφής

Είναι αντίστροφο παραστατικό της Απόδειξης Λιανικής Πώλησης και εκδίδεται, όταν γίνεται επιστροφή ειδών. Με την έκδοσή του επιστρέφονται και τα χρήματα.

4.10  Απόδειξη Παροχής Υπηρεσιών

Πρόκειται για παραστατικό αντίστοιχο του Τιμολογίου Παροχής Υπηρεσιών, με τη διαφορά ότι ο πελάτης είναι ιδιώτης.

 
 

4.11  Απόδειξη Λιανικής – Δελτίο αποστολής

Το παραστατικό αυτό συνδυάζει τις ιδιότητες των δύο αναφερόμενων συστατικών του. Εκδίδεται όταν μια λιανική πώληση συνοδεύεται με μεταφορά του αντικειμένου, συνήθως ογκώδους, που την εκτελεί κάποιος μεταφορέας.

4.12  Απόδειξη Παροχής – Δελτίο Αποστολής

Το παραστατικό αυτό αποτελεί συνδυασμό των δύο αναφερόμενων συστατικών του. Εκδίδεται όταν μια παροχή υπηρεσίας συνοδεύεται από κάποια μεταφορά υλικών πραγμάτων. Για παράδειγμα η κατασκευή κατά παραγγελία και η μεταφορά ενός επίπλου

4.13  Απόδειξη Λιανικής Πώλησης επί Πιστώσει.

Υπάρχουν ορισμένες ειδικές περιπτώσεις στις οποίες μια λιανική πώληση γίνεται επί πιστώσει. Για παράδειγμα ένα βιβλιοπωλείο έχει έναν καλό πελάτη ο οποίος αγοράζει 2-3 βιβλία την εβδομάδα αλλά επιθυμεί να τα εξοφλεί κάθε μήνα. Επειδή θεωρείται ότι η έκδοση μιας απόδειξης λιανικής πώλησης προκαλεί και την άμεση καταβολή της αξίας της από τον πελάτη εκδίδεται ένα διαφορετικό είδος παραστατικού που ονομάζεται

Απόδειξη Λιανικής Πώληση Επί Πιστώσει. Στην περίπτωση αυτή είναι αναγκαία η συμπλήρωση των στοιχείων του πελάτη.

4.14  Απόδειξη Αυτοπαράδοσης.

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται όταν κάποιο από τα αγαθά που πωλεί η επιχείρηση καταναλώνεται και από την ίδια την επιχείρηση. Για παράδειγμα, αν η επιχείρηση πωλεί μελάνια εκτυπωτών και χρησιμοποιεί αυτά τα μελάνια και για τις δικές της εκτυπώσεις.

4.15   Δελτίο Εσωτερικής διακίνησης.

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται και συνοδεύει τη μεταφορά υλικών, όταν αυτή γίνεται από ένα τμήμα της επιχείρησης σε άλλο. Για παράδειγμα η μεταφορά βιβλίων από την αποθήκη της εταιρίας στο κεντρικό της βιβλιοπωλείο ή η μεταφορά υλικών από μια αποθήκη της εταιρίας σε άλλη. Είναι προφανές ότι η μεταφορά αυτή δεν είναι πώληση και το αντίστοιχο δελτίο δεν αναγράφει την αξία των αγαθών.

4.16   Ειδικό Ακυρωτικό σημείωμα

Το Ειδικό Ακυρωτικό Σημείωμα χρησιμοποιείται για να ακυρώσει οποιοδήποτε άλλο από τα αναφερόμενα παραστατικά. Η έκδοσή του γίνεται μόνο όταν το λάθος ανακαλυφτεί, πριν το παραστατικό που θα ακυρωθεί απομακρυνθεί από την επιχείρηση. Σε κάθε άλλη περίπτωση απαγορεύεται η έκδοσή του και η “ακύρωση’ του παραστατικού γίνεται με την έκδοση του κατάλληλου πιστωτικού παραστατικού.

4.17   Δελτίο Ποσοτικής Παραλαβής

Το παραστατικό αυτό εκδίδεται όταν η επιχείρηση αγοράζει αγαθά, τα οποία προέρχονται από έναν ιδιώτη. Για παράδειγμα ένα βιβλιοπωλείο δέχεται προς πώληση ένα αριθμό βιβλίων που έχει εκδώσει ένα καθηγητής Λυκείου. Ο καθηγητής σαν ιδιώτης δεν έχει κανένα λογιστικό έγγραφο. Στην περίπτωση αυτή το βιβλιοπωλείο, για να δικαιολογήσει την ύπαρξη των βιβλίων, θα πρέπει να εκδώσει ένα Δελτίο Ποσοτικής Παραλαβής.

5.  Αξιόγραφα

5.1     Η επιταγή

Η επιταγή είναι ένα αξιόγραφο με το οποίο ο εκδότης της δίνει στον λήπτη το δικαίωμα να εισπράξει ένα συγκεκριμένο ποσό από την τράπεζα στην οποία τηρεί λογαριασμό όψεως (για επιχειρήσεις) ή τρεχούμενο (για φυσικά πρόσωπα). Η επιταγή εξυπηρετεί τις συναλλαγές όπως μετρητά.

 

Τυπικά στοιχεία επιταγής

Τα τυπικά στοιχεία μιας επιταγής είναι:

  1. Χρονολογία έκδοσης.

Η επιταγή έχει χρονολογία έκδοσης και όχι λήξης όπως πολλοί αναφέρουν σήμερα.

  • Απλή και καθαρή εντολή πληρωμής ενός ποσού

Λέγοντας “απλή και καθαρή εντολή” εννοούμε ότι δεν μπορεί να υπάρχει κάποιος όρος για να πληρωθεί η επιταγή

  • Το όνομα του πληρωτή

Δηλαδή την επωνυμία της τράπεζας ή χρηματοπιστωτικού οργανισμού όπως π.χ το ταμείο παρακαταθηκών και δανείων

  • Τον τόπο πληρωμής. Αν λείπει ο τόπος, ως τέτοιος θεωρείται ο τόπος έκδοσης
    • Την ονομασία “Επιταγή”
    • Τη χειρόγραφη υπογραφή του εκδότη. Αν ο εκδότης είναι επιχείρηση, μαζί με την υπογραφή του νόμιμου εκπροσώπου του πρέπει να υπάρχει και η σφραγίδα της εταιρείας.

Αν λείπει κάποιο από τα παραπάνω στοιχεία η επιταγή δε γίνεται δεκτή και πρέπει να επιστραφεί στον εκδότη της.

Σύμφωνα με την καθιερωμένη τραπεζική πρακτική στην Ελλάδα:

  • Η διαταγή του Εκδότη της επιταγής, διατυπώνεται με τη φράση “ΠΛΗΡΩΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΑΓΗ ΜΟΥ ΑΥΤΗ ΣΕ ΔΙΑΤΑΓΗ:”
  • Πληρωτής της επιταγής, είναι πάντα μια Τράπεζα (ή ένας οργανισμός που λειτουργεί σαν Πιστωτικό Ίδρυμα), η οποία δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, το λογότυπο της οποίας αναγράφεται στο έγγραφο της επιταγής.
  • Ο Δικαιούχος της επιταγής, σημειώνεται από τον Εκδότη της, σε προβλεπόμενο χώρο πάνω στο έγγραφο της επιταγής.
  • Ο τόπος πληρωμής της επιταγής, αντιστοιχεί στην έδρα του τραπεζικού καταστήματος (της Πληρώτριας Τράπεζας), στο οποίο τηρείται ο λογαριασμός του Εκδότη της επιταγής.
  • Ο τόπος έκδοσης της επιταγής, σημειώνεται από τον Εκδότη, σε προβλεπόμενο χώρο πάνω στο έγγραφο της επιταγής.
  • Η χρονολογία έκδοσης της επιταγής, σημειώνεται από τον Εκδότη, σε προβλεπόμενο χώρο πάνω στο έγγραφο της επιταγής.
  • Το ποσό της επιταγής, σημειώνεται από τον Εκδότη, αριθμητικώς και ολογράφως, σε προβλεπόμενους χώρους πάνω στο έγγραφο της επιταγής.
  • Το νόμισμα στο οποίο αναφέρεται το ποσό της επιταγής. Για το δεδομένο Αντικείμενο του “ανά χείρας” Εγχειριδίου τυποποίησης, νόμισμα είναι το “ΕΥΡΩ”.
  • Η υπογραφή του Εκδότη, τίθεται από τον ίδιο στον προβλεπόμενο χώρο της επιταγής. Αν ο εκδότης της επιταγής είναι Νομικό Πρόσωπο, μαζί με τις εξουσιοδοτημένες και καθορισμένες από το Καταστατικό της εταιρίας υπογραφές, τίθεται και η επίσημη σφραγίδα του (που περιέχει στοιχεία όπως ΑΦΜ, Διεύθυνση, τηλέφωνα κλπ).

Ο αριθμός του Λογαριασμού, που τηρείται στο όνομα του Εκδότη της επιταγής και υφίσταται στο κατάστημα της (Πληρώτριας) Τράπεζας, που αναγράφεται σ’ αυτή. Ο αριθμός αυτός είναι ένα βασικό στοιχείο για την επεξεργασία και λογιστική τακτοποίηση των παραλαμβανομένων επιταγών από τις Τράπεζες

Η επιταγή είναι πληρωτέα “άμα τη εμφανίσει. Επιταγή που εκδόθηκε και είναι πληρωτέα στην ίδια χώρα πρέπει να εμφανισθεί προς είσπραξη μέσα σε 8 ημέρες από την ημερομηνία έκδοσης που αναγράφει. Αν δεν προσκομισθεί μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, σε περίπτωση προβλήματος π.χ μη ύπαρξη του ποσού στο λογαριασμό του εκδότη εις βάρος του οποίου (λογ/σμου) σύρεται, ο κομιστής χάνει το δικαίωμα αναγωγής και ο εκδότης δικαιούται να την ανακαλέσει. Ο χρόνος εμφάνισης της επιταγής για την περίπτωση που η έκδοση της έχει γίνει σε χώρα της ίδιας Ηπείρου είναι 20 ημέρες, ενώ  αν είναι άλλης Ηπείρου 70 ημέρες.

5.1.1  Ακάλυπτη επιταγή

Ως ακάλυπτη χαρακτηρίζουμε την επιταγή εκείνη που σύρεται εις βάρος λογαριασμού, όψεως ή τρεχούμενου, ο οποίος δεν έχει επαρκές υπόλοιπο για να καλύψει το ποσό της επιταγής. Αν, για παράδειγμα, ένας εκδότης κόψει επιταγή για ποσό 1000€ και ο λογαριασμός του έχει 500€ τότε η επιταγή χαρακτηρίζεται ως ακάλυπτη και ο κομιστής, εφόσον την έχει παρουσιάσει για είσπραξη εντός των χρονικών ορίων που αναφέρθηκαν παραπάνω, έχει το δικαίωμα να τη σφραγίσει και να κινηθεί νομικά εις βάρος του εκδότη.

5.1.2  Δίγραμμη επιταγή

Δίγραμμη επιταγή ονομάζεται η επιταγή εκείνη που στο εμπρός μέρος της έχει δύο γραμμές παράλληλες σε κατεύθυνση διαγώνια ή κάθετη προς τα στοιχεία της, οι οποίες έχουν τεθεί από τον εκδότη ή από τον κομιστή.

Δείγμα Δίγραμμης Επιταγής

Η διγράμμιση είναι γενική και ειδική. Γενική όταν δεν έχει καμία λέξη ανάμεσα στις δύο γραμμές και ειδική αν ανάμεσα στις γραμμές αναφέρεται το όνομα ορισμένης τράπεζας. Η δίγραμμη επιταγή δεν μπορεί να μεταβιβαστεί με οπισθογράφηση, παρά μόνο από τον κομιστή ο οποίος αναφέρεται στην επιταγή, προς τον πληρωτή, δηλαδή την τράπεζα του εκδότη.

4.2   Τραπεζική επιταγή

Η τραπεζική επιταγή είναι επιταγή που εκδίδεται από την τράπεζα για λογαριασμό πελάτη.

Στην τραπεζική επιταγή εκδότης είναι μια τράπεζα, και την υπογράφει ο διευθυντής ή προϊστάμενος του καταστήματος στο οποίο εκδίδεται ή άλλος εντεταλμένος υπάλληλος. Τα χρήματα κατατίθενται στο ταμείο είτε σε μετρητά είτε από μεταφορά κεφαλαίου από λογαριασμό που τηρεί ο πελάτης, και εκδίδεται επιταγή με λογαριασμό χρέωσης έναν λογαριασμό της τράπεζας. Με αυτόν τον τρόπο δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει

 

ακάλυπτη επιταγή, και επιπλέον είναι ασφαλής η μεταφορά αφού δεν μπορεί να την εισπράξει κάποιος άλλος εκτός από το νόμιμο κομιστή της. Πολλές δημόσιες υπηρεσίες απαιτούν τραπεζική επιταγή για την είσπραξη ποσών πέρα από ένα όριο.  Για  την έκδοση της τραπεζικής επιταγής οι τράπεζες εισπράττουν προμήθεια το ύψος της οποίας καθορίζεται με ποσοστό με ένα ελάχιστο ποσό.

5.2.1 Τρόποι πληρωμής επιταγής

Μια επιταγή μπορεί να προσκομιστεί από τον κομιστή της σε ένα κατάστημα της τράπεζας του εκδότη και να πληρωθεί αλλά μπορεί επίσης να κατατεθεί στο λογαριασμό που τηρεί σε κάποια άλλη τράπεζα και μέσω συμψηφισμού επιταγών να πληρωθεί. Σε αυτή την περίπτωση τα χρήματα δεν πιστώνονται στον λογαριασμό του κομιστή αμέσως αλλά μετά από ορισμένες ημέρες. Κάθε μέρα οι τράπεζες μέσω  ηλεκτρονικού συστήματος αθροίζουν τα ποσά των επιταγών άλλων τραπεζών που έχουν καταθέσει σε αυτές οι πελάτες τους και τις καταχωρούν ώστε να γίνει ο συμψηφισμός. Αν π.χ η τράπεζα “Α” έχει επιταγές της τράπεζας “Β” ποσού 100.000€ και η “Β’ της “Α” επιταγές ποσού 70.000€ τότε η τράπεζα “Β” οφείλει τη διαφορά στην “Α” δηλαδή 30.000€ και  αφού οι επιταγές σταλούν στην τράπεζα που ανήκουν και ελεγχθούν για τη γνησιότητα τους κλπ η οφειλή εξοφλείται, οπότε και οι κομιστές των επιταγών πληρώνονται. Επίσης οι επιταγές μπορούν να δοθούν στις τράπεζες για χρηματοδότηση. Για τη χρηματοδότηση με ενέχυρο επιταγές θα αναφερθώ στα “χρηματοδοτικά”!

4.1     Συναλλαγματική

Η συναλλαγματική είναι ένα μέσο πίστωσης. Στο παρελθόν χρησιμοποιείτο ευρέως για την αγορά αγαθών με πίστωση (δόσεις).Με τη συναλλαγματική, ο πληρωτής, υποχρεώνεται με την υπογραφή του να πληρώσει ορισμένο ποσό σε συγκεκριμένη ημερομηνία και σε συγκεκριμένο τόπο υπέρ του λήπτη, δηλαδή του δικαιούχου της συναλλαγματικής. Η συναλλαγματική μπορεί να μεταβιβαστεί με οπισθογράφηση. Σε μια συναλλαγματική υπάρχουν τρία μέρη.

  • Εκδότης
  • Πληρωτής
  • Λήπτης

Ο εκδότης και ο λήπτης μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο ή και διαφορετικό.Τα τρία πρόσωπα που απαριθμούνται πιο πάνω ονομάζονται “αναγκαία” πρόσωπα για να είναι έγκυρη μια συναλλαγματική.Εκτός από τα αναγκαία υπάρχουν και τα μη αναγκαία που είναι τα παρακάτω.

  • Οπισθογράφοι,
  • Τριτεγγυητές
  • Παρεμβαίνοντες

Οι οπισθογράφοι είναι τα πρόσωπα που μεταβιβάζουν την απαίτηση που απορρέει από τη συναλλαγματική σε άλλο πρόσωπο, οπισθογραφώντας τη στο πίσω μέρος. Με αυτό τον τρόπο μπορεί ο λήπτης ή/και εκδότης να πληρώσει μια οφειλή του σε έναν άλλο, δίνοντας του την απαίτηση που απορρέει από τη συναλλαγματική

Ο τριτεγγυητής είναι το πρόσωπο που εγγυάται ότι ο πληρωτής θα πληρώσει την οφειλή του στον λήπτη της συναλλαγματικής. Σε αντίθετη περίπτωση, ο τριτεγγυητής ευθύνεται για ολόκληρο το ποσό και υποχρεούται να το καλύψει.

Τυπικά στοιχεία συναλλαγματικής

Τα στοιχεία που πρέπει να έχει μια συναλλαγματική για να είναι έγκυρη είναι τα ακόλουθα:

  • Η λέξη “συναλλαγματική” στο σώμα του εγγράφου
  • Η εντολή πληρωμής συγκεκριμένου ποσού. Η εντολή δεν πρέπει να περιέχει κανένα περιορισμό
  • Το όνομα του πληρωτή όπως αναγράφεται σε επίσημο έγγραφο (ταυτότητα ή διαβατήριο)
  • Ο χρόνος λήξης
    • “Εν όψει”
    • Μετά εν όψει
    • Μετά χρονολογία
    • Συγκεκριμένη ημέρα
  • Ο τόπος πληρωμής
  • Το όνομα του λήπτη.
  • Τόπος και χρόνος έκδοσης
  • Η υπογραφή του εκδότη. Όταν πρόκειται για νομικό πρόσωπο απαραίτητη είναι και η σφραγίδα

Οπισθογράφηση

Η συναλλαγματική μπορεί να μεταβιβαστεί με οπισθογράφηση, δηλαδή με υπογραφή του κατόχου στο πίσω μέρος του σώματος της .Για να είναι όμως νόμιμη μια οπισθογράφηση πρέπει να ισχύουν τα παρακάτω:

  • Η οπισθογράφηση δεν πρέπει να περιέχει κανέναν όρο, δηλαδή να είναι “Απλή και καθαρή”.
  • Η μερική οπισθογράφηση είναι άκυρη. Η οπισθογράφηση αφορά όλη τη συναλλαγματική και δεν μπορεί να μπει όρος ότι μεταβιβάζεται η συναλλαγματική ως του “Χ ποσού”

ΚΦΑΣ

Άρθρο 1
Υπόχρεοι απεικόνισης συναλλαγών

  1. Κάθε ημεδαπό πρόσωπο των παραγράφων 1 και 4 του άρθρου 2 και των
    παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 101 του νόμου 2238/1994, κοινοπραξία, κοινωνία
    ή νομική οντότητα που ασκεί δραστηριότητα στην ελληνική επικράτεια και
    αποβλέπει στην απόκτηση εισοδήματος από εμπορική ή βιομηχανική ή βιοτεχνική ή
    γεωργική επιχείρηση ή από ελευθέριο επάγγελμα ή από οποιαδήποτε άλλη
    επιχείρηση, καθώς και οι αστικές κερδοσκοπικές ή μη εταιρείες, έχει τις
    υποχρεώσεις του παρόντος νόμου σχετικά με την τήρηση βιβλίων, έκδοση
    στοιχείων και υποβολή δεδομένων για διασταύρωση.
  2. Τις υποχρεώσεις της προηγουμένης παραγράφου έχει και κάθε αλλοδαπό
    πρόσωπο ή νομική οντότητα που αποκτά πραγματική-φυσική επαγγελματική
    εγκατάσταση στην ελληνική επικράτεια ή ασκεί δραστηριότητα στην ελληνική
    επικράτεια αποβλέποντας στην απόκτηση εισοδήματος από εμπορική ή
    βιομηχανική ή βιοτεχνική ή γεωργική επιχείρηση ή από ελευθέριο επάγγελμα ή από
    οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση. Εξαιρετικά, τις υποχρεώσεις αυτές έχει και κάθε
    αλλοδαπό νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που δεν έχει εγκατάσταση στην
    ελληνική επικράτεια, εφόσον ανεγείρει ακίνητο κυριότητάς της εντός της ελληνικής
    επικράτειας ή πραγματοποιεί σε τέτοιο ακίνητο προσθήκες ή επεκτάσεις. Τα
    αναφερόμενα στο προηγούμενο εδάφιο δεν ισχύουν για τα πρόσωπα της
    παραγράφου 1 του άρθρου 3.
    Άρθρο 4
    Τήρηση Απλογραφικών ή Διπλογραφικών βιβλίων.
  3. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών τηρεί απλογραφικά ή διπλογραφικά
    βιβλία όπως ορίζεται στις παραγράφους 2 έως 5 του άρθρου αυτού ή απαλλάσσεται
    από την τήρηση βιβλίων όπως ορίζεται στην παράγραφο 4 του άρθρου 3 από την
    έναρξη κάθε διαχειριστικής του περιόδου.
  4. Στην τήρηση διπλογραφικών βιβλίων εντάσσονται οι ημεδαπές και αλλοδαπές
    ανώνυμες και περιορισμένης ευθύνης εταιρίες καθώς και οι ιδιωτικές
    κεφαλαιουχικές εταιρίες. Κατ’ εξαίρεση, μπορούν να τηρήσουν απλογραφικά βιβλία
    οι αλλοδαπές γενικά επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στην Ελλάδα με βάση τις
    διατάξεις των α.ν. 89/1967 (Α’ 132) και 378/1968 (Α’ 82), τα υποκαταστήματα των
    αλλοδαπών αεροπορικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στην Ελλάδα και
    απαλλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος με τον όρο της αμοιβαιότητας
    καθώς και οι αλλοδαπές Α.Ε. και Ε.Π.Ε. του δευτέρου εδαφίου της παραγράφου 2
    του άρθρου 1.
  5. Σε απλογραφικά βιβλία εντάσσονται με την επιφύλαξη των διατάξεων της
    παραγράφου 2 του άρθρου αυτού:
    α) Ο πράκτορας εφημερίδων και περιοδικών, καθώς και ο πρατηριούχος χονδρικής
    πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων.
    Όποιος από τους παραπάνω υπόχρεους απεικόνισης συναλλαγών διατηρεί και
    κλάδο παροχής άλλων υπηρεσιών ή πώλησης αγαθών τηρεί, για όλες τις
    δραστηριότητές του τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στο σύνολο των
    ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του.
    β) Ο εκμεταλλευτής πλοίου δεύτερης κατηγορίας του άρθρου 3 του ν. 27/1975.
    γ) Ο πρατηριούχος υγρών καυσίμων για την εμπορία βενζίνης και πετρελαίου και ο
    πωλητής πετρελαίου εσωτερικής καύσης (DIESEL) θέρμανσης.
    Όποιος από τους παραπάνω υπόχρεους απεικόνισης συναλλαγών των περιπτώσεων
    β΄ και γ΄ διατηρεί και κλάδο πώλησης άλλων αγαθών ή παροχής υπηρεσιών τηρεί
    για τον κλάδο αυτόν τα βιβλία της κατηγορίας που αντιστοιχεί στα ετήσια
    ακαθάριστα έσοδά του.
    δ) Ο νέος υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών κατά την έναρξη εργασιών του.
  6. Στην κατηγορία που αντιστοιχεί στα ετήσια ακαθάριστα έσοδά τους, οι λοιποί
    υπόχρεοι απεικόνισης συναλλαγών, φυσικά ή νομικά πρόσωπα,
    συμπεριλαμβανομένων και των αστικών επαγγελματικών εταιρειών δικηγόρων των
    προεδρικών διαταγμάτων 518/1989 (Α’ 220) και 81/2005 (Α’ 120), για τους οποίους
    δεν προβλέπεται ένταξη με βάση τις διατάξεις των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου
    αυτού.
  7. Για την εφαρμογή των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων τα όρια για
    την ένταξη σε τήρηση απλογραφικών ή διπλογραφικών βιβλίων, ορίζονται με βάση
    το ύψος των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων της προηγούμενης διαχειριστικής
    περιόδου, ως ακολούθως:
    Βιβλία όρια ακαθάριστων εσόδων
    Απλογραφικά
    (Β΄ Κατηγορίας) μέχρι και 1.500.000 ευρώ
    Διπλογραφικά
    (Γ΄ Κατηγορίας) Άνω των 1.500.000 ευρώ
    Αν η προηγούμενη διαχειριστική περίοδος είναι μικρότερη ή μεγαλύτερη του
    12μήνου τα ετήσια ακαθάριστα έσοδα για την ένταξη σε κατηγορία βιβλίων
    βρίσκονται με αναγωγή.
    Όταν πωλούνται αγαθά για λογαριασμό τρίτου ως ακαθάριστο έσοδο για την
    τήρηση βιβλίων θεωρείται η αξία των αγαθών που πωλήθηκαν.
  8. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών, από την έναρξη της διαχειριστικής του
    περιόδου, μπορεί να τηρήσει βιβλία ανώτερης κατηγορίας από εκείνη στην οποία
    εντάσσεται, με την προϋπόθεση της τήρησης όλων των βιβλίων και των στοιχείων,
    που ορίζονται για την κατηγορία αυτή.
  9. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που εντάσσεται σε τήρηση
    διπλογραφικών βιβλίων για την άσκηση του επαγγέλματός του, τηρεί λογιστικά
    βιβλία κατά τη διπλογραφική μέθοδο με οποιοδήποτε λογιστικό σύστημα,
    σύμφωνα με τις γενικά παραδεκτές αρχές της λογιστικής.
  10. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 13 και 14 του παρόντος άρθρου, για την
    τήρηση των ημερολογίων και καθολικών εφαρμόζεται υποχρεωτικά το Ελληνικό
    Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (Π.Δ. 1123/1980, Α’ 283), μόνο ως προς την δομή, την
    ονοματολογία και το περιεχόμενο των πρωτοβαθμίων, δευτεροβαθμίων και των
    υπογραμμισμένων τριτοβαθμίων λογαριασμών, και από τους λογαριασμούς της
    ομάδας 9 μόνο ο λογαριασμός 94, εφόσον τα ακαθάριστα έσοδα από πωλήσεις
    αγαθών (λογαριασμοί 70, 71) υπερβαίνουν τα πέντε (5) εκατομμύρια ευρώ ανά
    λογαριασμό. Η ανάπτυξη των δευτεροβαθμίων λογαριασμών, σε μη
    θεσμοθετημένους από τις διατάξεις του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου τριτοβαθμίους
    λογαριασμούς, καθώς και η ανάπτυξη των τριτοβαθμίων λογαριασμών σε επίπεδο
    τεταρτοβαθμίων, γίνεται σύμφωνα με τις αρχές της λογιστικής και τις ανάγκες του
    υπόχρεου απεικόνισης συναλλαγών.
    Διατάξεις που επιβάλλουν την τήρηση κλαδικών λογιστικών σχεδίων κατισχύουν
    των διατάξεων των προηγούμενων εδαφίων.
    Από τους λογαριασμούς του γενικού και των αναλυτικών καθολικών πρέπει να
    προκύπτουν συγκεντρωτικά και αναλυτικά στοιχεία των καταχωρήσεων, ώστε να
    είναι ευχερής η πληροφόρηση ή η επαλήθευση από το φορολογικό έλεγχο, για τις
    ανάγκες όλων των φορολογικών αντικειμένων.
  11. Το πρώτο, το δεύτερο και τα δύο τελευταία εδάφια της παραγράφου 21 του
    άρθρου αυτού έχουν ανάλογη εφαρμογή και επί τήρησης διπλογραφικών βιβλίων.
  12. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που τηρεί διπλογραφικά βιβλία τηρεί
    επίσης:
    10.1. Μητρώο παγίων περιουσιακών στοιχείων κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στην
    παράγραφο 2.2.103 του Γενικού Λογιστικού Σχεδίου. Τα έπιπλα και σκεύη μπορεί
    να παρακολουθούνται στο μητρώο παγίων ανά συντελεστή απόσβεσης.
    10.2. Βιβλίο απογραφών στο οποίο μετά από καταμέτρηση καταγράφονται και
    αποτιμώνται όλα τα στοιχεία της επαγγελματικής του περιουσίας που κατέχει κατά
    τη λήξη της διαχειριστικής του περιόδου. Την ίδια υποχρέωση έχουν στο τέλος κάθε
    έτους και τα νομικά πρόσωπα του άρθρου 101 του ν. 2238/1994 που έχουν τεθεί σε
    εκκαθάριση που διαρκεί πέραν του έτους. Για την αποτίμηση των στοιχείων της
    απογραφής εφαρμόζονται υποχρεωτικά οι κανόνες αποτίμησης του Π.Δ.
    1123/1980.
    Όταν τα λογιστικά βιβλία τηρούνται σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα
    (Δ.Λ.Π.), η αξία των μενόντων αποθεμάτων των ιδιοπαραχθέντων έτοιμων
    προϊόντων και της παραγωγής σε εξέλιξη, όπως αυτή προσδιορίζεται με βάση τα
    Δ.Λ.Π. δεν αναπροσαρμόζεται με τις διαφοροποιήσεις στοιχείων κόστους μεταξύ
    λογιστικής και φορολογικής βάσης. Οι διαφορές αυτές, εφόσον υπάρχουν,
    ποσοτικοποιούνται σε ετήσια συνολική βάση, ανεξάρτητα αν αποτελούν στοιχεία
    κόστους των πωληθέντων ή των μενόντων προϊόντων και καταχωρούνται στον
    Πίνακα των Φορολογικών Αποτελεσμάτων Χρήσης και στον Πίνακα Συμφωνίας
    Λογιστικής Φορολογικής Βάσης (Π.Σ.Λ.Φ.Β.), που ορίζονται από τις διατάξεις της
    παραγράφου 14 του άρθρου αυτού.
    Στο βιβλίο απογραφών καταχωρούνται:
    α) Τα αποθέματα τα οποία καταγράφονται στο βιβλίο ή σε καταστάσεις
    διακεκριμένα για κάθε αποθηκευτικό χώρο. Τα αποθέματα που βρίσκονται σε
    τρίτους καταχωρούνται ανά τρίτο χωρίς να απαιτείται καταχώρηση και κατά
    αποθηκευτικό χώρο τρίτου. Η καταχώρηση, η οποία περιλαμβάνει το είδος, τη
    μονάδα μέτρησης, την ποσότητα, την κατά μονάδα αξία, στην οποία αποτιμήθηκε
    κάθε είδος, καθώς και τη συνολική του αξία, γίνεται με μία εγγραφή για ολόκληρη
    την ποσότητα κάθε είδους αγαθού, για κάθε αποθηκευτικό χώρο. Τα πιο πάνω
    αναφερόμενα αγαθά που βρίσκονται σε υποκατάστημα ή σε αποθηκευτικό χώρο
    καταχωρούνται διακεκριμένα στο βιβλίο απογραφών της έδρας και τα δεδομένα
    των αγαθών αυτών δίνονται άμεσα στον έλεγχο που διενεργείται στο
    υποκατάστημα ή στον αποθηκευτικό χώρο.
    β) Τα πάγια περιουσιακά στοιχεία τα οποία αναγράφονται κατά ομοειδείς
    κατηγορίες τουλάχιστον με την αξία κτήσης ή κόστος ιδιοκατασκευής,
    προσαυξημένο με τις δαπάνες επεκτάσεων ή προσθηκών και βελτιώσεων, τις
    αποσβέσεις τους και την αναπόσβεστη αξία τους.
    Σε περίπτωση ολοσχερούς απόσβεσης παγίου περιουσιακού στοιχείου διατηρείται
    στο μητρώο παγίων περιουσιακών στοιχείων αναπόσβεστη αξία ενός λεπτού του
    ευρώ, όταν το περιουσιακό αυτό στοιχείο εξακολουθεί να παραμένει στην
    κυριότητα του υπόχρεου απεικόνισης συναλλαγών.
    Κατ’ εξαίρεση, τα έπιπλα και σκεύη μπορεί να καταχωρούνται στο βιβλίο
    απογραφών, κατά συντελεστή αποσβέσεων, με το συνολικό ποσό της αξίας κτήσης
    τους, τις αποσβέσεις και την αναπόσβεστη αξία τους.
    γ) Τα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού και του παθητικού, τα οποία μπορεί να
    καταχωρούνται στο βιβλίο απογραφών με τα υπόλοιπα μόνο των πρωτοβάθμιων
    λογαριασμών, εφόσον ανάλυση καθενός λογαριασμού δίνεται στον έλεγχο. Ειδικά
    για τις μετοχές, τις ομολογίες και τα λοιπά χρεόγραφα καταχωρείται για κάθε είδος
    η ποσότητα, η αξία κτήσης κι η τρέχουσα αξία.
    δ) Τα αποθέματα κυριότητας άλλου υπόχρεου απεικόνισης συναλλαγών που
    βρίσκονται κατά τη λήξη της διαχειριστικής περιόδου στις εγκαταστάσεις του κατ’
    είδος και ποσότητα, εφόσον τα δεδομένα αυτά δεν προκύπτουν από άλλα βιβλία.
    ε) Ο νόμιμα συνταχθείς ισολογισμός και λογαριασμός αποτελεσμάτων χρήσης, ο
    πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων, η κατάσταση του λογαριασμού γενικής
    εκμετάλλευσης, σύμφωνα με τα υποδείγματα των παραγράφων 4.1.202, 4.1.302 και
    4.1.402 του άρθρου 1 του Π.Δ. 1123/1980, καθώς και οι πίνακες που ορίζονται από
    τις περιπτώσεις Α΄ και Γ΄ της παραγράφου 15 του άρθρου αυτού. Ειδικά τα νομικά
    πρόσωπα του άρθρου 101 του νόμου 2238/1994 που τελούν υπό εκκαθάριση που
    διαρκεί πέραν του έτους συντάσσουν και καταχωρούν στο βιβλίο απογραφών
    προσωρινό ισολογισμό λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης και κατάσταση του
    λογαριασμού γενικής εκμετάλλευσης, σύμφωνα με τα υποδείγματα του
    προηγούμενου εδαφίου.
  13. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που τηρεί διπλογραφικά βιβλία,
    υποχρεούται να τηρεί ηλεκτρονικό φάκελο ελέγχου ανά διαχειριστική περίοδο, ο
    οποίος ενημερώνεται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα της λήξης της προθεσμίας
    υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος με τα αναλυτικά δεδομένα του
    τελευταίου προσωρινού και του οριστικού ισοζυγίου των λογαριασμών όλων των
    βαθμίδων, των ημερολογίων, του βιβλίου απογραφών και ισολογισμού, των
    πληροφοριών της παραγράφου 23 του άρθρου αυτού, και του μητρώου παγίων,
    εφόσον αυτά τηρούνται μηχανογραφικά.
  14. Η ενημέρωση των διπλογραφικών βιβλίων γίνεται:
    α) Του ή των ημερολογίων μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα από την έκδοση ή
    λήψη του κατά περίπτωση δικαιολογητικού και επί ταμειακών πράξεων από τη
    διενέργειά τους. Η προθεσμία αυτή δεν μπορεί να υπερβεί την εμπρόθεσμη
    υποβολή της δήλωσης Φ.Π.Α.. Στην ίδια προθεσμία ενημερώνεται το γενικό
    καθολικό και τα αναλυτικά καθολικά με εξαίρεση αυτά των ασφαλιστικών
    επιχειρήσεων τα οποία μπορεί να ενημερώνονται μέχρι την εικοστή (20η) του
    μεθεπόμενου μήνα.
    β) Του Μητρώου Πάγιων Περιουσιακών Στοιχείων και του ιδιαίτερου Φορολογικού
    Μητρώου Πάγιων Περιουσιακών Στοιχείων μέχρι την προθεσμία κλεισίματος του
    Ισολογισμού.
    γ) Η ποσοτική καταχώριση των αποθεμάτων στο βιβλίο απογραφών ή σε
    καταστάσεις μέχρι την 20η ημέρα του μεθεπόμενου μήνα από τη λήξη της
    διαχειριστικής περιόδου.
    δ) Του βιβλίου απογραφών με την αξία των αποθεμάτων και των λοιπών
    περιουσιακών στοιχείων καθώς και το κλείσιμο του ισολογισμού μέχρι την
    εμπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
  15. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που συντάσσει τις Ετήσιες Οικονομικές
    του Καταστάσεις σύμφωνα με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα (Δ.Λ.Π.) τηρεί τα
    λογιστικά του βιβλία ή με βάση τις αρχές και τους κανόνες των Δ.Λ.Π. ή με βάση τις
    αρχές και τους κανόνες της ισχύουσας φορολογικής νομοθεσίας.
  16. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που τηρεί τα βιβλία του σύμφωνα με τους
    κανόνες των Δ.Λ.Π. υποχρεούται:
    Α. Να συντάσσει Πίνακα Συμφωνίας Λογιστικής – Φορολογικής Βάσης (Π.Σ.Λ.Φ.Β.).
    Στον Πίνακα αυτόν καταχωρούνται σε χωριστές στήλες για κάθε πρωτοβάθμιο
    διαφοροποιημένο λογαριασμό σε χρέωση ή πίστωση:
    α) Η αξία όπως προκύπτει από τα τηρούμενα βιβλία (Λογιστική βάση).
    β) Η αξία όπως προσδιορίζεται με βάση τους κανόνες της φορολογικής νομοθεσίας
    (Φορολογική βάση).
    γ) Η διαφορά μεταξύ Λογιστικής και Φορολογικής βάσης.
    Β. Να τηρεί ιδιαίτερο Φορολογικό Μητρώο Πάγιων Περιουσιακών Στοιχείων, το
    οποίο μπορεί να είναι ενσωματωμένο στο κύριο Μητρώο Πάγιων Περιουσιακών
    Στοιχείων της εταιρείας και χρησιμοποιείται ως βάση του ποσοτικού
    προσδιορισμού των αναγκαίων καταχωρήσεων στον Π.Σ.Λ.Φ.Β. και στον Πίνακα
    Φορολογικών Αποτελεσμάτων, στο βαθμό που, κατά την εφαρμογή των Δ.Λ.Π.,
    προκύπτουν διαφορές στην αποτίμηση πάγιων περιουσιακών στοιχείων είτε λόγω
    της διαφοροποίησης της προ των αποσβέσεων αξίας τους είτε λόγω της
    διαφοροποίησης των συσσωρευμένων αποσβέσεων.
    Γ. Να συντάσσει Πίνακες Φορολογικών Αποτελεσμάτων Χρήσης, Σχηματισμού
    Φορολογικών Αποθεματικών και Ανακεφαλαιωτικό Πίνακα Φορολογικών
    Αποθεματικών, των οποίων τα δεδομένα προκύπτουν από λογαριασμούς που
    τηρούνται με τη διπλογραφική μέθοδο.
  17. Οι συναλλαγές του υποκαταστήματος με εξηρτημένη λογιστική, αντί να
    καταχωρούνται σε ιδιαίτερα βιβλία ή καταστάσεις, καταχωρούνται στα βιβλία της
    έδρας και ειδικά οι αγορές, οι πωλήσεις και το ταμείο κάθε υποκαταστήματος
    παρακολουθούνται χωριστά από τα αντίστοιχα δεδομένα της έδρας ή άλλου
    υποκαταστήματος και δίνεται άμεσα στον έλεγχο το υπόλοιπο ταμείου κάθε
    υποκαταστήματος για το οποίο δεν τηρούνται βιβλία μέχρι την ημέρα που
    σύμφωνα με τις διατάξεις της περίπτωσης α΄ της παραγράφου 12 του άρθρου
    αυτού έπρεπε να έχει γίνει η ενημέρωση των ημερολογίων.
    Στο υποκατάστημα από τα βιβλία του οποίου εξάγεται αυτοτελές λογιστικό
    αποτέλεσμα τηρούνται ίδια διπλογραφικά βιβλία και εξάγεται τελικό αποτέλεσμα
    το οποίο ενσωματώνεται με λογιστική εγγραφή στα βιβλία της έδρας.
  18. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών που εντάσσεται σε τήρηση απλογραφικών
    βιβλίων τηρεί:
    α) Βιβλίο εσόδων – εξόδων.
    β) Βιβλίο απογραφών ή καταστάσεις απογραφής, εφόσον τα ετήσια ακαθάριστα
    έσοδά του από την πώληση αγαθών υπερέβησαν το όριο των εκατό πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ. Τα έσοδα της πρώτης διαχειριστικής περιόδου δεν ανάγονται
    σε ετήσια βάση.
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 16 αναφέρει;
    Τήρηση βιβλίου εσόδων – εξόδων και βιβλίου απογραφών.
    Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής, ο πιο πάνω υπόχρεος απεικόνισης
    συναλλαγών, υποχρεούται να τηρεί:
    α) Βιβλίο εσόδων-εξόδων
    β) Βιβλίο απογραφών ή καταστάσεις απογραφής, εφόσον τα ετήσια ακαθάριστα
    έσοδά του από τη πώληση αγαθών ξεπέρασαν το όριο του ποσού 150.000 ευρώ.
    Σημειώνεται ότι για την υποχρέωση ή μη σύνταξης απογραφής τα έσοδα της
    πρώτης διαχειριστικής περιόδου, δεν ανάγονται σε ετήσια βάση.
    Διευκρινίζεται ότι οι σχετικές αποφάσεις περί απαλλαγής ορισμένων υπόχρεων
    απεικόνισης συναλλαγών της Β’ κατηγορίας από την τήρηση βιβλίου απογραφών
    και κατάρτισης απογραφής κατά την 31/12, εξακολουθούν να ισχύουν.
    Διευκρινίζεται ακόμη ότι τα δεδομένα των πιο πάνω βιβλίων τηρούνται σε
    αθεώρητα έντυπα, ανεξάρτητα από τον τρόπο τήρησής τους, χειρόγραφα ή
    μηχανογραφικά και όταν τηρούνται μηχανογραφικά μπορεί απλώς να
    αποθηκεύονται σε ηλεκτρομαγνητικά μέσα και δίνονται άμεσα στον έλεγχο όταν
    ζητηθούν. Με τις διατάξεις του Κ.Φ.Α.Σ. δεν ορίζεται υποχρέωση από 1/1/2013
    τήρησης μηνιαίας κατάστασης βιβλίου εσόδων-εξόδων επί μηχανογραφικής
    τήρησής του, όμως θα εκτυπωθεί θεωρημένη μηνιαία κατάσταση εσόδων – εξόδων
    για το Δεκέμβριο του 2012.
  19. Στο βιβλίο εσόδων – εξόδων καταχωρούνται διακεκριμένα:
    α) Το είδος του δικαιολογητικού, ο αύξων αριθμός και η χρονολογία έκδοσης ή
    λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία του εκδότη των στοιχείων
    αγορών και εξόδων.
    β) Τα έσοδα από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων, πρώτων και βοηθητικών
    υλών, υλικών συσκευασίας, από την παροχή υπηρεσίας και από λοιπές πράξεις.
    γ) Οι δαπάνες για αγορά αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον προορισμό τους
    για μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, oι δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά
    έξοδα και λοιπές πράξεις.
    δ) Η αξία αγοράς και πώλησης των παγίων στοιχείων.
    ε) Ο Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις.
    στ) Οι αυτοπαραδόσεις αγαθών ή η ιδιοχρησιμοποίηση υπηρεσιών.
    ζ) Τα έσοδα και έξοδα για λογαριασμό τρίτου που αφορούν πράξεις για τις οποίες
    εκδίδονται εκκαθαρίσεις των παραγράφων 7 και 8 του άρθρου 6 του παρόντος.
    η) Οι επιστροφές και οι εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο
    πάνω πράξεων, οι οποίες καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες.
    Το ποσό κάθε πράξης των περιπτώσεων β΄, γ΄, δ΄ και στ΄ αναλύεται στον χρόνο
    ενημέρωσής, σε ιδιαίτερες στήλες του τηρούμενου βιβλίου ή σε καταστάσεις
    ανάλογα με τις ανάγκες του Φ.Π.Α..
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 17 αναφέρει;
    Περιεχόμενο βιβλίου εσόδων-εξόδων
    α) το είδος του δικαιολογητικού αγορών και εξόδων, τον αύξοντα αριθμό και τη
    χρονολογία έκδοσης ή λήψης του, καθώς και το ονοματεπώνυμο ή την επωνυμία
    του εκδότη.
    β) τα ακαθάριστα έσοδα ξεχωριστά, από την πώληση εμπορευμάτων, προϊόντων,
    πρώτων και βοηθητικών υλών, υλικών συσκευασίας, από την παροχή υπηρεσίας και
    από λοιπές πράξεις.
    γ) τις αγορές αγαθών, διακεκριμένα και ανάλογα με τον προορισμό τους για
    μεταπώληση ή παραγωγή προϊόντων, τις δαπάνες λήψης υπηρεσιών, τα γενικά
    έξοδα και λοιπές πράξεις.
    δ) την αξία αγοράς και πώλησης των παγίων στοιχείων,
    ε) το Φ.Π.Α. που αντιστοιχεί στις πιο πάνω πράξεις,
    στ) τις αυτοπαραδόσεις αγαθών ή την ιδιοχρησιμοποίηση υπηρεσιών,
    ζ) τα έσοδα και έξοδα για λογαριασμό τρίτου που αφορούν πράξεις για τις οποίες
    εκδίδονται εκκαθαρίσεις των παραγράφων 7 και 8 του άρθρου 6 του παρόντος.
    η) τις επιστροφές και τις εκπτώσεις που γίνονται με ιδιαίτερο στοιχείο επί των πιο
    πάνω πράξεων, οι οποίες καταχωρούνται αφαιρετικά από τις αντίστοιχες στήλες.
    Σημειώνεται ότι με τις προϊσχύουσες διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου
    6 του Κ.Β.Σ. (Π.Δ. 186/1992), τα δεδομένα των περιπτώσεων δ’, στ’ και ζ’,
    καταχωρούντο σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου εσόδων-εξόδων, ενώ με τις διατάξεις
    του Κ.Φ.Α.Σ.καταχωρούνται σε ιδιαίτερες στήλες.
    Επισημαίνεται ότι δεν υπάρχει πλέον υποχρέωση καταχώρησης σε ιδιαίτερο χώρο
    του εν λόγω βιβλίου των καταθέσεων και των αναλήψεων κεφαλαίων, των δανείων
    που χορηγούνται και λαμβάνονται καθώς και των εισπράξεων ή καταβολών που
    γίνονται για μερική ή ολική εξόφλησή τους.
    Για τις ανάγκες του Φ.Π.Α. το ποσό κάθε πράξης των περιπτώσεων β’, γ’, δ’ και στ’
    αναλύεται στο χρόνο ενημέρωσης, όπως αυτός ορίζεται παρακάτω στην
    παράγραφο 18, σε ιδιαίτερες στήλες του τηρούμενου βιβλίου ή σε καταστάσεις.
  20. Η καταχώρηση – ενημέρωση του βιβλίου εσόδων – εξόδων με τις πιο πάνω
    πράξεις γίνεται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα κάθε ημερολογιακού τριμήνου
    και όχι πέραν του χρόνου της εμπρόθεσμης υποβολής της περιοδικής δήλωσης
    Φ.Π.Α..
    Στην περίπτωση που κατά την διάρκεια της χρήσης λαμβάνονται στοιχεία αγοράς
    αγαθών πριν από την παραλαβή τους, η ενημέρωση των βιβλίων γίνεται κατά την
    παραλαβή των αγαθών. Εφόσον στο τέλος της χρήσης λαμβάνονται στοιχεία αγοράς
    αγαθών που δεν έχουν ακόμα παραληφθεί, καταχωρούνται σχετικές εγγραφές σε
    ιδιαίτερες στήλες του βιβλίου εσόδων – εξόδων και τακτοποιούνται με την
    παραλαβή των αγαθών
    Επιπλέον, μέχρι τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης φορολογίας
    εισοδήματος του οικείου οικονομικού έτους καταχωρείται ανακεφαλαιωτικά,
    συγκεντρωτικά και όχι ανά παραστατικό, ανάλυση των δεδομένων της παραγράφου
    17 του άρθρου αυτού, ανάλογα με τις ανάγκες της φορολογίας εισοδήματος για τον
    προσδιορισμό του αποτελέσματος και την συμπλήρωση των φορολογικών
    δηλώσεων ή καταστάσεων που ορίζονται με τις διατάξεις του παρόντος νόμου.
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 18 αναφέρει;
    Χρόνος ενημέρωσης του βιβλίου εσόδων – εξόδων.
    Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής ορίζεται ο χρόνος ενημέρωσης του βιβλίου
    εσόδων εξόδων, ο οποίος συνδέεται πλέον με τον χρόνο υποβολής της δήλωσης
    Φ.Π.Α. Έτσι από 1/1/2013 η ενημέρωση του βιβλίου αυτού γίνεται μέχρι το τέλος
    του επόμενου μήνα κάθε ημερολογιακού τριμήνου και όχι πέρα του χρόνου
    υποβολής της περιοδικής δήλωσης Φ.Π.Α.
    Επιπλέον, μέχρι τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης φορολογίας
    εισοδήματος του οικείου οικονομικού έτους, καταχωρείται για τις ανάγκες της
    φορολογίας εισοδήματος, συγκεντρωτικά και όχι ανά παραστατικό, ανάλυση των
    προαναφερομένων στην παράγραφο 17 δεδομένων.
    Όσον αφορά την καταχώρηση στοιχείων αγοράς αγαθών που λαμβάνονται κατά τη
    διάρκεια της χρήσης ή στο τέλος αυτής χωρίς να έχουν παραληφθεί τα αγαθά, οι
    σχετικές διατάξεις της παραγράφου αυτής είναι ίδιες με τις προϊσχύουσες διατάξεις
    της παραγράφου 3 του άρθρου 17 του Κ.Β.Σ. (Π.Δ. 186/1992) και δεν χρήζουν
    περαιτέρω διευκρινίσεων.
  21. Σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου εσόδων – εξόδων ή σε καταστάσεις καταχωρείται,
    μέχρι τον χρόνο της εμπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος
    για κάθε πάγιο περιουσιακό στοιχείο, η ημερομηνία και η αξία κτήσης του, το οικείο
    δικαιολογητικό, ο συντελεστής απόσβεσής του, οι αποσβέσεις και η αναπόσβεστη
    αξία.
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 19 αναφέρει;
    Καταχώρηση σε ιδιαίτερο χώρο των πάγιων περιουσιακών στοιχείων.
    Η καταχώρηση σε ιδιαίτερο χώρο του βιβλίου εσόδων-εξόδων ή σε καταστάσεις των
    δεδομένων που ορίζονται με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής και αφορούν τα
    πάγια, γίνεται για τον υπολογισμό των αποσβέσεων μέχρι τη προθεσμία της
    εμπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
  22. Στο βιβλίο απογραφών ή σε καταστάσεις απογραφής καταχωρούνται τα
    εμπορεύματα, τα προϊόντα, τα ημιέτοιμα, οι Α΄ και Β΄ ύλες καθώς και τα υλικά
    συσκευασίας, τα οποία κατέχει ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών κατά τη λήξη
    της διαχειριστικής του περιόδου και βρίσκονται σε δικές του εγκαταστάσεις ή σε
    εγκαταστάσεις τρίτων. Η καταχώρηση αυτή γίνεται με τον τρόπο που ορίζεται με τις
    διατάξεις της περίπτωσης α΄ της υποπαραγράφου 10.2 της παραγράφου 10 του
    άρθρου 4. Τα πιο πάνω αναφερόμενα αγαθά που βρίσκονται σε υποκατάστημα ή σε
    αποθηκευτικό χώρο καταχωρούνται διακεκριμένα στο βιβλίο απογραφών της έδρας
    και τα δεδομένα των αγαθών αυτών δίνονται άμεσα στον έλεγχο που διενεργείται
    στο υποκατάστημα ή στον αποθηκευτικό χώρο.
    Το βιβλίο ενημερώνεται, με την ποσοτική καταχώρηση των αποθεμάτων, μέχρι την
    20η Φεβρουαρίου του επόμενου έτους, η δε αξία τίθεται μέχρι τον χρόνο της
    εμπρόθεσμης υποβολής, της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 20 αναφέρει;
    Βιβλίο απογραφών. Τρόπος τήρησης.
    Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής ορίζεται ρητά πλέον ότι στο βιβλίο
    απογραφών ή σε απλότυπες καταστάσεις απογραφής, τα οποία τηρούνται
    αθεώρητα, ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών, που τηρεί απλογραφικά βιβλία,
    καταχωρεί, τα εμπορεύματα, τα προϊόντα, τα ημιέτοιμα προϊόντα, τις Α’ και Β’ ύλες
    και τα υλικά συσκευασίας, που ανήκουν στην κυριότητά του και βρίσκονται στις
    εγκαταστάσεις του, ή σε εγκαταστάσεις τρίτων, κατά την 31/12 κάθε έτους.
    Επίσης ορίζεται ρητά η υποχρέωση καταγραφής διακεκριμένα στο βιβλίο
    απογραφών της έδρας ή σε απλότυπες καταστάσεις, των αποθεμάτων του
    υποκαταστήματος ή του αποθηκευτικού χώρου, ανεξάρτητα του τόπου που αυτά
    βρίσκονται.
    Δεν υπάρχει πλέον υποχρέωση καταχώρησης σε διπλότυπες καταστάσεις, της
    ποσοτικής καταγραφής των αποθεμάτων των εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε
    απόσταση άνω των 50 χιλιομέτρων από την έδρα. Όπως προαναφέρεται και στη
    παράγραφο 10 του παρόντος άρθρου, εγκαταστάσεις που στεγάζονται στον ίδιο ή
    σε συνεχόμενο κτιριακό χώρο, αντιμετωπίζονται ως μια εγκατάσταση για την
    απογραφή.
    Οι διατάξεις αυτές ισχύουν από 1/1/2013 και συνεπώς η απογραφή της 31/12/2012
    θα καταχωρηθεί σε θεωρημένα έντυπα (βιβλίο απογραφών, διπλότυπες
    καταστάσεις απογραφής, μηναία κατάσταση βιβλίου εσόδων- εξόδων κ.λπ.).
    Χρόνος ενημέρωσης.
    Η ποσοτική καταχώρηση των αποθεμάτων στο βιβλίο απογραφών, το οποίο
    τηρείται αθεώρητο, ή σε καταστάσεις απογραφής, οι οποίες επίσης είναι
    αθεώρητες, ή σε οποιοδήποτε άλλο έντυπο, διενεργείται, σύμφωνα με τις διατάξεις
    της παραγράφου αυτής, μέχρι την 20η Φεβρουαρίου του επόμενου έτους.
    Σύμφωνα δε με τις ίδιες διατάξεις, η αξία των αποθεμάτων αυτών καταχωρείται στο
    βιβλίο απογραφών μέχρι την εμπρόθεσμη υποβολή της δήλωσης φορολογίας
    εισοδήματος.
  23. Τα ποσά των ακαθάριστων εσόδων και ο Φ.Π.Α που αντιστοιχεί σ’ αυτά μπορεί
    να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που αφορούν, με ένα ποσό, για κάθε
    ένα είδος και σειρά στοιχείων που εκδόθηκαν την ίδια ημέρα με αναγραφή του
    πρώτου και τελευταίου αριθμού.
    Σε περίπτωση χρήσης φορολογικής ταμειακής μηχανής αναγράφεται ο αριθμός του
    ημερήσιου δελτίου «Ζ», όπως ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες αποφάσεις περί
    Τεχνικών Προδιαγραφών των φ.τ.μ.
    Παρέχεται η δυνατότητα καταχώρησης των ημερήσιων δελτίων «Ζ» με μία μηνιαία
    συγκεντρωτική εγγραφή με βάση δελτίο μηνιαίας αναφοράς, που εκτυπώνεται από
    την φ.τ.μ., και στο οποίο εμφανίζονται τα αντίστοιχα αθροίσματα των επιμέρους
    ημερήσιων δελτίων «Ζ», με αναγραφή στο βιβλίο εσόδων – εξόδων της περιόδου
    που αφορά καθώς και του πρώτου και του τελευταίου αριθμού του ημερήσιου
    δελτίου «Ζ» του αντίστοιχου μήνα. Τα ημερήσια δελτία «Ζ» θα συνεχίσουν να
    εκδίδονται και να διαφυλάσσονται κατά τα οριζόμενα από τις εκάστοτε ισχύουσες
    αποφάσεις περί τεχνικών προδιαγραφών των φ.τ.μ. και των διατάξεων της
    παραγράφου 3 του άρθρου 9.
    Στον ίδιο χρόνο διαφυλάσσονται και τα παραπάνω δελτία αναφοράς.
    Τα ποσά των ακαθάριστων εσόδων και ο Φ.Π.Α που αντιστοιχεί σ’ αυτά μπορεί
    επίσης να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που αφορούν, με ένα ποσό, με
    την προϋπόθεση ότι θα δίνεται άμεσα στον έλεγχο όταν ζητηθεί από αυτόν
    κατάσταση με ανάλυση των εσόδων για κάθε ένα είδος και σειρά στοιχείων που
    εκδόθηκαν την ίδια ημέρα με αναγραφή του πρώτου και τελευταίου αριθμού ή του
    αύξοντα αριθμού του ημερήσιου δελτίου «Z» κατά περίπτωση.
    Τα ποσά των εξόδων μέχρι εκατόν πενήντα (150) ευρώ έκαστο και ο Φ.Π.Α. που
    αντιστοιχεί σε αυτά μπορεί να καταχωρούνται καθημερινά στις στήλες που
    αφορούν συγκεντρωτικά με ένα ποσό, με αναγραφή και του πλήθους των
    αντίστοιχων δικαιολογητικών.
    Η ερμηνευτική εγκύκλιος ΠΟΛ 1004/4-1-2013 για την παρ 21 αναφέρει;
    Καταχώριση με μια συγκεντρωτική εγγραφή των εσόδων και ορισμένων εξόδων.
    Με τις διατάξεις της παραγράφου αυτής ορίζεται ο τρόπος καταχώρησης των
    εσόδων και ορισμένων εξόδων (μέχρι του ποσού των 150 ευρώ έκαστο) στο βιβλίο
    εσόδων – εξόδων και καθιερώνεται νέα δυνατότητα συγκεντρωτικής καταχώρησης,
    με μία εγγραφή, των ημερήσιων ακαθαρίστων εσόδων, ανεξαρτήτως είδους και
    σειράς στοιχείων, με την προϋπόθεση που τίθεται στις διατάξεις αυτές.
    Σημειώνεται ότι τη δυνατότητα αυτή την έχει και ο υπόχρεος που τηρεί
    διπλογραφικά βιβλία, όπως προαναφέρεται στην παράγραφο 9 του άρθρου 4 της
    παρούσης.
  24. Στο υποκατάστημα, πλην των πρόσκαιρων εγκαταστάσεων, τηρείται βιβλίο
    εσόδων – εξόδων για τις συναλλαγές κάθε υποκαταστήματος με δυνατότητα μη
    τήρησής του, εφόσον οι αγορές και οι πωλήσεις κάθε υποκαταστήματος
    παρακολουθούνται χωριστά στο βιβλίο εσόδων – εξόδων της έδρας, από τα
    αντίστοιχα δεδομένα της έδρας ή άλλου υποκαταστήματος.
    Όταν στο υποκατάστημα τηρείται ιδιαίτερο βιβλίο εσόδων – εξόδων τα δεδομένα
    του καταχωρούνται διακεκριμένα συγκεντρωτικά στο αντίστοιχο βιβλίο της έδρας
    μέχρι την προθεσμία ενημέρωσής του.
  25. Ο υπόχρεος απεικόνισης συναλλαγών της παραγράφου αυτής, ανεξάρτητα από
    την κατηγορία των βιβλίων που τηρεί, εκμεταλλευτής χώρου διαμονής ή φιλοξενίας,
    εκπαιδευτηρίου, κλινικής ή θεραπευτηρίου, κέντρων αισθητικής, γυμναστηρίων,
    χώρου στάθμευσης, καθώς και οι γιατροί και οδοντίατροι, παρέχουν ασφαλείς
    πληροφορίες για τις συναλλαγές τους μέχρι την έκδοση του στοιχείου, για το οποίο
    έχουν υποχρέωση, όπου και αναγράφονται τα στοιχεία του πελάτη. Η διασφάλιση
    των πληροφοριών αυτών γίνεται είτε με την καταχώριση χειρόγραφα σε θεωρημένα
    έντυπα ή, επί μηχανογραφικής τήρησης, με τη χρήση ειδικών ασφαλών διατάξεων
    σήμανσης του νόμου 1809/1988 (Α’ 222). Η παρούσα παράγραφος παύει να ισχύει
    από την 1η Ιανουαρίου 2014.

 

Μισθοδοσία Προσωπικού

ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ-ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ-ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΖΩΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ

  1. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΣΤΟ ΙΚΑ

ΕΡΓΟΔΟΤΕΣ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Υπόχρεοι απογραφής:

Κάθε εργοδότης που απασχολεί πρόσωπο ή πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή στην ασφάλιση των φορέων ή των κλάδων και

λογαριασμών των οργανισμών κοινωνικής πολιτικής (ΟΑΕΔ, ΟΕΚ κ.λ.π.) των οποίων τις εισφορές εισπράττει ή συνεισπράττει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, υποχρεούται να απογράφεται στο Μητρώο Εργοδοτών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Πότε υφίσταται η υποχρέωση απογραφής:

Με την έναρξη της απασχόλησης προσωπικού που υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σύμφωνα με τα παραπάνω.

Τόπος απογραφής – αρμόδιο υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ:

Ο εργοδότης υποβάλλει την αίτηση απογραφής στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης του.

Αν ο εργοδότης διατηρεί περισσότερες εγκαταστάσεις σε διάφορες ασφαλιστικές περιοχές, υποχρεούται από 1/1/2002 να τις απογράφει στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης. Καθιερώνεται, δηλαδή, η ενιαία απογραφή έδρας και παραρτημάτων της επιχείρησης με απόδοση ενός μοναδικού Αριθμού Μητρώου (ΑΜΕ) τόσο για την έδρα, όσο και για τα παραρτήματά του.

Διαδικασία απογραφής:

Η διαδικασία απογραφής υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο “Αίτηση – Δήλωση Απογραφής Εργοδότη”, το οποίο χορηγείται από οποιοδήποτε Υποκατάστημα ή Παράρτημα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ενώ είναι διαθέσιμη και στο δικτυακό τόπο του Ιδρύματος “Αίτηση – Δήλωση Απογραφής Εργοδότη“.

Η “Αίτηση – Δήλωση Απογραφής Εργοδότη”, η οποία περιέχει στοιχεία του εργοδότη (γενικά στοιχεία, στοιχεία δραστηριότητας, έδρας, παραρτημάτων και

υπευθύνων) και στοιχεία απασχολουμένων, υποβάλλεται πλήρως συμπληρωμένη “εις διπλούν”, από τον κατά το νόμο υπεύθυνο της επιχείρησης ή από νόμιμα εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο του, στο Τμήμα Εσόδων του Υποκαταστήματος ή

Παραρτήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα

της επιχείρησής του, συνοδευόμενη από τα παρακάτω δικαιολογητικά:

Α. Στοιχεία Εργοδοτών

  1. Για Φυσικό πρόσωπο: φωτοαντίγραφα της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ. (ή οποιουδήποτε άλλου επίσημου στοιχείου από το οποίο να προκύπτει ο Α.Φ.Μ. του) και της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου του εργοδότη.
    1. Για μη Φυσικό πρόσωπο: φωτοαντίγραφα της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ. (ή οποιουδήποτε άλλου επίσημου στοιχείου, από το οποίο να προκύπτει ο Α.Φ.Μ. του) και των αστυνομικών ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων των προσώπων που διοικούν/εκπροσωπούν την επιχείρηση.

Επιπλέον, ανάλογα με τη νομική μορφή της επιχείρησης απαιτούνται:

  • Για Ο.Ε. και Ε.Ε.: φωτοαντίγραφα του εταιρικού, που κατατέθηκε στο οικείο Πρωτοδικείο.
    • Για Ε.Π.Ε.: φωτοαντίγραφα καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης      καταστατικού).
    • Για Α.Ε.: φωτοαντίγραφα καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης καταστατικού) ή της ανακοίνωσης καταχώρησης, στο οικείο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών (Μ.Α.Ε.) της Υπηρεσίας του Υπουργείου Εμπορίου της αρμόδιας Νομαρχίας, της διοικητικής απόφασης για τη σύσταση της εταιρείας και την έγκριση του καταστατικού της.

Σε περίπτωση που έχουν επέλθει αλλαγές στη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου, πρέπει να κατατίθεται και φωτοαντίγραφο της ανακοίνωσης καταχώρησης στο Μ.Α.Ε. του πρακτικού της Γενικής Συνέλευσης ή του Διοικητικού

  • Συμβουλίου, το οποίο αφορά την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου ή την αντικατάσταση μέλους του, αντιστοίχως ή το σχετικό ΦΕΚ αν έχει γίνει η δημοσίευση.
  • Για Κοινοπραξία: φωτοαντίγραφο του συστατικού εγγράφου της κοινοπραξίας που κατατέθηκε στην οικεία Δ.Ο.Υ. (και των κατά περίπτωση δικαιολογητικών, αναλόγως της νομικής μορφής των κοινοπρακτούντων μελών, όπως αναφέρονται παραπάνω).
    • Για αυτοκίνητα (ταξί, φορτηγά, λεωφορεία): φωτοαντίγραφα της ειδικής άδειας κυκλοφορίας του οχήματος, της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου του ιδιοκτήτη και της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ.
    • Για διαχείριση πολυκατοικίας: φωτοαντίγραφα των αστυνομικών ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων του διαχειριστή και όλων των συνιδιοκτητών.

Β. Στοιχεία Απασχολούμενων

  • Φωτοαντίγραφα των συμβάσεων εργασίας, κατά το Π.Δ. αριθ. 156/94, των απασχολουμένων και του θεωρημένου από το Σ.ΕΠ.Ε. πίνακα προσωπικού (άρθρο 16 του Ν. 2874/00).
  • Φωτοαντίγραφα των συμβάσεων εργασίας μειωμένης ή εκ περιτροπής απασχόλησης, για όσους εργαζόμενους απασχολούνται με καθεστώς μειωμένης ή εκ περιτροπής απασχόλησης, (Ν. 2639/98).
  • Φωτοαντίγραφα των καρτών πρόσληψης του προσωπικού.

Τ’ ανωτέρω δικαιολογητικά, που αφορούν τα στοιχεία των απασχολουμένων, εάν δεν είναι διαθέσιμα κατά την απογραφή, προσκομίζονται αργότερα, ενώ η απογραφή γίνεται κανονικά.

Απόδοση Αριθμού Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ):

Η εγγραφή της επιχείρησης στο Μητρώο Εργοδοτών πραγματοποιείται άμεσα και αποδίδεται ο Αριθμός Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ) μέσω ειδικού εντύπου με τίτλο

“Έντυπο Απόδοσης ΑΜΕ”. Στο έντυπο αυτό καταχωρίζονται και τα τυχόν παραρτήματα επαγγελματικών εγκαταστάσεων της επιχείρησης με αύξουσα αρίθμηση.

Εφιστάται η προσοχή στην τήρηση της αύξουσας αρίθμησης των παραρτημάτων, όπως αυτή αποδόθηκε από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, κατά την συμπλήρωση της ΑΠΔ.

Υπόχρεοι Δήλωσης Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη:

Οι απογεγραμμένοι στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ εργοδότες, υποχρεούνται να γνωστοποιούν σ’ αυτό μεταβολές των στοιχείων τους, που έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο Εργοδοτών (εγκ. ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 54/04).

Πότε υφίσταται η υποχρέωση:

Οι μεταβολές των στοιχείων τους, που πρέπει να γνωστοποιούν οι εργοδότες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ είναι οι εξής:

  • έναρξη απασχόλησης προσωπικού σε παράρτημα του εργοδότη,
  • οριστική διακοπή εργασιών επιχείρησης ή παραρτήματός της,
  • επαναλειτουργία της επιχείρησης, που συνοδεύεται με έναρξη απασχόλησης προσωπικού στην έδρα ή σε παράρτημα του εργοδότη,
  • μεταφοράς έδρας ή παραρτήματος εργοδότη,
  • αλλαγή των υπευθύνων, των στοιχείων τους (επώνυμο, όνομα και όνομα πατρός), του τόπου κατοικίας ή διαμονής τους,
  • αλλαγή επωνυμίας,
  • αλλαγή νομικής μορφής.

Τόπος υποβολής Δήλωσης- αρμόδιο υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ:

Η Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη υποβάλλεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου υπάγεται η έδρα του εργοδότη.

Σε περίπτωση μεταφοράς της έδρας εργοδότη η Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη υποβάλλεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, που υπαγόταν η έδρα του πριν την μεταφορά της.

Διαδικασία υποβολής Δήλωσης:

Η διαδικασία υποβολής της δήλωσης υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη“.

Το έντυπο συμπληρώνεται από τον εργοδότη ανάλογα με το είδος της μεταβολής, και υποβάλλεται στο Τμήμα Εσόδων του αρμοδίου υποκαταστήματος.

Προθεσμία υποβολής Δήλωσης:

Η “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη” υποβάλλεται άμεσα (με την έναρξη της απασχόλησης) στις εξής περιπτώσεις:

.       έναρξη απασχόλησης προσωπικού σε παράρτημα του εργοδότη,

.        επαναλειτουργία της επιχείρησης, που συνοδεύεται με έναρξη απασχόλησης προσωπικού στην έδρα ή σε παράρτημα του εργοδότη.

Η “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη” υποβάλλεται εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών από την επόμενη της μεταβολής στις εξής περιπτώσεις:

  • οριστική διακοπή εργασιών επιχείρησης ή παραρτήματός της,
  • μεταφοράς έδρας ή παραρτήματος εργοδότη,
  • αλλαγή των υπευθύνων, των στοιχείων τους, του τόπου κατοικίας ή διαμονής τους,
  • αλλαγή επωνυμίας,
  • αλλαγή νομικής μορφής.

Εάν η τελευταία ημέρα της προθεσμίας συμπίπτει με αργία ή μη εργάσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες ημέρα, η λήξη της παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη

εργάσιμη ημέρα (άρθρο 242 Αστικού Κώδικα).

  1. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟ ΙΚΑ

Υπόχρεοι απογραφής:

Κάθε πρόσωπο που αναλαμβάνει για πρώτη φορά εργασία ασφαλιστέα στο ΙΚΑ, υποχρεούται να εγγραφεί στο Μητρώο Ασφαλισμένων που τηρείται στο ΙΚΑ, προκειμένου να του αποδοθεί ένας μοναδικός Αριθμός Μητρώου Ασφαλισμένου.

Τόπος απογραφής – αρμόδιο υποκατάστημα:

Για την απογραφή του ο ασφαλισμένος προσέρχεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ του τόπου κατοικίας ή του τόπου εργασίας του. Το αρμόδιο τμήμα είναι το ΜΗΤΡΩΟ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ.

Διαδικασία:

Η διαδικασία απογραφής υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο «Αίτηση

Απογραφής Άμεσα Ασφαλισμένου», το οποίο διατίθεται από τα υποκαταστήματα και την ιστοσελίδα του ΙΚΑ. Μπορείτε να κατεβάσετε το έγγραφο πατώντας τον σύνδεσμο που ακολουθεί:

https://www.ika.gr/gr/infopages/downloads/d.html

Το έντυπο συμπληρώνεται με ελληνικούς χαρακτήρες με βάση τα στοιχεία ταυτότητας για έλληνες πολίτες και με λατινικούς χαρακτήρες για αλλοδαπούς (ανεξάρτητα αν είναι πολίτες Ε.Ε. ή τρίτων χωρών) με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία του διαβατηρίου.

Υποβάλλεται συμπληρωμένη στο Τμήμα Μητρώου του αρμόδιου υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ συνοδευόμενη από τα σχετικά ανά περίπτωση δικαιολογητικά :

  • Δελτίο Ταυτότητας, ή Διαβατήριο όταν πρόκειται για αλλοδαπούς.
  • Έγγραφο από το οποίο να προκύπτει ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (φωτοτυπία βεβαίωσης απόδοσης ΑΦΜ ή εκκαθαριστικού σημειώματος ή φορολογικής δήλωσης). (Οποιοδήποτε από τα

προηγούμενα έγγραφα πρέπει να είναι πρόσφατο)

  • Βεβαίωση του εργοδότη από την οποία να προκύπτει η ημερομηνία έναρξης της ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, εφόσον απασχολείται σε κοινή επιχείρηση.(για αυτοαπασχολούμενους και εργαζόμενους σε οικοδομές ή άνεργους δεν είναι απαραίτητη η Βεβαίωση Εργοδότη)
  • Έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η ημερομηνία έναρξης της ασφάλισης σε άλλο ασφαλιστικό φορέα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, προκειμένου να χαρακτηριστεί ο ασφαλισμένος ως «παλαιός» ή «νέος».
  • Αποδεικτικό της διεύθυνσης κατοικίας ή Υπεύθυνη Δήλωση, όταν η Αίτηση Απογραφής υποβάλλεται στο Υποκατάστημα του τόπου κατοικίας.
  • Φωτοτυπία της πρώτης σελίδας Βιβλιαρίου Τραπέζης στο οποίο ο δικαιούχος να είναι ο ασφαλισμένος (πρώτο όνομα). Στον τραπεζικό λογαριασμό μπορεί είτε να υπάρχουν συνδικαιούχοι είτε όχι.

Μετά την άμεση μηχανογραφική επεξεργασία της Αίτησης Απογραφής αποδίδεται ο Αριθμός Μητρώου, ο οποίος γνωστοποιείται στον ασφαλισμένο με Βεβαίωση

Απογραφής.

Σε περίπτωση που από τη μηχανογραφική επεξεργασία της Αίτησης Απογραφής, διαπιστωθεί ότι ο αιτών είναι ήδη εγγεγραμμένος στα Μητρώα Ασφαλισμένων ΙΚΑ, δεν αποδίδεται νέος Αριθμός Μητρώου, αλλά γνωστοποιείται στον ασφαλισμένο αυτός που του είχε αποδοθεί με Βεβαίωση Προηγούμενης Απογραφής.

 ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΑΙΤΗΣΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΑΜΕΣΑ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ

Το έντυπο αυτό συμπληρώνεται από όσους υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ, προκειμένου να εγγραφούν στο Μητρώο Ασφαλισμένων του και να τους αποδοθεί Αριθμός Μητρώου.

Για την συμπλήρωση και υποβολή της Αίτησης Απογραφής ο αιτών πρέπει να προσκομίσει στην Υπηρεσία επίσημα έγγραφα από τα οποία θα ελεγχθούν τα ατομικά του στοιχεία:

α) Δελτίο ταυτότητας και ελλείψει αυτού πιστοποιητικό γέννησης ή Διαβατήριο για αλλοδαπούς Ασφαλισμένους ,

β) παραστατικό ΔΟΥ από το οποίο να προκύπτει ο ΑΦΜ,

γ) βεβαίωση εργοδότη εφόσον απασχολείται σε κοινή επιχείρηση, δ) φωτοτυπία της πρώτης σελίδας τραπεζικού βιβλιαρίου και

ε) έγγραφο που να φαίνεται η διεύθυνση κατοικίας του εφόσον δεν προκύπτει από το παραστατικό ΔΟΥ που προσκόμισε.

Οι ενδείξεις του εντύπου συμπληρώνονται με ΚΕΦΑΛΑΙΑ ευανάγνωστα γράμματα με Ελληνικούς ή Λατινικούς χαρακτήρες, με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία των προσκομιζομένων δικαιολογητικών (Ταυτότητα, Διαβατήριο κ.λ.π.) ως εξής:

  • Με Ελληνικούς Χαρακτήρες για Έλληνες πολίτες.
  • Με Λατινικούς χαρακτήρες για Αλλοδαπούς.

Αναλυτικά τα πεδία του εντύπου συμπληρώνονται ως εξής:

 ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΜΕ ΕΝΤΥΠΑ ΕΟΧ Ή ΧΩΡΩΝ ΜΕ ΔΙΜΕΡΗ ΣΥΜΒΑΣΗ (π.χ. Ε111,Ε128

 κ.λπ)Συμπληρώνεται με Χ εφόσον πρόκειται για ασφαλισμένους με έντυπα από χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΒΕΛΓΙΟ, ΔΑΝΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΙΡΛΑΝΔΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ, ΟΛΛΑΝΔΙΑ, ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, ΑΓΓΛΙΑ,

ΑΥΣΤΡΙΑ, ΣΟΥΗΔΙΑ, ΙΣΛΑΝΔΙΑ, ΝΟΡΒΗΓΙΑ, ΛΙΧΤΕΝΣΤΑΪΝ, ΦΙΛΑΝΔΙΑ, ΕΛΒΕΤΙΑ) ή από

χώρες με Διμερή Σύμβαση (ΚΕΜΠΕΚ ΚΑΝΑΔΑ, ΟΝΤΑΡΙΟ ΚΑΝΑΔΑ), για τους οποίους εκδίδεται Βιβλιάριο Υγείας. Στην περίπτωση αυτή συμπληρώνονται υποχρεωτικά τα πεδία με αστερίσκο.

 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ

Συμπληρώνονται από την Υπηρεσία ο κωδικός και η ονομασία του Υποκ/τος.

 Α.Μ.Α

Το πεδίο παραμένει κενό.

ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΠΩΝΥΜΟ-ΚΥΡΙΟ ΟΝΟΜΑ-ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ-ΟΝΟΜΑ ΜΗΤΡΟΣ

Συμπληρώνονται τα στοιχεία όπως αναγράφονται στο επίσημο έγγραφο που προσκομίζεται

 ΕΠΩΝΥΜΟ ΓΕΝΝΗΣΗΣ

Συμπληρώνεται ΜΟΝΟ εφόσον διαφέρει από το σημερινό επώνυμο.

 ΑΛΛΟ ΟΝΟΜΑ

Συμπληρώνεται εφόσον υπάρχει

 ΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΖΥΓΟΥ – ΟΝΟΜΑ ΣΥΖΥΓΟΥ

Συμπληρώνονται υποχρεωτικά τα πεδία αυτά από έγγαμους.

 ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ

Συμπληρώνεται όπως αναγράφεται στην ταυτότητα ή στο διαβατήριο.

 ΦΥΛΟ

Συμπληρώνεται με Χ αντίστοιχα αν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Κατά σειρά συμπληρώνονται τα εξής:

ΤΥΠΟΣ: Συμπληρώνεται το παρακάτω πεδίο ανάλογα με το επίσημο έγγραφο, φωτοτυπία του οποίου συνυποβάλλεται.

  • Αστυνομική (αν αφορά Ελληνική Αστυνομική Ταυτότητα)
  • Στρατιωτική (αν αφορά Ελληνική Στρατιωτική Ταυτότητα)
  • Διαβατήριο
  • Πιστοποιητικό

ΑΡΙΘΜΟΣ: Συμπληρώνεται ο αριθμός της Ταυτότητας ή του Διαβατηρίου ή ο αριθμός Πρωτοκόλλου του Πιστοποιητικού.

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Συμπληρώνεται η ημερομηνία έκδοσης της Ταυτότητας ή του Διαβατηρίου, ή η ημερομηνία πρωτοκόλλου του πιστοποιητικού.

ΕΚΔΟΥΣΑ ΑΡΧΗ: Συμπληρώνεται η εκδούσα αρχή.

 ΑΡΜΟΔΙΑ Δ.Ο.Υ

Συμπληρώνεται ο ΑΦΜ υποχρεωτικά, (σχετική η απόφαση του Υπουργού Οικονομικών 1027411/842/Δ4/26-2-98) και η ονομασία της ΔΟΥ, σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο επίσημο έγγραφο που προσκομίστηκε.

 ΑΜΚΑ

Συμπληρώνεται ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) όπως είναι γραμμένος στην Κάρτα Κοινωνικής Ασφάλισης, αν έχει ήδη εκδοθεί ΚΑΡΤΑ από οποιονδήποτε Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.

 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ

Συμπληρώνεται η ημερομηνία γέννησης με την μορφή ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ. Σε περίπτωση που αποδεδειγμένα δεν είναι γνωστή η πλήρης ημερομηνία αλλά μόνο το έτος γέννησης τότε συμπληρώνεται 01/01/ και το έτος γέννησης, καθώς και η ένδειξη Χ στο πεδίο ΕΙΚΟΝΙΚΗ.

Στη συνέχεια συμπληρώνονται οι ενδείξεις: ΧΩΡΑ, ΝΟΜΟΣ, ΔΗΜΟΣ / ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, ΠΟΛΗ.

 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Συμπληρώνονται τα πεδία : οδός, αριθμός, Τ.Κ., νομός, χώρα, τηλέφωνο καθώς και FAX , E-MAIL.

Σε περίπτωση που η διεύθυνση αφορά Χωριό όπου οι οδοί δεν διαθέτουν όνομα, στο πεδίο «Οδός» θα συμπληρωθεί το όνομα του Χωριού, ενώ το πεδίο «Αριθμός» θα παραμείνει κενό.

 ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΙΚΑ (ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ)

Το πεδίο παραμένει κενό ( συμπληρώνονται από την υπηρεσία).

 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Συμπληρώνονται τα στοιχεία του εργοδότη σε περίπτωση που ο αιτών απασχολείται σε κοινή επιχείρηση. Το πεδίο ΑΜΕ εργοδότη συμπληρώνεται εφόσον είναι γνωστό.

 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Τα παρακάτω πεδία συμπληρώνονται μόνο από εργατοτεχνίτες οικοδόμους εφόσον αυτοί επιθυμούν να πληρώνονται την καταβολή του Δωροσήμου μέσω τραπεζικού

λογαριασμού

  •  ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Συμπληρώνεται η πλήρης ονομασία της τράπεζας στην οποία διατηρείται ο λογαριασμός του οικοδόμου π.χ. ΕΘΝΙΚΗ , ALFA BANK κ.λ.π.

  •  ΚΩΔΙΚΟΣ

Το πεδίο παραμένει κενό.

  •  ΚΩΔ. ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία της πρώτης σελίδας του τραπεζικού βιβλιαρίου. Σε περίπτωση που δεν αναγράφεται στα προσκομιζόμενα στοιχεία ο Κωδικός Υποκαταστήματος Τράπεζας , δεν συμπληρώνεται το πεδίο.

  •  ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία του τραπεζικού βιβλιαρίου.

  •  ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία του τραπεζικού βιβλιαρίου παραλείποντας τους τυχόν ειδικούς χαρακτήρες( /, -, κλπ).

 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΟ ΙΚΑ

Συμπληρώνεται η ημερομηνία Έναρξης απασχόλησης στον παραπάνω Εργοδότη για τους εργαζόμενους, ενώ για τις λοιπές κατηγορίες ασφαλισμένων, η ημερομηνία

υποβολής της αίτησης.

 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

Ο συγκεκριμένος πίνακας συμπληρώνεται εφόσον ο αιτών στο παρελθόν (πριν την έναρξη Ασφάλισης στο ΙΚΑ) είχε ασφαλισθεί σε άλλο ή άλλους Φορείς Ασφάλισης της Ελλάδας ή του Εξωτερικού.

Κατά σειρά συμπληρώνονται τα εξής:

  • Α/Α: Ο αύξων αριθμός της οριζοντίου γραμμής.
  • ΧΩΡΑ: Η ονομασία της Χώρας που έχει πραγματοποιηθεί η ασφάλιση.
  • ΚΩΔ.: Συμπληρώνεται ο Κωδικός της Χώρας (από την υπηρεσία).
  • ΦΟΡΕΑΣ: Συμπληρώνεται ο Φορέας Ασφάλισης υποχρεωτικά μόνο αν αφορά Φορέα της Ελλάδας.
  • ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: Συμπληρώνεται η ημερομηνία έναρξης Ασφάλισης στο Φορέα, με τη μορφή ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ. Σε περίπτωση που δεν είναι γνωστή η πλήρης ημερομηνία αλλά μόνο το έτος τότε, συμπληρώνεται με τη μορφή 01/01/ΕΕΕΕ.
  • ΑΡΙΘ. ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ: Συμπληρώνεται εφόσον έχει χορηγηθεί και είναι γνωστός. Αν η ασφάλιση έχει πραγματοποιηθεί σε Ελληνικό Φορέα

Ασφάλισης τότε ο αριθμός αυτός αφορά τον ΑΜΚΑ.

  • Α.Μ. ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΦΟΡΕΑ: Συμπληρώνεται ο Αριθμός Μητρώου ασφαλισμένου στον Φορέα Ασφάλισης εφόσον είναι γνωστός.

ΑΡΙΘ. ΕΓΓΡΑΦΩΝ: Συμπληρώνεται ο αύξων αριθμός της τελευταίας οριζόντιας γραμμής που συμπληρώθηκε στο συγκεκριμένο Πίνακα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΖΩΗ

  • ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, βάσει της οποίας ο εργαζόμενος αναλαμβάνει την κύρια υποχρέωση να παρέχει την εργασία του στον εργοδότη, υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του και ο εργοδότης την κύρια υποχρέωση καταβολής του μισθού.

2.2   ΜΙΣΘΟΣ

Μισθός είναι κάθε παροχή που δίνεται στους εργαζόμενους ως αντάλλαγμα της εργασίας τους. Δηλαδή κάθε αμοιβή σε χρήμα και σε είδος (όπως λ.χ. τροφή, κατοικία, δαπάνη ρεύματος κλπ), η οποία καταβάλλεται τακτικά και μόνιμα, είτε βάσει της εργασιακής σχέσης ή της συλλογικής σύμβασης ή του νόμου, είτε βάσει της κρατούσας συνήθειας όταν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία. Όταν λέμε τακτικές αποδοχές εννοούμε το βασικό μισθό ή ημερομίσθιο, όλα τα επιδόματα, καθώς και κάθε άλλη χρηματική παροχή ή παροχή σε είδος που δίνει ο εργοδότης σε σταθερή και μόνιμη βάση. Στις τακτικές αποδοχές περιλαμβάνονται: Τα επιδόματα αδείας, Δώρων Πάσχα και Χριστουγέννων, πολυετίας , οικογενειακά, ανθυγιεινής εργασίας, επικίνδυνης, επιστημονικό, διαχειριστικών λαθών, παραγωγής, Κυριακής και

νυκτερινής εργασίας, νόμιμης τακτικής υπερωριακής απασχόλησης, τροφής, κατοικίας, κάθε άλλη παροχή, εφ’ όσον καταβάλλεται τακτικά και νόμιμα. Πολλές φορές κατά την εφαρμογή των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας διαχωρίζουμε τις παρακάτω έννοιες του μισθού.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ/ΩΡΟΜΙΣΘΙΟ ΣΕ ΠΕΝΘΗΜΕΡΟ

Υπάλληλος που απασχολείται με το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης και με το συμβατικό ωράριο 40 ωρών, έχει ακαθάριστο μηνιαίο μισθό 800,00 €. Να βρεθεί το ημερομίσθιο και το ωρομίσθιο του.

Λύση:

800,00 € /25 ημέρες = 32,00 € ημερομίσθιο

και 32,00 € X 6 ημέρες /40 ώρες = 4,80 € ωρομίσθιο

Να σημειώσουμε ότι η διαίρεση του μικτού μηνιαίου μισθού διά 25 ημέρες, ισχύει και στην περίπτωση που εφαρμόζεται το σύστημα της εξαήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης. Επίσης, το ωρομίσθιο μπορεί να ευρεθεί με απ’ευθείας

πολλαπλασιασμό του μηνιαίου μισθού επί τον συντελεστή 0,006(ή 0,6%), ο οποίος προκύπτει ως εξής

Πενθήμερο : [(6 / 5 X 5 /40)] /25 = [6 /40 ] / 25 = 6/1.000,00 = 0,006

Εξαήμερο : [(6 /6 X6 / 40)] / 25 = [6 / 40 ] / 25 = 6/ 1.000,00 = 0,006

Άρα 800,00 € X 0,006 = 4,80 € ωρομίσθιο

ΝΟΜΙΜΟΣ ΜΙΣΘΟΣ

Νόμιμος μισθός χαρακτηρίζεται αυτός που προβλέπεται από συλλογική σύμβαση εργασίας, διαιτητική ή υπουργική απόφαση και αποτελεί τα κατώτατα όρια αποδοχών που υποχρεούται ο εργοδότης να καταβάλλει στους εργαζόμενους.

Ειδικότερα ο νόμιμος μισθός αποτελείται από το βασικό μισθό και τα διάφορα επιδόματα, τα οποία επίσης προβλέπονται από σ.σ.ε. ή διαιτητική απόφαση ή υπουργική απόφαση.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΣ ΜΙΣΘΟΣ

Συμβατικός μισθός, χαρακτηρίζεται αυτός που έχει καθοριστεί από την συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου στην ατομική τους σύμβαση εργασίας (γραπτή ή προφορική).Νοείται βέβαια ότι ο συμβατικός μισθός είναι πάντοτε μεγαλύτερος από το νόμιμο, γιατί μικρότερος απαγορεύεται από το νόμο.

ΣΥΝΗΘΗΣ ΜΙΣΘΟΣ

Συνήθης μισθός θεωρείται ο μισθός που καταβάλλεται σε εργαζόμενους του ίδιου φύλου και ηλικίας οι οποίοι διαθέτουν τα ίδια προσόντα και παρέχουν εργασία του αυτού είδους, στον ίδιο τόπο και με τις ίδιες συνθήκες.

Το ύψος του μισθού εξαρτάται από το είδος της εργασίας και την ειδικότητα με την οποία πράγματι απασχολείται ο εργαζόμενος. Τα γενικά κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων καθορίζονται με τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, που ισχύουν για τους μισθωτούς όλης της χώρας ανεξάρτητα από ειδικότητα. Για τους κλάδους και κατηγορίες εργαζομένων ή και για τους εργαζομένους ορισμένων επιχειρήσεων, είναι δυνατόν να συναφθούν μεταξύ των αντίστοιχων οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων κλαδικές, επιχειρησιακές κλπ συμβάσεις εργασίας ή να υπάρξουν διαιτητικές αποφάσεις. Οι μισθοί και τα ημερομίσθια που καθορίζονται με τις συμβάσεις αυτές μπορεί να είναι ευνοϊκότεροι, αλλά ποτέ κατώτεροι από

αυτούς της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης. Επίσης ευνοϊκότερες ρυθμίσεις μπορεί να καθοριστούν με ατομική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου.

2.3   ΕΝΩΣΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Ο Ν.1264/82 αναγνωρίζει για πρώτη φορά τις ενώσεις προσώπων ως συνδικαλιστικές οργανώσεις .Οι ενώσεις προσώπων δεν έχουν νομική προσωπικότητα και ιδρύονται με συστατική πράξη που κατατίθεται στον γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η εκμετάλλευση και κοινοποιείται στον εργοδότη.

 Οι προϋποθέσεις για τη σύσταση ενώσεως προσώπων είναι οι εξής:

α) επιτρέπεται η ίδρυση μιας μόνο ενώσεως προσώπων σε κάθε εκμετάλλευση. Στην περίπτωση που μια επιχείρηση αποτελείται από περισσότερες εκμεταλλεύσεις , τότε επιτρέπεται η ίδρυση μίας μόνο ενώσεως προσώπων για όλη την επιχείρηση με τις περισσότερες εκμεταλλεύσεις.

β) επιτρέπεται η ίδρυση μόνο σε εκμεταλλεύσεις που δεν απασχολούν πάνω από 40 μισθωτούς. Αν μία επιχείρηση αποτελείται από περισσότερες εκμεταλλεύσεις, πάλι ο

συνολικός αριθμός των εργαζομένων στην επιχείρηση δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερος των 40, για να είναι δυνατή η σύσταση ενώσεως προσώπων.

γ) επιτρέπεται η ίδρυση ενώσεως προσώπων σε μία εκμετάλλευση, επιχείρηση μόνο εφ’ όσον δεν υπάρχει εργατικό σωματείο που να έχει ως μέλη του το μισό τουλάχιστον προσωπικό της.

Για την ίδρυση συνδικαλιστικής ενώσεως απαιτούνται 10 τουλάχιστον εργαζόμενοι. Η ιδρυτική πράξη της Ενώσεως προσώπων πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρει το σκοπό της,

επίσης πρέπει να αναφέρει και τη διάρκειά της που δεν μπορεί να υπερβαίνει το εξάμηνο. Οι σκοποί των συνδικαλιστικών οργανώσεων καθορίζονται κατά τρόπο γενικό στο άρθρο 4

παρ.1 του ν.1264/82. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή “οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν σκοπό τη διαφύλαξη και προαγωγή των εργασιακών, οικονομικών, ασφαλιστικών,

κοινωνικών συμφερόντων των εργαζομένων για το λόγο αυτό περιορίζεται και η διάρκειά της.

Για τις ενώσεις προσώπων ισχύουν οι εξής διατάξεις του Ν.1264: άρθρο 3 παρ1α,άρθρο 7παρ.1,παρ.5,παρ.6,παρ.7,παρ.8 και άρθρο 20 παρ.1

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Ν 4024/1971 οι επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις συνάπτονται, κατά σειρά προτεραιότητας, από συνδικαλιστικές οργανώσεις της

επιχείρησης που καλύπτουν τους εργαζόμενους ή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει

συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση, από ένωση προσώπων, και πάντως ανεξάρτητα από την κατηγορία, τη θέση ή την ειδικότητα των εργαζομένων στην επιχείρηση και,

εφόσον αυτές ελλείπουν, από τις αντίστοιχες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον εργοδότη.

Η ένωση προσώπων του προηγούμενου εδαφίου συστήνεται τουλάχιστον από τα τρία πέμπτα (3/5) των εργαζομένων στην επιχείρηση, ανεξαρτήτως του συνολικού αριθμού εργαζομένων σε αυτήν και χωρίς η διάρκειά της να υπόκειται σε χρονικό περιορισμό. Εάν μετά την τυχόν σύσταση ένωσης προσώπων για το σκοπό της παραγράφου αυτής, πάψει να συντρέχει η προϋπόθεση της συμμετοχής των τριών πέμπτων (3/5) των

εργαζομένων στην επιχείρηση, η οποία απαιτείται για τη σύστασή της, διαλύεται, χωρίς άλλη διατύπωση. Για δε τα λοιπά θέματα που αφορούν την ένωση προσώπων εξακολουθεί να εφαρμόζεται η περίπτωση γγ’ του εδαφίου α’ της παραγράφου 3 του άρθρου 1 του ν. 1264/1982 (Α’ 79).» σύμφωνα με την οποία η ένωση προσώπων συστήνεται με ιδρυτική πράξη η οποία κατατίθεται στο γραμματέα του αρμόδιου

ειρηνοδικείου και στη συνέχεια κοινοποιείται στον εργοδότη Ικανότητα για σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας έχουν:

α. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών όλων των βαθμίδων στο πεδίο της δραστηριότητάς τους, καθώς και οι ενώσεις προσώπων με τους όρους και τις προϋποθέσεις της παραγράφου 5 του άρθρου 3 του νόμου αυτού.

Ειδικότερα για την παράγραφο 3 του άρθρου 3 του νόμου αυτού, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση. Για τις υπόλοιπες

συλλογικές συμβάσεις εργασίας του άρθρου 3 αυτού του νόμου, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων στο πεδίο ισχύος της συλλογικής σύμβασης εργασίας.

β. Κάθε εργοδότης για τους εργαζόμενους που απασχολεί στην επιχείρησή του.

Για τους εργαζομένους σε δικηγορικά, σε συμβολαιογραφικά και άλλα γραφεία η σχετική συλλογική σύμβαση θα υπογράφεται ή η διαιτητική διαδικασία θα διεξάγεται μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων και του οικείου Ν.Π.Δ.Δ., στο οποίο υπάγονται οι εργοδότες.»

«Όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής

Στρατηγικής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση Συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και πάντως δεν επιτρέπεται να

περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας εθνικών συλλογικών συμβάσεων, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του νόμου αυτού.»

2.4   ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (Σ.Σ.Ε.)

Συλλογική σύμβαση εργασίας συνάπτεται μεταξύ μιας ή περισσοτέρων

συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών οργανώσε ων των εργοδοτών ή και μεμονωμένου εργοδότη, καταρτίζεται εγγράφως και καθορ ίζει τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, καθώς επίσης και άλλα θέματα που συνδ έονται με τις σχέσεις εργασίας.

ΦΥΣΗ ΣΣΕ   ΝΟΜΙΜΟΣ ΜΙΣΘΟΣ

Οι ΣΣΕ κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και λειτουργούν συμπληρωματικά στους γενικούς όρους εργασίας που ρυθμίζονται από τους σχετικούς νόμους.

Οι ΣΣΕ αποτελούν συμφωνία ως προς τον τρόπο κατάρτισής τους και κανονιστική

πράξη κατά το κύριο μέρος των αποτελεσμάτων τους. Οι  κανονιστικοί  όροι μιας

ΣΣΕ αποτελούν υποχρεωτικούς κανόνες δικαίου, έχουν άμεση και υποχρεωτική ισχύ και:

Α) υπερισχύουν αντίθετων δυσμενέστερων νομοθετικών διατάξεων (π.χ. νόμων) και Β) υποχωρούν έναντι ευνοϊκότερων ρυθμίσεων της ατομικής σύμβασης εργασίας.

Σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις εργαζομένων και εργοδοτών για τη

σύναψη ΣΣΕ δεν επιτύχουν, οδηγούμαστε σε συλλογική διαφορά εργασίας, για την ε πίλυση της οποίας προβλέπονται συγκεκριμένες διαδικασίες:

συμφιλίωσης, μεσολάβησης και διαιτησίας.

ΕΙΔΗ ΣΣΕ ΚΑΙ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΣΥΝΑΨΗΣ ΤΟΥΣ

  1. Εθνικές Γενικές ΣΣΕ: Με το Ν. 4093/2012 οι μη μισθολογικοί όροι εργασίας της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. (άδειες, ωράρια κλπ) εξακολουθούν να αποτελούν διατάξεις

υποχρεωτικής

εφαρμογής για τους εργαζόμενους όλης της χώρας ως ελάχιστα όρια. Οι μισθολογικ οί όροι

της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. διασφαλίζουν τα γενικά κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων, αλλ ά πλέον

μόνο για τους εργαζόμενους σε «επιχειρήσεις» που είναι μέλη των

συμβαλλόμενων εργοδοτικών οργανώσεων και μόνο με ευνοϊκότερους όρους από τ ον νομοθετημένο μισθό.

Συνάπτονται από την τριτοβάθμια οργάνωση των εργαζομένων (ΓΣΕΕ) και τις

αναγνωριζόμενες ως ευρύτερης εκπροσώπησης ή πανελλήνιας έκτασης οργανώσεις των εργοδοτών.

  • Κλαδικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζομένους περισσότερων ομοειδών ή συναφών

επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων (ενός δηλαδή συγκεκριμένου κλάδου παραγωγής)ορισμένης πόλης ή περιφέρειας ή όλης της χώρας. Συνάπτονται από πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις που

καλύπτουν εργαζομένους, ανεξάρτητα από το επάγγελμα ή την ειδικότητά τους, ομοειδών ή συναφών επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου και από εργοδοτικέs οργανώσεις.

  • Επιχειρησιακές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζομένους μιας επιχείρησης ή εκμετάλλευσης. Συνάπτονται μεταξύ του εργοδότη, εφόσον απασχολεί

τουλάχιστον 50 εργαζόμενους, και του επιχειρησιακού σωματείου. Εάν δεν

υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο, μπορεί πλέον να συνάψει  επιχειρησιακή  ΣΣΕ και η λεγόμενη «ένωση προσώπων» που μπορεί  να  συσταθεί  τουλάχιστον  από τα 3/5 των εργαζομένων στην επιχείρηση ανεξάρτητα από το  συνολικό  αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση. Εάν δεν υπάρχει ούτε ένωση προσώπων, μπορεί να συμβληθεί το αντίστοιχο πρωτοβάθμιο κλαδικό σωματείο.

Σε επιχειρήσεις με περισσότερες από μία εκμεταλλεύσεις μπορεί να συναφθεί διαφορετική ΣΣΕ για κάθε εκμετάλλευση.

Οι όροι μιας επιχειρησιακής ΣΣΕ ισχύουν για το σύνολο των εργαζομένων

μιας επιχείρησης, ανεξάρτητα από την εργασία και τη θέση τους, ενώ μπορούν και ν α περιέχουν αναφορές σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων ή να εξαιρούν άλ λες κατηγορίες από την ισχύ κάποιων όρων τους

  • Εθνικές ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζόμενους ορισμένου

επαγγέλματος και των συναφών προς το επάγγελμα  αυτό  ειδικοτήτων  όλης της χώρας. Συνάπτονται από

δευτεροβάθμιες ή πρωτοβάθμιες ομοιοεπαγγελματικές συνδικαλιστικές οργανώσει ς των εργαζομένων πανελλήνιας έκτασης και εργοδοτικές οργανώσεις ευρύτερης

εκπροσώπησης ή πανελλήνιας έκτασης.

  • Τοπικές ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζόμενους ορισμένου

επαγγέλματος ή και των συναφών ειδικοτήτων συγκεκριμένης πόλης ή περιφέρειας. Συνάπτονται μεταξύ ομοιοεπαγγελματικών συνδικαλιστικών οργανώσεων (πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων) τοπικού χαρακτήρα των εργαζομένων και των εργοδοτικών οργανώσεων.

  • ΣΣΕ ομίλου επιχειρήσεων: Αφορά τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις του

ομίλου (μητρική και θυγατρικές). Όμιλος  επιχειρήσεων  υπάρχει  όταν περισσότερες επιχειρήσεις, ενώ είναι νομικά αυτοτελείς, βρίσκονται υπό ενιαία διοί κηση και επιδιώκουν τον ίδιο οικονομικό σκοπό. Η ΣΣΕ αυτή  έχει  τα χαρακτηριστικά επιχειρησιακής ΣΣΕ και

μπορεί να συναφθεί με σκοπό τη ρύθμιση των όρων εργασίας των εργαζομένων του ομίλου κατά τρόπο ενιαίο. Η ΣΣΕ αυτή δεν προβλέπεται ρητά στον Ν.

1876/1990. Γίνεται δεκτό όμως ότι μπορεί να  συναφθεί  τέτοιου  είδους  ΣΣΕ μεταξύ της πιο αντιπροσωπευτικής (επιχειρησιακής) συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων στις επιμέρους επιχειρήσεις  και  από  τις  εταιρείες  του  ομίλου ή από κοινό εξουσιοδοτημένο

εκπρόσωπό του ή από τη μητρική εταιρεία ως κοινό εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΣΕ

Με τη ρύθμιση του  άρθρου 2  παρ. 4  ΠΥΣ 6/2012  καταργούνται  οι  ΣΣΕ αορίστου χρόνου και ορίζεται ότι  αυτές  συνάπτονται  πλέον  για  ορισμένο χρόνο, η διάρκεια του οποίου δεν μπορεί  να  είναι  μικρότερη από ένα (1) έτος και δεν μπορεί να υπερβαίνει  τα τρία  (3)  έτη.  Η  ισχύς  μιας  ΣΣΕ  αρχίζει  από την ημέρα κατάθεσής της στην αρμόδια υπηρεσία, δηλαδή στην κατά τόπο αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας της νομαρχίας όπου καταρτίστηκε η ΣΣΕ ή, αν πρόκειται για την Εθνική Γενική ή για κλαδικές και

ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ, στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας. Η παρ άλειψη της κατάθεσης αυτής καθιστά ανίσχυρη την εκάστοτε ΣΣΕ.

Μια ΣΣΕ μπορεί να ισχύει και αναδρομικά –σε περιορισμένη έκταση– ως την ημέρα λήξης της προηγούμενης ΣΣΕ ή της καταγγελίας της.

  • Οι συλλογικές συμβάσεις που βρίσκονται σε ισχύ ήδη 24 μήνες μέχρι τη 14.2.2012

ή και περισσότερο λήγουν στις 14.2.2013, εκτός και αν λήγουν ή καταγγελθούν νωρίτερα κατά τα οριζόμενα από το άρθρο 12 του Ν. 1876/90.

  • Οι συλλογικές συμβάσεις που τη 14/12/2012 βρίσκονταν σε ισχύ για χρονικό

διάστημα μικρότερο των 24 μηνών λήγουν με τη συμπλήρωση  τριών (3)  ετών από την

ημερομηνία έναρξης της ισχύος τους, εκτός αν καταγγελθούν νωρίτερα κατά τα οριζ όμενα στο άρθρο 12 του Ν. 1876/90.

ΛΗΞΗ ΣΣΕ

Μια ΣΣΕ λήγει είτε α) με την πάροδο του συμφωνημένου χρόνου (ΣΣΕ ορισμένου χρόνου) είτε β) με γραπτή καταγγελία ενός από τα

συμβαλλόμενα μέρη είτε γ) με

ρητή ή σιωπηρή κατάργησή της από μεταγενέστερη ΣΣΕ ή Διαιτητική Απόφαση. Μερική καταγγελία είναι δυνατή μόνο με αντίστοιχη πρόβλεψη σε ρήτρα που υπάρχει στην ίδια τη ΣΣΕ.

Εφόσον γίνει  δεκτό  ότι  πλέον  επιτρέπονται  μόνο  ΣΣΕ  ορισμένου  χρόνου, βασικός τρόπος  λήξης  τους  είναι  η  αυτοδίκαιη (άμεση)  λύση  με  την  πάροδο του συμφωνηθέντος χρόνου διάρκειάς τους, με την επιφύλαξη της τρίμηνης εκ του ν όμου παράτασης της ισχύος τους.Είναι δυνατή η λύση μιας ΣΣΕ με κοινή –

συνήθως τροποποιητική– συμφωνία των μερών, ενώ κατ’ εξαίρεση προβλέπεται η δυνατότητα πρόωρης καταγγελίας, εάν έχει

προκύψει σημαντική μεταβολή των συνθηκών που υπήρχαν κατά τη σύναψη της ΣΣ Ε.Με την καταγγελία μιας ΣΣΕ ξεκινάει η διαδικασία διαπραγματεύσεων για

τη σύναψη νέας.

ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΙΣΧΥΟΣ Σ.Σ.Ε.

Η μετενέργεια δεν πρέπει να συγχέεται με την εκ του νόμου παράταση της ισχύος

της Σ.Σ.Ε. για ένα χρονικό διάστημα (6 μηνών με το προηγούμενο καθεστώς και 3 μη νών με το ισχύον καθεστώς) μετά τη λήξη ή την καταγγελία της, προκειμένου να διε υκολυνθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις να προστατευθούν οι εργαζόμενοι μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας. Δηλαδή, όσα

προβλέπονται σε μια ΣΣΕ

εξακολουθούν αναγκαστικά από το νόμο να ισχύουν για διάστημα 3 μηνών μετά τη λήξη της.

ΜΕΤΕΝΕΡΓΕΙΑ

Σε περίπτωση κατά την οποία δεν είναι δυνατή η επίτευξη μιας νέας συλλογικής σύμ βασης μετά το τρίμηνο, εξακολουθούν να ισχύουν από τους κανονιστικούς όρους απ οκλειστικά οι όροι που αφορούν α) τον βασικό μισθό ή το βασικό

ημερομίσθιο και β) τα τέσσερα (4)

επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικίνδυνης εργασίας, εφόσον τα επιδ όματα αυτά προβλέπονταν στη Σ.Σ.Ε. που έληξε ή καταγγέλθηκε.

Δεν απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Οι αποδοχές αυτές θα καταβάλλονται μέχρι να

επαναπροσδιορισθούν με μια νέα συλλογική συμφωνία ή με νέα ατομική σύμβαση.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΣΕ

Εάν η κλαδική ή η ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ δεσμεύει εργοδότες που απασχολούν

τουλάχιστον το 51% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος, η δέσμευση από τη ΣΣΕ μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επα γγέλματος. Η πέκταση της εφαρμογής αυτών των  ΣΣΕ  μπορεί  να  γίνει  με απόφαση του Υπουργού

Εργασίας ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας. Η Υπου ργική αυτή Απόφαση κηρύσσει τη ΣΣΕ γενικώς  υποχρεωτική  και  δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Την επέκταση της εφαρμογής με την κήρυξη μιας ΣΣΕ ως υποχρεωτικής μπορεί να

τη ζητήσει και η αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων ή των εργοδο τών.

Με το άρθρο 37 παρ. 6 του Ν. 4024/2011 επιβάλλεται αναστολή των διατάξεων

σχετικά με την επέκταση εφαρμογής μιας ΣΣΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπρόθε σμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Κατά την περίοδο αυτή

προβλέπεται αποκλειστική εφαρμογή των κλαδικών και ομοιεπαγγελματικών ΣΣΕ μό νο στις ατομικές εργασιακές σχέσεις, τα μέρη των οποίων (εργοδότης και εργαζόμενος) είναι μέλη

αντίστοιχων συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων.

2.5   ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ

Εκτός από συμβάσεις πλήρους απασχόλησης που δύναται ο εργοδότης να συνάψει με τον εργαζόμενο, νόμιμες θεωρούνται και οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης.

Η μερική απασχόληση μπορεί να διαχωριστεί σε δύο είδη :

α) Μειωμένη ημερήσια εργασία, κατά την οποία ο εργαζόμενος απασχολείται καθημερινώς αλλά με μειωμένο ωράριο,

β) Μειωμένη εργασία γενικότερα κατά την οποία ο εργαζόμενος εργάζεται μερικές ώρες ή μέρες μέσα στην εβδομάδα ή μερικές μέρες το μήνα.

Οι έγγραφες ατομικές συμβάσεις για μερική απασχόληση πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τους ακόλουθους όρους:

α) τα στοιχεία ταυτότητας εργοδότη και εργαζόμενου.

β) τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση του εργοδότη.

γ) το χρόνο απασχόλησης, τον τρόπο κατανομής και τις περιόδους εργασίας.

δ) τον τρόπο αμοιβής.

ε) τους τυχόν όρους τροποποίησης της σύμβασης

Οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης πρέπει να κατατεθούν στην Επιθεώρηση Εργασίας μέσα σε 15 ημέρες από την υπογραφή τους, σε διαφορετική περίπτωση η σύμβαση θα θεωρηθεί ότι καλύπτει σχέση πλήρους απασχόλησης. (αρ.2 ν.2639/98).

Αποδοχές στη μερική απασχόληση:

Οι αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων

μισθωτών δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις για τους απασχολούμενους κατά το κανονικό ωράριο για την ίδια εργασία και αντιστοιχούν στις ώρες εργασίας της μερικής απασχόλησης.

Σύμφωνα με το άρθρ. 7 του Ν. 2874/00, οι αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων προσαυξάνονται κατά ποσοστό 7,5%, εφόσον αμείβονται με τα κατώτατο όριο αποδοχών και το ωράριο απασχόλησής τους είναι μικρότερο από τέσσερις (4) ώρες ημερησίως.

Ασφάλιση-Ένσημα:

Για να υπολογιστούν οι ασφαλιστικές ημέρες στο ΙΚΑ στις

περιπτώσεις της μερικής απασχόλησης, διαιρούμε το συνολικό ποσό των μηνιαίων αποδοχών με το μικρότερο τεκμαρτό ημερομίσθιο.

Ο αριθμός που προκύπτει είναι οι ημέρες εργασίες του μήνα. Σε περίπτωση που οι μισθοδοτικές καταστάσεις δεν αναφέρουν την διάρκεια σε ώρες της ημερήσιας απασχόλησης, ο μισθωτός σε αυτή την περίπτωση ασφαλίζεται για πλήρες ωράριο.

Εφόσον ο μισθωτός εργάζεται ημερησίως για ώρες που είναι παραπάνω από τις μισές του νομίμου ωραρίου, τότε στην ασφάλιση του ΙΚΑ υπολογίζεται σαν ολόκληρη ημέρα. (Εγκύκλιος ΙΚΑ 44/75).

Εργασία κατά Κυριακές – Αργίες – Νύχτα:

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης, δικαιούνται, σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις Κυριακές ή κατά το νόμο εξαιρέσιμες ημέρες, καθώς και σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις νυχτερινές ώρες, τη νόμιμη προσαύξηση.

Ετήσια Άδεια με Αποδοχές και Επίδομα Αδείας Μερικώς Απασχολουμένων:

Οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί έχουν δικαίωμα να λάβουν ετήσια άδεια με αποδοχές και επίδομα αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα ελάμβαναν κατά χρόνο της αδείας του. Για τη διάρκεια της αδείας αυτής εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 2 του Α.Ν. 539/45 όπως αντικαταστάθηκαν από το άρθρο 1 του Ν. 1346/83.

Πρόσθετη Εργασία Μερικώς Απασχολούμενου:

Δεν έχει δικαίωμα ο εργοδότης να απαιτήσει από τον μερικώς απασχολούμενο μισθωτό να προσφέρει πρόσθετη εργασία, όταν ο μισθωτός αυτός έχει και άλλη απασχόληση ή βαρύνεται με οικογενειακές υποχρεώσεις.

Κατανομή Χρόνου Εργασίας:

Η παροχή της συμφωνημένης εργασίας των μερικώς    απασχολουμένων, πρέπει να είναι συνεχόμενη και να παρέχεται μια φορά την ημέρα, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων (Ν. 2747/99) όπως οδηγοί-συνοδηγοί μεταφοράς μαθητών ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και καθηγητές φροντιστηρίων ξένων γλωσσών.

Εφαρμογή Λοιπών Διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας :

Για τους μερικώς απασχολούμενους εφαρμόζονται κατά τα λοιπά όλες οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Υπάλληλος, άγαμος και χωρίς προϋπηρεσία προσλαμβάνεται με σύμβαση μερικής απασχόλησης. Συμφωνείται να απασχολείται τρεις (4) ώρες ημερησίως και επί πέντε μέρες την εβδομάδα(πενθήμερη εργασία). Θα αμείβεται με τον κατώτατο μισθό που προβλέπεται από την ΕΓΣΣΕ. Να υπολογισθούν οι μικτές αποδοχές του, κατά το μήνα Νοέμβριο 2013.

Λύση:

Ο κατώτατος μισθός που προβλεπόταν από την ΕΓΣΣΕ (2008-2009), από 1.5.2009 για τον άγαμο υπάλληλο χωρίς προϋπηρεσία, ήταν 739,56 €. Συμφωνήθηκε μισθός 830

€.

Το ωρομίσθιο είναι :

830 X 0,6% = 4,98 €

Το ημερομίσθιο, με βάση τις τρείς ώρες απασχόλησης: 4,98€ X 4 = 19,92 €

Κατά το μήνα Νοέμβριο εργάστηκε 25 ημέρες.

Επομένως, οι αποδοχές του εργαζομένου για αυτόν το μήνα είναι: 19,92 € X 25 ημέρες = 498,00 €.

2.6   ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σύμφωνα με το άρθρο 2, του Ν. 3846/2010 & άρθρο 17 του Ν. 3899/2010

Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν κάθε μορφή απασχόλησης εκ περιτροπής.

Εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

Αν περιοριστούν οι δραστηριότητές του, ο εργοδότης μπορεί, αντί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, να επιβάλει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης στην επιχείρησή του, η διάρκεια της οποίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα

(9) μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος, μόνο εφόσον προηγουμένως προβεί σε ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 240/2006 (ΦΕΚ252 Α ) και του ν. 1767/1988 (ΦΕΚ63 Α ).

Οι συμφωνίες ή οι αποφάσεις της παραγράφου αυτής γνωστοποιούνται μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη τους στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει Σωματείο ή Συμβούλιο Εργαζομένων η διαβούλευση πρέπει να γίνει με το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης.

AΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΠΟΛΥΣΗΣ ΟΤΑΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στο χρονικό διάστημα που ο εργαζόμενος απασχολείται με καθεστώς εκ περιτροπής εργασία, απαγορεύεται η καταγγελία σύμβασης, δεδομένου ότι επιβάλλεται ως μέτρο προληπτικό, η οποία για να πραγματοποιηθεί απαιτεί την διακοπή της εκ περιτροπής απασχόλησης και την επαναφορά του εργαζόμενου στην πλήρη απασχόληση (έγγραφο 4355/16/03-03-2011) του Υπουργείου Εργασίας.

Οι διατάξεις για την εκ περιτροπής εργασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν αλλάξει δύο φορές, αρχικά με το άρθρο 2 του Ν. 3846/2010 «Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 66Α/2010), και στη συνέχεια –το ίδιο έτος- με την τροποποίησή του από το άρθρο 17 του Ν. 3899/2010 «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας» (ΦΕΚ

 212Α/2010).

Να σημειωθεί, πάντως, ότι τα στοιχεία του ΣΕΠΕ από το 2010 και έπειτα δείχνουν αυτό που από την αρχή είχε επισημάνει η «Αυτόνομη Παρέμβαση»: πως η εκ περιτροπής εργασίας θα χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τους εργοδότες προκειμένου να εγκλωβίσουν τους εργαζομένους ανάμεσα στην ανεργία και στη

φτώχεια, κάνοντας… χάρη στους εργαζομένους που δεν τους απολύουν, και μάλιστα χωρίς να διασφαλίζονται στο μέλλον οι θέσεις εργασίας.

Σε αυτό, άλλωστε, συνηγορεί και η… Συνήγορος του Πολίτη, η οποία σε Ειδική

 Έκθεσή της το 2012κάνει λόγο για «επιβολή με μονομερή απόφαση του εργοδότη εκ περιτροπής απασχόλησης, σε γυναίκες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες επιστρέφουν στην εργασία τους μετά από άδεια μητρότητας… Οι εργαζόμενες ανέφεραν ειδικότερα ότι η εκ περιτροπής εργασία αφορούσε μόνο αυτές απ’ όλο το προσωπικό της επιχείρησης, ότι η επίκληση οικονομικών δυσκολιών ήταν προσχηματική και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η χρονική διάρκεια της εκ περιτροπής εργασίας ήταν αόριστη».

Σύμφωνα με τα στοιχεία:

  • το 2010, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 66,9%
  • το 2011, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 59,7%
  • το 2012, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 55%.

Δηλαδή, με λίγα λόγια, μέσα σε τρία χρόνια αυξήθηκαν κατά το ήμισυ οι συμβάσεις μερικής η εκ περιτροπής εργασίας.

1.  Τι είναι η εκ περιτροπής εργασία;

Σύμφωνα με τους παραπάνω νόμους, εκ περιτροπής εργασία είναι η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

2.  Υπάρχουν προϋποθέσεις επιβολής της, και ποιες είναι αυτές;

Υπάρχουν. Ένας εργοδότης μπορεί να επιβάλλει μονομερώς την εκ περιτροπής εργασία στους εργαζομένους της επιχείρησής του, όταν αυτή αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, έχουν περιοριστεί οι δραστηριότητές της.

Ο λόγος; Προκειμένου να μην υπάρξουν απολύσεις. Το παραπάνω μέτρο δε θα πρέπει να επιβάλλεται καταχρηστικά· θα πρέπει να παρθεί υπόψη η αρχή τής ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης των εργαζομένων.

3.  Πότε είναι παράνομη η εκ περιτροπής εργασία;

Εάν  υπερβαίνει  τους  9  μήνες,  είναι  παράνομη.  Ειδικότερα,  το σύστημα  της  εκ

 περιτροπής απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 9 μήνες μέσα στο ίδιο

 έτος, και για να είναι νόμιμη πρέπει να έχει προϋπάρξει ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 240/2006 (ΦΕΚ 252Α/2006) και του Ν. 1767/1988 (ΦΕΚ 63Α/1988).

4.   Εάν δεν υπάρχει Σωματείο ή νόμιμος εκπρόσωπος των εργαζομένων, τότε τι γίνεται;

Στην περίπτωση αυτή, η διαβούλευση από τον εργοδότη για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας γίνεται με το σύνολο των εργαζομένων.

5.    Εάν επιβληθεί το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας, χωρίς να έχει γίνει διαβούλευση, μπορεί ο εργαζόμενος να προσφύγει στη Δικαιοσύνη;

Σύμφωνα με το νόμο, ναι. Και αυτό, διότι τυχόν επιβολή της εκ περιτροπής απασχόλησης χωρίς διαβούλευση κρίνεται παράνομη, ακόμα και εάν η επιχείρηση

έχει λόγους να την επικαλείται, όπως, για παράδειγμα, ο σημαντικός περιορισμός της οικονομικής της δραστηριότητας.

6.     Είναι απαραίτητη η συμφωνία των εργαζομένων για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας;

Όχι. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει διαβούλευση, καθώς χωρίς αυτήν θα κριθεί παράνομη.

7.    Πότε πρέπει να ενημερωθεί η Επιθεώρηση Εργασίας για την εκ περιτροπής εργασία ;

Οι  συμφωνίες  ή  οι  αποφάσεις  για  την  επιβολή  της  εκ  περιτροπής  απασχόλησης γνωστοποιούνται μέσα σε 8 ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη

 τουςστην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας.

8.  Ο εργαζόμενος σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας δικαιούται τα Δώρα;

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 3 της με αριθμό 19040/81 ΚΥΑ των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας (ΦΕΚ 742Β/1981), «οι μισθωτοί που έχουν εργασθεί  με το σύστημα εργασίας “εκ περιτροπής”, δικαιούνται τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα που αναλογούν στις ημέρες κατά τις οποίες λόγω του συστήματος αυτού δεν προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, στο μισό».

9Επιτρέπεται η απόλυση του εργαζόμενου όταν υπάρχει καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης ;

Όχι. Δεδομένου ότι το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας επιβάλλεται ως μέτρο προληπτικό,αποκλείει την καταγγελία σύμβασης του εργαζόμενου, η οποία για να πραγματοποιηθεί απαιτεί την διακοπή της εκ περιτροπής απασχόλησης και την επαναφορά του εργαζόμενου στην πλήρη απασχόληση (έγγραφο 4355/16/03-03- 2011 του υπουργείου Εργασίας).

Με πληροφορίες από ΚΕΠΕΑ

2.7   ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ – ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Οι συχνές αλλαγές στη νομοθεσία και η ενεργοποίηση του ηλεκτρονικού

συστήματος υποβολής εντύπων του Υπουργείου Εργασίας από την 01/03/2013, έχουν τροποποιήσει τη διαδικασία γνωστοποίησης δεδομένων προσλήψεων και αποχωρήσεων προς τους Δημόσιους Φορείς. Στη συνέχεια γίνεται μία συνοπτική καταγραφή των βασικών υποχρεώσεων εργοδοτών για τις περιπτώσεις πρόσληψης και αποχώρησης εργαζομένων.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ (ΕΝΤΥΠΟ Ε3) ΤΟ ΑΡΓΟΤΕΡΟ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να υποβάλουν ηλεκτρονικά το έντυπο Ε3

(Αναγγελία Πρόσληψης) στο Πληροφοριακό Σύστημα διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ του Υπουργείου Εργασίας, το αργότερο έως και την ημερομηνία πρόσληψης και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.

Οι νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις που προβαίνουν σε πρόσληψη για πρώτη φορά, μπορούν να υποβάλουν ηλεκτρονικά το έντυπο Ε3 εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την πρόσληψη, εφόσον προηγουμένως έχουν απογραφεί στην αρμόδια υπηρεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ (ΕΝΤΥΠΟ Ε4), ΤΟ ΑΡΓΟΤΕΡΟ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

Οι εργοδότες υποχρεούνται μια φορά το χρόνο και κατά το χρονικό διάστημα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου να υποβάλουν μέσω του Πληροφοριακού

Συστήματος ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ ετήσιο πίνακα (έντυπο Ε4) με τους όρους αμοιβής και απασχόλησης για το σύνολο του προσωπικού που απασχολούν.

Σε περιπτώσεις νέων προσλήψεων, έχουν υποχρέωση να υποβάλουν ηλεκτρονικά, συμπληρωματικό πίνακα προσωπικού (έντυπο Ε4-Πίνακας Προσωπικού) στο

Πληροφοριακό Σύστημα διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ του Υπουργείου Εργασίας, το αργότερο έως και την ημερομηνία πρόσληψης και πάντως πριν την ανάληψη

υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.

Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, υποχρεούνται να υποβάλουν και συμπληρωματικό πίνακα ωραρίου με το πρόγραμμα εργασίας των νεοπροσληφθέντων.

Αναγγελία αλλαγών ωραρίου:

  1. Σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέτει τροποιητικούς πίνακες ως προς το πρόγραμμα εργασίας που έχει ήδη κατατεθεί, εντός 2 ημερολογιακών ημερών από την έναρξη ισχύος του νέου προγράμματος.
  2. Οι συμπληρωματικοί πίνακες ωραρίου υποβάλλονται άμεσα και πάντως πριν την ανάληψη εργασίας από τους εργαζόμενους.
  3. Σε περίπτωση μεταβολής στοιχείων αποδοχών υποβάλλεται τροποποιητικός πίνακας εντός 15 ημερολογιακών ημερών από την έναρξη ισχύος των νέων αποδοχών .

Οι πίνακες προσωπικού περιλαμβάνουν: α) ονοματεπώνυμο, ονοματεπώνυμο πατέρα και μητέρας, ηλικία και οικογενειακή κατάσταση (τέκνα), β) ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης και τυχόν προϋπηρεσία στην ειδικότητα, γ) τον αριθμό κάρτας πρόσληψης (Ο.Α.Ε.Δ.), τον αριθμό μητρώου του Ι.Κ.Α., τον αριθμό

βιβλιαρίου ανηλίκων (σε περίπτωση απασχόλησης ανηλίκων) και τον αριθμό αδείας εργασίας αλλοδαπού (σε περίπτωση απασχόλησης αλλοδαπού), δ) τα στοιχεία του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, καθώς και το ωράριο απασχόλησής τους στην επιχείρηση, ε) τη διάρκεια εργασίας (ώρα έναρξης και λήξης ημερήσιας εργασίας), το διάλειμμα και τις διακοπές εργασίας, στ) τις πάσης φύσεως

καταβαλλόμενες εισφορές.

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ (Π.Δ. 156/1994) ΚΑΙ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ Η ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Σύμβαση εργασίας αποτελεί η γραπτή ή προφορική συμφωνία, βάσει της οποίας ένα ορισμένο άτομο (υπάλληλος, εργάτης κ.λπ.) που καλείται μισθωτός, αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει τις υπηρεσίες του για ορισμένο ή αόριστο χρόνο σε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο (εργοδότης), έναντι συμφωνημένου μισθού ή ημερομισθίου.

Με τις διατάξεις του Π.Δ. 156/94 (ΦΕΚ. 156/5-7-94) ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στον εργαζόμενο τους ουσιώδεις όρους της σύμβασης ή σχέσης εργασίας.

Η πληροφόρηση αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα:

  • Τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλόμενων.
  • Τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση κατοικίας του εργοδότη.
  • Τη θέση ή την ειδικότητα του εργαζόμενου, το βαθμό του, την κατηγορία της απασχόλησής του καθώς και το αντικείμενο της εργασίας του.
  • Την ημερομηνία έναρξης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας και τη διάρκεια αυτής αν καταρτίζεται για ορισμένο χρόνο.
  • Τη διάρκεια της κανονικής ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου.
  • Τη διάρκεια της άδειας με αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος, καθώς και τον τρόπο και χρόνο χορήγησής της.
  • Το ύψος της αποζημίωσης που οφείλεται και τις προθεσμίες που πρέπει να τηρούν εργοδότης και εργαζόμενος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, σε περίπτωση

λύσεως της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας με καταγγελία.

  • Τις πάσης φύσεως αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος και την περιοδικότητα καταβολής τους.

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Η /ΚΑΙ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΤΟΣ 8 ΗΜΕΡΩΝ

Από τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν. 2639/98 (ΦΕΚ 205, τ.Α της 2.9.98) το οποίο αντικατέστησε το άρθρο 38 του Ν. 1892/90, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 2 του Ν. 3846/2010, ορίζονται τα ακόλουθα για τη μερική απασχόληση:

«Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της, ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν, ημερήσια ή εβδομαδιαία ή δεκαπενθήμερη ή μηνιαία εργασία, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, η οποία θα είναι μικρότερης διάρκειας από την κανονική (μερική απασχόληση). Η συμφωνία αυτή, εφόσον μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτισή της δεν γνωστοποιηθεί στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, τεκμαίρεται ότι καλύπτει σχέση εργασίας με πλήρη απασχόληση».

Στην ευρύτερη έννοια της μερικής απασχόλησης εντάσσεται και η εκ περιτροπής απασχόληση. Ως εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η εργασία κατά πλήρες ωράριο (8ωρο) για λιγότερο από 5 ημέρες την εβδομάδα.

Από την 01/07/2013 οι συμβάσεις μερικής ή /και εκ περιτροπής απασχόλησης

υποβάλλονται ηλεκτρονικά (Έντυπο Ε9-Σύμβαση Εργασίας Μερικής Απασχόλησης ή/και εκ περιτροπής εργασίας) μέσω του πληροφοριακού συστήματος του

Υπουργείου Εργασίας.

ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΝΕΟΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΙΚΑ (Ε.Β.Κ.Ν.Π.)

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να καταχωρούν τους εργαζομένους στο ειδικό βιβλίο καταχώρισης νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού, (Ε.Β.Κ.Ν.Π.) του Ι.Κ.Α., αμέσως μετά την πρόσληψη και πριν αναλάβουν εργασία.

Συμπληρώνονται και οι δύο σελίδες κάθε φύλλου, με τη χρήση χημικού αντιγραφικού χαρτιού (καρμπόν) χειρόγραφα, κατά απόλυτη χρονολογική σειρά πρόσληψης χωρίς να επιτρέπεται, να υπάρχουν κενά ή να συμπληρώνονται περισσότερες από μία εγγραφές ανάμεσα στις προεκτυπωμένες οριζόντιες γραμμές των σελίδων του.

Επιπλέον απαγορεύεται ρητά η καθ΄ οιονδήποτε τρόπο διόρθωση των εγγραφών με χημικό διορθωτικό (μπλάνκο), ξέσματα – σβησίματα (με γόμα) κ.λπ. Η τυχόν

λανθασμένη εγγραφή πρέπει να διαγράφεται και η σωστή να αναγράφεται στην αμέσως επόμενη οριζόντια γραμμή με τα ορθά στοιχεία.

Το ειδικό βιβλίο τηρείται υποχρεωτικά στον τόπο που παρέχεται η εργασία, σε προσιτό σημείο, και υπάρχει υποχρέωση να επιδεικνύεται στα αρμόδια όργανα ελέγχου (ΙΚΑ, ΣΕΠΕ), όταν ζητηθεί.

Οι εργοδότες δεν έχουν υποχρέωση να καταχωρούν στο ειδικό βιβλίο ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, η ασφάλιση των οποίων γίνεται βάσει ειδικών διατάξεων. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι:

  • Εκπαιδευόμενοι σπουδαστές και απόφοιτοι των ΙΕΚ.
  • Φοιτητές ΑΕΙ και ΤΕΙ που κάνουν την πρακτική τους άσκηση.
  •          Άνεργοι επαγγελματικά καταρτιζόμενοι στα ΚΕΚ και τα επιδοτούμενα προγράμματα από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο και απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ, ΤΕΙ) συμμετέχοντες σε προγράμματα του ΟΑΕΔ για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας.
  •          Ανήλικοι τρόφιμοι του Κρατικού Αναμορφωτικού Καταστήματος στον Κορυδαλλό.
  •          Τρόφιμοι Ιδρυμάτων Προστασίας Απροσάρμοστων Παίδων, κατά το χρόνο της πρακτικής άσκησης σε εργοδότες του Ιδιωτικού ή Δημόσιου Τομέα.

Δεν έχουν υποχρέωση τήρησης του Ειδικού Βιβλίου οι:

  • Εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων.
  • Εργοδότες που απασχολούν τους εργαζόμενους στο σπίτι τους (οικιακοί βοηθοί, κηπουροί κ.λπ.).
  • Εργοδότες που απασχολούν σε ατομικές επιχειρήσεις μέλη της οικογένειάς τους.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΝΕΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ ΣΕ ΛΟΙΠΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ.

Οι εργοδότες που απασχολούν εργαζόμενους που ασφαλίζονται σε λοιπά ταμεία κύριας ασφάλισης, πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ-ΤΣΑΥ-ΤΑΜΕΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ) έχουν

υποχρέωση γνωστοποίησης της έναρξης συνεργασίας στο τμήμα μητρώου των ταμείων, για κάθε νέα πρόσληψη που πραγματοποιούν. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις όπου υπάρχει υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης σε ταμείο πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΕΑΥΕΚ, ΤΕΑΥΦΕ, ΤΕΑΧ κ.λπ.).

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται και ασφαλίζονται για πρώτη φορά, πρέπει να απογραφούν στο εκάστοτε ταμείο κύριας ή επικουρικής ασφάλισης και να λάβουν αριθμό μητρώου.

2.8   ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Με το άρθρο 16 του Ν. 2874/00 (ΦΕΚ 286/Α’/29.12.00) “Προώθηση της απασχόλησης” αντικαταστάθηκαν οι διατάξεις των Ν. Δ/των 515/70 (ΦΕΚ 95/Α’/22.4.70) “περί χρονικών ορίων εργασίας μισθωτών” και 1037/71 (ΦΕΚ

235/Α’/17.11.71) “περί χρονικών ορίων λειτουργίας καταστημάτων και εργασίας του προσωπικού αυτών” που αναφέρονται στον τρόπο και χρόνο υποβολής των πινάκων προσωπικού και προγραμμάτων ωρών εργασίας στις Κοινωνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας από τους υπόχρεους εργοδότες, προκειμένου να

διασφαλιστεί η αποτελεσματικότερη τήρηση και αξιοποίησή τους. Με τους πίνακες αυτούς προκύπτει άμεσα μια ολοκληρωμένη εικόνα κάθε επιχείρησης για να μπορεί να γίνει σωστός έλεγχος από τους Επιθεωρητές Εργασίας.

Με τη ρύθμιση καθιερώθηκε νέος τρόπος υποβολής των καταστάσεων προσωπικού και των προγραμμάτων ωρών εργασίας (ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ αντί της παλαιότερης ισχύουσας θεωρήσεως δύο φορές το χρόνο). Επιτυγχάνεται έτσι αφενός η ταχύτερη εξυπηρέτηση του κοινού και αφετέρου ουσιαστικός και

αποτελεσματικότερος έλεγχος. Ο έλεγχος θα γίνεται σε κάθε στάδιο από την κατάθεση μέχρι τη διενέργεια επιθεωρήσεων στους χώρους εργασίας όπου ελέγχεται εξαντλητικά.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 ρυθμίστηκαν τα εξής:

  1. Οι εργοδότες υποχρεούνται να καταθέτουν μια φορά το χρόνο, εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών και συγκεκριμένα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου (διάστημα κατά το οποίο έχει συνομολογηθεί το σύνολο σχεδόν των Σ.Σ.Ε. και Δ.Α. και το ποσό των αποδοχών έχει οριστικοποιηθεί), πίνακα προσωπικού, εις διπλούν, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία:

–  Α. ΠΛΗΡΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ:

Επωνυμία (στοιχεία υπεύθυνου εργοδότη ή του ορισθέντος νομίμου εκπροσώπου του), είδος δραστηριότητας, διεύθυνση λειτουργίας, Α.Φ.Μ., Δ.Ο.Υ., αριθμός

τηλεφώνου και Fax.

–  Β. ΠΛΗΡΗ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ:

Ονοματεπώνυμο, όνομα πατέρα και μητέρας, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση (άγαμος, έγγαμος, τέκνα), ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης, τυχόν προϋπηρεσία σε όμοια ή παρεμφερή καθήκοντα, στοιχεία κάρτας πρόσληψης του O.A.Ε.Δ. και

κυρίως ημερομηνία κατάθεσης αυτής, αριθμός Μητρώου Ι.Κ.Α. (ΑΜΚΑ), αριθμός βιβλιαρίου ανηλίκων και άδεια εργασίας αλλοδαπού σε περίπτωση απασχόλησης ανηλίκου ή αλλοδαπού αντίστοιχα, διάρκεια εργασίας (ώρα έναρξης και λήξης της ημερήσιας εργασίας), ώρες διαλείμματος και διακοπών εργασίας καθώς και το σύνολο των πάσης φύσεως καταβαλλομένων μικτών αποδοχών. Η υποβολή στο Σ.ΕΠ.Ε. γίνεται με κάθε πρόσφορο μέσο (ταχυδρομικώς, courier, FAX). Στις περιπτώσεις αυτές ο ενδιαφερόμενος φροντίζει να εξασφαλίσει τον τρόπο

παραλαβής των σφραγισμένων μετά την κατάθεση αντιγράφων πινάκων ωρών εργασίας προσωπικού ή προγραμμάτων εργασίας.

Επίσης κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 17/96 (ΦΕΚ 11/Α’/18.1.96), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του Π.Δ. 159/99 (ΦΕΚ 157/Α’/3.8.99), στον ανωτέρω πίνακα θα περιλαμβάνονται και τα στοιχεία του τεχνικού ασφάλειας και του γιατρού εργασίας, όπου προβλέπεται, καθώς και το ωράριο απασχόλησής τους στην επιχείρηση.

  • Ειδικά για τις επιχειρήσεις εποχικού χαρακτήρα, ως προθεσμία κατάθεσης του πίνακα αρχικά ορίζεται ένας (1) μήνας από την έναρξη της εποχικής περιόδου.

Εξυπακούεται ότι εφόσον η διάρκεια λειτουργίας της επιχείρησης θα είναι μικρότερη του μηνός, η κατάθεση των πινάκων προσωπικού και ωρών εργασίας θα γίνεται έγκαιρα και οπωσδήποτε μέσα στο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της επιχείρησης και όχι μετά τη λήξη της.

Επειδή, η έναρξη της εποχικής περιόδου διαφέρει κατά περιοχή και κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, συναρτώμενη από τις τοπικές, κλιματολογικές, εθιμικές ή άλλες συνθήκες της περιοχής, η έναρξη της προθεσμίας του μήνα για κατάθεση του πίνακα, θεωρείται ότι αρχίζει από την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης που αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο στοιχείο (π.χ. ειδικό βιβλίο καταχώρησης νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού, κάρτα αναγγελίας πρόσληψης στον Ο.Α.Ε.Δ., ατομικές συμβάσεις εργασίας Π.Δ. 156/94 κ.τ.λ.).

  • Μετά την κατάθεση του πίνακα ο εργοδότης οφείλει έγκαιρα, με δική του φροντίδα να παραλαμβάνει το ένα αντίγραφο του πίνακα από την αρμόδια

Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. Αντίγραφο του πίνακα με ή χωρίς τη στήλη των καταβαλλομένων αποδοχών, υποχρεούται να έχει αναρτημένο σε εμφανές σημείο του τόπου εργασίας, προφυλασσόμενο κατάλληλα από τυχόν φθορές.

  • Κατάθεση πίνακα προσωπικού στις Υπηρεσίες του Σ.ΕΠ.Ε., σε χρονική περίοδο διαφορετική από εκείνη, που ορίζει ο νόμος (15/9 – 15/11), γίνεται, εφόσον

συντρέχουν οι εξής μόνον περιπτώσεις:

α) αλλαγή της επωνυμίας ή νομικής εκπροσώπησης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης,

β) νέες προσλήψεις προσωπικού,

γ) αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.

Μόνο για τις τρεις αυτές περιπτώσεις ο εργοδότης υποχρεούται να

καταθέσει συμπληρωματικό πίνακα μόνο με τα νέα στοιχεία, σε διαφορετική χρονική περίοδο. Για την α περίπτωση η προθεσμία είναι εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία που έγινε η όποια αλλαγή.

Για την περίπτωση β ως και την ίδια ημέρα πρόσληψης (Ν. 3996/11 άρθρ. 30 παρ. 5).

Για την γ) περίπτωση κατά καιρούς επήλθαν οι παρακάτω αλλαγές:

α) αρχικά υπήρχε προθεσμία κατάθεσης δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών

β) με την παρ. 1 του αρθρ. 3 του Ν. 3385/2005 ο νομοθέτης όριζε το αργότερο έως δύο (2) ημέρες από την ημέρα αλλαγής

γ) με την παρ. 5 του αρθρ. 68 του Ν. 3518/2006 (ΦΕΚ 272/Α’/21.12.06), όριζε πλέον ημερομηνία κατάθεσης το αργότερο μέχρι και την ίδια ημέρα αλλαγής του ωραρίου. Επίσης εξαιρούσε τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους και καθόριζε χρόνο κατάθεσης εντός σαράντα οκτώ (48) ωρών από την αλλαγή.

Με τη νέα διάταξη του άρθρου 10 του Ν. 3846/2010 ο νομοθέτης ορίζει ότι σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέτει, με οποιονδήποτε τρόπο,

συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, το αργότερο ως και την ίδια ημέρα αλλαγής του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους.

Ο νεότερος νομοθέτης κατήργησε την εξαίρεση των ξενοδοχείων, διότι κατά τους επιτόπιους ελέγχους από το Σ.ΕΠ.Ε. εντοπίζονταν εργαζόμενοι να εργάζονταν σε ημέρα ρεπό και επειδή οι εργοδότες είχαν προθεσμία 48 ωρών να το γνωστοποιήσουν, απέφευγαν την παράβαση.

Έτσι ο νομοθέτης προσδοκά να πραγματοποιούνται πιο ουσιαστικοί και

αποτελεσματικοί έλεγχοι στους χώρους εργασίας από τους Επιθεωρητές Εργασίας.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση αλλαγής νομικής εκπροσώπησης ή ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης ή εκπρόσωπός του μπορεί να καταθέσει μια έγγραφη αναλυτική γνωστοποίηση, αναγράφοντας τα στοιχεία της επιχείρησης και του εκπροσώπου της, τον αριθμό πρωτοκόλλου του κατατεθέντος σε προηγούμενο χρονικό διάστημα αρχικού προγράμματος εργασίας και όχι απαραίτητα νέο ολοκληρωμένο πίνακα ωρών εργασίας με διορθωμένα τα στοιχεία της αλλαγής, προς αποφυγή περαιτέρω γραφειοκρατικής διαδικασίας.

  • Επιχειρήσεις, που λειτουργούν με τη διαδοχική εναλλαγή περισσότερων της μιας ομάδων εργασίας (βάρδιες), καθώς και επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις συνεχούς

λειτουργίας με εναλλασσόμενες βάρδιες, υποχρεούνται να καταθέτουν σχετικά προγράμματα εργασίας τουλάχιστον δύο (2) φορές το χρόνο (μία ανά

εξάμηνο). Προγράμματα εργασίας που κατατίθενται για μικρότερα χρονικά διαστήματα (εβδομαδιαία, μηνιαία κ.λπ.) θα παραλαμβάνονται κανονικά από τις Κοινωνικές Επιθεωρήσεις του Σ.ΕΠ.Ε.

  • Με τις διατάξεις αυτές παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης των αρμοδίων

υπηρεσιών του ΙΚΑ στο αρχείο των υπηρεσιών του Σ.ΕΠ.Ε. όπου φυλάσσονται οι πίνακες προσωπικού των επιχειρήσεων για τυχόν διασταυρώσεις ή εξακριβώσεις στοιχείων.

Σημειώνουμε ότι οι Κοινωνικοί Επιθεωρητές Εργασίας έχουν δικαίωμα, κατά την κρίση τους, να κινήσουν τις διαδικασίες επιβολής διοικητικών και ποινικών

κυρώσεων σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και ιδιαίτερα του άρθρου 16 του Ν. 2874/00 όπως τροποποιήθηκε με

την έκδοση και χορήγηση Δελτίου Ελέγχου, όπου αναφέρονται αναλυτικά τα στοιχεία της παράβασης.

2.9   ΕΘΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η Eθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.) υπογράφεται από την ΓΣΕΕ και τις εργοδοτικές οργανώσεις και καθορίζει τους ελάχιστους όρους εργασίας, μισθών και ημερομισθίων στον ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς δεν μπορεί σε καμία περίπτωση οι αποδοχές του μισθωτού, να είναι κατώτερες της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.

Μπορούν οι αποδοχές να είναι ανώτερες από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε;

Για ειδικότερους κλάδους, επαγγέλματα ή και επιμέρους επιχειρήσεις είναι δυνατή η σύναψη μεταξύ των αντίστοιχων συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των οργανώσεων των εργοδοτών Κλαδικών, Ομοιοεπαγγελματικών ή Επιχειρησιακών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας που να βελτιώνουν τη θέση των εργαζομένων ως προς το ύψος του μισθού σε σχέση με την Εθνική Συλλογική

Σύμβαση Εργασίας.

ΤΑ ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΜΙΣΘΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΜΕ ΤΗ Ε.Γ.Σ.Ε.Ε

Στην Αθήνα, σήμερα 14 Μαΐου 2013, οι υπογράφοντες την παρούσα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, αφενός:

α) Γεώργιος Καββαθάς Πρόεδρος και Νικόλαος Σκορίνης, Γενικός Γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής,

β) Βασίλειος Κορκίδης Πρόεδρος και Γεώργιος Καρανίκας, Γενικός Γραμματέας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (Ε.Σ.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής,

γ) Ανδρέας Ανδρεάδης, Πρόεδρος και Γεώργιος Βερνίκος, Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.) και εκπρόσωποι αυτού

και αφετέρου Γιάννης Παναγόπουλος, Πρόεδρος και Νικόλαος Κιουτσούκης Γενικός Γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής, όλοι νόμιμα εξουσιοδοτημένοι, συμφωνούν τα εξής:

                                                             ΠΡΟΟΙΜΙΟ                                                            

Τα συμβαλλόμενα μέρη προσήλθαν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση νέας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. σε περιβάλλον έκτακτων οικονομικών συνθηκών και συνεχιζόμενης κρίσης, όπως άλλωστε υπήρχαν και κατά τις διαπραγματεύσεις για την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του 2010-2012, που τα μέρη με πλήρη επίγνωση των ευθυνών τους, συμφώνησαν και υπέγραψαν.

Στο περιεχόμενο της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2010 – 2012 επιβλήθηκαν νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως, ενδεικτικά, η μείωση κατά 22% των κατώτατων αμοιβών και κατά 32% για τους νέους, καθώς και η αναστολή ισχύος της ρήτρας για τις τριετίες, ανάμεσα σε άλλα.

Πέραν αυτών των παρεμβάσεων, καίριο πλήγμα στο θεσμό της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. επέφερε ο ν. 4093/12, με τον οποίο περιορίζεται η έκταση ισχύος των μισθολογικών όρων της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. μόνο στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων, που εκπροσωπούνται από τις συμβαλλόμενες σ’αυτήν εργοδοτικές οργανώσεις, νομοθετείται ευθέως συγκεκριμένος κατώτατος μισθός και ημερομίσθιο και

θεσπίζεται νέο σύστημα νομοθετικώς πλέον καθορισμένου κατώτατου μισθού για το μέλλον, αρμοδιότητα που μέχρι πρότινος είχαν οι συμβαλλόμενες στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. οργανώσεις.

Τα μέρη, παρά το ασφυκτικό νέο νομικό καθεστώς και τα εμπόδια, θεωρούν ιστορική αναγκαιότητα και πράξη ευθύνης να κρατήσουν ενεργό το θεσμό της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης και ν’ αποκαταστήσουν τον δικαιοπολιτικό της ρόλο, που αργά αλλά σταθερά κατακτήθηκε ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο ουσιαστικός Κοινωνικός Διάλογος αποτελεί βάθρο της Δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής τα δε αποτελέσματά του θα πρέπει να γίνονται σεβαστά από όλους.

Στο πλαίσιο αυτό τα μέρη δεσμεύονται ν’ αναλάβουν άμεσα κοινές πρωτοβουλίες προς την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του εφιαλτικού προβλήματος της ανεργίας, ιδίως για την πάταξη της ανασφάλιστης και αδήλωτης εργασίας, την τροποποίηση του νέου νομικού πλαισίου που θέτει σοβαρούς περιορισμούς στη συλλογική αυτονομία, την επαναφορά της πλήρους και καθολικής ισχύος της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., την επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων για λόγους ίσης μεταχείρισης και αποφυγής αθέμιτου ανταγωνισμού, το πλαίσιο λειτουργίας της μετενέργειας.

Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι θα οργανωθεί η μεταξύ τους συζήτηση για την διερεύνηση και εξεύρεση λύσεων, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της οικονομίας όχι στην κατεύθυνση του μισθολογικού κόστους αλλά της διαρθρωτικής πλευράς της (κόστη μεταφορικά, ενεργειακά και άλλα, χωροθέτηση του φορολογικού καθεστώτος κλπ.).

Οι πρωτοβουλίες αυτές φιλοδοξούν να συμβάλλουν και να αποτελούν τη συνεισφορά των οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων στην υπέρβαση της οικονομικής κρίσης και στην αναμόρφωση της χώρας.

Περαιτέρω, τα συμβαλλόμενα μέρη ρητώς συμφωνούν ότι, εάν κατά τη διάρκεια ισχύος της παρούσας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. με οποιοδήποτε τρόπο αρθεί οποιαδήποτε περιοριστική διάταξη, που έχει επιβληθεί με νομοθετική παρέμβαση στο περιεχόμενο της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε 2010-2011-2012, τότε θα ξεκινήσουν άμεσες διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μισθολογικών όρων της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., με βάση το πλαίσιο που θα έχει τυχόν διαμορφωθεί.

ΑΡΘΡΟ 1

  1. Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι το επίδομα γάμου έχει θεσμικό και καθολικό χαρακτήρα για τους εργαζόμενους όλης της χώρας, εναρμονίζοντας τις ισχύουσες στη χώρα μας διατάξεις δικαίου με τις διεθνώς εφαρμοστέες αρχές της προστασίας της οικογένειας, της διευκόλυνσης συμμετοχής στην αγορά εργασίας, της ισότητας των φύλων, της συμφιλίωσης εργασιακής και οικογενειακής ζωής, της αξιοπρεπούς εργασίας.
    1. Επαναλαμβάνεται και διατηρείται σε ισχύ κωδικοποιημένη η διάταξη σειράς προηγούμενων Ε.Γ.Σ.Σ.Ε, Διαιτητικών Αποφάσεων και κυρωτικών τους νόμων, ότι το επίδομα γάμου χορηγείται σε όλους τους μισθωτούς

ανεξαρτήτως φύλου με τους όρους και τις προϋποθέσεις του άρθρου 2 του ν.1766/1988, με το οποίο κυρώθηκε το άρθρο 4 της από 26/1/1988 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.

ΑΡΘΡΟ 2

  1. Τα συμβαλλόμενα μέρη αποφασίζουν ότι όλοι οι θεσμικοί όροι εργασίας, που θεσπίσθηκαν με τις προηγούμενες Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. και τις αντίστοιχες Διαιτητικές Αποφάσεις, όπως ίσχυαν κατά την διαδοχή τους, αποτελούν ενιαίο σύνολο και εξακολουθούν να ισχύουν.
  2. Ευνοϊκότεροι όροι εργασίας που προβλέπονται από νόμους, διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις, συλλογικές συμβάσεις, διαιτητικές αποφάσεις, εσωτερικούς κανονισμούς, έθιμα, πρακτική της επιχείρησης ή ατομικές συμβάσεις εργασίας, υπερισχύουν.

ΑΡΘΡΟ 3

Η ισχύς της παρούσας αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2013 και λήγει την 31η Δεκεμβρίου 2013. Με κοινή συμφωνία των μερών η ισχύς της παρούσας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. δύναται να παραταθεί για ένα ακόμη έτος, με τους ίδιους όρους.

 ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΗΛΙΚΙΑΣ 25 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΣΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΜΙΣΘΟΣΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 3586,080,00586,08
3 συμπληρωμένα    586,08    58,61    644,69
– έως 6
6 συμπληρωμένα    586,08    117,22    703,30
– έως 9
9 συμπληρωμένα    586,08    175,82    761,90
-ΑΝΩ

ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 326,180,0026,18
3 συμπληρωμένα    26,18    1,31    27,49
– έως 6
6 συμπληρωμένα    26,18    2,62    28,80
– έως 9
9 συμπληρωμένα    26,18    3,93    30,11
– έως 12
12 συμπληρωμένα    26,18    5,24    31,42
– έως 15
15 συμπληρωμένα    26,18    6,55    32,73
– έως 18
18 συμπληρωμένα    26,18    7,85    34,03
-ΑΝΩ

 ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕΧΡΙ 25 ΕΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΣΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΜΙΣΘΟΣΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 3510,950,00510,95
3      510,95      51,10      562,05
συμπληρωμένα –
ΑΝΩ

ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 322,830,0022,83
3 συμπληρωμένα   
– έως 622,831,1423,97
6 συμπληρωμένα –    22,83    2,28    25,11
ΑΝΩ
  • ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ     ΕΙΣΦΟΡΕΣ     ΙΚΑ     ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ     ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ
ΠΑΚΕΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΕΡΓΟΔΟΤΗΣΥΝΟΛΟ
101 ΙΚΑ ΤΕΑΜ ΜΙΚΤΑ16.50%27,46%43,96%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΛΟΓΙΣΤΕΣ, ΥΠΑΛΛ.ΓΡΑΦΕΙΟΥ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓ.ΜΗΧΑΝΩΝ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΡΑΠΤΟΜΗΧΑΝΩΝ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ (ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΜΕΙΩΜ.ΑΠΑΣΧ, ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ, ΚΟΠΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΣΙΔΕΡΩΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ). ΑΝΕΙΔ. ΕΡΓΑΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΜΠΟΥΦΕΤΖΗΔΕΣ, ΒΟΗΘ.ΣΕΡΒΙΤΟΡΩΝ   
102 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΕΤΕΑΜ ΜΕ Ε.Κ.16.50%28,46%44,96%
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ & ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΑΥΤΟΚΙΝ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ & ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΤ. ΑΥΤΟΚΙΝ., ΤΕΧΝΙΤΕΣ, ΦΑΝΟΠΟΙΟΙ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝ.   
103 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ13.50%24.46%37.96%
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ., ΠΩΛΗΤΕΣ, ΛΟΓΙΣΤΕΣ, ΥΠΑΛΛ.ΓΡΑΦΕΙΟΥ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓ.ΜΗΧΑΝΩΝ, ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ (ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΜΕΙΩΜ.ΑΠΑΣΧ, ΠΕΡΙΟΔΕΥΟΝΤΕΣ ΠΩΛΗΤΕΣ.   
104 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΜΕ Ε.Κ.13.50%25,46%38,96%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ,ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚ., ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΕΣ ΑΥΤΟΚ., ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤ. ΧΩΡΙΣ ΠΤΥΧΙΟ   
105 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ19,95%29,61%49,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ (ΠΛΗΡΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ), ΜΑΓΕΙΡΟΙ, ΣΕΡΒΙΤΟΡΟΙ. ΜΠΑΡΜΑΝ,   
ΦΟΡΤΟΕΚΦΟΡΤΩΤΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝ.ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΚΤΟΣ ΟΔΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ), ΟΔΗΓΟΙ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΓΟΛΗΤΕΣ.   
106 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ ΜΕ Ε.Κ.19,95%30,61%50,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝΑΚΤΙΚΗ ΕΡΑΣΙΑ ΜΟΝΟ ΟΔΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ), ΟΔΗΓΟΙ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΚΑΙ ΒΑΡΕΩΝ ΦΟΡΤΗΓΩΝ.   
107 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ15,70%25,86%41,56%
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ., ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝΑΚΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ.), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ (ΠΛΗΡΗ ΑΠΑΣΧ.ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΜΠΟΡ.ΕΠΙΧ.).   
108 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕ Ε.Κ.15,70%26,86%42,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ, ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΜΕ ΠΤΥΧΙΟ ΚΑΙ ΑΔΕΙΑ.   
4109 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ13,95%22,36%36,31%
4172 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ2,55%5,10%7,65%
4115 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΒΑΡΕΑ17,40%24,51%41,91%
131 ΙΚΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΕ ΧΡΗΜΑ4,68%6,83%11,51%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡ.ΑΥΤΟΚ., ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ.   
781 ΙΚΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ19,95%64,5150%84,465%
210 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΤΕΙ-ΑΕΙ01%1%

«Ρυθμίσεις στη φορολογία εισοδήματος, ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών και λοιπές διατάξεις» που ψηφίστηκε στη Βουλή,

αντικαταστάθηκε το άρθρο 9 του ΚΦΕ. Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1

 του άρθρου 9     του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι το εισόδημα από μισθούς,

συντάξεις και μισθούς με έκδοση τιμολογίου ή απόδειξης για παροχή υπηρεσιών υποβάλλεται σε φόρο σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ)Σύνολο            Φόρου (ευρώ)
25.000225.50025.0005.500
17.000325.44042.00010.940
Υπερβάλλον42   
  • Με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι ο φόρος που προκύπτει με βάση την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων της προηγούμενης παραγράφου μειώνεται:

α) Για εισόδημα μέχρι και είκοσι μία χιλιάδες (21.000) ευρώ κατά δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ. Εφόσον ο φόρος που προκύπτει είναι μικρότερος των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ το ποσό μείωσης περιορίζεται στο ποσό του φόρου.

β) Για εισόδημα πάνω από είκοσι μία (21.000) ευρώ το ποσό μείωσης της περίπτωσης α’ περιορίζεται κατά εκατό (100) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ εισοδήματος και μέχρι εξαντλήσεως του ποσού των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ.

  • Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους από τις διατάξεις της παρ. 15 του άρθρου 6 του ανωτέρω νόμου ορίζεται, ότι στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ο φόρος παρακρατείται από εκείνον, που απασχολεί κατά σύστημα έμμισθο ή ημερομίσθιο προσωπικό είτε καταβάλλει συντάξεις, επιχορηγήσεις και κάθε άλλη παροχή. Η

παρακράτηση ενεργείται κατά την καταβολή και ο φόρος υπολογίζεται με βάση την κλίμακα μισθωτών – συνταξιούχων της παραγράφου 1 και την παράγραφο 2 του

 άρθρου 9, στους αμειβόμενους με μηνιαίο μισθό, τους συνταξιούχους και τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες με σχέση μίσθωσης εργασίας πάνω από ένα έτος στον ίδιο εργοδότη ή με σχέση μίσθωσης εργασίας αορίστου χρόνου, μετά από προηγούμενη αναγωγή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση, σε ετήσιο καθαρό εισόδημα.

 υποπαραγράφου ΙΑ.2 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου 1 του ν.4093/2012 (ΦΕΚ

Α’222) ορίζεται, ότι το αφορολόγητο ποσό της παρ.2 του άρθρου 9 του ν.2238/1994 (όπως το άρθρο 9 είχε τεθεί με τις διατάξεις του ν.4024/2011) αντικαθίσταται από το προβλεπόμενο σε αυτή την υποπαράγραφο επίδομα από 1ης Ιανουαρίου 2013.

  • Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1 του άρθρου 28 του ανωτέρω νόμου ορίζεται, ότι οι διατάξεις του άρθρου 1 και της παρ. 15 του άρθρου 6 αυτού του νόμου έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται και τις δαπάνες που πραγματοποιούνται κατά περίπτωση, από το οικονομικό έτος 2014 (χρήση 2013) και μετά.
  • Ενόψει των ανωτέρω, ο υπολογισμός του φόρου που πρέπει να παρακρατείται από 1ης Ιανουαρίου 2013, κατά την καταβολή μισθών, ημερομισθίων, συντάξεων και λοιπών παροχών θα γίνεται σύμφωνα με όσα ορίζονται από τις διατάξεις της

 παρ.1 του άρθρου 57. Για την παρακράτηση της περ.α’ της παρ.1 του άρθρου 57 θα ληφθεί υπόψη η ανωτέρω φορολογική κλίμακα μισθωτών – συνταξιούχων του

 άρθρου 9 του ΚΦΕ καθώς και οι μειώσεις φόρου της παρ.2 του άρθρου 9.

Για διευκόλυνση παρατίθεται κατωτέρω ενδεικτικός πίνακας με τον υπολογισμό του τελικού φόρου (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9) που αντιστοιχεί σε ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής) και για εισόδημα (σε ευρώ) μέχρι 43.000.

Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)
22.0004.8402.840 (4.840-2.000)
22.6004.9723.072 (4.972-1.900)
23.0005.0603.160 (5.060-1.900)
24.0005.2803.480 (5.280-1.800)
25.0005.5003.800 (5.500-1.700)
25.3005.5963.896 (5.596-1.700)
26.0005.8204.220 (5.820-1.600)
27.0006.1404.640 (6.140-1.500)
28.0006.4605.060 (6.460-1.400)
29.0006.7805.480 (6.780-1.300)
30.0007.1005.900 (7.100-1.200)
31.0007.4206.320 (7.420-1.100)
32.0007.7406.740 (7.740-1.000)
32.4997.899,686.899,68 (7.899,68-1.000)
32.5007.9007.000 (7.900-900)
32.9998.059,687.159,68 (8.059,68-900)
33.0008.0607.160 (8.060-900)
34.0008.3807.580 (8.380-800)
35.0008.7008.000 (8.700-700)
36.0009.0208.420 (9.020-600)
37.0009.3408.840 (9.340-500)
38.0009.6609.260 (9.660-400)
39.0009.9809.680 (9.980-300)
40.00010.30010.100 (10.300-200)
41.00010.62010.520 (10.620-100)
41.30010.71610.616 (10.716-100)
41.50010.78010.780 (10.780-0)
41.90010.90810.908 (10.908-0)
42.00010.94010.940 (10.940-0)
42.70011.23411.234(11.234-0)
43.00011.36011.360 (11.360-0)

Διευκρινίζεται, ότι για εισοδήματα που υπερβαίνουν τις 21.000, 22.000, 23.000, 24.000, …, 41.000, όταν η διαφορά των εισοδημάτων αυτών από το προηγούμενο σε ακέραιο αριθμό εισόδημα σε χιλιάδες ευρώ (21.000, 22.000, 23.000, 24.000, …, 41.000) είναι από 500 ευρώ και άνω, τότε ο περιορισμός της περ.β’ της παρ.2 του

 άρθρου 9 καταλαμβάνει και τα 100 ευρώ του επόμενου σε ακέραιο αριθμό εισοδήματος σε χιλιάδες ευρώ, ενώ όταν η ανωτέρω διαφορά είναι κάτω των 500

ευρώ, τότε ο περιορισμός της περ.β’ της παρ.2 του άρθρου 9 καταλαμβάνει και τα 100 ευρώ του προηγούμενου σε ακέραιο αριθμό εισοδήματος σε χιλιάδες ευρώ.

Α. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ

ΜΗΝΙΑΙΟ ΜΙΣΘΟ. ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ (από Φορείς κύριας ασφάλισης) ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ. ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ ΣΧΕΣΗ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΕΤΟΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟΔΟΤΗ Ή ΜΕ ΣΧΕΣΗ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας θα προσδιορίσουν, το μηνιαίο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου αφαιρώντας από το ακαθάριστο ποσό του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε καταβαλλόμενης παροχής μόνο τα ποσά των νόμιμων κρατήσεων για υποχρεωτικές ασφαλιστικές εισφορές, που για την καταβολή τους βαρύνεται ο μισθωτός ή ο συνταξιούχος. Διευκρινίζεται ότι ο φόρος εισοδήματος δεν εμπίπτει στην έννοια των κρατήσεων που βαρύνουν το δικαιούχο και συνεπώς δεν εκπίπτει από το ακαθάριστο ποσό του μηνιαίου ή του ετήσιου εισοδήματος του μισθωτού ή του συνταξιούχου.

Στην έννοια του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος περιλαμβάνεται η σύνταξη, ο μισθός και οποιεσδήποτε άλλες αμοιβές της ίδιας περιόδου (υπερωρίες, επίδομα παραγωγής, πριμ παρουσίας, προσαύξηση για απασχόληση νυκτερινή – Κυριακών – αργιών κτλ.), που συνεντέλλονται (δηλαδή συνεκκαθαρίζονται) μαζί, σε μία μισθοδοτική κατάσταση με το μισθό. Στη συνέχεια οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας κάθε μήνα θα διενεργούν αναγωγή του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος με βάση τις πραγματικές καταβαλλόμενες αποδοχές προκειμένου να προσδιορισθεί το

συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου.

Ο υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με

πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου ποσού του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε άλλης παροχής που εμπίπτει στην έννοια του μισθού, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Με τον ίδιο τρόπο θα προσδιοριστεί το συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα του οικείου έτους κατά το μήνα Φεβρουάριο, Μάρτιο, Απρίλιο κτλ. Σημειώνεται ότι, αν στο μισθωτό καταβάλλεται και κάποια άλλη πρόσθετη παροχή (π.χ. ένας μηνιαίος μισθός ως επίδομα ισολογισμού κτλ.) για τον υπολογισμό του ετήσιου συνολικού εισοδήματος θα προστίθεται και η παροχή αυτή.

Διευκρινίζεται ότι, όταν καταβάλλεται στο μισθωτό οποιοδήποτε έκτακτο εφάπαξ ποσό με εξαίρεση τις υπερωρίες που καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα (π.χ. πριμ παραγωγικότητας, αναδρομικά προηγούμενων μηνών του ίδιου έτους κτλ.) και

συνεντέλλεται με τις μηνιαίες αποδοχές, αυτό το εφάπαξ καταβαλλόμενο ποσό δεν θα συναθροιστεί με τις μηνιαίες αποδοχές, προκειμένου να γίνει αναγωγή των μηνιαίων αποδοχών σε ετήσιο καθαρό εισόδημα, αλλά θα συναθροιστεί με το

συνολικό ετήσιο ποσό που προσδιορίζεται με βάση τις μηνιαίες αποδοχές του συγκεκριμένου μήνα. Στην περίπτωση αυτή ο επιπλέον φόρος που θα προκύψει λόγω της προσθήκης αυτού του ποσού θα παρακρατηθεί στο μήνα που

καταβλήθηκε αυτό το ποσό.

Περαιτέρω, όταν κατά την καταβολή του μηνιαίου ποσού του μισθού ή της

σύνταξης έχουμε μεταβολή π.χ. λόγω αύξησης των αποδοχών, υπερωριών κτλ. που συνεντέλλονται (συνεκκαθαρίζονται) με τις μηνιαίες αποδοχές (ή μεταβολή λόγω αλλαγής της φορολογικής κλίμακας σε σύγκριση με προηγούμενες μηνιαίες καταβολές), παρέχεται η ευχέρεια ο προσδιορισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος κατά τον υπόψη μήνα να γίνεται με πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου καταβαλλόμενου ποσού του μισθού ή της σύνταξης του μήνα αυτού επί τον αριθμό των υπόλοιπων μηνών συν τυχόν δώρο κτλ. μέχρι τη λήξη του οικείου έτους, συναθροίζοντας στο ποσό αυτό και το ποσό των αποδοχών που

έχουν ήδη καταβληθεί. Με βάση το νέο ετήσιο καθαρό εισόδημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τη μεταβολή, θα υπολογισθεί ο ετήσιος παρακρατούμενος φόρος από τον οποίο θα αφαιρεθεί ο φόρος που ήδη παρακρατήθηκε τους προηγούμενους μήνες και το υπόλοιπο ποσό του φόρου θα διαιρεθεί με τον αριθμό των υπόλοιπων μηνών, προκειμένου να βρεθεί ο φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί το συγκεκριμένο μήνα.

Προκειμένου για νεοδιορισθέντες υπαλλήλους ή νέους συνταξιούχους, ο προσδιορισμός του ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με βάση τα δεδομένα του μήνα έναρξης της εργασίας ή καταβολής της σύνταξης, όπως αναλύθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το

δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Το ποσό του φόρου που αναλογεί βάσει της φορολογικής κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων και των μειώσεων φόρου της παρ.2 του άρθρου 9 θα μειωθεί κατά ποσοστό 1,5% και το υπόλοιπο αποτελεί το φόρο που πρέπει να παρακρατηθεί σε ετήσια βάση. Το ένα δέκατο τέταρτο (1/14) ή το ένα δωδέκατο (1/12) του ποσού αυτού (ανάλογα με το αν καταβάλλονται ή όχι δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας), αποτελεί το φόρο που παρακρατείται κάθε μήνα από τον

υπόχρεο εργοδότη, κατά την καταβολή των μισθών ή των συντάξεων.

Το ένα δέκατο τέταρτο (1/14) του ποσού αυτού πρέπει να παρακρατείται και από το ποσό που καταβάλλεται σε εκείνους που το δικαιούνται, ως δώρο Χριστουγέννων. Το μισό του φόρου που αναλογεί στο μηνιαίο καθαρό εισόδημα, δηλαδή το ένα εικοστό όγδοο (1/28) του ετήσιου φόρου, αποτελεί το φόρο που αναλογεί στο ποσό που καταβάλλεται σε εκείνους που το δικαιούνται, ως δώρο Πάσχα ή ως επίδομα αδείας

Σημειώνεται ότι κατά τον υπολογισμό του παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών, τα ποσά που προκύπτουν θα στρογγυλοποιούνται στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο π.χ. αν προκύψει ποσό 14,3876 ευρώ θα παρακρατείται ποσό 14,39 ευρώ ή αν προκύψει ποσό 14,2237 θα παρακρατείται ποσό 14,22 ευρώ. Δηλαδή, ισχύει ο κανόνας στρογγυλοποίησης του κανονισμού 1103/97 της Ε.Ε.

Β. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ. ΕΦΟΣΟΝ Η ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ορισμένου χρόνου, αλλά διάρκειας μικρότερης από ένα έτος, το ποσό της παρακράτησης

υπολογίζεται με την εφαρμογή συντελεστή στο ακαθάριστο ποσό του ημερομισθίου, ο οποίος ορίζεται σε τρία τοις εκατό (3%) στο σύνολο του

ημερομισθίου πάνω από το ποσό που ορίζεται από τις διατάξεις της περ. β’ της παρ.

 1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ (24 ευρώ). Συνεπώς, αν το ακαθάριστο ποσό του

ημερομισθίου είναι μικρότερο από το ανωτέρω προβλεπόμενο ποσό δεν θα γίνεται παρακράτηση του φόρου.

Τονίζεται ότι, αν στον ημερομίσθιο εργάτη καταβάλλονται και πρόσθετες αμοιβές (π.χ. υπερωρίες, επίδομα παραγωγής κτλ.), ο ανωτέρω συντελεστής παρακράτησης θα υπολογίζεται με βάση το ποσό του μέσου ημερομισθίου της περιόδου που καταβάλλονται οι πρόσθετες αμοιβές.

Γ. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΜΟΙΒΩΝ ΓΙΑ ΥΠΕΡΩΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ. ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ ΚΤΛ.

Στις καθαρές αμοιβές για υπερωριακή εργασία, επιχορηγήσεις, επιδόματα, καθώς και στις κάθε άλλου είδους, πρόσθετες αμοιβές ή παροχές, οι οποίες

καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα και δεν συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές, εφόσον αυτές θεωρούνται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, ο παρακρατούμενος φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 20% στο συνολικό καθαρό ποσό, όσο και αν είναι αυτό. Ειδικά, σε περίπτωση που ωρομίσθιοι καθηγητές απασχολούνται

ταυτόχρονα σε πολλούς εργοδότες, με σχέση εξαρτημένης εργασίας, όπως συμβαίνει σε καθηγητές που απασχολούνται ταυτόχρονα σε διάφορα

φροντιστήρια, οι εργοδότες εκτός από εκείνον που καταβάλλει τις μεγαλύτερες αποδοχές, θα παρακρατούν φόρο με συντελεστή 10%.

Δ. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ.

Στα εισοδήματα που καταβάλλονται αναδρομικά, όπως αυτά αναφέρονται στο

 άρθρο 46 του ΚΦΕ, ο φόρος που παρακρατείται υπολογίζεται με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) στο καταβαλλόμενο ποσό.

Ε. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΚΤΛ.

Ο υπολογισμός του παρακρατούμενου φόρου, στο καθαρό ποσό των συντάξεων ή άλλων παροχών που καταβάλλονται από ταμεία επικουρικά, μετοχικά, αρωγής ή αλληλοβοήθειας, διενεργείται ως ακολούθως:

α) Με συντελεστή πέντε τοις εκατό (5%) αν το καθαρό ποσό της παροχής δεν υπερβαίνει τα δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ ετησίως,

β) Με συντελεστή δέκα τοις εκατό (10%) αν το καθαρό ποσό της παροχής

υπερβαίνει τα δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ και μέχρι τέσσερις χιλιάδες πεντακόσια (4.500) ευρώ ετησίως.

γ) Με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αν το καθαρό ποσό της παροχής υπερβαίνει τα τέσσερις χιλιάδες πεντακόσια (4.500) ευρώ ετησίως.

ΣΤ. ΛΟΙΠΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ.

  1. Ο φόρος που παρακρατείται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του

 άρθρου 57 του ΚΦΕ, μειώνεται κατά ποσοστό 1,5% κατά την παρακράτησή του.

«ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων» και συνεπώς κατά την παρακράτηση που διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.α’ της παρ.1 του άρθρου 57 δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 7 (πρόσωπα που θεωρείται ότι βαρύνουν τους φορολογούμενους).

  • Η μείωση του ποσού του φόρου κατά διακόσια (200) ευρώ που προβλέπεται από τις διατάξεις της παρ.4 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει, δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών. Η μείωση αυτή θα

υπολογιστεί κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων των δικαιούχων.

  • Με τις διατάξεις του προτελευταίου εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ όπως αυτό προστέθηκε με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 1 του νέου νόμου ορίζεται, ότι ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, αφαιρουμένων των

ασφαλιστικών εισφορών, θεωρείται το εισόδημα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι

προϋποθέσεις που αναφέρονται στην παρ.2 του άρθρου 1 του ίδιου νόμου. Ενόψει των ανωτέρω διευκρινίζεται, ότι οι προϋποθέσεις αυτές δεν αλλάζουν την πηγή προέλευσης του εισοδήματος και απλώς κρίνουν την κλίμακα (μισθωτών ή μη μισθωτών που προβλέπεται από τις διατάξεις του νέου νόμου) σύμφωνα με την οποία θα φορολογηθεί το εκάστοτε εισόδημα κατά την εκκαθάριση των

φορολογικών δηλώσεων. Συνεπώς, για την παρακράτηση στα εισοδήματα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή από ελευθέριο επάγγελμα, ακόμα και αν για αυτά τα εισοδήματα κριθεί ότι φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών, εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις (άρθρα 5558 του ΚΦΕ).

  • Με τις διατάξεις της περ.στ’ της παρ.1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ ορίζεται, ότι ειδικά για τις αμοιβές που αποκτούν οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού για τις υπηρεσίες που παρέχουν σε εμπορικά πλοία, η παρακράτηση διενεργείται σύμφωνα με τους αναλογικούς συντελεστές που

προβλέπονται στο άρθρο 9. Με τις διατάξεις της παρ.8 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι ο φόρος στις αμοιβές που αποκτούν τα ανωτέρω πρόσωπα,

υπολογίζεται με αναλογικό συντελεστή 15% (από 6% που εφαρμοζόταν με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 9) για τους αξιωματικούς και 10% (από 3% που εφαρμοζόταν με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 9) για το κατώτερο

πλήρωμα στις αμοιβές που αποκτώνται από το ημερολογιακό έτος 2013 και επόμενα. Συνεπώς, ο υπολογισμός του φόρου που πρέπει να παρακρατείται από 1ης Ιανουαρίου 2013, κατά την καταβολή αμοιβών στα εν λόγω πρόσωπα θα γίνεται σύμφωνα με τους νέους συντελεστές. Ο οφειλόμενος επιπλέον φόρος που τυχόν προκύψει εξαιτίας του ότι πριν την έκδοση της παρούσας διαταγής παρακρατήθηκε φόρος στις αμοιβές αυτές με τους παλιούς συντελεστές, θα βεβαιωθεί σε βάρος των δικαιούχων με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος οικ. έτους 2014 (χρήση 2013).

  • Σε περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης ο εργαζόμενος με δήλωσή του στους εργοδότες στους οποίους απασχολείται πρέπει να επιλέγει την κύρια απασχόλησή του με κριτήριο το μεγαλύτερο ποσό αποδοχών που του καταβάλλεται και η παρακράτηση φόρου που θα διενεργεί ο εργοδότης θα γίνεται με βάση τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ.

Οι εργοδότες που καταβάλλουν τις μικρότερες αποδοχές, θα πρέπει να διενεργούν παρακράτηση φόρου με βάση τις διατάξεις της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 1

 του άρθρου 57 του ΚΦΕ, θεωρουμένων των αποδοχών αυτών ως πρόσθετων αμοιβών, δηλαδή με συντελεστή φόρου 20%.

απαλλάσσονται από τη φορολογία οι μισθοί, συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε πρόσωπα που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και σε πρόσωπα που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 80%.

Συνεπώς, κατά την καταβολή μισθών, συντάξεων και πάγιας αντιμισθίας στους πιο πάνω δικαιούχους, δεν θα παρακρατείται φόρος εισοδήματος.

  • Επίσης, διευκρινίζεται ότι, για το επιπλέον ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες το οποίο αποκτάται από απασχολούμενους στην επιχείρηση σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.γ’ (παροχή κατοικίας σε στελέχη και υπαλλήλους της επιχείρησης) και της περ.στ’ (παροχή Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου σε στελέχη της επιχείρησης) της παρ.1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ δεν διενεργείται παρακράτηση Φ.Μ.Υ. καθόσον δεν λαμβάνει χώρα καταβολή εισοδήματος.
  • Περαιτέρω, σημειώνεται ότι, με την παράγραφο 1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ, μεταξύ άλλων ορίζεται, ότι εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες θεωρείται και το εισόδημα που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για παροχή νομικών

υπηρεσιών, καθώς και το εισόδημα που αποκτούν οι ξεναγοί οι οποίοι υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 1545/1985. Συνεπώς, κατά την καταβολή στους δικαιούχους των εισοδημάτων αυτής της κατηγορίας έχουν εφαρμογή όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω για την παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών.

  1. Ακόμα, διευκρινίζεται ότι όταν το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες

καταβάλλεται ελεύθερο φόρου, εισόδημα που υπόκειται σε φόρο είναι εκείνο από το οποίο, αν αφαιρεθεί ο φόρος που του αναλογεί, προκύπτει το χωρίς φόρο ποσό που καταβάλλεται στο δικαιούχο.

II.  ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΙΣΦΟΡΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 29 ΤΟΥ Ν.3986/2011 ΣΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΤΕΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

  1. Με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 42 του ν.4024/2011 προστέθηκαν νέοι

 παράγραφοι 6,7,8 και 9 στο άρθρο 29 του ν.3986/2011. Με τις διατάξεις της παρ.6

 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες που αποκτούν οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό, οι

συνταξιούχοι από φορείς κύριας ασφάλισης, οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες με σχέση μίσθωσης εργασίας πάνω από ένα έτος στον ίδιο εργοδότη ή με σχέση μίσθωσης εργασίας αορίστου χρόνου, οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού που παρέχουν υπηρεσίες σε εμπορικά πλοία και με εξαίρεση το εισόδημα της περίπτωσης θ’ της παραγράφου 5

 του άρθρου 6 του ΚΦΕ, διενεργείται παρακράτηση από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν κύριες συντάξεις έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου. Η παρακράτηση διενεργείται κατά την καταβολή και υπολογίζεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση, σε ετήσιο καθαρό εισόδημα που ορίζεται από την παράγραφο 3 του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Για την απόδοση των ποσών αυτών που παρακρατήθηκαν εφαρμόζονται οι διατάξεις των παραγράφων 1,2 και 4 του άρθρου 59 του ΚΦΕ, όπως ισχύουν.

Με τις διατάξεις της παρ.7 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι τα ανωτέρω εφαρμόζονται για εισοδήματα που αποκτώνται από 1.1.2012 μέχρι και 31.12.2014.

Με τις διατάξεις της παρ.9 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι η ειδική εισφορά αλληλεγγύης φυσικών προσώπων του παρόντος άρθρου δεν αφαιρείται από το συνολικό εισόδημα ή από το φόρο της κλίμακας του άρθρου 9 του ΚΦΕ.

  • Με τις διατάξεις της περ.β’ της παρ.5 του άρθρου 38 του ν.4024/2011 αντικαταστάθηκε το τρίτο εδάφιο της παρ.2 του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Με τις διατάξεις του νέου αυτού εδαφίου ορίζεται, ότι εξαιρούνται (από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011) και δεν προσμετρούνται τα εισοδήματα των προσώπων που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και των προσώπων που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, τα εισοδήματα της παρ.1 του άρθρου 14 (αποζημιώσεις

απολυομένων) και της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 4 του άρθρου 45 του ΚΦΕ (εφάπαξ παροχή από τα ταμεία προνοίας και άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, εφάπαξ δημοσίων υπαλλήλων κλπ.).

  • Με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ.2 του άρθρου 83 του ΚΦΕ όπως αυτό προστέθηκε με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 42 του ν.4024/2011 ορίζεται, ότι ειδικά για τις διαχειριστικές χρήσεις 2012 έως και 2014 στην ίδια βεβαίωση αναγράφονται και τα παρακρατούμενα ποσά της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης.

  • Ενόψει των ανωτέρω, από 1ης Ιανουαρίου 2013 και κατά την καταβολή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση θα διενεργείται παρακράτηση από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν κύριες συντάξεις έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011 η οποία υπολογίζεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα ως εξής:

α) Με συντελεστή ένα τοις εκατό (1%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από δώδεκα χιλιάδες ένα (12.001) ευρώ έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ.

β) Με συντελεστή δύο τοις εκατό (2%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από είκοσι χιλιάδες ένα (20.001) ευρώ έως και πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ.

γ) Με συντελεστή τρία τοις εκατό (3%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από πενήντα χιλιάδες ένα (50.001) ευρώ έως και εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ.

δ) Με συντελεστή τέσσερα τοις εκατό (4%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από εκατό χιλιάδες ένα (100.001) ευρώ και άνω.

  • Οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας θα προσδιορίσουν, το μηνιαίο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου αφαιρώντας από το ακαθάριστο ποσό του μισθού ή της σύνταξης ή άλλης παροχής μόνο τα ποσά των νόμιμων κρατήσεων για υποχρεωτικές

ασφαλιστικές εισφορές, που για την καταβολή τους βαρύνεται ο μισθωτός ή ο συνταξιούχος. Διευκρινίζεται επίσης ότι από το ανωτέρω ακαθάριστο ποσό δεν αφαιρείται ο παρακρατούμενος ΦΜΥ.

Στην έννοια του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος περιλαμβάνεται η σύνταξη, ο μισθός και οποιεσδήποτε άλλες αμοιβές της ίδιας περιόδου (υπερωρίες, επίδομα παραγωγής, πριμ παρουσίας, προσαύξηση για απασχόληση νυκτερινή – Κυριακών – αργιών κτλ.), που συνεντέλλονται (δηλαδή συνεκκαθαρίζονται) μαζί, σε μία μισθοδοτική κατάσταση με το μισθό. Στη συνέχεια οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας κάθε μήνα θα διενεργούν αναγωγή του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος με βάση τις πραγματικές καταβαλλόμενες αποδοχές προκειμένου να προσδιορισθεί το

συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου.

Ο υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με

πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου ποσού του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε άλλης παροχής που εμπίπτει στην έννοια του μισθού, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Με τον ίδιο τρόπο θα προσδιοριστεί το συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα του οικείου έτους κατά το μήνα Φεβρουάριο, Μάρτιο, Απρίλιο κτλ. Σημειώνεται ότι, αν στο μισθωτό καταβάλλεται και κάποια άλλη πρόσθετη παροχή (π.χ. ένας μηνιαίος μισθός ως επίδομα ισολογισμού κτλ.) για τον υπολογισμό του ετήσιου συνολικού εισοδήματος θα προστίθεται και η παροχή αυτή.

Όσον αφορά τακτικά ή έκτακτα εφάπαξ καταβαλλόμενα ποσά που συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές, προκειμένου να υπολογισθεί ο συντελεστής παρακράτησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 που θα εφαρμοσθεί στα ποσά αυτά, στο ετήσιο καθαρό εισόδημα που προσδιορίζεται με αναγωγή των αποδοχών του μήνα στον οποίο καταβάλλονται τα εφάπαξ ποσά επί 12 (ή επί 12 συν δώρα), θα προστίθενται και τα ποσά αυτά.

Ο ανωτέρω υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος εφαρμόζεται και για νεοδιορισθέντες υπαλλήλους ή νέους συνταξιούχους με βάση τα δεδομένα του μήνα έναρξης της εργασίας ή καταβολής της σύνταξης.

  • Περαιτέρω, σας παρέχουμε και τις ακόλουθες οδηγίες:
  • Το ποσό που παρακρατείται σύμφωνα με τα ανωτέρω έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 δεν μειώνεται κατά ποσοστό 1,5% κατά την παρακράτησή του.
  • Όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για την παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 έχουν εφαρμογή και στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για την παροχή νομικών υπηρεσιών, οι ξεναγοί που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 1545/1985 καθώς και οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα εμπορικού ναυτικού που παρέχουν υπηρεσίες σε εμπορικά πλοία.
  • Σε περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης του εργαζόμενου σε διαφορετικούς εργοδότες, ο κάθε εργοδότης θα διενεργεί παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 σύμφωνα με τα ανωτέρω και με βάση τις αποδοχές που πράγματι καταβάλλει στον εργαζόμενο χωρίς να

λαμβάνει υπόψη τις αποδοχές που καταβάλλονται στον ίδιο εργαζόμενο και από άλλους εργοδότες,

  1. Στις καθαρές αποδοχές του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Προέδρου και των Αντιπροέδρων της Βουλής, των Βουλευτών, του Προέδρου και των Αντιπροέδρων

της Κυβέρνησης, των Υπουργών, των Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών, των Γενικών και Ειδικών Γραμματέων Υπουργείων, των Γενικών Γραμματέων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, των Περιφερειαρχών, των Ευρωβουλευτών, των

Δημάρχων και των προσώπων των περιπτώσεων α’ και β’ της παρ.3 του άρθρου 56 του Συντάγματος διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 κατά την καταβολή με συντελεστή πέντε τοις εκατό (5%).

ν. Δεν διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011 στις ακόλουθες περιπτώσεις:

  • Στα εισοδήματα της παρ.1 του άρθρου 14 του ΚΦΕ (αποζημιώσεις απολυομένων).
  • Στους μισθούς, συντάξεις και πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε πρόσωπα που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και σε πρόσωπα που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω.
  • Στα εισοδήματα της περ.γ’ της παρ.4 του άρθρου 45 του ΚΦΕ (παροχή που καταβάλλεται εφάπαξ από τα ταμεία προνοίας και τους άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, εφάπαξ δημοσίων υπαλλήλων κλπ.).
  • Στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ορισμένου χρόνου αλλά διάρκειας μικρότερης από ένα έτος.
  • Στα εισοδήματα που καταβάλλονται αναδρομικά όπως αυτά αναφέρονται στο

 άρθρο 46 του ΚΦΕ.

  • Στο καθαρό ποσό των συντάξεων ή άλλων παροχών παρόμοιας φύσης, που καταβάλλονται από ταμεία επικουρικά, μετοχικά, αρωγής ή αλληλοβοήθειας.
  • Στο επιπλέον ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες το οποίο αποκτάται από απασχολούμενους στην επιχείρηση σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.γ’ (παροχή κατοικίας σε στελέχη και υπαλλήλους της επιχείρησης) και της περ.στ’ (παροχή Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου σε στελέχη της επιχείρησης) της παρ.1 του

 άρθρου 45 του ΚΦΕ καθόσον στις περιπτώσεις αυτές δεν λαμβάνει χώρα καταβολή εισοδήματος.

 άρθρου 57 του ΚΦΕ (καθαρές αμοιβές για υπερωριακή εργασία, επιχορηγήσεις, επιδόματα και κάθε άλλου είδους πρόσθετες αμοιβές ή παροχές, οι οποίες καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα και δεν συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές και για τις οποίες ορίζεται παρακράτηση ΦΜΥ με συντελεστή 20%).

  • Στα εισοδήματα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή από ελευθέριο επάγγελμα για τα οποία συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις της παρ.2 του άρθρου 1 του νέου νόμου.
  • Με την ΠΟΛ.1246/7.12.2011 είχε διευκρινιστεί, ότι στις ετήσιες βεβαιώσεις αποδοχών που θα χορηγηθούν στους εργαζόμενους από τις επιχειρήσεις στις οποίες απασχολήθηκαν ως μισθωτοί και θα αφορούν τα εισοδήματα της διαχειριστικής χρήσης του 2012, θα αναγραφούν σε ξεχωριστή στήλη, πέραν του παρακρατηθέντος και αναλογούντος ΦΜΥ, και τα ποσά που παρακρατήθηκαν

σύμφωνα με τα ανωτέρω έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Βάσει των βεβαιώσεων αυτών, τα παρακρατηθέντα ποσά της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 θα δηλωθούν

επίσης στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος που θα υποβάλλουν οι

φορολογούμενοι στο οικονομικό έτος 2013 (διαχειριστική χρήση έτους 2012), προκειμένου να συμψηφιστούν με τα συνολικά οφειλόμενα ποσά της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου και νόμου που προκύπτει από τα ετήσια συνολικά καθαρά ατομικά τους εισοδήματα του ίδιου έτους. Κατ’ ανάλογη εφαρμογή με τα ανωτέρω, στις ετήσιες βεβαιώσεις αποδοχών που θα χορηγηθούν στους εργαζόμενους από τις επιχειρήσεις στις οποίες απασχολήθηκαν ως μισθωτοί και θα αφορούν τα εισοδήματα της διαχειριστικής χρήσης του 2013, θα αναγραφούν και τα ποσά που παρακρατήθηκαν έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011, ώστε να δηλωθούν από τους φορολογούμενους στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος οικ. έτους 2014 (χρήση

2013) και να συμψηφισθούν με τα συνολικά οφειλόμενα ποσά της εν λόγω ειδικής εισφοράς που προκύπτει από τα ετήσια συνολικά καθαρά ατομικά τους εισοδήματα του ίδιου έτους.

III.  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

α) Έστω ότι μισθωτός του Δημοσίου λαμβάνει για παράδειγμα καθαρές μηνιαίες αποδοχές 1.650 ευρώ (σταθερές για όλους τους μήνες του 2013). Ετήσιο καθαρό εισόδημα: 12*1.650=19.800 ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 4.356-2.100=2.256 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 2.256*1,5%=33,84 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατείται κάθε μήνα:2.256-33,84=2.222,16/12=185,18 ευρώ

Μηνιαία παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 12*1.650=19.800 (1%)

Συνεπώς, 1.650*1 %=16,50 ευρώ

β) Έστω ότι μισθωτός του ιδιωτικού τομέα λαμβάνει για παράδειγμα καθαρές μηνιαίες αποδοχές 1.650 ευρώ (σταθερές για όλους τους μήνες του 2013), το Δεκέμβριο καθαρό δώρο Χριστουγέννων 1.650 ευρώ, τον Απρίλιο καθαρό δώρο Πάσχα 825 ευρώ και τον Ιούλιο καθαρό επίδομα αδείας 825 ευρώ.

Ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100 ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 5.082-1.900=3.182 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 3.182*1,5%=47,73 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατείται κάθε μήνα:3.182-47,73=3.134,27/14=223,88 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του δώρου

 Χριστουγέννων:3.134,27/14=223,88 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του δώρου

 Πάσχα:3.134,27/28=111,94 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του επιδόματος αδείας:3.134,27/28=111,94 ευρώ

Ποσά που πρέπει να παρακρατηθούν έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100 (2%) Συνεπώς: Παρακράτηση κατά την καταβολή του μηνιαίου μισθού, 1,650*2%=33ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή δώρου Χριστουγέννων, 1,650*2%=33ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή δώρου Πάσχα,825*2%=16,50ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή επιδόματος αδείας,825*2%=16,50 ευρώ

γ) Έστω ότι ο μισθωτός της προηγούμενης περίπτωσης (β) λαμβάνει κατά το μήνα

Σεπτέμβριο του 2013 ένα έκτακτο εφάπαξ ποσό 3.000 ευρώ το οποίο συνεντέλλεται με τις τακτικές αποδοχές.

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100+3.000=26.100ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 5.852-1.600=4.252 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 4.252*1,5%=63,78 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί, πέραν της μηνιαίας παρακράτησης ΦΜΥ του μήνα Σεπτεμβρίου, κατά την καταβολή του έκτακτου εφάπαξ ποσού: 4.252- 63,78=4.188,22-(223,88*14)=1.053,90 ευρώ

Ποσό έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 που πρέπει να παρακρατηθεί, πέραν της μηνιαίας παρακράτησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου και νόμου του μήνα Σεπτεμβρίου, κατά την καταβολή του έκτακτου εφάπαξ ποσού

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100+3.000=26.100 (2%) Συνεπώς, 3.000*2%=60 ευρώ

Σημειώνεται ότι κατά τον υπολογισμό του παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών και της παρακράτησης έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011, τα ποσά που προκύπτουν θα στρογγυλοποιούνται στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο π.χ. αν προκύψει ποσό 14,3876 ευρώ θα παρακρατείται ποσό 14,39 ευρώ ή αν προκύψει ποσό 14,2237 θα παρακρατείται ποσό 14,22 ευρώ. Δηλαδή, ισχύει ο κανόνας στρογγυλοποίησης του κανονισμού 1103/97 της Ε.Ε.

Παρακαλούμε όπως η διαταγή αυτή, με τη φροντίδα των αρμόδιων υπηρεσιών και διευθύνσεων των Υπουργείων και των Νομαρχιών, να κοινοποιηθεί σε όλους τους εκκαθαριστές μισθοδοσίας, ώστε η παρακράτηση του φόρου και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 να γίνεται κανονικά από αυτούς.

2.12       ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ – ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΠΙΝΑΚΕΣ

Eγκύκλιoς επί του άρθρου 1 του Ν. 3302/2004 (σχετικά με την Ετήσια αδεια εργασίας)

Α. ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Με το άρθρο 1 του Ν.3302/2004  αντικαθίσταται  η διάταξη  της παραγράφου 1 του

 άρθρου 2 του Α.Ν.539/1945, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρ.2 του Ν.1346/1983 και αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρ.13 του Ν.3227/2004 και επαναφέρεται το «ημερολογιακό έτος» ως βάση χορήγησης της ετήσιας άδειας με αποδοχές                                               των                                                               εργαζομένων. Παράλληλα, διευκρινίζεται πλήρως και συμπληρώνεται η διαδικασία λήψης της άδειας κατά τα δύο πρώτα ημερολογιακά έτη της εργασιακής σχέσης του μισθωτού.

Ειδικότερα, με τη νέα παράγραφο 1α του Α.Ν.539/1945, προβλέπεται ότι όλοι οι εργαζόμενοι οι οποίοι συνδέονται με σύμβαση ή σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, δικαιούνται να λάβουν ετήσια άδεια με αποδοχές από την έναρξη της απασχόλησής τους σε συγκεκριμένη υπόχρεη επιχείρηση. Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη αναλογικώς (ποσοστό) με βάση το χρονικό διάστημα που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος στον εργοδότη αυτό. Η αναλογία της χορηγούμενης αδείας υπολογίζεται βάσει ετήσιας άδειας 20 εργάσιμων ημερών επί πενθημέρου εβδομαδιαίας εργασίας και 24 εργάσιμων ημερών, επί εξαημέρου, η οποία αντιστοιχεί σε 12 μήνες συνεχή απασχόληση.

Η εν λόγω διάταξη της παρ.1α, όπως και η αντίστοιχη ρύθμιση του άρθρου 6 του Ν.3144/2003, καταργεί το βασικό χρόνο εργασίας-αναμονής (12 μήνες σύμφωνα με τον Α.Ν.539/1945 ή 10 μήνες κατά την ΕΣΣΕ του έτους 2002), τον οποίο έπρεπε να συμπληρώσει ο μισθωτός στον ίδιο εργοδότη για τη θεμελίωση δικαιώματος λήψης άδειας.

Οι ρυθμίσεις αυτές του Ν.3302/2004, εφαρμόζουν τη νομολογία του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (υπόθεση C-173/1999 της 28ης-06-01), η οποία ερμήνευσε το άρθρο 7 της Οδηγίας 93/1Ο4/ΕΚ, σχετικά με τη χορήγηση ετήσιας άδειας με αποδοχές.

Σύμφωνα με την εν λόγω κοινοτική ρύθμιση, όπως ερμηνεύτηκε με τη σχετική απόφαση του Δικαστηρίου, κάθε εργαζόμενος δικαιούται κατ’ ελάχιστον 4 εβδομάδες άδειας κατ’ έτος, η οποία δύναται να χορηγηθεί pro rata temporis (κατ’ αναλογία του χρόνου απασχόλησης, βλ. έκθεση Ευρ, Κοινοβουλίου).

Β. ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ

Όσον       αφορά       στο       επίδομα        αδείας,        τονίζονται        τα        εξής: Όπως είναι γνωστό, κάθε εργαζόμενος μαζί με την άδεια δικαιούται αποδοχές αδείας καθώς και επίδομα αδείας (άρ.3, παρ.16 Ν.4504/1966). Το δικαίωμα λήψης επιδόματος αδείας, αποτελεί επακόλουθο του δικαιώματος λήψης κανονικής αδείας και υπολογίζεται όπως και οι αποδοχές αδείας-είναι δηλαδή ίσες προς το σύνολο των αποδοχών αδείας με τον περιορισμό ότι δε δύναται να υπερβεί για όσους μεν αμείβονται με μισθό, το μισό μισθό, για όσους δε αμείβονται με ημερομίσθιο ή ωρομίσθιο ή ποσοστά, τα 13 ημερομίσθια. Ως εκ τούτου, -οι μισθωτοί οι οποίοι λαμβάνουν τμήμα ή ολόκληρη την άδεια, δικαιούνται και

ανάλογες αποδοχές επιδόματος αδείας τόσο για το πρώτο και δεύτερο ημερολογιακό έτος, όσο και για τα επόμενα έτη.

Γ. ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σε περίπτωση λύσης της σχέσης εργασίας μισθωτού με οποιονδήποτε τρόπο πριν λάβει την κανονική άδεια που του οφείλεται, ο μισθωτός δικαιούται τις αποδοχές τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί άδεια (άρ.1, παρ.3 του Ν.1346/1983). Ως εκ τούτου και εφ’ όσον κατά το χρονικό σημείο της λύσεως της σχέσης εργασίας δεν έχει εξαντληθεί το δικαίωμα της άδειας, στα πλαίσια της διάταξης του άρ.1 του Ν.3302/2004,                προκύπτουν                οι                εξής                περιπτώσεις: α. Κατά το πρώτο ημερολογιακό έτος (εντός του οποίου προσελήφθη) ο μισθωτός δικαιούται να λάβει αποδοχές αδείας ίσες με 2 ημερομίσθια ανά μήνα απασχόλησης. Επίσης, δικαιούται 2 ημερομίσθια ανά μήνα, ως επίδομα αδείας, (με τον      περιορισμό      του      μισού      μισθού      ή       των      13      ημερομισθίων).  β. Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, ο μισθωτός δικαιούται επίσης 2 ημερομίσθια ανά μήνα απασχόλησης και άλλα 2 ημερομίσθια ανά μήνα ως επίδομα αδείας   (με   τον   περιορισμό   του   μισού   μισθού   ή   των    13   ημερομισθίων).  γ. Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος και για τα επόμενα οφείλονται αποδοχές πλήρους αδείας και επιδόματος αδείας, που αντιπροσωπεύουν -αυτές που θα εδικαιούτο ο μισθωτός εάν ελάμβανε την άδειά του κατά το χρονικό διάστημα της λύσης της σχέσης εργασίας.

Περαιτέρω και προκειμένου να υπάρξει καλύτερη κατανόηση της νομοθετικής ρύθμισης του άρ.1 του Ν.3302/2004, παραθέτονται τα παρακάτω παραδείγματα:

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ1ο

Εργαζόμενος ο οποίος προσελήφθη 05-03-2005, δικαιούται μέχρι την 31-12-2005, 20/12 επί 10 μήνες ως άδεια, καθώς και ανάλογο επίδομα αδείας (στο παράδειγμά μας                                                                                                                       πλήρες).

Εάν στο ίδιο παράδειγμα η σχέση εργασίας λυθεί το 10ο μήνα και ο μισθωτός έχει λάβει μέρος αδείας μέχρι τον 6ο μήνα, δικαιούται να λάβει την αναλογία από τον 7ο έως το 10ο ως εκ τούτου 4 μήνες επί 2 =8 ημερομίσθια ως άδεια και τα υπολειπόμενα ημερομίσθια ως επίδομα αδείας μέχρι τη συμπλήρωση μισού μηνιαίου μισθού.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ2ο

Εργαζόμενος ο οποίος προσελήφθη 05-08-05, πρέπει να λάβει έως 31-12-05: 20/12 επί      5      μήνες      ως      άδεια      και      το      ανάλογο      επίδομα       αδείας.  Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος 2006, θα λάβει μέχρι 31-12-06 τμηματικά ή στο σύνολο την 31-12-06, 21 ημέρες επί πενθημέρου και 25 ημέρες επί εξαημέρου, καθώς και το αναλογούν επίδομα αδείας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η 21η ημέρα (επί πενθημέρου) ή η 25η ημέρα (επί εξαημέρου) προστίθεται μετά την 05-08-2006, χρονικό               σημείο               συμπλήρωσης               έτους                           απασχόλησης. Συνεπώς, από 01-01-2006 έως 05-08-2006 η αναλογία αδείας υπολογίζεται σε 20/12 επί 8 μήνες, το δε χρονικό διάστημα από 06-08-2006 έως 31-12-2006 υπολογίζεται σε                                21/12                   επί                               4                                   μήνες. Από 01-01-2007 και σε κάθε επόμενο ημερολογιακό έτος ο εργαζόμενος δικαιούται να λαμβάνει μέχρι 31 Δεκεμβρίου ολόκληρη την ετήσια άδεια με αποδοχές και το επίδομα αδείας.

Επιπλέον με το ΑΡΘΡΟ 3 της ΕΓΣΣΕ ( ΠΚ. 13 – 18/4/2008 ΕΘΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΤΩΝ 2008 ΚΑΙ 2009)

Προσαύξηση της κανονικής άδειας μετά 25 ετή εργασία

Υπάλληλοι και εργατοτεχνίτες (-τριες) που συµπληρώνουν υπηρεσία δέκα (10) ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία δώδεκα (12) ετών σε οποιοδήποτε εργοδότη και

µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας, δικαιούνται άδεια τριάντα (30) εργάσιµων ηµερών, αν εφαρµόζεται σύστηµα εξαήµερης εβδοµαδιαίας εργασίας ή είκοσι πέντε (25) εργάσιµων ηµερών, αν εφαρµόζεται σύστηµα πενθήµερης εβδοµαδιαίας εργασίας.

Από 1-1-2008, µετά τη συµπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας δικαιούνται µία (1) επιπλέον εργάσιµη ηµέρα, δηλ. συνολικά τριάντα µία (31) και είκοσι εξι (26) εργάσιµες ηµέρες αντίστοιχα.

ΧΡΟΝΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ

Ο χρόνος χορηγήσεως των αδειών σύμφωνα με το άρθρο 4 του α.ν.539/45, καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ μισθωτών και εργοδότη. Οι μισοί τουλάχιστον από τους μισθωτούς πρέπει να λάβουν την άδειά τους μέσα στο

χρονικό απο 1η Μαίου μέχρι 30 Σεπτέμβρίου.Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγήσειτην άδεια εντός δύο μηνών από το χρονικό σημείο που διατυπώθηκε το σχετικό αίτημα.

Πότε καταβάλλονται οι αποδοχές της αδείας και το επίδομα αδείας

Κατά το άρθρο 3 παράγ. 8 του Α.Ν. 539/45, τόσο οι αποδοχές αδείας όσο και το επίδομα της αδείας προκαταβάλλονται στον μισθωτό κατά την έναρξη της αδείας του. Οι αποδοχές της αδείας και του επιδόματος της αδείας δεν συμψηφίζονται με ανώτερες καταβαλλόμενες αποδοχές από τις νόμιμες.

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας, που εργάζονται στον ίδιο εργοδότη (υπάλληλοι- εργατοτεχνίτες), με υπηρεσία έως 10 χρόνια ή προϋπηρεσία μέχρι 12 χρόνια σε οποιονδήποτε εργοδότη (Ν. 1346/83, άρθρο 6 της από 23.5.2000-2001 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. – Άρθρο 1 Ν. 3302/2004)

Υπηρεσία στον ίδιο εργοδότηΕργαζόμενοι με εξαήμεροΕργαζόμενοι με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές επιδόματος αδείας
1ο Ημερολογιακό έτος · Ημερομηνία προσλήψεωςΠοσοστιαία αναλογία άδεια 2 ημέρες ανά μήνα μέχρι λήξη του ημερολογιακού έτους (2Χμήνες) και μέχρι 24 εργάσιμεςΠοσοστιαία αναλογία άδεια 2 ημέρες ανά μήνα μέχρι λήξη του ημερολογιακού έτους (2Χμήνες) και μέχρι 20 εργάσιμεςΤόσα 24/25 μηνιαίου μισθού όσες είναι οι ημέρες αδείας ή τόσα ημερομίσθια όσες είναι οι ημέρες αδείας για τους1/2 μηνιαίου μισθού ή 24/25 αν η άδεια είναι μικρότερη για τους υπαλλήλους 13 ημερομίσθια ή λιγότερα αν η άδεια είναι
 ημέρεςημέρεςεργατοτεχνίτεςμικρότερη για τους εργατοτεχνίτες
2ο Ημερολογιακό έτος25 εργάσιμες ημέρες συνο- λικά ή ποσο- στιαία αναλογία άδειας 2 ημέρες ανά μήνα21 εργάσιμες ημέρες συνολι- κά ή ποσοστιαία αναλογία άδειας 2 ημέρες ανά μήνα1 μηνιαίο μισθό για τους υπαλλήλους ή 25 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους ή 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες
3ο Ημερολογιακό έτος26 εργάσιμες ημέρες22 εργάσιμες ημέρες1 μηνιαίο μισθό για τους υπαλλήλους ή 26 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους ή 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες

Η αναλογία της άδειας με βάση το Ν, 3302/2004 χορηγείται στους εργαζόμενους, από την ημερομηνία προσλήψεως και μέχρι 31 -12 του 1ου ημερολογιακού έτους. Κατά το 2ο ημερολογιακό έτος οι εργαζόμενοι δικαιούνται μέχρι 31 -12 άδειας 25 ημερών με εξαήμερο ή 21 ημερών με πενθήμερο συνολικά ή κατά τμήματα.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας, για

υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες που έχουν συμπληρώσει υπηρεσία 10 ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη. (Άρθρο 6 της από 23.5.2000 – 2001. Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. – Άρθρο 1 Ν. 3302/2004).

Χρόνια υπηρεσίας ή προϋπηρεσίαςΕπιχειρήσεις με εξαήμεροΕπιχειρήσεις με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές   Επιδόματος αδείας
10 χρόνια συμπληρωμένα ή για όσους εργαζόμενους έχουν προϋπηρεσία 12 χρόνια σε άλλους εργοδότες.30 εργάσιμες ήμερες25 εργάσιμες ήμερες1 μηνιαίος μισθός για τους υπαλλήλους συν τόσα εικοστά πέμπτα όσες είναι οι εργάσιμες ήμερες της άδειας που διανύονται στον επόμενο μήνα, 301/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους. 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες.
   ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες με εξαήμερο, 30 για τους εργατοτεχνίτες με πενθήμερο 

ΠΙΝΑΚΑΣ

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας για

υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες, που έχουν συμπληρώσει 25ετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη. (Άρθρο 3 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ετών 2008 και 2009) από 1.1.2008.

Χρόνια υπηρεσίας ή προϋπηρεσίαςΕπιχειρήσεις με εξαήμεροΕπιχειρήσεις με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές επιδόματοςαδείας
25 χρόνια συμπληρωμένα υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας31 εργάσιμες ημέρες26 εργάσιμες ημέρες1 μηνιαίος μισθός για τους υπαλλήλους συν τόσα εικοστά πέμπτα όσες είναι οι ημέρες της άδειας που διανύονται στον επόμενο μήνα.   31 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες με εξαήμερο. 31 για τους εργατοτεχνίτες με πενθήμερο.1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους.   13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες.

Για τους εργαζόμενους που απασχολούνται με το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, στις 25 ή 26 ημέρες άδειας δεν υπολογίζεται στην άδεια το Σάββατο ή έκτη ημέρα, για το λόγο ότι η ημέρα αυτή συμπεριλαμβάνεται στο πενθήμερο και συνυπολογίζεται στις αποδοχές της άδειας.

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΑΔΕΙΑΣ

Εάν λήξει η σύμβαση εργασίας με οποιονδήποτε τρόπο (απόλυση, παραίτηση, θάνατος εργαζόμενου, λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου), και ο εργαζόμενος δεν είχε πάρει την κανονική του άδεια που του οφείλεται, τότε δικαιούται τις αποδοχές

τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί η άδεια (αρ.1, παρ.3, του Ν.1346/1983). Αποζημίωση άδειας και επίδομα άδειας, αναλόγως προς τον χρόνο υπηρεσίας.

α) Κατά το πρώτο ημερολογιακό έτος που έγινε η πρόσληψή του, δικαιούται να λάβει 2 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης, όπως και 2 ημερομίσθια σαν επίδομα αδείας (με τον περιορισμό του μισού μισθού ή των 13 ημερομισθίων).

β) Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, ο μισθωτός επίσης δικαιούται επίσης 2

 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης, όπως και 2 ημερομίσθια σαν επίδομα αδείας( με τον περιορισμό του μισού μισθού ή των 13ημερομισθίων).

γ) Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος και για τα επόμενα οφείλονται αποδοχές πλήρους άδειας και επιδόματος αδείας, που αντιπροσωπεύουν αυτές που θα δικαιούταν ο μισθωτός εάν έπαιρνε την άδειά του κατά το χρονικό διάστημα της λύσης της σχέσης εργασίας.

ΝΟΜΟΣ 3762/2009

Αναδιοργάνωση Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), ρύθμιση θεμάτων Οργανισμών εποπτευόμενων από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και άλλες διατάξεις

ΦΕΚ 75/Β/15.5.2009

…………………………………………………..

Άρθρο 6

Υποχρέωση εργοδότη για τήρηση του βιβλίου αδειών

Η παράγραφος 3 του άρθρου 4 του α.ν. 539/1945 (ΦΕΚ 229 Α’) αντικαθίσταται ως ακολούθως:

“3. Έκαστος εργοδότης οφείλει να τηρεί ειδικό βιβλίο, το οποίο δύναται να είναι και σε μορφή μηχανογραφημένων σελίδων.

Το ειδικό βιβλίο ή οι μηχανογραφημένες σελίδες πρέπει να φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, την ένδειξη βιβλίο αδειών και να περιλαμβάνει τις παρακάτω στήλες:

Αύξων αριθμός, ονοματεπώνυμο μισθωτών, ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης, προϋπηρεσία, αριθμός δικαιούμενων ημερών αδείας, χρονολογία έναρξης και

λήξης χορηγηθείσας αδείας, αποδοχές αδείας, επίδομα αδείας, παρατηρήσεις, υπογραφή μισθωτού.

Τα ανωτέρω στοιχεία διατηρούνται από τον εργοδότη επί μία πενταετία και πρέπει να είναι στη διάθεση των Επιθεωρητών Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. που ασκούν τον

έλεγχο και την εποπτεία της εφαρμογής του παρόντος.”

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ( ΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ )

Υπάλληλος προσλήφθηκε σε εμπορική επιχείρηση την 1.7.2013 με ακαθάριστο μισθό 1.400,00 €. Η επιχείρηση εφαρμόζει την πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση. Ζητείται να υπολογιστούν : α) οι ημέρες κανονικής άδειας και οι

αποδοχές άδειας που δικαιούται ο μισθωτός μέχρι την 31.12.2013 και β) το επίδομα αδείας.

Λύση :

Α) Από 1/7 – 31/12 είναι 6 μήνες.

Οι ημέρες άδειας είναι (λόγω του πενθημέρου) 20/12 Χ 6 μήνες = 10 ημέρες κανονικής άδειας.

Κατά την διάρκεια της απουσίας του λόγω της κανονικής του άδειας θα λαμβάνει κανονικά τις αποδοχές του, όπως αν εργαζόταν..

Β) Κατά την έναρξη της άδειας του θα λάβει επίδομα άδειας ως εξής :

1.400.00 € / 2 = 700,00 € (είναι το ανώτατο ποσό αποδοχών επιδόματος άδειας). 1.400,00 € Χ 10/25 = 560,00 € είναι οι αποδοχές άδειας.

2.13     ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ & ΚΑΙ Η ΑΜΟΙΒΗ ΤΗΣ

(ΑΡΘΡΑ 1 & 2 ΤΟΥ Ν.3385/2005 ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ 74 ΤΟΥ Ν. 3863/2010)

Σύμφωνα με τον Ν.3385/2005, όπως αντιακαταστάθηκε με τον Ν3863/2010 η απασχόληση 5 ωρών επί πλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πενθήμερο σύστημα απασχόλησης και οχτώ ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα εξαήμερης  απασχόλησης, θεωρείται υπερεργασία. Συγκεκριμένα οι 5 ώρες υπερεργασία για το σύστημα του πενθημέρου είναι: 41η, 42η, 43η, 44η, 45η ενώ οι 8 ώρες για το σύστημα   του   εξαημέρου   είναι: 41η,   42η,   43η,   44η,   45η,   46η,   47η,   48η.    Η πραγματοποίηση της υπερεργασίας ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότη και εφ’ όσον ζητηθεί από τον τελευταίο, ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να την παρέχει.

Οι παραπάνω ώρες που αναφέραμε σύμφωνα με το άρθρο 74 του νέου Νόμου 3863/2010, αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.

  • Διευκρινίζεται ότι άνω των 45 ωρών για το πενθήμερο και άνω των 48 ωρών για το εξαήμερο συνιστά υπερωρία

·

  • Υπολογισμός υπερεργασίας με πενθήμερο
Υπερεργασία Εβδομαδιαίως40 – 45 ώρες +20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο

*Η αμοιβή της 9ης ώρας ημερησίως πληρώνεται με προσαύξηση 20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο και δεν χρειάζεται άδεια από την Επιθεώρηση Εργασίας.

Υπολογισμός υπερεργασίας με εξαήμερο

Υπερεργασία Εβδομαδιαίως40 – 48 ώρες +20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο

Σύμφωνα με το άρθρο 80 του Ν.4144/2013 ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στην οικεία Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα το σύνολο των υπερωριών που πραγματοποιήθηκαν, ανά εργαζόμενο, κατά τον προηγούμενο μήνα. Σε περίπτωση μη τήρησης της

υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 3996/2011, όπως ισχύει.Με υπουργική απόφαση δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας. Από την έναρξη ισχύος της παρούσας κάθε άλλη αντίθετη διάταξη παύει να ισχύει.

Η υποχρεωτική αναγγελίαως τρόπος νομιμοποίησης και γνωστοποίησης στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ της υπερωριακής απασχόλησης προβλεπόταν,

ρητά, για το προσωπικό των βιομηχανικών, βιοτεχνικών επιχειρήσεων, ή εργασιών εν γένει (αρ. 9 του Π. . 27/6/4-7-1932 (Α΄212),όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 τουΝ. . 515/70 (Α΄ 95).

Με την νομοθετική πρόβλεψη της περίπτωσης 2 της υποπαραγράφου ΙΑ.13 του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, η παραπάνω διαδικασία επεκτείνεται και για το προσωπικό των επιχειρήσεων που δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Ν. . 515/70 όπως αυτό τροποποίησε τις διατάξεις του Π. . 27/6/4-7-32.

Σύμφωνα με το άρθρο 74 του Ν.3863/2010 η νόμιμη υπερωρία υπολογίζεται ως εξής:

  • Εργασία από 46η (πενθήμερο) και 49η (εξαήμερο) έως 120 ώρες ετησίως νόμιμης υπερωρίας, αμείβεται με προσαύξηση 40% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.
  • Η υπέρβαση των 120 ωρών νόμιμη υπερωρίας ετησίως αμείβεται με προσαύξηση 60% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.

 Κατ’ εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη)

Σύμφωνα με το άρθρο 74, Ν.3863/2010 για κάθε ώρα που πραγματοποιείται  και δεν θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες του Ν.4144/2013 θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη) και καταβάλλεται στο μισθωτό αποζημίωση ίση με το          καταβαλλόμενο          ωρομίσθιο          προσαυξημένο          κατά          80%. Είναι προφανές ότι σε περίπτωση που ισχύει συμβατικό ωράριο μικρότερο των 40 ωρών την εβδομάδα, η απασχόληση πέραν του μικρότερου αυτού ωραρίου και έως 40 ωρών αμείβεται σύμφωνα με το άρθρο 659 του Α.Κ. ως πρόσθετη εργασία (απλό ωρομίσθιο).

Επισημαίνεται ότι η απασχόληση του μισθωτού άνω των 9 ωρών ημερησίως επί 5νθημέρου και άνω των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου συνιστά υπερωρία, για την πραγματοποίηση της οποίας πρέπει να τηρηθούν οι άνω διατυπώσεις, ώστε να θεωρηθεί νόμιμη υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%), άλλως θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%).

ΒΙΒΛΙΟ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 80, ΤΟΥ Ν. 4144/2013

Α. Η προβλεπόμενη νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση εργαζομένων καταχωρείται υποχρεωτικά πριν την έναρξη πραγματοποίησής  της στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών που τηρείται από τον εργοδότη.

Β. Το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες εν γένει και μπορεί να τηρείται με τη μορφή ημερολογίου ή μηχανογραφημένων σελίδων, που φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή του εν γένει εργοδότη και την ένδειξη «Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών».

Γ. Το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών πρέπει να τηρείται στο χώρο εργασίας, να διατηρείται από τον εργοδότη επί μια πενταετία από τη συμπλήρωσή του και να τίθεται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων, προς έλεγχο, οσάκις ζητείται.

Δ. Στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών αναγράφονται σε ξεχωριστές στήλες: α) το ονοματεπώνυμο και η ειδικότητα του μισθωτού,

β) η τροποποίηση που επέρχεται στο ωράριο εργασίας,

γ) η αιτία για την οποία πραγματοποιείται η υπερωριακή απασχόληση, δ) η ημερομηνία πραγματοποίησης της υπέρβασης,

ε) η ώρα έναρξης και λήξης της υπέρβασης, στ) η υπογραφή του εργαζόμενου.

Ε. Για κάθε εργαζόμενο που θα διαπιστωθεί, από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, ότι απασχολείται υπερωριακώς χωρίς η απασχόλησή του αυτή να είναι καταχωρημένη κατά τα ανωτέρω στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών, επιβάλλονται με πράξη του αρμοδίου οργάνου, σε βάρος  του  εργοδότη,  κυρώσεις,  σύμφωνα  με  τα άρθρα  24 και 28 του Ν. 3996/2011 , όπως ισχύουν.

ΣΤ. Ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στην οικεία Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας   εντός    του    πρώτου    δεκαπενθημέρου    κάθε    μήνα    το    σύνολο των υπερωριών που πραγματοποιήθηκαν, ανά εργαζόμενο, κατά τον προηγούμενο μήνα. Σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 3996/2011, όπως ισχύει.

Με υπουργική απόφαση δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας.

Από την έναρξη ισχύος της παρούσας κάθε άλλη αντίθετη διάταξη παύει να ισχύει.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΟΡΙΟ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ

Οι ώρες υπερωριακής εργασίας που χορηγούνται από τις οικείες Κοινωνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας (ΣΕΠΕ) είναι 120 ώρες ετησίως προκειμένου περί μη βιομηχανικών επιχειρήσεων και 30 ή 25 ώρες ανάλογα με τις κατηγορίες των βιομηχανικών επιχειρήσεων όπως αυτές καθορίζονται ανά εξάμηνο με κοινές

υπουργικές αποφάσεις των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Οικονομικών.

Η υποχρεωτική αναγγελίαως τρόπος νομιμοποίησης και γνωστοποίησης στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ της υπερωριακής απασχόλησης προβλεπόταν,

ρητά, για το προσωπικό των βιομηχανικών, βιοτεχνικών επιχειρήσεων, ή εργασιών εν γένει (αρ. 9 του Π. . 27/6/4-7-1932 (Α΄212),όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 τουΝ. . 515/70 (Α΄ 95).

Με την νομοθετική πρόβλεψη της περίπτωσης 2 της υποπαραγράφου ΙΑ.13 του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012, η παραπάνω διαδικασία επεκτείνεται και για τοπροσωπικό των επιχειρήσεων που δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Ν. . 515/70 όπως αυτό τροποποίησε τις διατάξεις του Π. . 27/6/4-7-32.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

Υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € μέσα σε ένα μήνα πραγματοποίησε 8 ώρες υπερεργασιακής απασχόλησης. Να υπολογιστούν οι ακαθάριστες πρόσθετες αποδοχές του, λόγω της επί πλέον αυτής απασχόλησης.

Λύση:

Ωρομίσθιο : 1.400,00 € X 0,006 = 8,4 € / ώρα ( ή 1.400,00 / 25 X 6 / 40 = 8,4 €)

8,4 € / ώρα X 20 % = 1,68 € + 8,4 € = 10,08 €

10,08 € X 8 ώρες = 80,64 €.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

Υπάλληλος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.200,00 € σε επιχείρηση που ακολουθεί πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση και με συμβατικό ωράριο 40 ωρών την εβδομάδα. Την πρώτη εβδομάδα ενός μήνα εργάστηκε 47 ώρες αντί των

38. Ζητείται ο υπολογισμός των πρόσθετων αποδοχών του λόγω της επί πλέον απασχόλησης.

Λύση :

Α) Για την 41η ώρα έως και την 45η ώρα υπερεργασίας αμείβεται με το ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%, δηλαδή:

7,20 € Χ 5 ώρες = 36,00 € + (36,00 Χ 20%) = 43,20 € (μικτά)

Β) Για την 46η έως και την 47η ώρα, που χαρακτηρίζονται υπερωρίες αμείβεται με το ωρομίσθιο προ προσαυξημένο κατά 40%, δηλαδή:

7,20 € Χ 2 ώρες = 14,40 € + (14,40 Χ 40%) = 20,16 € (μικτά)

Έτσι οι πρόσθετες αμοιβές λόγω της πρόσθετης απασχόλησης θα είναι συνολικά : 14,00 € + 43,20 € + 20,16 € = 77,36 €.

2.14   ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ωράριο εργασίας θεωρείται ο αριθμός των ωρών που επιτρέπεται να προσφέρει ο εργαζόμενος τις υπηρεσίες του σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση.

ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΗΞΗ ΤΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ

Το ωράριο του εργαζομένου, ως προς την έναρξη και λήξη κατά τη διάρκεια της

ημέρας, ρυθμίζεται από τον εργοδότη, ορίζεται συγκεκριμένα με την υπογραφή της σύμβασης και αναγράφεται στη βεβαίωση του Π.Δ. 156/94. Εάν ο εργοδότης ασκεί καταχρηστικά το δικαίωμα μεταβολής του ωραρίου, ο εργαζόμενος δικαιούται να απαιτήσει την τήρηση, διαφορετικά υπάρχει βλαπτική μεταβολή και ισχύει ότι αναφέρεται γι’ αυτήν.

ΝΟΜΙΜΟ ΩΡΑΡΙΟ

Νόμιμο ωράριο είναι εκείνο που καθορίζεται με διάταξη νόμου ή κατόπιν εξουσιοδοτήσεως νόμου. Οι διατάξεις αυτές ορίζουν το ανώτατο όριο νόμιμης

απασχόλησης των μισθωτών και είναι υποχρεωτικές. Έτσι, μόνο μικρότερα ωράρια είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΝΟΜΙΜΟ ΩΡΑΡΙΟ

Μετά την καθιέρωση από 1/1/1984 της εβδομαδιαίας εργασίας των 40 ωρών, με ΕΓΣΕΕ της ΓΣΕΕ για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σ΄ ολόκληρη τη χώρα, η σημασία των διατάξεων για το ανώτατο νόμιμο ωράριο έχει πρακτική εφαρμογή και αφορά τον τρόπο πρόσθετης αμοιβής. Ειδικότερα με το άρθ.1 του Ν.3385/2005 αντικαθίσταται το άρθρο 4 του Ν.2874/2000 και καθιερώνεται για τις επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ωρών την εβδομάδα, η απασχόληση 5 ωρών επιπλέον εβδομαδιαίως, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πενθήμερο και 8ωρών εβδομαδιαίως για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εξαήμερο, ως υπερεργασία,η πραγματοποίηση της οποίας ανήκει στην διακριτική ευχέρεια του εργοδότη.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΩΡΑΡΙΟ

Συμβατικό ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται είτε με Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, είτε με κανονισμό εργασίας που έχει συμβατικό χαρακτήρα. Το

συμβατικό ωράριο μπορεί να είναι μικρότερο, αλλά ποτέ μεγαλύτερο από το νόμιμο.

Το ωράριο που εφαρμόζεται με ατομική σύμβαση εργασίας δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο εκείνου που προβλέπεται στην αντίστοιχη συλλογική σύμβαση εργασίας ή στον κανονισμό της επιχείρησης. Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με συμβατικό ωράριο μικρότερο του νόμιμου δικαιούνται ολόκληρο το νόμιμο μισθό τους.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΟΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ

Μετά την 14/2/1984 Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας της ΓΣΕΕ, καθιερώθηκε από 1/1/1984 η εβδομάδα των 40 εργάσιμων ωρών για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιοδήποτε εργοδότη σε ολόκληρη τη χώρα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου.

Ειδικά για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία, το παραπάνω ωράριο είχε καθιερωθεί από 1/1/1983. Έτσι, το ανώτατο συμβατικό ημερήσιο ωράριο σήμερα είναι 8 ώρες για όσους απασχολούνται πενθήμερο (κατ’ ανώτατο όριο), και 6,40 ώρες στο σύστημα εξαήμερης απασχόλησης

Πενθήμερο

Στο σύστημα της πενθήμερης απασχόλησης, το εβδομαδιαίο συμβατικό ωράριο, χωρίς να μειώνεται, κατανέμεται σε 5 αντί για 6 ημέρες της εβδομάδας.

Έτσι, οι εργαζόμενοι δικαιούνται 2 ημέρες ανάπαυσης, Σάββατο και Κυριακή ή μια άλλη ημέρα. Οι δύο ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης πρέπει να είναι συνεχόμενες. Ο εργοδότης καταβάλλει 6 ημερομίσθια την εβδομάδα. Επίσης η ασφάλιση γίνεται για 6 ημέρες εργασίας.

Τέλος, οι εργαζόμενοι με το σύστημα του πενθήμερου δικαιούνται ετήσια άδεια μικρότερη κατά 4 εργάσιμες ημέρες, γιατί στις ημέρες αδείας δεν υπολογίζονται και τα Σάββατα ή άλλη αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης.

2.15   Η ΑΜΟΙΒΗ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ

Σύμφωνα με τον Νόμο 3846/2010 η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδος, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%. Δεν υπάγονται στη διάταξη αυτή οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.

2.16   Η ΑΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οι εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας είναι έξι σύμφωνα με το νόμο, όπου δεν έχει εφαρμοσθεί ήδη το πενθήμερο. Η 7η ημέρα, κατά κανόνα η Κυριακή, είναι

υποχρεωτική ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Η εβδομαδιαία ανάπαυση αποτελεί δικαίωμα του μισθωτού και υποχρέωση του εργοδότη.

Η ΑΜΟΙΒΗ ΚΥΡΙΑΚΗΣ / ΑΡΓΙΑΣ

Το προσωπικό που θα απασχοληθεί νόμιμα κατά την Κυριακή, αμείβεται με το νόμιμο ημερομίσθιο ή το 1/25 του μισθού προσαυξημένο με 75% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο. Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις υπερισχύουν.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Μισθωτός με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό βάσει συμφωνίας, 900,00 € εργάστηκε μέσα σε ένα μήνα 2 Κυριακές. Αν ο νόμιμος μισθός του είναι 900,00 € να

υπολογιστούν οι επιπλέον αποδοχές. Λύση :

Μικτό ημερομίσθιο : 900,00 € / 25 = 36,00 € (συμφωνηθέν). Νόμιμο ημερομίσθιο : 900,00 € / 25 = 36,00 €

Προσαύξηση νόμιμου ημερομισθίου : 36,00 € Χ 75% = 27,00 € Νέο ημερομίσθιο : 36,00 € + 27,00 € = 63,00€ (αμοιβή Κυριακής) Επιπλέον αμοιβές :63,00 Χ 2 = 126,00 €.

ΌΤΑΝ Η ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΑΡΓΙΑ ΣΥΜΠΙΠΤΕΙ ΜΕ ΗΜΕΡΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ:

α)Δεν γεννάται θέμα μεταθέσεώς της σε άλλη εργάσιμη μέρα, διότι όπως είναι γνωστό τόσο για τον ιδιωτικό όσο και το Δημόσιο τομέα καταργήθηκαν οι διατάξεις περί μεταθέσεως των αργιών, όταν συμπίπτουν με ημέρα Κυριακή (άρθρο 7 του Ν.1400/83).

β) Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν την Κυριακή που συμπίπτει με την

υποχρεωτική αργία οφείλουν: α) Σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί επί του νομίμου ημερομισθίου τους. Επιπλέον οφείλουν να χορηγήσουν αναπληρωματική

ανάπαυση (ρεπό) σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας. γ) σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό οφείλουν προσαύξηση 75% του νομίμου μισθού τους και

αναπληρωματική ανάπαυση, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης την Κυριακή και τις ημέρες αργίας είτε για επιχειρήσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές. Ζήτημα καταβολής και του 1/25 του μηνιαίου γεννάται μόνο δεν χορηγηθεί αναπληρωματική μέρα ανάπαυσης Σε ορισμένες επιχειρήσεις, που ορίζονται από το νόμο, επιτρέπεται η εργασία κατά την Κυριακή. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να δοθεί αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης στον εργαζόμενο μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Προϋπόθεση για να χορηγηθεί ολόκληρη ημέρα αναπληρωματικής αργίας είναι να εργασθεί κατά την

Κυριακή άνω των 5 ωρών. Σε περίπτωση που απασχοληθεί λιγότερο από 5 ώρες χορηγούνται αντίστοιχες ώρες ανάπαυσης.

2.17   ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό ή με ημερομίσθιο εργαζόμενοι, άσχετα άν πρόκειται για πλήρη απασχόληση, μερική, εκ περιτροπής ή έκτακτη, όταν προσφέρουν την εργασία τους κατά τις νυχτερινές ώρες, δηλαδή από 10.00 μ.μ. (το βράδυ) μέχρι 6.00 π.μ. (το επόμενο πρωί), ή όταν ένα μέρος του ωραρίου εργασίας τους παρέχεται κατά την διάρκεια των ωρών αυτών, τότε οι νόμιμες αποδοχές του εργαζομένου προσαυξάνονται κατά 25%.

-Νόμιμες θεωρούνται οι αποδοχές θεωρούνται πάντα εκείνες που διαμορφώνονται βάσει της εκάστοτε ισχύουσας ΕΓΣΣΕ, ή της αντίστοιχης κλαδικής σύμβασης

συμπεριλαμβανομένων και των ποσών από τα διάφορα επιδόματα.

-Πραγματικές θεωρούνται οι αποδοχές που καταβάλλονται στον εργαζόμενο και μπορεί να είναι τουλάχιστον ίσες ή μεγαλύτερες από τις νόμιμες αποδοχές.

Αν η νυχτερινή εργασία συμπέσει με μέρα Κυριακή (10 μμ του Σαββάτου μέχρι 6 πμ της Κυριακής) τότε εκτός της προσαύξησης του 25%, καταβάλλεται επιπλέον προσαύξηση 75% λόγω της υποχρεωτικής αργίας της Κυριακής.

Όταν εκτός του προβλεπόμενου ωραρίου εργασίας, πραγματοποιηθεί και υπερωριακή απασχόληση, ο ημερήσιος μισθός προσαυξάνεται ανάλογα, αφού προσαυξηθεί πρώτα λόγω νυχτερινού και αργίας.

Υπενθυμίζεται ότι, για την απασχόληση κατά τις Κυριακές και αργίες, υπάρχει

υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώσει έγκαιρα (τουλάχιστον πριν 48 ώρες) την Επιθεώρηση Εργασίας για τους εργαζόμενους που θα απασχοληθούν.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Έστω ότι ένας ανειδίκευτος εργάτης χωρίς τριετίες και επιδόματα, εργάστηκε και την      Κυριακή      για      4      ώρες      νυχτερινές.      Πώς      θα      αμειφθεί;   Νόμιμο ωρομίσθιο: Η.Α.Ε. 33,04 Χ 6 ΜΕΡΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΣ : 40 ΩΡΕΣ = 4,95 ευρώ

Προσαύξηση λόγω       Κυριακής:        4,95 Χ 75% = 3,71 ευρώ Συνολικό ωρομίσθιο        νυχτερινής        +   αργίας = 9,90 ευρώ.    

Προσαύξηση λόγω νυχτερινής εργασίας: ωρομίσθιο 4,95 ευρώ Χ 25% = 1,24 ευρώ Απασχόληση 4 ωρών: 9,90 Χ 4 = 39,60 ευρώ

2.18   ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ -ΠΑΣΧΑ

  1. Όλοι οι μισθωτοί που αμείβονται με μισθό ή με ημερομίσθιο, δικαιούνται από τους εργοδότες τους:

α) Επίδομα εορτών Χριστουγέννων ίσο με ένα μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 25 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

β) Επίδομα εορτών Πάσχα ίσο με μισό μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 15 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

  • Τα παραπάνω επιδόματα καταβάλλονται στο ακέραιο εφ’ όσον η σχέση εργασίας των μισθωτών με τον εργοδότη είχε διάρκεια ολόκληρη τη χρονική περίοδο, στην μεν περίπτωση του επιδόματος εορτών Πάσχα από 1ης Ιανουαρίου μέχρι 30ης

Απριλίου, στη δε περίπτωση του επιδόματος εορτών Χριστουγέννων από 1ης Μαΐου μέχρι 31ης Δεκεμβρίου κάθε χρόνου. Όσοι από τους παραπάνω μισθωτούς τους δεν έχουν συμπληρώσει το παραπάνω χρονικό διάστημα, δικαιούνται:

α) Σαν επίδομα εορτών Χριστουγέννων, ποσό ίσο με 2/25 του μηνιαίου μισθού ή (2) ημερομίσθια, ανάλογα με το συμφωνημένο τρόπο αμοιβής, για κάθε δεκαεννιά μέρες (19) χρονικό διάστημα διάρκειας της εργασιακής σχέσης και β) Σαν επίδομα εορτών Πάσχα ποσό ίσο με 1/15 του μισού μηνιαίου μισθού ή ένα ημερομίσθιο, ανάλογα με τον συμφωνημένο τρόπο αμοιβής, για κάθε ημέρες χρονικό διάστημα διαρκείας της εργασιακής σχέσης .

γ) Για χρονικό διάστημα μικρότερο του 19ημέρου ή του 8ημέρου, αντίστοιχα καταβάλλεται ανάλογο κλάσμα όπου υπολογίζεται το επίδομα Χριστουγέννων & Πάσχα.

  • Δώρο εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα ανάλογο με το χρόνο που διάρκεσε η εργασιακή σχέση , δικαιούνται και οι μισθωτοί που έχουν αποχωρήσει από την εργασία τους , πριν από τις παραπάνω γιορτές είτε γιατί απολύθηκαν από τον εργοδότη τους , είτε γιατί αποχώρησαν οικειοθελώς.

ΧΡΟΝΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΔΩΡΑ

  1. Συνυπολογίζεται ο χρόνος της υποχρεωτικής αποχής από την εργασία των γυναικών πριν και μετά τον τοκετό.
  2. Οι άδειες των σπουδαστών για συμμετοχή τους στις εξετάσεις.
  3. Οι μισθωτοί που απουσίασαν λόγω ασθένειας δικαιούνται να υπολογίσουν ολόκληρο το χρόνο ασθένειάς τους αφαιρώντας μόνο τις ημέρες για τις οποίες έλαβαν επίδομα ασθένειας από το Ασφαλιστικό τους Ταμείο.

Παράδειγμα: Αν ένας μισθωτός απουσίασε από την εργασία του λόγω ασθένειας 50 μέρες και πήρε επίδομα ασθένειας από το Ασφαλιστικό του Ταμείο μόνο για 30 ημέρες, θα αφαιρεθούν από το χρονικό διάστημα της εργασιακής σχέσης μόνο οι 30 ημέρες για τις οποίες επιδοτήθηκε και όχι οι 50.

Χρόνος που δεν συνυπολογίζεται στα Δώρα

  1. Δεν υπολογίζονται οι μέρες κατά τις οποίες ο μισθωτός απείχε από την εργασία του αδικαιολόγητα ή λόγω άδειας χωρίς αποδοχές.
  • Δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν για τον υπολογισμό δώρων εορτών το διάστημα της

απουσίας των εργαζομένων για συνδικαλιστική δραστηριότητα , δηλαδή ο χρόνος της συνδικαλιστικής άδειας.

  • Σχετικά με την απεργία η δικαστηριακή νομολογία δέχεται ότι οι ημέρες της απεργίας δεν υπολογίζονται στο χρόνο διάρκειας της εργασιακής σχέσης ,γιατί η αποχή του μισθωτού οφείλεται σε δική του θέληση και δεν μπορεί επομένως να χαρακτηριστεί σαν δικαιολογημένη απουσία, το ίδιο ισχύει και με τις στάσεις εργασίας.

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΔΩΡΩΝ

Τα δώρα καταβάλλονται στους δικαιούχους για μεν τα Χριστούγεννα την 21η

 Δεκεμβρίου, για δε το Πάσχα τη Μεγάλη Τετάρτη κάθε έτους. Νοείται βέβαια ότι δεν υπάρχει δέσμευση για τον εργοδότη να καταβάλλει το δώρο νωρίτερα απ’ αυτές τις ημερομηνίες. Τα δώρα εορτών σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να καταβληθούν σε είδος, αλλά μόνο σε χρήμα.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΩΡΩΝ

Όπως και παραπάνω αναφέραμε τα δώρα εορτών υπολογίζονται με βάση τις αποδοχές που πραγματικά καταβάλλονται στους μισθωτούς κατά την 10η Δεκεμβρίου κάθε χρόνο για το δώρο των Χριστουγέννων και την 15η ημέρα πριν το Πάσχα για το Δώρο του Πασχα. Σε περίπτωση που η εργασιακή σχέση έχει λυθεί πριν από τις παραπάνω ημερομηνίες τα δώρα εορτών υπολογίζονται με βάση τις αποδοχές που καταβάλλονταν την ημέρα που λύθηκε η εργασιακή σχέση. Σαν καταβαλλόμενος μισθός ή ημερομίσθιο νοείται το σύνολο των τακτικών αποδοχών του μισθωτού. Στην έννοια των τακτικών αποδοχών περιλαμβάνονται:

α) Ο συμβατικός ή ο νόμιμος μηνιαίος μισθός ή ημερομίσθιο, και

β) Οποιαδήποτε άλλη παροχή σε χρήμα ή σε είδος (λ.χ. τροφή, κατοικία), εφ’ όσον καταβάλλεται από τον εργοδότη σαν αντάλλαγμα της παρεχόμενης από τον μισθωτό εργασίας, τακτικά κάθε μήνα ή κατ’ επανάληψη περιοδικά σε ορισμένα διαστήματα του χρόνου. Παράλληλα έχουν κριθεί (με διάφορες δικαστικές αποφάσεις), ότι αποτελούν τακτικές αποδοχές και οι εξής παροχές:

  • Το επίδομα αδείας. Για να τον υπολογισμό στο δώρο της αναλογίας για το επίδομα αδείας θα πολλαπλασιασθεί το συνολικό ποσό του δώρου που δικαιούται ο μισθωτός επί τον συντελεστή 0,041666.
    • Η αμοιβή για εργασία την Κυριακή και σε εξαιρέσιμες γιορτές ή σε νυκτερινές ώρες, εφ’ όσον η απασχόληση είναι τακτική και μόνιμη.
    • Η αξία του χορηγούμενου γάλατος ημερησίως.
    • Η πρόσθετη αμοιβή που δίνεται από τον εργοδότη οικειοθελώς για μεγαλύτερη παραγωγική απόδοση (πρίμ), όταν επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε τακτά χρονικά διαστήματα.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ & ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΥ – ΜΙΣΘΟΥ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ .

ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ

 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
ΗΜΕΡΕΣΜΙΣΘΩΝΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΗΜΕΡΕΣΜΙΣΘΟΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ
10,004160,125610,254167,625
20,008330,25620,258327,75
30,01250,375630,262497,875
40,016660,5640,266668
50,020830,625650,270828,125
60,0250,75660,2758,25
70,029160,875670,279168,375
80,033331680,283328,5
90,03751,125690,287498,625
100,041661,25700,291668,75
110,045831,375710,295828,875
120,051,5720,39
130,054161,625730,304169,125
140,058331,75740,308329,25
150,06251,875750,312499,375
160,066662760,316669,5
170,070832,125770,320829,625
180,0752,25780,3259,75
190,079162,375790,329169,875
200,0833332,5800,333310
210,087492,625810,3374910,125
220,091662,75820,3416610,25
230,095832,875830,3458210,375
240,13840,3510,5
250,104163,125850,3541610,625
260,108333,25860,3583210,75
270,112493,375870,3624910,875
280,116663,5880,3666611
290,120833,625890,3708211,125
300,1253,75900,37511,25
310,129163,875910,3791611,375
320,133334920,3833211,5
330,137494,125930,3874911,625
340,141664,25940,3916611,75
350,145834,375950,3958211,875
360,154,5960,412
370,154164,625970,4041612,125
380,158334,75980,4083212,25
390,162494,875990,4124912,375
400,1666651000,4166612,5
410,170835,1251010,4208212,625
420,1755,251020,42512,75
430,179165,3751030,4291512875
440,183335,51040,4333213
450,187495,6251050,4374913,125
460,191665,751060,4416513,25
470,195835,8751070,4458213,375
480,261080,4513,5
490,204166,1251090,4541513,625
500,208336,251100,4583213,75
510,212496,3751110,4624913,875
520,216666,51120,4666514
530,220826,6251130,4708214,125
540,2256,751140,47514,25
550,229166,8751150,4791514,375
560,2333271160,4833214,5
570,237497,1251170,4874914,625
  58  0,24166  7,25  118  0,49165  14,75
  59  0,24582  7,375  119  0,49582  14,875
600,257,51200,515

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

Υπάλληλος γραφείου ο οποίος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € εργάστηκε χωρίς απουσία το διάστημα 1.1-30.4.2013. Να υπολογιστεί το ύψος των αποδοχών του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

1.400,00 € Χ 50 % Χ 0,5 / 12 = 29,17 €

(Το 0,5/12, είναι η προσαύξηση λόγω του επιδόματος αδείας ήτοι, 0,041666 ή 4,166% )

Ακαθάριστες αποδοχές του δώρου Πάσχα : 700 € + 29,17 € = 729,17 €

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΗ

Εργατοτεχνίτης αμείβεται με ακαθάριστο ημερομίσθιο 40,00 € . Κατά το χρονικό διάστημα από 1.1 έως 30.4.2013 εργάστηκε χωρίς απουσία. Να υπολογιστούν οι αποδοχές του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

40,00 € Χ 15 ημερομίσθια = 600,00 €

Και η προσαύξηση λόγω επιδόματος αδείας :

600,00 € Χ 0,5 /12 = 25,00 €

Επομένως : 600,00 € + 25,00 € = 625,00 € είναι οι μικτές αποδοχές δώρου Πάσχα.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

    Ημέ ρες  Συντελ εστής Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων
10,00420,105620.26116.5271230.517912.951840.774819.37
20,00840,211630.26536.6321240.522113.051850.77919.47
30,01260,316640.26956.7371250.526313.161860.783219.58
40,01680,421650.27376.8431260.530513.261870.787419.69
50,02110,526660.27796.9481270.534713.371880.791619.79
60,02530,632670.28217.0531280.539013.471890.795819.9
70,02950,737680.28637.1581290.543213.581900.820
  80,0337  0,842  69  0.2905  7.264  130  0.5474  13.69  191  0.8042  20.11
90,03790,947700.29477.3691310.551613.791920.808420.21
100,04211,053710.29907.4741320.555813.91930.812520.32
110,04631,158720.30327.5791330.5600141940.816920.42
120,05051,263730.30747.6851340.564214.111950.821120.53
130,05471,369740.31167.791350.568414.211960.825320.63
140,05891,474750.31587.8951360.572614.321970.829520.74
150,06321,579760.320081370.576914.421980.833720.84
160,06741,684770.32428.1061380.581114.531990.837920.95
170,07161,79780.32848.2111390.585314.632000.842121.05
180,07581,895790.33268.3161400.589514.742010.846321.16
190,08002800.33688.4221410.593714.842020.850521.26
200,08422,105810.34118.5271420.597914.952030.854821.37
210,08842,211820.34538.6321430.602115.052040.85921.48
220,09262,316830.34958.7371440.606315.162050.863221.58
230,09682,421840.35378.8431450.610515.262060.867421.69
240,10112,526850.35798.9481460.614715.372070.871621.79
250,10532,632860.36219.0231470.619015.472080.875821.9
260,10952,737870.36639.1581480.623215.582090.8822
270,11372,842880.37059.2641490.627415.692100.884222.11
280,11792,948890.37479.3691500.631615.792110.888422.21
290,12213,053900.37909.4741510.635815.92120.892622.32
300,12633,158910.38329.581520.6400162130.896922.42
310,13053,263920.38749.6851530.644216.112140.901122.53
320,13473,369930.39169.791540.648416.212150.905322.63
330,13893,474940.39589.8951550.652616.322160.909522.74
340,14323,579950.4000101560.656916.422170.913822.84
350,14743,684960.404210.111570.661116.532180.917922.95
360,15163,79970.408410.211580.665316.632190.922123.05
370,15583,895980.412610.321590.669516.742200.926323.16
380,16004990.416810.421600.673716.842210.930523.26
390,16424,1061000.421110.531610.677916.952220.934823.37
400,16844,2111010.425310.631620.682117.052230.93923.48
410,17264,3161020.429510.741630.686317.162240.943223.58
420,17684,4211030.433710.841640.690517.262250.947423.69
430,18114,5271040.437910.951650.694717.372260.951623.79
440,18534,6321050.442111.051660.699017.472270.955823.9
450,18954,7371060.446311.161670.703217.582280.9624
460,19374,8421070.450511.261680.707417.692290.964221.11
470,19794,9481080.454711.371690.711617.792300.968424.21
480,20215,0531090.459011.471700.715817.92310.972624.32
490,20635,1581100.463211.581710.7200182320.976824.42
500,21055,2641110.467411.681720.724218.112330.981124.53
510,21475,3691120.471611.791730.728418.212340.985324.63
520,21905,4741130.475811.91740.732618.322350.989524.74
530,22325,5791140.4800121750.736918.422360.993724.84
540,22745,6851150.484212.111760.741118.532370.997924.95
550,23165,791160.488412.211770.745318.63238125
560,23585,8951170.492612.321780.749518.74239125
570,240061180.496912.421790.753718.84240125
580,24426,1061190.501112.531800.757918.95241125
590,24846,2111200.505312.631810.762119.05242125
600,25266,3161210.509512.741820.766319.16243125
610,25686,4211220.513712.841830.770519.26244125
         245125

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

Σε εταιρεία απασχολείται υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.000,00 €. Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12. χωρίς απουσία. Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

Λύση :

1.000,00 € Χ 0,5 / 12 = 41,67 € (προσαύξηση λόγω επιδόματος άδειας). 1.000,00 € + 41,67 € = 1.041,67 € (ακαθάριστο ποσό δώρου Χριστουγέννων).

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΗΣε επιχείρηση απασχολείται εργατοτεχνίτης με ακαθάριστο ημερομίσθιο 35,00 € . Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12, χωρίς απουσία. Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

Λύση :

25 ημερομίσθια Χ 35,00 € = 875,00 €

875,00 € Χ 0,5 / 12 = 36,46 €

875,00 € + 36,46 € = 911,46 € (ακαθάριστο ποσό δώρου Χριστουγέννων).

2.19   ΗΜΕΡΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ

Οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας που από το νόμο έχουν καθορισθεί και κατά τις οποίες απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική εργασία, επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και η απασχόληση των μισθωτών είναι οι εξής:

  • 25η Μαρτίου
  • η Δευτέρα του Πάσχα
  • η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου)
  • η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25η Δεκεμβρίου).

Οι ημέρες προαιρετικής αργίας είναι :

  • η 28η Οκτωβρίου είναι μία από τις εξαιρέσιμες εορτές του έτους, αλλά έχει το χαρακτήρα της προαιρετικής αργίας.
  • η 1η Μαΐου βάσει του Α.Ν 380/68 μπορεί να καθορίζεται και σαν ημέρα υποχρεωτικής αργίας με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, αυτό γίνεται μέχρι και σήμερα.

Η μόνη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο αργιών είναι ότι στις υποχρεωτικές αργίες απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών ενώ κατά την προαιρετική αργία εξαρτάται από την κρίση (βούληση) του εργοδότη αν θα λειτουργήσει την επιχείρηση.

ΑΜΟΙΒΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ

Eάν δεν λειτουργήσει η επιχείρηση καταβάλλεται στους μισθωτούς που αμείβονται με ημερομίσθιο το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους χωρίς καμία προσαύξηση. Στους μισθωτούς που αμείβονται με μισθό δεν οφείλεται τίποτα πέραν του μηνιαίου μισθού.

Οι μισθωτοί που θα απασχοληθούν ημέρα υποχρεωτικής αργίας δικαιούνται να

λάβουν αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν.

Αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό: α) αν μεν πρόκειται για μισθωτούς επιχειρήσεων που λειτουργούν νομίμως κατά τις Κυριακές, μόνο προσαύξηση 75% που θα

υπολογισθεί στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους και όχι άλλη αμοιβή, διότι η αμοιβή τους για την απασχόληση κατά την αργία θεωρείται ότι περιλαμβάνεται στον μηνιαίο μισθό τους και β) αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις

Κυριακές και ημέρες αργίας, οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό θα λάβουν εκτός από

την προσαύξηση 75% στο νόμιμο μισθό και το 1/25 του συνήθως καταβαλλόμενου μισθού τους.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν όταν οι αργίες εμπίπτουν σε μία από τις εργάσιμες ημέρες.

ΑΜΟΙΒΗ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Όπως παραπάνω αναφέραμε η 28η Οκτωβρίου είναι μία από τις 6 εξαιρέσιμες αργίες αλλά έχει χαρακτήρα προαιρετικής, όσο αφορά για την αμοιβή της

παραπάνω αργίας έχουν ισχύ τα των εξαιρέσιμων αργιών που αναλύσαμε παραπάνω.

Αν η επιχείρηση λειτουργήσει και οι μισθωτοί δεν προσέλθουν αδικαιολόγητα στην εργασία τους, δεν δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιό τους ή το 1/25 του μηνιαίου μισθού τους.

ΚΑΤ΄ΕΘΙΜΟΝ ΑΡΓΙΕΣ

Πέρα όμως από τις παραπάνω εορτές (υποχρεωτικές), έχουν καθιερωθεί από διάφορους οργανισμούς, η μεγάλες επιχειρήσεις και άλλες ημέρες του έτους , εορτάσιμες ή μη, σαν ημέρες αργίας. Οι ημέρες αυτές θεωρούνται σαν αργίες, είτε έχουν ορισθεί με Κανονισμό Εργασίας της επιχείρησης, είτε από έθιμο, είτε με

Συλλογική Σύμβαση, διαιτητική απόφαση, διάταγμα, εσωτερικό κανονισμό ή από επιχειρησιακή συνήθεια.

Τέτοιες εορτές είναι:

  • Πρωτοχρονιά
  • Θεοφάνια
  • Καθαρή Δευτέρα
  • Μεγάλη Παρασκευή
  • Αγίου Πνεύματος
  • Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων
  • Μεγάλες τοπικές εορτές.

ΑΜΟΙΒΗ ΚΑΤ’ ΕΘΙΜΟΝ ΑΡΓΙΩΝ

Όπως είναι γνωστό οι εορτές αυτές δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες και συνεπώς είναι εργάσιμες ημέρες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.

Έτσι επιτρέπεται κατά την ημέρα αυτή η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και η απασχόληση των μισθωτών.

Στους μισθωτούς που απασχολούνται κατά τις ημέρες αυτές, αν μεν είναι ημερομίσθιοι οφείλεται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους χωρίς καμία προσαύξηση, αν δε αμείβονται με μηνιαίο μισθό καμιά αμοιβή, πέρα του κανονικού μηνιαίου μισθού τους.

Σημειώνεται ιδιαίτερα για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο εάν δεν απασχοληθούν τις ημέρες αυτές , έστω και για λόγους που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα τους, δεν υπάρχει θέμα για την καταβολή του ημερομισθίού τους.

Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές,

α)όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο δεν δικαιούνται κατά κανόνα να λάβουν το ημερομίσθιο τους, γιατί δεν υπάρχει διάταξη νόμου με την οποία να θεσπίζεται γενική υποχρέωση των εργοδοτών για την πληρωμή του ημερομισθίου στις μη εξαιρέσιμες αργίες ,εκτός βέβαια αν από έθιμο ή επιχειρησιακή συνήθεια ή ΣΣΕ κλπ προβλέπεται ότι θα αργήσουν στις εορτές αυτές, καταβάλλοντας όμως το αντίστοιχο ημερομίσθιο,

β) όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή.

Αν όμως λειτουργεί συνήθως κατά την ημέρα αυτή αλλά φέτος ο εργοδότης αποφάσισε μονομερώς να μη λειτουργήσει, οφείλει να καταβάλλει στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο το ημερομίσθιο τους, κατά τις διατάξεις περί

υπερημερίας εργοδότου, και σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται άλλης αμοιβής εκτός από τον κανονικό μηνιαίο μισθό τους.

Αν όμως η επιχείρηση παρέμεινε κλειστή τα προηγούμενα χρόνια και φέτος ο εργοδότης εξαιρετικώς αποφάσισε την λειτουργία της, τότε α) οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο δικαιούνται το κανονικό τους ημερομίσθιο και β) οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται να λάβουν το 1/25 επί πλέον του μισθού τους (διότι ο μισθός αντιστοιχεί στις εργάσιμες ημέρες του μηνός, ενώ η μέρα αυτή δεν ήταν γι αυτούς εργάσιμη και συνεπώς δεν περιλαμβάνονταν στο μισθό τους η αμοιβή για τη μέρα αυτή).

Επίσης τονίζουμε ότι εάν κατά τις ημέρες αυτές που χαρακτηρίζονται σαν εργάσιμες ο μισθωτός απουσιάσει αυθαίρετα από την εργασία του, όχι μόνο δεν δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του αλλά θεωρείται και παραβάτης των συμβατικών του

υποχρεώσεων, δηλαδή πρόκειται για αδικαιολόγητη απουσία. Αντίθετα αν ο εργοδότης δεν επιτρέψει για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από την περίπτωση ανώτερης βίας, στους μισθωτούς του να εργαστούν, υποχρεούται να τους

 καταβάλλει το ημερομίσθιο της ημέρας αυτής.

Μεγάλη Παρασκευή σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας δεν θεωρείται υποχρεωτική αργία και κατά συνέπεια την ημέρα αυτή επιτρέπεται γενικώς η λειτουργία των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, η Μεγάλη Παρασκευή είναι αργία για τους επί σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μισθωτούς του Δημοσίου- ΝΠΔΔ και ΟΤΑ όπως επίσης έχει καθιερωθεί ως αργία με Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις, Συλλογικές Συμβάσεις, Διαιτητικές

Αποφάσεις κ.λπ., για διαφόρους κλάδους μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα.

Επίσης και ειδικά για τα εμπορικά καταστήματα και τα καταστήματα τροφίμων, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Β.Δ 748/66, απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των καταστημάτων μέχρι της 13:00 της Μεγάλης Παρασκευής. Παράλληλα όμως σημειώνεται ότι με απόφαση του αρμοδίου

νομάρχη και μετά από σύμφωνη γνώμη των οικείων επαγγελματικών, εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων, είναι δυνατόν να καθορίζεται και διαφορετικά η

λειτουργία των καταστημάτων την παραπάνω ημέρα εφόσον οι τοπικές συνθήκες το επιβάλλουν (Ν.425/76).

Ποινικές Ευθύνες Εργοδοτών

Σε περίπτωση που ο εργοδότης χωρίς άδεια της αρχής απασχολήσει το προσωπικό κατά την Κυριακή ή τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 6 μηνών και χρηματική ποινή.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Εργάτης με μικτό ημερομίσθιο συμφωνηθέν 60,00 € και νόμιμο 40,00 € εργάστηκε την ημέρα των Χριστουγέννων. Να υπολογιστεί η αμοιβή για την εργασία του την ημέρα αυτή (εξαιρέσιμη αργία).

Λύση :

Μικτό ημερομίσθιο : 60,00 € Νόμιμο ημερομίσθιο : 40.00 €

Προσαύξηση νόμιμου ημερομισθίου : 40 € Χ 75% = 30 € Νέο ημερομίσθιο : 60€ + 30 € = 90 €

Άρα, για την εργασία του την ημέρα των Χριστουγέννων θα λάβει ημερομίσθιο 90 €(μικτά).

2.20   ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

Οι μισθωτοί γενικά, άσχετα αν πρόκειται για υπαλλήλους ή εργατοτεχνίτες ή

υπηρέτες δικαιούνται να απουσιάσουν από την εργασία τους λόγω ασθένειας χωρίς συνέπειες. Επομένως, δεν θεωρείται ότι αποχώρησαν οικειοθελώς και η σύμβαση εργασίας εξακολουθεί να συνεχίζεται ενώ παράλληλα ο μισθός και τα ημερομίσθια καταβάλλονται με ορισμένες προϋποθέσεις. Επομένως οι εργοδότες είναι

υποχρεωμένοι να δεχτούν την επιστροφή των μισθωτών στην εργασία τους. Όρια βραχείας Ασθένειας

ΟΡΙΑ “ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ” ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

Ως “βραχεία διάρκειας” ασθένεια, βάσει του Ν.4558/30,θεωρείται αυτή που διαρκεί, πάντα στον ίδιο εργοδότη από:

  • Ένα μήνα για όσους υπηρετούν μέχρι 4 χρόνια
  • Τρεις μήνες για όσους υπηρετούν από 4 μέχρι 10 χρόνια
  • Τέσσερις μήνες για όσους υπηρετούν από 10 μέχρι 15 χρόνια
  • Έξι μήνες για όσους υπηρετούν από 15 χρόνια και πάνω

Η έννοια της παραπάνω διάταξης είναι ότι ο εργοδότης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρήσει ως οικειοθελή αποχώρηση την απουσία του εργαζομένου μέσα στα παραπάνω χρονικά όρια και για τους παραπάνω λόγους, ασθένεια, λοχεία.

ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΔΕΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε ασθένεια μεγαλύτερης διάρκειας μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί και παραίτηση από την εργασία. Για να κριθεί κάτι τέτοιο πρέπει να αποδειχθεί παράλληλα βούληση, θέληση του εργαζόμενου να παραιτηθεί. Το ίδιο  συμβαίνει  και  με  αποχή  που  οφείλεται  σε  άλλους  λόγους. Η εξέταση των λόγων αποχής και της πρόθεσης ή μη του εργαζόμενου σε παραίτηση είναι κύρια στοιχεία για να διαπιστωθεί αν τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν παραίτηση         ή                                                                          όχι. Τα θέματα αυτά έχουν μεγάλη πρακτική σημασία για τους εργαζομένους. Αν ο εργοδότης δεν αποδεχθεί τις υπηρεσίες τους μετά τη λήξη της ασθενείας ή των λόγων της μετά τη λήξη της αποχής, θεωρώντας ότι έχουν αποχωρήσει οικειοθελώς,

μπορούν να διεκδικήσουν, όπως και στην άκυρη απόλυση, είτε μισθούς υπερημερίας και διατήρηση της θέσης εργασίας, είτε την αποζημίωση απολύσεως.

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Α.Ν 178/1967, σε περίπτωση απουσίας για 1-3 ημέρες από την εργασία συνεπεία ασθένειας, για τις οποίες δεν καταβάλλεται επίδομα από το ΙΚΑ, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να καταβάλλει μόνο το μισό του ημερομισθίου ή του ανάλογου ημερήσιου μισθού. Αντίθετα αν η ασθένεια διαρκέσει πάνω από 3 ημέρες π.χ.12 ημέρες, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει από το ΙΚΑ επίδομα μόνο για τις 9 ημέρες της ασθένειας του, γιατί αφαιρείται ο 3ήμερος χρόνος αναμονής. Έτσι ο εργοδότης έχει υποχρέωση να καταβάλλει, για μεν τις 3 πρώτες ημέρες το μισό (1/2) μόνο του ημερομισθίου η του ανάλογου ημερήσιου μισθού, για δε τις υπόλοιπες 9 ημέρες τη διαφορά μεταξύ του ημερομισθίου και του επιδόματος ασθένειας που καταβάλλει το ΙΚΑ.

Σε περίπτωση που ο μισθωτός ασθενήσει και απέχει από την εργασία του για διάστημα μέχρι 3 ημέρες οσεσδήποτε φορές μέσα στο έτος δεν δικαιούται να λάβει επίδομα ασθενείας από το ΙΚΑ, αλλά δεν υπολογίζεται ο χρόνος αυτός σαν χρόνος αναμονής, για άλλη ασθένεια.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΤΩΝ 3 ΗΜΕΡΩΝ

Υπάλληλος με μηνιαίο μισθό 1.100,00 € και διετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη, απουσίασε λόγω ασθένειας από την εργασία του για πρώτη φορά εντός του έτους, από 5.8.2013 (ημέρα δευτέρα) έως και 16.8.2013 (ημέρα Παρασκευή ), ήτοι 12 ημέρες.

Το επίδομα ασθένειας που έλαβε από το ΙΚΑ ανέρχεται στο ποσό των 150,00 € . Να υπολογιστούν οι μικτές αποδοχές μηνός Αυγούστου 2013.

Ημέρες ασθένειας κατά το μήνα Αύγουστο : 12 στις 31 Υπόλοιπες ημέρες κατά το μήνα Αύγουστο :19 στις 31

Οι 19 ημέρες αντιστοιχούν σε 15 ημέρες πραγματικής εργασίας(ασφαλιστικές) Ημερομίσθιο για τους υπολογισμούς : 1.100,00 € / 25 = 44,00 €

Αποδοχές εργασίας(μικτές) : 15 ημέρες Χ 44,00 € = 660,00 € Τριήμερο αναμονής : 3 ημέρες Χ 44,00 € Χ 50% = 66,00 €

Αποδοχές ασθένειας : 7 ημέρες Χ 44,00 € – επίδομα ΙΚΑ = 308,00 € -150,00 € = 158,00 €

2.21   ΕΡΓΟΣΗΜΟ ΙΚΑ

Με τις διατάξεις του άρθρου 74 του ν.4144/2013 επέρχονται μεταβολές αναφορικά με το εργόσημο.

Ειδικότερα αντικαθίστανται τα άρθρα 20 και 21 του ν.3863/2010.

 Άρθρο 20, παράγραφος 1

– Διευρύνεται ο κύκλος των προσώπων που αμείβονται και ασφαλίζονται με το εργόσημο.

Έτσι, λοιπόν, στα ήδη υπαγόμενα πρόσωπα και εργασίες, βάσει του ν.3863/2010, προστίθενται

α) το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες καθαρισμού και κηπουρικής κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικιών, το οποίο δεν παρέχει την υπηρεσία αυτή ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλος εταιρείας

β) οι διανομείς διαφημιστικών εντύπων με το σύστημα της διανομής με ή χωρίς διεύθυνση αποδέκτη

γ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος για λογαριασμό μιας ή περισσότερων επιχειρήσεων κατ’ οίκον ή σε άλλο χώρο και

δ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση καταναλωτικών προϊόντων σε πολυκαταστήματα, καταστήματα τροφίμων και υπεραγορές (super market).

 Άρθρο 21, παράγραφος 1

– Το ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών, εργοδότη και εργαζομένου ανέρχεται πλέον σε 25% επί της αναγραφόμενης τιμής του εργοσήμου.

Το ανωτέρω ποσοστό επιμερίζεται ανά κλάδο, ως ακολούθως: 14,45% για τον κλάδο σύνταξης,

4,65% για τον κλάδο ασθένειας σε είδος (ΕΟΠΠΥ), 0,86% για τον κλάδο ασθενείας σε χρήμα ,

4,32% για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης και 0,72% για τον ΟΕΚ.

 Άρθρο 21, παράγραφος 2 (Ισχύς από 1.1.2013)

  • Οι ημέρες ασφάλισης με το εργόσημο δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 25 ανά ημερολογιακό μήνα ή τις 300 ανά έτος
  • Δεν προβλέπεται πλέον διπλασιασμός των ημερών ασφάλισης κατά τον υπολογισμό τους
  • Οι ημέρες ασφάλισης με το εργόσημο ανάγονται στο μήνα εξαργύρωσης του εργοσήμου.

 Άρθρο 21, παράγραφος 3

Οι αμειβόμενοι με εργόσημο θα πρέπει να συμπληρώσουν :

  • 100 ημέρες ασφάλισης, για παροχές ασθένειας σε είδος
  • 120 ημέρες ασφάλισης, για παροχές ασθένειας σε χρήμα (Ισχύς από 18.4.2013 ημερομηνία δημοσίευσης του ν.4144/2013)
  • 200 ημέρες ασφάλισης, τα δύο(2) προηγούμενα έτη για τη χορήγηση του επιδόματος μητρότητας.

 Άρθρο 21, παράγραφος 5

Επανέρχονται σε ισχύ αναδρομικά από την ημερομηνία κατάργησής τους οι διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ.3 του άρθρου 26 του ν.2639/1998, οι οποίες αφορούν στην καταβολή μειωμένων κατά 20% ποσών συντάξεων και κατώτατων ορίων στην περίπτωση του οικιακού προσωπικού που ασφαλίζεται με αποδοχές μικρότερες του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός πέμπτου του κατά περίπτωση απαιτούμενου χρόνου για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος,

Οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης κρίνονται με το καθεστώς που ίσχυε κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για συνταξιοδότηση.

 Άρθρο 21, παράγραφος 6

Για τα πρόσωπα που αμείβονται με το εργόσημο, δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 39 ν.2639/1992 ,όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους, και αφορούν στην επιλογή ασφαλιστικού φορέα.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΣΗΜΟΥ ΙΚΑ 2013

ΕΡΓΟΣΗΜΟ 1000 €

Ημερομίσθιο Ανειδίκευτου Εργάτη (Η.Α.Ε.) 33,57 (31/12/2011)

33,57 Χ 35,40% (ποσοστό ασφάλισης εργαζόμενου και εργοδότη) = 11,88 (ποσό που αντιστοιχεί                    στις                    εισφορές                    του                    Η.Α.Ε..) 1000 € Χ 25% = 250 € ποσό εισφοράς

250 : 11,88 = 21 ασφαλίσιμες ημέρες

Αν, λοιπόν, από την αξία του εργοσήμου αφαιρέσουμε το ποσό της εισφοράς ,τότε προκύπτει η καθαρή αμοιβή του εργαζομένου, ήτοι

1000-250= 750 € καθαρή αμοιβή εργαζομένου

2.22   ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ (ΑΠΔ).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΔ

Είναι η Δήλωση η οποία υποβάλλεται από τον εργοδότη και περιλαμβάνει

πληροφορίες ή στοιχεία που αφορούν το χρόνο απασχόλησης κάθε ασφαλιζομένου, την αμοιβή, τους κλάδους ασφάλισης, καθώς και το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών. (άρθρο 8 παρ. 6 Ν. 2972/2001).

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ.

Κάθε εργοδότης, που απασχολεί πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ ή στην ασφάλιση των φορέων ή των κλάδων και λογαριασμών των Οργανισμών κοινωνικής πολιτικής τις εισφορές των οποίων εισπράττει ή

συνεισπράττει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, υποχρεούται, για απασχόληση από 01/01/2002, να τηρεί, υποβάλλει και διαφυλάσσει Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ).

Τονίζεται ιδιαίτερα ότι η υποχρέωση του εργοδότη για την ασφαλιστική τακτοποίηση των μισθωτών, δεν ολοκληρώνεται με την καταβολή των εισφορών αλλά με την έγκαιρη υποβολή του κατά περίπτωση προβλεπόμενου από την

ισχύουσα νομοθεσία τύπου ΑΠΔ, ορθά συμπληρωμένης με τα ακριβή στοιχεία των ασφαλισμένων και γι’ αυτό το λόγο η παράλειψη υποβολής της συνεπάγεται για τον εργοδότη βαρύτατες οικονομικές κυρώσεις.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΠΔ.

Η ΑΠΔ περιλαμβάνει στοιχεία της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται. Περιέχει τα αναγκαία υπολογιστικά και ασφαλιστικά στοιχεία, ώστε να προσδιορίζεται επακριβώς η ταυτότητα του εργοδότη και των απασχολουμένων του, καθώς και η ορθή υπαγωγή τους στην ασφάλιση.

Επίσης περιλαμβάνει αναδρομικές αποδοχές σε εφαρμογή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, αναπροσαρμογή τεκμαρτών ημερομισθίων, απόφασης Διαιτησίας, δικαστικής απόφασης, επιχορηγήματα (bonus), επίδομα ισολογισμού, δώρα εορτών, επίδομα αδείας και λοιπές αποδοχές εφόσον καταβλήθηκαν εντός της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται η ΑΠΔ.

ΤΥΠΟΙ ΑΠΔ

Κανονική ΑΠΔ (κωδικός 01).

Υποβάλλεται από κάθε εργοδότη που απασχολεί πρόσωπο ή πρόσωπα που υπόκεινται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ETAM στις προθεσμίες που αναφέρονται παρακάτω.

Με την ΑΠΔ αυτή δηλώνονται τα στοιχεία απασχόλησης (ημέρες εργασίας, αποδοχές, ειδικότητα κ.λ.π) των απασχολουμένων του εργοδότη, που αφορούν τη χρονική περίοδο αναφοράς της ΑΠΔ, καθώς επίσης και οι αναδρομικές αποδοχές που καταβάλλονται σε εφαρμογή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, σε αναπροσαρμογή τεκμαρτών ημερομισθίων, σε εκτέλεση απόφασης Διαιτησίας, δικαστικής απόφασης, οι αποδοχές από επιχορηγήματα (bonus), από επίδομα ισολογισμού, δώρων εορτών, επιδόματος αδείας και λοιπές αποδοχές εφόσον καταβλήθηκαν εντός της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται η ΑΠΔ.

Επανυποβολή ΑΠΔ (κωδικός 03).

Υποβάλλεται για τη διόρθωση των λαθών, που εντοπίστηκαν κατά την επεξεργασία των ΑΠΔ και γνωστοποιήθηκαν στον εργοδότη.

Συμπληρωματική ΑΠΔ (κωδικός 04).

Υποβάλλεται στο αρμόδιο Υποκατάστημα, για προηγούμενες μισθολογικές περιόδους με σκοπό να συμπληρώσει ήδη υποβληθείσα ΑΠΔ. Η καταχώρηση της

Συμπληρωματικής ΑΠΔ στο σύστημα και η ενημέρωση της κύριας βάσης δεδομένων με τα στοιχεία αυτής, γίνεται κατόπιν ελέγχου από τα αρμόδια όργανα του ΙΚΑ-

ΕΤΑΜ.

Συμπληρωματική (04) Α.Π.Δ μέσω διαδικτύου μπορεί να υποβληθεί μόνο εντός της ίδιας προθεσμίας που ορίζεται για την υποβληθείσα Κανονική ΑΠΔ (01) που πρόκειται να συμπληρώσει. Μετά την λήξη της σχετικής προθεσμίας η υποβολή της Συμπληρωματικής (04) ΑΠΔ γίνεται μόνο στο κατά τόπο αρμόδιο Υποκ/μα ή Παρ/μα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

ΤΡΟΠΟΣ (ΜΕΣΟ) ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ

Η ΑΠΔ υποβάλλεται με ψηφιακά μέσα ή μέσω διαδικτύου.

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΕΙΝΑΙ:

  1. Όλοι οι εργοδότες Κοινών Επιχειρήσεων (νομικά πρόσωπα και φυσικά πρόσωπα ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων)
  2. Το Δημόσιο, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Ο.Τ.Α. (α΄ και β΄ βαθμού)
  3. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά οικοδομικά έργα με το σύστημα της αντιπαροχής.
  4. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά τεχνικά έργα με ανάθεση ή εργολαβία.
  5. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα με αυτεπιστασία, οι οποίοι απασχολούν περισσότερους από τρείς εργαζόμενους.
  6. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα κατά την έννοια του άρθρου 8 παρ. 5 εδάφιο ε΄ του α.ν. 1846/51 (με ανάθεση ή εργολαβία), οι οποίοι απασχολούν περισσότερους από τρείς εργαζόμενους

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η ΜΕ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΣΟ Η ΕΓΓΡΑΦΩΣ.

  1. Οι Διαχειρίσεις Κτιρίων (πολυκατοικίες κ.λπ.)
  2. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά οικοδομικά έργα με αυτεπιστασία. 3.Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά τεχνικά έργα με αυτεπιστασία.
  3. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα με αυτεπιστασία οι οποίοι απασχολούν μέχρι και τρείς εργαζόμενους.
  4. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 8 παρ. 5 εδάφιο ε΄ του α.ν. 1846/51, (με ανάθεση ή εργολαβία) οι οποίοι απασχολούν μέχρι και τρείς εργαζόμενους.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

 Εργοδότες Κοινών Επιχειρήσεων (πλην Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. α΄ & β΄

 βαθμού).

Από 1/1/2013 (περίοδοι απασχόλησης από Ιανουάριο 2013 και εφεξής) οι ΑΠΔ των Εργοδοτών Κοινών Επιχειρήσεων (νομικά πρόσωπα και φυσικά πρόσωπα ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενων – εργαζόμενων) θα υποβάλλονται μέσω διαδικτύου από την 1η έως την τελευταία ημέρα του μήνα που έπεται του

ημερολογιακού μήνα απασχόλησης, ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου.

 Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ. & Ο.Τ.Α. (α΄ & β΄ βαθμού)

Από 1/1/2013 (περίοδοι απασχόλησης από Ιανουάριο 2013 και εφεξής) οι ΑΠΔ του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ Α΄ & Β΄ βαθμού θα υποβάλλονται μέσω διαδικτύου από την 1η έως την τελευταία ημέρα του μεθεπομένου της μισθολογικής περιόδου απασχόλησης μήνα, ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΣΤΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ΜΕ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΣΟ Η ΕΓΓΡΑΦΩΣ)

 Διαχειριστές Κτιρίων (πολυκατοικίες κ.λπ.)

Κατ’ εξαίρεση, παραμένει η δυνατότητα υποβολής ΑΠΔ με μαγνητικά μέσα ή σε έντυπη μορφή των εργοδοτών «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ» (Πολυκατοικίες κ.λ.π.) στο αρμόδιο Υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ της έδρας τους και εντός των νέων προθεσμιών (υποβολή ΑΠΔ σε μηνιαία βάση). Εάν η τελευταία (ημερολογιακή) ημέρα των ανωτέρω ημερομηνιών είναι εξαιρέσιμη ή αργία για τις δημόσιες υπηρεσίες τότε η προθεσμία αυτή παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη για τις δημόσιες

υπηρεσίες, ημέρα.

 Εργοδότες Οικοδομοτεχνικών Έργων

Η Προθεσμία υποβολής της μηνιαίας Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης για όλους τους εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων αρχίζει από την 1η ημέρα του μήνα που έπεται του ημερολογιακού μήνα απασχόλησης και λήγει την τελευταία ημέρα του ίδιου μήνα , ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου τους.

Η εν λόγω προθεσμία αφορά τους εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων, στους οποίους παρέχεται το δικαίωμα από τον «Κανονισμό Διαδικασιών Ασφάλισης για την εφαρμογή της ΑΠΔ» να υποβάλλουν ΑΠΔ ,πέραν του διαδικτύου, στα Υποκ/τα ή Παραρτήματα απογραφής των έργων, καθώς και αυτούς για τους

οποίους έχει, για οποιοδήποτε λόγο, ανασταλεί η δυνατότητα υποβολής ΑΠΔ μέσω διαδικτύου.

 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

  • Χαρακτηριστικά Μέσων Υποβολής
    • Περιγραφή Δομής ΑΠΔ
    • Χαρακτηριστικά Αρχείου ΑΠΔ
    • Παραδείγματα Δομής ΑΠΔ
    • Υποδείγματα Εκτύπωσης

2.23   ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (Φ.Μ.Υ. – ΈΝΤΥΠΟ Ε7)

Άρθρο 1

Ορισμός τύπου και περιεχομένου οριστικής δήλωσης ΦΜΥ (Εντυπο Ε7-Φ-01.015 )

  1. Ορίζουμε ότι, ο τύπος και το περιεχόμενο σε υλική μορφή της οριστικής δήλωσης με τα ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 (Α’152), που παρακρατήθηκαν από εισοδήματα μισθωτών

υπηρεσιών (Εντυπο Ε7-Φ-01.015), έχει όπως το σχετικό υπόδειγμα το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα.

  • Ορίζουμε ότι τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων αποδεκτών μέσων για την υποβολή, σε ηλεκτρονική ή μαγνητική μορφή, του εντύπου της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου, έχουν όπως περιγράφονται στο συνημμένο στην παρούσα

«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ».

  • Ορίζουμε ότι το περιεχόμενο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. (Εντυπο Ε7-Φ- 01.015) των παραγράφων 1 και

2 του παρόντος άρθρου, έχει απαραίτητα το σύνολο των στοιχείων που προβλέπονται στο επισυναπτόμενο έντυπο και παράρτημα.

  • Η διαμόρφωση της δομής και των δεδομένων του αρχείου της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. είναι αυτή που ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.
  • Παρέχεται η ευχέρεια χρησιμοποίησης μηχανογραφικά προσχεδιασμένου

εντύπου, εφόσον αυτό περιέχει όλα τα στοιχεία που αναγράφονται στην πρώτη και επόμενες σελίδες του εγκεκριμένου εντύπου της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.

Άρθρο 2

Τρόπος υποβολής οριστικής δήλωσης ΦΜΥ (Εντυπο Ε7 -Φ-01.015)

  1. Οι αρχικές οριστικές εμπρόθεσμες δηλώσεις απόδοσης φόρου μισθωτών

υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ. Έντυπο Ε7-Φ-01.015), οικονομικού έτους 2013 και ανεξάρτητα αν προκύπτει ή όχι ποσό φόρου για απόδοση καθώς και οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση υποβάλλονται και ο τυχόν φόρος αποδίδεται αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) ανεξάρτητα αν ο

υπόχρεος είναι επιτηδευματίας ή όχι και ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων του Κ.Β.Σ. που τηρούνται και από τον τρόπο ενημέρωσής τους (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα).Με την δήλωση αυτή υποχρεωτικά υποβάλλεται και το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων.

  • Οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις απόδοσης φόρου μισθωτών

υπηρεσιών για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και οι τροποποιητικές οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους,

υποβάλλονται αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., σε δύο αντίτυπα, συνοδευόμενα υποχρεωτικά με μαγνητικό μέσο, το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων, καθώς και το σύνολο των λοιπών στοιχείων του Εντύπου Ε7. Τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται άμεσα από την Δ.Ο.Υ. στο σύστημα TAXIS.

  • Οι ανωτέρω υπόχρεοι, εφόσον είναι νέοι χρήστες εγγράφονται στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες TaxisNet σύμφωνα με όσα ορίζονται με την με αριθμό ΠΟΛ.1178/ 7.12.2010, ΛΔΛ41ΦΜΗ-ΤΛ (ΦΕΚΒ’/9.12.10) απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Η διαδικασία αυτή δεν απαιτεί-ται για τους ήδη πιστοποιημένους χρήστες σε οποιαδήποτε εφαρμογή.
  • Η οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ. του φυσικού προσώπου που έχει αποβιώσει εντός του 2013 υποβάλλεται υποχρεωτικά στην Δ.Ο.Υ. από τους κληρονόμους του.
  • Στις περιπτώσεις ηλεκτρονικής υποβολής των προσωρινών δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών μέσω Taxisnet, στο πίνακα Ανάλυση των ποσών φόρου που αποδόθηκαν κατά μήνα ή δίμηνο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ., ως στοιχεία πληρωμής αναγράφονται ο αριθμός και η χρονολογία της απόδειξης πληρωμής . Άρθρο 3

Διαδικασία υποβολής με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας

α) Η υποβολή των οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. πραγματοποιείται με την αποστολή ηλεκτρονικού αρχείου μέσω διαδικτύου (Internet).

β) Στις περιπτώσεις χειρόγραφης τήρησης μισθοδοσίας, οι υπόχρεοι μπορούν, για τη δημιουργία του κατάλληλου αρχείου, να χρησιμοποιούν την ειδική εφαρμογή που έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων και η οποία διατίθεται δωρεάν, στον δικτυακό τόπο www.gsis.gr

Η ανωτέρω εφαρμογή δύναται να χρησιμοποιείται και από υπόχρεους με μηχανογραφική τήρηση μισθοδοσίας.

γ) Οι οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. μπορούν να υποβάλλονται και μέσω των ΚΕΠ προσκομιζόμενες σ’ αυτά σε χειρόγραφη – έντυπη ή μαγνητική μορφή (δισκέτα) ή οπτική μορφή (CD ή DVD). Στην περίπτωση της χειρόγραφης – έντυπης μορφής, ο συνολικός αριθμός εγγραφών (δικαιούχων μισθωτών) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις πέντε (5) καταχωρήσεις. Μετά την πληκτρολόγησή τους δημιουργείται αρχείο, το

οποίο υποβάλλεται μέσω διαδικτύου (Internet), και το οποίο, αμέσως μετά την επιτυχή αποστολή του, διαγράφεται. Ο ανωτέρω περιορισμός των εγγραφών δεν αφορά τις δηλώσεις που υποβάλλονται προσκομιζόμενες σε μαγνητική ή οπτική μορφή (δισκέτα ή CD ή DVD).

Άρθρο 4

Πεδίο εφαρμογής – Προϋποθέσεις αποδοχής

Οι υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. γίνονται αποδεκτές εφόσον πληρούν τις κάτωθι προϋποθέσεις:

  1. α) Υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου ή

β) Υποβάλλονται με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ. κατά περίπτωση (άρθρα 2 και 3 της παρούσας).

γ) Οι δικαιούχοι μισθωτοί καταχωρούνται υποχρεωτικά με τον σωστό Α.Φ.Μ. τους και προαιρετικά για το οικονομικό έτος 2013 με τον ΑΜΚΑ τους.

  • Οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. που υποβάλλονται κατά διάφορο τρόπο από τον οριζόμενο στην παρούσα απόφαση, δεν παράγουν κανένα έννομο αποτέλεσμα. Άρθρο 5

Ημερομηνία υποβολής

  1. Η προθεσμία υποβολής είναι αυτή που ορίζεται με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, δηλαδή μέχρι την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του Μαρτίου κάθε έτους.
  2. Ως ημερομηνία υποβολής, κατά την ηλεκτρονική υποβολή, για τις δηλώσεις που δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση θεωρείται η ημερομηνία αποδοχής και επιτυχούς καταχώρησης αυτών στο σύστημα υποβολής οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του δικτυακού τόπου της Γ.Γ.Π.Σ. με αυτόματη απόδοση στον αποστολέα – υπόχρεο μοναδικού αριθμού καταχώρησης και για δηλώσεις για τις οποίες

προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση ως ημερομηνία υποβολής θεωρείται η ημερομηνία πληρωμής του φόρου στην τράπεζα.

Άρθρο 6

Αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής και ταυτότητα πληρωμής του φόρου.

Μετά την οριστικοποίηση της υποβολής των οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. που πραγματοποιείται με την συνυποβολή του ηλεκτρονικού αρχείου με τα στοιχεία των βεβαιώσεων αποδοχών των δικαιούχων, ως αποδεικτικό υποβολής θα εμφανίζονται και θα εκτυπώνονται:

Α. σε περίπτωση χρεωστικού υπολοίπου

  1. Το οικονομικό έτος αναφοράς.
  2. Ο μοναδικός αριθμός καταχώρησης TAXISnet.
  3. Ο Α.Φ.Μ. δηλούντος.
  4. Η ταυτότητα πληρωμής.

Οι υπόχρεοι που υποβάλλουν οριστική δήλωση και καταβάλλουν το φόρο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, οφείλουν να δώσουν εντολή πληρωμής, μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, σε τράπεζες που έχουν

συμβληθεί με το Υπουργείο Οικονομικών για να παρέχουν την υπηρεσία αυτή. Το σύστημα μετά την οριστικοποίηση της υποβολής της δήλωσης παράγει το σημείωμα για πληρωμή του φόρου όπου περιέχεται η «Ταυτότητα Πληρωμής», στοιχείο απαραίτητο για να δοθεί η εντολή πληρωμής στην τράπεζα.

Β. σε περίπτωση μηδενικού υπολοίπου, η δήλωση οριστικοποιείται με την τελική υποβολή της.

Άρθρο 7

Ελεγχος – Ενημέρωση Δ.Ο.Υ.

  1. Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση και εντός πέντε(5) ημερών από την πληρωμή του φόρου για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., για το αναλυτικό περιεχόμενο των οριστικών υποβληθεισών δηλώσεων Φ.Μ.Υ., ανά υπόχρεο, και έχει πρόσβαση σε αυτές.
  • Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του ν. 2238/1994 περί «Φορολογίας Εισοδήματος» όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν.

Άρθρο 8

Προθεσμία Υποβολής

Η προθεσμία υποβολής των οριστικών δηλώσεων ΦΜΥ, η οριζόμενη με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, για το οικονομικό έτος 2013, που λήγει την 28η Ιουνίου 2013, λόγω παράτασης, παρατείνεται μέχρι και την 19η Ιουλίου 2013.

 Πίνακας χαρακτηριστικών αποδεκτών μαγνητικών μέσων

 Έντυπο Ε7

2.24   ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΑΠΟΔΟΧΩΝ Η ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ

Άρθρο 1

Ορισμός τύπου και περιεχομένου της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων (Έντυπο Φ – 01.042)

  1. Ορίζουμε ότι, ο τύπος και το περιεχόμενο σε υλική μορφή της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων με το σύνολο των στοιχείων που υποχρεωτικά αναγράφονται επί αυτών, ποσά μισθών, συντάξεων και λοιπών παροχών καθώς και τα ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152), που παρακρατήθηκαν (Έντυπο Φ – 01.042), έχει όπως το σχετικό υπόδειγμα το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα.

(Έντυπο Φ – 01.042)

  • Ορίζουμε ότι τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων αποδεκτών μέσων για την υποβολή, σε ηλεκτρονική ή μαγνητική μορφή, του εντύπου της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου, έχουν όπως περιγράφονται στο συνημμένο στην παρούσα

«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ»

  • Ορίζουμε ότι το περιεχόμενο της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων (Έντυπο Φ – 01.042) των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος, έχει απαραίτητα το σύνολο των στοιχείων που προβλέπονται στο επισυναπτόμενο έντυπο και παράρτημα.
  • Η διαμόρφωση της δομής και των δεδομένων του αρχείου της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων, είναι αυτή που ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

Άρθρο 2

Τρόπος υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων

(Έντυπο Φ – 01.042 )

  1. Με την υποβολή των αρχικών οριστικών εμπρόθεσμων δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ. Έντυπο Ε7-Φ-01.015 ), οικονομικού έτους 2013 και ανεξάρτητα αν προκύπτει ή όχι ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων δηλώσεων ΦΜΥ για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση οικονομικού έτους 2013, αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) ανεξάρτητα αν ο

υπόχρεος είναι επιτηδευματίας ή όχι και ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων του Κ.Β.Σ. που τηρούνται και από τον τρόπο ενημέρωσής τους (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα), υποβάλλεται ενιαία και υποχρεωτικά το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και ο φόρος που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε.

  • Με την υποβολή των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων δηλώσεων για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των τροποποιητικών οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους, αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., υποβάλλεται ενιαία και υποχρεωτικά το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και ο φόρος που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε. Τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται άμεσα από την Δ.Ο.Υ. στο πληροφοριακό σύστημα της Γ.Γ.Π.Σ.
  • Οι Δημόσιες Υπηρεσίες, τα Ν.Π.Δ.Δ. την υπηρεσία των οποίων ασκεί το δημόσιο και γενικά όποιος παρακρατεί φόρο μισθωτών υπηρεσιών και δεν έχει υποχρέωση υποβολής οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ., υποβάλλουν υποχρεωτικά, με τη χρήση

ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε.

  • Με την υποβολή της οριστικής δήλωσης απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών από αμοιβές που καταβλήθηκαν σε αξιωματικούς και μέλη κατώτερου πληρώματος (Έντυπο Ε12-Φ-01.015Α) υποβάλλεται και το σύνολο των στοιχείων που

προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ανά δικαιούχο, ως εξής:

α. Σε υλική μορφή, εφόσον ο υπόχρεος για την πιο πάνω υποβολή απασχολεί λιγότερους από 20 μισθωτούς

β. Με οπτικό ή μαγνητικό μέσο, υποχρεωτικά, το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του

ν.3986/2011(Α΄152), εφόσον ο υπόχρεος για την πιο πάνω υποβολή απασχολεί

περισσότερους από 20 μισθωτούς και χρησιμοποιεί μηχανογραφικά μέσα για την μισθοδοσία τους. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται, προαιρετικά και για τους

υπόχρεους της περίπτωσης α΄ αυτής της παραγράφου αυτού του άρθρου. Στην περίπτωση αυτή δεν υποβάλλονται τα στοιχεία που προβλέπεται να

περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ανά δικαιούχο.

  • Οι υπόχρεοι των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος, εφόσον είναι νέοι χρήστες εγγράφονται στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες TaxisNet σύμφωνα με όσα ορίζονται με την με αριθμό ΠΟΛ.1178/7.12.2010, ΑΔΑ41ΦΜΗ-ΤΛ(ΦΕΚΒ΄/9.12.10) Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Η διαδικασία αυτή δεν απαιτείται για τους ήδη πιστοποιημένους χρήστες σε οποιαδήποτε εφαρμογή. Οι υπόχρεοι της παραγράφου 3 του παρόντος πιστοποιούνται στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας

Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) με αντίστοιχο τρόπο, ανεξαρτήτως από το αν είναι ήδη πιστοποιημένοι στο ειδικό δίκτυο TAXISnet για άλλες υπηρεσίες.

  • Η οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ. του φυσικού προσώπου που έχει αποβιώσει εντός του 2012 υποβάλλεται υποχρεωτικά στην Δ.Ο.Υ. από τους κληρονόμους του

Άρθρο 3

Διαδικασία υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων, ανά δικαιούχο, με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.

α) Η υποβολή των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών πραγματοποιείται με την αποστολή ηλεκτρονικού αρχείου μέσω διαδικτύου (Internet).

β) Στις περιπτώσεις χειρόγραφης τήρησης μισθοδοσίας, οι υπόχρεοι μπορούν, για τη δημιουργία του κατάλληλου αρχείου, να χρησιμοποιούν την ειδική εφαρμογή που έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων και η οποία διατίθεται δωρεάν, στον δικτυακό τόπο www.gsis.gr

Η ανωτέρω εφαρμογή δύναται να χρησιμοποιείται και από υπόχρεους με μηχανογραφική τήρηση μισθοδοσίας.

γ) τα στοιχεία που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών, ανά δικαιούχο, μπορεί να

υποβάλλονται και μέσω των ΚΕΠ προσκομιζόμενα σ΄ αυτά σε χειρόγραφη – έντυπη ή μαγνητική μορφή (δισκέτα) ή οπτική μορφή (CD ή DVD). Στην περίπτωση της χειρόγραφης – έντυπης μορφής, ο συνολικός αριθμός εγγραφών (δικαιούχων μισθωτών) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις πέντε (5) καταχωρήσεις. Μετά την

πληκτρολόγησή τους δημιουργείται αρχείο, το οποίο υποβάλλεται μέσω διαδικτύου (Internet), και το οποίο, αμέσως μετά την επιτυχή αποστολή του, διαγράφεται. Ο ανωτέρω περιορισμός των εγγραφών δεν αφορά τις δηλώσεις που υποβάλλονται προσκομιζόμενες σε μαγνητική ή οπτική μορφή (δισκέτα ή CD ή DVD).

Άρθρο 4

Πεδίο εφαρμογής και προϋποθέσεις αποδοχής

  1. Τα υποβαλλόμενα στοιχεία της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων, γίνονται αποδεκτά εφόσον πληρούν τις κάτωθι προϋποθέσεις:

α) Υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου ή β) Υποβάλλονται με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ. ή

γ) σε υλική μορφή στην Δ.Ο.Υ. (μόνο περίπτωση α΄ της παραγράφου 4 του άρθρου 2

της παρούσας) κατά περίπτωση

δ) Οι δικαιούχοι μισθωτοί καταχωρούνται υποχρεωτικά με τον σωστό Α.Φ.Μ. τους και προαιρετικά για το οικονομικό έτος 2013 με τον ΑΜΚΑ τους.

  • Τα υποβαλλόμενα στοιχεία της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων που

υποβάλλονται κατά διάφορο τρόπο από τον οριζόμενο στην παρούσα απόφαση, δεν παράγουν κανένα έννομο αποτέλεσμα.

Άρθρο 5

Ημερομηνία υποβολής

  1. Η προθεσμία υποβολής είναι αυτή που ορίζεται με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του Ν. 2238/1994, δηλαδή μέχρι την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του Μαρτίου κάθε έτους.
  2. Ως ημερομηνία υποβολής, κατά την ηλεκτρονική υποβολή, για τις δηλώσεις που δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των υπόχρεων της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του παρόντος θεωρείται η ημερομηνία αποδοχής και επιτυχούς καταχώρησης αυτών στο σύστημα υποβολής οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του

δικτυακού τόπου της Γ.Γ.Π.Σ. με αυτόματη απόδοση στον αποστολέα – υπόχρεο μοναδικού αριθμού καταχώρησης και για δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση ως ημερομηνία υποβολής θεωρείται η ημερομηνία πληρωμής του φόρου στην τράπεζα.

Άρθρο 6

Αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής

Μετά την αποστολή του ηλεκτρονικού αρχείου βεβαιώσεων αποδοχών ή συντάξεων στην περίπτωση που δεν συνυποβάλλεται με οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ., ως αποδεικτικό υποβολής θα εμφανίζονται και θα εκτυπώνονται:

  1. Το οικονομικό έτος αναφοράς.
  2. Ο αριθμός δήλωσης TAXISnet.
  3. Το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία δηλούντος.
  4. Ο Α.Φ.Μ. δηλούντος.
  5. Το σύνολο των ακαθαρίστων αποδοχών.
  6. Το σύνολο των καθαρών αποδοχών.
  7. Το σύνολο των αναλογούντων φόρων.
  8. Το σύνολο των παρακρατηθέντων φόρων.
  9. Το σύνολο των παρακρατηθέντων ποσών της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152).

Για το αρχείο που συνυποβάλλεται με την οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ., ως αποδεικτικό υποβολής λαμβάνεται εκείνο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ.

Άρθρο 7

Έλεγχος – ενημέρωση Δ.Ο.Υ.

  1. Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση και εντός πέντε (5) ημερών από την πληρωμή του φόρου για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τα υποβαλλόμενα, από τους υπόχρεους της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του παρόντος, στοιχεία που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες

βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς

και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών.

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., για το αναλυτικό περιεχόμενο των οριστικών υποβληθεισών δηλώσεων Φ.Μ.Υ., ανά υπόχρεο, και έχει πρόσβαση σε αυτές.
  • Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του ν. 2238/1994 περί «Φορολογίας Εισοδήματος» όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν.

Άρθρο 8

Ισχύς της απόφασης

  1. Από το οικονομικό έτος 2011 και μετά καθίσταται υποχρεωτική η υποβολή των αρχικών οριστικών εμπρόθεσμων και των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών καθώς και το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να

περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών, με την χρήση της

ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου ή με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ.

  • Οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και για τροποποιητικές οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους υποβάλλονται αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ.,

συνοδευόμενες υποχρεωτικά με μαγνητικό μέσο το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών.

  • Οι μη υπόχρεοι σε υποβολή οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. (Δημόσιες Υπηρεσίες, κτλ) υποβάλλουν υποχρεωτικά, με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας, το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες

βεβαιώσεις αποδοχών, ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών.

  • Η προθεσμία υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων η οριζόμενη από τις διατάξεις

της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, για το οικονομικό έτος 2013 που λήγει την 28η Ιουνίου 2013, λόγω παράτασης, παρατείνεται μέχρι την 19η

 Ιουλίου 2013.

  • Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ – ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΕΝΤΟΣ 8 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τον Ο.Α.Ε.Δ. για την καθ΄ οιονδήποτε τρόπο αποχώρηση του μισθωτού (άρθρο 2 παρ. 1 Ν. 2556/97), εντός 8 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία αποχώρησης του μισθωτού.

Από την 01/03/2013, η αναγγελία λύσης της εργασιακής σχέσης γίνεται ηλεκτρονικά μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ.

  •          Για την περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης εργαζόμενου υποβάλλεται το έντυπο Ε5-Αναγγελία Οικειοθελούς Αποχώρησης. Το σύστημα δεν απαιτεί στην συγκεκριμένη περίπτωση να υπάρχει υπογραφή του εργαζόμενου. Προαιρετικά,

μπορεί να υποβληθεί στο σύστημα, το ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο οικειοθελούς αποχώρησης με την υπογραφή του εργαζόμενου.

  •          Για την περίπτωση λήξης σύμβασης ορισμένου χρόνου υποβάλλεται το έντυπο Ε7-Βεβαίωση-Δήλωση εργοδότη για συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου.
  • Για την περίπτωση καταγγελίας σύμβασης, υποβάλλεται το έντυπο Ε6-

Καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου. Η διαδικασία υποβολής του εντύπου υλοποιείται σε δύο στάδια: αρχικά ο εργοδότης συμπληρώνει το έντυπο Ε6 ηλεκτρονικά, το εκτυπώνει και αφού υπογραφεί από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο, επισυνάπτει στο σύστημα το ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο που περιλαμβάνει τις προαναφερθείσες υπογραφές. Σε περίπτωση μη υπογραφής του εγγράφου από τον εργαζόμενο, επισυνάπτεται ηλεκτρονικά σαρωμένο

έντυπο έκθεσης επίδοσης από δικαστικό επιμελητή.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΛΟΙΠΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Οι εργοδότες που απασχολούν εργαζόμενους που ασφαλίζονται σε λοιπά ταμεία κύριας ασφάλισης, πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ-ΤΣΑΥ-ΤΑΜΕΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ) έχουν

υποχρέωση γνωστοποίησης της λήξης συνεργασίας, στην περίπτωση αποχώρησης εργαζομένου για οποιονδήποτε λόγο.

ΛΗΞΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η σύμβαση ορισμένου χρόνου λήγει αυτόματα με τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου και δεν απαιτείται έγγραφη αναγγελία και καταβολή αποζημίωσης.

Εάν όμως μετά τη λήξη της ο εργαζόμενος συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες του, η σύμβαση θεωρείται ότι ανανεώθηκε για αόριστο χρόνο, οπότε σε περίπτωση

απόλυσης πρέπει να τηρηθούν οι νόμιμες προϋποθέσεις (έγγραφο, αποζημίωση). Όταν πρόκειται για αλλεπάλληλες συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, χωρίς οι συνεχείς ανανεώσεις να δικαιολογούνται εκ των πραγμάτων, αλλά έγιναν με σκοπό να αποφύγει ο εργοδότης την καταβολή αποζημίωσης στο μισθωτό, σε περίπτωση απόλυσής του, οπότε θεωρείται ότι πρόκειται για ενιαία σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου επί της οποίας δεν είναι δυνατή η απόλυση του μισθωτού χωρίς έγγραφη καταγγελία και καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης.

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΛΥΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ:

α) Θάνατος μισθωτού: Από το άρθρο 675 του Αστικού Κώδικα, προβλέπεται ότι, η σύμβαση εργασίας λύεται οπωσδήποτε με το θάνατο του εργαζόμενου, γιατί η σύμβαση εργασίας, είναι προσωπική σχέση.Αυτό συμβαίνει τόσο στις συμβάσεις αορίστου χρόνου όσο και στις ορισμένου χρόνου ή ορισμένου έργου.

β) Θάνατος του εργοδότη: Κατ αρχή ο θάνατος του εργοδότη δεν λύνει πάντοτε τη σύμβαση εργασίας.

Επιφέρει τη λύση της σύμβασης εργασίας, όταν τα συμβαλλόμενα μέρη απέβλεψαν αποκλειστικά στο πρόσωπο του εργοδότη, όπως λ.χ. όταν ο μισθωτός συμφώνησε να υπηρετεί ορισμένο πρόσωπο (ως νοσοκόμος ή γραμματέας κλπ). Εάν όμως δεν συμβαίνει αυτό, μετά το θάνατο του εργοδότη η υπάρχουσα σύμβαση εργασίας, μεταβιβάζεται στους κληρονόμους του, εφ’ όσον βέβαια συνεχίζουν αυτοί πλέον την επιχείρηση.

γ) Καταγγελία σύμβασης εργασίας από εργοδότη. Η σύμβαση αορίστου χρόνου λύεται οποτεδήποτε και ελεύθερα από τον εργοδότη, αφού τηρήσει τις νόμιμες διαδικασίες, δηλαδή κοινοποίηση της έγγραφης καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και καταβολή αποζημίωσης κλπ.

δ) Καταγγελία σύμβασης εργασίας από τον μισθωτό. Ο μισθωτός δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, ελεύθερα και οποτεδήποτε, καθώς και να αποχωρήσει οικειοθελώς από την εργασία του. Οφείλει όμως να προειδοποιήσει τον εργοδότη του, μεσα στα καθορισμένα από το νόμο χρονικά όρια.

ε) Με αμοιβαία συναίνεση εργοδότη και εργαζόμενου, κυρίως για την περίπτωση της συνταξιοδότησης.

ζ) Με την καταδίκη του εργαζόμενου για σοβαρό αδίκημα, την απώλεια της

ελληνικής ιθαγένειας, την κατάργηση της θέσης του ή την ανάληψη από αυτόν άλλης θέσης στον δημόσιο τομέα.

Τρόπος Απόλυσης

Εάν πρόκειται για υπάλληλο, ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα να προβεί σε απόλυση με δύο τρόπους, είτε με προειδοποίηση, είτε με έκτακτη καταγγελία σύμβασης εργασίας (δηλαδή χωρίς προειδοποίηση). Η επιλογή του ενός ή του άλλου τρόπου ανήκει στη βούληση του εργοδότη. Ενώ αντίθετα αν πρόκειται

για εργατοτεχνίτη, οφείλεται ολόκληρη η αποζημίωση είτε απολυθεί με προμήνυση είτε όχι.

ΑΠΟΛΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Όπως αναφέρεται παραπάνω, εάν η καταγγελία της σύμβασης εργασίας γίνει χωρίς προειδοποίηση, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει ολόκληρη την αποζημίωση που οφείλεται όπως καθορίζει ο Ν.2112/1920.

ΑΠΟΛΥΣΗ ΜΕ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Εάν η καταγγελία σύμβασης γίνει ύστερα από προειδοποίηση, ο εργοδότης

υποχρεούται:α) να γνωρίσει με έγγραφο στο μισθωτό ότι, η υπάρχουσα σύμβαση εργασίας θα λυθεί μετά την πάροδο του χρόνου προειδοποίησης. Κρίνεται σκόπιμο και στην πράξη εφαρμόζεται η ημερομηνία της απόλυσης, δηλαδή η λήξη του χρόνου προειδοποίησης, να καθορίζεται επακριβώς, π.χ. 18 Οκτωβρίου 2006. Στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης έχει υποχρέωση κατά την ημέρα που ορίστηκε ως

λύση της σύμβασης εργασίας (ημέρα απόλυσης), να καταβάλει το μισό (1/2) μόνο της νόμιμης αποζημίωσης.

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Η αποζημίωση πρέπει να καταβληθεί ταυτόχρονα με την επίδοση του εγγράφου της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας για να είναι έγκυρη η απόλυση.

ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Η αποζημίωση πρέπει να καταβληθεί σε μετρητά. Σύμφωνα με το άρθρο

74, Ν.3863/2010 όταν η αποζημίωση λόγω καταγγελίας της σύμβασης εργασίας υπερβαίνει τις αποδοχές δύο (2) μηνών, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει κατά την απόλυση μέρος της αποζημίωσης που αντιστοιχεί στις αποδοχές δύο (2) μηνών. Το υπόλοιπο ποσό καταβάλλεται σε διμηνιαίες δόσεις, καθεμία από τις

οποίες δεν μπορεί να είναι κατώτερη από τις αποδοχές δύο (2) μηνών, εκτός και αν

το ποσό που υπολείπεται για την εξόφληση του συνόλου της αποζημιώσεως είναι μικρότερο. Η πρώτη δόση καταβάλλεται την επομένη της συμπλήρωσης διμήνου από την απόλυση.

ΝΕΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΛΥΣΗΣ

Σύμφωνα   με    το    άρθρο    1, Ν.4093/2012 τα      νέα      χρονικά       διαστήματα προειδοποίησης    σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου      χρόνου      ιδιωτικού      υπαλλήλου      με      προειδοποίηση                   (τακτική καταγγελία) διαμορφώνονται ως εξής:

  • Για υπαλλήλους που έχουν υπηρετήσει στον ίδιο εργοδότη από δώδεκα (12) μήνες συμπληρωμένους έως δύο (2) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στον ένα (1) μήνα πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει δύο (2) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι πέντε (5) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους δύο (2) μήνες πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει πέντε (5) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι δέκα (10) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τρεις (3) μήνες πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει δέκα (10) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη και άνω, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τέσσερις
  • μήνες πριν την απόλυση.

Περαιτέρω, με τη διάταξη της ίδιας περίπτωσης 1 της υποπαραγράφου ΙΑ.12 του άρθρου πρώτου του ν.4093/2012, προσδιορίζεται επακριβώς ο χρόνος έναρξης ισχύος της έγγραφης προειδοποίησης, που τοποθετείται από την επομένη της γνωστοποίησής της προς τον εργαζόμενο.

Ως εκ τούτου: α.Η προσμέτρηση του χρόνου προειδοποίησης ξεκινά από την επομένη ημέρα της γνωστοποίησής της προς τον εργαζόμενο και λήγει με τη λήξη της προθεσμίας προειδοποίησης, οπότε και επέρχεται η λύση  της  σχέσης  εργασίας, β. Η σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 9 του ν.3198/55 (Α΄ 98), όπως ισχύει, προθεσμία των οκτώ (8) ημερών σχετικά με την εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργοδότη να αναγγείλει την ενεργηθείσα καταγγελία στον Ο.Α.Ε. ., άρχεται από την επομένη ημέρα της γνωστοποίησης της έγγραφης προειδοποίησης προς τον εργαζόμενο (άρθρο 241 ΑΚ).

Εργοδότης που καταγγέλλει με προειδοποίηση σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού υπαλλήλου, κατά τα ανωτέρω, καταβάλλει στον απολυόμενο, κατά τη λύση της σύμβασης εργασίας, που επέρχεται με τη συμπλήρωση του χρονικού διαστήματος προειδοποίησης που ορίζει η διάταξη, το ήμισυ της αποζημίωσης απόλυσης για καταγγελία χωρίς προειδοποίηση ιδιωτικού υπαλλήλου με σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου και η οποία ορίζεται ρητώς στις περιπτώσεις 2 και 3 της Υποπαραγράφου ΙΑ.12 του άρθρου πρώτου του νόμου 4093/2012.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Ο υπολογισμός της αποζημίωσης γίνεται με βάση τις τακτικές αποδοχές του μισθωτού (άσχετα αν πρόκειται για υπάλληλου ή εργ/τη) κατά τον τελευταίο μήνα

με καθεστώς πλήρους απασχόλησης (άρθρο 5 παρ.1 Ν.3198/55).

Σαν τελευταίος μήνας για τον υπολογισμό της αποζημίωσης νοείται το χρονικό διάστημα που έχει σαν τέλος την ημερομηνία απόλυσης του εργαζόμενου και αρχή την αντίστοιχη ημερομηνία του προηγούμενου μήνα.

Επισημαίνεται ότι η αποζημίωση πρέπει να υπολογίζεται βάσει των πραγματικά καταβαλλόμενων αποδοχών και όχι βάσει των νομίμων.

Τακτικές αποδοχές θεωρούνται ο μισθός, καθώς και κάθε άλλη παροχή σε είδος και σε χρήμα που δίνεται τακτικά και μόνιμα. Ειδικά για την αποζημίωση απόλυσης

συνυπολογίζονται τα δώρα εορτών και το επίδομα άδειας, προσαυξάνοντας κατά το 1/6 του μηνιαίου μισθού ή του ημερομισθίου.

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

Ν.4093/2012

Καταγγελία ΧΩΡΙΣ προειδοποίησηΚαταγγελία ΜΕ προειδοποίηση.
Χρόνος υπηρεσία ς στον ίδιο εργοδότη  Ποσό αποζημιώ σεως  Επιπλέον ποσό αποζημιώσεωςχρόνος προειδο ποίησης  Ποσό αποζημιώσ εωςΕπιπλέον ποσό αποζημιώσεως
έτος συμπλ. έως έτη    μηνών     μήνας    μηνός 
έτη συμπλ. έως έτη  μηνών   μήνες  μηνός
έτη συμπλ.έως 5έτη  μηνών  μήνες  1 1/2 μηνός
έτη συμπλ.έως 6έτη  μηνών  μήνες  1 1/2 μηνός
έτη συμπλ.έως 8έτη  μηνών  μήνες  μηνών
έτη συμπλ έως 10 έτη  μηνών  μήνες  2 1/2 μηνών
10 έτη συμπληρω  μηνών  μήνες  μηνών
μένα     
11 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  3 1/2 μηνών
12 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  μηνών
13 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  4 1/2 μηνών
14 έτη συμπληρω μένα  10 μηνών  μήνες  μηνών
15 έτη συμπληρω μένα  11 μηνών  μήνες  5 1/2 μηνών
16 έτη συμπληρω μένα και άνω    12 μηνών    μήνες    μηνών
Χρόνος υπηρεσία ς στον ίδιο εργοδότη (αφορά ιδιωτ. υπαλλήλο υς που την 12-11-  2012έχου ν συμπληρ ώσει 17 έτη και άνω) Κατά τον κάτωθι υπολογισμόδενλαμ βάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές κατά το ποσό πουυπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ  Κατά τον κάτωθι υπολογισμόδεν λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές κατά το ποσό πουυπερβαίνο υν τα 2.000 ευρώ
17 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 1 μηνός  μήνες  μηνών  + 1/2 μηνός
18 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 2 μηνών  μήνες  μηνών  + 1 μηνός
19 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 3 μηνών  μήνες  μηνών  + 1 1/2 μηνός
20 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 4 μηνών  μήνες  μηνών  + 2 μηνών
21 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 5 μηνών  μήνες  μηνών  + 2 1/2 μηνών
22 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 6 μηνών  μήνες  μηνών  + 3 μηνών
23 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 7 μηνών  μήνες  μηνών  + 3 1/2 μηνών
24 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 8 μηνών  μήνες  μηνών  + 4 μηνών
25 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 9 μηνών  μήνες  μηνών  + 4 1/2 μηνών
26 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 10 μηνών  μήνες  μηνών  + 5 μηνών
27 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 11 μηνών  μήνες  μηνών  + 5 1/2 μηνών
28 έτη συμπληρω μένα και άνω    12 μηνών    + 12 μηνών    μήνες    μηνών    μηνών
  • Για τον υπολογισμό της  αποζημίωσης από 12 μήνες συμπληρωμένοι έως και

16   έτη   συμπληρωμένα λαμβάνονται   υπόψη   οι   τακτικές   αποδοχές  του

τελευταίου μήνα, πριν την καταγγελία της σύμβασης εργασίας, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Τέλος ισχύει το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του ν. 3198/1955 (Α΄98) στο οποίο αναφέρεται ότι κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης δε λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα κατά το ποσό που υπερβαίνουν το οκταπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη πολλαπλασιαζόμενο επί τον αριθμό 30.

  • Ιδιωτικοί υπάλληλοι με σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου που στις 12-11-2012,ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου 4093/2012, έχουν συμπληρώσει δεκαεπτά (17) έτη υπηρεσίας και άνω στον ίδιο εργοδότη.

Έτσι, αυτή η κατηγορία των εργαζομένων, εκτός της προβλεπόμενης κατά  τα ανωτέρω    αποζημίωσης, σε    περίπτωση    καταγγελίας   της   σύμβασής τους, οποτεδήποτε και       αν       απολυθούν,       δικαιούται,       επιπλέον αποζημίωση που αυξάνεται κατά έναμηνιαίο μισθό για κάθε επιπλέον έτος υπηρεσίας μέχρι και 12 μηνιαίους μισθούς. Ειδικότερα:

 α) Χρόνος υπηρεσίας, για τον υπολογισμό της ανωτέρω αποζημίωσης, είναι

 εκείνος πουσυμπλήρωσε ο εργαζόμενος στον ίδιο εργοδότη στις 12-11-2012,

 ημερομηνία   δημοσίευσης    του   νόμου   4093/2012, οποτεδήποτε    κι   αν

 απολυθεί.

β)   Ο  υπολογισμός  της  επιπλέον   αυτής  αποζημίωσηςγίνεται  βάσει  των

 τακτικώναποδοχών του τελευταίου μήνα, πριν την καταγγελία της σύμβασης

 εργασίας,  υπό   καθεστώς   πλήρους   απασχόλησης, χωρίς  να λαμβάνονται

 υπόψη τακτικές αποδοχέςκατά το ποσό που

 υπερβαίνουν τις δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΩΝ

Στους εργατοτεχνίτες δεν χωρεί προειδοποίηση απόλυσης

ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ
έως 1 έτος0 ημερομίσθια
1 έτος έως 2 έτη7 ημερομίσθια
2 έτη έως 5 έτη15 ημερομίσθια
5 έτη έως 10 έτη30 ημερομίσθια
10 έτη έως 15 έτη60 ημερομίσθια
15 έτη έως 20 έτη100 ημερομίσθια
20 έτη έως 25 έτη120 ημερομίσθια
25 έτη έως 30 έτη145 ημερομίσθια
30 έτη και άνω165 ημερομίσθια

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΑΠΟΛΥΣΗΣ

Μισθωτός προσλήφθηκε ως υπάλληλος γραφείου σε μία Α.Ε την 3.3.2005. Στις 5.5.2013, καταγγέλλεται η σύμβαση του χωρίς προειδοποίηση. Ο μηνιαίος ακαθάριστος μισθός κατά την ημερομηνία της απόλυσης του είναι 850,00 €. Να υπολογιστεί το ποσό της αποζημίωσης.

Λύση :

Κατά την 3.3.2012, ο ως άνω υπάλληλος συμπληρώνει 8 έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη. Συνεπώς, η καταγγελία της σύμβασης του από τον εργοδότη, γίνεται μετά την συμπλήρωση των 8 ετών. Από τον πίνακα υπολογισμού των μισθών αποζημίωσης, προκύπτει ότι δικαιούται αποζημίωση απόλυσης ίση με πέντε (5) μισθούς .

Ο μισθός αποζημίωσης είναι :

850,00 € Χ 14/12 = 991,67 € και, 991,67 € Χ 5 = 4.958,35 €

Αυτό είναι το ποσό της αποζημίωσης που θα εισπράξει ο απολυθείς μισθωτός, δεδομένου ότι δεν υφίστανται ασφαλιστικές κρατήσεις, ενώ παραμένει αφορολόγητο, αφού δεν υπερβαίνει τις 60.000,00 €.

ΔΗΛΩΣΗ ΟΙΚΙΟΘΕΛΟΥΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ

Οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να δηλώνουν στον Ο.Α.Ε.Δ., εντός οκτώ ημερών, κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού τους.

Εάν δεν υποβληθεί η σχετική δήλωση, τα όργανα ελέγχου του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ προβαίνουν σε ασφάλιση του εργαζόμενου, με καταλογισμό στον εργοδότη των εισφορών, για περίοδο έξι μηνών από την αποχώρησή του ή μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου, εάν αυτός πραγματοποιηθεί πριν την πάροδο εξαμήνου από την αποχώρηση.

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης, τα όργανα ελέγχου του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ καταλογίζουν στον εργοδότη εισφορές, για την ασφάλιση του εργαζόμενου μέχρι την προηγούμενη της ημερομηνίας υποβολής, αφού αφαιρέσουν την οκταήμερη προθεσμία (με ανώτατο όρο επίσης τους έξι μήνες ασφάλισης).

Σε όσες περιοχές δεν λειτουργούν υπηρεσίες του Ο.Α.Ε.Δ. οι δηλώσεις κατατίθενται στα κατά τόπους αρμόδια Υποκαταστήματα ή Παραρτήματα του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΟΙΚΙΟΘΕΛΟΥΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

Εγκύκλιος Ι.Κ.Α. αρ. 31/22.5.2013

 Γ Ε Ν Ι Κ Α

Όπως είναι γνωστό με τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 1 περ. στ΄ του Ν.2556/1997 θεσπίστηκε, από 1/4/1998, υποχρέωση των εργοδοτών να αναγγέλλουν, εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερών, στον Ο.Α.Ε.Δ. τις οικειοθελείς αποχωρήσεις των μισθωτών τους.

Η υποχρέωση αυτή είναι ανεξάρτητη από την προϋπάρχουσα υποχρέωση των εργοδοτών να αναγγέλλουν στον Ο.Α.Ε.Δ. κάθε καταγγελία σύμβασης εργασίας (απόλυση) εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερών, από της παραδόσεως του εγγράφου της απόλυσης στο μισθωτό (άρθρα 9του Ν.3198/1955 & 11 παρ. 1 του Ν.Δ.

212/1969). Τυχόν παράλειψη αυτής της διατύπωσης δεν επιφέρει ακυρότητα της απόλυσης, αλλά συνεπάγεται ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη εργοδότη (άρθρο 9 παρ. 4 Ν. Ν.3198/1955).

Συνεπώς, οι οδηγίες της παρούσας δεν αφορούν περιπτώσεις μη αναγγελίας ή εκπρόθεσμης αναγγελίας καταγγελιών συμβάσεων εργασίας.

 Ι Σ Χ Υ Ο Ν Κ Α Θ Ε Σ Τ Ω Σ

Με τις διατάξεις του άρθρου 65 του Ν.3996/2011, που τέθηκαν σε ισχύ στις 5/8/2011, αντικαταστάθηκαν αυτές του άρθρου 6 παρ. 1 περ. δ΄ του

Ν.2972/2001 (οι οποίες προηγουμένως είχαν τροποποιήσει το άρθρο 2 παρ. 1 περ. στ΄ του Ν.2556/1997) ως προς τις κυρώσεις που επιβάλλονται στους εργοδότες, όταν δεν αναγγέλλουν ή αναγγέλλουν εκπρόθεσμα τις οικειοθελείς αποχωρήσεις μισθωτών τους.

Συγκεκριμένα, εάν ο εργοδότης δεν αναγγείλει, εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερολογιακών ημερών, στον Ο.Α.Ε.Δ. κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού του και εφόσον η αποχώρηση αυτή δεν αποδεικνύεται από κανένα

επίσημο έγγραφο στοιχείο, τα αρμόδια όργανα του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. του επιβάλλουν πρόστιμο, το ύψος του οποίου κατά περίπτωση διαμορφώνεται ως εξής :

Τετρακόσια (400, 00 €) ευρώ, όταν η οικειοθελής αποχώρηση δηλώνεται μετά τη λήξη της προαναφερόμενης οκταήμερης προθεσμίας και έως την τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η προθεσμία αυτή.

Οκτακόσια (800,00 €) ευρώ, όταν η δήλωση οικειοθελούς αποχώρησης υποβληθεί μετά τη τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία ή δεν υποβληθεί.

Η προθεσμία της αναγγελίας αρχίζει από την επόμενη ημέρα της οικειοθελούς αποχώρησης του μισθωτού και λήγει όταν παρέλθει ολόκληρη η τελευταία ημέρα της οκταήμερης προθεσμίας. Σε περίπτωση που η τελευταία ημέρα της προθεσμίας συμπίπτει με αργία, η προθεσμία παρατείνεται μέχρι και την επόμενη εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα.

Τα προαναφερόμενα ισχύουν για σχετικές παραβάσεις εργοδοτών που εντοπίστηκαν σε ελέγχους, οι οποίοι διενεργήθηκαν από 5/8/2011 μέχρι τη λήψη της παρούσας (η επιβολή των κυρώσεων αυτών είχε παραμείνει σε εκκρεμότητα κατ’ εφαρμογή των οδηγιών της 83/2011 εγκυκλίου μας) ή θα εντοπισθούν σε

μελλοντικούς ελέγχους, ανεξάρτητα από τις μισθολογικές περιόδους που αφορούν. Η επιβολή των προστίμων θα γίνεται με σύνταξη Πράξεως Επιβολής Αυτοτελώς Προστίμου (Π.Ε.Α.Π.), τύπος κίνησης «233» – Π.Ε.Α.Π. ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΟΥΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ.

Επειδή, οι εν λόγω διατάξεις προβλέπουν ότι, σε περίπτωση εξόφλησης του

συγκεκριμένου προστίμου εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία επίδοσης της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π. παρέχεται έκπτωση 20%, θα πρέπει, αμέσως μετά την επίδοση της Π.Ε.Α.Π., να ενημερώνεται το Ο.Π.Σ./Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. (καταχώριση ημερομηνίας επίδοσης).

 Δ Ι Ε Υ Κ Ρ Ι Ν Ι Σ Ε Ι Σ

  • Ως επίσημα έγγραφα, από τα οποία επίσης μπορεί να αποδειχθεί (άμεσα ή έμμεσα) η ακριβής ημερομηνία αποχώρησης μισθωτού από την εργασία του, νοούνται όσα έχουν συνταχθεί κατά τους νόμιμους τύπους από τον καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο ή λειτουργό ή πρόσωπο που ασκεί δημόσια υπηρεσία ή λειτουργία (άρθρο 438 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).

Ως τέτοια μπορεί ενδεικτικά να είναι : στρατολογικά έγγραφα, έγγραφα Ο.Α.Ε.Δ., γνωματεύσεις ιατρών κρατικών νοσοκομείων κ.λ.π

Επίσης, ως επίσημα έγγραφα νοούνται και όσα ιδιωτικά έγγραφα έχουν θεωρηθεί από δημόσιες αρχές ή έχουν κατατεθεί σ’ αυτές.

  • Οικειοθελείς αποχωρήσεις υπηκόων τρίτων χωρών, που στερούνται τα

προβλεπόμενα για τη νόμιμη απασχόλησή τους έγγραφα, παραλαμβάνονται από τις υπηρεσίες του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ..

  • Εάν οικειοθελής αποχώρηση μισθωτού δεν αναγγελθεί και από κανένα επίσημο έγγραφο ή την υποβληθείσα Α.Π.Δ. (πεδίο 35 ΕΩΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ) δεν προκύπτει η τελευταία ημέρα εργασίας του, ως ημερομηνία αποχώρησης θα λαμβάνεται η τελευταία ημερολογιακή ημέρα του μήνα.
  • Όταν ο έλεγχος διενεργείται πριν την τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού και διαπιστώνεται ότι δεν υποβλήθηκε σχετική αναγγελία, θα επιβάλλεται πρόστιμο τετρακοσίων (400,00€) ευρώ (κατά τη σύνταξη της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π., θα καταχωρείται στο πεδίο «ημερομηνία αναγγελίας» η ημερομηνία του ελέγχου).
  • Όταν ο έλεγχος διενεργείται μετά την πάροδο του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού και διαπιστώνεται ότι δεν υποβλήθηκε σχετική αναγγελία, θα επιβάλλεται πρόστιμο οκτακοσίων (800,00€) ευρώ (κατά τη σύνταξη της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π., θα καταχωρείται στο πεδίο «ημερομηνία αναγγελίας» η ημερομηνία του ελέγχου).\ Επισημαίνεται ότι από 1/3/2013 οι εργοδότες υποχρεούνται να υποβάλλουν

ηλεκτρονικά τα έντυπα αρμοδιότητας Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας ( ΣΕΠΕ ) και Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού ( ΟΑΕΔ ), όπως Αναγγελία

Πρόσληψης, Πίνακα Προσωπικού, Αναγγελία Οικειοθελούς Αποχώρησης Μισθωτού κ.λ.π, στο Πληροφοριακό Σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής

Ασφάλισης και Πρόνοιας, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της με αριθ. 5072/6/25.2.2013 ΑΥΕΚΑ (ΦΕΚ 449/τ.Β΄/2013) επισυνάπτεται.

 

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕ ΑΠΛΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΟ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ EXTRA ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΤΗΣ EPSILON

Επιλέγω την εταιρεία 99999 εσ-εξ πλήρες λογ σχέδιο και κάνω κλικ στο εικονίδιο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Στη συνέχεια ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ

Εμφανίζεται το παράθυρο ΙΔΡΥΣΗ ΝΕΑΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΚΩΔΙΚΟΣ δίνω ένα πενταψήφιο αριθμό . πχ 85697. Το πρώτο νούμερο να μην αρχίζει από 9. Ο κάθε φοιτητής θα δώσει τον δικό του κωδικό. Δεν μπορεί να δημιουργηθεί εταιρεία εάν ο κωδικός που χρησιμοποιούμε έχει δοθεί από άλλον χρήστη.

Υπομενού ΓΕΝΙΚΑ

Δίνω ονομασία, επωνυμία , ΑΦΜ, ΔΥΟ, διεύθυνση , κάνω κλικ στο «υποχρ υποβολής κατστάσεων ΚΕΠΥΟ» κτλ. Ο κάθε σπουδαστής θα δώσει το δικό του επίθετο και θα καταχωρεί σαν να είναι ο Καραισκος της άσκησης

Υπομενού ΚΒΣ-ΦΠΑ

ΕΝΑΡΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ             1-1-2013

ΛΗΞΗ ΠΡΩΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ 31-12-2013

Προσοχή . Δεν συμπληρώνουμε διακοπή εργασιών. Αυτή η επιλογή είναι για αυτούς που σταματούν την δραστηριότητά τους.

Υπομενού ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΤΟΣ ΧΡΗΣΗΣ 2013

Τα άλλα πεδία τα αφήνω όπως είναι.

Κλικ στο Ο/Κ

Εμφανίζεται το μήνυμα «να καταχωρηθεί η εγγραφή;» κλικ στο ΝΑΙ Η εταιρεία μου έχει δημιουργηθεί.

Στη συνέχεια κάνω κλικ στην μεταβολή της εταιρείας

Eπιλογή ΜΗΤΡΩΟ φυσικό πρόσωπο ΚΑΔ

Θέλω να καταχωρήσω τους παρακάτω ΚΑΔ.

ΚΩΔΙΚΟΣΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
46.21.1Χονδρικό εμπόριο λιπασμάτων & γεωργικών φαρμάκων
46.75.11Χονδρ εμπόριο δημητριακών ,σπόρων
47.76Λιανικό εμπόριο γεωργικών φαρμάκων & λιπασμάτων σε μικροσυσκευασίες

ΚΩΔΙΚΌΣ κάνω κλικ στο εικονίδιο + .Εμφανίζεται πίνακας πληκτρολογώ τον πρώτο κωδικό 46.21.1 και στην πρώτη γραμμή έχω την περιγραφή « Χονδρικό εμπόριο λιπασμάτων & γεωργικών φαρμάκων » . Με διπλό κλικ περνά μέσα στο ευρετήριο. Κλικ στο Ο/Κ

Το ίδιο κάνω και για τους άλλους ΚΑΔ.

Όταν είναι επιλεγμένη η εταιρεία μας και κάνοντας κλικ στο εικονίδιο επιλογή μπαίνω μέσα στην εταιρεία.

Δίνω ημερομηνία 1-1-2013

Εμφανίζεται το μήνυμα «να ανοιχθεί νέα χρήση;» κλικ στο ΝΑΙ

Από την πρώτη γραμμή επιλέγω ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ. ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Εμφανίζεται ένα παράθυρο ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΑΠΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ-

ΓΕΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ

Τα επιλέγω όλα

ΑΠΟ ΕΤΑΙΡΕΙΑ επιλέγω την εταιρεία 99999. Κλικ στο Ο/Κ

Εμφανίζεται το μήνυμα «να γίνει αντιγραφή;» κλικ στο ΝΑΙ

Εμφανίζεται το μήνυμα «Η αντιγραφή τελείωσε επιτυχώς » κλικ στο ΝΑΙ Από την πρώτη γραμμή επιλέγω ΑΡΧΕΙΑ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ

Θέλω να δημιουργήσω τους παρακάτω λογαριασμούς εσόδων.

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ
70-00-00-0136ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΧΟΝΔ ΦΠΑ 13%
70-00-00-0236ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΓΕΩΡΓ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΧΟΝΔ ΦΠΑ 13%
70-00-00-0336ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΣΠΟΡΩΝ ΧΟΝΔ ΦΠΑ 13%
70-03-00-0136ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΛΙΑΝ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ –ΓΕΩΡ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΠΑ 13%

Επιλέγω τον λογαριασμό 70-00-00-0136 και κάνω μεταβολή.

Αλλάζω μόνο την περιγραφή. Πληκτρολογώ «ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ ΧΟΝΔ ΦΠΑ 13%»

Κλικ στο Ο/Κ

Εμφανίζεται το μήνυμα «να καταχωρηθεί η εγγραφή;» κλικ στο ΝΑΙ

Στη συνέχεια έχω επιλεγμένο τον 70-00-00-0136 και κάνω αντιγραφή . Δίνω κωδικό 70-00-00-0236 και περιγραφή «ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΓΕΩΡΓ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΧΟΝΔ ΦΠΑ

13%» και κάνω αποδοχή.

Το ίδιο κάνω και για τους άλλους δυο λογαριασμούς .

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Θέλω να δημιουργήσω στήλες στο βιβλίο εσόδων. Για κάθε λογαριασμό ορίζω πως θα εμφανίζεται στο βιβλίο.

Επιλέγω τον πρώτο λογαριασμό που δημιούργησα 70-00-00-0136 και κάνω κλικ στη μεταβολή

Εμφανίζεται το παράθυρο ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Επιλογή ΛΟΙΠΑ

ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ

Επί πωλήσεων

καταχωρώ ΜΣΚΚ 4201 -5%

Στο ίδιο παράθυρο ΣΤΗΛΗ ΕΚΤΥΠΩΣΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ κάνω κλικ στο σχήμα του φακού και ανοίγει παράθυρο ΣΤΗΛΕΣ ΒΙΒΛΙΟΥ ΕΣΟΔΩΝ

επιλέγω ΝΕΑ ΕΓΓΡΑΦΗ

εμφανίζεται παράθυρο ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΛΗΣ ΕΣΟΔΩΝ ΕΞΟΔΩΝ

δίνω τα παρακάτω στοιχεία κωδικός                 1

τίτλος                   ΧΟΝΔΡ ΠΩΛ ΛΙΠΑΣ 13%

σειρά                     1

μήκος                     13

τύπος βιβλίο           ΕΣ-ΕΞ

Στο παράθυρο «ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ» έχουμε τοποθετήσει τον ΜΣΚΚ και έχουμε δημιουργήσει στήλη για το βιβλίο

Κλικ στο Ο/Κ

Εμφανίζεται το μήνυμα «να καταχωρηθεί η εγγραφή;» κλικ στο ΝΑΙ Κάνουμε κλικ στην επιλογή για να τοποθετηθούν στον λογαριασμό.

Κλικ στο Ο/Κ

Εμφανίζεται το μήνυμα «να καταχωρηθεί η εγγραφή;» κλικ στο ΝΑΙ

Το ίδιο κάνουμε και για τους άλλους λογαριασμούς

Λογαριασμός 70-00-00-0236

ΜΣΚΚ 4201 -5%

κωδικός                 2

τίτλος                   ΧΟΝΔΡ ΓΕΩΡ ΦΑΡΜ 13%

σειρά                     2

μήκος                     13

τύπος βιβλίο           ΕΣ-ΕΞ

Λογαριασμός 70-00-00-0336

ΜΣΚΚ 5060 -6%

κωδικός                 3

τίτλος                   ΧΟΝΔΡ ΣΠΟΡΩΝ 13%

σειρά                     3

μήκος                     13

τύπος βιβλίο           ΕΣ-ΕΞ

Λογαριασμός 70-03-00-0136

ΜΣΚΚ 4201 -5%

κωδικός                 4

τίτλος                   ΛΙΑΝ ΠΩΛ ΛΙΠ & ΦΑΡΜ 13%

σειρά                     4

μήκος                     13

τύπος βιβλίο           ΕΣ-ΕΞ

Για όλους τους λογαριασμούς των αγορών και εξόδων που θα χρησιμοποιήσουμε

εξετάζουμε εάν είναι ορισμένη η στήλη στο βιβλίο που θα ενημερώνει ο λογαριασμός Εάν όχι ορίζουμε σε κάθε λογαριασμό στήλη όπως προαναφέρθηκε παραπάνω για

τους λογαριασμούς πωλήσεων.

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣΣΤΗΛΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΞΟΔΩΝΣΤΗΛΗ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ 
13-02-01-0057ΠΑΓΙΑ  
14-00-01-0057ΠΑΓΙΑ  
14-03-01-0057ΠΑΓΙΑ  
20-00-00-0036ΑΓΟΡ ΕΜΠ 13%  
60-00-00-0000ΑΜΟΙΒ ΠΡΟΣΩΠ  
60-00-03-0000ΑΜΟΙΒ ΠΡΟΣΩΠ  
60-03-00-0000ΑΜΟΙΒ ΠΡΟΣΩΠ  
62-00-00-0036ΔΑΠΑΝ ΜΕ ΦΠΑ  
62-03-00-0057ΔΑΠΑΝ ΜΕ ΦΠΑ  
62-04-01-0000ΔΑΠ ΧΩΡΙΣ ΦΠΑ  
63-04-00-0000ΔΑΠ ΧΩΡΙΣ ΦΠΑ  
64-00-00-0057ΔΑΠΑΝ ΜΕ ΦΠΑ  
64-00-02-0057ΔΑΠΑΝ ΜΕ ΦΠΑ  
64-07-03-0057ΔΑΠΑΝ ΜΕ ΦΠΑ  
66-03-02-0000ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ  
66-04-00-0000ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ  
66-04-03-0000ΑΠΟΣΒΕΣΕΙΣ  
70-00-00-0136 ΧΟΝΔ ΠΩΛ ΛΙΠ 13% 
70-00-00-0236 ΧΟΝΔ ΠΩΛ ΓΕΩ ΦΑΡ 13% 
70-00-00-0336 ΧΟΝΔ ΠΩΛ ΛΙΠ 13% 
70-03-00-0136 ΛΙΑΝ ΠΩΛ ΛΙΠ-ΦΑΡ 13% 
    
    
    

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΩΡΕΑΝ ΠΑΡΟΧΗ ΤΩΝ

ΕΦΑΡΜΟΓΩΝEXTRAΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ EXTRAΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ EPSILONΝΕΤ

Αγαπητοί φοιτητές

Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι η EpsilonNet, πιστή στην αρχή της ουσιαστικής σύνδεσης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με την αγορά εργασίας, σας παρέχει δωρεάν λογισμικά προγράμματα (software), τα οποία θεωρούνται από τα πλέον γνωστά και αξιόπιστα στα λογιστικά γραφεία και στις επιχειρήσεις.

Πρόκειται για τις εφαρμογές EXTRAΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗμε την οποία παρακολουθούνται τα λογιστικά βιβλία εταιριών Β’ και Γ’ κατηγορίας και ΕΧΤΡΑ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ με την οποία παρακολουθείται και υπολογίζεται η μισθοδοσία των εργαζομένων

Για να κάνετε download των εφαρμογών παρακαλούμε μπείτε στο:

Σε αυτή τη διεύθυνση θα σας ζητηθεί να συμπληρώσετε μία φόρμα με τα στοιχεία σας και τη προσωπική ηλεκτρονική σας διεύθυνση. Μόλις αποστείλετε τη φόρμα, θα λάβετε στην ηλεκτρονική σας διεύθυνση τα links, από τα οποία θα έχετε την δυνατότητα να «κατεβάσετε» άμεσα τις εφαρμογές και να δείτε τις οδηγίες εγκατάστασης τους.

 

Άσκηση προς επίλυση

Εμπορικη διαχειριση

A.   Μέρος

Την 1-1-2016 αρχίζει τις εργασίες της η επιχείρηση “ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΣ” µε αντικείμενο εργασιών την Eμπορία και επισκευή ηλεκτρικών ειδών. Συγκεκριμένα η εταιρεία κάνει εμπόριο και εγκατάσταση αλλά και επισκευές ηλεκτρικών ειδών. Η εταιρεία πουλάει τα εµπορεύµατά της και παρέχει τις υπηρεσίες της σε επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελµατίες σε ποσοστό 98% και σε ιδιώτες επιλεκτικά σε ποσοστό 2%. Η χρήση της τελειώνει 31-12-2016, και τα πλήρη στοιχεία της είναι τα κάτωθι: Επωνυµία          :ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΣ ΑΦΜ  : 011111111 ∆/νση   :28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 75

Τηλέφωνα      :  2101111112      Fax        :  2102222222

Επάγγελµα     :ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ

∆.Ο.Υ. :        Γ’ ΑΘΗΝΑΣ      Χρήση: 01-01-2016 — 31-12-2016

H εταιρεία δραστηριοποιείται στην  Ελλάδα. Τις πωλήσεις αναλαμβάνει ο ίδιος ο επιχειρηματίας ενώ για τις τοποθετήσεις έχει  δύο τεχνικούς.

Οι τεχνικοί είναι οι :Μάργαρης Λεωνίδας Λάμπρου Βασίλειος και  παίρνουν bonus αν επιτευχθεί ο σχετικός στόχος παροχής υπηρεσίας προς τους πελάτες.

Βιβλία και Καταστάσεις που τηρούνται από την εταιρεία.

Υποχρεωτικά

Ισοζύγιο Γενικού και Αναλυτικών καθολικών.

Κατάσταση ΚΕΠΥΟ

Μητρώο Παγίων

Συγκεντρωτική κατάσταση αποσβέσεων Παγίων

Πληροφοριακά

 Γενικό Ημερολόγιο

Καρτέλες Πελατών / Προµηθευτών

Υπόλοιπα Πελατών / Προµηθευτών

Ενηλικίωση Υπολοίπων Πελατών / Προµηθευτών

Ληξιάρια Επιταγών Πελατών και Προμηθευτών

Καρτέλες Ειδών

Τιµοκατάλογοι Ειδών

Καταστάσεις παραγγελίας ειδών

Κατάσταση Ειδών µε ποσοστό κέρδους κ.λ.π.

Εκτύπωση Συνόλου Αγορών και Πωλήσεων ανά ημερομηνιακό διάστημα.

ΠΕΛΑΤΕΣ

Οι πελάτες της εταιρείας τοποθετούνται στις εξής κατηγορίες : Πελάτες Χονδρικής Πώλησης και Πελάτες Λιανικής Πώλησης.

Τα επαγγέλματά τους είναι:

Εμπορικές, Παροχής Υπηρεσιών, Πολιτικοί Μηχανικοί, Λογιστικά γραφεία, Συμβολαιογράφοι, Δικηγόροι Ιατροί, Ξενοδοχειακές Επιχειρήσεις, Βιομηχανικές Μονάδες Ιδιώτες κ.τ.λ.

Μεταφορικά Μέσα

Αυτοκίνητo επιχείρησης ΖΧΧ1311

Τρόποι Πληρωμής

Οι πελάτες πληρώνουν με μετρητά ή με επιταγή λήξης 90 ημερών από την ημερομηνία παραλαβής των εμπορευμάτων

Στοιχεία Πελατών

ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαΑΝΕΜΟΣ ΕΠΕ
Α.Φ.Μ.094183198
∆.Ο.Υ.Β’ Πατρών
ΕπάγγελµαΕµπόριο Μοτοσικλετών
∆ιεύθυνσηΙ. Μεταξά 45
ΠόληΠάτρα  
τηλέφωνο898989
ΥπεύθυνοςΕυαγγέλου Νικόλαος
Τρόπος ΠληρωμήςΕπιταγή
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαΣΤΟΧΟΣ ΕΠΕ
Α.Φ.Μ.042260499
∆.Ο.Υ.Β’ Πατρών
ΕπάγγελµαΛογιστές-Φοροτεχνικοί
∆ιεύθυνσηΛάρνακος 75
ΠόληΑρλα Πατρών
Τηλέφωνα5555556
ΥπεύθυνοςΑποστόλου Ευάγγελος
Τρόπος ΠληρωµήςΕπιταγή
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΣ  ΝΙΚΟΣ
Α.Φ.Μ.045164653
∆.Ο.Υ.Β’ Ιωαννίνων
ΕπάγγελµαΙδιώτης
∆ιεύθυνσηΜπότσαρη 78
ΠόληΙΩΑΝΝΙΝΑ
Τηλέφωνα9998989
ΥπεύθυνοςΙδιος
Τρόπος ΠληρωµήςΠΙΣΤΩΣΗ
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαBESTCAR Α.Ε.
Α.Φ.Μ.043875260
∆.Ο.Υ.Πύργου
ΕπάγγελµαΕµπόριο Αυτοκινήτων
∆ιεύθυνση     Κατακόλου 19
ΠόληΠύργος
Τηλέφωνο123456
ΥπεύθυνοςΆγγελος Νικολάου
Τρόπος ΠλήρωμήςΜετρητά
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαΛΕΟΝΑΡ∆ΟΣ ΑΓΓΕΛΟΣ
Α.Φ.Μ.045365402
∆.Ο.Υ.Καλαμάτας
ΕπάγγελµαΙδιώτης
∆ιεύθυνσηΛεµεσού 27
ΠόληΑγ. ∆ηµήτριος
Τ.Κ.17341
Τηλέφωνα9734567
ΥπεύθυνοςΊδιος
Τρόπος ΠληρωµήςΜετρητά

Στοιχεία Προµηθευτών

ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαDC A.E.
Α.Φ.Μ.084290550
∆.Ο.Υ.Φ.Α.Ε.Ε. ΑΘΗΝΩΝ
ΕπάγγελµαΕµπόριο Software
∆ιεύθυνση∆ηµοκρατίας 45
ΠόληΓλυφάδα
Τ.Κ.16785
Τηλέφωνα9985678-9964343
Fax9922567
Τρόπος ΠαράδοσηςΜεταφορικό µέσο εταιρείας
Τρόπος ΠληρωµήςΕπιταγή
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΕπωνυµίαSYSTEM A.E
Α.Φ.Μ.077407477
∆.Ο.Υ.Φ.Α.Ε.Ε. ΑΘΗΝΩΝ
ΕπάγγελµαΕΜΠΟΡΙΟ Η/Υ
∆ιεύθυνσηΛοκρίδος 75
Τηλέφωνα35768765
Τρόπος ΠαράδοσηςΜεταφορική
Τρόπος ΠληρωμήςΕπιταγή

ΕΙΔΗ

Τα είδη ταξινομούνται στις εξής κατηγορίες:

50. ΨΥΓΕΙΑ

51. ΚΟΥΖΙΝΕΣ

52. ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΣΥΣΚΕΥΕΣ

53. ΠΑΡ. ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ

Οι µονάδες µέτρησης των ειδών είναι τα Τεµάχια

Επειδή στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας ο αποθηκευτικός χώρος είναι μεγάλης έκτασης  στο κτίριο των γραφείων της εταιρείας στεγάζεται και η  Κεντρική Αποθήκη.

Στοιχεία Ειδών

ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΨΥΓΕΙΟ NOFROST
ΚατηγορίαΨΥΓΕΙΑ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς335.89
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ
Κατηγορίαψυγειο
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς649.24
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ
ΚατηγορίαΚΟΥΖΙΝΕΣ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς180,02
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΚΟΥΖΙΝΑ ΜΕ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΕΣΤΙΑ
ΚατηγορίαΚΟΥΖΙΝΕΣ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς464,00
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΠΟΛΥΜΙΞΕΡ
ΚατηγορίαΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΣΥΣΚΕΥΕΣ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς104,00
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΦΟΥΡΝΟΣ ΜΙΚΡΟΚΥΜΑΤΩΝ
ΚατηγορίαΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΙΚΡΟΣΥΣΕΥΕΣ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια        
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Αγοράς98,47
Τιµή Πώλησης Χονδ. 
Τιµή Πώλησης Λιαν. 
ΤίτλοιΣτοιχεία
ΠεριγραφήΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ SERVICE
ΚατηγορίαΠΑΡ. ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ
Κατηγορία ΦΠΑ23%
1η Μονάδα Μέτρ.Τεµάχια
Προτειν. Μον. Μέτρ.Τεµάχια
Τιµή Πώλησης Χονδ.100
Τιµή Πώλησης Λιαν.121

1. Την 7/10/2012 αγοράσαμε από τον προμηθευτή μας SYSTEM A.E. με πίστωση, με τις κάτωθι τιμές και επιπλέον ΦΠΑ με ΤΔΑ 6489 τα  εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ
ΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ25649,24
ΨΥΓΕΙΟ NOFROST20335,89
ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ20180,02
ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΕ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΕΣΤΙΑ50464,00

2. Την 7/10/2012 αγοράσαμε από τον προμηθευτή μας DC A.E. με πίστωση με τις κάτωθι τιμές και επιπλέον ΦΠΑ με  ΤΔΑ 289 τα εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ
ΠΟΛΥΜΙΞΕΡ60104,00
ΦΟΥΡΝΟΣ ΜΙΚΡΟΚΥΜΜΑΤΩΝ4798,47

3. Την 8/10/2012 αγοράσαμε από τον προμηθευτή μας DC A.E.  με πίστωση,  με τις κάτωθι τιμές και επιπλέον ΦΠΑ με ΤΔΑ995 ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ
ΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ12649,24
ΨΥΓΕΙΟ NOFROST25335,89
ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ30180,02
ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΕ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΕΣΤΙΑ12464,00

4. Την 8/10/2012 αγοράσαμε από τον προμηθευτή μας SYSTEM A.E. με πίστωση με τις κάτωθι τιμές και επιπλέον ΦΠΑ με ΤΔΑ224 ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ
ΠΟΛΥΜΙΞΕΡ12104,00
ΦΟΥΡΝΟΣ ΜΙΚΡΟΚΥΜΜΑΤΩΝ4698,47
   

5. Την 15/10/2012 αγοράσαμε από τον προμηθευτή μας DC A.E. με πίστωση με τις κάτωθι τιμές και επιπλέον ΦΠΑ με ΤΔΑ 9990 ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΑΓΟΡΑΣ
ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ8180,02
ΚΟΥΖΙΝΑ ΜΕ ΚΕΡΑΜΙΚΗ ΕΣΤΙΑ6464,00

6. Την 16/10/2012 πωλήσαμε με πίστωση στον πελάτη μας ΣΤΟΧΟΣ Α.Ε. εμπορεύματα  ΤΔΑ 1 χειρόγραφη σειρά ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ (55% ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ)
ΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ12 
ΦΟΥΡΝΟΣ ΜΙΚΡΟΚΥΜΜΑΤΩΝ12 

7. Την 18/10/2012 πωλήσαμε με πίστωση στον πελάτη μας ΑΝΕΜΟΣ Α.Ε. εμπορεύματα ΤΔΑ 2 χειρόγραφη σειρά ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ (55% ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ)
ΨΥΓΕΙΟ NOFROST12 
ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ30 
ΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ12 

8. Την 19/10/2012 πωλήσαμε με πίστωση στον  πελάτη μας ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟ ΝΙΚΟΛΑΟ εμπορεύματα  ΔΛΠ453 ως εξής:

ΕΙΔΟΣΠΟΣΟΤΗΤΑΤΙΜΗ ΠΩΛΗΣΗΣ (30% ΕΠΙ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΓΟΡΑΣ)
ΨΥΓΕΙΟ ΝΤΟΥΛΑΠΑ5 
ΨΥΓΕΙΟ NOFROST17 
ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ8 
   

9. Την 19/10/2012 επισκευάσαμε τους μηχανισμούς σε 15 πόρτες και παράθυρα  του πελάτη μας ΑΝΕΜΟΣ Α.Ε. με πίστωση Τ.Π.Υ.15  Χειρόγραφη σειρά

10. Την 19/10/2012 στείλαμε στον προμηθευτή μας SYSTEM A.E. επιταγή αξίας 3000 τράπεζας ALPHA λήξης 10/09/10. NO1234567

11. Την 22/10/2012 στείλαμε επιταγή στον προμηθευτή μας DC A.E. επιταγή αξίας 2500€ τράπεζας NOVABANK λήξης 31/10/2010 Νο 65478964

12. Την 26/11/2012 εισπράξαμε από τον πελάτη μας ΣΤΟΧΟΣ Α.Ε. μετρητά 7000€ έναντι λογαριασμού απ.εις.125

13. Την 26/11/2012 εισπράξαμε από τον πελάτη μας ΑΝΕΜΟΣ ΕΠΕ μετρητά 12000€ έναντι λογαριασμού απ.εισπ,2225

14. Την 26/112012 εισπράξαμε από το πελάτη μας Λαμπρόπουλο Νικόλαο μετρητά 4000€ έναντι λογ/σμού απ.εισπ.1111

15. Την 27/11/2012 πληρώσαμε το ενοίκιο της εταιρείας μας 2.500€ αρ.παρ.555

16. Την 27/11/2012 πληρώσαμε την ΔΕΗ 650€ πλέον φπα 21%

 17. Την 30/11/2012 υπολογίσαμε μισθοδοσία για τον μήνα Νοέμβριο 2008 (Τακτικές Αποδοχές Προσωπικού 5,344,64€ Εργοδοτικές Εισφορές 1281,96€ Εισφορές ΙΚΑ 1945,36€ Πληρωτέες Αποδοχές 4681,24€.)

18. Την 30/11/2010 πληρώσαμε το προσωπικό μας.

ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ

  1. Για τις προηγούμενες συναλλαγές να γίνουν οι εγγραφές στο πρόγραμμα  BUSINESS PLUS Εμπορική και Οικονομική Διαχείριση.
  2. Έλεγχος των πιο πάνω  εγγραφών στην Οικονομική Διαχείριση.
  3. Εκτύπωση κίνησης του είδους Ψυγείο Ντουλάπα.
  4. Εκτύπωση κίνησης του Προμηθευτή SYSTEM A.E.
  5. Εκτύπωση της καρτέλας με ανάλυση ειδών του πελάτη Λαμπρόπουλου Νικόλαου.
  6. Εκτύπωση Ληξιάριου επιταγών εισπρακτέων.
  7. Εκτύπωση Ληξιάριου επιταγών πληρωτέων.
  8. Κατάσταση υπολοίπων ειδών αποθήκης.
  9. Υπολογισμός Μ.Τ.Α. για το είδος ΚΟΥΖΙΝΑ ΑΠΛΗ
  10. Εκτύπωση  ισοζυγίου τριτοβαθμίων λογ/σμών για τον μήνα Νοέμβριο
  11. Εκτύπωση Αναλυτικού Καθολικού τριτοβαθμίων λογαριασμών της ομάδας  2 για τον μήνα Νοέμβριο.
  12. Εκτύπωση Αναλυτικού καθολικού τριτοβαθμίων λογαριασμών της

ομάδας 7 για τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο.

  1. Συντάξετε την περιοδική δήλωση ΦΠΑ για τους μήνες Οκτώβριο και Νοέμβριο.
  2. Κατά καταχώρηση  ενός Τιμολογίου Αγοράς ποια τμήματα του λογισμικού που εξετάζουμε παρουσιάζουν μεταβολή και γιατί;
  3. Κατά την καταχώρηση επιταγής εισπρακτέας ποια τμήματα του λογισμικού που εξετάζουμε παρουσιάζουν μεταβολή και γιατί;
  4. Με βάση αυτά που έχετε διδαχθεί στο εργαστήριο αξιολογήστε αν και σε ποιο βαθμό το λογισμικό μας, παρέχει στον χρήστη πελάτη μας τα αναμενόμενα από την χρήση αλλά και από την μελέτη των λογιστικών πληροφοριών – αποτελεσμάτων.
  5. Είστε Υπεύθυνοι Μηχανογράφησης της εταιρείας “ FIRST SOFTWARE”  και καλείστε ύστερα από εκδήλωση ενδιαφέροντος του πελάτη να παρουσιάσετε ένα demo του προγράμματος με τις παραπάνω εγγραφές και να δείξετε τον τρόπο λειτουργίας του.
  1. Εξηγείστε ΓΙΑΤΙ:

*Το λογισμικό μας ως πλήρες σύστημα Εμπορικής και Οικονομικής Διαχείρισης αποτελείται από τμήματα αλληλένδετα μεταξύ τους.

*Προσφέρει άμεση πληροφόρηση ευχρηστία και ενοποίηση των δεδομένων μεταξύ των τμημάτων της επιχείρησης.

*Με εξελιγμένες δυνατότητες που εξασφαλίζουν ολοκλήρωση των εταιρικών διαδικασιών βοηθά τον επιχειρηματία να αποκτήσει ενιαία εικόνα για όλες τις δραστηριότητες της επιχείρησής τους καθώς και για κάθε συναλλασσόμενο και να την αξιοποιήσει ακριβώς την στιγμή που την χρειάζεται. Έτσι έχει όλη την πληροφόρηση για να επικεντρώσει στην ανάπτυξη και την κερδοφορία της επιχείρησής του.

*Περιέχει έτοιμα μοντέλα οργάνωσης.

*Έχει τεχνολογική ανωτερότητα γιατί βασίζεται εξ ολοκλήρου σε διαδικτυακό περιβάλλον.

*Προσφέρει Αξιόπιστη και Πολυδιάστατη Επιχειρηματική Πληροφόρηση.

*Δεν περιορίζεται στην αναμενόμενη πληροφόρηση ισοζυγίων – καρτελών ημερολογίων, αλλά  καινοτομεί επεκτείνοντας την εικόνα για την επιχείρηση δίνοντας online ουσιαστικές στατιστικές αναφορές για το σύνολο των δραστηριοτήτων τους.

*Συνδυάζει την ευχρηστία και την απλότητα μιας τυποποιημένης εφαρμογής με τα πλεονεκτήματα βέλτιστων επιχειρηματικών πρακτικών, που έχουν ενσωματωθεί στο προιόν ως έτοιμες λύσεις οργάνωσης και λειτουργίας.

Διαθέτει πλούσιο σύστημα διοικητικής πληροφόρησης καθώς και απλά εργαλεία ανάπτυξης νέων πληροφοριακών καταστάσεων για τον τελικό χρήστη.

Προσφέρει άμεση εκμετάλλευση της εμπειρίας που δημιουργείται από μεγαλύτερες επιχειρήσεις προστατεύοντας μακροχρόνια την επένδυση του πελάτη.

Υποστηρίζεται από έμπειρο δίκτυο συνεργατών.

 

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ    ΜΑΘΗΜΑ 1

Τι είναι Εμπορική Εφαρμογή

Από τότε που μπήκε στις επιχειρήσεις η μηχανοργάνωση θεωρείτε αυτονόητο ότι για να έχεις μια σωστή διαχείριση της εταιρείας σου, έστω και αν είναι μια ατομική επιχείρηση που δουλεύεις ο ίδιος και ο τζίρος σου δε ξεπερνάει τις μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ το χρόνο, θα πρέπει να ρίξεις πάρα πολύ βάρος στην εμπορική  εφαρμογή που θα αγοράσεις έτσι ώστε να σου δίνει εκείνα τα εργαλεία για να  μπορείς να διαχειριστής την επιχείρηση σου και να έχεις το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Μια τυπική εμπορική εφαρμογή διαθέτει διαχείριση αποθήκηςπελατώνπρομηθευτώνπωλήσεωναγορών και αξιόγραφων. Αυτές είναι οι ελάχιστες ενότητες  που πρέπει να διαθέτουν για να έχεις μια πλήρη εικόνα έστω και της πιο μικρής  επιχείρησης, από εκεί και πέρα όμως υπάρχουν και άλλες ενότητες, όπως η  παραγωγή, η κοστολόγηση, οι πωλητές, ο προϋπολογισμός κ.α. που κυρίως ανταποκρίνονται σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις με περισσότερη διαχείριση πληροφορίας. Κάθε ενότητα συνήθως περιέχει την διαχείριση των σταθερών στοιχείων και των οικονομικών στοιχείων αλλά και τις εκτυπώσεις που μπορούμε να πάρουμε με όλη αυτή τη πληροφορία.

Διαχειριστικές εφαρμογές

Τα τελευταία χρόνια οι εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις χρησιμοποιούν

υπολογιστές για τις βασικές τους ανάγκες. Μετά την εξέλιξη στην τεχνολογία υλικού

και λογισμικού έλαβε θέση η εξέλιξη των διαχειριστικών εφαρμογών. Ορισμένα

χαρακτηριστικά διαχειριστικών εφαρμογών είναι τα εξής:

■ Ενημέρωση των αρχείων τη στιγμή που γίνονται οι διάφορες δοσοληψίες και απευθείας επικοινωνία με τον υπολογιστή.

■ Χρησιμοποιούν εξελιγμένες τεχνικές πρόσβασης και εργαλεία επικοινωνίας. Είναι φιλικές προς τον χρήστη.

■ Από νομικής και διαχειριστικής πλευράς καλύπτουν πλήρως το αντικείμενο τους και συνεργάζονται με τις εξαρτώμενες από αυτές εφαρμογές.

■ Προσφέρουν αξιόλογη πληροφόρηση από την διοίκηση.

■ Εξασφαλίζουν την ακεραιότητα των δεδομένων.

Ομαδοποίηση διαχειριστικών εφαρμογών:

1. Ομάδα οικονομικών εφαρμογών:

Γενική λογιστική -Διαχείριση προσωπικού Μισθοδοσία

2. Ομάδα διαχείρισης αγορών:

Λογιστική προμηθευτών

Αποθήκες

Παραγγελίες

3. Ομάδα εφαρμογών παραγωγής:

Αναλυτική λογιστική Έλεγχος παραγωγής Κοστολόγηση

4. Ομάδα διαχείρισης πωλήσεων:

Λογιστική πελατών Παραγγελίες

Τιμολόγηση

Με πολλούς τρόπους μπορεί να γίνει η διασύνδεση των εφαρμογών. Όσον αφορά το αυτοματοποιημένο σύστημα η μεταφορά γίνεται άμεσα (on-line) από εφαρμογή σε εφαρμογή, χωρίς ο χρήστης να λαμβάνει ιδιαίτερη πρόνοια. Υπό άλλες συνθήκες οι

εφαρμογές λειτουργούν αυτόνομα και για την μεταφορά των δεδομένων φροντίζουν ειδικά προγράμματα που εκτελούνται κατά διαστήματα.

Με την Γενική Λογιστική συνδέονται και οι εμπορικές εφαρμογές. Οι κινήσεις των πωλήσεων μεταφέρονται αυτόματα από την Τιμολόγηση και με αυτό τον τρόπο δεν πληκτρολογούνται ξανά στην Γ.Λ.. Το ημερήσιο αρχείο κινήσεων της Γ.Λ. ενημερώνεται είτε αυτόματα (on-line) την στιγμή έκδοσης του παραστατικού είτε κάποια άλλη στιγμή με κινήσεις πωλήσεων. Το ποιος από τους δυο τρόπους χρησιμοποιείται έχει σχέση με τον σχεδιασμό του προγράμματος και το περιβάλλον λειτουργίας τους.

Η ενημέρωση γίνεται on-line αν χρησιμοποιείται τοπικό δίκτυο αλλά το ίδιο συμβαίνει και αν χρησιμοποιείται μόνο ένας υπολογιστής. Η ενημέρωση γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως στο τέλος της ημέρας, αν διατίθεται ένας υπολογιστής για κάθε

στάδιο δηλαδή ένας αποκλειστικά στην τιμολόγηση και κάποιος άλλος στο λογιστήριο. Ανεξάρτητα από το ποια μέθοδο θα ακολουθήσει το πρόγραμμα πρέπει το γνωρίζει σε ποιους λογαριασμούς θα εκτελέσει τις κινήσεις μεταφοράς, γι’ αυτό το λόγο υπάρχει πρόβλεψη ενός ακόμη πεδίου με τον αντίστοιχο λογαριασμό της Γ.Λ..

Διαχείριση Πωλήσεων

Εφαρμογή Τιμολόγησης νοείται η μηχανογραφική υποστήριξη των πωλήσεων που γίνεται από μια εφαρμογή με ένα ή περισσότερα προγράμματα.

Η εφαρμογή αυτή διαχειρίζεται τα αρχεία πωλήσεων όπως το αρχείο πελατών και το αρχείο ειδών και επιτρέπει την εκτύπωση όλων των παραστατικών αυτόματα. Καθώς μπορεί να υποστηρίζει και τις παραγγελίες πελατών.

Από την πώληση των εμπορευμάτων προέρχονται τα έσοδα μιας εμπορικής επιχείρησης. Τα έξι στάδια δραστηριοτήτων του κύκλου πωλήσεων-εισπράξεων είναι τα εξής:

1. Λήψη και καταχώριση των παραγγελιών από τους πελάτες στο αρχείο παραγγελιών. Καθώς και έκδοση ενός δελτίου παραγγελίας για κάθε ένα πελάτη.

2. Αν η πώληση γίνει επί πιστώσει, τότε με κριτήριο τους όρους πίστωσης που τίθενται στον κάθε πελάτη, εγκρίνεται ή απορρίπτεται η παραγγελία. Ο τζίρος, το τρέχων υπόλοιπο είναι μερικά από τα κριτήρια που σχετίζονται οι όροι. Από το κύριο αρχείο πελατών λαμβάνονται όλες οι προαπαιτούμενες πληροφορίες και αν η παραγγελία τεθεί έγκυρη καταχωρείται μαζί με τις υπόλοιπες ελλιπής παραγγελίες που δεν πραγματοποιήθηκαν στο 100%, σε ένα αρχείο ανοιχτών παραγγελιών. Στην συνέχεια ενημερώνεται η αποθήκη για την φόρτωση των ειδών.

3. Εκτέλεση της παραγγελίας. Δηλαδή τιμολόγηση των ειδών, έκδοση των απαιτούμενων παραστατικών, συσκευασία, φόρτωση και μεταφορά των ειδών στον πελάτη.

4. Έκδοση παραστατικού όπως δελτίο αποστολής (Δ.Α.) ή τιμολόγιο-Δ.Α.. Συνεπώς και την τιμολόγηση του Δ.Α. εντός 30 ημερών και την έκδοση του.

5. Πλήρης καταγραφή κάθε είσπραξης είτε μετρητών είτε παραλαβής αξιόγραφου από πελάτη. Αυτό γίνεται με την αντίστοιχη έκδοση απόδειξης είσπραξης, και έτσι ενημερώνεται το αρχείο κίνησης πελάτη καθώς και το υπόλοιπό του.

6. Τέλος γίνεται ανάλυση των πωλήσεων, των πελατών και η προετοιμασία

Είδη πωλήσεων

Τα είδη των πωλήσεων χωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες, την χονδρική και την λιανική πώληση.

Χονδρική καλείται η πώληση που γίνεται μεταξύ δυο επιτηδευματιών, από έναν σε κάποιον άλλο, και το προϊόν που πωλείται χρησιμοποιείται για την άσκηση του επαγγέλματος του αγοραστή.

Λιανική καλείται η πώληση που γίνεται μεταξύ επιτηδευματία και ιδιώτη, και το προϊόν που πωλείται χρησιμοποιείται ια την ικανοποίηση των αναγκών του αγοραστή.

Κάθε πώληση πρέπει να ακολουθεί και το κατάλληλο παραστατικό. Στις χονδρικές πωλήσεις το παραστατικό που εκδίδεται είναι το τιμολόγιο σε αντίθεση με τις λιανικές

που εκδίδεται απόδειξη. Υπάρχουν και οι πωλήσεις για παροχή υπηρεσιών που και σε αυτή την περίπτωση έχουμε και χονδρικές και λιανικές πωλήσεις. Για χονδρική παροχή υπηρεσιών έχουμε το τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών ενώ στις λιανικές έχουμε την απόδειξη παροχής υπηρεσιών

Μία άλλη περίπτωση είναι η πιθανότητα ακαταλληλότητας και επιστροφής κάποιου αγαθού. Σε αυτό το λογιστικό γεγονός έχουμε αν το αγαθό πωλήθηκε χονδρικά τότε το παραστατικό καλείται πιστωτικό τιμολόγιο, ενώ αν η πώληση ήταν λιανική, τότε απόδειξη ή δελτίο επιστροφής.

Τα είδη των παραστατικών είναι, το δελτίο αποστολής, το τιμολόγιο πώλησης, το δελτίο αποστολής-τιμολόγιο, το πιστωτικό τιμολόγιο πώλησης, το τιμολόγιο παροχής υπηρεσιών, η απόδειξη λιανικής πώλησης, η απόδειξη επιστροφής, το πιστωτικό τιμολόγιο έκπτωσης, το ειδικό ακυρωτικό σημείωμα, το δελτίο εσωτερικής διακίνησης

και η απόδειξη αυτοπαράδοσης. Αναλυτικά παραθέτονται παρακάτω.

Δελτίο Αποστολής

Αυτό το παραστατικό αποτελεί συνοδευτικό κατά την διακίνηση ειδών. Η διακίνηση ειδών γίνεται κατά την πώληση, την επεξεργασία, την επιστροφή, τον δειγματισμό. Ενημερώνεται η εφαρμογή της αποθήκης μόνο κατά ποσότητα με την έκδοση του Δελτίου Αποστολής (Forologikanea.gr, χ.χ.β).

Τιμολόγιο Συναλλαγών/Πώλησης

Αυτό το παραστατικό δεν αποτελεί συνοδευτικό της μεταφοράς. Περιλαμβάνει τις ποσότητες και τις τιμές. Εκδίδεται εντός 30 ημερών από την ημερομηνία έκδοσης του πρώτου Δελτίου Αποστολής και με την έκδοση του ενημερώνεται η εφαρμογή πελατών και η εφαρμογή της αποθήκης κατά αξία. Για την αγορά μη εμπορεύσιμων αγαθών και την λήψη υπηρεσιών μπορεί να γίνεται χρήση Απόδειξης Λιανικής αντί έκδοση Τιμολογίου αν το όριο αξίας των αγαθών δεν ξεπερνά τα 100 ευρώ

Δελτίο Αποστολής-Τιμολόγιο

Αποτελεί συνοδευτικό μιας ολοκληρωμένης πώλησης αγαθών. Έχει χαρακτηριστικά του Δελτίου Αποστολής και του Τιμολογίου. Είναι το ποιο συνηθισμένο παραστατικό πώλησης και με την έκδοση του ενημερώνεται η εφαρμογή της αποθήκης κατά ποσότητα και αξία.

Πιστωτικό Τιμολόγιο Πώλησης

Εκδίδεται όταν γίνεται επιστροφή ειδών και ενημερώνει την εφαρμογή πελατών και την εφαρμογή αποθήκης αρνητικά και τις δυο, και την δεύτερη κατά ποσότητα και αξία.

Τιμολόγιο Παροχής Υπηρεσιών

Με την έκδοση αυτού του παραστατικού ενημερώνεται η εφαρμογή πελατών. Εκδίδεται όταν έχουμε υπηρεσίες που προσφέρθηκαν σε κάποιον επιτηδευματία.

Απόδειξη Λιανικής Συναλλαγής/Πώλησης

Όταν γίνεται πώληση σε κάποιον ιδιώτη, δηλαδή λιανική πώληση, εκδίδεται αυτό το παραστατικό. Με την έκδοση του ενημερώνεται η εφαρμογή της αποθήκης κατά ποσότητα και αξία.

Απόδειξη Επιστροφής

Εκδίδεται όταν έχουμε επιστροφή ενός είδους, το οποίο προέρχεται από λιανική πώληση και ενημερώνεται αρνητικά η εφαρμογή της αποθήκης κατά ποσότητα και αξία.

Πιστωτικό Τιμολόγιο Έκπτωσης

Αφορά τους πελάτες που έκαναν υψηλές αγορές σε σύντομο χρονικό διάστημα και τους έγινε μια επιπλέον έκπτωση.

Ειδικό Ακυρωτικό Σημείωμα

Εκδίδεται για την ακύρωση κάποιων παραστατικών.

Δελτίο Εσωτερικής Διακίνησης

Εκδίδεται όταν γίνεται μεταφορά υλικών από ένα τμήμα της επιχείρησης σε ένα άλλο.

Απόδειξη Αυτοπαράδοσης

Εκδίδεται όταν γίνεται κατανάλωση εμπορεύσιμων αγαθών από την ίδια την επιχείρηση.

Το αρχείο  πελατών και το αρχείο ειδών διαχειρίζεται η εφαρμογή της τιμολόγησης, όπως επίσης και οι πληροφορίες που περιέχει φυλάσσονται στο αρχείο κινήσεων τιμολόγησης. Με την έκδοση του παραστατικού γίνεται ταυτόχρονα και η ενημέρωση του αρχείου κινήσεων τιμολόγησης. Επειδή από πελάτη σε πελάτη οι παράμετροι μιας πώλησης, όπως Φ.Π.Α., εκπτώσεις, μπορεί να διαφέρουν, η εφαρμογή τιμολόγησης χρησιμοποιεί ένα ή περισσότερα αρχεία παραμέτρων στα οποία αναφέρονται όλες οι παράμετροι που χρησιμοποιούνται.

 

 

Η ΕΚΔΟΣΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΩΝ (ΧΟΝΔΡΙΚΗΣ)                        1

Βασικές Αρχές (Άρθρο 8: ΠΟΛ. 1003/31-12-2014 του Ν. 4308/2014.)

1. Μία ενιαία ονομασία «Τιμολόγιο»

(8.1.1 Η παράγραφος αυτή, σύμφωνα με την Οδηγία 2006/112/ΕΚ ορίζει με σαφήνεια ότι «τιμολόγιο» εκδίδεται για πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών και σε κάθε περίπτωση συναλλαγής που υπόκειται σε Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α). Άρθρο 8: ΠΟΛ. 1003/31-12-2014 του ν. 4308/2014.)

2. Το Πιστωτικό Τιμολόγιο

8.6.1 Με την παράγραφο αυτή προβλέπεται η έκδοση πιστωτικού τιμολογίου για εκπτώσεις, επιστροφές ή άλλες διαφορές. Τέτοιες διαφορές μπορεί να είναι η διαπίστωση ελλειμμάτων κατά την αποστολή και παράδοση των αγαθών, λανθασμένου υπολογισμού αξίας, λανθασμένη αναγραφή επωνυμίας, εσφαλμένης χρέωσης Φ.Π.Α. επί του αρχικά εκδοθέντος τιμολογίου και τυχόν άλλες διαφορές, που έχουν σχέση και επηρεάζουν το περιεχόμενο του αρχικού τιμολογίου. Επισημαίνεται ότι, σε κάθε περίπτωση το πιστωτικό τιμολόγιο εκδίδεται από πωλητή των αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο νόμο για την έκδοση τιμολογίου.

3. Περιεχόμενο Τιμολογίου

Το τιμολόγιο φέρει υποχρεωτικά τις ακόλουθες ενδείξεις:

 α) Την ημερομηνία έκδοσης του τιμολογίου.

β) Τον αύξοντα αριθμό για μία ή περισσότερες σειρές τιμολογίων, ο οποίος χαρακτηρίζει το τιμολόγιο με μοναδικό τρόπο.

γ) Τον Αριθμό Φορολογικού Μητρώου (Α.Φ.Μ.), με βάση τον οποίο ο πωλητής πραγματοποίησε την παράδοση των αγαθών ή την παροχή των υπηρεσιών.

δ) Τον Α.Φ.Μ. του πελάτη, με βάση τον οποίο έλαβε χώρα η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών.

ε) Την πλήρη επωνυμία και την πλήρη διεύθυνση του πωλητή και του πελάτη που αποκτά τα αγαθά ή λαμβάνει τις υπηρεσίες.

 στ) Την ποσότητα και το είδος των παραδιδόμενων αγαθών ή την έκταση και το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών, εκτός εάν η

                                                2

έκταση και το είδος των παρεχόμενων υπηρεσιών προκύπτει από άλλα έγγραφα στα οποία παραπέμπει το τιμολόγιο.

ζ) Την ημερομηνία κατά την οποία πραγματοποιήθηκε ή ολοκληρώθηκε η παράδοση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών, εφόσον η ημερομηνία αυτή δεν συμπίπτει με την ημερομηνία έκδοσης του τιμολογίου.

 η) Την αξία αγαθών ή υπηρεσιών ανά συντελεστή Φ.Π.Α., την αξία που απαλλάσσεται Φ.Π.Α., την αξία μονάδας αγαθού ή υπηρεσίας χωρίς Φ.Π.Α., καθώς και την αξία κάθε έκπτωσης ή επιστροφής, εάν δεν συμπεριλαμβάνονται στην τιμή μονάδας.

θ) Το συντελεστή Φ.Π.Α. που εφαρμόζεται.

 ι) Το ποσό του οφειλόμενου Φ.Π.Α., εκτός εάν εφαρμόζεται ειδικό καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο η πληροφορία αυτή παραλείπεται.

4. Χρόνος έκδοσης του Τιμολογίου

Ο χρόνος έκδοσης τιμολογίου καθορίζεται ως εξής:

α) Σε περίπτωση πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, τιμολόγιο εκδίδεται το αργότερο μέχρι τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα της παράδοσης ή αποστολής αγαθών ή της ολοκλήρωσης της υπηρεσίας, κατά περίπτωση.

 β) Σε περίπτωση συνεχιζόμενης παροχής αγαθών, υπηρεσίας ή κατασκευής έργου, το τιμολόγιο εκδίδεται μέχρι τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα από την περίοδο στην οποία μέρος της σχετικής αμοιβής καθίσταται απαιτητό για τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που έχουν παρασχεθεί ή το μέρος του έργου που έχει ολοκληρωθεί.

γ) Σε περίπτωση απόκτησης δικαιώματος λήψης υπηρεσίας, με την απόκτηση του δικαιώματος αυτού.

 δ) Στην περίπτωση έκδοσης συγκεντρωτικού τιμολογίου της παρ. 3 του άρθρου 10, το συγκεντρωτικό τιμολόγιο εκδίδεται το αργότερο μέχρι τη 15η του επόμενου μήνα από το μήνα εντός του οποίου πραγματοποιήθηκε το πρώτο γεγονός πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών που συμπεριλαμβάνεται στο συγκεντρωτικό τιμολόγιο.

ε) Ειδικά, όταν ο αγοραστής των αγαθών ή υπηρεσιών είναι το Δημόσιο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, το τιμολόγιο δύναται να εκδίδεται μέχρι το τέλος της ετήσιας περιόδου μέσα στην οποία έγινε η παράδοση ή η αποστολή των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών ή η πιστοποίηση δημόσιων έργων ή η οριστικοποίηση της συναλλαγής από τον αγοραστή, κατά περίπτωση.

Παράδειγμα Χρόνου Έκδοσης Τιμολογίου:

11.2.2 Για παράδειγμα, για μια πώληση/παράδοση αγαθών στις 4 Νοεμβρίου 20Χ1 και μία παροχή υπηρεσίας στις 28 Νοεμβρίου 20Χ1 τα αντίστοιχα τιμολόγια πρέπει να εκδοθούν μέχρι και την 15 Δεκεμβρίου 20Χ1, φέροντας την ημερομηνία έκδοσής τους (π.χ. 12 Δεκεμβρίου ή 15 Δεκεμβρίου 20Χ1. Ομοίως, για παροχή υπηρεσίας στις 3 Δεκεμβρίου 20Χ1 και μια πώληση/παράδοση αγαθών στις 23 Δεκεμβρίου 20Χ1 τα αντίστοιχα τιμολόγια πρέπει να εκδοθούν μέχρι και την 15 Ιανουαρίου 20Χ2, φέροντας την ημερομηνία έκδοσής τους (π.χ. 5 Ιανουαρίου ή 15 Ιανουαρίου 20Χ2. Η ίδια γενική αρχή ακολουθείται και για το συγκεντρωτικό τιμολόγιο (περίπτωση δ). Υπενθυμίζεται (βλέπε 11.1.2) ότι βάσει της αρχής του δεδουλευμένου το έσοδο της παροχής υπηρεσίας και της πώλησης/παράδοσης αγαθών του Δεκεμβρίου θα αναγνωριστεί υποχρεωτικά στην περίοδο 20Χ1 (Δεκέμβριος), έστω και εάν το τιμολόγιο εκδοθεί τον Ιανουάριο του 20Χ2 (αποσύνδεση τιμολόγησης από την αναγνώριση του εσόδου). 11.2.3 Στην περίπτωση (β) ρυθμίζεται ο χρόνος έκδοσης τιμολογίου συνεχιζόμενης παροχής αγαθών, υπηρεσίας ή κατασκευής έργου. Συγκεκριμένα ορίζεται ότι το τιμολόγιο εκδίδεται μέχρι τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα από τη λήξη της περιόδου στην οποία μέρος της σχετικής αμοιβής καθίσταται απαιτητό για τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που έχουν παρασχεθεί ή το μέρος του έργου που έχει ολοκληρωθεί. 11.2.4 Διευκρινίζεται ότι για την υποχρέωση έκδοσης τιμολογίου για συνεχιζόμενη υπηρεσία (π.χ. διδασκαλία συγκεκριμένων μαθημάτων, συμπλήρωση μιας περιοδικής δήλωσης Φ.Π.Α από το φοροτέχνη-λογιστή, κλπ.) το κρίσιμο στοιχείο είναι το εάν ο πωλητής, βάσει σύμβασης ή της συνήθους επιχειρηματικής πρακτικής δύναται να απαιτήσει / διεκδικήσει πληρωμή για το μέρος των αγαθών ή υπηρεσιών που έχει προσφέρει ή το έργο που έχει παράξει. Διευκρινίζεται ότι ο χρόνος έκδοσης τιμολογίου για συνεχιζόμενη παροχή αγαθών ή υπηρεσιών ή κατασκευής έργου δεν διαφοροποιείται από το γεγονός ότι η έναρξη της παροχής ή κατασκευής μπορεί να ξεκίνησε πριν το τέλος της ετήσιας (διαχειριστικής) περιόδου και συνεχίσθηκε στην επόμενη.

Απαραίτητη Διευκρίνιση:

Στο παραπάνω παράδειγμα υπάρχει μια σημαντική αλλαγή σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Γνωρίζαμε ότι τα Τιμολόγια που αφορούσαν τον τελευταίο μήνα του χρόνου εκδιδόταν μέχρι 31/12 του ίδιου χρόνου , είτε αφορούσαν Πώληση Αγαθών , είτε Παροχή Υπηρεσιών. Με τη νέα διάταξη μας δίνεται να ακολουθήσουμε τη γενική αρχή έκδοσης του Τιμολογίου , δηλαδή μέχρι τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα της παράδοσης ή αποστολής αγαθών ή της ολοκλήρωσης της υπηρεσίας, κατά περίπτωση.

Αυτό σημαίνει όπως αναφέρεται στο παράδειγμα : για παροχή υπηρεσίας στις 3 Δεκεμβρίου 2015 και μια πώληση/παράδοση αγαθών στις 23 Δεκεμβρίου 2015 τα αντίστοιχα τιμολόγια πρέπει να εκδοθούν μέχρι και την 15 Ιανουαρίου 2016, φέροντας την ημερομηνία έκδοσής τους (π.χ. 5 Ιανουαρίου ή 15 Ιανουαρίου 2016.

Το θέμα αυτό θα κληθούμε να τα δούμε και πάλι μέχρι τον Δεκέμβριο 2015 , γιατί δημιουργεί θέματα αφού τα Τιμολόγια αυτά (με ημερομηνία έως 15/01/2016) , φορολογικά θα αφορούν το 2015 ενώ από πλευράς πχ. ΦΠΑ το 2016.

Ως εκ τούτου θα περιμένουμε τις σχετικές αποφάσεις από τη Διοίκηση..

5. Τρόπος Έκδοσης Τιμολογίου (Χονδρικής)

Σε κάθε περίπτωση ΑΘΕΩΡΗΤΟ χωρίς σήμανση από Φορολογικό Μηχανισμό.

6. Το Ηλεκτρονικό Τιμολόγιο

14.2.1 Η παράγραφος αυτή παραθέτει, σύμφωνα με τις διατάξεις της Οδηγίας 2006/112/ΕΕ, τον ορισμό του ηλεκτρονικού τιμολογίου, συμπεριλαμβανομένου του παραστατικού λιανικής πώλησης, ως το τιμολόγιο το οποίο περιέχει τις πληροφορίες που απαιτούνται από τον παρόντα νόμο και με την προϋπόθεση ότι έχει εκδοθεί και ληφθεί σε ηλεκτρονική μορφή. 14.2.2 Σύμφωνα με το νόμο, το ηλεκτρονικό τιμολόγιο απαιτείται να έχει εκδοθεί και να έχει ληφθεί με ένα (οποιοδήποτε) ηλεκτρονικό μορφότυπο. Η επιλογή του μορφότυπου αποφασίζεται από τις υποκείμενες οντότητες. Συνήθεις μορφότυποι περιλαμβάνουν τιμολόγια ως δομημένα μηνύματα (όπως XML) ή άλλα είδη ηλεκτρονικών μορφότυπων. Παραδείγματα άλλων μορφότυπων είναι ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με συνημμένο αρχείο PDF (Portable Document Format) ή μια τηλεομοιοτυπία που λαμβάνεται σε ηλεκτρονική και όχι σε έντυπη μορφή (με δεδομένο ότι απαιτείται έκδοση και λήψη σε ηλεκτρονική μορφή). 14.2.3 Είναι δυνατή η αποστολή και λήψη των ηλεκτρονικών τιμολογίων σε έναν μορφότυπο και η μετατροπή τους σε άλλον μορφότυπο στη συνέχεια. 14.2.4 Δεν θεωρούνται όλα τα τιμολόγια που δημιουργούνται σε ηλεκτρονική μορφή ως «ηλεκτρονικά τιμολόγια». Τα τιμολόγια που δημιουργούνται σε ηλεκτρονική μορφή, για παράδειγμα μέσω λογιστικού λογισμικού ή μέσω λογισμικού επεξεργασίας κειμένου, τα οποία αποστέλλονται και λαμβάνονται σε έντυπη μορφή δεν είναι ηλεκτρονικά τιμολόγια. Αντίθετα, τα τιμολόγια που δημιουργούνται σε έντυπη μορφή, σαρώνονται, αποστέλλονται και λαμβάνονται μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δύναται να θεωρηθούν ως ηλεκτρονικά τιμολόγια.

14.2.5 Ένα τιμολόγιο πρέπει να θεωρείται ότι εκδόθηκε όταν ο προμηθευτής ή ένα τρίτο μέρος που ενεργεί εκ μέρους του ή ο πελάτης, στην περίπτωση αυτοτιμολόγησης, διαθέτει το τιμολόγιο ούτως ώστε να μπορεί να παραληφθεί από τον πελάτη. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι το ηλεκτρονικό τιμολόγιο μεταβιβάζεται απευθείας στον πελάτη, παραδείγματος χάριν μέσω μηνύματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή ενός ασφαλούς συνδέσμου, ή έμμεσα μέσω ενός ή περισσότερων παρόχων υπηρεσιών, ή ότι διατίθεται και είναι προσβάσιμο για τον πελάτη μέσω διαδικτυακής πύλης ή οποιασδήποτε άλλης μεθόδου.

Διαβάστε τη σχετική ΠΟΛ 1003/31-12-2014

Διαβάστε τον Νόμο 4308 Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις

(ΦΕΚ Α 251/24.11.2014)

 

 ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

 Το εμπορικό κύκλωμα

Με μια εφαρμογή εμπορικής διαχείρισης παρακολουθούμε τις διάφορες συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο εμπορικό κύκλωμα μίας επιχείρησης. Ως εμπορικό κύκλωμα εννοούμαι τις δραστηριότητες των πωλήσεων και των αγορών που πραγματοποιεί μία επιχείρηση και μέσα από αυτές την παρακολούθηση της αποθήκης, των πελατών, των προμηθευτών της καθώς και των εισπράξεων και των πληρωμών.

Το Εμπορικό Κύκλωμα της επιχείρησης παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήμα 1, σύμφωνα με το οποίο, μία επιχείρηση διαθέτει είδη προς πώληση στην αποθήκη της, τα οποία πωλεί στους πελάτες της, από τους οποίους εισπράττει την ανάλογη αμοιβή. Τα χρήματα αυτά τα χρησιμοποιεί για να πληρώσει τους προμηθευτές της, από τους οποίους αγοράζει πρώτες ύλες ή έτοιμα προϊόντα, τα οποία αποθηκεύει στην αποθήκη της προκειμένου να πωλήσει στη συνέχεια στους πελάτες της κ.ο.κ.

Το Εμπορικό Κύκλωμα της Επιχείρησης

Η αποθήκη αναφέρεται στα είδη της επιχείρησης (εμπορεύματα, προϊόντα, πρώτες ύλες, υλικά συσκευασίας κλπ) τα οποία βρίσκονται αποθηκευμένα σε ένα ή περισσότερους αποθηκευτικούς χώρους, με σκοπό την πώληση ή τη διοχέτευσή τους στην παραγωγική διαδικασία.  Πρόκειται για μεγάλο μέρος τους κυκλοφορούν ενεργητικού της επιχείρησης το οποίο παρουσιάζει απόθεμα στο τέλος της χρήσης το οποίο αποτιμάται σύμφωνα με τις ισχύουσες μεθόδους αποτίμησης. Η εμπορική εφαρμογή ουσιαστικά αποτελεί οργανωμένο σύστημα παρακολούθησης των εισερχομένων και εξερχόμενων   προς και από την αποθήκη ειδών. Πρόκειται δηλαδή για ένα Βιβλίο Αποθήκης τηρούμενο σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ. το οποίο όμως παρέχει και επιπλέον πληροφορίες στο χρήστη του.

Το κομμάτι που αφορά τους πελάτες παρακολουθεί με καρτέλες τα φυσικά και νομικά πρόσωπα (πελάτες  λιανικής και χονδρικής) στα οποία η επιχείρηση πωλεί εμπορεύματα ή παρέχει υπηρεσίες. Αυτόματα με κάθε πώληση προς τον πελάτη χρεώνεται ο λογαριασμός του, ενώ πιστώνεται με κάθε είσπραξη από αυτόν ή επιστροφή πωληθέντων. 

Στο τμήμα των προμηθευτών η εφαρμογή παρακολουθεί με καρτέλες τις εταιρίες εκείνες από τις οποίες η επιχείρηση προμηθεύεται είδη με σκοπό την πώλησή τους (αυτούσια ή μεταποιημένα), πρώτες ύλες κλπ. Οι λογαριασμοί των προμηθευτών λειτουργούν ανάλογα με αυτούς των πελατών, πιστώνονται μετά από κάθε αγορά και χρεώνονται με κάθε είσπραξη ή επιστροφή εμπορευμάτων.

Οι πωλήσεις αφορούν στην έκδοση και διαχείριση όλων των παραστατικών πωλήσεων (προεραιτικά και υποχρεωρικά) τα οποία ακολουθούν κάθε πώληση προς πελάτη. Μετά την έκδοση ενός παραστατικού ενημερώνεται τόσο η Αποθήκη (εξαγωγή πωληθέντων ειδών) όσο και ο λογαριασμός του Πελάτη στον οποίο πωλήθηκαν τα είδη.

Στις αγορές καταχωρούνται και παρακολουθούνται τα παραστατικά αγορών της επιχείρησης, εκείνων δηλ. εκδίδονται από τους προμηθευτές ή και εκδίδονται παραστατικά αγοράς σε περιπτώσεις όπου οι προμηθευτές δεν εκδίδουν σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ.. Η καταχώρηση ή η έκδοση παραστατικών αγορών ενημερώνει τόσο την Αποθήκη (εισαγωγή αγορασθέντων) όσο και το λογαριασμό του Προμηθευτή από τον οποίο έγινε η αγορά. 

Στις εργασίες των εισπράξεων και πληρωμών καταχωρούνται όλες οι κινήσεις είσπραξης από τους πελάτες και οι κινήσεις πληρωμής από τους προμηθευτές αντίστοιχα. Η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα στον χρήστη της να παρακολουθεί τη ροή μετρητών και των αξιογράφων που λαμβάνει ή δίνει.

Τέλος θα πρέπει να πούμε ότι η εφαρμογή μπορεί να παρακολουθεί και τους πωλητές που μια επιχείρηση μπορεί να έχει.

.

Σύμφωνα με τα παραπάνω τα συστατικά του εμπορικού κυκλώματος βρίσκονται σε συνεχή αλληλεξάρτηση και απαρτίζουν ένα κλειστό κύκλωμα το οποίο όπως είπαμε καλείτε Εμπορικό Κύκλωμα. Το κύκλωμα αυτό, το οποίο είναι κλειστό διότι είναι αδύνατο να αποκοπεί ένα κομμάτι του χωρίς να προκληθεί πρόβλημα στη διαχείριση του κυκλώματος, είναι ίδιο για όλες τις επιχειρήσεις, γεγονός που κάνει όλες τις Εμπορικές Εφαρμογές να μοιάζουν μεταξύ τους. Θα πρέπει συνεπώς ο χρήστης να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση των διαδικασιών που ακολουθούνται προκειμένου το εμπορικό κύκλωμα να λειτουργήσει σωστά.

2.2. Εμπορικές  και Λογιστικές Εφαρμογές

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι οι Εφαρμογές Εμπορικής Διαχείρισης και οι Εφαρμογές Γενικής Λογιστικής (οι οποίες στα συστήματα ERP είναι απολύτως ολοκληρωμένες) διαφέρουν μεταξύ τους στον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούν τις συναλλαγές μίας επιχείρησης. Στις μεν πρώτες η πώληση ή η αγορά επιφέρει αλλαγές στα στοιχεία της αποθήκης, του πελάτη ή προμηθευτή κλπ , ενώ στις δεύτερες δημιουργούνται άρθρα σε επίπεδο αναλυτικών λογαριασμών Ταμείου, Πωλήσεων, Αγορών, κλπ και ακολουθεί μια σειρά ενημερώσεων των αναλυτικών καθολικών, του γενικού καθολικού και των ισοζυγίων. Βέβαια, καθολικά, ημερολόγια και ισοζύγια υπάρχουν και στην εμπορική εφαρμογή αλλά όμως όχι με την καθαρά λογιστική έννοια και χρήση όπως συμβαίνει στις λογιστικές εφαρμογές.

Αυτό δεν σημαίνει ότι αν υπάρχουν και οι δύο εφαρμογές σε μία επιχείρηση θα πρέπει να καταχωρούνται οι πληροφορίες και στις δύο εφαρμογές χωριστά. Η ενημέρωση της Γενικής Λογιστικής γίνεται αυτόματα από την Εμπορική διαχείριση, αφού προηγουμένως γίνει γεφυροποίηση των δύο εφαρμογών. Έτσι λοιπόν οι κινήσεις του εμπορικού κυκλώματος (πωλήσεις και αγορές) καταχωρούνται στην Εμπορική Εφαρμογή (έκδοση ή καταχώρηση του κατάλληλου παραστατικού) και στη συνέχεια μέσω της κατάλληλης γέφυρας ενημερώνονται τα λογιστικά βιβλία και προκύπτουν οι λογιστικές καταστάσεις (Ισολογισμοί κλπ.). Αντίθετα, τα υπόλοιπα λογιστικά γεγονότα όπως είναι η εξόφληση της μισθοδοσίας, η πληρωμή ενοικίων, ο υπολογισμός των αποσβέσεων, η λήψη δανείου καταχωρούνται άμεσα στο πρόγραμμα Γενικής Λογιστικής .

Αρχικές εργασίες εμπορικών Εφαρμογών 

Κύριες αρχικές εργασίες

Μετά την εγκατάσταση της εμπορικής εφαρμογής και προκειμένου να προσαρμοστεί η εφαρμογή στην επιχείρησή μας θα πρέπει να κάνουμε μία σειρά από εργασίες, οι οποίες καλούνται «Αρχικές Εργασίες» και περιλαμβάνουν:

 
 
 
 

Όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες αυτές τότε η εφαρμογή μπορεί να λειτουργήσει και πλέον να γίνουν οι «Καθημερινές Εργασίες», δηλ. η παρακολούθηση του εμπορικού κυκλώματος της εταιρείας.

Κωδικοποίηση

Πρόκειται για τη διαδικασία δημιουργίας κωδικών για τα δεδομένα της επιχείρησης. Κάθε δεδομένο που παρακολουθείται από μία εφαρμογή πάντα χαρακτηρίζεται από δύο στοιχεία: το όνομά του και τον κωδικό του.

Τα κυριότερα δεδομένα της επιχείρησης στο εμπορικό κύκλωμα τα οποία πρέπει  να κωδικοποιηθούν είναι:

 
 
 
 

Το όνομα αναφέρεται στην περιγραφή του δεδομένου (π.χ. Τηλεοραση  LG  Χ123)           

Ο κωδικός αποτελεί την ιδιαίτερη ταυτότητα κάθε στοιχείου που παρακολουθεί η εφαρμογή. Πρόκειται για ένα σύνολο χαρακτήρων οι οποίοι δεν θα πρέπει να είναι τυχαίοι, αλλά αντίθετα θα πρέπει να δίνουν πληροφορίες για το δεδομένο ώστε εμείς ως χρήστες της εφαρμογής να μπορούμε να ομαδοποιούμε, να ταξινομούμε και να βρίσκουμε κάθε δεδομένο βάσει των χαρακτηριστικών του.

Στην εμπορική εφαρμογή η κωδικοποίηση γίνεται από τον χρήστη αυτής ανάλογα με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του και τον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης. Το αντίθετο συμβαίνει στη Λογιστική όπου χρησιμοποιείται η κωδικοποίηση του λογιστικού σχεδίου, π.χ. 30.00 είναι ο κωδικός που χρησιμοποιείται για τους πελάτες εσωτερικού

Ο κωδικος  50.00  χρησιμοποιειται  για  τους  προμηθευτες    εσωτερικου

 κ.ο.κ.

Προσοχή πρέπει να δίνεται καθώς κάθε δεδομένο θα πρέπει να έχει ένα κωδικό και κάθε κωδικός θα πρέπει να αντιστοιχεί σε ένα δεδομένο και μόνο.

Στην κωδικοποίηση έχει σημασία η μορφή του κωδικού, το μήκος αυτού και ο βαθμός του.

Η μορφή του κωδικού αναφέρεται στα σύμβολα και τους χαρακτήρες που θα χρησιμοποιηθούν και όχι τον ίδιο τον κωδικό. Αναλυτικότερα, κάθε  εφαρμογή ορίζει με ποια σύμβολα ή τρόπο μπορεί να γίνει η δήλωση της μορφής του κωδικού. Γενικά στις εφαρμογές ο κωδικός μπορεί να αποτελείται από αριθμούς και γράμματα, ενώ οι βαθμοί του κωδικού χωρίζονται μεταξύ τους με «.», «/» ή «-». Μια πιθανή μορφή κωδικού είναι για παράδειγμα η «01.2.12», η οποία αποτελείται μόνον από νούμερα, η «ΤΗ.ΛΓ.ΙΣ» η οποία αποτελείται μόνο από γράμματα ή η « ΤΗ.ΛΓ.27»  η οποία αποτελείται από νούμερα και γράμματα μαζί. Με την ίδια λογική στην κωδικοποίηση λειτουργούν όλα τα εμπορικά πακέτα εφαρμογών.

Το μήκος του κάθε κωδικού αφορά τον αριθμό των χαρακτήρων και περιλαμβάνει η εφαρμογή. Σημασία όμως έχει και ο Ο βαθμός  των κωδικών. Έτσι ο κωδικός«ΤΗ.ΛΓ.ΙΣ»   αποτελείται από 8 χαρακτήρες και είναι τρίτου βαθμού (ομάδες χαρακτήρων εκτός τελειών), ο κωδικός  12.01.23.21 αποτελείται από 11 χαρακτήρες και είναι τετάρτου βαθμού. Κατά την κατασκευή ενός κωδικού συνήθως ξεκινάμε από το γενικό και καταλήγουμε στο ειδικό π.χ στον κωδικό είδους ΤΗ.PI.23, το ΠΛ (1ος βαθμός) αναφέρεται στο είδος (ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ), το   ΛΓ αναφέρετε στον κατασκευαστή ( LG)  και το 27   αναφερετε στις ιντσες  Τόσο, το μήκος όσο και το πλήθος των βαθμών ανάλυσης ενός κωδικού έχουν ιδιαίτερη σημασία κατά την επιλογή της εμπορικής εφαρμογής από την επιχείρηση καθώς πολλές εφαρμογές θέτουν περιορισμούς. Αν π.χ. μια εφαρμογή επιτρέπει κωδικούς έως 15 χαρακτήρες και ως 5ου βαθμού ανάλυσης γίνεται κατανοητό ότι δεν θα είναι η κατάλληλη για μια επιχείρηση   που επιθυμεί να δημιουργήσει κωδικούς άνω των 15 χαρακτήρων και άνω των 5 βαθμών ανάλυσης.

Θα πρέπει λοιπόν  να αποφασίσουμε και μετά να ορίσουμε στην εφαρμογή (α) το είδος των πληροφοριών που θα περιέχει ο κωδικός (β) το είδος των χαρακτήρων που θα συμβολίζουν αυτές τις πληροφορίες και (γ) τον αριθμό των ψηφίων που θα δεσμεύουμε για κάθε πληροφορία και (δ) το βαθμό ανάλυσης του κωδικού.

Η κωδικοποίηση που θα ακολουθήσουμε εξαρτάται από το είδος της επιχείρησης, το είδος των δεδομένων, τον τρόπο δουλειάς μας καθώς και τις ομαδοποιήσεις που θέλουμε να κάνουμε. Οι αποφάσεις που θα πρέπει να πάρουμε θα πρέπει να αφορούν όχι μόνο το παρόν αλλά και το μέλλον και θα πρέπει να παρθούν μετά από πολύ σκέψη μια και είναι δύσκολο (έως ακατόρθωτο σε κάποιες εφαρμογές) να αλλάξει η κωδικοποίηση των δεδομένων μας από τη στιγμή που θα ξεκινήσουμε την παρακολούθηση του εμπορικού κυκλώματος της επιχείρησής μας. Υπάρχουν εφαρμογές οι οποίες μας επιτρέπουν να τροποποιήσουμε την κωδικοποίησή μας αλλά και εφαρμογές οι οποίες από τη στιγμή που κινηθούν οι καρτέλες των κωδικοποιημένων δεδομένων (π.χ. των ειδών) δεν μας επιτρέπουν την αλλαγή του κωδικού. 

Τέλος, θα πρέπει να επισημάνουμε  ότι οι διαθέσιμες στο εμπόριο Εμπορικές Εφαρμογές, χρησιμοποιούν ανάλογες δυνατότητες κωδικοποίησης ενώ οι κανόνες αυτής μπορεί να διαφέρουν σημαντικά.

Προκειμένου να γίνει κατανοητή η διαδικασία της κωδικοποίησης παρακάτω   θα παραθέτουμε ένα παράδειγμα κωδικοποίησης ειδών, πελατών και προμηθευτών.

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ                                                             ΜΑΘΗΜΑ  50

 Παράδειγμα κωδικοποίησης ειδών

Έστω ένα supermarket το οποίο επιθυμεί να κωδικοποιήσει τα είδη του. Θα πρέπει να επιλέξει τι πληροφορίες θέλει να περιέχουν οι κωδικοί για τα είδη του.

Έστω ότι έχει τις εξής κατηγορίες ειδών:

  • Τρόφιμα
  • Απορρυπαντικά
  • Ποτά
  • κλπ.

Για τα τρόφιμα (όπως και για όλες τις άλλες κατηγορίες) ενδιαφέρει να γνωρίζει την κατηγορία του τροφίμου (π.χ. αλλαντικά, γαλακτοκομικά, ζυμαρικά κλπ.), τον κατασκευαστή (π.χ. για τα αλλαντικά, ΝΙΚΑΣ, ΘΡΑΚΗ, ΒΙΚΗ κλπ) αλλά και το προϊόν (π.χ. πάριζα, σαλάμι αέρος). Γίνεται λοιπόν η παρακάτω διαδικασία.

Παράδειγμα κωδικοποίησης ειδών (α)

Κατηγορία είδουςΥπό – ΚατηγορίαΚατασκευαστήςΠροϊόν
ΤρόφιμαΑλλαντικάΝίκαςΣαλάμι αέρος
Λουκάνικα
ΘράκηΣαλάμι αέρος
Λουκάνικα
Βικη 
κλπ.. 
ΓάλαΦΑΓΕ 
ΔΕΛΤΑ 
ΟΛΥΜΠΟΣ 
Ζυμαρικά…………
κλπ….…………
ΑπορρυπαντικάΚαθαρ. Σπιτιού…..……
Πλύσιμο ρούχων…..……
κλπ……………

Μια πιθανή κωδικοποίηση των ειδών μπορεί να είναι η εξής

Κατηγορία είδουςΥπό – ΚατηγορίαΚατασκευαστήςΠροϊόν
(νούμερα)(νούμερα)(νούμερα)(αύξον αριθμός)

Οπότε προκύπτει ο παρακάτω πίνακας:

 Παράδειγμα κωδικοποίησης ειδών (β)

Κατηγ. ΕίδουςΥπό – ΚατηγορίαΚατασκευαστήςΠροϊόν
(ΝΝ)(ΝΝ)(ΝΝ)(GG)
Τρόφιμα (00)Αλλαντικά (00)Νίκας (00)Σαλάμι αέρος (00)
Λουκάνικα (01)
Θράκη (01)Σαλάμι αέρος (00)
Λουκάνικα (01)
Βικη  (02)
Όλυμπος (03)
Γάλα (01)Φάγε (04)
Δέλτα (05)
Όλυμπος (03)
                    Ζυμαρικά (02)
Απορρυπ. (01)Καθαρ. Σπιτιού (03)
Πλύσιμο ρούχων (04)
κλπ…

Με αυτή τη λογική στο παραπάνω παράδειγμα επιλέγεται μορφή «νούμερα»  για την κατηγορία είδους, την υπο κατηγορία και τον κατασκευαστή. Για το προϊόν επιλέγεταιι «αύξον αριθμός» (καλείται και μετρητής) ο οποίος βοηθά στον διαχωρισμό παρόμοιων δεδομένων από την ίδια την εφαρμογή. Ο αύξον αριθμός ο οποίος μπαίνει πάντα στο τέλος του κωδικού, είναι και αυτό  «νούμερο», το οποίο όμως δεν ορίζει ο χρήστης αλλά η εφαρμογή. Ενώ λοιπόν τα νούμερα (και τα γράμματα επίσης) τα ορίζει ο χρήστης, τον αύξοντα αριθμό ορίζει η ίδια η εφαρμογή.

Προσοχή πρέπει να δοθεί στο εξής: ίδια δεδομένα πρέπει να έχουν τον ίδιο κωδικό. Δηλ. ο κατασκευαστής «ΔΕΛΤΑ» θα πρέπει να έχει τον ίδιο κωδικό (02) στα γάλατα, στα τυριά κλπ. Τούτο βοηθά ώστε να μπορούμε να ομαδοποιούμε τα είδη που μας δίνει η εταιρία «ΔΕΛΤΑ».

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω στο συγκεκριμένο μας παράδειγμα ο κωδικός 00.00.02.01 αναφέρετε στα τρόφιμα, αλλαντικά, της εταιρίας Βίκυ, λουκάνικα. Ο συγκεκριμένος κωδικός είναι 4ου βαθμού ανάλυσης και αποτελείται από 11 χαρακτήρες.

2.3.4 Παράδειγμα κωδικοποίησης πελατών και προμηθευτών

Για τους πελάτες/προμηθευτές μας ενδιαφέρουν διάφορες πληροφορίες, οι οποίες δεν μεταβάλλονται εύκολα και χαρακτηρίζουν τον πελάτη/προμηθευτή.

Ο τόπος προέλευσης αν δηλ. ο πελάτης είναι εσωτερικού ή εξωτερικού και από ποια πόλη είναι αποτελεί χρήσιμη πληροφόρηση, η οποία θα μας βοηθήσει π.χ. να οργανώσουμε τις αποστολές μας, να ασκήσουμε τιμολογιακή πολιτική, να αποστείλουμε  διαφημιστικά κλπ.. Επίσης χρήσιμη είναι η γνώση του είδους του πελάτη αν δηλ. πρόκειται για ιδιώτη, επιχείρηση, δημόσιο φορέα κλπ.  Πρόσθετο δεδομένο είναι και η επωνυμία του.

Έτσι λοιπόν μπορεί να γίνει η παρακάτω κωδικοποίηση.

Πίνακας 2-5: Παράδειγμα κωδικοποίησης πελατών

Πόλη / Χώρα (γράμμα)Είδος Πελάτη (νούμερο)Αύξων αριθμός (νούμερο)
Αθήνα (ΑΘ)Ιδιώτης (0)Επωνυμία πελάτη
Θεσσαλονίκη (ΘΣ)Δημόσιο (1) 
Πάτρα (ΠΑ)ΑΕ (2) 
Γερμανία (GE)ΕΠΕ (4) 
Γαλλία (FR)  

Σύμφωνα με τον παραπάνω κωδικό η Όμικρον Α.Ε. με έδρα τη Λάρισα θα έχει κωδικό ΛΑ.2.08. Αν είχε έδρα τη Γαλλία τότε FR.2.08

Η κωδικοποίηση των προμηθευτών είναι αντίστοιχη.

Θα πρέπει να τονίσουμε ότι ο τρόπος κωδικοποίησης και οι κανόνες κωδικοποίησης μπορεί να ποικίλουν από εφαρμογή σε εφαρμογή, σε κάθε περίπτωση πάντως ο χρήστης μπορεί να ορίσει τους κωδικούς που τον ενδιαφέρουν κινούμενος εντός των ορίων που θέτει η εκάστοτε εφαρμογή.

 

Λογιστικές  εφαρμογές με  Η/Υ

Η ανάπτυξη και η αυξανόμενη χρήση των Η/Υ οδήγησαν τους επιχειρηματίες να αντιληφθούν ότι η ταχύτητα με την οποία επεξεργάζονται οι Η/Υ τα λογιστικά στοιχεία τους έδινε την δυνατότητα άμεσης ενημέρωσης με κάθε πληροφορία που είναι δυνατόν να αναζητηθεί κάθε στιγμή (κίνηση πελάτη, προμηθευτή, είδους, αξιόγραφα εισπρακτέα-πληρωτέα κ.λ.π.)                    

                Για τους λογιστές υπήρχαν πάντα διάφορα προβλήματα συγκέντρωσης πληροφοριών από διάφορες καρτέλες γιατί δεν ήταν σε θέση για άμεση ενημέρωση των αναλυτικών λογαριασμών και ταυτόχρονα την επεξεργασία αυτών σε μικρό χρονικό διάστημα.       

                Παράλληλα δεν είχαν δυνατότητα  τήρησης  πολλαπλών αναλυτικών λογαριασμών με τις αντίστοιχες υποδιαιρέσεις τους.

Η εφαρμογή των Η/Υ στις λογιστικές εφαρμογές δίνει δυνατότητα απαλλαγής από την κοπιαστική  χειρογραφη  διαδικασία και ταυτόχρονα χρόνο για ενασχόληση με επιτελικές και ελεγκτικές κυρίως εργασίες (έλεγχος των πληροφοριών που δώσαμε στους Η/Υ).                

                Κατά συνέπεια έχουμε οικονομία χρόνου και άμεσες πληροφορίες προς αξιολόγηση για παροχή συμβουλών προς τον επιχειρηματικό κόσμο σε σύντομο χρόνο πράγμα σημαντικό για γρήγορες αποφάσεις

Σε ότι αφορά την ποιότητα του έργου που προσφέρουν οι Η/Υ στις λογιστικές εργασίες μπορούμε να αναφέρουμε τα ακόλουθα:

  • 1. την ταχύτητα καταχώρησης των εγγραφών και την ενημέρωση του επιχειρηματία.
  • 2. την αποφυγή των λαθών αφού με εύκολο σχετικά έλεγχο εντοπίζεται η ακρίβεια των στοιχείων με τα οποία τροφοδοτήθηκε ο Η/Υ, αποφεύγονται πολλαπλοί και αναγκαίοι έλεγχοι αθροίσεων, μεταφορές εγγραφών κ.λ.π. που υπάρχουν στο χειρογραφο   σύστημα.
  • 3. την πληθώρα αλλά και τον συνδυασμό των επεξεργασμένων πληροφοριών που παρέχονται σε ελάχιστο χρόνο, με τρόπο που ο επιχειρηματίας να είναι σε θέση κάθε στιγμή να γνωρίζει οποιαδήποτε πληροφορία χρήσιμη για τις ανάγκες τις εταιρίας του.

Σύγκριση Χειρογραφου – Μηχανογραφικού Συστήματος

Στο Χειρογραφo σύστημα για την έκδοση ενός Δελτίου Αποστολής και μετέπειτα του σχετικού Τιμολογίου Πώλησης απαιτούνται οι ακόλουθες ενέργειες:

  • 1. Έκδοση με καταγραφή δια χειρός όλων των στοιχείων του πελάτη (επωνυμία, διεύθυνση, ΑΦΜ, ΔΟΥ κ.λ.π.), για κάθε είδος την περιγραφή του καθώς και τις αντίστοιχες ποσότητες, τέλος άθροισμα των ποσοτήτων ή και των αξιών αν βάλουμε τιμές στο Δ. Αποστολής.
  • 2. Καταγραφή των στοιχείων αυτών στις αντίστοιχες καρτέλες των ειδών για ενημέρωση των ποσοτικών υπολοίπων της αποθήκης, επίσης στο Ημερολόγιο αποθήκης και φυσικά εκτέλεση όλων των προοδευτικών και χρεωστικών – πιστωτικών υπολοίπων.
  • 3. Για την έκδοση του Τιμολογίου Πώλησης απαιτείται ή ίδια ακριβώς διαδικασία συν του ότι αν έχουν εκδοθεί πολλά Δ. Αποστολής πρέπει να αναλώσουμε χρόνο για την αναζήτηση αυτών και την άθροιση ανά συγκεκριμένο είδος των ποσοτήτων του.
  • Επιπρόσθετα έχουμε ενημέρωση της καρτέλας του πελάτη για την τακτοποίηση του χρεωστικού – πιστωτικού υπολοίπου και επιπλέον την κατά-γραφή των δεδομένων και στο σχετικό Ημερολόγιο της Γ. Λογιστικής (Δια-φόρων Πράξεων ή και Ταμείου αν είναι μετρητοίς).
  • Μετά τον σχετικό έλεγχο και τις επαληθεύσεις των υπολογισμών ακολουθούν οι χειρόγραφες καταστάσεις ισοζυγίων Πελατών – Ειδών (για τα Είδη ιδιαίτερα δύσκολο αν έχουμε πληθώρα στην αποθήκη μας)
  • Πρέπει δε να τονίσουμε ότι έχουμε μεγάλο χάσιμο χρόνου για την καθαρή και προσεκτική καταγραφή των στοιχείων και ιδιαίτερα στην Γενική Λογιστική έχουμε καθυστερήσεις αν πρόκειται για αγορές που εκκρεμούν Τιμολόγια για να μην δεσμεύσουμε ημερομηνίες και α/α άρθρων έτσι ώστε να μην έχουμε πρόβλημα σύμφωνα με τον νέο Κ.φ.α.ς

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΕΝΑΝΤΙ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟΥ                   

                                                                                                                                       ΜΑΘΗΜΑ7

1. Για τη έκδοση του Δ. Αποστολής αν υπάρχει ο Πελάτης ήδη τον επιλέγουμε εύκολα με τον κωδικό του ή την επωνυμία του και αυτόματα αναγράφονται όλα τα υπόλοιπα στοιχεία του.

                Με τον ίδιο τρόπο γίνεται η επιλογή των ειδών και αυτόματα ο υπολογισμός ποσοτήτων και αξιών.

      2. Χωρίς ιδιαίτερη κίνηση και με την οριστική καταχώρηση – έκδοση του Δ. Αποστολής έχουν πλέον ενημερωθεί αυτόματα όλες οι καρτέλες των ειδών έχουν εκτελεσθεί όλοι οι υπολογισμοί για τα υπόλοιπα των ειδών καθώς και το Ημερολόγιο Αποθήκης.

     3. Για τη έκδοση του σχετικού Τιμολογίου, ακόμη και αν έχουν εκδοθεί πολλά Δ. Αποστολής εδώ τα πράγματα είναι πράγματι πολύ πιο εύκολα από ότι στο χειρογραφικό σύστημα.

     Απλά ορίζουμε τον Πελάτη και τις ημερομηνίες από – έως την έκδοση των Δ. Αποστολής που θέλουμε και αυτόματα γίνεται η συγκέντρωση όλων των ειδών, οι αθροίσεις των ποσοτήτων και μένει μόνο η εισαγωγή των τιμών, αν δεν έχει γίνει στα Δ. Αποστολής, για τον αυτόματο υπολογισμό αξιών κ.λ.π.

  • Με την έκδοση του Τιμολογίου έχουμε αυτόματη ενημέρωση καρτελών Πελατών υπολογισμών υπολοίπων, αυτόματης ενημέρωσης άρθρων Γ. Λογιστικής και έτοιμες προς έκδοση όλες οι καταστάσεις ισοζυγίων Πελατών – Ειδών – κ.λ.π.
  • Επιπρόσθετα  με πολύ μικρή σε χρόνο επεξεργασία έχουμε πληθώρα εκτυπώσεων στατιστικών και πληροφορικών.
  • Φυσικά και εδώ επιβάλλεται ο σχετικός έλεγχος για την ορθότητα των στοιχείων που έχουν καταχωρηθεί με την βοήθεια εκτυπώσεων που γίνονται εύκολα σε μηδαμινό χρόνο, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι.
  • Επιπλέον καθημερινά πρέπει να τηρούμε αντίγραφα των Μηχανογραφικών αρχείων σε διαφορετικά μαγνητικά μέσα, με εύκολο και γρήγορο συνήθως τρόπο που προβλέπεται από το προγράμματα

Βλέπουμε λοιπόν ότι ο ρόλος της μηχανογράφησης στην Επιχείρηση ή το Λογιστήριο έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα:

  • Ταχύτερη καταχώρηση και επεξεργασία των δεδομένων
  • Μείωση του χρόνου ανάκτησης της πληροφορίας
  • Περιορισμό των λαθών και ταχύτερη διόρθωση αυτών σε σχέση με τα  χειρόγραφα συστήματα.
  • Μείωση του κόστους επεξεργασίας των δεδομένων
  • Σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας του προσωπικού της επιχείρησης ή του λογιστηρίου
  • Άμεση αύξηση της ανταγωνιστικότητας σε σχέση με τις μη

       μηχανογραφημένες επιχειρήσεις.

Τα διάφορα προγράμματα Μηχανογραφικής οργάνωσης για μια Επιχείρηση ή ένα Λογιστήριο και για τον λόγο αυτό ονομάζονται Εμπορικές ή Βιομηχανικές και Λογιστικές εφαρμογές.

                Ανάλογα δε με το ποιόν και το μέγεθος της επιχείρησης, αλλά και το εύρος των δυνατοτήτων τους οι εφαρμογές αυτές υπάρχουν σε διάφορες εκδόσεις (version) και διακρίνονται συνήθως από τον όγκο πληροφόρησης που προσφέρουν, είτε σε μορφή τυπικών σελίδων με διάφορους αθροιστές, είτε με την πολλαπλότητα και παραμετρικότητα και τα διάφορα φίλτρα των εκτυπώσεων που έχει την δυνατότητα να ζητήσει ο χρήστης.

  • Στις Επιχειρήσεις θα συναντήσουμε
  • Εμπορική Διαχείριση
  • Γενική – Αναλυτική Λογιστική
  • Μισθοδοσία
  • ΣΤΑ         ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ    ΓΡΑΦΕΙΑ
  • Δηλώσεις  Φορολογίας  Εισοδήματος
  • Εμπορική Διαχείριση
  • Γενική – Αναλυτική Λογιστική
  • Μισθοδοσία
  • Εκκαθαρίσεις  Φ.Π.Α.
  • Δηλώσεις  Φορολογίας  Εισοδήματος
  • Εμπορική Διαχείριση(ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ)
  • Το πρόγραμμα της Εμπορικής Διαχείρισης είναι ένα σύνολο υποπρογραμμάτων τήρησης και παρακολούθησης όλων των αναλυτικών καθολικών των Πελατών, των Προμηθευτών, των Ειδών της Αποθήκης, των Αξιόγραφων και των Λοιπών λογαριασμών, ξεχωριστά από το πρόγραμμα της Γενικής – Αναλυτικής Λογιστικής
  • Με την βοήθεια του προγράμματος αυτού καταχωρούμε όλα τα παραστατικά Αγορών από τους Προμηθευτές μας είτε πρόκειται για Εμπορεύματα είτε για Α΄ & Β΄ ύλες, είτε για Υλικά συσκευασίας, είτε ακόμη και για διάφορα έξοδα.
  • Με την διαδικασία αυτή ενημερώνουμε τα αναλυτικά καθολικά των Προμηθευτών μας με τα ποσά που οφείλουμε ή τις πληρωμές προς αυτούς και ταυτόχρονα τα αναλυτικά καθολικά των Ειδών της Αποθήκης με τις ποσότητες που αγοράζουμε, καθώς και με τις τιμές αγοράς και τις αντίστοιχες αξίες.
  • Στην Αποθήκη έχουμε την δυνατότητα τήρησης αναλυτικών καθολικών των προϊόντων που κατασκευάζουμε δηλώνοντας τις ποσότητες που παράγουμε και τις αναλώσεις των Α΄ & Β΄ υλών.
  • Όλα αυτά φυσικά με την πλήρη παρακολούθηση τιμών, αξιών, ποσοτήτων και πολλές φορές μέσα από αυτόματες διαδικασίες Συνταγών Παραγωγής.
  • Επίσης έχουμε την δυνατότητα έκδοσης όλων των παραστατικών Πώλη-σης προς τους Πελάτες μας των Εμπορευμάτων ή των Προϊόντων ή των Α΄ & Β΄ υλών ή των υλικών συσκευασίας κ.λ.π.
  • Με την έκδοση ενός παραστατικού πώλησης αυτόματα ενημερώνουμε το αναλυτικό καθολικό του Πελάτη με την ποσό που οφείλει ή το ποσό που μας πληρώνει, καθώς επίσης ενημερώνουμε και τα αναλυτικά καθολικά των Ειδών της Αποθήκης με τα ποσότητες τις τιμές και τις αξίες πώλησης αυτών

ΜΑΘΗΜΑ  8 ΕΜΠ ΔΙΑΧ

EMPORIKH ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 

 Η διαδικασία της πώλησης

Η πώληση αποτελεί τη σημαντικότερη εργασία η οποία εκτελείται και παρακολουθείται μέσω μιας εμπορικής εφαρμογής σύμφωνα πάντα με τις επιταγές του Κ.Φ.Α.Σ

Σύμφωνα με τον Κ.Φ.Α.Σ . η πώληση έχει δύο μορφές: τη χονδρική και τη λιανική πώληση. Η πρώτη αφορά στην πωληση αγαθών (προϊόντων ή εμπορευμάτων) από μια επιχείρηση προς μια άλλη, η οποία στη συνέχεια θα τα μεταπωλήσει ως εμπορεύματα προς άλλους πελάτες (άλλες επιχειρήσεις ή τελικούς καταναλωτές). Η χονδρική πώληση επιβεβαιώνεται ποσοτικά (ενημέρωση αποθήκης) με την έκδοση Δελτίου Αποστολής και ολοκληρώνεται με την έκδοση του Τιμολογίου Πώλησης, το οποίο χρεώνει τον πελάτη με το οφειλόμενο ποσό.

Αντίθετα, στην λιανική πώληση η επιχείρηση πωλεί αγαθά (προϊόντα ή εμπορεύματα) προς τελικούς καταναλωτές, οι οποίοι δεν θα τα μεταπωλήσουν αλλά θα τα καταναλώσουν οι ίδιοι. Η λιανική πώληση επιβεβαιώνεται ποσοτικά (ενημέρωση αποθήκης) με την έκδος Δελτίου Αποστολής και ολοκληρώνεται με την έκδοση Απόδειξης Λιανικής πώλησης.

Εναλλακτικά, μια επιχείρηση μπορεί να παρέχει υπηρεσίες, οπότε στην περίπτωση αυτή εκδίδει Απόδειξη Παροχής Υπηρεσιών.

Μια πώληση είναι δυνατόν να περάσει από πολλά στάδια μέχρι να ολοκληρωθεί (σχήμα 2-4). Μπορεί λοιπόν να ξεκινήσει ως «προσφορά» προς τον πελάτη και στη συνέχεια να εξελιχθεί (μετασχηματιστεί) διαδοχικά σε παραγγελία του πελάτη, σε δελτίο αποστολής, σε τιμολόγιο πώλησης ή ακόμα και σε πιστωτικό τιμολόγιο – δελτίο παραλαβής σε περίπτωση επιστροφής πωληθέντων (αντίστοιχα ισχύουν και στην πώληση λιανικής με τα αντίστοιχα όμως παραστατικά της, σχήμα 2-5). Τα στάδια μέχρι την εκτέλεση της παραγγελίας (προσφορά, παραγγελιοληψία) δεν είναι υποχρεωτικό να υπάρξουν, καθώς στα στάδια αυτά η πώληση δεν έχει καταλήξει στην τελική της μορφή ενώ τα αντίστοιχα παραστατικά τους δεν είναι υποχρεωτικά από τον Κ.Β.Σ.

Κάθε στάδιο από τα προαναφερόμενα θα πρέπει απαραιτήτως να συνοδεύεται από το σχετικό παραστατικό, το οποίο επιβεβαιώνει την κίνηση και τελικά την πώληση. Η μορφή των παραστατικών και το περιεχόμενο τους μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την κίνηση που δικαιολογούν, τα υποχρεωτικά όμως παραστατικά θα πρέπει να είναι σύμφωνα με τον Κ.φ.Α.Σ. Με την καταχώρηση της προσφοράς η εφαρμογή δίνει την δυνατότητα   παρακολούθησης της. Επιστρέφοντας, στα στάδια που μπορεί να λάβει η πώληση, αν ο πελάτης αποδεχθεί την προσφορά  τότε αυτή θα μετατραπεί σε  «παραγγελία». Την παραγγελία μπορούμε να την παρακολουθήσουμε μέσα στην εφαρμογή μας ως συνέχεια της προσφοράς, έτσι με τον τρόπο αυτό γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή πότε πρέπει να την εκτελέσουμε, δεσμεύουμε τα είδη μας στην αποθήκη, κάνουμε παραγγελία στον προμηθευτή στην περίπτωση που δεν έχουμε τα είδη κλπ. 

Η παραγγελία μπορεί να εκτελεστεί με δύο τρόπους και έτσι να ολοκληρωθεί η πώληση (σχήμα 2-4):

(α) με την αποστολή των ειδών και επιβεβαίωση της οφειλής του πελάτη προς την επιχείρηση αργότερα και

(β) με αποστολή των ειδών και ταυτόχρονη επιβεβαίωση της οφειλής του πελάτη.

Στην πρώτη περίπτωση εκδίδεται  Δελτίο Αποστολής (Δ.Α.) το οποίο θα συνοδεύει τα εμπορεύματα. Το Δ.Α. είναι ποσοτικό και η έκδοσή του ενημερώνει την αποθήκη (μειώνει το απόθεμα). Μετά την έκδοση του Δ.Α. και μέσα σε 1 μήνα (και οπωσδήποτε εντός της χρήσης) πρέπει να εκδοθεί το Τιμολόγιο το οποίο είναι  το αξιακό παραστατικό της πώλησης. Το Τιμολόγιο χρεώνει τον πελάτη με την αξία των αγορών του.

Στην δεύτερη περίπτωση εκδίδουμε Δελτίο Αποστολής – Τιμολόγιο, το οποίο ολοκληρώνει την πώληση και ενημερώνει τόσο την αποθήκη όσο και την καρτέλα του πελάτη (χρέωση). Αν η είσπραξη των χρημάτων δεν γίνει με την έκδοση του Τιμολογίου ή του Συνενωμένου Δ.Α. – ΤΙ τότε η πώληση είναι «επί πιστώσει».

Στην περίπτωση επιστροφής τότε εκδίδεται Πιστωτικό τιμολόγιο από τον εκδότη του τιμολογίου εντός ενός μηνός από την παραλαβή των επιστραφέντων και μέσα στην ίδια διαχειριστική περίοδο.

Η ίδια διαδικασία ακολουθείται και στην περίπτωση της πώλησης λιανικής με τη διαφορά ότι χρησιμοποιούνται παραστατικά λιανικής πώλησης (Απόδειξη Λιανικής, Δελτίο αποστολής)

Στα παρακάτω σχήματα παρουσιάζονται τα πιθανά στάδια που μπορεί να λάβει η διαδικασία της χονδρική και λιανικής πώλησης. Υπενθυμίζουμε ότι δεν είναι πάντα σίγουρο ούτε και υποχρεωτικό να ισχύσουν όλα αυτά τα στάδια. Η ολοκλήρωση της πώλησης γίνεται με την έκδοση των κατάλληλων ποσοτικών και αξιακών παραστατικών και μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να προηγηθούν εκείνα της προσφοράς και της παραγγελίας. Στην περίπτωση επιστροφής υποχρεωτικά ακολουθεί το κατάλληλο πιστωτικό παραστατικό.

Με την  καταχώρηση ενός σταδίου η εφαρμογή δίνει τη δυνατότητα μετάβασης στο επόμενο μέσω της διαδικασίας του Μετασχηματισμού, που θα αναλυθεί σε επόμενη παράγραφο.

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

Τα στάδια της διαδικασίας της πώλησης  Χονδρικής

Το αρχείο των πωλήσεων σχετίζεται άμεσα με το αρχείο των Πελατών και την Αποθήκη. Έτσι κάθε παραστατικό που καταχωρείται έχει άμεση επίπτωση στην καρτέλα του Πελάτη στο οποίο γίνεται η πώληση αλλά και του είδους το οποίο πωλείται.

Η διαδικασία της αγοράς

Αντίστοιχα με την πώληση λειτουργεί και η διαδικασία της αγοράς, με μόνη εξαίρεση ότι την ευθύνη εδώ την έχει ο προμηθευτής μας, ο οποίος εκδίδει τα απαραίτητα παραστατικά που συνοδεύουν την πώλησή του. Μπορεί λοιπόν να έχουμε και εδώ τα στάδια της προσφοράς και της παραγγελίας αγοράς και στη συνέχεια την παραλαβή των ειδών και επιβεβαίωση της οφειλής αργότερα ή την παραλαβή και την ταυτόχρονη οφειλή οπότε ολοκληρώνεται η αγορά. Στο αρχείο παρακολούθησης των αγορών καταχωρούνται και παρακολουθούνται τα παραστατικά αγορών της εταιρίας μας, εκείνα δηλαδή τα οποία εκδίδουν οι προμηθευτές μας.  Έτσι λοιπόν, στην περίπτωση της παραλαβής ειδών καταχωρούμε Δελτίο Παραλαβής σύμφωνα με το Δελτίο Αποστολής που μας έχει αποστείλει ο προμηθευτής μας (ποσοτική ενημέρωση). Στη συνέχεια όταν παραλάβουμε το Τιμολόγιο από τον προμηθευτή μας το οποίο αναγράφει τις αξίες των εμπορευμάτων τότε καταχωρούμε το Τιμολόγιο Αγορών με το οποίο επιβεβαιώνεται η οφειλή μας προς τον προμηθευτή. Στην περίπτωση της ταυτόχρονης παραλαβής και οφειλής,  με την παραλαβή του Δελτίου Αποστολής – Τιμολογίου από τον προμηθευτή μας καταχωρούμε το Δελτίο Παραλαβής – Τιμολόγιο Αγοράς, το οποίο ενημερώνει την αποθήκη και επιβεβαιώνει την οφειλή μας. Αναλυτικότερα, ισχύει το παρακάτω σχήμα 2-6.

Το αρχείο των αγορών σχετίζεται άμεσα με το αρχείο των Προμηθευτών και την Αποθήκη. Έτσι κάθε παραστατικό που καταχωρείται έχει άμεση επίπτωση στην καρτέλα του Προμηθευτή από τον οποίο γίνεται η αγορά αλλά και του είδους το οποίο αγοράζεται.

Τα στάδια της διαδικασίας της αγοράς

2.4.3 Εισαγωγή και μετασχηματισμοί παραστατικών

Όπως ήδη αναφέραμε προηγουμένως μια πώληση (και αντίστοιχα μια αγορά) μπορεί να περάσει από πολλά ενδιάμεσα στάδια, όπως είναι η προσφορά και η  παραγγελία μέχρι να ολοκληρωθεί με την έκδοση του Τιμολογίου ή του συνενωμένου Τιμολογίου – Δελτίου Αποστολής ή αν υπάρχει επιστροφή των πωληθέντων με την έκδοση του πιστωτικού τιμολογίου. Βέβαια η πώληση μπορεί να ολοκληρωθεί σε ένα μόνο στάδιο χωρίς να περάσει από κανένα ενδιάμεσο με την έκδοση απ΄ ευθείας του Δελτίου Αποστολής – Τιμολογίου. Στην περίπτωση όμως που περάσει ενδιάμεσο στάδιο (π.χ. Παραγγελία σε Δελτίο Αποστολής και στη συνέχεια σε Τιμολόγιο πώλησης) τότε αντί τα νέα παραστατικά να δημιουργηθούν από την αρχή αποκομμένα από τα προγενέστερα συσχετιζόμενα, μπορούν να προκύψουν με την διαδικασία της μετάβασης (μετασχηματισμού) του προγενέστερου  παραστατικού στο επόμενο ανώτερου σταδίου. Τα νέα παραστατικά τα οποία προκύπτουν από τον μετασχηματισμό περιέχουν τα δεδομένα των προγενέστερών τους από τα οποία προήλθαν. Στην συνέχεια, το νέο παραστατικό μπορεί και το ίδιο να μετασχηματιστεί σε ένα ανώτερό του. Έτσι λοιπόν ξεκινώντας από ένα βασικό παραστατικό και με διαδοχικούς μετασχηματισμούς μπορεί να προκύψει μια αλυσίδα παραστατικών τα οποία σχετίζονται μεταξύ τους. Κάθε ένα από αυτά παρακολουθεί – δικαιολογεί την αντίστοιχη κίνηση από την εταιρία μας και όλα μαζί ολοκληρώνουν τα στάδια της πώλησης ή αντίστοιχα της αγοράς.

Για την καταχώρηση του πρώτου παραστατικού απαιτείται η καταχώρηση (εισαγωγή) στις πωλήσεις / αγορές του κατάλληλου παραστατικού και της συμπλήρωσής του με τα απαραίτητα δεδομένα. Η μετάβαση (μετασχηματισμός) στο επόμενο παραστατικό ολοκληρώνεται σε μία απλή διαδικασία κατά την οποία, επιλέγουμε το ή τα παραστατικά που θέλουμε να μετασχηματίσουμε και στη συνέχεια επιλέγουμε το κατάλληλο παραστατικό στο οποίο θα το ή τα μετασχηματίσουμε.

Έτσι λοιπόν κάθε φορά που πρέπει να εκδοθεί ένα παραστατικό θα πρέπει να τεθούν τρεις βασικέςερωτήσεις:

α) Τι αφορά; Αγορά; Πώληση; Χονδρικής ή λιανικής; νέο πελάτη / είδος / προμηθευτή ή υφιστάμενο;

β) Τι παραστατικό αφορά; Προσφορά, παραγγελια, δελτίο αποστολής; Τιμολόγιο;

Γ) Πρόκειται για κίνηση που έχει προηγούμενο στάδιο ή όχι;

Ανάλογα με τις απαντήσεις που θα δοθούν από το χρήστη στην πρώτη ερώτηση, θα πρέπει να ενεργοποιηθούν τα αντίστοιχα αρχεία στην εφαρμογή (Αγορές, Πωλήσεις, Είδη, Πελάτες, Προμηθευτές). Στην δεύτερη ερώτηση γίνεται αναγνώριση του παραστατικού που αφορά η συγκεκριμένη κίνηση. Στη συνέχεια διερευνάται αν το παραστατικό αυτό είναι πρώτο ή μεταγενέστερο στάδιο της συγκεκριμένης πώλησης. Αν η απάντηση λοιπόν στο τρίτο ερώτημα είναι θετική δηλ. η κίνηση έχει προηγούμενο στάδιο τότε θα πρέπει να ακολουθηθεί η λειτουργία της μετάβασης του παραστατικού του προηγούμενου σταδίου στο στάδιο της συγκεκριμένης κίνησης

Εμπορικη διαχειριση                  μαθημα  10

1 Η τεχνολογία του γραμμωτού κώδικα (Barcode)

 Ο γραμμωτός κώδικας (Barcode) αποτελεί μία από τις πολλές εφαρμογές που ανήκουν στην κατηγορία των τεχνολογιών που ονομάζονται Τεχνολογίες Αυτόματης Αναγνώρισης Στοιχείων και Κτήσης Δεδομένων (Automatic Identification and Data Capture), που επιτρέπουν τη γρήγορη και εύκολη λήψη και αποθήκευση της πληροφορίας τη στιγμή που αυτή δημιουργείται. Στις ανωτέρω τεχνολογίες συμπεριλαμβάνονται επίσης και άλλες ευρέως χρησιμοποιούμενες τεχνολογίες όπως: η Μαγνητική Λωρίδα (Magnetic Stripe), η Αναγνώριση Ασύρματης Συχνότητας (Radio Frequency Identification – RFID), η Αναγνώριση Φωνής και Εικόνας (Voice and Vision Identification), τα βιομετρικά συστήματα αναγνώρισης (Biometrics), οι έξυπνες κάρτες (smart cards) κλπ. Ο γραμμωτός κώδικας εμφανίστηκε και εφαρμόστηκε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες, στα τέλη της δεκαετίας του ’60, για βιομηχανική κυρίως χρήση (κάλυψη αναγκών της διακίνησης υλικών στις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες). Ακολούθησε στις επόμενες δύο δεκαετίες η ευρεία εφαρμογή του στο λιανεμπόριο προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες των εκεί σούπερ μάρκετ για γρηγορότερη διακίνηση και τιμολόγηση των αγαθών από τα ταμεία. Στην Ελλάδα η τεχνολογία εμφανίστηκε στις αρχές του 1990 από τα σούπερ μάρκετ. Έως το 2005 η χρήση του barcode στην Ελλάδα γενικεύτηκε σε κάθε μορφής εμπορικό κατάστημα και φυσικά στις αποθήκες.

Σήμερα οι γραμμωτοί κώδικες είναι παντού και έχουν υποκαταστήσει πλήρως τη χειρόγραφη εισαγωγή ή πληκτρολόγηση της πληροφορίας σε κάποιο σύστημα. Η βασική ιδέα της συγκεκριμένης τεχνολογίας θα μπορούσε να συνοψιστεί στα εξής δύο απλά βήματα:  Τοποθετείται μια σειρά πληροφοριών σε ένα προϊόν με τρόπο πού· ειδικά μηχανήματα μπορούν να τη διαβάσουν αυτόματα και να τη μεταβιβάσουν σε ένα επιχειρησιακό πληροφοριακό σύστημα, ώστε αφενός το προϊόν να είναι αναγνωρίσιμο και αφετέρου να καταγραφούν όλες οι κινήσεις που σχετίζονται με το προϊόν αυτό.  Οι πληροφορίες μεταφέρονται από ειδικά μηχανήματα ανάγνωσης· (scanners, ανιχνευτές κ.λπ.) σε έναν υπολογιστή και ένα πληροφοριακό σύστημα. Αυτό μπορεί να γίνει είτε ενσύρματα είτε ασύρματα. Ο δεύτερος τρόπος, έχει κυριαρχήσει και υποστηρίζεται από ασύρματα δίκτυα τοπικής εμβέλειας (Wireless Local Area Networks – WLAN) μέσα στα οποία μπορεί να γίνει, χωρίς καλώδια, μετάδοση δεδομένων από ένα φορητό τερματικό σε έναν υπολογιστή. Οι πληροφορίες που συλλέγονται χρησιμοποιούνται για να λαμβάνονται σωστές αποφάσεις. Ας δούμε τα βήματα αυτά με ένα απλό παράδειγμα: Ο πελάτης ενός σούπερ μάρκετ δίνει ένα προϊόν που θέλει να αγοράσει στο ταμία ενός σούπερ μάρκετ. Το προϊόν φέρει επάνω του τον κωδικό του σε μορφή γραμμωτού κώδικα. Ο ταμίας «περνάει» το προϊόν από τον αναγνώστη. Αυτόματα ενημερώνεται το επίπεδο των αποθεμάτων του καταστήματος και εκδίδεται η απόδειξη. Αν το επίπεδο των αποθεμάτων φτάσει στο σημείο αναπαραγγελίας το κατάστημα παραγγέλνει έναν αριθμό τεμαχίων του προϊόντος από το κέντρο διανομής ή την κεντρική αποθήκη. Στο επόμενο κεφάλαιο όλες οι εργασίες που εκτελούνται σε μία αποθήκη με τη χρήση της τεχνολογίας barcode αναλύονται με λεπτομέρεια. Τι είναι όμως και πώς λειτουργεί ο γραμμωτός κώδικας; Στην πιο συνήθη του μορφή αφορά σε μια διαδοχή μαύρων και λευκών λωρίδων τυπωμένων πάνω σε κάποιο προϊόν ή τη συσκευασία αυτού. Ανάμεσα στις λωρίδες παρεμβάλλονται κενά διαστήματα ποικίλου μεγέθους.

 Η σχεδίαση, εκτύπωση και απεικόνιση των λωρίδων ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες που έχουν καθορισθεί από έναν διεθνή ή εθνικό οργανισμό και κάθε αλληλουχία λωρίδων αντιστοιχεί αμφιμονοσήμαντα σε κάποιον αριθμό. Ο πιο κοινός τύπος γραμμωτού κώδικα είναι αυτός που σήμερα διαχειρίζεται ο οργανισμός GS1 και είναι ο EAN (European Article Numbering). Ο EAN περιλαμβάνει δύο κύρια μέρη: τη Κωδικοποίηση και τη Συμβολογία. Η κωδικοποίηση αφορά στο είδος / δομή δεδομένων που θα απεικονίζονται στον γραμμωτό κώδικα πχ. κωδικοποίηση χώρας, προϊόντος, κλπ., ενώ η συμβολογία στον τρόπο απεικόνισης οποιουδήποτε αριθμού ή αλφαριθμητικού σε γραμμωτή μορφή). Στόχος η απόδοση ενός μοναδικού αριθμού σε κάθε προϊόν. Ειδικότερα ο EAN αποτελείται από αριθμοσειρά 13 ψηφίων και απαντάται στα περισσότερα καταναλωτικά είδη (ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι τύποι barcode με περισσότερα ή και λιγότερα ψηφία από τα 13 του προτύπου EAN, τα οποία βρίσκουν εφαρμογή σε άλλους επιχειρηματικούς κλάδους ή/και προϊόντα). Το πρώτο είναι ξεχωριστό ενώ τα υπόλοιπα 12 είναι χωρισμένα στα δύο, ένα αριστερά και ένα δεξιά (παρακάτω εικόνα).

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/UPC-A-036000291452.png/220px-UPC-A-036000291452.png

Το τρία πρώτα ψηφία (στο παράδειγμα μας τα 123) δηλώνουν τη χώρα προέλευσης και τα υπόλοιπα τέσσερα (4567) τον κατασκευαστή ή προμηθευτή του προϊόντος (στο τέλος του κεφαλαίου υπάρχει πίνακας με τους κωδικούς των χωρών). Τα επόμενα πέντε ψηφία (89123) αφορούν στον κωδικό του προϊόντος ενώ το τελευταίο ψηφίο (1) ονομάζεται ψηφίο ελέγχου και εξασφαλίζει ότι η ανάγνωση έγινε σωστά. Ο υπολογισμός του ψηφίου ελέγχου γίνεται ως εξής:

Ραβδωτός Κώδικας ή γραμμωτός κώδικας η ραβδοκώδικας (αγγλ. Barcode) ονομάζεται η εφαρμογή οπτικής αναγνώρισης, η οποία αποτελείται από ένα σύνολο παράλληλων ανισόπαχων γραμμών και η οποία περιέχει πληροφορίες που αφορούν στο προϊόν στο οποίο αναγράφεται.

Συγκεκριμένα, αποτελείται από μια σειρά γραμμών και ανάλογων αριθμών που αντιστοιχεί στην περιγραφή και τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, την τιμή, την ημερομηνία λήξης αλλά και το υπόλοιπο σε μια αποθήκη ή τον κωδικό παρτίδας κ.ά.

Ο γραμμωτός κώδικας (barcode) πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και βασίζεται σε αυστηρές προδιαγραφές. Ένα από τα πλέον διαδεδομένα συστήματα είναι το ΕΑΝ-13. Αποτελείται από 13 ψηφία με τη μορφή ενός συνδυασμού γραμμών και διαστημάτων.   Στον κώδικα υπάρχουν ορισμένες γραμμές που είναι μακρύτερες από τις υπόλοιπες. Στην αρχή και το τέλος υπάρχουν οι γραμμές ορίων που επιτρέπουν σε ένα σαρωτή να προσδιορίσει πού αρχίζει και πού τελειώνει ο κώδικας. Οι δύο μεσαίες γραμμές χωρίζουν τον κώδικα σε δύο τμήματα ώστε να είναι εύκολη, αν χρειαστεί, η πληκτρολόγηση των 13 ψηφίων. Παράλληλα, είναι ευχερέστερη η αποκωδικοποίηση των δύο τμημάτων από το σαρωτή χωριστά, ανεξάρτητα από το αν το προϊόν είναι ανεστραμμένο ή όχι.   Τα δύο πρώτα ψηφία από τα 13 του γραμμωτού κώδικα είναι ο κωδικός της χώρας όπου είναι καταχωρημένος ο κατασκευαστής, όχι όμως απαραίτητα και της χώρας που κατασκευάστηκε το προϊόν. Η Σουηδία, για παράδειγμα, έχει κωδικό χώρας 73 και η Ελλάδα 52. Τα επόμενα πέντε ψηφία κωδικοποιούν τον παραγωγό ή τον εισαγωγέα ενώ τα επόμενα πέντε είναι ο αριθμός του προϊόντος που προσδιορίζεται από τον παραγωγό για τη διευκόλυνση παρακολούθησης της αποθήκης του και των πωλήσεών του.   Το τελευταίο ψηφίο του κώδικα είναι ψηφίο ελέγχου. Ο σαρωτής διαθέτει έναν τύπο που τον εφαρμόζει πάνω στα δώδεκα πρώτα ψηφία επιβεβαιώνοντας έτσι πως το αποτέλεσμα είναι ίδιο με το ψηφίο ελέγχου.

 

ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ 

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ  ΜΕ ΕΠΩΝΥΜΙΑ:

 Γ ΚΑΙ Χ ΒΑΛΣΑΜΗΣ Ο.Ε – ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ:ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΝΔΥΜΑΤΩΝ

Δ/ΝΣΗ:  Λ ΗΛΙΟΥΠΟΛΕΩΣ  35 – ΑΘΗΝΑ           ΤΗΛ: 210-9712458

Α.Φ.Μ :082512025          ΔΟΥ: ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ 

ΠΩΛΗΣΕ ΣΤΟΝ ΠΕΛΑΤΗ ΤΗΣ  ΜΕ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ: Α. ΑΝΔΡΕΟΥ     ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ: ΕΜΠΟΡΟΣ ΕΝΔΥΜΑΤΩΝ

Δ/ΝΣΗ: ΦΙΛΟΛΑΟΥ  25 –ΑΘΗΝΑ         ΤΗΛ:213-2125897

Α.Φ.Μ: 038542152    Δ.Ο.Υ: Ζ’ ΑΘΗΝΑΣ

ΕΚΔΟΘΗΚΕ ΤΟ Τ.Δ.Α Ν125

ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΙΔΗ:

30 ΤΕΜΑΧΙΑ ΦΟΥΣΤΕΣ  ΤΖΗΝ  ΚΑΘΑΡΗ ΑΞΙΑΣ  25,00 ΕΥΡΩ ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

20 ΤΕΜΑΧΙΑ ΠΑΝΤΕΛΟΝΙΑ ΑΝΔΡΙΚΑ  ΑΞΙΑΣ  32,00  ΕΥΡΩ  ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

15 ΠΟΥΛΟΒΕΡ  ΑΝΔΡΙΚΑ ΑΞΙΑΣ   13,00 ΕΥΡΩ ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

35 ΦΟΥΤΕΡ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ  ΑΞΙΑΣ  28,00 ΕΥΡΩ ΤΟ ΤΕΜΑΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

10 ΜΠΟΥΦΑΝ ΔΕΡΜΑΤΙΝΑ ΑΞΙΑΣ  150,00 ΕΥΡΩ ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

25 ΠΟΥΚΑΜΙΣΑ  ΤΖΗΝ  ΑΞΙΑΣ  30,00 ΕΥΡΩ ΤΟ ΤΕΜΑΧΙΟ ΜΕ Φ.Π.Α 23%

ΖΗΤΗΤΑΙ:

ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΕΙ ΤΟ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ .

 

Άσκηση προς επίλυση

   Επιχείρηση με βιβλία εσόδων-εξόδων πραγματοποίησε τις κάτωθι οικονομικές συναλλαγές :

26/09  Έστειλε συστημένη επιστολή με τα ΕΛ.ΤΑ. στον πελάτη Κεφαλογιάννη Δημήτριο και πλήρωσε 3,50 με την απόδειξη Νο 236. ( Σειρά→ 5012 , κωδικός→ Δαπάνες απαλλασσόμενες).

10/10  Λιανικές πωλήσεις ημέρας Ζ1 με Φ.Π.Α. 13% 1252,65 με Φ.Π.Α. 23% 750,69 και άνευ Φ.Π.Α. 352,00 . Ο Φ.Π.Α. συμπεριλαμβάνεται στις τιμές ( Σειρά →1010  , κωδικός →Λιανικές πωλήσεις εμπορευμάτων 13% , 23% και 0% ) .

14/10  Αγόρασε Φορτηγό Ι.Χ. για τη κάλυψη παγίων αναγκών με το ΤΔΑ Νο 236 από τον Παντάκα Γεώργιο αξίας 4.000,00 συν Φ.Π.Α. 23%

20/10   Πούλησε στον Χαραλαμπόπουλο Αναστάσιο εμπορεύματα αξίας 4.354,68 συν Φ.Π.Α. 23%. Εκδόθηκε το Δελτίο Αποστολής Νο 45.

1/11   Πλήρωσε τον λογιστή της εταιρείας Φτωχαδάκη Φανούριο την αμοιβή μηνός Οκτωβρίου αξίας 500,00 συν ΦΠΑ 23% . Α.Π.Υ. Νο 38.( σειρά → 5004, κωδικός → Αμοιβές Τρίτων με 23% ).

15/11  Εκδόθηκε το Τιμ.Νο 150 που αφορούσε την πώληση προς τον Χαραλαμπόπουλο  Αναστάσιο στις 20/10.( σειρά→ 1001 , συναλλασσόμενος → 30-00 πελάτης , κωδικός → 70-00-23 )

18/11  Εισέπραξε αμοιβή για την παροχή υπηρεσίας προς τον Βασιλόπουλο Παράσχο αξίας 1542,38 συν Φ.Π.Α. 23% αξίας 354,77 . Εκδόθηκε τοΤ.Π.Υ. Νο 120.( σειρά → 1002 , συναλλασσόμενος → 30-01 πελάτης , κωδικός → 73-00-23 )

17/12  Αγόρασε γραφική ύλη από το βιβλιοπωλείο του Αναστασάκου Γεώργιου αξίας 75,65  και Φ.Π.Α. 23% . Εκδόθηκε το ΤΔΑ Νο 1543. (σειρά →5005 , κωδικός → Δαπάνες φορολογητέες 23 ).

31/12  Πλήρωσε το ενοίκιο για το κατάστημα του αξίας 500,00 συν χαρτόσημο 3,6% επί της αξίας του ενοικίου. Απόδ. Νο 50.

  1. Παραμετροποίηση εταιρείας σύμφωνα με τα δεδομένα της άσκησης :

  α  Νέοι συντελεστές ΦΠΑ ( Οργάνωση → Πίνακές Γενικής Χρήσης → Πίνακες → Κατηγορίες ΦΠΑ  )

       β  Παράμετροι →Πίνακες →Στήλες Βιβλίων ( Νο 1 Πωλήσεις εμπορευμάτων Χονδρικώς ,

            Νο 2 Πωλήσεις Εμπορευμάτων Λιανικώς , Νο 7 Έσοδα Παροχής Υπηρεσιών  Χονδρικώς)

       γ. Λογαριασμοί → Λογιστικό Σχέδιο → ( Δημιουργία   Κωδικός 70-10-00 → Περιγραφή   Λιανικές Πωλήσεις Εμπορ.0% . → Στήλη Βιβλίων 2 → Κατηγορία ΦΠΑ  Άνευ  → Φορολογική  1 → Συμπληρωματική  3) (   Κωδικός 70-00-23 → Πωλήσεις Εμπορευμάτων Χονδρικώς 23%  → Στήλη Βιβλίων 1 → Κατηγορία ΦΠΑ 23% → Φορολογική 1 → Συμπληρωματική 1 ) .

  1. Να γίνουν οι εγγραφές στο Βιβλίο εσόδων-εξόδων
  2. Να συνταχθεί η περιοδική δήλωση Φ.Π.Α. για την τελευταία περίοδο της χρήσης .

Άσκηση προς επίλυση

ΑΣΚΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟΥ-ΔΕΛΤΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ  (2)

Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:

Α ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ Α.Ε.

ΓΕΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

ΔΗΛΟΥ 45 ΑΘΗΝΑ

Tηλ. 2103456781-03456782 Fax .2103567891

Δ.Ο.Υ. : ΦΑΕ ΑΘΗΝΩΝ Α.Φ.Μ. : 094228866

ΠΩΛΗΣΕ ΣΤΟΝ

ΖΩΙΔΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ.

ΕΜΠΟΡΙΟ ΕΙΔΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ-ΠΟΤΩΝ

ΚΥΠΡΟΥ 12  ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗ

Tηλ. 2109924125- 9996322 Fax . 2109987853

Δ.Ο.Υ. : ΑΡΓΥΡΟΥΠΟΛΗΣ  Α.Φ.Μ. : 084665544

ΤΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΕΙΔΗ: ΜΕ ΤΟ Τ.Δ.Α ΝΟ: 400

Κωδικό Περιγραφή Είδους                 Μ.Μ.  Ποσ          ΤΙΜΗ                                     ΦΠΑ%

20005      ΟΥΣΚΙ JACK DANIELS12Y           TEM   50              10,30                                          23%
30002 BOTKA SERKOVA                           ΤΕΜ   50              5,90                                          23%
20008 ΟΥΣΚΙ CUTTY SARK TEM             ΤΕΜ   60              8,80                                           23%
3021   ΕΠΙΔΟΡΠΙΑ ΝΟΥΝΟΥ             ΤΕΜ   30              0,60                                           13% 
3030    ΤΥΡΙ ΦΕΤΑ ΜΕΒΓΑΛ              ΤΕΜ   50              3,60                                           13%
3022  ΓΙΑΟΥΡΤΙΑ ΝΟΥΝΟΥ ΕΚΛ       ΤΕΜ   30              1,65                                           13%

ΠΑΡΕΙΧΕ ΕΚΠΤΩΣΗ 5% ΣΤΟ ΕΙΔΟΣ  20008

ΝΑ ΚΑΤΑΧΩΡΗΘΟΥΝ ΣΤΟ Τ.Δ.Α

ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΟΙ ΕΓΓΑΡΦΕΣ ΣΤΗΝ ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΝ ΥΠΟΘΕΣΟΥΜΕ ΠΩΣ Η ΠΩΛΗΣΗ ΕΓΙΝΕ ΜΕΤΡΗΤΟΙΣ:

 

Βιβλιογραφία

Δάπης Δ. (2015). Μηχανογραφημένη Λογιστική. Σέρρες

Μαθηματικά για Οικονομολόγους

Μαθηματικά για Οικονομολόγους

Απλός τόκος

Περιεχόμενα [show]

Σύνοψη

Οι βασικές έννοιες αυτού του κεφαλαίου είναι

  • Αρχικό κεφάλαιο ή παρούσα αξία (συμβολισμός Κο ή PV)
  • Τελικό κεφάλαιο ή μελλοντική αξία (συμβολισμός Κn ή FV)
  • Επιτόκιο (συμβολισμός i ή r )
  • Χρόνος (συμβολισμός n Ακέραιες περιόδους, μ/ρ κλάσμα χρονικών περιόδων) ΣΤΟΧΟΙ
  • Κατανόηση και χρησιμοποίηση του τύπου υπολογισμού τελικού κεφαλαίου με απλό τόκο.
  • Διάκριση της χρονικής περιόδου και εφαρμογή του τύπου.
  • Μεταβολή επιτοκίου ή χρόνου, ώστε να μπορεί να εφαρμοσθεί ο τύπος υπολογισμού, όταν το επιτόκιο ή ο χρόνος εκφράζονται σε διαφορετική χρονική περίοδο από την περίοδο του επιτοκίου.
  • Εύρεση παρούσας αξίας, όταν γνωρίζουμε τη μελλοντική αξία κεφαλαίου.
  • Εύρεση χρόνου ή επιτοκίου, για να φθάσουμε στο τελικό κεφάλαιο που επιθυμούμε. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ

Διαθέτουμε κεφάλαιο 2.000 ευρώ και θέλουμε να αγοράσουμε ένα μηχάνημα αξίας 3.000 ευρώ. Θα πρέπει να δανειστούμε 1.000 ευρώ με επιτόκιο 6% ή να καταθέσουμε το κεφάλαιο μας σε αποταμιευτικό λογαριασμό με επιτόκιο 4% και να αγοράσουμε το μηχάνημα σε ένα χρόνο, όταν η τιμή του θα είναι 2.500 ευρώ;

Με ποιο τρόπο υπολογίζουμε την αξία χρήματος σε διαφορετικές χρονικές στιγμές;

Ιστορία τόκου

Οι πρώτες καταγραφές πιστώσεων χρονολογούνται πίσω στο 3.000 π.Χ., στον πολιτισμό των Σουμέριων, ενώ και σε άλλους πολιτισμούς είναι φανερή η ύπαρξη δανείων, πριν τη δημιουργία νομίσματος. Συγκεκριμένα αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι οι συναλλαγές γίνονταν με ανταλλαγές αγαθών ή με πολύτιμα μέταλλα. (Σόρμας & Σαριαννίδης, 2014).

Στην Παλαιά Διαθήκη, στο Δευτερονόμιο κεφάλαιο 23, στίχους 20 και 21, διαβάζουμε τα ακόλουθα

 

 

«Οὐκ ἐκτοκιεῖς τῷ ἀδελφῷ σου τόκον ἀργυρίου καὶ τόκον βρωμάτων καὶ τόκον παντὸς πράγματος, οὗ ἐὰν ἐκδανείσῃς. τῷ ἀλλοτρίῳ ἐκτοκιεῖς, τῷ δὲ ἀδελφῷ σου οὐκ ἐκτοκιεῖς, ἵνα εὐλογήσῃ σε Κύριος ὁ Θεός σου ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου ἐπὶ τῆς γῆς, εἰς ἣν εἰσπορεύῃ ἐκεῖ κληρονομῆσαι αὐτήν.» (http://www.myriobiblos.gr/bible/ot/chapter.asp?book=5&page=23).

 

 

Ο τόκος, κατά τον Μεσαίωνα, θεωρούνταν από τη Χριστιανική Εκκλησία ως κάτι γενικά και συνολικά ανήθικο, ανεπίτρεπτο και αμαρτωλό. Ο Εβραϊκός νόμος επίσης απαγόρευε τη χορήγηση δανείων με τόκο, αλλά αυτό μπορούσε να ερμηνευτεί ως απαγόρευση τόκου σε δάνεια προς τους ομοεθνείς, και δεν απαγόρευε τον τόκο σε δάνεια προς χριστιανούς. Ωστόσο, με το πέρασμα του χρόνου, οι πεποιθήσεις αυτές ατόνησαν και σήμερα ο δανεισμός αποτελεί συνήθη πρακτική σε πολιτισμούς με χριστιανισμό ή ιουδαϊσμό. Ωστόσο στα ισλαμικά Κράτη, ακόμα και σήμερα, η τοκοφορία των κεφαλαίων αντίκειται στους Νόμους και τη Θρησκεία, οδηγώντας σε ένα ειδικό καθεστώς λειτουργίας των τραπεζών. (Τόκος Wiki, 2015).

 

 

Ο ίδιος ο Χριστός στην γνωστή παραβολή των ταλάντων αναφέρεται στον τόκο, χωρίς να φαίνεται ότι τον καταδικάζει. Σε άλλη ομιλία του αναφέρει: «Καί ἐὰν δανείζητε παρ’ ών ελπίζετε απολαβεῖν, ποία ὑμῖν χάρις έστί; καί γάρ οί άμαρτωλοί άμαρτωλοῖς δανείζουσιν ίνα άπολάβωσι τά ίσα.».

Ορισμοί – έννοιες

Ας δούμε, στη συνέχεια, πώς ορίζουμε τις έννοιες που εμπλέκονται στον υπολογισμό του τόκου.

Χρήμα

Το χρήμα έχει δύο ερμηνείες. Αρχικά ορίζεται ως ανταλλακτικό μέσο και μέτρο αξίας αγαθών και υπηρεσιών. Το ονομάζουμε «ανταλλακτικό μέσο», γιατί το χρησιμοποιούμε, προκειμένου να πάρουμε στην κατοχή μας διάφορα αγαθά ή να εξασφαλίσουμε υπηρεσίες. Το ονομάζουμε «μέτρο αξίας», γιατί μετράμε την αξία κάθε αγαθού ή υπηρεσίας ανάλογα με το ποσό χρημάτων που πρέπει να δώσουμε, για να πάρουμε το αγαθό ή την υπηρεσία.

Υπάρχει και μια ακόμη λειτουργία του χρήματος. Αποτελεί μέσο διαφύλαξης αγοραστικής δύναμης. Οποιαδήποτε στιγμή το χρειαστούμε, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε άμεσα το χρήμα, αφού είναι άμεσα ρευστοποιήσιμο. Το μειονέκτημά του είναι ότι σε περιόδους πληθωρισμού χάνει την αξία του, δηλαδή όταν οι τιμές των αγαθών ανεβαίνουν, μπορούμε να αγοράσουμε λιγότερα αγαθά. (Χατζηνικολάου, 2011)

 

 

Θα πρέπει να σημειωθεί πως έχει ασκηθεί κριτική στις μέρες σχετικά με την επιδίωξη του χρήματος.

Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι:

«Το χρήμα δεν αντιμετωπίζεται από τους κερδοσκόπους ως μέσο παραγωγής αγαθών ή προσφοράς υπηρεσιών, άλλα θεωρείται ως αγαθό καθεαυτό. Γίνεται, δηλαδή, αυτοσκοπός, και συσσωρεύεται, χωρίς καν να εισάγεται στην πραγματική οικονομία. Δεδομένου μάλιστα ότι αυτό «πλαστικοποιείται» και

«εξαϋλώνεται» μπορεί να συνάγεται ευκολότερα και να μετακινείται απεριόριστα. Το νεκρό αυτό χρήμα παράγει χρήματα, όπως η εργασία, και μάλιστα πολύ γρηγορότερα, πολύ ευκολότερα και πολύ περισσότερα από αυτήν. Έτσι διαμορφώνεται μια τερατώδης άκαρπη οικονομία, που φαλκιδεύει την πραγματική οικονομία, δημιουργεί στρεβλώσεις, παραμορφώνει την φυσική της πορεία και την κατευθύνει σε αδιέξοδο, ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζει την εργασία και ευτελίζει τους εργαζόμενους.» (Μαντζαρίδης, 2014)

 

 

Περισσότερα για θεολογική θεώρηση του χρήματος και τόκου στο κείμενο σε παράθεση της εισαγωγής. (http://www.oodegr.co/oode/koinwnia/oikonomika/kapital_tokoi1.htm)

Κεφάλαιο

Το χρήμα που έχει παραγωγική αξία, όταν δανειστεί ή αποταμιευτεί, ονομάζεται «κεφάλαιο».

«Παραγωγική αξία» σημαίνει δυνατότητα να παράγει νέο κεφάλαιο, είτε γιατί παράγει νέα αγαθά ή νέα τεχνολογία ή νέα γνώση, τα οποία μπορούν να παράγουν νέα αγαθά. Κεφάλαιο, δηλαδή, ονομάζεται κάθε οικονομικό αγαθό που εκφράζεται σε μονάδες νομισμάτων και έχει την ικανότητα να αυξάνεται. Κατά συνέπεια, τα χρηματικά ποσά που διατηρούμε στο σπίτι μας για τις τρέχουσες ανάγκες μας δεν είναι κεφάλαια από οικονομικής απόψεως. Για τον ίδιο λόγο χρήμα που «κρύβεται» σε συρτάρι ή μπαούλο για

 

 

«ώρα ανάγκης» δεν είναι κεφάλαιο, αφού δεν έχει παραγωγική αξία, αλλά έχει μόνο ανταλλακτική αξία.

Τόκος (Interest)

Ονομάζεται το ποσό που παράγει ένα κεφάλαιο σε ορισμένο χρόνο. Με άλλη ερμηνεία, τόκος είναι η πρόσθετη αμοιβή, την οποία δίνει ο οφειλέτης στο δανειστή, για το δικαίωμα της χρησιμοποίησης εκμετάλλευσης του κεφαλαίου του.

Επιτόκιο (Interest Rate)

Ο τόκος μιας μονάδας χρήματος στη μονάδα χρόνου. Εκφράζεται σε ποσοστό. Το επιτόκιο μάς βοηθάει στον υπολογισμό του τόκου αλλά και στη σύγκριση μεταξύ διαφορετικών προσφορών τόκου από τις τράπεζες. Συμβολίζεται με i ή με r. Πρέπει να προσέχουμε πολύ σε ποια μονάδα χρόνου αναφέρεται. Συνήθως αναφέρεται ως ο τόκος μιας μονάδας χρήματος σε ένα έτος, αλλά κάποιες φορές μπορεί να έχουμε μηνιαίο ή εξαμηνιαίο επιτόκιο.

Χρόνος

Στα οικονομικά χρόνος σημαίνει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ένα χρηματικό ποσό έχει παραγωγική ικανότητα. Συμβολίζεται με n, όταν εκφράζεται σε έτη, εξάμηνα και τρίμηνα, με μ, όταν εκφράζεται σε μήνες και με ν, όταν εκφράζεται σε ημέρες.

Βραχυπρόθεσμες οικονομικές πράξεις ονομάζονται οι οικονομικές πράξεις με χρονική διάρκεια το πολύ ένα έτος.

 

Μακροπρόθεσμες οικονομικές πράξεις ονομάζονται οι οικονομικές πράξεις με χρονική διάρκεια μεγαλύτερη από πέντε έτη.

Μεσοπρόθεσμες πράξεις ονομάζονται οι οικονομικές πράξεις με χρονική διάρκεια από 1 έως 5 έτη. Η αρχή οικονομικής ισοδυναμίας έχει ως εξής:

«Άνισα χρηματικά ποσά, μπορεί να είναι οικονομικά ισοδύναμα».

Αντιστοιχούν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, αλλά οικονομικά είναι το ίδιο ισοδύναμο ποσό, αφού κατά τη διάρκεια του χρόνου, οποιοδήποτε κεφάλαιο αυξάνει με τον τόκο του. Είναι η γνωστή σε όλους μας ρήση: «Ο χρόνος είναι χρήμα».

Κεφαλαιοποίηση του τόκου, ονομάζεται η πράξη ενσωμάτωσης του τόκου στο κεφάλαιο.

Αυτή μπορεί να γίνει είτε μόνο μια φορά στο τέλος του χρονικού διαστήματος, είτε πολλές φορές σε μικρότερα χρονικά διαστήματα είτε συνεχώς στην ιδανική περίπτωση με άμεση ενσωμάτωση τόκων.

Διακρίσεις τόκου

Ο τόκος διακρίνεται σε απλό τόκο και σύνθετο τόκο, ανάλογα με το αν τον εισπράττουμε μόλις σχηματισθεί ή όχι.

Απλός τόκος

Το αρχικό κεφάλαιο παραμένει ίδιο και έχουμε κεφαλαιοποίηση του τόκου μία φορά στο τέλος της περιόδου τοκισμού.

Σύνθετος τόκος

Το αρχικό κεφάλαιο μεταβάλλεται αυξανόμενο με τον τόκο κάθε χρονικής περιόδου. Ο τόκος , δηλαδή, ενσωματώνεται στο κεφάλαιο και επανατοκίζεται. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται κεφαλαιοποίηση, και συμβαίνει πολλές φορές σε μικρά χρονικά διαστήματα.

Υπολογισμός απλού τόκου

Συμβολισμοί

Το αρχικό κεφάλαιο στα επόμενα το συμβολίζουμε με Κο ή PV.

Το τελικό κεφάλαιο στα επόμενα το συμβολίζουμε με Κn ή FV. Ο τόκος συμβολίζεται με Ι.

Το επιτόκιο συμβολίζεται με i ή r.

Ο χρόνος συμβολίζεται με -n, όταν πρόκειται να συμβολίζουμε ακέραιες χρονικές περιόδους, ενώ για κλάσμα χρονικών περιόδων συμβολίζουμε τους μήνες με –μ και τις μέρες με –ν.

Ο απλός τόκος εξαρτάται από το κεφάλαιο, το χρόνο και το επιτόκιο. Η εξάρτηση αυτή είναι ανάλογη και έτσι ο τύπος για τον υπολογισμό απλού τόκου είναι:

Ι=Ko*n*i

Όπου Ι είναι ο τόκος του κεφαλαίου Ko και n είναι οι ακέραιες χρονικές περίοδοι (έτη, εξάμηνα, τρίμηνα κλπ.) και i το επιτόκιο για μία χρονική περίοδο αντίστοιχα με την μέτρηση του χρόνου.

Σημεία προσοχής

Η περίοδος μέτρησης του επιτοκίου θα πρέπει να συμπίπτει με τις περιόδους μέτρησης του χρόνου. Με n συμβολίζονται οι ακέραιες χρονικές περίοδοι και το επιτόκιο που αντιστοιχεί σε μία από τις n χρονικές περιόδους (έτος, ή εξάμηνο ή μήνας…), γράφεται σε δεκαδική μορφή (όχι σε %). Δηλαδή, αν ο τόκος υπολογίζεται κάθε εξάμηνο με επιτόκιο εξαμήνου 2%, αν έχουμε 3 έτη, θα πρέπει στον τύπο να γράψουμε το επιτόκιο 0,02 και ο χρόνος θα είναι 6 εξάμηνα (3 έτη με 2 εξάμηνα ανά έτος).

Μέτρηση της χρονικής περιόδου

Έστω i το ετήσιο επιτόκιο. Πολλές φορές ο χρόνος δεν είναι ακέραιος αριθμός ετών, αλλά περιλαμβάνει και μήνες ή και μέρες. Στην περίπτωση αυτή μετατρέπουμε όλο το χρόνο σε μήνες, ή όλα τα έτη και τους μήνες σε μέρες.

Αν το κεφάλαιο τοκίζεται για μ μήνες, ο τύπος του τόκου θα είναι:

Ι=Ko*μ*i /12

Αν το κεφάλαιο τοκίζεται για ν ημέρες, ο τύπος του τόκου θα είναι Ι=Ko*ν*i /365 για πολιτικό έτος:

και

Ι=Ko*ν*i /360 για μεικτό ή εμπορικό έτος

Σε όλους τους παραπάνω τύπους το επιτόκιο αντιστοιχεί σε έτος. Αν αντιστοιχεί σε εξάμηνο, θα πρέπει οι παρανομαστές να αλλάξουν σε 6, για τους μήνες, και σε 180, για τις μέρες.

Υπολογισμός τοκοφόρων ημερών

Για να υπολογίσουμε τους τελευταίους τύπους, πρέπει πρώτα να υπολογίσουμε τις τοκοφόρες ημέρες. Για τον υπολογισμό τους ισχύουν τα εξής:

α) Αν θεωρήσουμε τους μήνες με τις πραγματικές τους ημέρες (30 ή 31 για κάθε μήνα και 28 ή 29 για το Φεβρουάριο) και το έτος με 365 (ή 366 για δίσεκτο έτος) ημέρες, τότε λέμε ότι χρησιμοποιούμε το πολιτικό έτος.

Χρησιμοποιείται από τις τράπεζες και τα ταμιευτήρια.

β) Αν θεωρήσουμε τους μήνες με τις πραγματικές τους ημέρες (30 ή 31 για κάθε μήνα και 28 ή 29 για το Φεβρουάριο) και το έτος με 360 ημέρες, τότε λέμε ότι χρησιμοποιούμε το μεικτό έτος.

γ) Αν θεωρήσουμε ότι όλοι οι μήνες έχουν 30 ημέρες και το έτος 360 ημέρες, τότε λέμε ότι χρησιμοποιούμε το εμπορικό έτος.

Βραχυπρόθεσμες οικονομικές πράξεις

Στο ταχυδρομικό ταμιευτήριο και στα ταμιευτήρια των τραπεζών για τον υπολογισμό των τοκοφόρων ημερών ισχύουν τα εξής:

α) τα χρήματα που καταθέτουν οι πελάτες φέρνουν τόκο από την επόμενη ημέρα και η ημέρα της αναλήψεως δεν θεωρείται τοκοφόρος,

β) τα χρήματα που δανείζονται οι διάφοροι πιστωτικοί οργανισμοί παράγουν τόκο από την ημέρα που χορηγούνται τα χρήματα στους πελάτες.

Τελικό κεφάλαιο ή τελική αξία ενός κεφαλαίου (Κn)

Τελικό κεφάλαιο ή τελική αξία ενός κεφαλαίου (συμβολίζεται με Κn) είναι το άθροισμα του αρχικού κεφαλαίου (Κ0) συν τον τόκο (Ι) που παράχθηκε στο τέλος της χρονικής περιόδου, αν το κεφάλαιο τοκίζεται για χρόνο n.

Η τελική αξία Kn του κεφαλαίου Κ0, αντικαθιστώντας με τον τύπο του τόκου Ι=Ko*n*i, δίνεται από τον τύπο:

Kn = K0 + I = K0 + K0 n i =K0 (1+n i)

 

Άσκηση με λύση

Πόσος θα είναι ο τόκος κεφαλαίου 10.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται για 5 έτη με ετήσιο επιτόκιο 3%; Λύση

Το αρχικό κεφάλαιο είναι Κο=10.000

Το επιτόκιο γράφεται i=3%=0.03

Ο χρόνος είναι n=5 έτη

Ο τόκος θα υπολογισθεί με τον τύπο: Ι=Ko*n*i =10.000* 5*0,03=1.500 ευρώ

4.7   Άσκηση-παράδειγμα

Πόσος θα είναι ο τόκος κεφαλαίου 10.000 ευρώ το οποίο τοκίζεται για 5 έτη με εξαμηνιαίο επιτόκιο 3%; Λύση

Το αρχικό κεφάλαιο είναι Κο=10.000

Το επιτόκιο γράφεται i=3%=0,03

Ο χρόνος είναι n=5 έτη =10 εξάμηνα

Ο τόκος θα υπολογισθεί με τον τύπο: Ι=Ko*n*i =10.000*10*0,03=3.000 ευρώ.

Παρατηρούμε ότι στην άσκηση αυτή για εξαμηνιαίο επιτόκιο 3% ο τόκος που προκύπτει είναι διπλάσιος από τον τόκο που προέκυψε στην προηγούμενη άσκηση, όπου το επιτόκιο ήταν 3% το έτος.

4.8   Ερώτηση

Μετά από δύο έτη, ο τόκος 100 ευρώ κάθε εξάμηνο θα είναι συμφερότερος από τον τόκο κάθε έτος; Υποθέστε ότι το επιτόκιο είναι 2,5% κάθε εξάμηνο και 5% κάθε έτος.

Απάντηση

Τα     δύο     έτη     αντιστοιχούν     σε     4     εξάμηνα     και     ο     συνολικός     τόκος     θα     είναι Ιεξαμηνα =100*4*0,025=10

Στην περίπτωση που χρησιμοποιούμε έτη αντί για εξάμηνα θα έχουμε Ιέτη= 100*2*0,05=10

Παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει διαφορά στο απλό τόκο σε έτος ή σε πιο σύντομες χρονικές περιόδους, αν το επιτόκιο είναι ανάλογο με την χρονική περίοδο.

4.9   Άσκηση-παράδειγμα

Να βρεθεί ο τόκος κεφαλαίου 3.000 ευρώ, το οποίο τοκίστηκε με επιτόκιο 4% το τρίμηνο για 3 έτη και 6 μήνες. Ποια είναι η τελική αξία του κεφαλαίου;

Λύση

Αφού το επιτόκιο είναι τριμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε τρίμηνα. Τα 3 έτη και 6 μήνες είναι 3*4+2= 14 τρίμηνα.

Επομένως ο τόκος του κεφαλαίου 3.000 ευρώ θα είναι Ι=3.000*14*0,04=1.680 ευρώ.

Η τελική αξία του κεφαλαίου θα είναι 3.000+1.680=4.680 ευρώ.

 

6   Εύρεση αρχικού κεφαλαίου, χρόνου, επιτοκίου

Κάποιες φορές γνωρίζουμε το τελικό κεφάλαιο που δημιουργείται με τοκισμό, και ζητάμε να υπολογίσουμε το αρχικό κεφάλαιο που απαιτείται, ώστε να δημιουργηθεί το συγκεκριμένο τελικό κεφάλαιο. Άλλες φορές πάλι έχουμε ένα αρχικό κεφάλαιο, θέλουμε να δημιουργηθεί συγκεκριμένο τελικό κεφάλαιο και επιθυμούμε

να βρούμε το χρόνο ή το επιτόκιο που χρειάζεται, για να γίνει αυτό. Σε τέτοιου είδους προβλήματα χρησιμοποιούμε τον τύπο του απλού τόκου, δημιουργούμε μια εξίσωση ανάλογα με τα δεδομένα του προβλήματος και λύνουμε την εξίσωση αυτή ως προς τον άγνωστο που ζητάμε.

6.1   Εύρεση αρχικού κεφαλαίου

Όπως είδαμε νωρίτερα, το τελικό κεφάλαιο Kn προκύπτει από το αρχικό κεφάλαιο K0 με χρήση του τύπου Kn =K0 (1+n i )

Αν δεν γνωρίζουμε το αρχικό κεφάλαιο, αλλά γνωρίζουμε το τελικό κεφάλαιο, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον ίδιο αυτό τύπο ως εξής:

Kn =K0 (1+n i ) ó K0 = Kn /(1+n i )

6.2   Εύρεση χρόνου, επιτοκίου

Αν δεν γνωρίζουμε το χρόνο ή το επιτόκιο, αλλά γνωρίζουμε το αρχικό και τελικό κεφάλαιο, ο ίδιος τύπος μπορεί να γραφεί, λύνοντας ως προς n i ως εξής:

n i = Kn / K0 – 1

Αντικαθιστώντας τα δεδομένα που γνωρίζουμε στον παραπάνω τύπο, λύνουμε την εξίσωση που δημιουργείται και βρίσκουμε αντίστοιχα τον άγνωστο χρόνο ή το άγνωστο επιτόκιο. Ο τελευταίος αυτός τύπος χρησιμοποιείται ιδιαίτερα σε προβλήματα όπως: σε πόσο χρόνο αρχικό κεφάλαιο K0 θα γίνει ίσο με τελικό κεφάλαιο Kn. Παρόμοια σε προβλήματα όπως: με ποιο επιτόκιο θα πρέπει να τοκίσουμε αρχικό κεφάλαιο K0, ώστε σε χρόνο n να έχουμε τελικό κεφάλαιο Kn.

6.3   Άσκηση παράδειγμα

Να βρεθεί το επιτόκιο με το οποίο τοκίζεται κεφάλαιο 3.000 ευρώ, ώστε σε 6 μήνες να γίνει 3.600 ευρώ.

Λύση

Χρησιμοποιούμε τον τύπο K0  = Kn /(1+n i),  ο  οποίος μετασχηματίζεται ως εξής:  n i  = Kn / K0  – 1.

Αντικαθιστώντας έχουμε 6* i = 3.600 / 3.000 – 1 <=> 6* i = 1,2 – 1 <=> 6* i = 0,2 <=>  i = 0,2/6=0,033  Επομένως το ζητούμενο επιτόκιο  είναι 0,0333=3,33%  και αντιστοιχεί σε  μηνιαίο επιτόκιο,  αφού  ο

χρόνος μετρήθηκε σε μήνες.

ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΑΜΑΙ

  • Πότε εφαρμόζω τον τύπο του τόκου.
    • Πώς αλλάζει ο τύπος, αν ο χρόνος μετριέται σε μήνες ή σε μέρες.
    • Τον τρόπο μέτρησης του χρόνου και εφαρμογής του τύπου στην περίπτωση κλασματικού αριθμού χρονικών περιόδων.
    • Πώς βρίσκω το αρχικό κεφάλαιο, όταν γνωρίζω το τελικό κεφάλαιο.
    • Πώς βρίσκω το χρόνο ή το επιτόκιο, όταν γνωρίζω αρχικό και τελικό κεφάλαιο.

Βιβλιογραφία/Αναφορές

Μαντζαρίδης, Γ. (2014). Ο τόκος κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας. Σύναξη 120, 29-40. Σόρμας, Αστ. & Σαριαννίδης, Ν. (2014). Οικονομικά Μαθηματικά. Αυτοέκδοση.

Τόκος Wiki (χ.χ.). Ανακτήθηκε 30 Ιουνίου, 2015, από το Wiki: http://wikipedia.org/wiki/Τόκος Χατζηνικολάου, Δ. (2011). Εισαγωγή στη Μακροοικονομική. Ιωάννινα.

 

Άσκηση 1

Να βρεθεί η τελική αξία κεφαλαίου 5.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται με απλό τόκο για 3 έτη με ετήσιο επιτόκιο 4%.

Απάντηση/Λύση

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n*i =5.000+5.000*3*0,04= 5.000+600 = 5.600 ευρώ

Άσκηση 2

Να βρεθεί η τελική αξία κεφαλαίου 5.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται για 3 έτη με επιτόκιο τριμήνου 1%.

Απάντηση/Λύση

Αφού το επιτόκιο είναι τριμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε τρίμηνα. Τα 3 έτη είναι 3*4= 12 τρίμηνα.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχικό αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n*i =5.000+5.000*12*0,01= 5.000+600 = 5.600 ευρώ

Άσκηση 3

Κεφάλαιο 4.500 ευρώ τοκίζεται κάθε εξάμηνο, για 6 έτη με εξαμηνιαίο επιτόκιο 2%. α) Πόσο θα είναι το κεφάλαιο μετά από 4 έτη;

β) Πόσο θα είναι το κεφάλαιο μετά από τα 6 έτη;

γ) Αν το εξαμηνιαίο επιτόκιο ήταν 2,5%, πόση θα ήταν η διαφορά στο κεφάλαιο μετά τα 6 έτη;

Απάντηση/Λύση

α) Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 4 έτη είναι 4*2=8 εξάμηνα.. Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n*i =4.500+4.500*8*0,02= 4.500+720 = 5.220 ευρώ

β) Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 6 έτη είναι 6*2=12 εξάμηνα. Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n*i =4.500+4.500*12*0,02= 4.500+1080 = 5.580 ευρώ

γ) Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 6 έτη είναι 6*2=12 εξάμηνα.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n*i =4.500+4.500*12*0,025= 4.500+1350 = 5.850 ευρώ

Η διαφορά από το κεφάλαιο που σχηματίστηκε στο ερώτημα β είναι 5.850-5.580=270 ευρώ

Άσκηση 4

Συμφέρει να αγοράσουμε ένα αυτοκίνητο σήμερα, πληρώνοντας 13.000 ευρώ, ή να καταθέσουμε το ποσό αυτό στην τράπεζα με εξαμηνιαίο επιτόκιο 2% και να αγοράσουμε το αυτοκίνητο σε δύο χρόνια, όταν θα στοιχίζει 14.000 ευρώ; (υπολογίστε την τελική αξία του κεφαλαίου μετά τα δύο έτη και συγκρίνετε με τις 14.000 ευρώ).

Απάντηση/Λύση

Υπολογίζουμε την τελική αξία του κεφαλαίου μετά τα δύο έτη. Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 2 έτη είναι 2*2=4 εξάμηνα.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n* i =13.000+13.000*4*0,02= 13.000+1040 = 14.040 ευρώ.

Μετά τα δύο χρόνια, θα μπορέσουμε να αγοράσουμε το αυτοκίνητο το οποίο θα στοιχίζει 14.000 ευρώ, και θα μας περισσέψουν και 40 ευρώ για καύσιμα!

Άσκηση 5

Να βρεθεί η τελική αξία κεφαλαίου 3.000 ευρώ το οποίο τοκίζεται για 8 έτη με ετήσιο επιτόκιο 6%, αν ο τόκος υπολογίζεται κάθε τρίμηνο.

Απάντηση/Λύση

Αφού ο τόκος υπολογίζεται κάθε τρίμηνο, μετατρέπουμε το χρόνο σε τρίμηνα και το ετήσιο επιτόκιο σε τριμηνιαίο επιτόκιο. Τα 8 έτη είναι 8*4= 32 τρίμηνα. Το τριμηνιαίο επιτόκιο είναι 6%:4=1,5%.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχικό αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0* n* i =3.000+3.000*32*0,015= 3.000+1.440 = 4.440 ευρώ

Σημείωση: Εεπειδή πρόκειται για απλό τόκο και όχι για ανατοκισμό, αν χρησιμοποιήσουμε τον τύπο με ετήσιο επιτόκιο και μέτρηση του χρόνου σε έτη, θα βρούμε ακριβώς το ίδιο τελικό κεφάλαιο, αφού:

Kn =K0 + K0 n i =3.000+3.000*8*0,06= 3.000+1.440 = 4.440 ευρώ.

Άσκηση 6

Κεφάλαιο 15.000 ευρώ κατατίθεται σε τράπεζα και τοκίζεται κάθε εξάμηνο, για 6 έτη με εξαμηνιαίο επιτόκιο 2%. Κατόπιν το επιτόκιο αλλάζει σε 2,5% το εξάμηνο και η κατάθεση διαρκεί ακόμη 5 έτη με τοκισμό ανά εξάμηνο.

α) Πόσο θα είναι το κεφάλαιο μετά από τα 6 έτη; β) Πόσο θα είναι το κεφάλαιο μετά από τα 11 έτη;

γ) Αν το ίδιο κεφάλαιο κατατεθεί σε τράπεζα με ετήσιο τοκισμό και ετήσιο επιτόκιο 3% για 11 έτη, πόσο θα γίνει το τελικό κεφάλαιο;

Απάντηση/Λύση

α) Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 6 έτη είναι 6*2=12 εξάμηνα. Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0* n* i =15.000+15.000*12*0,02= 15.000+3600 =18.600 ευρώ

β) Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 5 έτη είναι 5*2=10 εξάμηνα. Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία (μετά τα 6 έτη είναι 18.600) προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 n i =18.600+18.600*10*0,025= 18.600+4.650 = 23.250 ευρώ

γ) Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 n i =15.000+15.000*11*0,03= 15.000+4.950 = 19.950 ευρώ

Η διαφορά από το κεφάλαιο που σχηματίστηκε στο ερώτημα β είναι 23.250-19.950=3.300 ευρώ

Άσκηση 7

Υπάλληλος δανείστηκε στις 1-2-2005 από το ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ποσό 7000 ευρώ με ετήσιο επιτόκιο 4%. Ο τόκος υπολογίζεται κάθε εξάμηνο. Τι ποσό θα πρέπει να επιστρέψει στις 1-2- 2014;

Απάντηση/Λύση

Αφού ο τόκος υπολογίζεται κάθε εξάμηνο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα και το επιτόκιο σε εξαμηνιαίο. Από 1-2-2005 μέχρι 1-2-2014 μεσολαβούν 9 έτη και είναι 9*2=18 εξάμηνα.. Το εξαμηνιαίο επιτόκιο είναι 4%:2=2%

Για να βρούμε το ποσό του δανείου που πρέπει να επιστραφεί μαζί με τους τόκους, θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία, προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0* n*i =7.000+7.000*18*0,02= 7.000+2.520 =9.520 ευρώ

Άσκηση 8

Συμφέρει να αγοράσουμε ένα οικόπεδο σήμερα, πληρώνοντας 40.000 ευρώ, ή να καταθέσουμε το ποσό αυτό στην τράπεζα με εξαμηνιαίο επιτόκιο 3% και να αγοράσουμε το οικόπεδο σε τρία χρόνια, που θα στοιχίζει 45.000 ευρώ;

Απάντηση/Λύση

Υπολογίζουμε την τελική αξία του διαθέσιμου κεφαλαίου 40.000 μετά τα τρία έτη. Αφού το επιτόκιο είναι εξαμηνιαίο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα. Τα 3 έτη είναι 3*2=6 εξάμηνα.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0*n* i =40.000+40.000*6*0,03= 40.000+7.200 = 47.200 ευρώ.

Μετά τα τρία χρόνια, θα μπορέσουμε να αγοράσουμε το οικόπεδο το οποίο θα στοιχίζει 45.000 ευρώ και θα μας περισσέψουν και 2.200 ευρώ.

Άσκηση 9

Να βρεθεί το τελικό κεφάλαιο κατάθεσης 6.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται κάθε έτος με ετήσιο επιτόκιο 4% μετά από 5 έτη και 9 μήνες.

Απάντηση/Λύση

Μετατρέπουμε το χρόνο σε μήνες. Τα 5 έτη και 9 μήνες είναι 5*12=60 μήνες και 9=69 μήνες.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 * i* μ /12=6.000+6.000*0,04*69/12= 6.000+1.380 =7.380 ευρώ

Άσκηση 10

Να βρεθεί το τελικό κεφάλαιο κατάθεσης 6.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται κάθε εξάμηνο με ετήσιο επιτόκιο 4% μετά από 5 έτη και 9 μήνες.

Απάντηση/Λύση

Αφού ο τόκος υπολογίζεται κάθε εξάμηνο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα και το επιτόκιο σε εξαμηνιαίο. Τα 5 έτη και 9 μήνες είναι 5*2=10 εξάμηνα και οι 9 μήνες =1,5 εξάμηνα. Συνολικά ο χρόνος είναι 11,5 εξάμηνα. Το εξαμηνιαίο επιτόκιο είναι 4%:2=2%.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 *i*n=6.000+6.000*0,02*11,5= 6.000+1.380 =7.380 ευρώ

Άσκηση 11

Να βρεθεί το τελικό κεφάλαιο κατάθεσης 6.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται κάθε εξάμηνο με ετήσιο επιτόκιο 4% μετά από 5 έτη, 9 μήνες και 14 μέρες.

Απάντηση/Λύση

Αφού ο τόκος υπολογίζεται κάθε εξάμηνο, μετατρέπουμε το χρόνο σε εξάμηνα και το επιτόκιο σε εξαμηνιαίο. Τα 5 έτη και 9 μήνες είναι 5*2=10 εξάμηνα και οι 9 μήνες =1,5 εξάμηνα. Συνολικά ο χρόνος είναι 11,5 εξάμηνα. Επειδή όμως ο χρόνος περιλαμβάνει και 14 μέρες, μετατρέπουμε όλα τα εξάμηνα σε μέρες. 11,5

*180=2.070 μέρες. Άρα συνολικά έχουμε 2.070+14=2.084 μέρες. Το εξαμηνιαίο επιτόκιο είναι 4%:2=2%.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 * i* n=6.000+6.000*0,02*2.084/180= 6.000+1.389,33 =7.389,33 ευρώ

Άσκηση 12

Να βρεθεί το τελικό κεφάλαιο κατάθεσης 5.000 ευρώ, το οποίο τοκίζεται κάθε έτος, την 1-1-2018 αν το καταθέσουμε σήμερα (27-3-2015) σε μια τράπεζα με ετήσιο επιτόκιο 4%.

Απάντηση/Λύση

Υπολογίζουμε τις μέρες μεταξύ 27-3-2015 και 1-1-2018 και χρησιμοποιούμε τον τύπο του τόκου για πολιτικό έτος (365 μέρες). Οι μέρες από 1-1-15 μέχρι 1-1-18 που αντιστοιχούν σε τρία έτη είναι 3*365=1.095 μέρες. Δεν πρέπει όμως να μετρήσουμε τις 31 μέρες του Ιανουαρίου 2015, τις 28 μέρες Φεβρουαρίου 2015 και τις 27 μέρες Μαρτίου 2015 που είναι συνολικά 86 μέρες. Επομένως οι μέρες κατάθεσης είναι 1.095-86=1.009 μέρες.

Θα χρησιμοποιήσουμε τον τύπο της τελικής αξίας κεφαλαίου που είναι η αρχική αξία προστιθεμένη με τον αντίστοιχο τόκο.

Kn =K0 + K0 *i* ν/365=5.000+5.000*0,04*1009/365= 5.000+552,88 =5.552,88 ευρώ.

Μαθήματα Λογιστική Κόστους

Λογιστική Κόστους

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ  ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

2011

1)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν και τα ακόλουθα δεδομένα για το έτος 2005;

 31 Δεκεμβρίου1 Ιανουαρίου
Απόθεμα ημικατεργασμένων20.00010.000
Απόθεμα ετοίμων80.00060.000
Αμεσα εργατικά120.000 
Αμεσα υλικά200.000 
Γ.Β.Ε. ( 150% των εργατικών)180.000 
Εξοδα πωλήσεων150.000 

Να υποδείξετε ποιό απο τα ακόλουθα ποσά είναι σωστό (περισσότερες της μιας απαντήσεις μπορεί να είναι σωστές):

  • το ποσό που χρεώθηκε στο λογ/σμό ημικ/να κατα την διάρκεια του έτους ήταν 500.000
  • το κόστος των ετοίμων παραχθέντων ήταν 450.000
  • το κόστος των πωληθέντων ήταν 470.000
  • το συνολικό βιομ/κό κόστος του έτους ήταν 650.000

2)  Η εταιρία Ψ χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Τα γενικά βιομηχανικά έξοδα χρεώνονται στις επιμέρους παραγγελίες ως ποσοστά  των άμεσων εργατικών. Τα παρακάτω στοιχεία εμφανίζονται στο γενικό λογ/σμό Ημικατεργασμένα και αφορούν το μήνα Ιούνιο:

Χρεώσεις του λογ/σμού : 
Υπόλοιπο,  1η Ιουνίου ……………………………………………………………7.200
Αμεσα Υλικά ………………………………………………………………………….12.000
Αμεσα Εργατικά …………………………………………………………………….9.000
Γενικά Βιομηχανικά έξοδα (150% των άμεσων εργατικών) …………13.500
Σύνολο χρεώσεων……………………………………………………………41.700
Πιστώσεις του λογ/σμού : 
Παραχθέντα προϊόντα και μεταφορά τους στα έτοιμα …………………33.200
Υπόλοιπο,  30 Ιουνίου …………………………………………………………………….8.500

Εάν υποθέσουμε ότι τα άμεσα εργατικά που αφορούν παραγγελίες ημιτελείς στις 30 Ιουνίου ανέρχονται σε 2.100 ευρώ, να υπολογίσετε το ποσό των γενικών βιομηχανικών εξόδων και των άμεσων υλικών που αφορούν αυτές τις ημιτελείς παραγγελίες στις 30 Ιουνίου.

Λύση

Το απόθεμα των ημικατεργασμένων στις 30 Ιουνίου (Τ.Α.) περικλείει συνολικό βιομηχανικό κόστος 8.500 δρχ. σύμφωνα με τα δεδομένα, το οποίο αποτελείται και από τα τρία στοιχεία του κόστους.

       Αφού τα γενικά βιομηχανικά έξοδα είναι 150% μη άμεσης εργασίας, στις ημιτελείς παραγγελίες παριλαμβάνονται150% x 2.100 = 3.150 δρχ. γενικά βιομηχανικά έξοδα.

 

 

       Επίσης αφού τα άμεσα εργατικά είναι 2.100 δρχ. και τα Γ.Β.Ε. ευρέθησαν 3.150 δρχ., τα άμεσα υλικά θα ισούται με 3.250 δρχ. (8.500  – 2.100 – 3.150).

3)  Η επιχ/ση Χ κατασκευάζει έπιπλα και χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Χρησιμοποιείται ένας προκαθορισμένος συντελεστής γενικών βιομηχανικών εξόδων στις επιμέρους παραγγελίες. Στο τμήμα Α υπολογίζονται τα ΓΒΕ με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανών και και στο τμήμα Β με βάση τις ώρες άμεσης εργασίας. Στη αρχή του τρέχοντος έτους, η διοίκηση έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς για να εξυπηρετήσει τον προσδιορισμό του συντελεστή των ΓΒΕ:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Κόστος άμεσης εργασίας300.000 225.000
Ωρες άμεσης εργασίας20.00015.000
Γενικά βιομ/κά έξοδα 420.000337.500
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων12.0007.500

Η παραγγγελία αρ. 58 άρχισε στις αρχές του χρόνου και ολοκληρώθηκε τρείς βδομάδες αργότερα στις 29 Ιανουαρίου. Προέκυψαν οι ακόλουθες κοστολογικές πληροφορίες:

Παραγγελία αρ. 58

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Αμεσα υλικά10.1007.600
Αμεσα εργατικά16.50011.100
Ωρες άμεσης εργασίας1.100740
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων750500

Στη συνέχεια δίδονται επιλεγμένες πληροφορίες για το μήνα Ιανουάριο:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Ωρες άμεσης εργασίας / Ιανουάριος1.6001.200
Ωρες λειτουργίας των μηχαν/των / Ιανουάριος1.100600
Γενικά βιομ/κά έξοδα Ιανουαρίου39.01026.540

Ζητείται:

  1. Να υπολογίσετε τον προκαθορισμένο συντελεστή γενικών βιομ/κών εξόδων για κάθε τμήμα.
  2. Το συνολικό κόστος της παραγελίας αρ. 58.

Λύση

1Α. 420000/12000 =35ευρώ/ ώραμηχ.

1Β. 337500/15000=22,50 ευρώ/ ώρα άμεσης εργασίας.

2.

Φύλλο υπολογισμού κόστους παραγγελίας αρ. 58

 Τμήμα ΑΤμήμα ΒΣύνολο
Αμεσα υλικά10.1007.60017700
Αμεσα εργατικά16.50011.10027600
Γενικά βιομ. έξοδα   
           750ώρεςχ35=2625026250
           740 ώρες χ 22,50=1665016650
Συνολικό κόστος παραγγελίας  88200

4)  Η επιχ/ση Χ χρησιμοποιεί το σύστημα κοστολόγησης εξατομικευμένης παραγωγής. Χρησιμοποιείται ένας προκαθορισμένος συντελεστής γενικών βιομηχανικών εξόδων στις επιμέρους παραγγελίες. Στο τμήμα Α υπολογίζονται τα ΓΒΕ με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανών κα ι και στο τμήμα Β με βάση τις ώρες άμεσης εργασίας. Στη αρχή του τρέχοντος έτους, η διοίκηση έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς για να εξυπηρετήσει τον προσδιορισμό του συντελεστή των ΓΒΕ

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Κόστος άμεσης εργασίας420.000300.000
Ωρες άμεσης εργασίας28.00025.000
Γενικά βιομ/κά έξοδα540.000412.500
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων18.0001.900

Η παραγγγελία αρ. 399, που αφορούσε 4.000 PC,  άρχισε στις αρχές του χρόνου και ολοκληρώθηκε τρείς βδομάδες αργότερα στις 29 Ιανουαρίου Προέκυψαν οι ακόλουθες κοστολογικές πληροφορίες:

Παραγγελία αρ. 399

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Αμεσα υλικά6.8004.500
Αμεσα εργατικά8.1007.200
Ωρες άμεσης εργασίας540600
Ωρες λειτουργίας των μηχανημάτων250100

Στη συνέχεια δίδονται επιλεγμένες πληροφορίες για το μήνα Ιανουάριο:

 Τμήμα ΑΤμήμα Β
Ωρες άμεσης εργασίας / Ιανουάριος1.60026.000
Ωρες λειτουργίας των μηχαν/των / Ιανουάριος17.000600
Γενικά βιομ/κά έξοδα Ιανουαρίου517.000424.400

Ζητείται:

  1. Να υπολογίσετε τον προκαθορισμένο συντελεστή γενικών βιομ/κών εξόδων για κάθε τμήμα ο οποίος θα πρέπει να εφαρμοσθεί στη παραγγελία 399.
  2. Το συνολικό  και το μοναδιαίο κόστος της παραγελίας αρ. 399.

5)  Τα ακόλουθα στοιχεία αφορούν την επιχ/ση Χ:

Ημικατεργασμένα (Αρχικό Απόθεμα)35.000
Αναλωθείσες πρώτες ύλες (Α. Υ)245.000
Αμεσα εργατικά (Α.Ε.)120.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων675.000

Τα Γενικά Βιομ/κά Εξοδα που αφορούν την παραγωγή υπολογίζονται με βάση τις ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων (30 ευρώ ανά ώρα) . Κατά την τρέχουσα διαχειριστική χρήση χρησιμοποιήθηκαν 10.000 ώρες λειτουργίας μηχανημάτων στην παραγωγική διαδικασία.

Ζητείται να υπολογίσετε  το τελικό απόθεμα των ημικατεργασμένων.

Λύση

Ημικατεργασμένα (1/1)35.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου:     Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν                      245.000     Αμεσα εργατικά που χρειάστηκαν                           120.000     Γενικά βιομ/κα΄έξοδα (30 ευρώ/ ώρα ´ 10.000 ώρες )300.000 Συνολικά  βιομηχανικά κόστη665.000
Σύνολο ημικατεργασμένων (παραγωγής )περιόδου700.000
Μείον :κόστος παραχθέντων ετοίμων675.000
Ημικατεργασμένα (31/12 )25.000

6)  Ο διευθυντής παραγωγής της επιχ/σης Χ έκανε τους ακόλουθους προυπολογισμούς του ερχόμενου έτους:

Γενικά βιομ/κά έξοδα1.200.000
Αμεσα εργατικά500.000
Ωρες λειτουργίας μηχανημάτων80.000 ώρες

α) Να υπολογίσετε τον συντελεστή  ΓΒΕ βασιζόμενοι σε :

1. άμεσο εργατικό κόστος

2. ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων

β)Αν υποθέσουμε οτι η παραγωγή ενός συγκεκριμένου προιόντος απαιτεί 2.000 ευρώ σε άμεσα υλικά, 400 ευρώ σε άμεσα εργατικά και 62 ώρες λειτουργίας μηχανημάτων, να υπολογίσετε το συνολικό κόστος παραγωγής του προιόντος με την υπόθεση ότι ο συντελεστής ΓΒΕ υπολογίζεται με βάση:

1. το άμεσο εργατικό κόστος

β. τις ώρες λειτουργίας των μηχανημάτων

Λύση

α.  (1) 240% του εργατικού κόστους (1.2000.000 ¸500.000)

     (2) 15 ευρώ/ώρα λειτουργίας των μηχανηματων (1.200.0000 ¸80.000)

β. (1)

άμεσα υλικά2.000
άμεσα εργατικά400
ΓΒΕ(400´240%)960
Συνολικό κόστος παραγωγής προιόντος3.360

β. (2)

άμεσα υλικά2.000
άμεσα εργατικά400
ΓΒΕ(62 ώρες´  15ευρώ/ώρα)960
Συνολικό κόστος παραγωγής προιόντος3.330

7)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν και τις ακόλουθες πληροφορίες για το έτος λήξης 31/12/2005:

 31/12/051/1/05
Απόθεμα πρώτων υλών24.00020.000
Απόθεμα ημικατεργασμένων8.00012.000
Αποθεμα ετοίμων90.00080.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν210.000 
Αμεσα εργατικά120.000 
Εξοδα πωλήσεων170.000 
Εξοδα διοίκησης140.000 

Τα ΓΒΕ που εφαρμόζονται στη παραγωγή υπολογίζονται με συντελεστή 24 ευρώ ανά ώρα άμεσης εργασίας . Οι ώρες άμεσης εργασίας της περιόδου ήταν 8.000.

Ζητείται :

α)Να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων ετοίμων

β) Με την υπόθεση οτι η επιχ/ση παράγει     ένα και μοναδικό προιόν και οτι έχει ολοκληρώσει 20.000 μονάδες κατα την διάρκεια του έτους , ποιό είναι το μέσο κόστος παραγωγής ανά μονάδα προιόντος;       

Λύση

α.

   Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 εως 31/12/05

Απόθεμα ημικατεργασμένων(1/1/05)12.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: άμεσα υλικά χρησιμοποιηθέντα                 210.000 άμεσα εργατικά                                           120.000 ΓΒΕ(8.000 ώρες ´  24)                                 192.000 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        522.000
Συνολική παραγωγή (ημικατεργασμένα) έτους534.000
Μείον :απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)8.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων προιόντων526.000

β. 26.30 ευρώ ανά μονάδα (526.000 ευρώ κόστος ετοίμων διαιρούμενο με 20.000 μονάδες)       

8)  Τα λογιστικά στοιχεία της επιχ/σης Χ περιλαμβάνουν τα κάτωθι:

 31/12/051/1/05
Απόθεμα πρώτων υλών20.00025.000
Απόθεμα ημικατεργασμένων37.50040.000
Απόθεμα ετοίμων( 1/1, 10.000 μον. ´  21)    ;210.000
Αγορές πρώτων υλών κατά το 2005330.000 
Αμεσα εργατικά που μπήκαν στη παραγωγή375.000 
ΓΒΕ που μπήκαν στη παραγωγή637.500 

Η επιχ/ση παράγει ένα και μοναδικό προιόν. Κατά τη διάρκεια του έτους παρήχθησαν 45.000 μονάδες και πουλήθηκαν οι 40.000 μονάδες.

Ζητείται:

α) να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων ετοίμων (επίσης να εμφανίσετε τους υπολογισμούς σας για το κόστος των άμεσων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν)

β)να υπολογίσετε τον μέσο όρο του κόστους ανά μονάδα προιόντος

 

 

γ)να βρείτε το κόστος πωληθέντων κατά την διάρκεια του έτους

 

δ)να υπολογίσετε το κόστος του αποθέματος των ετοίμων προιόντων στις 31/12/05

Λύση

α)

Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 έως 31/12

Απόθεμα ημικατεργασμένων (1/1/05)40.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν(βλ .βοηθ. πίν.)  335.000 Αμεσα εργατικά                                                               375.000   ΓΒΕ                                                                                     637.500 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        1.347.500
Συνολική παραγωγή(ημικατεργασμένα) έτους1.387.500
Μείον:Απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)37.500
Κόστος παραχθέντων ετοίμων1.350.000

Βοηθητικός πίνακας:

Απόθεμα πρώτων υλών(1/1/05)25.000
Αγορές πρώτων υλώντο 2005330.000
Κόστος διαθεσίμων πρώτων υλών355.000
Μείον:Απόθεμα πρώτων υλών (31/12/05)20.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν335.000

β)

Κόστη μονάδος κατά μέσον όρο:

Κόστος παραχθέντων ετοίμων(μέρος  α)1.350.000
Παραχθείσες μονάδες45.000
Μέσο μοναδιαίο κόστος (1.350.000¸45.000)30

γ)

Κόστος πωληθέντων:

10.000 μον. ´21ευρώ(αρχικό απόθεμα)210.000
30.000 μον. ´ 30 ευρώ (μέρος β)900.000
Κόστος πωληθέντων κατά την  διάρκεια του έτους(40.000 μον.)1.110.000

δ)

Απόθεμα ετοίμων προιόντων (31/12/05):

15.000 μον. (10.000+45.000 -40.000) ´ 30 ευρώ                                                                   450.000

9)  Η επιχ/ση Χ δίδει τα ακόλουθα λογιστικά στοιχεία σχετικά με την λειτουργία της:

 Υπόλοιπο 31/12/05Υπόλοιπο 1/1/05
Πρώτες ύλες70.00060.000
Ημικατεργασμένα41.00029.000
Ετοιμα προιόντα16.00021.000

Κατά την διάρκεια του έτους η επιχ/ση αγόρασε άμεσα υλικά αξίας 35.000 δρχ. και χρησιμοποίησε άμεσα εργατικά κόστους 22.000 ευρώ. Τα συνολικά ΓΒΕ του έτους ανήλθαν σε 19.000 ευρώ. Τ α έξοδα διοίκησης και διάθεσης ήταν 30.000 ευρώ. , ενώ οι συνολικές της πωλήσεις ανήλθαν σε 80.000 ευρώ

Ζητείται:

α)να ετοιμάσετε μια κατάσταση κόστους παραχθέντων για το 2005( και υπολογισμός των άμεσων υλικών που χρησιμοποιήθηκαν).

β)να ετοιμάσετε την κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης του έτους (και υπολογισμός του κόστους πωληθέντων).

Λύση

α)

Κατάσταση κόστους παραχθέντων

Περίοδος 1/1 εως 31/12/05

Απόθεμα ημικατεργασμένων (1/1/05)29.000
Βιομηχανικά κόστη περιόδου: Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν(βλ .βοηθ. πίν.1)  25.000 Αμεσα εργατικά                                                               22.000   ΓΒΕ                                                                                     19.000 Συνολικά βιομηχανικά κόστη        66.000
Συνολική παραγωγή(ημικατεργασμένα) έτους95.000
Μείον:Απόθεμα ημικατεργασμένων (31/12/05)41.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων54.000

Βοηθητικός πίνακας 1:

Απόθεμα πρώτων υλών(1/1/05)60.000
Αγορές πρώτων υλών το 200535.000
Κόστος διαθεσίμων πρώτων υλών95.000
Μείον:Απόθεμα πρώτων υλών (31/12/05)70.000
Αμεσα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν25.000

β)

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης

Περίοδος 1/1 έως 31/12/05

Πωλήσεις (έσοδα πωλήσεων)80.000
Μείον:κόστος πωληθέντων(βλ.βοηθ. πιν. 2)59.000
Μικτα΄κέρδη21.000
Μείον:έξοδα διοίκησης και διάθεσης30.000
Καθαρά αποτελέσματα (Ζημιές)(9.000)

Βοηθητικός πίνακας 2:

Απόθεμα ετοίμων (1/1/05)21.000
Κόστος παραχθέντων ετοίμων54.000
Κόστος ετοίμων διαθεσίμων προς πώληση75.000
Μείον:Απόθεμα ετοίμων (31/12/05)16.000
Κόστος πωληθέντων59.000

10.  Έχουμε τις ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με το υλικό Χ:

Αρχικό απόθεμα 1/1100 τεμ. αξίας 10ευρώ /τεμ.
Εισαγωγές4/1 10/1 20/1400 τεμ. αξίας 12 ευρώ./τεμ. 500 τεμ. αξίας 15 ευρώ τεμ. 200 τεμ. αξίας 17 ευρώ τεμ.  
Εξαγωγές6/1 15/1 27/1300 τεμ. 600 τεμ. 100 τεμ.

 Να ενημερώσετε τα αντίστοιχα φύλλα παρακολούθησης του αποθέματος, και να βρεθεί το τελικό απόθεμα της επιχείρησης με τους τρεις τρόπους αποτίμησης, FIFO, LIFO, Μ.Σ.Τ. ( διαρκής απογραφή).

11.  Υποθέτουμε ότι η επιχ/ση ΑΚΤΗ παρουσίασε κατά την απογραφή του τέλους της περιόδου απόθεμα ενός συγκεκριμένου είδους ίσο με 12 μονάδες. Στον πίνακα που ακολουθεί εμφανίζονται και οι αγορές του συγκεκριμένου είδους κατά τη διάρκεια της περιόδου:

 ΜονάδεςΚόστος μονάδαςΣυνολικό κόστος
Απόθεμα αρχής περιόδου108.00080.000
Πρώτη αγορά (Μάρτιος, 1)59.00045.000
Δεύτερη αγορά (Ιούλιος, 1)510.00050.000
Τρίτη αγορά (Οκτώβριος, 1)512.00060.000
Τέταρτη αγορά (Δεκέμβριος, 1)513.00065.000
Διαθέσιμα για πώληση30 300.000
Πωληθείσες μονάδες18  
Μονάδες τελικού αποθέματος12  

Να προσδιορίσετε το κόστος (τιμή κτήσης) του τελικού αποθέματος, καθώς και το κόστος των πωληθέντων με τη χρήση των υποθέσεων μέσου σταθμικού κόστους, FIFO, LIFO.

Λύση

α)Μέση σταθμική τιμή. Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο το τελικό απόθεμα θα πρέπει να αποτιμηθεί στις 120.000 ευρώ (12 μονάδες x 10.000 ευρώ./μονάδα), και το κόστος των πωληθέντων θα είναι 180.000 ευρώ (300.000 ευρώ κόστος εμπ/των διαθεσίμων προς πώληση, μείον 120.000 ευρώ. κόστος που κατανεμήθηκε στο τελικό απόθεμα).

β) FIFO.

5 μονάδες από την αγορά της 1ης Δεκεμβρίου (13.000 ευρώ./μονάδα)             65.000

5 μονάδες από την αγορά της 1ης Οκτωβρίου (12.000 ευρώ /μονάδα)             60.000

 

 

2 μονάδες από την αγορά της 1ης Ιουλίου (10.000 ευρώ /μονάδα)        20.000

 

 

Τελικό απόθεμα, 12 μονάδες με τιμή FIFO                                         145.000

Το κόστος πωληθέντων θα είναι 155.000 ευρώ (300.000 – 145.000).

γ) LIFO.

10 μονάδες από το αρχικό απόθεμα (8.000 ευρώ /μονάδα)                  80.000

2 μονάδες από την αγορά της 1ης Μαρτίου (9.000 ευρώ./μονάδα)              18.000

Τελικό απόθεμα, 12 μονάδες με τιμή LIFO                                          98.000

 

 

Το κόστος των πωληθέντων με τη μέθοδο LIFO θα είναι 202.000 ευρώ (300.000 – 98.000)

 

 

12.  Ένας εργαζόμενος αναμένεται να παράγει δέκα μονάδες την ώρα. Σε μια εβδομάδα παρήγαγε 458 μονάδες σε 38 ώρες εργασίας.

Ποιος είναι ο δείκτης παραγωγικότητας του και τι αυτός σημαίνει;

Λύση

Πρότυπη παραγωγή : 38 ώρεςΧ 10 μον./ώρα= 380 μον.

458/380 = 120,5 %,  ο δείκτης αυτός φανερώνει ότι ο εργαζόμενος έχει εργασθεί πιο αποτελεσματικά από το επίπεδο του προτύπου.

13.   Το βασικό ωρομίσθιο μιας επιχείρησης είναι 8,80 ευρώ την ώρα, ενώ η υπερωρία πληρώνεται ωρομίσθιο x 2 για τα Σαββατοκύριακα. Έχουν δοθεί τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν τρεις παραγγελίες.

 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
 Ώρες εργασίαςΏρες εργαςίαςΏρες εργασίας
Κανονικές480220150
Βραδινές1026080
Σαββατοκύριακα103016

Ζητείται να υπολογίσουμε το κόστος εργασίας της κάθε παραγγελίας κάτω από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α)  Όταν οι υπερωρίες είναι περιστασιακές για να εξυπηρετήσουν την παραγωγή.

β) Όταν οι υπερωρίες γίνονται ύστερα από πίεση του πελάτη για πολύ γρήγορη παράδοση. 

Λύση

α)  Όταν οι υπερωρίες είναι περιστασιακές θα ήταν σωστή κοστολογική πρακτική να επιβαρύνουν τα ΓΒΕ, ενώ τις παραγγελίες θα τις επιβαρύνει μόνο η κανονική εργασία. Οπότε:

 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
    
Συνολικές ώρες592310246
X 8,80 ευρώ/ώρα5.209,602728,002164,80
    

β) Όταν οι υπερωρίες γίνονται κατ’ απαίτηση του πελάτη όλες οι αμοιβές (συμπεριλαμβανομένων και των υπερωριών) θα βαρύνουν τις παραγγελίες.

Ωρομίσθια κατά περίπτωση:

– Κανονικό ωράριο8,80 ευρώ/ώρα
– Βραδινά13,20 ευρώ/ώρα
– Σαββατοκύριακα17,60 ευρώ/ώρα
 Παραγγελία  321Παραγγελία  786Παραγγελία  114
    
Καν. Ωράριο480 x 8,80 =4.224,00220 x 8,80=1.936,00150 x 8,80 = 1.320,00
Βραδυνά102 x 13,20   =   1.346,4060 x 13,20 =792,0080 x 13,20 = 1.056,00
Σαββατοκ/κα  10  x 17,60 =      176,0030 x 17,60 = 528,0016 x 17,60 =    281,60
 5.746,403.256,002.657,60

14.  Η εκδοτική επιχείρηση «ΔΗΜΟΔΗΜΑ» αγόρασε την 1/4/2008 ένα μεταχειρισμένο λεωφορείο για την μεταφορά των υπαλλήλων της αξίας 30.000 ευρώ. Στίς 2/4/2008 πλήρωσε για αλλαγή μηχανής 3000 ευρώ και για αλλαγή ελαστικών 1.000 ευρώ. Τα έτη ωφέλιμης διάρκειας ζωής εκτιμώνται σε 5. να υπολογισθεί η απόσβεση του αυτοκινήτου, με σταθερή μέθοδο, για ολόκληρη την διάρκεια ζωής του. (Μόνο η αλλαγή της μηχανής θεωρείται βελτίωση/ προσθήκη και αυξάνει την αξία κτήσης).

Λύση

Ποσό ετήσιας απόσβεσης= αξία κτήσης –υπολειμματική αξία=33.000-0 = 6.600 ευρώ/έτος

                                                   εκτιμώμενη διάρκεια ζωής              5 έτη

Το έτος 2008 το λεωφορείο χρησιμοποιήθηκε 9 μήνες (υπολογίζεται και ο μήνας της αγοράς), οπότε το ποσό της απόσβεσης θα είναι 6.600Χ9/12=4.950 ευρώ.

Για  τα έτη 2009, 2010, 2011 και 2012 η απόσβεση θα είναι  6.600 για κάθε έτος. Παρατηρούμε οτι ενώ στις 31/12/2012 έχουν περάσει 5 έτη, δηλαδή έχει τελειώσει η ωφέλιμη διάρκεια ζωής του  παγίου, το ποσόν της απόσβεσης είναι :

4.950 +6.600+6.600+6.60+6.600=31.350 ευρώ, δηλαδή δεν έχουν αποσβεστεί 1.650 ευρώ.

Παρατηρούμε επίσης ότι αν και έχουν περάσει «ημερολογιακά»  5 έτη , το λεωφορείο έχει χρησιμοποιηθεί 4 έτη και 9 μήνες, οπότε πρέπει και το επόμενο έτος ( 2013) να συνεχισθεί η απόσβεσή του, άρα:

Για το έτος 2013 το ποσό της απόσβεσης θα είναι 6.600Χ3/12=1650 ευρώ, οπότε 5 έτη μετά την αγορά του , την 1/4/2012 έχει αξία 0 ευρώ.

Παρατηρώ οτι το 100% της απόσβεσης γίνεται σε 5 έτη, άρα σε 1 έτος γίνεται απόσβεση 20%. Αν δίδονταν αντί για την ωφέλιμη διάρκεια ζωής του ο συντελεστής απόσβεσης (π.χ. 20%) η άσκηση θα λυνόταν με τον τύπο:

(αξία κτήσης-υπολειμματική αξία) Χ συντελεστή απόσβεσης,

 δηλαδή (33.000-0 ) Χ 20%=6.600 ευρώ για κάθε έτος και με το σκεπτικό οτι το 2008 δεν χρησιμοποιήθηκε όλο το έτος, οπότε πρέπει να συνεχισθεί η απόσβεση και το 2013.

Λογιστική Ενοποιημένων Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

Περιεχόμενα [show]

ΠΕΡΙ ΟΜΙΛΩΝ  ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

  1. Έννοιες ομίλου επιχειρήσεων, μητρικής,θυγατρικής και συγγενούς επιχείρησης.

Ένας διαδεδομένος τρόπος ανάπτυξης των σύγχρονων επιχειρήσεων είναι η δημιουργία από αυτές νέων μονάδων , οι οποίες , αν και βρίσκονται υπό τον οικονομικό και τον διοικητικό έλεγχο της ιδρύτριας , χάρη στην πλειοψηφία που κατέχει , έχουν δική τους νομική προσωπικότητα.

Το κάτω από κοινό έλεγχο σχηματιζόμενο πλέγμα νομικά αυτοτελών επιχειρήσεων , το αποκαλούμενο   ό μ ι λ ο ς  , είναι στην ουσία μία ενιαία οικονομική οντότητα, η οποία έχει περιουσία και αποτελέσματα που δεν συμπίπτουν ούτε με αυτά που εμφανίζονται στις οικονομικές καταστάσεις της ιθύνουσας ούτε με αυτά που μπορεί να προκύψουν από έναν απλό συσχετισμό των λογιστικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης του ομίλου.

 

Ως  ό μ ι λ ο ς  ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ω ν   καλείται ένας ενιαίος οικονομικός οργανισμός ο οποίος αποτελείται από αυτοτελείς οικονομικές επιχειρήσεις όπου μια από αυτές τις επιχειρήσεις ( μητρική) ελέγχει τις υπόλοιπες ( θυγατρικές και υποθυγατρικές) .Δηλαδή , όταν μια επιχείρηση μπορεί να ελέγχει μια άλλη , οι δύο αυτές επιχειρήσεις συνιστούν όμιλο επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 10 ΄΄ Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις ΄΄

 

Όμιλος είναι η μητρική και όλες οι θυγατρικές της .

 

Έλεγχος είναι η ισχύς να κατευθύνει τις οικονομικές και επιχειρηματικές πολιτικές μιας άλλης επιχείρησης, ώστε να λαμβάνει οφέλη από τις δραστηριότητές της. ( Δ.Π.Χ.Π.3 ,παρ. 19)

 Στο ΔΠΧΑ 10 «Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις» προσδιορίζεται εννοιολογικά ο όρος «έλεγχος». Αναφέρονται τρεις παράγοντες σχετικά με τον έλεγχο:

·         Εξουσία μιας οικονομικής μονάδας επί μιας άλλης οικονομικής μονάδας, δηλαδή να μπορεί να κατευθύνει τις δραστηριότητες και να απολαμβάνει τις αποδόσεις της. Μπορεί η συμμετοχή να είναι λιγότερη του 51%.
  • Έκθεση σε δικαιώματα και μεταβαλλόμενες αποδόσεις από την συμμετοχή.
    • Άσκηση εξουσίας που να επηρεάζει τις αποδόσεις της συμμετοχής.

Κάθε όμιλος επιχειρήσεων αποτελείται από μία μητρική και από μία ή περισσότερες θυγατρικές ή υποθυγατρικές επιχειρήσεις.

 Μητρική ή επικεφαλής ή κορυφαία ή ιθύνουσα του ομίλου καλείται η επιχείρηση η οποία ελέγχει τις υπόλοιπες επιχειρήσεις (θυγατρικές) του ομίλου .

 

Η μητρική οντότητα ελέγχει τις θυγατρικές του ομίλου , ως ακολούθως:

 

α) Έχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετόχων, εταίρων ή μελών της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα).

β) Έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού, διαχειριστικού ή εποπτικού οργάνου της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα) και είναι ταυτόχρονα μέτοχος, εταίρος ή μέλος αυτής της οντότητας.

γ) Έχει το δικαίωμα να ασκεί κυριαρχική επιρροή στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα), της οποίας είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος, είτε βάσει σύμβασης που έχει συνάψει με την οντότητα αυτή είτε βάσει πρόβλεψης του ιδρυτικού εγγράφου ή του καταστατικού της.

 

δ) Είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος της άλλης οντότητας

και ε) Έχει την εξουσία να ασκεί ή πράγματι ασκεί κυριαρχική επιρροή ή έλεγχο στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα).

Η μητρική εταιρία διακρίνεται σε Εταιρία Συμμετοχών ( Holding Company)

 και σε Parent Company.

 Εταιρίες συμμετοχών( Holding Company) θεωρούνται εκείνες που δεν έχουν εμπορική ή παραγωγική δραστηριότητα και η κύρια δραστηριότητά τους συνίσταται στην κατοχή και διαχείριση άλλων επιχειρήσεων . Άμεση συνέπεια αυτής της διαπίστωσης είναι ότι οι εν λόγω επιχειρήσεις δεν θα πρέπει να έχουν κύκλο εργασιών και κατ΄ επέκταση μικτά κέρδη.

Επίσης , θα πρέπει στον ισολογισμό τους να εμφανίζουν υψηλό ποσοστό συμμετοχών , σε σύγκριση με το σύνολο του ενεργητικού τους.

Συνεπώς, βασικό κριτήριο για τον χαρακτηρισμό μιας εταιρίας ως Holding είναι η ύπαρξη ή όχι κύκλου εργασιών.

Παράλληλα , το Δ.Σ. του Χρηματιστηρίου Αξιών Αθηνών έκρινε ότι , ως εταιρίες συμμετοχών μπορούν να θεωρούνται και εκείνες που διαθέτουν παραγωγική δραστηριότητα , η οποία όμως δεν ξεπερνά σε ποσοστό το 20% της δραστηριότητάς που προκύπτει από την διαχείριση άλλων επιχειρήσεων .

Ο όρος Holding δεν είναι νομικός αλλά οικονομικός. Δεν εκφράζει κάποια μορφή εταιρίας , όπως ο όρος Α.Ε. , Ο.Ε. ,Ε.Π.Ε. κ.λ.π ) , αλλά τον οικονομικό χαρακτήρα της εταιρίας ( Ν.Σ.Κ. 410/91) και δεν αποτελεί αντικείμενο μιας συγκεκριμένης φορολογικής ρυθμίσεως .

Parent Company θεωρείται η εταιρεία η οποία συμμετέχει μεν σε άλλες εταιρείες , αλλά και η ίδια ασκεί συγγενή προς αυτές επιχείρηση ( Ν.Σ.Κ. 410/1991).

Θυγατρική ή εξαρτημένη ή ελεγχόμενη επιχείρηση είναι η επιχείρηση που ελέγχεται άμεσα με έναν τουλάχιστον από τους παραπάνω τρόπους από μία ή περισσότερες μητρικές. Οι θυγατρικές εταιρίες ιδρύονται από την μητέρα εταιρία , κεφαλαιοδοτούνται κατά κύριο λόγο από αυτήν , έχουν  επωνυμία παραπλήσια αυτής (μητρικής)  , που είναι δηλωτική της συγγένειάς των και έχουν συνήθως ομοειδές αντικείμενο δραστηριότητας.

Είναι ενδεχόμενο μια θυγατρική επιχείρηση να είναι ταυτόχρονα και μητρική όταν και η ίδια έχει θυγατρική ή θυγατρικές επιχειρήσεις. Στη περίπτωση αυτή, οι τελευταίες θεωρούνται και θυγατρικές της μητρικής και χαρακτηρίζονται ως υποθυγατρικές ή έμμεσες θυγατρικές .

Συγγενής επιχείρηση είναι εκείνη στην οποία η μητρική ( ή θυγατρική σε υποόμιλο) ασκεί σημαντική ή ουσιώδη επιρροή, χωρίς να έχει την πλειοψηφία του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου αυτής.

Θεωρείται ότι ασκεί σημαντική ή ουσιώδη επιρροή μία επιχείρηση σε μια άλλη επιχείρηση όταν συμμετέχει στο κεφάλαιό της ή στα δικαιώματα ψήφου της με ποσοστό μεγαλύτερο του 20% και μικρότερο του 50% , χωρίς να ελέγχει τις αποφάσεις της.

Σύμφωνα με το Δ.Λ.Π. 28συγγενής είναι μια επιχείρηση, στην οποία ο επενδυτής ασκεί ουσιώδη επιρροήκαι η οποία δεν είναι ούτε θυγατρική ούτε κοινοπραξία αυτού .

1.2.   Σκοπός δημιουργίας ομίλων επιχειρήσεων

Ο σκοπός της δημιουργίας ομίλου επιχειρήσεων όταν αυτός δραστηριοποιείται σ΄ όλο το φάσμα της οικονομικής ζωής είναι ε π ι χ ε ι ρ η μ α τ ι κ ό ς , όπου η μητρική επιχείρηση αποκτά συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις ή η ίδια δημιουργεί θυγατρικές επιχειρήσεις για την εξυπηρέτηση διάφορων επιχειρηματικών σκοπών.

Οι επιχειρήσεις για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού και την καλύτερη λειτουργία τους, εδώ και πολλά χρόνια προσπαθούν να γίνουν όσο το δυνατόν περισσότερο ισχυρές, είτε με τη συγκέντρωση κεφαλαίων είτε με τη συγκέντρωση ή και την εξειδίκευση της παραγωγής, με τελικό σκοπό, όταν επιτύχουν ολοκληρωτική συγκέντρωση, να ελέγξουν την κατανάλωση είτε ως μονοπώλια είτε ως άλλου είδους συγκεντρωτικές οικονομικές μονάδες.

Το φαινόμενο αυτό γίνεται ολοένα και εντονότερο και ειδικά στον 21 αιώνα μας, όπου η επιχείρηση είναι αναγκασμένη να επιβιώσει σ’ ένα περιβάλλον σύγχρονο, εντονότατα επηρεασμένο από τις νέες τεχνολογίες και τις τηλεπικοινωνίες, με πολύ μεγάλο ανταγωνισμό. Είναι αναγκασμένη πλέον η επιχείρηση να κινείται σε μία ανοικτή, σε μία παγκοσμιοποιημένη οικονομία, με όλες τις συνέπειες, είτε θετικές είτε αρνητικές. Για το λόγο αυτόν, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις προσπαθούν να γίνουν ισχυρότερες μέσω της συνένωσης τους με άλλες.

Παρακολουθούμε συνεχώς να δημιουργούνται ολοένα και περισσότεροι όμιλοι επιχειρήσεων, να γίνονται ολοένα και περισσότερες εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων (βιομηχανικών, τραπεζικών ,παροχής υπηρεσιών κ.λ.π.),   με απώτερο σκοπό να έχουν καλύτερο ανταγωνισμό, να μειώσουν τα κόστη τους, να πετύχουν οικονομίες κλίμακας λόγω μαζικών αγορών και γενικά να κατορθώσουν να πετύχουν αυτό που στο μάρκετινγκ αναφέρεται ως συγκριτικό πλεονέκτημα.

Παρατηρούμε ότι οι τραπεζικοί όμιλοι σχηματίζονται από εταιρείες ειδικευμένες σε αντικείμενα συμπληρωματικά ( ασφάλειες , εταιρίες χρηματιστηριακές , διαχειρίσεως αμοιβαίων κεφαλαίων κ.λ.π.) τόσο με το μητρικό ίδρυμα όσο και μεταξύ τους , ώστε να καλύπτουν το συνολικό φάσμα των οικονομικών προϊόντων , χωρίς εσωτερικό ανταγωνισμό και σε παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών προς τους πελάτες τους.

Οι βιομηχανικοί όμιλοι συγκεντρώνουν την προσοχή τους σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο κύριο αντικείμενο του ομίλου. Ένας όμιλος μεταλλοβιομηχανίας μπορεί να περιλαμβάνει επιχειρήσεις παραγωγής χάλυβος , χαλκού , αλουμινίων , σωλήνων κ.λ.π.

Μπορεί , όμως, ο σκοπός της δημιουργίας ομίλου επιχειρήσεων να είναι

χ ρ η μ α τ ο ο ι κ ο ν ο μ ι κ ό ς όταν μια επιχείρηση αποκτά συμμετοχές στο κεφάλαιο άλλων επιχειρήσεων , αποβλέποντας αποκλειστικά σε μια επικερδή μακροπρόθεσμη επένδυση των κεφαλαίων της.

  1. Ανάγκη κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Οι εταιρείες του ομίλου πραγματοποιούν καθημερινά διάφορες οικονομικές πράξεις , είτε μεταξύ τους , είτε με τρίτους εκτός ομίλου.

Οι μεταξύ των εταιρειών του ομίλου πράξεις επηρεάζουν τους ισολογισμούς και τους λογαριασμούς αποτελεσμάτων χρήσεων των εταιρειών αυτών, με αποτέλεσμα η απλή μεμονωμένη δημοσίευση των ως άνω ετήσιων οικονομικών καταστάσεων να μην παρουσιάζει την σωστή χρηματοοικονομική θέση των επιχειρήσεων αυτών.

Για να θεραπευτεί η παραπάνω ανεπαρκής πληροφόρηση , που παρέχουν οι ιδιαίτερες οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών ομίλου , τα διάφορα κράτη νομοθέτησαν διατάξεις για την σύνταξη ενιαίων οικονομικών καταστάσεων του ομίλου, ως εάν οι εταιρείες του ομίλου αποτελούν μια και μόνη επιχείρηση.

Οι παραπάνω ενιαίες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου καταρτίζονται με ενοποίηση των επί μέρους ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των εταιρειών που περιλαμβάνονται στον όμιλο.

Γι΄ αυτό ονομάζονται και ε ν ο π ο ι η μ έ ν ε ς  χ ρ η μ α τ ο ο ι κ ο ν ο μ ι κ έ ς κ α τ α σ τ ά σ ε ι ς ( Ενοποιημένος Ισολογισμός ή Ενοποιημένη Κατάσταση χρηματοοικονομικής θέσης (Πίνακας), Ενοποιημένη Κατάσταση αποτελεσμάτων (Πίνακας), Ενοποιημένη Κατάσταση μεταβολών καθαρής θέσης (Πίνακας), Ενοποιημένη Κατάσταση χρηματοροών (Πίνακας) και Ενοποιημένο Προσάρτημα ).

Οι λογιστικές ανακολουθίες-αλληλοαναιρέσεις που δημιουργούνται αν δεν καταρτιστούν ενοποιημένες λογιστικές καταστάσεις, αν δηλαδή αρκεστούμε στην κατάρτιση των (ξεχωριστών) ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιμέρους εταιριών του ομίλου, είναι οι εξής:

  • Στους ισολογισμούς των επιμέρους εταιριών:
  1. Ένα τμήμα του συνολικού κεφαλαίου των εταιριών δεν ανταποκρίνεται στην θεώρηση των μονάδων του ομίλου ως ενιαίας επιχείρησης.
  2. Αγορά περιουσιακών στοιχείων (εμπορεύσιμων ή παγίων) που μια εταιρία του

ομίλου πραγματοποιεί από άλλη εταιρία του ομίλου θεωρείται ότι από νομική άποψη αποτελεί τέλεια αγορά (και αντίστοιχα πώληση για την άλλη εταιρία).

  • Αν η μια εταιρία του ομίλου έχει απαίτηση 1.000€ κατά άλλης εταιρίας του ομίλου και καταρτισθούν ξεχωριστοί ισολογισμοί για καθεμιά εταιρία, στον ισολογισμό της πρώτης το σχετικό ποσό θα εμφανισθεί στο ενεργητικό, ενώ στον ισολογισμό της δεύτερης το ίδιο ποσό θα εμφανισθεί   στο παθητικό.  Αντίθετα,                      αν   καταρτισθεί ενοποιημένος  ισολογισμός    δεν θα εμφανιστεί ούτε απαίτηση, ούτε υποχρέωση, αφού απαίτηση ή υποχρέωση έναντι της ίδιας της οικονομικής μονάδας δεν νοείται.
  • Στα αποτελέσματα των επιμέρους εταιριών:
  1. Αγοραπωλησίες μεταξύ των εταιριών του ομίλου θεωρούνται από νομική άποψη

τέλειες και επιφέρουν τα αποτελέσματα που επιφέρει η αντίστοιχη πράξη με οποιονδήποτε τρίτο έξω από τον όμιλο, δηλαδή (για την πωλούσα εταιρία) κέρδος αν η τιμή πωλήσεως είναι μεγαλύτερη από το κόστος, ή ζημία αν αυτή είναι μικρότερη από το τελευταίο. Από την άποψη όμως του ομίλου, αν δηλ. οι συναλλασσόμενες μεταξύ τους εταιρίες του ομίλου θεωρηθούν ως μια οντότητα (μονάδα), αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) δεν προκύπτει παρά μόνο από συναλλαγές με τρίτους έξω από τον όμιλο.

  • Γενικότερα τα έσοδα μιας εταιρίας του ομίλου από συναλλαγές με άλλη εταιρία

του ίδιου ομίλου, από νομική άποψη έχουν την ίδια μεταχείριση που έχουν τα έσοδα από συναλλαγές με οποιανδήποτε τρίτο, ενώ αν πρόκειται να καταρτισθούν ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις χρειάζονται αναμόρφωση. Το ίδιο υπό αντίστροφη έννοια ισχύει και για τα έξοδα από πράξεις μεταξύ των εταιριών του ομίλου.

 Από 1-7-1990που εφαρμόζεται στην χώρα μας ο θεσμός της καταρτίσεως και δημοσιεύσεως ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων , η παραπάνω συναλλαγή απαλείφεται σαν ενδοεταιρική συναλλαγή. Κατά συνέπεια , ο ενοποιημένος ισολογισμός δείχνει το πραγματικό αποτέλεσμα του ομίλου το οποίο λόγω της ζημίας της θυγατρικής ήταν τελικά ζημιογόνο, παρότι ο ετήσιος ισολογισμός της μητρικής παρουσίαζε κέρδη , λόγω της ενδοεταιρικής τιμολόγησης.

  1. Δημιουργία ομίλων

Οι όμιλοι δημιουργούνται από την μητρική , είτε με την ίδρυση νέων θυγατρικών επιχειρήσεων , είτε με την αγορά μετοχών ή εταιρικών μεριδίων άλλων επιχειρήσεων , οι οποίες μετά την αγορά καθίστανται θυγατρικές.

Επομένως , εάν η Μητρική επιχείρηση (Κ) ιδρύει την 01.01.2014 μια νέα θυγατρική επιχείρηση (Ζ), τότε την 01.01.2014 δημιουργείται όμιλος επιχειρήσεων μεταξύ των παραπάνω επιχειρήσεων.

Επίσης , δημιουργείται όμιλος μεταξύ των δύο επιχειρήσεων , την χρονική στιγμή που μία επιχείρηση (μητρική) αγοράζει μετοχές ή εταιρικά μερίδια άλλης επιχείρησης , με αξία κτήσης μεγαλύτερης της λογιστικής αξίας αυτών , στην οποία ασκεί έλεγχο , όπως παραπάνω.

Όπως και η  ίδρυση θυγατρικής επιχείρησης από τη μητρική, έτσι  και η αγορά μετοχών ή εταιρικών μεριδίων θυγατρικής από τη μητρική αποτελεί ενδοεταιρική συναλλαγή. Κατά τη σύνταξη των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων του άνω ομίλου , η ενδοεταιρική αυτή συναλλαγή πρέπει να ακυρωθεί- απαλειφθεί. Από την ακύρωση αυτή δημιουργείται διαφορά ενοποίησης , επειδή στην περίπτωση αυτή η αξία κτήσεως της συμμετοχής έχει διαφορά (θετική ή αρνητική) με τα κεφάλαια της άνω θυγατρικής που ακυρώνονται .

1.5.  Διάκριση ομίλων

Οι όμιλοι διακρίνονται σε κάθετους και οριζόντιους ομίλους.

Κάθετος όμιλος υπάρχει όταν η μητρική επιχείρηση συνδέεται με τις θυγατρικές της και υποθυγατρικές της με τις σχέσεις όπως παρακάτω:

α) Έχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου των μετόχων, εταίρων ή μελών της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα).

β) Έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού, διαχειριστικού ή εποπτικού οργάνου της άλλης οντότητας (θυγατρική οντότητα) και είναι ταυτόχρονα μέτοχος, εταίρος ή μέλος αυτής της οντότητας.

γ) Έχει το δικαίωμα να ασκεί κυριαρχική επιρροή στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα), της οποίας είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος, είτε βάσει σύμβασης που έχει συνάψει με την οντότητα αυτή είτε βάσει πρόβλεψης του ιδρυτικού εγγράφου ή του καταστατικού της.

δ) Είναι μέτοχος, εταίρος ή μέλος της άλλης οντότητας

και ε) Έχει την εξουσία να ασκεί ή πράγματι ασκεί κυριαρχική επιρροή ή έλεγχο στην άλλη οντότητα (θυγατρική οντότητα).

Οριζόντιος όμιλος υπάρχει όταν η μητρική παρότι δεν κατέχει μετοχές ή εταιρικά μερίδια των θυγατρικών της , συνδέεται με αυτές υπό ενιαία διεύθυνση κατόπιν συμβάσεως που έχει συναφθεί με την μητρική ή σύμφωνα με τους όρους του καταστατικού τους

ή τα διοικητικά , διαχειριστικά ή εποπτικά όργανα των επιχειρήσεων αυτών αποτελούνται κατά πλειοψηφία από τα ίδια πρόσωπα.

1.6.  Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα συνεργασίας ομίλων

Η δημιουργία ενός ομίλου επιχειρήσεων παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις που τον συνθέτουν, τα οποία είναι :

Με την ίδρυση των θυγατρικών επιχειρήσεων επιτυγχάνεται πλήρης διαχωρισμός καθηκόντων της μεταποίησης και της διάθεσης διατηρώντας ταυτόχρονα κοινό έλεγχο επί των δραστηριοτήτων. Η μητρική μπορεί να δημιουργεί είτε οριζόντιους είτε κάθετους ομίλους εταιρειών σε λειτουργία. Οριζόντιος συνδυασμός συνεπάγεται παραγωγή ομοίων προϊόντων ή παροχή ομοίων υπηρεσιών , ενώ κάθετος συνδυασμός συνεπάγεται τον έλεγχο των θυγατρικών επιχειρήσεων που απασχολούνται σε διαδοχικά στάδια παραγωγής ή παροχής υπηρεσιών.

Η ύπαρξη διακεκριμένων και ξεχωριστών νομικά μονάδων διευκολύνει τη χρηματοδότηση συνολικά ενός αναπτυσσομένου ομίλου. Η άντληση των κεφαλαίων γίνεται πιο εύκολα και με λιγότερο κόστος.

Η δημιουργία μιας θυγατρικής εταιρίας είναι χρήσιμη στην περίπτωση που πρόκειται να αναληφθεί μια νέα επιχειρηματική δραστηριότητα, ο κίνδυνος της οποίας δεν είναι πλήρως αναγνωρίσιμος.

Το καθαρό κέρδος ή καθαρή ζημία από την αξιοποίηση της περιουσίας κάθε επί μέρους στοιχείου εκμετάλλευσης μπορεί να καθορισθεί αντικειμενικά. Κατά αυτόν τον τρόπο μη κερδοφόρες επιχειρήσεις μπορούν ευκολότερα να προβαίνουν στην διακοπή της λειτουργίας τους.

Με την δημιουργία ενός ομίλου επιχειρήσεων επιτυγχάνεται κοινός έλεγχος και ταυτόχρονα διατηρείται η ατομικότητα , όπως φήμη και πελατεία των συγγενών επιχειρήσεων.

Τα κύρια μειονεκτήματα του σχηματισμού ομίλων επιχειρήσεων είναι τα ακόλουθα:

Η δυνατότητα απόκρυψης της χρηματοοικονομικής κατάστασης και των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης με την κατάρτιση μη πληροφοριακών, και σε αρκετές περιπτώσεις διαστρεβλωμένων, ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων.

Τα επιπλέον έξοδα που συνεπάγεται η συντήρηση των αυτοτελών οργανισμών των συγγενών εταιρειών , κυρίως με τα έξοδα διοίκησης.

Η ανάπτυξη μη υγιούς χρηματοοικονομικής πολιτικής και δημιουργία βεβαρημένων στην κορυφή κεφαλαιακών δομών.

Υπερβολικές επιβαρύνσεις για παροχή υπηρεσιών σε διεταιρικές συναλλαγές έχουν χρεωθεί με αρκετή συχνότητα έναντι θυγατρικών, ιδίως εταιρειών.

  1. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των Ενοποιημένων Ισολογισμών

Οι ενοποιημένοι ισολογισμοί παρουσιάζουν ορισμένα πλεονεκτήματα, διότι χρησιμεύουν :

Στη διοίκηση της μητρικής προκειμένου να αποκτήσει αληθινή εικόνα της περιουσιακής διάρθρωσης και των αποτελεσμάτων του ομίλου των εταιρειών.

Στους μετόχους που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για την περιουσία του ομίλου των εταιρειών.

Στους πιστωτές μακροπρόθεσμων δανείων (Τράπεζες) αφού οι ενοποιημένοι ισολογισμοί χρησιμεύουν ως βάση για τη διερεύνηση της χρηματοδοτήσεως του συγκροτήματος των εταιρειών.

Οι ενοποιημένοι ισολογισμοί παρουσιάζουν ορισμένα μειονεκτήματα , όπως:

Από την σκοπιά του επενδυτή – μετόχου δεν παρέχουν ικανοποιητική βάση της δυνατότητας διανομής μερισμάτων. Η πολιτική μερίσματος εξαρτάται από τα αδιανέμητα κέρδη, από τη σύνθεση του ενεργητικού και από τις οικονομικές προοπτικές της κάθε εταιρίας.

Από την σκοπιά των πιστωτών αφού οι απαιτήσεις τους συνδέονται με την εταιρία του ομίλου και όχι με τον όμιλο των εταιριών. Τα στοιχεία του ενεργητικού που εμφανίζονται στον Ενοποιημένο Ισολογισμό του ομίλου μπορεί να μην είναι διαθέσιμα για την ικανοποίηση των πιστωτών και την εξόφληση των υποχρεώσεων κάθε επιχείρησης του ομίλου.

  1. Ιστορική αναδρομή

Αρχικά, οι περισσότερες θυγατρικές εταιρείες ανήκαν εξ ολοκλήρου στις μητρικές εταιρείες τους, αλλά από την περίοδο της δεκαετίας 1920 -1930 άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο συνηθισμένη η κατοχή πλειοψηφικών πακέτων μετοχών θυγατρικών εταιρειών αντί της πλήρους ιδιοκτησίας.

Ο πρώτος όμιλος εταιρειών δημιουργήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 1832, αλλά η πρώτη δημοσίευση από μέρους των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων πραγματοποιήθηκε την δεκαετία του 1890. Η εταιρεία US Steel ήταν αυτή που έθεσε τις προδιαγραφές κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων το 1900, παραθέτοντας αθροισμένα το ενεργητικό και τις υποχρεώσεις της μητρικής εταιρείας και των θυγατρικών της.

Επιπλέον, η ίδια εταιρία παρουσίασε για πρώτη φορά τα κέρδη των θυγατρικών επιχειρήσεών της και όχι μόνο τα μερίσματα που έλαβε η μητρική από αυτές.

Τη δεκαετία του 1920 η ενοποίηση των οικονομικών καταστάσεων ήταν ευρέως διαδεδομένη πρακτική στις Η.Π.Α. και οι ενοποιημένες καταστάσεις αντιμετωπίζονταν τόσο ως βελτιωμένες όσο και ως υποκατάστατες των οικονομικών καταστάσεων των μητρικών εταιρειών.

Το πρώτο παράδειγμα των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων στο Η. Β. αφορά την εταιρεία Pearson & Knowles Coal and Iron το 1910. Το 1923 δημοσιεύτηκε στο Η. Β. το πρώτο βιβλίο για ενοποιημένους ισολογισμούς από τον Sir Gilbert Garnsey.

Η διάδοση, όμως των ενοποιημένων καταστάσεων στην χώρα αυτή έγινε με αργούς σχετικά ρυθμούς, γεγονός που οφείλεται στην σχετική συντηρητικότητα που διακατείχε το λογιστικό επάγγελμα, την έλλειψη εξειδίκευσης στο θέμα αυτό , τη μυστικοπάθεια της διοίκησης και τον εμπορικό νόμο που απαιτούσε την αποκάλυψη πληροφοριών μόνο σε επίπεδο μεμονωμένης εταιρίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1939 το Χρηματιστήριο του Λονδίνου ζητούσε από τις διοικήσεις των ομίλων επιχειρήσεων που ήθελαν να ενταχθούν σε αυτό, την κατάσταση ενοποιημένων ισολογισμών και καταστάσεων αποτελεσμάτων χρήσης για τους μετόχους.

Στην πολιτεία Βικτώρια της Αυστραλίας το 1938 θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά υποχρέωση σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων, ενώ στο Η. Β. η υποχρέωση αυτή ξεκίνησε από το 1947. Πριν από την ημερομηνία αυτή η μορφή των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων των ομίλων εταιρειών παρουσίαζε ποικιλία. Με την έκδοση όμως του λογιστικού προτύπου SSAP 14 το 1978, οριστικοποιήθηκε η μορφή της ενοποίησης των λογαριασμών για την σύνταξη οικονομικών καταστάσεων ομίλων εταιρειών.

Στην υπόλοιπη Ευρώπη οι εξελίξεις ήταν ακόμη βραδύτερες. Οι Γερμανικές εταιρείες δεν υποχρεούνταν στη σύνταξη ενοποιημένων Ισολογισμών μέχρι το 1965, ενώ μόνο 22 γαλλικές εταιρείες δημοσίευσαν μέχρι το 1967 ενοποιημένους ισολογισμούς. Η 7 η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έθετε τις γενικές γραμμές για την σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων ομίλων εταιρειών και η ενσωμάτωσή της στους εθνικούς νόμους των κρατών – μελών καθόρισε για πρώτη φορά νομοθετικά τόσο τις ποσοτικές μεθόδους για τη σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων όσο και το περιεχόμενό τους.

  1. Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην αντίστοιχη ευρωπαϊκή     

Η προσαρμογή της νομοθεσίας της χώρας μας στην 7 η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έγινε με το Π.Δ. 498/87 όπου προστέθηκε στον κωδικοποιημένο Νόμο 2190/20 περί ανωνύμων εταιριών ένα νέο κεφάλαιο περί ΄΄ Ενοποιημένων λογαριασμών ή Ενοποιημένων Οικονομικών Καταστάσεων ΄΄ με τα άρθρα 90 έως 103 , βάσει των οποίων οι μητρικές επιχειρήσεις υποχρεούνται από 1-7-90 και μετά να συντάσσουν ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις.

Στη συνέχεια με το Π.Δ. 367/1994 προστέθηκε στον Ν 2190/1920 το άρθρο 130 σχετικά με την σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων από τις τράπεζες.

Μέχρι να εκδοθούν τα παραπάνω Π.Δ. ορισμένοι όμιλοι επιχειρήσεων δημοσίευσαν προαιρετικά ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις με βάση τα λογιστικά πρότυπα των διεθνών ελεγκτικών εταιρειών.

 Από την 1-7-1990 κάθε μητρική επιχείρηση υποχρεώθηκε να συντάσσει

 ενοποιημένες οικονομικές καταστάσειςγια τον όμιλο των επιχειρήσεων , στον οποίο είναι επικεφαλής, ενώ και κάθε εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών επικεφαλής του

 ομίλου επιχειρήσεων υποχρεούται από 1.1.2005να δημοσιεύει ετήσιες ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, οι οποίες πρέπει να έχουν συνταχθεί με βάση τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα , σύμφωνα με το άρθρο 13 του Ν 3229/2004 που πρόσθεσε το νέο κεφάλαιο 15 στον κωδ. Νόμο 2190/20.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ  2 ο

ΜΟΡΦΕΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ

2.1.  Έννοια συμμετοχών

Σύμφωνα με τα Ε. Λ. Π. ( Ν. 4308/2014) τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία

παρουσιάζονται στον ισολογισμό ως μη κυκλοφορούντα ή ως κυκλοφορούντα,

ανάλογα με τις προθέσεις της διοίκησης της οντότητας και το συμβατικό ή εκτιμώμενο χρόνο διακανονισμού τους.

 Συμμετοχικά δικαιώματα (Participating interests): Δικαιώματα επί του κεφαλαίου άλλων οντοτήτων, ενσωματωμένα ή όχι σε τίτλους, τα οποία δημιουργούν ένα σταθερό σύνδεσμο με αυτές τις οντότητες και προορίζονται να συμβάλλουν στη δραστηριότητα της οντότητας που είναι κάτοχος των δικαιωμάτων αυτών. Η κατοχή τμήματος του κεφαλαίου μιας άλλης οντότητας θεωρείται ότι αποτελεί «συμμετοχικό δικαίωμα» όταν αντιπροσωπεύει δικαιώματα

 μικρότερα του 20% και μεγαλύτερα ή ίσα του 10%. Με τις διατάξεις των Ε. Λ. Π. ( Ν. 4308/2014) η καταχώρηση στον Ισολογισμό (μη κυκλοφορούντα

ή κυκλοφορούντα στοιχεία ) διενεργείται βάσει των προθέσεων της διοίκησης της οντότητας , εφόσον η κατοχή τμήματος κεφαλαίου θεωρείται «συμμετοχικό δικαίωμα» ,

όπως προηγουμένως.

Εάν δεν συντρέχουν τα αναφερόμενα στην προηγούμενη παράγραφο, τότε

 χαρακτηρίζονται ως επενδύσεις ή χρεόγραφακαι παρακολουθούνται στο κυκλοφορούν ενεργητικό .

Περαιτέρω , από 1-1-2015 οι συμμετοχές σε κοινοπραξίες παρακολουθούνται βάσει των Ε. Λ. Π. στο λογαριασμό ΄΄ Συμμετοχές σε κοινοπραξίες ΄΄ .

Κοινοπραξία (joint venture): Κοινοπραξία είναι μια οντότητα επί της οποίας δύο ή περισσότερα μέρη ασκούν κοινό έλεγχο και έχουν δικαιώματα στα καθαρά περιουσιακά της στοιχεία.

Υπάρχουν όμως περιπτώσεις , όπου αν και οι κατεχόμενες από την επενδύουσα οντότητα μετοχές ή εταιρικά μερίδια αντιπροσωπεύουν ποσοστό μικρότερο του 10%του κεφαλαίου της οντότητας στην οποία συμμετέχουν , εντούτοις επειδή οι επιχειρήσεις είναι συνδεμένες σύμφωνα με τα Ε.Λ.Π. , η αξία αυτών θα πρέπει να καταχωρηθεί στο λογαριασμό

 ΄΄ Συμμετοχές σε συνδεμένες επιχειρήσεις ΄΄ .

Και σε αυτή την περίπτωση απαραίτητη προϋπόθεση είναι οι συμμετοχές να αποκτούνται με σκοπό διαρκούς κατοχής.

2.2  Διακρίσεις συμμετοχών

Σύμφωνα με τα Ε. Λ. Π. ( Ν. 4308/2014)   οι συμμετοχές διακρίνονται σε :

  • Συμμετοχές σε συνδεμένες επιχειρήσεις ,
  • Συμμετοχές σε μη συνδεμένες – συγγενείς οντότητες ,
  • Συμμετοχές σε κοινοπραξίες ,

Η έννοια των συνδεδεμένων οντοτήτωνκαθορίζεται από τα Ε.Λ.Π. , ως ακολούθως:

Συνδεδεμένες επιχειρήσεις (affiliated companies): Οποιεσδήποτε δύο ή περισσότερες οντότητες ενός ομίλου.

Συνδεδεμένο μέρος (Related party): Ο όρος συνδεδεμένο μέρος έχει την έννοια των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς, όπως αυτά έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 1606/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Ιουλίου 2002 σχετικά με την υιοθέτηση των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Αναφοράς. Κατ’ ακολουθία, συνδεμένο μέρος είναι:

α) Πρόσωπο ή στενό μέλος της οικογένειας αυτού του προσώπου είναι συνδεδεμένο μέρος με την οντότητα που καταρτίζει χρηματοοικονομικές καταστάσεις εάν:

α1) είναι μέλος των βασικών διοικητικών στελεχών της καταρτίζουσας οντότητας ή μιας μητρικής της.

α2) έχει τον έλεγχο της καταρτίζουσας οντότητας.

α3) ασκεί από κοινού έλεγχο ή ουσιώδη επιρροή επί της καταρτίζουσας οντότητας ή έχει σημαντικά δικαιώματα ψήφου σε αυτή.

β) Μια οντότητα είναι συνδεδεμένη με την καταρτίζουσα οντότητα, αν ισχύει κάποια από τις παρακάτω προϋποθέσεις:

β1) Η οντότητα και η καταρτίζουσα οντότητα είναι μέλη του ίδιου ομίλου (που σημαίνει ότι κάθε μητρική, θυγατρική και αδελφή θυγατρική είναι συνδεδεμένα μέρη μεταξύ τους).

β2) οποιαδήποτε οντότητα είναι συγγενής ή κοινοπραξία της άλλης οντότητας (ή ενός μέλους ομίλου στον οποίο η άλλη οντότητα είναι μέλος).

β3) και οι δύο οντότητες είναι κοινοπραξίες μιας τρίτης οντότητας.

β4) οποιαδήποτε οντότητα είναι κοινοπραξία μιας τρίτης οντότητας και η άλλη οντότητα είναι συγγενής της τρίτης οντότητας.

β5) η οντότητα είναι ένα πρόγραμμα καθορισμένων παροχών μετά την έξοδο από την υπηρεσία, προς όφελος των εργαζομένων είτε της καταρτίζουσας οντότητας είτε μιας οντότητας συνδεδεμένης με αυτήν. Εάν η καταρτίζουσα οντότητα είναι η ίδια ένα πρόγραμμα καθορισμένων παροχών, οι εργοδότες-χρηματοδότες του προγράμματος, είναι επίσης συνδεδεμένοι στο πρόγραμμα.

β6) η οντότητα ελέγχεται ή ελέγχεται από κοινού από πρόσωπο αναφερόμενο στο (α).

β7) ένα πρόσωπο αναφερόμενο στο (α i) διαθέτει σημαντική δύναμη ψήφων στην οντότητα.

β8) ένα πρόσωπο αναφερόμενο στο (α1) ασκεί σημαντική επιρροή επί της οντότητας ή διαθέτει σημαντική δύναμη ψήφων σε αυτή.

β9) ένα πρόσωπο ή ένα στενό μέλος της οικογένειάς του ταυτόχρονα διαθέτει σημαντική επιρροή ή σημαντική δύναμη ψήφων επί της οντότητας και ασκεί από κοινού έλεγχο στην καταρτίζουσα οντότητα.

β10) ένα μέλος των βασικών διοικητικών στελεχών της καταρτίζουσας οντότητας ή μιας μητρικής της οντότητας, ή ένα στενό μέλος της οικογένειας αυτού του προσώπου, ασκεί έλεγχο ή από κοινού έλεγχο επί της καταρτίζουσας οντότητας ή διαθέτει σημαντική δύναμη ψήφων σε αυτή.

Μη συνδεμένη – Συγγενής επιχείρηση είναι εκείνη στην οποία η μητρική ( ή θυγατρική σε υποόμιλο) ασκεί ΄΄ σημαντική ή ουσιώδη επιρροή΄΄ , χωρίς να έχει την πλειοψηφία του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου αυτής.

Θεωρείται ότι ασκεί σημαντική ή ουσιώδη επιρροή μία επιχείρηση σε μια άλλη επιχείρηση όταν συμμετέχει στο κεφάλαιό της ή στα δικαιώματα ψήφου της με ποσοστό μεγαλύτερο του 20% και μικρότερο του 50% , χωρίς να ελέγχει τις αποφάσεις της.

Επομένως, αν η μητρική ( ή θυγατρική σε υποόμιλο) επιχείρηση συμμετέχει σε μια άλλη με ποσοστό πάνω από 20% μέχρι 50% και συγχρόνως με το ποσοστό αυτό δεν μπορεί να εκλέξει διοίκηση , η επιχείρηση ονομάζεται συγγενής.

Αντιθέτως, αν η μητρική ( ή θυγατρική ) επιχείρηση έχει την εξουσία να ασκεί κυριαρχική επιρροή ή έλεγχο στην θυγατρική ( ή στην υποθυγατρική) χωρίς να ερευνάται πλέον, ποιο το ποσοστό του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου της θυγατρικής ( ή της υποθυγατρικής ) που η μητρική ( ή θυγατρική ) κατέχει , τότε η επιχείρηση αυτή δεν είναι συγγενής αλλά θυγατρική ( ή υποθυγατρική ).

Σχήμα 1 : «Όμιλος συνδεμένων και συγγενών επιχειρήσεων»

Μ

Λ

 
 

Υ2

Στον παραπάνω σχήμα 1 απεικονίζεται ένας όμιλος επιχειρήσεων. Σ΄ αυτόν τον όμιλο όλες οι επιχειρήσεις Μ,Θ12123 καιΥ4 , είναι συνδεμένες μεταξύ τους , εκτός της Λ

( συγγενής), επειδή όλες διοικούνται ( ελέγχονται) από τη μητρική Μ είτε κατά άμεσο τρόπο Θ1, Θ2 είτε κατά έμμεσο τρόπο Υ123 καιΥ4..

2.3.  Σχέση μητρικής – θυγατρικής

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα , σχέση μητρικής επιχείρησης προς θυγατρική υπάρχει όταν μια επιχείρηση (μητρική):

 α) Έχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου

μιας άλλης (θυγατρικής) επιχείρησης έστω και αν η πλειοψηφία αυτή σχηματίζεται ύστερα από συνυπολογισμό των τίτλων και δικαιωμάτων που κατέχονται από τρίτους για λογαριασμό της μητρικής επιχείρησης.

 β) Ελέγχει την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου

μιας άλλης (θυγατρικής) επιχείρησης, ύστερα από συμφωνία με άλλους μετόχους ή εταίρους της επιχείρησης αυτής.

 γ) Συμμετέχει στο κεφάλαιο

μιας άλλης(θυγατρικής) επιχείρησης και έχει το δικαίωμα. Είτε άμεσα, είτε μέσω τρίτων, να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών των οργάνων διοίκησης της επιχείρησης αυτής(θυγατρικής)

 δ)Ασκεί κυριαρχική επιρροή σε άλλη επιχείρηση (θυγατρική)

Κυριαρχική επιρροή υπάρχει όταν η μητρική επιχείρηση διαθέτει, άμεσα ή έμμεσα τουλάχιστον 20% των δικαιωμάτων ψήφου της θυγατρικής και ταυτόχρονα ασκεί κυριαρχική επιρροή στην διοίκηση ή τη λειτουργία της θυγατρικής είτε βάση σύμβασης είτε βάση σχετικής πρόβλεψης του καταστατικού της. Επισημάνεται ότι, στα δικαιώματα ψήφου, καθώς και στα δικαιώματα διορισμού και παύσης της πλειοψηφίας των μελών του ΔΣ κάθε θυγατρικής που κατέχονται από την μητρική:

  • Προστίθενται τα ποσοστά συμμετοχής και τα δικαιώματα κάθε άλλης επιχείρησης, που είναι είτε θυγατρική της ή θυγατρική θυγατρικής της.
  • Αφαιρούνται οι μετοχές και τα μερίδια, που κατέχονται για λογαριασμό άλλου προσώπου, εκτός της μητρικής ή θυγατρικής επιχείρησης ή για εγγύηση.
  • Αφαιρούνται για τις περιπτώσεις κατοχής από την μητρική της πλειοψηφίας των δικαιωμάτων ψήφου και του ελέγχου της πλειοψηφίας των δικαιωμάτων ψήφου, τα δικαιώματα ψήφου από μετοχές ή μερίδια, που κατέχονται από την ίδια επιχείρηση ή θυγατρικές της από το σύνολο των δικαιωμάτων της θυγατρικής επιχείρησης.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ, σχέση μητρικής επιχείρησης προς θυγατρική υπάρχει όταν η μητρική ελέγχει την θυγατρική επιχείρηση, δηλαδή έχει το δικαίωμα να κατευθύνει τις οικονομικές και επιχειρηματικές πολιτικές της και λαμβάνει οφέλη από αυτές.

2.4.    Συμμετοχές σε συνδεμένες επιχειρήσεις

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα , για να προσδιορίσουμε τα ποσοστά συμμετοχής της μητρικής στη θυγατρική θα πρέπει από τις μετοχές ή τα μερίδια της θυγατρικής που κατέχει η μητρική να αφαιρέσουμε τα δικαιώματα τα οποία:

α) ενσωματώνονται σε μετοχές που κατέχονται για λογαριασμό ενός προσώπου που δεν είναι ούτε η μητρική οντότητα ούτε μια θυγατρική οντότητα αυτής της μητρικής,   ή

β) ενσωματώνονται σε μετοχές οι οποίες:

β1) κατέχονται για εγγύηση, εφόσον τα δικαιώματα αυτά ασκούνται, σύμφωνα με τις οδηγίες που έχουν ληφθεί, ή

β2) κατέχονται σε σχέση με δάνεια που χορηγήθηκαν στα πλαίσια της συνήθους επιχειρηματικής δραστηριότητας, εφόσον τα δικαιώματα ψήφου ασκούνται προς όφελος του προσώπου που παρέχει την εγγύηση.

Επίσης , για να προσδιορίσουμε το σύνολο των δικαιωμάτων ψήφων των μετόχων , εταίρων ή μελών της θυγατρικής οντότητας πρέπει να μειώσουμε ,

με τα δικαιώματα ψήφου που ενσωματώνονται στις μετοχές που κατέχονται από αυτή την ίδια την οντότητα, από μια θυγατρική αυτής της οντότητας ή από ένα πρόσωπο που ενεργεί στο όνομά του αλλά για λογαριασμό αυτών των οντοτήτων.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι, για να προσδιορίσουμε τα παραπάνω ποσοστά πρέπει από τις μετοχές ή τα μερίδια της θυγατρικής , που κατέχει η μητρική , να αφαιρέσουμε εκείνα που απορρέουν :

  • Από τις μετοχές ή τα μερίδια που κατέχονται για λογαριασμό άλλου προσώπου, εκτός της μητρικής ή θυγατρικής επιχειρήσεως
    • Τις μετοχές ή τα μερίδια που κατέχει η μητρική για εγγύηση ή για ασφάλεια δανείων.

Τέλος ορίζεται ότι για να προσδιορίσουμε το σύνολο του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου των μετόχων ή εταίρων της θυγατρικής , πρέπει να αφαιρέσουμε τις μετοχές ή τα μερίδια που κατέχονται

  • Είτε από την ίδια την θυγατρική επιχείρηση
  • Είτε από τις θυγατρικές της επιχειρήσεις
  • Eίτε από πρόσωπο που ενεργεί στο όνομά του , αλλά για λογαριασμό των παραπάνω επιχειρήσεων (θυγατρικής και των θυγατρικών της).

Παράδειγμα

Η επιχείρηση Α , την χρήση 1.1.- 31.12.2013 , αγόρασε το 55% των μετοχών της επιχείρησης Β που ανήρχοντο σε 100.000 τεμάχια .Την χρήση 1.1.- 31.12.2014 ο όμιλος επιχειρήσεων Α και Β κατάρτισε τον πρώτο ενοποιημένο ισολογισμό . Στις 31-12-2013 η Β κατείχε 8.400 ίδιες μετοχές.

Το ποσοστό συμμετοχής της Α στην Β προσδιορίσθηκε ως εξής:

Αριθμός μετοχών της θυγατρικής Β που κατέχει η Α             55.000

Αριθμός μετοχών που διαιρείται το κεφάλαιο της Β 100.000 Μείον: Αριθμός μετοχών της Β που κατέχει η ίδια

( Ίδιες μετοχές )                                                    8.400

Υπόλοιπο            91.600

Ποσοστό συμμετοχής της Α στην Β    55.000/91.600= 60% .

2.3.       Διακρίσεις πλειοψηφίας Κεφαλαίου θυγατρικής  εταιρείας.

  • Η πλειοψηφική συμμετοχή μπορεί να είναι απόλυτη ή σχετική.

Απόλυτη συμμετοχή υπάρχει όταν η ιθύνουσα εταιρεία κατέχει μετοχές οι οποίες εκπροσωπούν πάνω από το μισό του μετοχικού κεφαλαίου, ενώ σχετική όταν οι μετοχές που κατέχει εκπροσωπούν μικρότερο από το μισό του μετοχικού κεφαλαίου. Τότε το ερώτημα είναι πώς μπορεί να ελέγχει την πλειοψηφία της Γενικής Συνέλευσης της εξαρτημένης εταιρείας.

Αυτό συμβαίνει σε εταιρείες όπου υπάρχει διασπορά των μετόχων σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε, αν κάποιος κατέχει μόνος του, π.χ., 30% μετόχων και το υπόλοιπο το κατέχουν 1000 άλλοι μέτοχοι, τότε ο κάτοχος του 30% μπορεί να ελέγξει τη Γ . Σ. , γιατί οι υπόλοιποι 1000 μέτοχοι δεν μπορούν να συνενωθούν και να συνεννοηθούν στις αποφάσεις τους.

  • Η πλειοψηφική συμμετοχή μπορεί να είναι άμεση ή έμμεση.

Άμεση πλειοψηφική συμμετοχή – άμεσος εξάρτηση υπάρχει όταν η ιθύνουσα εταιρεία κατέχει η ίδια την πλειοψηφία των μετοχών των εξαρτημένων εταιρειών , ώστε να τις διοικεί αυτοδικαίως (σχήμα 1 ) .

Σχήμα 1. «Σχέση ιθύνουσας και εξαρτημένων επιχειρήσεων –άμεσος εξάρτηση»

Α     (ιθύνουσα)

Ε

Έμμεση πλειοψηφική συμμετοχή – έμμεση εξάρτηση υπάρχει όταν οι μετοχές των εξαρτημένων εταιρειών κατέχονται από άλλη εξαρτημένη εταιρεία, η οποία όμως είναι άμεσα εξαρτημένη και συνεπώς ελεγχόμενη από την ιθύνουσα εταιρεία.

Σπουδαίο ρόλο, όπως θα αναλυθεί στη συνέχεια, στη δημιουργία του δεσμού της συμμετοχής και του group των επιχειρήσεων παίζει ο λόγος κατοχής της πλειοψηφικής συμμετοχής. Αν η πλειοψηφική συμμετοχή από την ιθύνουσα εταιρεία είναι απλώς η τοποθέτηση κεφαλαίων για επικερδείς σκοπούς, τότε ο σύνδεσμος αυτός είναι χαλαρός.

Αν, αντίθετα, η πλειοψηφική συμμετοχή είναι διαρκής και μόνιμη με κύριο σκοπό τον έλεγχο της εξαρτημένης εταιρείας, τότε δημιουργείται, όπως θα δούμε στη συνέχεια να αναφέρεται και στο νόμο, ο δεσμός αυτός της συμμετοχής (σχήμα 2 ) .

Σχήμα 2. «Σχέση ιθύνουσας και εξαρτημένων επιχειρήσεων – έμμεση εξάρτηση»

Α (κορυφαία, μητρική, ιθύνουσα)

60%

70%                             80%

Γ                            Β                            Δ

(ενδιάμεσος ιθύνουσα)

Ε                                    Ζ

55%

Η ιθύνουσα μπορεί να αποκτήσει την εξάρτηση άλλων εταιριών έμμεσα, μέσω θυγατρικής της εταιρίας , η οποία κατέχει την πλειοψηφία άλλων εταιρειών (έμμεση εξάρτηση), όπως παρακάτω :

Η ιθύνουσα Α συμμετέχει στην Β με ποσοστό 60%, η Β στην Γ με ποσοστό 70% και στην Δ με ποσοστό 80%. Επιπλέον, η Γ συμμετέχει στην εταιρία Ε με ποσοστό 51% και η Δ συμμετέχει στην εταιρία Ζ με το ποσοστό 55%.

Η Α είναι κορυφαία ( μητρική, ιθύνουσα) και η Β ενδιάμεσος ιθύνουσα. Οι Ε και Ζ είναι εξαρτημένες των Α και Β κατά έμμεσο τρόπο. Οι Γ και Δ είναι εξαρτημένες κατά άμεσο τρόπο της Β και έμμεσο τρόπο της Α. Η εταιρεία Α ελέγχει τις ΓΔΕ και Ζ κατά έμμεσο τρόπο.

Η Α συμμετέχει στην Γ με ποσοστό 42% (60% x 70%), στην Δ κατά ποσοστό 48% (60% x 80%) και στη Ε με 21,42% (60% x 70% x 51%) .

Τέλος, η Α συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 26,40% (60% x 80% x 55%).

2.4.                                                                           Έλεγχος

Σύμφωνα με το Δ. Λ. Π. 27 «Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και λογιστική των επενδύσεων σε θυγατρικές επιχειρήσεις» ο έλεγχος τεκμαίρεται ότι υπάρχει, όταν περισσότερο από το ήμισυ των δικαιωμάτων ψήφου μιας οντότητας ανήκει, άμεσα ή έμμεσα μέσω θυγατρικών, στην μητρική εταιρεία, εκτός αν, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, μπορεί να αποδειχθεί καθαρά

 ότι τέτοια κυριότητα δεν συνιστά έλεγχο.

Στο ΔΠΧΑ 10 «Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις» προσδιορίζεται εννοιολογικά ο όρος «έλεγχος».Αναφέρονται τρεις παράγοντες σχετικά με τον έλεγχο:

  • Εξουσία μιας οικονομικής μονάδας επί μιας άλλης οικονομικής μονάδας, δηλαδή να μπορεί να κατευθύνει τις δραστηριότητες και να απολαμβάνει τις αποδόσεις της.

 Μπορεί η συμμετοχή να είναι λιγότερη του 51%.

  • Έκθεση σε δικαιώματα και μεταβαλλόμενες αποδόσεις από την συμμετοχή.
    • Άσκηση εξουσίας που να επηρεάζει τις αποδόσεις της συμμετοχής.

Σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 10, οι εταιρίες που υπόκεινται σε ενοποίηση είναι η μητρική εταιρία και όλες οι θυγατρικές της, δηλαδή όλες οι εταιρίες που ελέγχονται από τη μητρική.

 Έλεγχοςεπίσης υφίσταται και όταν ακόμη η μητρική επιχείρηση κατέχει το ήμισυ ή λιγότερο των δικαιωμάτων ψήφου μιας άλλης οντότητας, όταν υπάρχει:

  • Δικαίωμα ελέγχου που υπερβαίνει το ήμισυ των δικαιωμάτων ψήφου, δυνάμει συμφωνίας με άλλους επενδυτές
  • Το δικαίωμα να κατευθύνει την οικονομική και επιχειρηματική πολιτική της άλλης οντότητας, σύμφωνα με το καταστατικό ή συμβατικό όρο
  • Το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειονότητα των μελών του Δ.Σ. ή άλλου ισοδύναμου διοικητικού οργάνου που διοικεί την οντότητα.
  • Το δικαίωμα επηρεασμού της πλειοψηφίας στις συνεδριάσεις του Δ.Σ. ή άλλου ισοδύναμου διοικητικού οργάνου που διοικεί την οντότητα.

Τέλος , σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα ,

  έλεγχος είναι η ικανότητα μιας οντότητας να προσδιορίζει τις χρηματοοικονομικές και λειτουργικές πολιτικές μιας άλλης οντότητας , έτσι ώστε να λαμβάνει-αποκομίζει οφέλη από τις δραστηριότητες αυτής.

2.5.    Συνδεμένες επιχειρήσεις σε κάθετο όμιλο.

  • Όταν η μητρική έχει την πλειοψηφία του κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου μιας άλλης οντότητας (θυγατρικής ).

Όταν μία επιχείρηση (μητρική) συμμετέχει στο κεφάλαιο μιας άλλης επιχείρησης

( θυγατρικής) με ποσοστό μεγαλύτερο του 50% (απόλυτη συμμετοχή) ή έχει ποσοστό ψήφων μεγαλύτερο του 50% , οι επιχειρήσεις αυτές θεωρούνται συνδεμένες.

Παράδειγμα

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 45% των μετοχών της επιχείρησης Β από τις οποίες (μετοχές) το 42% είναι με δικαίωμα ψήφου και το υπόλοιπο 3% , χωρίς δικαίωμα ψήφου. Η Γ κατέχει το 35% των μετοχών της Β από τις οποίες το 15 % είναι χωρίς δικαίωμα ψήφου και η Δ το 20% όλες με δικαίωμα ψήφου.

Οι επιχειρήσεις Α και Β είναι συνδεμένες , επειδή η Α έχει ποσοστό 51,2% των δικαιωμάτων ψήφου της Β ( πλειοψηφία) . (42/82=51,2%) (σχημ. 1)

Α 45% Κεφ.           Γ 35% Κεφ.

42%δικ.ψήφου                        20 % δικαιώματα ψήφου

(σχημ. 1)   Β                                                         Δ 20% Κεφ. & δικ. ψήφου

2.7.2. Όταν η μητρική έχει την πλειοψηφία του κεφαλαίου ή των

δικαιωμάτων ψήφου μιας άλλης επιχείρησης (θυγατρικής ) και η πλειοψηφία αυτή σχηματίζεται ύστερα από συνυπολογισμό των τίτλων και δικαιωμάτων που

κατέχονται από τρίτους για λογαριασμό της μητρικής επιχείρησης.

Στο άρθρο 32 παρ. 2 περ. α΄ και παρ. 3 του Ν. 4308/2014 ορίζεται ότι για το προσδιορισμό των ποσοστών συμμετοχής ή των δικαιωμάτων ψήφου που έχει η μητρική επιχείρηση πρέπει να προστίθενται και τα ποσοστά συμμετοχής και δικαιωμάτων ψήφου κάθε άλλης επιχείρησης που είναι θυγατρική της ή θυγατρική της θυγατρικής της (υποθυγατρική).

 Παράδειγμα

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 55% των μετοχών της επιχείρησης Β και η Β κατέχει το 65%  των μετοχών  της επιχείρησης Γ.  Επίσης οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις  Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστό 25% , 20% και 15%

, αντίστοιχα. Οι επιχειρήσεις Α και Δ είναι συνδεμένες , επειδή η Α έχει ποσοστό 60% στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ ( πλειοψηφία) .

Η πλειοψηφία αυτή είναι άμεση με ποσοστό 25% και έμμεση μέσω θυγατρικών Β και Γ με ποσοστό 35% ( 20% + 15%) δηλαδή σύνολο συμμετοχής 60% ( 25% + 35%). (σχημ. 2).

Α

55%

25%

Β

20%

Δ                            65%

(σχημ.2)

15%

Γ

  • Όταν η μητρική έχει την πλειοψηφία του κεφαλαίου ή των

δικαιωμάτων ψήφου μιας άλλης επιχείρησης (θυγατρικής ) , ύστερα από συμφωνία με άλλους μετόχους ή εταίρους της επιχείρησης αυτής ( της θυγατρικής).

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 40% των μετοχών και των δικαιωμάτων ψήφου της επιχείρησης Β . Επίσης ήλθε σε συμφωνία με τρίτους , που κατέχουν το 20% των μετοχών και των δικαιωμάτων ψήφου της ίδιας επιχείρησης( Β) , λόγω επικαρπίας και ενεχύρου των μετοχών.

Οι επιχειρήσεις Α και Β είναι συνδεμένες , επειδή η Α έχει ποσοστό 60% στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Β ( πλειοψηφία) .

Η πλειοψηφία αυτή είναι άμεση με ποσοστό 40% και έμμεση κατόπιν συμφωνίας με τρίτους με ποσοστό 20% δηλαδή σύνολο συμμετοχής 60% (40% + 20%). (σχημ.3)

Α 40%

Β

(σχημ. 3)

ΛΟΙΠΟΙ 20%

  • Όταν συμμετέχει στο κεφάλαιο μιας άλλης επιχείρησης και έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών των οργάνων διοίκησής της , είτε άμεσα , είτε μέσω τρίτων (έμμεσα) .

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 45% των μετοχών και των δικαιωμάτων ψήφου της επιχείρησης Β . Επειδή οι μετοχές της επιχείρησης Β παρουσιάζουν μεγάλη διασπορά η Α έχει την δυνατότητα να ελέγχει την διοίκηση της Β με το να διορίζει ή να παύει τα μέλη της.

Οι επιχειρήσεις Α και Β είναι συνδεμένες , επειδή η Α ελέγχει την πλειοψηφία των μελών των οργάνων διοίκησης της Β .

  • Όταν μία επιχείρηση έχει την εξουσία να ασκεί ή πράγματι ασκεί κυριαρχική επιρροή ή έλεγχο σε μια άλλη επιχείρηση.

 Κυριαρχική επιρροή(dominant influence): Κυριαρχική επιρροή είναι η ικανότητα μια οντότητας (επενδυτής) να καθορίζει τις χρηματοοικονομικές και λειτουργικές αποφάσεις μιας άλλης οντότητας, ανεξάρτητα από τα δικαιώματα ή την επιρροή οποιουδήποτε άλλου μέρους.

‘Όπως αναφέρει το Διεθνές Πρότυπο Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης3

( αναθεωρ. 2004 παρ. 18 και 19) , μια μητρική επιχείρηση μπορεί να ασκεί κυριαρχική

 επιρροή σε μια άλλη επιχείρηση ( θυγατρική) με ποικίλους τρόπους οι σπουδαιότεροι των οποίων είναι:

  • Η ισχύς της μητρικής να κατευθύνει τις οικονομικές και επιχειρηματικές πολιτικές της θυγατρικής , βάσει καταστατικού ή συμφωνίας
    • Η ισχύς να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των μελών του διοικητικού συμβουλίου ή ισοδύναμου διοικητικού οργάνου της θυγατρικής
      • Η ισχύς να ρίχνει την πλειοψηφία των ψήφων στις συνεδριάσεις του Δ.Σ. ή ισοδύναμου διοικητικού οργάνου της θυγατρικής
      • Η ισχύς σε πέραν του ημίσεως των δικαιωμάτων ψήφου της άλλης οικονομικής οντότητας , δυνάμει συμφωνίας με άλλους επενδυτές.

Παράδειγμα 1

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 60% των μετοχών της επιχείρησης Β και η Β κατέχει το 65% των μετοχών της επιχείρησης Γ. Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστό 7%, 8% και 4% , αντίστοιχα. Επίσης η Α ασκεί κυριαρχική επιρροή στην διοίκηση της Δ , έχοντας την πλειοψηφία στη διοίκησή της.

Οι επιχειρήσεις Α και Δ είναι συνδεμένες , επειδή η Α ασκεί κυριαρχική επιρροή στην διοίκηση και τη λειτουργία της Δ .

Παράδειγμα 2

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 80% των μετοχών της επιχείρησης Β και η Β κατέχει το 75% των μετοχών της επιχείρησης Γ. Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστό 5%, 6% και 7% , αντίστοιχα. Επίσης η Α ασκεί κυριαρχική επιρροή στην λειτουργία της Δ , καθότι αγοράζει το 75% των προϊόντων της.

Οι επιχειρήσεις Α και Δ είναι συνδεμένες , επειδή η Α ασκεί κυριαρχική επιρροή στην λειτουργία της Δ .

  • Κάθε μία από τις θυγατρικές των συνδεμένων επιχειρήσεων.

Κάθε μία από τις θυγατρικές ή τις θυγατρικές των θυγατρικών των συνδεμένων επιχειρήσεων έστω και αν δεν υπάρχει απευθείας δεσμός συμμετοχής τους,

σύμφωνα με τον ορισμό της συνδεδεμένης οντότητας ( Ε.Λ.Π.) .

Έστω η επιχείρηση Α κατέχει το 70% των μετοχών της επιχείρησης Β , η οποία (Β) κατέχει το 75% των μετοχών της επιχείρησης Γ . Η τελευταία (Γ) συμμετέχει στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστό 55% .

Οι επιχειρήσεις Α και Δ είναι συνδεμένες μεταξύ τους , έστω και αν δεν υπάρχει απευθείας δεσμός συμμετοχής τους, αλλά και μεταξύ των Β και Γ. (σχημ. 4)

Α

70%

 
 

Β             75%        Γ

Δ

(σχημ.4)

  • Σχέσεις μητρικής προς θυγατρική σε οριζόντιο όμιλο.

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα , κάθε οντότητα που υπάγεται στην ελληνική νομοθεσία συντάσσει ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις, εάν αυτή η οντότητα και μία άλλη(ες) οντότητα(ες) με την(τις) οποία(ες) διοικούνται σε ενιαία βάση, σύμφωνα με:

α) σύμβαση που έχει υπογραφεί με την άλλη οντότητα, ή

β) προβλέψεις στο ιδρυτικό έγγραφο ή το καταστατικό της άλλης οντότητας.

Το Συμβούλιο Λογιστικής Τυποποίησης (ΣΛ.Ο.Τ) γνωμοδότησε ότι εφόσον η μητρική εταιρία Χ συμμετέχει κυριαρχικά ( με ποσοστό μεγαλύτερο του 20%) στο μετοχικό κεφάλαιο της Ψ (θυγατρικής) η ενοποίηση γίνεται με την μέθοδο της κάθετης ενσωμάτωσης στην οποίαεμφανίζονται τα δικαιώματα μειοψηφίας (τρίτων εκτός ομίλου). Το γεγονός ότι ταυτόχρονα οι δύο εταιρίες έχουν υπαχθεί υπό ενιαία Διοίκηση δεν σημαίνει ότι επιβάλλεται η κατάρτιση ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων και με την μέθοδο της ολικής (οριζόντιας ) ενσωμάτωσης δεδομένου ότι η μέθοδος αυτή μπορεί να εφαρμοσθεί όταν δεν υπάρχουν συμμετοχές και συνεπώς δικαιώματα μειοψηφίας. ( 20/332/2004 Λογιστής 2004 , σ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ    3 ο

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ  ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ

  • Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα , χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο

(financial assets) είναι κάθε στοιχείο το οποίο είναι οποιοδήποτε από τα παρακάτω:

α) μετρητά.

β) στοιχείο καθαρής θέσης μιας άλλης οντότητας. γ) συμβατικό δικαίωμα:

γ1) για λήψη μετρητών ή άλλου χρηματοοικονομικού περιουσιακού στοιχείου από μια άλλη οντότητα, ή

γ2) για ανταλλαγή χρηματοοικονομικών στοιχείων ή υποχρεώσεων με μια άλλη οντότητα υπό συνθήκες που είναι ενδεχομένως ευνοϊκές για την οντότητα.

δ) μια σύμβαση η οποία θα, ή μπορεί να, διακανονιστεί με τους τίτλους καθαρής της ίδιας της οντότητας και:

δ1) σύμφωνα με την οποία η οντότητα είναι υποχρεωμένη, ή μπορεί να υποχρεωθεί, να λάβει ένα μεταβλητό αριθμό τίτλων καθαρής θέσης της ίδιας της οντότητας, ή

δ2) η οποία θα, ή μπορεί να, διακανονιστεί με τρόπο άλλο από την ανταλλαγή ενός καθορισμένου ποσού μετρητών ή άλλου χρηματοοικονομικού περιουσιακού στοιχείου για ένα καθορισμένο αριθμό τίτλων καθαρής θέσης της ίδιας της οντότητας. Για το σκοπό αυτό, οι τίτλοι καθαρής θέσης της ίδιας της οντότητας δεν συμπεριλαμβάνουν μέσα τα οποία είναι τα ίδια συμβάσεις για τη μελλοντική λήψη ή παράδοση τίτλων καθαρής θέσης της ίδιας της οντότητας.

  • Λογαριασμός 36 ΄΄ Συμμετοχές ΄΄

Με βάση τις διατάξεις των Ε.Λ.Π. τα δικαιώματα συμμετοχής επί του κεφαλαίου άλλων οντοτήτων, οποιασδήποτε νομικής μορφής καταχωρούνται στους υπολογαριασμούς του πρωτοβάθμιου λογαριασμού 36 ΄΄ Συμμετοχές ΄΄ , οι οποίοι εμφανίζονται στα μη κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία του Ισολογισμού , όπως παρακάτω:

Λογαριασμός

36Συμμετοχές
36.01Συμμετοχές σε θυγατρικές
36.01.01Συμμετοχές σε θυγατρικές
36.01.02Απομείωση συμμετοχών σε θυγατρικές
36.02Συμμετοχές σε συγγενείς
36.02.01Συμμετοχές σε συγγενείς
36.02.02Απομείωση συμμετοχών σε συγγενείς
36.03Συμμετοχές σε κοινοπραξίες
36.03.01Συμμετοχές σε Κοινοπραξίες
36.03.02Απομείωση Συμμετοχών σε Κοινοπραξίες

3.3.  Λογαριασμός 34 ΄΄ Επενδύσεις ΄΄

Με βάση τις διατάξεις των Ε.Λ.Π. όταν τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία παρακολουθούνται στο κόστος κτήσηςο λογαριασμός 34 ΄΄ Επενδύσεις ΄΄ αναλύεται στους υπολογαριασμούς:

Λογαριασμός

34Επενδύσεις
34.01Διακρατούμενες έως τη λήξη Επενδύσεις (Χρεωστικοί τίτλοι)
34.01.01Διακρατούμενες έως τη λήξη Επενδύσεις – ονομαστική αξία
34.01.02Διακρατούμενες έως τη λήξη επενδύσεις – συμπληρωματικά ποσά
34.01.03Απομειώση διακρατούμενων έως τη λήξη επενδύσεων
34.02Διαθέσιμα για πώληση (Λοιποί συμμετοχικοί τίτλοι)
34.02.01Διαθέσιμα για πώληση
34.02.02Απομείωση διαθέσιμων για πώληση
34.03Εμπορικό χαρτοφυλάκιο (Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία)

Σύμφωνα με τα Ε.Λ.Π ( Ν. 4308/2014) οι ορισμοί των επενδύσεων είναι ως ακολούθως:

  Χρεωστικοί τίτλοι: Χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία αποφέρουν χρηματοροές κεφαλαίου και τόκους σε συγκεκριμένες περιόδους ( ομολογίες , ομόλογα , έντοκα γραμμάτια ).

 Χρεόγραφα είναι έγγραφα ,ανώνυμα ή ονομαστικά , που περιέχουν υπόσχεση παροχής στον κομιστή και για τα οποία η αγορά διαμορφώνει τιμή διαφορετική από αυτή που αναγράφεται πάνω σ΄ αυτά. Δεν είναι συνεπώς , χρεόγραφα , όλα τα αξιόγραφα ,αλλά εκείνα μόνο που στις συναλλαγές η αγορά διαμορφώνει ιδιαίτερη αξία από αυτήν που αναγράφεται πάνω σ΄ αυτά.

 Τα χρεόγραφα καταχωρούνται στους υπολογαριασμούς του πρωτοβάθμιου λογαριασμού 34 ΄΄ Επενδύσεις ΄΄ του κυκλοφορούντος ενεργητικού , με την αξία κτήσεως .

Αξία κτήσεως είναι το ποσό που καταβάλλεται είτε απευθείας στην εταιρία κατά την συγκρότηση του κεφαλαίου της ,είτε για αγορά της συμμετοχής , καθώς και η ονομαστική αξία των τίτλων που δίνονται στην οικονομική μονάδα χωρίς αντάλλαγμα λόγω νόμιμης αναπροσαρμογής των περιουσιακών στοιχείων της εκδότριας εταιρίας ή κεφαλαιοποιήσεως αποθεματικών.

Η μέθοδος υπολογισμού της τιμής κτήσεως των χρεογράφων επιλέγεται από την επιχείρηση , σύμφωνα με τα Ε.Λ.Π. ( Ν. 4308/2014) .

Οι παραδεκτές μέθοδοι υπολογισμού της τιμής κτήσης είναι οι εξής:

  • Η μέθοδος του μέσου σταθμικού κόστους
  • Η μέθοδος των διαδοχικών υπολοίπων ή του κυκλοφοριακού μέσου όρου
  • Η μέθοδος τελευταία εισαγωγή –πρώτη εξαγωγή(L.I.F.O)
  • Η μέθοδος του βασικού αποθέματος
  • Η μέθοδος του εξατομικευμένου κόστους
  • Η μέθοδος του προτύπου κόστους

‘Όταν τα  χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία παρακολουθούνται στο κόστος

 κτήσης ο λογαριασμός 34 , αναλύεται σε υπολογαριασμούς :

34.01Χρεωστικοί τίτλοι ( ομολογίες , ομόλογα , έντοκα γραμμάτια)
34.02Λοιποί συμμετοχικοί τίτλοι ( Μετοχές)
34.03Λοιπά χρηματοοικονομικά στοιχεία (Αμοιβαία κεφάλαια)

 Τα ειδικά έξοδα αγοράςτων τίτλων συμμετοχής και χρεογράφων ( συμβολαιογραφικά, μεσιτικά, προμήθειες χρηματιστών κ.λ.π.) προσαυξάνουν το κόστος κτήσεως αυτών.

Επενδύσεις διαθέσιμες για πώληση (investments available for sale):

Mη παράγωγα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία τα οποία κατά την αρχική αναγνώριση καθορίζονται από την οντότητα ως διαθέσιμα για πώληση, καθώς και κάθε άλλο μη παράγωγο χρηματοοικονομικό μέσο που δεν εντάσσεται στις κατηγορίες:

α) των δανείων και απαιτήσεων που δημιουργούνται από την οντότητα, β) των διακρατούμενων μέχρι τη λήξη επενδύσεων,

και γ) των χρηματοοικονομικών στοιχείων εμπορικού χαρτοφυλακίου.

Επενδύσεις διακρατούμενες μέχρι τη λήξη (investments held to maturity):

Μη παράγωγα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία με καθορισμένες ή προσδιορίσιμες πληρωμές, δημοσιευμένη τιμή σε ενεργό αγορά και καθορισμένη λήξη, τα οποία η οικονομική οντότητα έχει την πρόθεση και τη δυνατότητα να διακρατήσει μέχρι τη λήξη, εκτός από:

α) εκείνα που εμπίπτουν στον ορισμό των δανείων και απαιτήσεων.

β) εκείνα που κατά την αρχική αναγνώριση η οντότητα καθορίζει ως στοιχεία του εμπορικού χαρτοφυλακίου ή ως διαθέσιμα προς πώληση.

Χρηματοοικονομικά στοιχεία εμπορικού χαρτοφυλακίου (trading portfolio):

Ένα χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο ή χρηματοοικονομική υποχρέωση που πληροί οποιοδήποτε από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

α) αποκτήθηκε ή αναλήφθηκε κυρίως για την επίτευξη εμπορικού κέρδους μέσω πώλησης ή επαναγοράς στο βραχυπρόθεσμο διάστημα.

β) κατά την αρχική του αναγνώριση καθορίστηκε ως επιμετρούμενο στην εύλογη αξία με μεταβολές αυτής αναγνωριζόμενες στα αποτελέσματα.

γ) κατά την αρχική του αναγνώριση είναι μέρος ενός χαρτοφυλακίου εξατομικευμένων χρηματοοικονομικών μέσων που διαχειρίζονται μαζί και για τα οποία υπάρχει πρόσφατο ρεαλιστικό σχέδιο βραχυπρόθεσμης αποκόμισης κέρδους.

δ) είναι ένα παράγωγο που δεν έχει προσδιοριστεί από την οντότητα ως μέσο αντιστάθμισης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ   4 ο

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ  ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ

  • ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ   ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΕΣ   ΣΕ   ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ
  • ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ Ε.Λ.Π.

Οι επιχειρήσεις που υπόκεινται σε ενοποίηση , σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του Ν. 4308/2014 ( ΕΛΠ ) , είναι οι εξής:

α) Η μητρική επιχείρηση που διέπεται από το ελληνικό δίκαιο και όλες οι θυγατρικές της επιχειρήσεις, καθώς και οι θυγατρικές των θυγατρικών της απεριορίστως, ανεξάρτητα από την έδρα των θυγατρικών επιχειρήσεων ,( δηλαδή οι εταιρίες ενός κάθετου ομίλου), υπό την προϋπόθεση ότι η μητρική επιχείρηση, ή μία η περισσότερες από τις θυγατρικές επιχειρήσεις, έχουν την νομική μορφή της ΑΕ, ΕΠΕ, ΕΕ κατά μετοχές και ΙΚΕ.

β)Κάθε άλλη επιχείρηση όταν επιλέγει ή υποχρεώνεται από άλλη νομοθεσία να συντάσσει ενοποιημένες καταστάσεις.

γ) Κάθε επιχείρηση που διέπεται από το Ελληνικό δίκαιο, υπό την προϋπόθεση ότι:

  • Η επιχείρηση αυτή, καθώς και μία ή περισσότερες επιχειρήσεις,

χωρίς να έχουν σχέση μητρικής θυγατρικής, έχουν τεθεί υπό ενιαία διεύθυνση, βάσει ειδικής σύμβασης ή διάταξης του καταστατικού τους

  • Τα διοικητικά συμβούλια των επιχειρήσεων αυτών απαρτίζονται κατά πλειοψηφία από τα ίδια τα πρόσωπα, που ασκούν τα καθήκοντα τους κατά την διάρκεια της χρήσης και μέχρι την κατάρτιση των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων.

Μία η περισσότερες από τις ανωτέρω επιχειρήσεις, πρέπει να έχουν την νομική μορφή της ΑΕ, ΕΠΕ, ΕΕ κατά μετοχές και ΙΚΕ.

(Δηλαδή οι εταιρείες ενός οριζοντίου ομίλου) .

4.1.2.   ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΑ Δ.Π.Χ.Α.

Το ΔΠΧΑ 10 «Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις» πραγματεύεται τις αρχές παρουσίασης και κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων ενός ομίλου εταιριών.

Η βασικότερη αλλαγή που επιφέρει το πρότυπο αυτό σε σχέση με το προηγούμενο IAS 27 είναι η διατύπωση ενός νέου ορισμού για την έννοια του ελέγχου, ο οποίος αποτελεί πλέον το μοναδικό κριτήριο ενοποίησης ανεξαρτήτως της φύσης της εξεταζόμενης εταιρίας.

Συγκεκριμένα μια εταιρία (επενδύουσα) ελέγχει μια άλλη εταιρία (εταιρία συμμετοχής) όταν η πρώτη είναι εκτεθειμένη ή έχει δικαιώματα σε μεταβλητές αποδόσεις από την ανάμειξή της με την δεύτερη και έχει την δυνατότητα να επηρεάσει τις αποδόσεις της μέσω της ισχύος της (εξουσίας) σε αυτήν.

Κατά συνέπεια μία επενδύουσα εταιρία ελέγχει μια εταιρία συμμετοχής όταν διαθέτει όλα τα κατωτέρω στοιχεία:

α)Ισχύ( εξουσία) πάνω στην εταιρία συμμετοχής

β)Έκθεση ή δικαιώματα, σε μεταβλητές αποδόσεις από την ανάμειξη της στην εταιρία συμμετοχής και

γ)Την δυνατότητα να χρησιμοποιήσει την ισχύ της πάνω στην εταιρία συμμετοχής για να επηρεάσει το ύψος των λαμβανόμενων αποδόσεων.

Για την καλύτερη αξιολόγηση της ύπαρξης ελέγχου η επενδύουσα εταιρία πρέπει να εξετάζει το σκοπό και την δομή της εταιρίας συμμετοχής προκειμένου να προσδιορίσει:

  • Τις «βασικές» δραστηριότητές της,
  • Τον τρόπο λήψης αποφάσεων για την καθοδήγηση αυτών των δραστηριοτήτων,
  • Τα πρόσωπα που έχουν την δυνατότητα λήψης αυτών των αποφάσεων και
  • Τα πρόσωπα που λαμβάνουν τις αποδόσεις αυτών των δραστηριοτήτων.

4.2    Κατηγοριοποίηση οντοτήτων και ομίλων για σκοπούς ενοποίησης

  1.  Μικροί όμιλοιείναι οι όμιλοι που αποτελούνται από μία μητρική και θυγατρικές οντότητες προς υπαγωγή σε ενοποίηση, οι οποίοι σε ενοποιημένη βάση κατά την ημερομηνία ισολογισμού της μητρικής οντότητας δεν υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού:              4.000.000 ευρώ β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 8.000.000 ευρώ

γ)Μέσος όρος απασχολούμενων κατά τη διάρκεια της περιόδου :50 άτομα

  •  Μεσαίοι όμιλοιείναι οι όμιλοι, εξαιρούμενων των μικρών, που αποτελούνται από μία μητρική και θυγατρικές οντότητες προς υπαγωγή σε ενοποίηση, οι οποίοι σε ενοποιημένη βάση κατά την ημερομηνία του ισολογισμού της μητρικής οντότητας δεν υπερβαίνουντα όρια τουλάχιστον, δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού:              20.000.000 ευρώ β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ

γ) Μέσος όρος απασχολούμενων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 ευρώ

  •  Μεγάλοι όμιλοιείναι οι όμιλοι που αποτελούνται από μία μητρική και θυγατρικές οντότητες προς υπαγωγή σε ενοποίηση, οι οποίοι σε ενοποιημένη βάση κατά την ημερομηνία του ισολογισμού της μητρικής οντότητας, υπερβαίνουντα όρια τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού:              20.000.000 ευρώ β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών:40.000.000 ευρώ

γ) Μέσος όρος απασχολούμενων κατά τη διάρκεια της περιόδου:250 άτομα

  • Υποχρέωση κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν . 4308/2014), οι επιχειρήσεις, που υποχρεούνται να καταρτίζουν ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, είναι οι εξής:

α) Η μητρική επιχείρηση ενός κάθετου ομίλου εταιριών

β) Η μεγαλύτερη από τις επιχειρήσεις από αυτές που έχουν τεθεί κάτω από ενιαία διεύθυνση ή από αυτές, που τα διοικητικά ή διαχειριστικά τους όργανα απαρτίζονται , κατά πλειοψηφία, από τα ίδια πρόσωπα, δηλαδή η μεγαλύτερη επιχείρηση ενός οριζόντιου ομίλου εταιριών.

Για να υποχρεούνται οι ανωτέρω επιχειρήσεις σε κατάρτιση ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, πρέπει να συντρέχουν, σωρευτικά οι κατωτέρω περιπτώσεις:

α)Η μητρική επιχείρηση να διέπεται από το Ελληνικό δίκαιο

β)Η μητρική ή μία ή περισσότερες θυγατρικές της επιχειρήσεις να έχουν την μορφή της ΑΕ, ΕΠΕ, της ΕΕ κατά μετοχές και της ΙΚΕ.

γ)Η μητρική επιχείρηση και οι θυγατρικές να συγκροτούν μεγάλο όμιλο εταιριών

κατά την έννοια του άρθρου 31 του Ν. 4308/2014, δηλαδή οι προαναφερόμενες εταιρίες σε ενοποιημένη βάση κατά την ημερομηνία του ισολογισμού της μητρικής να υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

Σύνολο ενεργητικούΕυρώ20.000.000
Κύκλος εργασιώνΕυρώ40.000.000
Μέσος όροςΆτομα250

Σημειώνεται ότι οι τα ανωτέρω όρια λαμβάνονται μετά το συμψηφισμό του λογαριασμού

«Συμμετοχές σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις» και των σχετικών απαλείψεων των διεταιρικών απαιτήσεων –υποχρεώσεων.

Εάν όμως δεν γίνουν αυτά τότε τα ανωτέρω αναφερόμενα όρια προσαυξάνονται σε

 ποσοστό 20%, ως εξής.

ΟΡΙΑΜετά την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγώνΧωρίς την αφαίρεση ενδοεταιρικών συναλλαγώντων
 Από1-1-2015Από1-1-2015
Σύνολο ενεργητικού20.000.000 ΕΥΡΩ24.000.000 ΕΥΡΩ
Κύκλος εργασιών40.000.000 ΕΥΡΩ48.000.000 ΕΥΡΩ
Μέσος όρος προσωπικού250άτομα250άτομα
      

Επισημαίνεται ότι σύμφωνα με τον Ν. 4308/2014 γίνεται κατηγοριοποίηση των ομίλων για σκοπούς ενοποίησης ως εξής:

 Μικροί όμιλοι (Δεν υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα τρία κριτήρια)Μεσαίοι Όμιλοι (Δεν υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα τρία κριτήρια)Μεγάλοι Όμιλοι ( Υπερβαίνουν τα όρια τουλάχιστον δύο από τα τρία κριτήρια)
Σύνολο ενεργητικού4.000.00020.000.00020.000.000
Κύκλος εργασιών8.000.00040.000.00040.000.000
Μέσος όρος προσωπικού50250250

Όταν ένας όμιλος υπερβαίνει ή παύει να υπερβαίνει τα όρια δύο εκ των τριών

 προαναφερόμενων κριτηρίων κατά την ημερομηνία ισολογισμού της μητρικής για δύο

 διαδοχικές περιόδους, η αλλαγή κατηγορίας μεγέθους ενεργοποιείται από την περίοδο που έπεται των δύο εν λόγω διαδοχικών περιόδων.

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ 10, υπάρχει η υποχρέωση για κατάρτιση ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, ανεξάρτητα από τα αριθμητικά όρια των εταιριών

 του Ομίλου, αρκεί να ασκείται έλεγχος της μητρικής εταιρίας στις θυγατρικές της εταιρίες.

  • Απαλλαγή μητρικής σε υποόμιλο από την υποχρέωση κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα ( Ν. 4308/2014), η μητρική επιχείρηση

απαλλάσσεται από την υποχρέωση κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων όταν: α) Συγκροτεί μικρό ή μεσαίο όμιλο εταιριών και εφόσον δεν υπάρχει στον όμιλο εταιρία

δημοσίου συμφέροντος ( π.χ. οντότητα που οι μετοχές της είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο κράτους – μέλους , τράπεζα ή ασφαλιστική επιχείρηση).

β) Διέπεται από το Ελληνικό Δίκαιο και παράλληλα είναι θυγατρική άλλης μητρικής, που διέπεται από το δίκαιο Κράτους – μέλους της Ε.Ε.

Η παραπάνω περίπτωση (β) μπορεί να αποδοθεί σχηματικά ως εξής:

 Κορυφαία Μητρική (επικεφαλής του ομίλου) διεπόμενη από το δίκαιο

 κράτους – μέλους της Ε. Ο. Κ. και:

Συμμετοχή 100% ή

Συμμετοχή 90% και συμφωνία της μειοψηφίας 10% για την απαλλαγή

 Ενδιάμεση  μητρική  και  ταυτόχρονα  θυγατρική,  διεπόμενη  από  το

 ελληνικό δίκαιο.

Η απαλλαγή αυτή παρέχεται μόνο αν συντρέχουν, σωρευτικά, οι κατωτέρω προϋποθέσεις:

  • Η απαλλασσόμενη επιχείρηση (Β), καθώς και οι θυγατρικές της Γ και της Δ ενοποιούνται στις οικονομικές καταστάσεις της (Α).
    • Οι ενοποιημένες οικονομικές της (Α) έχουν συνταχθεί σύμφωνα με την οδηγία 2013/34/ΕΕ ή τα ΔΠΧΑ. Το προσάρτημα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων της επιχείρησης «Β» περιλαμβάνει τις προβλεπόμενες πληροφορίες
    • Οι ενοποιημένες Οικονομικές καταστάσεις , της (Α) υπόκεινται σε έλεγχο ,κατά το δίκαιο του κράτους μέλους και τα στοιχεία αυτά με την Έκθεση Ελέγχου , αφού μεταφραστούν στην ελληνική γλώσσα υποβάλλονται σε δημοσιότητα.
    • Το προσάρτημα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων τα επιχείρησης «Β» περιλαμβάνει τις προβλεπόμενες πληροφορίες (π.χ. την επωνυμία και την έδρα της μητρικής επιχείρησης που συντάσσει τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, την απαλλαγή από την υποχρέωση σύνταξης των καταστάσεων αυτών κ.λ.π.) Διευκρινίζεται ότι οι μετοχές στην απαλλασσόμενη     που κατέχονται από μέλη ΔΣ βάσει νομικής δέσμευσης ή βάσει καταστατικού της, δεν λαμβάνονται υπόψη για τον σκοπό της απαλλαγής.

Η ανωτέρω απαλλαγή δεν ισχύει όταν οι μετοχές της επιχείρησης «Β» είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο Αξιών.

γ) Διέπεται από το Ελληνικό δίκαιο, αλλά είναι θυγατρική άλλης μητρικής που δεν διέπεται από το δίκαιο Κράτους- μέλους της Ε.Ε.

Παράδειγμα 2.

Μητρική (Αμερικάνικη)

θυγατρική της Α(Ελληνική)

75%

         (80%)                                                                 

Η απαλλαγή αυτή παρέχεται μόνον αν συντρέχουν, σωρευτικά, οι ανωτέρω αναφερόμενες προϋποθέσεις της περιπτώσεις (β), με την διαφορά ότι οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της μητρικής επιχείρησης «Α» έχουν συνταχθεί σύμφωνα με την οδηγία 2013/34/εε ή τα ΔΠΧΑ κατά τρόπο ισοδύναμο, με εκείνο που προβλέπεται από την προαναφερόμενη οδηγία. Ισοδύναμος τρόπος είναι και εκείνος των ΔΠΧΑ, όμως αυτός καθορίζεται σύμφωνα με τον κανονισμό τη ΕΕ 1569/2007 της 21.12.2007 που καθιερώνει τον μηχανισμό για τον προσδιορισμό της ισοδυναμίας των λογιστικών προτύπων που εφαρμόζονται από τρίτες χώρες που εκδίδουν τίτλους βάσει των οδηγιών 2003/71 ΕΚ και 2004/109/ΕΕ. Επίσης, οι καταστάσεις αυτές πρέπει να έχουν ελεγχθεί από πρόσωπα αναγνωρισμένα από το δίκαιο του κράτους που διέπεται η επιχείρηση «Α»

δ) Έχει μόνο θυγατρικές που είναι επουσιώδεις ,τόσο ατομικά όσο και συνολικά ή και όλες οι θυγατρικές εταιρίες μπορούν να εξαιρεθούν από την ενοποίηση .

Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 10, η μητρική επιχείρηση απαλλάσσεται από την υποχρέωση κατάρτισης ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων όταν:

  • Είναι θυγατρική μιας άλλης μητρικής με την προϋπόθεση ότι η κορυφαία μητρική κατέχει είτε το σύνολο των δικαιωμάτων αυτής είτε το λιγότερο, αλλά δεν αντιτάσσεται ή μειοψηφία στην μη ενοποίηση.
    • Οι μετοχές της ή άλλοι χρεωστικοί τίτλοι (π.χ. ομολογίες) δεν διαπραγματεύονται σε Χρηματιστήριο ή δεν είναι σε διαδικασία εισαγωγής σε Χρηματιστήριο.
    • Η κορυφαία ή οποιαδήποτε άλλη ενδιάμεση μητρική εταιρία (της εν λόγω μητρικής εταιρίας ) δημοσιεύει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ.
  • Απαλλασσόμενες εταιρίες από την ενοποίηση

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα( Ν. 4308/2014 ), μια εταιρία δεν απαιτείται να περιληφθεί στην ενοποίηση όταν πληρείται μία τουλάχιστον από τις κατωτέρω προϋποθέσεις:

  • Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις που οι αναγκαίες πληροφορίες της εταιρίας αυτής για την κατάρτιση των ενοποιημένων καταστάσεων δεν μπορούν να απαιτηθούν χωρίς δυσανάλογα έξοδα ή υπερβολική καθυστέρηση, ή
    • Οι μετοχές αυτής της εταιρίας κατέχονται αποκλειστικά με σκοπό την μεταγενέστερη διάθεσή τους, ή
    • Αυστηροί μακροπρόθεσμοι περιορισμοί παρεμποδίζουν ουσιωδώς:
      • τη μητρική εταιρία να ασκεί τα δικαιώματα της στα περιουσιακά στοιχεία ή στη διοίκηση αυτής της εταιρίας, ή
      • την άσκηση της ενοποιημένης διοίκησης αυτής της εταιρίας όταν αυτό προβλέπεται σε σχετική σύμβαση ή καταστατικό της εταιρίας αυτής.

Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το ΔΠΧΑ 10, στην ενοποίηση περιλαμβάνονται η μητρική εταιρία και όλες οι θυγατρικές της εταιρίες, ανεξαρτήτου δραστηριότητας, μεγέθους και σκοπού, δηλαδή δεν παρέχεται καμία απαλλαγή από την ενοποίηση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ   5 ο

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ

  • Μέθοδοι ενοποίησης
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ενοποίηση των οντοτήτων , είναι ως εξής:

Α. Ολική ενοποίηση

Σύμφωνα με την μέθοδο αυτή :

 ·      Τα κονδύλια των λογαριασμών Ενεργητικού ,παθητικού, εσόδων και εξόδων των θυγατρικών εταιριών ενσωματώνονται ακέραια στον ενοποιημένο Ισολογισμό.

  • Τα δικαιώματα τρίτων επί των περιουσιακών στοιχείων των ενοποιούμενων

θυγατρικών εταιριών, εμφανίζονται στο λογαριασμό «δικαιώματα τρίτων» του ενοποιημένου ισολογισμού. Επίσης στον λογαριασμό αυτόν εμφανίζεται και η αναλογία τρίτων επί των αποτελεσμάτων χρήσης των ενοποιούμενων θυγατρικών εταιριών.

Η μέθοδος της ολικής ενοποίησης έχει καθιερωθεί από τα Ε.Λ.Π. και τα Δ.Π.Χ.Α.

Β. Αναλογική ενοποίηση

Σύμφωνα με την μέθοδο αυτή , τα κονδύλια των λογαριασμών του Ενεργητικού, Παθητικού, Εσόδων και Εξόδων των θυγατρικών εταιριών ενσωματώνονται στον ενοποιημένο ισολογισμό, ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής της μητρικής σ’ αυτές.

Σημειώνεται ότι, δεν υπάρχουν δικαιώματα τρίτων, στην ως άνω μέθοδο ενοποίησης.

Η μέθοδος της αναλογικής ενοποίησης, είχε υιοθετηθεί αρχικά από τα ΔΠΧΑ (ΔΛΠ 31 «Συμμετοχές σε κοινοπραξίες») μόνο για τις από κοινού ελεγχόμενες οικονομικές μονάδες. Η μέθοδος αυτή δεν υιοθετείται από το νέο ΔΠΧΑ 11 «Σχήματα υπό κοινό έλεγχο», το οποίο αναγνωρίζει ως μέθοδο ενοποίησης μόνον την μέθοδο της καθαρής θέσης.

Αντίθετα τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014) έχουν υιοθετήσει την εφαρμογή της μεθόδου της αναλογικής ενοποίησης μόνον για τις κοινές δραστηριότητες, δηλαδή δραστηριότητες που διενεργούνται από κοινού από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Κοινοπραξία (joint venture): Κοινοπραξία είναι μια οντότητα επί της οποίας δύο ή περισσότερα μέρη ασκούν κοινό έλεγχο και έχουν δικαιώματα στα καθαρά περιουσιακά της στοιχεία.

Κοινός έλεγχος (Joint control): Συμβατικά συμφωνημένο μοίρασμα του ελέγχου μιας διευθέτησης που υφίσταται μόνο όταν οι αποφάσεις για τις σχετικές δραστηριότητες απαιτούν την ομόφωνη γνώμη των μερών που μοιράζονται τον έλεγχο.

  • Αρχές και Κανόνες αποτίμησης των στοιχείων ενοποιούμενων οντοτήτων
Σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ και τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν.4308/2014), οι αρχές και κανόνες αποτίμησης των στοιχείων των ενοποιημένων εταιριών είναι οι εξής:

α. Η αρχή του going concern

Θεωρείται δεδομένη η συνέχιση της δραστηριότητας των εταιριών του ομίλου.

Συνέχιση δραστηριότητας, παραδοχή (going concern assumption): Μια οντότητα θεωρείται ως συνεχίζουσα την δραστηριότητά της, εκτός εάν η διοίκηση προτίθεται να την ρευστοποιήσει, ή να παύσει την δραστηριότητά της, ή δεν έχει καμία άλλη ρεαλιστική επιλογή να μην το πράξει.

β. Η αρχή της συνέπειας των λογιστικών μεθόδων

Οι μέθοδοι αποτίμησης εφαρμόζονται πάγια, χωρίς μεταβολές από χρήση σε χρήση.

γ. Η αρχή της αυτοτέλειας των χρήσεων

Σε κάθε χρήση περιλαμβάνονται μόνον τα πραγματοποιηθέντα κέρδη, λαμβάνονται υπόψη όλοι οι πιθανοί κίνδυνοι και όλες οι πιθανές ζημίες, λογίζονται οι αναλογούσες αποσβέσεις και προβλέψεις κλπ..

δ. Η αρχή της πραγματοποίησης εσόδου

Λογίζονται τα έσοδα που είναι βέβαια .δεδουλευμένα αι εκκαθαρισμένα.

ε. Η αρχή του ιστορικού κόστους ή εύλογης αξίας

Εμφάνιση των στοιχείων του ενεργητικού- παθητικού στην αξία κτήσης ή εύλογη αξία.

Διευκρινίζεται ότι, σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ και τις διατάξεις των Ελληνικών Λογιστικών Προτύπων (Ν. 4308/2014), οι ενοποιούμενες οντότητες , κατά την κατάρτιση των ετήσιων οικονομικών τους καταστάσεων , πρέπει να εφαρμόζουν ομοιόμορφες αρχές και κανόνες αποτίμησης των περιουσιακών τους στοιχείων.

  • Αρχές που διέπουν την τεχνική κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ και τα Ελληνικά Λογιστικά (Ν. 4308/2014) ,οι αρχές που διέπουν την τεχνική κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων είναι οι εξής:

  1. H αρχή της συνέπειας των μεθόδων ενοποίησης

Οι μέθοδοι ενοποίησης δεν πρέπει να μεταβάλλονται από χρήση σε χρήση.

Β) Η αρχή της θεώρησης των ενοποιούμενων επιχειρήσεων ως μιας ενιαίας οντότητας

Ειδικότερα:

  • Η αρχή της απάλειψης των διεταιρικών απαιτήσεων –υποχρεώσεων
    • Η αρχή της απάλειψης των διεταιρικών εσόδων-εξόδων
    • Η αρχή της απάλειψης των διεταιρικών αποτελεσμάτων.

γ) Η αρχή της καθιέρωσης, ως ημερομηνία κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, την ημερομηνία κλεισίματος των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων της μητρικής (δηλαδή καθορίζεται η αρχή της ομοιομορφίας των φορολογικών περιόδων κατάρτισης των οικονομικών καταστάσεων.

δ)Η αρχή της συγκρισιμότητας των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

ε)Η αρχή της αναφοράς, στο Προσάρτημα, σημαντικών παρεκκλίσεων από τις ανωτέρω αρχές.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ   6 ο

Η ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

6.1         Γενικά

Σκοπός της λογιστικής των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων είναι η ορθή και με βάση τις διατάξεις των άρθρων 31 έως 36 του Ν. 4308/2014(Ε.Λ.Π.) ενοποίηση των οικονομικών στοιχείων των υποκείμενων σε ενοποίηση οντοτήτων.

Ενοποίηση είναι η κατάρτιση ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων και ενοποιημένης έκθεσης διαχείρισης.

Ενοποίηση επιχειρήσεων είναι συσπείρωση δύο ή και περισσότερων ξεχωριστών οντοτήτων σε ένα οικονομικό συγκρότημα. Η συσπείρωση αυτή επιτυγχάνεται μετά από συνένωση μιας οντότητας με μια άλλη ή μετά από την απόκτηση του ελέγχου πάνω στην καθαρή περιουσία και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες μιας άλλης οντότητας.

Οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις θεωρούνται πλήρεις όταν περιλαμβάνουν:

α) Ενοποιημένο Ισολογισμό ή Ενοποιημένη Κατάσταση χρηματοοικονομικής θέσης (Πίνακας).

β) Ενοποιημένη Κατάσταση αποτελεσμάτων (Πίνακας).

γ) Ενοποιημένη Κατάσταση μεταβολών καθαρής θέσης (Πίνακας). δ) Ενοποιημένη Κατάσταση χρηματοροών (Πίνακας).

και ε) Ενοποιημένο Προσάρτημα (Σημειώσεις),

σύμφωνα με τον Ν. 4308/2014.

 Ενοποιημένος Ισολογισμός: Τα περιουσιακά στοιχεία δεν επιτρέπεται να συμψηφίζονται εκτός και αν επιτρέπεται ή απαιτείται από άλλο Δ. Λ. Π.

 Ενοποιημένη Κατάσταση αποτελεσμάτων: Πρέπει να δείχνει τα έσοδα, τα αποτελέσματα εκμεταλλεύσεως, τα χρηματοοικονομικά έξοδα, το μερίδιο κερδών και ζημιών από συγγενείς οντότητες και κοινοπραξίες όταν χρησιμοποιείται για την ενσωμάτωσή τους η μέθοδος καθαρής θέσης, το φόρο εισοδήματος, έκτακτα στοιχεία , ενώ κέρδη και ζημίες συμψηφίζονται μόνο όταν είναι επουσιώδη.

 Ενοποιημένη Κατάσταση μεταβολών καθαρής θέσης: Παρουσιάζει την αύξηση ή την μείωση στην καθαρή περιουσία της οντότητας.

Περιλαμβάνει τις ακόλουθες πληροφορίες:

  • Το καθαρό κέρδος ή ζημία της χρήσης.
    • Κάθε έσοδο ή έξοδο, κέρδος ή ζημία που καταχωρείται απευθείας στα ίδια κεφάλαια.
    • Τη σωρευτική επίδραση των μεταβολών λογιστικών μεθόδων καθώς και των διορθώσεων των βασικών λαθών.
    • Το υπόλοιπο κερδών ή ζημιών εις νέο στην αρχή της χρήσης , καθώς και το υπόλοιπο τέλους χρήσης.
    • Τα υπόλοιπα και τη συμφωνία αρχής και τέλους χρήσης για κάθε κατηγορία κεφαλαίου και για όλα τα αποθεματικά.

 Ενοποιημένη Κατάσταση Χ ρηματοροών: Παρουσιάζει τις μεταβολές των ταμιακών ροών και των μεταβολών διαφόρων στοιχείων που περιλαμβάνονται στον ισολογισμό για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Παρέχει τις πληροφορίες σχετικά με τη δυνατότητα της κάθε επιχείρησης να δημιουργεί διαθέσιμα και ταμιακά ισοδύναμα για την κάλυψη των αναγκών της οντότητας.

 Ενοποιημένο Προσάρτημα: Περιέχει πληροφορίες για τη βάση κατάρτισης των οικονομικών καταστάσεων, τις λογιστικές μεθόδους που ακολουθήθηκαν καθώς και τις πρόσθετες πληροφορίες για την πληρέστερη και ακριβοδίκαιη παρουσίαση.

Η μητρική οντότητα και όλες οι θυγατρικές της οντότητες , καθώς και οι θυγατρικές των θυγατρικών της , ανεξάρτητα από την έδρα των θυγατρικών αυτών οντοτήτων, αποτελούν οντότητες υποκείμενες σε ενοποίηση ,

σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του Ν. 4308/14.

Μητρική οντότητα ή ιθύνουσα ή κυρίαρχη είναι εκείνη που έχει την πλειοψηφία στο κεφάλαιο ή στα δικαιώματα ψήφου μιας άλλης οντότητας που ονομάζεται θυγατρική.

Οι οντότητες αυτές συνιστούν έναν όμιλο οντοτήτων.

Κάθετο όμιλο έχουμε όταν μία μητρική οντότητα ελέγχει άμεσα μία ή περισσότερες άλλες θυγατρικές οντότητες (σχήμα 1).

Σ 30%

M

80%

Θ1

(σχήμα 1)

Υ 1                      Υ2

Οι άνω οντότητες Μ, Θ1, Θ2 , Υ1 και Υ2 είναι συνδεμένες και ο ενοποιημένος ισολογισμός του ομίλου θα συμπεριλάβει τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις των άνω οντότητες απαλλαγμένες από τις μεταξύ τους (ενδοεταιρικές ) συναλλαγές, ενώ η συμμετοχή στη συγγενή Σ θα αποτιμηθεί με τη μέθοδο της καθαρής θέσης .

Οριζόντιο όμιλο έχουμε όταν οι οντότητες έχουν τεθεί υπό ενιαία διεύθυνση ή η πλειοψηφία των μελών της διοίκησης αποτελείται από τα ίδια πρόσωπα.

Α      Β      Γ

Πλαίσιο κειμένου: Οι άνω οντότητες έχουν τεθεί υπό ενιαία διεύθυνση κατόπιν συμβάσεως, που έχει συναφθεί με την Α ή σύμφωνα με τους όρους του καταστατικού τους ή έχουν κοινή διεύθυνση ή η πλειοψηφία των μελών της διοικήσεως αποτελείται από τα ίδια πρόσωπα .
  • Ημερομηνία κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Σύμφωνα με τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014), οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις καταρτίζονται την ίδια ημερομηνία που καταρτίζονται και οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της μητρικής οντότητας.

Σύμφωνα με τα ΔΠΧΑ σε περίπτωση που η ημερομηνία κλεισίματος του Ισολογισμού μιας ενοποιούμενης επιχείρησης διαφέρει τουλάχιστον κατά τρεις (3) μήνες από την ημερομηνία κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων, η ενοποίηση αυτής γίνεται με βάση ενδιάμεσες οικονομικές καταστάσεις, που καταρτίζονται με ημερομηνία αντίστοιχη εκείνης της κατάρτισης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων.

Ειδικότερα στα ΔΠΧΑ προβλέπεται ότι η μητρική εταιρία και η θυγατρική της γενικά χρησιμοποιούν την ίδια ημερομηνία αναφοράς (reporting date). Εάν αυτό δεν είναι πρακτικά δυνατό, τότε η χρονική διαφορά μεταξύ της ημερομηνίας αναφοράς και της μητρικής και της θυγατρικής δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από τρεις μήνες. Επιβάλλεται να γίνονται τακτοποιητικές εγγραφές για τις ουσιώδεις επιπτώσεις που ενδέχεται να έχουν συναλλαγές και γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα στην χρονική περίοδο μεταξύ των δύο ημερομηνιών.

Λαμβανομένου υπόψη και των διατάξεων της παραγ.7 του άρθρου 17 του Ν.4308/2014 εκτιμάται ότι και στα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα επιτρέπεται η ανωτέρω αναφερόμενη παρέκκλιση.

  • Σύνταξη ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων

Η σύνταξη αυτή γίνεται με την άθροιση των επί μέρους κονδυλίων των λογαριασμών των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των ενοποιούμενων εταιριών. Η άθροιση των ανωτέρω κονδυλίων γίνεται είτε με κάθετη παράθεση όλων των λογαριασμών των οικονομικών καταστάσεων των ενοποιούμενων εταιριών , είτε με την εφαρμογή ειδικού μηχανογραφικού προγράμματος.

  • Εγγραφές αναμόρφωσης κατά την τεχνική της ενοποίησης

Βασικός αντικειμενικός σκοπός των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων είναι να παρουσιάσουν την οικονομική κατάσταση και τα αποτελέσματα του ομίλου , σαν να ήταν μία και μόνο επιχείρηση. Είναι λοιπόν απαραίτητο , όλες οι μεταξύ των επιχειρήσεων του ομίλου οικονομικές πράξεις (συναλλαγές) να αλληλοσυμψηφισθούν , γιατί διαφορετικά θα εμφανισθούν διπλά τα διάφορα μεγέθη , τόσο του Ισολογισμού ,όσο και των αποτελεσμάτων. Γι΄ αυτό καταχωρούνται στα λογιστικά βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου , ορισμένες λογιστικές εγγραφές.

Έστω , ο όμιλος οντοτήτων αποτελείται από την Κυρίαρχη ( μητρική) Κ και την θυγατρική της Θ , των οποίων οι ατομικές ετήσιες οικονομικές καταστάσεις ,του φορολογικού έτους 1.1.-31.12.2015, είναι οι ακόλουθες:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-2015                                                               31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                   ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                              ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές    1.000       Κεφάλαιο                 1.930                   Ταμείο    1.400           Κεφάλαιο                 1.000

Ταμείο                 2.000        Αποθεματικά                70                                                         Αποθεματικά                 60

Προμηθευτές             670                                                         Προμηθευτές                50

Πιστωτές                     230                                                         Δάνεια                        210

Υποχρ. από φόρους 100                                                        Υποχρ. από φόρους    80

ΣΥΝΟΛΟ         3.000                  ΣΥΝΟΛΟ      3.000       ΣΥΝΟΛΟ    1.400           ΣΥΝΟΛΟ        1.400

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                       Κατάσταση Αποτελεσμάτων Θ

Πωλήσεις                                5.000 Πωλήσεις3.000 
Μείον: Κόστος πωλήσεων         4.000 Μείον: Κόστος πωλήσεων2.200
Μικτό αποτέλεσμα 1000 Μικτό κέρδος 800
Μείον : Έξοδα διοίκησης             500 Μείον : Έξοδα διοίκησης 500
Ασυνήθη έξοδα              100 Κέρδη εκμετάλλευσης 300
  Πλέον: Ασυνήθη έσοδα 50
Αποτέλεσμα προ φόρων400Αποτέλεσμα προ φόρων 350
Μείον: Φόροι εισοδήματος100Μείον: Φόροι εισοδήματος 80

Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων 300           Αποτέλεσμα περιόδου μετά από φόρους        270

Κατά την διάρκεια της χρήσης 1.1.-31.12.2015εκτός της συμμετοχής της μητρικής Κ , ποσού 1.000€ , στα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής Θ , έστω ότι, δεν διενεργήθηκε καμία άλλη συναλλαγή.

Η απάλειψη της συμμετοχής της μητρικής στα κεφάλαια της θυγατρικής θα γίνει με βάση τα ίδια κεφάλαιά της , αξίας 1.000 ευρώ , τα οποία υφίσταντο κατά την ημερομηνία

 έναρξης της ενοποίησης ( 1.1.2015) , της πρώτης χρήσης ενοποίησης 1.1-31.12.2015 , όπως παρακάτω:

Ημερολόγιο ενοποίησης Κ

Εγγραφή αναμόρφωσης στα βιβλία της Κ, ώστε οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου να καταστούν κατάλληλες για ενοποίηση.

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ1.000 
Συμμετοχή σε θυγατρική Θ 1.000
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Θ  

Ημερολόγιο ενοποίησης Θ

Εγγραφή αναμόρφωσης στα βιβλία της Θ, ώστε οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου να καταστούν κατάλληλες για ενοποίηση.

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 1.000
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Θ στην Κ  
  • Διεταιρικές συναλλαγές

Τις οικονομικές πράξεις που διενεργούν οι επιχειρήσεις του ομίλου τις διαχωρίζουμε σε:

  • συναλλαγές εντός ομίλου , μεταξύ των οικονομικές πράξεις
  • συναλλαγές εκτός ομίλου , μεταξύ τρίτων οικονομικές πράξεις.

Για την κατάρτιση των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων λαμβάνονται υπόψη μόνο οι συναλλαγές που πραγματοποιούν οι επιχειρήσεις του ομίλου με τους εκτός ομίλου τρίτους , αφού από τις συναλλαγές αυτές μεταβάλλεται πραγματικά η περιουσία και τα αποτελέσματα του ομίλου.

Αντίθετα , οι συναλλαγές εντός ομίλου δεν λαμβάνονται υπόψη με συνέπεια κατά την ενοποίηση να αντιλογίζονται. Οι συναλλαγές μεταξύ των ενοποιούμενων συνδεμένων και μη ( συγγενών) επιχειρήσεων ονομάζονται διεταιρικές ή ενδοεταιρικές συναλλαγές.

Στις συναλλαγές αυτές περιλαμβάνονται τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα:

  • Συμμετοχή της μίας επιχείρησης στο κεφάλαιο της άλλης , σε ποσοστό που έχει τον απόλυτο έλεγχό της , ούτως ώστε να καθίστανται συνδεμένες .
    • Συμμετοχή της μίας επιχείρησης στο κεφάλαιο της άλλης , σε ποσοστό που έχει τον ουσιαστικό έλεγχό της , ούτως ώστε να καθίστανται μη συνδεμένες( συγγενείς) .
    • Οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις μεταξύ των επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση
    • Τα έσοδα και τα έξοδα που προέρχονται από συναλλαγές των επιχειρήσεων του

ομίλου.

  • Τυχόν κέρδη και ζημίες μεταξύ συνδεμένων επιχειρήσεων.

Οι προαναφερόμενες συναλλαγές πρέπει να απαλείφονται κατά την ενοποίηση ,

 εκτός της δεύτερης περίπτωσης , συμμετοχή σε μη συνδεμένες( συγγενείς) επιχειρήσεις ,

 στις οποίες η αξία προσδιορίζεται με την μέθοδο της καθαρής θέσης.

Παράδειγμα

Στις 1-1-2015 ιδρύθηκε η εταιρία Κ με κεφάλαιο 10.000 Ευρώ.

Κατόπιν , στις 1-12-2015, ίδρυσε την εταιρία Ε με κεφάλαιο 1.000 Ευρώ στην οποία συμμετέχει με ποσοστό 100%. Ο όμιλος οντοτήτων Κ και Ε ενοποιήθηκε πρώτη φορά στις 31- 12-2015. Στις 31-12-2015 οι παραπάνω οντότητες συνέταξαν τις ατομικές ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους , ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                                               31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές1.000Κεφάλαιο10.000Διαθέσιμα 1.000Κεφάλαιο      1.000
Διαθέσιμα9.000    
ΣΥΝΟΛΟ10.000ΣΥΝΟΛΟ10.000ΣΥΝΟΛΟ        1.000ΣΥΝΟΛΟ       1.000

Κατόπιν στις 31-12-2015 η κυρίαρχη εταιρία Κ συνέταξε τον πρώτο ενοποιημένο Ισολογισμό του ομίλου Κ και Ε , αφού απαλείφθηκε η διεταιρική συναλλαγή ( συμμετοχή) ,

ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ και Ε 31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Χρηματικά διαθέσιμα    10.000                Κεφάλαιο        10.000

ΣΥΝΟΛΟ        10.000                  ΣΥΝΟΛΟ     10.000

Στην συνέχεια, την 31-12-2016, η κυρίαρχη-ιθύνουσα εταιρία Κ χορήγησε δάνειο στην εξαρτημένη-θυγατρική εταιρία Ε 2.000 Ευρώ .

Στις 31-12-2016 οι παραπάνω οντότητες συνέταξαν τις ατομικές ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους , ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2016                                                               31-12-2016

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές          1.000Κεφάλαιο        10.000Διαθέσιμα 3.000Κεφάλαιο1.000
Λοιπές απαιτήσεις 2.000  Δάνεια2.000
Διαθέσιμα             7.000    
ΣΥΝΟΛΟ            10.000ΣΥΝΟΛΟ      10.000ΣΥΝΟΛΟ       3.000ΣΥΝΟΛΟ3.000

Κατόπιν στις 31-12-2016 η κυρίαρχη εταιρία Κ συνέταξε τον δεύτερο ενοποιημένο Ισολογισμό του ομίλου Κ και Ε , αφού εξαλείφθηκαν οι διεταιρικές συναλλαγές( συμμετοχή- δάνειο ) , ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ και Ε

31-12-2016

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Χρηματικά διαθέσιμα    10.000           Κεφάλαιο       10.000

ΣΥΝΟΛΟ         10.000                  ΣΥΝΟΛΟ     10.000

  • Προσδιορισμός δικαιωμάτων τρίτων – μη ελέγχουσα συμμετοχή

Όταν η κυρίαρχη-ιθύνουσα εταιρία δεν συμμετέχει στο κεφάλαιο της εξαρτημένης-θυγατρικής εταιρίας με ποσοστό 100% , αλλά με ποσοστό μικρότερο ,τότε τα κεφάλαια της δεύτερης διαχωρίζονται με βάση τα ποσοστά συμμετοχής:

  • Σε κεφάλαια που ανήκουν στην κυρίαρχη
    • Σε κεφάλαια που ανήκουν στους τρίτους εκτός ομίλου (δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο – μη ελέγχουσα συμμετοχή).

Κατά συνέπεια , στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις το μέρος των ιδίων κεφαλαίων που ανήκει σε τρίτους εκτός ομίλου θα μεταφερθεί στον λογαριασμό << δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο – μη ελέγχουσα συμμετοχή >>.

Παράδειγμα

Στις 1-1-2015 ιδρύθηκε η εταιρία Κ με κεφάλαιο 10.000 Ευρώ.

Κατόπιν , στις 1-12-2015 ιδρύθηκε η εταιρία Ε με κεφάλαιο 1.000 Ευρώ στην οποία συμμετέχει η εταιρία Κ με ποσοστό 80% και οι τρίτοι εκτός ομίλου μέτοχοι με ποσοστό 20%. Ο όμιλος οντοτήτων Κ και Ε ενοποιήθηκε πρώτη φορά στις 31-12-2015 και οι παραπάνω επιχειρήσεις συνέταξαν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους , ως ακολούθως:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                                               31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές (80%) 800         Κεφάλαιο  10.000         Αποθέματα 200                 Κεφάλαιο      1.000

Απαιτήσεις          2.000                                             Διαθέσιμα     800

Διαθέσιμα           7.200

ΣΥΝΟΛΟ        10.000         ΣΥΝΟΛΟ     10.000     ΣΥΝΟΛΟ       1.000               ΣΥΝΟΛΟ       1.000

Κατόπιν στις 31-12-2015 η κυρίαρχη εταιρία Κ συνέταξε τον πρώτο ενοποιημένο Ισολογισμό του ομίλου Κ και Ε , όπως παρακάτω:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ και Ε

31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Αποθέματα200Κεφάλαια Κ                           10.000
Απαιτήσεις2.000Δικαιώματα τρίτων                      200
Χρηματικά διαθέσιμα8.000 
ΣΥΝΟΛΟ10.200ΣΥΝΟΛΟ         10.200
  • Ολική και αναλογική ενοποίηση

Όταν τα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού των επιχειρήσεων , που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση , ενσωματώνονται ακέραια στον ενοποιημένο ισολογισμό , έχουμε ολική ενοποίηση .

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει , δηλαδή έχουμε ολική ενοποίηση , όταν τα έσοδα και τα έξοδα των επιχειρήσεων , ενσωματώνονται ακέραια στον ενοποιημένο λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσεως.

Τα δικαιώματα τρίτων επί των περιουσιακών στοιχείων των ενοποιούμενων θυγατρικών εταιριών, εμφανίζονται στο λογαριασμό «δικαιώματα που δεν ασκούν

 έλεγχο» του ενοποιημένου ισολογισμού. Επίσης στον λογαριασμό αυτόν εμφανίζεται και η αναλογία τρίτων επί των αποτελεσμάτων των ενοποιούμενων θυγατρικών εταιριών.

Η μέθοδος της ολικής ενοποίησης έχει καθιερωθεί από τα Ε.Λ.Π. και τα Δ.Π.Χ.Α.

Αναλογική ενοποίηση έχουμε, όταν τα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού των επιχειρήσεων, που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση , ενσωματώνονται στον ενοποιημένο ισολογισμό κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις , ανάλογα με το ποσοστό των δικαιωμάτων τα οποία έχει στο κεφάλαιο των επιχειρήσεων αυτών μια

άλλη επιχείρηση , που συμμετέχει όμως στην ενοποίηση. Κατά τον ίδιο τρόπο γίνεται και η ενσωμάτωση των εσόδων και εξόδων στην ενοποιημένη κατάσταση αποτελεσμάτων .

Σημειώνεται ότι, δεν υπάρχουν δικαιώματα τρίτων , στην ως άνω μέθοδο ενοποίησης.

Η μέθοδος της αναλογικής ενοποίησης, είχε υιοθετηθεί αρχικά από τα ΔΠΧΑ (ΔΛΠ 31 «Συμμετοχές σε κοινοπραξίες») μόνο για τις από κοινού ελεγχόμενες οικονομικές μονάδες. Η μέθοδος αυτή δεν υιοθετείται από το νέο ΔΠΧΑ 11 «Σχήματα υπό κοινό έλεγχο», το οποίο αναγνωρίζει ως μέθοδο ενοποίησης μόνον την μέθοδο της καθαρής θέσης.

Αντίθετα τα Ε. Λ. Π. (Ν. 4308/2014) έχουν υιοθετήσει την εφαρμογή της

 μεθόδου της αναλογικής ενοποίησης μόνον για τις κοινές δραστηριότητες, δηλαδή δραστηριότητες που διενεργούνται από κοινού από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Κοινοπραξία (joint venture): Κοινοπραξία είναι μια οντότητα επί της οποίας δύο ή περισσότερα μέρη ασκούν κοινό έλεγχο και έχουν δικαιώματα στα καθαρά περιουσιακά της στοιχεία.

Κοινός έλεγχος (Joint control): Συμβατικά συμφωνημένο μοίρασμα του ελέγχου μιας διευθέτησης που υφίσταται μόνο όταν οι αποφάσεις για τις σχετικές δραστηριότητες απαιτούν την ομόφωνη γνώμη των μερών που μοιράζονται τον έλεγχο.

  • Ενδοεταιρικές συναλλαγές μεταξύ συνδεμένων επιχειρήσεων

Στις διατάξεις των άρθρων του Ν. 4308/2014 ( Ε.Λ.Π.) αναφέρεται ότι οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις απεικονίζουν την περιουσιακή διάρθρωση ( ενεργητικό και παθητικό) την χρηματοοικονομική θέση και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση σαν να πρόκειται για μια επιχείρηση.

Κατά συνέπεια οι δοσοληψίες μεταξύ των επιχειρήσεων του ομίλου είναι όμοιες με τις δοσοληψίες μεταξύ κεντρικού και υποκαταστημάτων της οικονομικής μονάδας , που παρακολουθούνται σε λογαριασμούς , βάσει λογιστικού σχεδίου Ε.Λ.Π. , ως ακολούθως:

 Δοσοληπτικοί λογαριασμοί υποκαταστημάτων αυτοτελούς παρακολούθησης
 Χρεωστικοί δοσοληπτικοί λογαριασμοί υποκαταστημάτων / κεντρικού
 Πιστωτικοί δοσοληπτικοί λογαριασμοί υποκαταστημάτων / κεντρικού

Ως εκ τούτου , οι δοσοληψίες μεταξύ των ενοποιημένων επιχειρήσεων μπορεί να παρακολουθούνται στους λογαριασμούς

<< Ενδοεταιρικές συναλλαγές μεταξύ συνδεμένων επιχειρήσεων>>

<< Ενδοεταιρικές συναλλαγές μεταξύ συγγενών επιχειρήσεων>>

Οι παραπάνω λογαριασμοί δεν εμφανίζονται στον ενοποιημένο ισολογισμό , καθώς τα υπόλοιπά των συμψηφίζονται αμοιβαία κατά την ενσωμάτωση των ισολογισμών των επιμέρους επιχειρήσεων στον ενοποιημένο ισολογισμό.

  • Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης-προηγούμενων χρήσεων

Εκτός των αναμορφώσεων που γίνονται στα στοιχεία των ενοποιημένων ισολογισμών ( αρχικός συμψηφισμός , διαχωρισμός ιδίων κεφαλαίων που σχηματίσθηκαν μετά τον αρχικό

συμψηφισμό, απάλειψη διεταιρικών απαιτήσεων και υποχρεώσεων κ.λ.π.) αναμορφώσεις γίνονται και στα ενοποιημένα αποτελέσματα.

Οι αναμορφώσεις των ενοποιημένων αποτελεσμάτων αφορούν είτε την εξάλειψη των ενδοεταιρικών κερδών-ζημιών ,είτε την εξάλειψη των ενδοεταιρικών εσόδων-εξόδων, είτε την διόρθωση στοιχείων της περιουσίας των ενοποιημένων επιχειρήσεων που εμφανίζουν οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις ( ομοιόμορφοι μέθοδοι αποτίμησης, απάλειψη πρόσθετων αποσβέσεων, προβλέψεων που σχηματίσθηκαν για λόγους φορολογικούς κ.λ.π.) .

Ορισμένες από τις αναμορφώσεις των ενοποιημένων αποτελεσμάτων επηρεάζουν τα ενοποιημένα ίδια κεφάλαια και τα αποτελέσματα χρήσεως , άλλες όχι.

Η τεχνική της αναμόρφωσης των ενοποιημένων αποτελεσμάτων γίνεται με τους παρακάτω αποτελεσματικούς λογαριασμούς που τηρούνται ξεχωριστά για κάθε επιχείρηση:

Αποτελέσματα χρήσεως Καθαρό αποτέλεσμα χρήσης

Αναμόρφωση αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης

Στο τέλος της χρήσης τα υπόλοιπα των παραπάνω αποτελεσματικών λογαριασμών μεταφέρονται στον λογαριασμό των ενοποιημένων ιδίων κεφαλαίων

<< Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης>> .

Σε κάθε ενοποιούμενη συνδεμένη επιχείρηση ο πρωτοβάθμιος λογαριασμός

  ΄΄ Αποτελέσματα εις νέον ΄΄, βάσει Ε.Λ.Π. , περιλαμβάνει τους αναλυτικούς:

<< Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης>>

<< Αναμορφώσεις ενοποίησης προηγούμενων χρήσεων>>.

  • Δικαιώματα τρίτων – Μη ελέγχουσα συμμετοχή

Το μέρος των ιδίων κεφαλαίων της θυγατρικής-εξαρτημένης που ανήκει στους εκτός ομίλου -τρίτους μετόχους μεταφέρεται στους λογαριασμούς:

<<Κεφάλαιο – Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο >>

<<Αποθεματικά – Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο >>

<<Αποτελέσματα εις νέον – Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο >>

Το σύνολο των πιστωτικών υπολοίπων των παραπάνω λογαριασμών εμφανίζεται στον ενοποιημένο ισολογισμό ιδιαιτέρως στα ίδια κεφάλαια με τον τίτλο

<< Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο >>.

Στον Ν. 4308/14 αναφέρει ότι τα ποσά των ιδίων κεφαλαίων που αναλογούν στις μετοχές ή τα μερίδια , στο κεφάλαιο των ενοποιούμενων θυγατρικών επιχειρήσεων, που κατέχονται από πρόσωπα ξένα προς τις επιχειρήσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στην ενοποίηση, εμφανίζονται στον ενοποιημένο ισολογισμό, σε ιδιαίτερο κονδύλι με τον τίτλο

 «δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο» στην κατηγορία «ίδια κεφάλαια».

Επίσης κατά τον νόμο αυτό , τα κέρδη και οι ζημίες που αναλογούν στις μετοχές ή τα μερίδια στο κεφάλαιο των ενοποιημένων θυγατρικών επιχειρήσεων, που κατέχονται από πρόσωπα ξένα προς τις επιχειρήσεις, οι οποίες περιλαμβάνονται στην ενοποίηση, εμφανίζονται στο τέλος του ενοποιημένου λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης.

Σύμφωνα με το Δ. Λ. Π. Νο 27 «Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις και λογιστική των επενδύσεων σε θυγατρικές επιχειρήσεις» το δικαίωμα μειοψηφίας είναι το μέρος των αποτελεσμάτων και των καθαρών περιουσιακών στοιχείων μιας θυγατρικής, που αναλογεί σε συμμετοχικά δικαιώματα που δεν ανήκουν, άμεσα ή έμμεσα μέσω θυγατρικών, στη μητρική εταιρεία.

Το παραπάνω Δ . Λ. Π. αναφέρει ότι τα δικαιώματα μειοψηφίας στα καθαρά περιουσιακά στοιχεία των ενοποιημένων θυγατρικών εξατομικεύονται ξεχωριστά από τα ίδια κεφάλαια των μετόχων ή εταίρων της μητρικής εταιρείας.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ  6 ο

ΑΡΧΙΚΟΣ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΣ

6 .1. Η έννοια του αρχικού συμψηφισμού

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως , οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις απεικονίζουν την περιουσιακή διάρθρωση ( ενεργητικό και παθητικό) την χρηματοοικονομική θέση και τα αποτελέσματα των οντοτήτων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση σαν να

πρόκειται για μια οντότητα.

Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός πρέπει να απαλειφθούν οι μεταξύ των ενοποιούμενων οντοτήτων ενδοεταιρικές συναλλαγές.

Έστω ότι ιδρύεται η οντότητα Κ , στις 1-1-2015, με κεφάλαιο 1.000 Ευρώ. Τα μετρητά που έχει στο ταμείο της τα διαθέτει για την ίδρυση μιας άλλης οντότητας Ε , η οποία στην συνέχεια τα διαθέτει για την ίδρυση μιας άλλης οντότητας Θ , την προαναφερόμενη ημερομηνία .

Ο όμιλος οντοτήτων Κ , Ε και Θ , ενοποιήθηκε πρώτη φορά στις 31-12-2014 και οι παραπάνω οντότητες συνέταξαν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις τους ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                                              31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε 1.000        Κεφάλαιο  1.000                   Συμμετοχές Θ 1.000       Κεφάλαιο      1.000

ΣΥΝΟΛΟ        1.000

ΣΥΝΟΛΟ     1.000                    ΣΥΝΟΛΟ     1.000

ΣΥΝΟΛΟ      1.000

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Διαθέσιμα       1.000          Κεφάλαιο      1.000

ΣΥΝΟΛΟ        1.000            ΣΥΝΟΛΟ     1.000

Κατά την σύνταξη των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων στις 31-12-2015 , θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι ο όμιλος επιχειρήσεων Κ, Ε, και Θ , είναι μια μόνο οντότητα , σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του Ν 4308/14 (Ε.Λ.Π).

Αν κατά την ενοποίηση δεν εφαρμόσουμε την παραπάνω αρχή , τότε καταλήγουμε στο λανθασμένο συμπέρασμα , ότι ο ενοποιημένος ισολογισμός του ομίλου θα περιλαμβάνει κεφάλαια

  • Ευρώ , που είναι επενδυμένα σε Συμμετοχές 2.000 Ευρώ και σε Διαθέσιμα 1.000 Ευρώ. Τα κεφάλαια όμως που επενδύθηκαν δεν είναι 3.000 Ευρώ , αλλά 1.000 Ευρώ και κατά συνέπεια αν απαλείψουμε τις μεταξύ των συνδεμένων επιχειρήσεων ενδοεταιρικές συναλλαγές ,

τότε ο ενοποιημένος ισολογισμός του ομίλου θα περιλαμβάνει τα σωστά κεφάλαια 1.000 Ευρώ.

Οι διεταιρικές συναλλαγές μεταξύ των παραπάνω επιχειρήσεων είναι:

  • Συμμετοχή της Κ στο κεφάλαιο της Ε με ποσοστό 100% , 1.000 Ευρώ.
    • Συμμετοχή της Ε στο κεφάλαιο της Θ με ποσοστό 100% , 1.000 Ευρώ.

Η απάλειψη των παραπάνω ενδοεταιρικών συναλλαγών θα γίνει με την βοήθεια του λογαριασμού << Ενδοεταιρικές συναλλαγές μεταξύ συνδεμένων οντοτήτων>> που τηρείται ιδιαιτέρως για κάθε ενοποιούμενη οντότητα.

Για τον λόγο αυτό κάθε ενοποιούμενη επιχείρηση στα τηρούμενα βιβλία της ενοποιήσεως θα καταχωρήσει τις εξής εγγραφές:

Ημερολόγιο ενοποίησης Κ

Εγγραφή αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων ώστε να καταστούν κατάλληλες για ενοποίηση.

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε1.000 
Συμμετοχές σε θυγατρική Ε 1.000
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Ε  

Ημερολόγιο ενοποίησης Ε

Εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων ώστε να καταστούν κατάλληλες για ενοποίηση.

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 1.000
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Ε στην Κ  

Απάλειψη συμμετοχής της Ε με ποσοστό 100%, στο κεφάλαιο της Θ , της 1.1.2015, 1.000 Ευρώ.

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ1.000 
Συμμετοχή σε θυγατρική Θ 1.000
Αιτιολογία: Απαίτηση της Ε από Θ  

Ημερολόγιο ενοποίησης Θ

Εγγραφή αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων ώστε να καταστούν κατάλληλες για ενοποίηση.

Απάλειψη συμμετοχής της Ε με ποσοστό 100%, στο κεφάλαιο της Θ , της 1.1.2015, 1.000 Ευρώ.

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε 1.000
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Θ στην Ε.  

Μετά την καταχώρηση των παραπάνω οικονομικών πράξεων στα λογιστικά βιβλία ενοποίησης των οντοτήτων Κ ,Ε και Θ , οι λογαριασμοί των γενικών καθολικών των συνδεμένων επιχειρήσεων που έχουν υπόλοιπο είναι:

Χρηματικά διαθέσιμα              χρεωστικό υπόλοιπο 1.000 Ευρώ Κεφάλαιο Κ                          πιστωτικό υπόλοιπο 1.000 Ευρώ

Κατά την σύνταξη των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων , ο ενοποιημένος Ισολογισμός της 31-12-2015 , του ομίλου οντοτήτων Κ , Ε και Θ , θα έχει ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ 31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ  ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Χρηματικά διαθέσιμα1.000Κεφάλαιο1.000
ΣΥΝΟΛΟ      1.000ΣΥΝΟΛΟ     1.000
  • Αξία της συμμετοχής που λαμβάνεται υπόψη κατά τον αρχικό και επόμενους συμψηφισμούς.

Οι συμμετοχές καταχωρούνται με την αξία κτήσεως στους οικείους λογαριασμούς του Ν. 4308/14 (Ε.Λ.Π) :

Λογαριασμός

36Συμμετοχές
36.01Συμμετοχές σε θυγατρικές
36.02Συμμετοχές σε συγγενείς
36.03Συμμετοχές σε κοινοπραξίες

Αξία κτήσεως είναι το ποσό που καταβάλλεται είτε απευθείας στην εταιρία κατά την συγκρότηση του κεφαλαίου της ,είτε για αγορά της συμμετοχής , καθώς και η ονομαστική αξία των τίτλων που δίνονται στην οικονομική μονάδα χωρίς αντάλλαγμα λόγω νόμιμης αναπροσαρμογής των περιουσιακών στοιχείων της εκδότριας εταιρίας ή κεφαλαιοποιήσεως αποθεματικών.

  • Ίδια κεφάλαια αρχικού συμψηφισμού θυγατρικής

Η απάλειψη της συμμετοχής της μητρικής στα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής γίνεται με βάση τα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής κατά την ημερομηνία της πρώτης

ενοποίησης, υπό τη προϋπόθεση ότι το ποσοστό συμμετοχής παραμένει αμετάβλητο ,

σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων του Ν. 4308/2014.

Η συμμετοχή της μητρικής στην θυγατρική μπορεί να προϋπήρχε της πρώτης ενοποίησης , μπορεί όμως να δημιουργήθηκε και κατά την διάρκεια αυτής.

Εάν η συμμετοχή της μητρικής στην θυγατρική , προϋπήρχε της πρώτης ενοποίησης , για τον αρχικό συμψηφισμό λαμβάνονται υπόψη τα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής , της ημερομηνίας έναρξης της χρήσης της πρώτης ενοποίησης.

Εάν η συμμετοχή της μητρικής στην θυγατρική , αποκτήθηκε κατά την διάρκεια της χρήσεως που γίνεται η πρώτη ενοποίηση , για τον αρχικό συμψηφισμό λαμβάνονται υπόψη τα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής , της ημερομηνίας αγοράς.

6.4.  Ολική και αναλογική ενοποίηση

  • Ολική ενοποίηση

Όπως αναφέραμε, κατά τη διάρκεια ενοποίησης από μεν τον ισολογισμό της μητρικής εξαλείφεται ο λογαριασμός των «Συμμετοχών», από δε τον ισολογισμό κάθε θυγατρικής το ποσό της καθαρής θέσης της που αντιστοιχεί στο ποσοστό συμμετοχής της μητρικής, μετά δε και τις άλλες εξαλείψεις και προσαρμογές, τα στοιχεία ενεργητικού και παθητικού κάθε θυγατρικής προσθέτονται στα αντίστοιχα στοιχεία της μητρικής και το σύνολο (κατά λογαριασμό ) περιλαμβάνονται τα συγκεκριμένα ενεργητικά και παθητικά στοιχεία της θυγατρικής ή των θυγατρικών.

Η παραπάνω ενσωμάτωση, όμως, των στοιχείων του ενεργητικού και παθητικού της θυγατρικής στον ενοποιημένο ισολογισμό μπορεί να γίνει είτε στο 100% της αξίας κάθε στοιχείου της, είτε στο τμήμα της αξίας τους που αντιστοιχεί (και ανήκει οικονομικά )στο ποσοστό συμμετοχής της μητρικής. Στην πρώτη περίπτωση γίνεται λόγος για διαδικασία

( ή μέθοδο ) ολικής ενοποίησης .

Όπως είναι φανερό, υπάρχει στάδιο εφαρμογής της μιας ή της άλλης μεθόδου, όταν το ποσοστό συμμετοχής της μητρικής είναι μικρότερο από το 100% (όταν είναι, π.χ. 75% ).

Όταν τα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού των επιχειρήσεων , που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση , ενσωματώνονται ακέραια στον ενοποιημένο ισολογισμό , έχουμε ολική ενοποίηση .

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει , δηλαδή έχουμε ολική ενοποίηση , όταν τα έσοδα και τα έξοδα των επιχειρήσεων , ενσωματώνονται ακέραιαστον ενοποιημένο λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσεως.

Τα δικαιώματα τρίτων επί των περιουσιακών στοιχείων των ενοποιούμενων θυγατρικών εταιριών, εμφανίζονται στο λογαριασμό «δικαιώματα τρίτων»του ενοποιημένου ισολογισμού. Επίσης στον λογαριασμό αυτόν εμφανίζεται και η αναλογία τρίτων επί των αποτελεσμάτων χρήσης των ενοποιούμενων θυγατρικών εταιριών.

 Η μέθοδος της ολικής ενοποίησης έχει καθιερωθεί από τα Ε.Λ.Π.

  και τα Δ.Π.Χ.Α., όπως αναφέρεται προηγουμένως.

Παράδειγμα :

Δίνονται οι παρακάτω ισολογισμοί των εταιρειών Μ και Θ ,από τις οποίες η Μ είναι η μητρική της Θ, με ποσοστό συμμετοχής 60% (ποσά σε χιλ. € ).

                                  Ισολογισμός   της  Μ                                   

Ακίνητα         108

Συμμετοχές     42

Πελάτες          50

Διαθέσιμα        30

Σύνολο        230

Μετοχικό Κεφάλαιο         100

Μακροπρ. υποχρεώσεις    50

Προμηθευτές                    80

Σύνολο                   230

Ισολογισμός   της  Θ

 Βιβλία της Μ :

Ακίνητα           100

Πελάτες            50

Διαθέσιμα         50

Σύνολο          200

Μετοχικό Κεφάλαιο            70

Μακροπρ. υποχρεώσεις   110

Προμηθευτές                     20

Σύνολο                        200

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ42 
Συμμετοχή σε θυγατρική επιχείρηση Θ 42
Αιτιολογία: Απαίτηση της Μ από τη Θ  

 Βιβλία της Θ :

Κεφάλαιο70 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Μ 42
Κεφάλαιο -Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 28
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Θ στην Μ  

               Ενοποιημένος Ισολογισμός ομίλου Μ                  

Ακίνητα    208

Πελάτες    100

Διαθέσιμα  80

Σύνολο     388

Κεφάλαιο                                       100

Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 28 Μακροπρόθεσμες  υποχρεώσεις       160

Προμηθευτές                                 100

Σύνολο                                 388

6.4.2.  Αναλογική  ενοποίηση

Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως , σύμφωνα με την μέθοδο αυτή ,

τα κονδύλια των λογαριασμών του Ενεργητικού, Παθητικού, Εσόδων και Εξόδων των θυγατρικών εταιριών ενσωματώνονται στον ενοποιημένο ισολογισμό,

 ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής της μητρικής σ’ αυτές.

Σημειώνεται ότι, δεν υπάρχουν δικαιώματα τρίτων , στην ως άνω μέθοδο ενοποίησης.

Η μέθοδος της αναλογικής ενοποίησης, είχε υιοθετηθεί αρχικά από τα ΔΠΧΑ (ΔΛΠ 31 «Συμμετοχές σε κοινοπραξίες») μόνο για τις από κοινού ελεγχόμενες οικονομικές μονάδες. Η μέθοδος αυτή δεν υιοθετείται από το νέο ΔΠΧΑ 11 «Σχήματα υπό κοινό έλεγχο», το οποίο αναγνωρίζει ως μέθοδο ενοποίησης μόνον την μέθοδο της καθαρής θέσης.

Αντίθετα τα Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα (Ν. 4308/2014)

 έχουν υιοθετήσει την εφαρμογή της μεθόδου της αναλογικής ενοποίησης μόνον για

 τις κοινές δραστηριότητες,

δηλαδή δραστηριότητες που διενεργούνται από κοινού από τα εμπλεκόμενα μέρη.

Αναλογική ενοποίηση (proportionate consolidation): Μέθοδος ενοποίησης σύμφωνα με την οποία η οντότητα αναγνωρίζει και παρουσιάζει τη συμμετοχή της στα περιουσιακά στοιχεία, τις υποχρεώσεις, το εισόδημα και τα έξοδα μιας κοινής

 δραστηριότητας προσθέτοντας κάθε σχετικό στοιχείο στο αντίστοιχο στοιχείο των χρηματοοικονομικών της καταστάσεων.

Κοινή διευθέτηση-συμφωνία (joint arrangement): Μια διευθέτηση στην οποία δύο ή περισσότερα μέρη, δεσμευμένα με σύμβαση, έχουν κοινό έλεγχο. Μια κοινή διευθέτηση είναι είτε κοινή δραστηριότητα είτε κοινοπραξία.

Κοινός έλεγχος (Joint control): Συμβατικά συμφωνημένο μοίρασμα του ελέγχου μιας διευθέτησης που υφίσταται μόνο όταν οι αποφάσεις για τις σχετικές δραστηριότητες απαιτούν την ομόφωνη γνώμη των μερών που μοιράζονται τον έλεγχο.

Κοινοπραξία (joint venture): Κοινοπραξία είναι μια οντότητα επί της οποίας δύο ή περισσότερα μέρη ασκούν κοινό έλεγχο και έχουν δικαιώματα στα καθαρά περιουσιακά της στοιχεία.

Aπό τον παραπάνω ορισμό προκύπτει ότι σε όλες τις κοινοπραξίες είναι κοινά τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

α) δύο ή περισσότερα μέλη δεσμεύονται μέσω συμβατικού διακανονισμού σε μία οικονομική δραστηριότητα και

β) ο συμβατικός διακανονισμός επιβάλει τον από κοινού έλεγχο.

Δραστηριότητες που δεν διέπονται από συμβατικό διακανονισμό που να επιβάλει τον από κοινού έλεγχο δεν συνιστούν κοινοπραξίες για τους σκοπούς του ΔΛΠ 31.

O συμβατικός διακανονισμός μπορεί να αποδεικνύεται με πολλούς τρόπους, για παράδειγμα, με μία σύμβαση μεταξύ των μελών κοινοπραξιών ή με πρακτικά συζητήσεων μεταξύ των κοινοπρακτούντων. Σε μερικές περιπτώσεις ο διακανονισμός ενσωματώνεται στο καταστατικό ή σε άλλο κανονιστικό έγγραφο της κοινοπραξίας. Oποιαδήποτε μορφή και αν έχει ο συμβατικός διακανονισμός είναι συνήθως γραπτός και καλύπτει θέματα, όπως:

α) τη δραστηριότητα, τη διάρκεια και την υποχρέωση της κοινοπραξίας για σύνταξη οικονομικών εκθέσεων,

β) τον διορισμό του Διοικητικού Συμβουλίου ή ισοδύναμου διοικητικού οργάνου της κοινοπραξίας και τα δικαιώματα ψήφου των μελών της,

γ) τις εισφορές κεφαλαίου των μελών της κοινοπραξίας,

δ) τη διανομή από τους κοινοπρακτούντες του προϊόντος των εσόδων, των εξόδων ή των αποτελεσμάτων της κοινοπραξίας.

O συμβατικός διακανονισμός επιβάλει τον από κοινού έλεγχο στην κοινοπραξία. Aυτός ο όρος εξασφαλίζει ότι κανένα μέλος της κοινοπραξίας δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγχει μονόπλευρα την κοινοπραξία.

Aπό κοινού έλεγχος είναι η συμβατικά συμφωνηθείσα κατανομή του ελέγχου σε μία οικονομική δραστηριότητα και υπάρχει μόνο όταν οι στρατηγικές οικονομικές και επιχειρηματικές αποφάσεις που αφορούν στη δραστηριότητα απαιτούν ομόφωνη συναίνεση των μελών που μοιράζονται τον έλεγχο (κοινοπρακτούντες). Στην κοινοπραξία, όμως, μπορεί να συμμετέχουν και άλλοι επενδυτές οι οποίοι, όμως, δεν ασκούν από κοινού έλεγχο στις υποθέσεις της.

Tο ΔΛΠ 31 ασχολείται με τον λογιστικό χειρισμό των δικαιωμάτων σε κοινοπραξίες και την παρουσίαση των περιουσιακών στοιχείων, υποχρεώσεων, εσόδων και εξόδων της κοινοπραξίας στις οικονομικές καταστάσεις των μελών των κοινοπραξιών και των επενδυτών, ανεξάρτητα από τις δομές ή τις μορφές με τις οποίες διεξάγονται οι δραστηριότητες της κοινοπραξίας.

Tο πρότυπο αυτό δεν εφαρμόζεται όταν μέλη των κοινοπραξιών είναι: α) οργανισμοί διαχείρισης επενδυτικών κεφαλαίων ή β) αμοιβαία κεφάλαια, εταιρείες επενδύσεων χαρτοφυλακίου (unit trusts) και όμοιες οικονομικές μονάδες συμπεριλαμβανομένων των ασφαλιστικών κεφαλαίων που συνδέονται με επενδύσεις που κατά την αρχική καταχώριση προσδιορίζονται στην εύλογη αξία τους μέσω αποτελεσμάτων ή κατατάσσονται ως προοριζόμενες για εμπορική εκμετάλλευση σύμφωνα με το ΔΛΠ 39 «Xρηματοπιστωτικά μέσα».

Tέτοιου είδους επενδύσεις πρέπει να αποτιμώνται στην εύλογη αξία σύμφωνα με το ΔΛΠ 39 και οι μεταβολές στην αξία αυτή να καταχωρίζονται ως κέρδος ή ζημία στην περίοδο της μεταβολής.

Mορφές κοινοπραξιών

Tο ΔΛΠ 31 εντοπίζει τρεις γενικότερες μορφές από τις πολλές και διάφορες μορφές και δομές που μπορεί να έχουν οι κοινοπραξίες:
  1. Aπό κοινού ελεγχόμενες εργασίες.
  2. Aπό κοινού ελεγχόμενα περιουσιακά στοιχεία.
  3. Aπό κοινού ελεγχόμενες οικονομικές μονάδες που χαρακτηρίζονται ως κοινοπραξίες.
  1. Aπό κοινού ελεγχόμενες εργασίες

Σε σχέση με τα δικαιώματά του στις από κοινού ελεγχόμενες εργασίες, κάθε μέλος της κοινοπραξίας πρέπει να καταχωρίζει στις δικές του οικονομικές καταστάσεις:

α) τα περιουσιακά στοιχεία τα οποία ελέγχει και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει και β) τις δαπάνες που πραγματοποιεί και το μερίδιό του από τα έσοδα πωλήσεων αγαθών ή υπηρεσιών από την κοινοπραξία.

  • Aπό κοινού ελεγχόμενα περιουσιακά στοιχεία

Σε σχέση με το δικαίωμά του στα από κοινού ελεγχόμενα περιουσιακά στοιχεία, κάθε μέλος της κοινοπραξίας πρέπει να καταχωρίζει στις δικές του οικονομικές καταστάσεις: α) το μερίδιό του στα από κοινού ελεγχόμενα περιουσιακά στοιχεία κατατασσόμενα σύμφωνα με το είδος των περιουσιακών στοιχείων,

β) οποιεσδήποτε υποχρεώσεις έχει πραγματοποιήσει,

γ) το μερίδιό του στις υποχρεώσεις που αναλήφθηκαν από κοινού με τα λοιπά μέλη της κοινοπραξίας, σε σχέση με την κοινοπραξία,

δ) το έσοδο από την πώληση ή τη χρησιμοποίηση του μεριδίου του στο προϊόν της κοινοπραξίας, μαζί με το μερίδιό του στις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από την κοινοπραξία,

ε) τις δαπάνες που πραγματοποίησε σε σχέση με το δικαίωμά του στην κοινοπραξία.

  • Aπό κοινού ελεγχόμενες οικονομικές μονάδες Oικονομικές καταστάσεις του μέλους της κοινοπραξίας

 Aναλογική ενοποίηση

Tο μέλος της κοινοπραξίας πρέπει να καταχωρίζει το δικαίωμά του σε από κοινού ελεγχόμενη οικονομική μονάδα με την αναλογική ενοποίηση ή τον εναλλακτικό χειρισμό της μεθόδου της καθαρής θέσης. H εφαρμογή της αναλογικής ενοποίησης σημαίνει ότι ο ισολογισμός του μέλους της κοινοπραξίας περιλαμβάνει το μερίδιό του στα περιουσιακά στοιχεία τα οποία ελέγχει από κοινού καθώς και το μερίδιό του στις υποχρεώσεις για τις οποίες έχει την από κοινού ευθύνη.

H κατάσταση λογαριασμού αποτελεσμάτων του μέλους της κοινοπραξίας περιλαμβάνει το μερίδιό του στα έσοδα και στις δαπάνες της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας.

Για την αναλογική ενοποίηση μπορεί να χρησιμοποιηθούν διάφορες μορφές παρουσίασης. Tο μέλος της κοινοπραξίας μπορεί να ενσωματώνει το μερίδιό του στα περιουσιακά στοιχεία, στις υποχρεώσεις και στα έσοδα και στα έξοδα της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας με τα όμοια στοιχεία γραμμή προς γραμμή στις οικονομικές του καταστάσεις. Για παράδειγμα μπορεί να ενσωματώνει το μερίδιό του στα αποθέματα της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας στα δικά του αποθέματα και το μερίδιό του στα πάγια περιουσιακά στοιχεία της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας στα δικά του πάγια περιουσιακά στοιχεία.

Eναλλακτικά, το μέλος της κοινοπραξίας μπορεί να συμπεριλάβει ξεχωριστά συγκεκριμένα κονδύλια στις οικονομικές καταστάσεις του για το μερίδιό του στα περιουσιακά στοιχεία, στις υποχρεώσεις και στα έσοδα και στα έξοδα της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας. Για παράδειγμα μπορεί να δείξει το μερίδιό του στα κυκλοφορούντα περιουσιακά στοιχεία της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας ξεχωριστά ως μέρος των δικών του κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων ή μπορεί να δείξει το μερίδιό του στις ενσώματες ακινητοποιήσεις της από κοινού ελεγχόμενης οικονομικής μονάδας ξεχωριστά ως μέρος των δικών του πάγιων περιουσιακών στοιχείων.

Kαι οι δύο προαναφερθείσες μορφές παρουσίασης καταλήγουν στην παρουσίαση ίδιων ποσών κέρδους και ζημίας και της κάθε κύριας κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων, υποχρεώσεων, εσόδων και δαπανών και είναι αποδεκτές για τους σκοπούς αυτού του προτύπου.

Όποιος τύπος αναλογικής ενοποίησης και εάν χρησιμοποιείται δεν πρέπει να συμψηφίζονται περιουσιακά στοιχεία ή υποχρεώσεις με την αφαίρεση άλλων υποχρεώσεων ή περιουσιακών στοιχείων καθώς και εσόδων και εξόδων με την αφαίρεση άλλων εσόδων και εξόδων, εκτός εάν υπάρχει νομικό δικαίωμα συμψηφισμού και ο συμψηφισμός αντιπροσωπεύει το αναμενόμενο αποτέλεσμα ως προς τη ρευστοποίηση ενός περιουσιακού στοιχείου ή το διακανονισμό μιας υποχρέωσης.

Tο μέλος της κοινοπραξίας πρέπει να διακόπτει τη χρήση της αναλογικής ενοποίησης από την ημερομηνία κατά την οποία παύει να έχει κοινό έλεγχο στην από κοινού ελεγχόμενη οικονομική μονάδα. Aυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, όταν το μέλος της κοινοπραξίας διαθέσει το δικαίωμά του ή όταν τίθενται εξωτερικοί περιορισμοί στην από κοινού ελεγχόμενη οικονομική μονάδα.

Χρησιμοποιώντας τα ίδια δεδομένα του προηγούμενου παραδείγματος, εάν επρόκειτο να γίνει αναλογική ενοποίηση, θα είχαμε τις εξής εγγραφές :

Βιβλία της Μ :

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ42 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Θ 42
Αιτιολογία: Απαίτηση της Μ από τη Θ  

Βιβλία της Θ :

Κεφάλαιο                                                          (70*40% )28 
Προμηθευτές                                                      (20*40% )8 
Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις                         (110*40% )44 
Ακίνητα        (100*40% ) 40
Πελάτες        (50*40% ) 20
Διαθέσιμα     (50*40% ) 20
Αιτιολογία: Ενσωμάτωση σε ενοποιημένο Ισολογισμό ποσοστού  
συμμετοχής 60% της Μ στην Θ  
Κεφάλαιο42 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές συνδεμένων οντοτήτων 42
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Θ στη Μ  

Όπως φαίνεται από τις παραπάνω εγγραφές, το πρώτο άρθρο είναι το ίδιο με το άρθρο της ολικής ενοποίησης. Στο δεύτερο όμως άρθρο, κάθε λογαριασμός του ενεργητικού και παθητικού της Θ μειώνεται κατά το 40% (το ποσοστό της μειοψηφίας ), και με το ίδιο ποσοστό 40% χρεώνονται και εξισώνονται οι λογαριασμοί της καθαρής θέσης της Θ. Έτσι, αφ’ ενός οι λογαριασμοί ενεργητικού και παθητικού της Θ ενσωματώνονται στον ενοποιημένο ισολογισμό με το υπόλοιπο 60% (το ποσοστό συμμετοχής της Μ στη Θ )και αφ’ ετέρου, για το λόγο ακριβώς αυτό, ότι δηλαδή δεν εμφανίζεται το 40% κάθε ενεργητικού και παθητικού στοιχείου της

 θυγατρικής , δεν εμφανίζονται με την παραλλαγή αυτή, ούτε και δικαιώματα μειοψηφίας

 στον ενοποιημένο ισολογισμό.

Ύστερα από τα παραπάνω άρθρα, ο ενοποιημένος ισολογισμός με αναλογική ενοποίηση

θα έχει την εξής διάρθρωση :

         Ενοποιημένος ισολογισμός του Ομίλου Μ  (αναλογική ενοποίηση )   

Ακίνητα (108+60)      168

Πελάτες (50+30)         80

Διαθέσιμα(30+30)       60

Σύνολο                308

Κεφάλαιο (100+0)                100

Μακροπρ. υποχρ.(50+66)     116

Προμηθευτές (80+12)            92

Σύνολο                        308

Η δεύτερη αυτή παραλλαγή (αναλογική ενοποίηση) βασίζεται στην άποψη ότι η κατάρτιση των ενοποιημένων καταστάσεων γίνεται κυρίως για την ενημέρωση των μετόχων της μητρικής επιχείρησης και επομένως, τα επιμέρους περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής θα πρέπει να περιληφθούν στον ενοποιημένο ισολογισμό κατά το ποσοστό που η μητρική ασκεί δικαιώματα στα στοιχεία αυτά. Εξάλλου, οι ασπαζόμενοι την παραλλαγή αυτή υποστηρίζουν ότι η αναλογική ενοποίηση δίνει ρεαλιστικότερη εκτίμηση των δεικτών που  καταρτίζονται  με βάση τα μεγέθη που περιλαμβάνονται σ’ έναν ισολογισμό (δείκτης υποχρεώσεων προς ίδια κεφάλαια, κ.ο.κ.).

Αντίθετα, η πρώτη παραλλαγή (ολική ενοποίηση )βασίζεται στην άποψη ότι κάθε επιχείρηση αποτελεί ξεχωριστή και ενιαία οντότητα (entity approach ) στην οποία ανήκει η περιουσία και τα επιμέρους στοιχεία της, και επομένως τα στοιχεία αυτά πρέπει να περιληφθούν με ακέραιη την αξία τους στον ισολογισμό. Με άλλα λόγια, κατά την άποψη αυτή, δεν είναι νοητό να θεωρηθεί ότι συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο ανήκει κατά ένα ποσοστό στην πλειοψηφία, και κατά άλλο ποσοστό στη μειοψηφία, δεδομένου ότι η άσκηση των δικαιωμάτων αυτών δεν είναι δυνατή όσο βρίσκεται σε λειτουργία η οικονομική μονάδα, οπότε φορέας των αντίστοιχων δικαιωμάτων (κυριότητας κ.λ.π.), είναι η ίδια η μονάδα. Μόνο κατά τη λύση της μπορούν να ασκηθούν τα δικαιώματα αυτά από τους φορείς της μονάδας (μετόχους, κ.λ.π. ), αλλά τότε παύει να υπάρχει ως οντότητα η οικονομική μονάδα .

6.5.      Διαφορές ενοποίησης αρχικού συμψηφισμού

Όταν μία επιχείρηση αποκτά μετοχές ή εταιρικά μερίδια μιας άλλης επιχείρησης στα λογιστικά της βιβλία καταχωρεί την αξία κτήσεώς των. Όμως , η αξία κτήσεως των ως άνω συμμετοχών είναι συνήθως διαφορετική της εσωτερικής λογιστικής αξίας αυτών.

Κατά την απάλειψη της συμμετοχής της κυρίαρχης στα ίδια κεφάλαια της εξαρτημένης δημιουργείται κατά την πρώτη ενοποίηση θετική ή αρνητική διαφορά ενοποίησης.

Θετική – Χρεωστική διαφορά ενοποίησης δημιουργείται όταν η αξία συμμετοχής της κυρίαρχης επιχείρησης είναι μεγαλύτερη από τα ίδια κεφάλαια της εξαρτημένης επιχείρησης, και εμφανίζονται στον ενοποιημένο ισολογισμό Υπεραξία

Αρνητική – Πιστωτική διαφορά ενοποίησης δημιουργείται όταν η αξία συμμετοχών της κυρίαρχης εταιρείας είναι μικρότερηαπό τα ίδια κεφάλαια της εξαρτημένης επιχείρησης και εμφανίζονται στον ενοποιημένο ισολογισμό στην κατηγορία των <<Ιδίων κεφαλαίων >>.

Στις διατάξεις των  άρθρων του Ν. 4308/2014 (Ε.Λ.Π.) ορίζεται ότι:

Οι λογιστικές αξίες των μετοχών στο κεφάλαιο των οντοτήτων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση συμψηφίζονται έναντι της αναλογίας που αντιπροσωπεύουν στην καθαρή θέση εκείνων των οντοτήτων, ως εξής:

α) εκτός της περίπτωσης μετοχών στο κεφάλαιο της μητρικής οντότητας που κατέχονται είτε από την ίδια την οντότητα είτε από άλλη οντότητα που περιλαμβάνεται στην ενοποίηση, οι οποίες αντιμετωπίζονται ως ίδιες μετοχές σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, ο εν λόγω συμψηφισμός γίνεται με βάση τις λογιστικές αξίες που υπάρχουν κατά την ημερομηνία που εκείνες οι οντότητες περιελήφθησαν στην ενοποίηση για πρώτη φορά. Οι διαφορές που προκύπτουν από τον συμψηφισμό κατανέμονται, στο βαθμό

 που είναι δυνατόν, σε εκείνα τα στοιχεία του ενοποιημένου ισολογισμού, των

 οποίων οι εύλογες αξίες είναι μεγαλύτερες ή μικρότερες από τις λογιστικές αξίες

 τους.

β) η διαφορά που απομένει μετά την εφαρμογή της περίπτωσης (α) αφορά

 υπεραξία και αντιμετωπίζεται λογιστικά ως εξής:

β1) η θετική διαφοράεμφανίζεται στον ενοποιημένο ισολογισμό ως περιουσιακό στοιχείο με τον τίτλο «Yπεραξία» και αντιμετωπίζεται, κατά περίπτωση, βάσει των παραγράφων 3(α)(6) ή 3(α)(7) του άρθρου 18.

β2) η αρνητική διαφορά που υποδηλώνει αγορά σε τιμή ευκαιρίας μεταφέρεται άμεσα στα αποτελέσματα των ενοποιημένων χρηαματοοικονομικών καταστάσεων ως κέρδος.

  • Η τιμή  κτήσεως της συμμετοχής είναι μεγαλύτερη από την λογιστική αξία των ιδίων κεφαλαίων. –  Θετική διαφορά ενοποίησης

Στα προηγούμενα παραδείγματα, η αξία με την με την οποία εμφανίζεται η «Συμμετοχή» στα βιβλία της μητρικής Μ συμπίπτει με την εσωτερική λογιστική της αξία. Η σύμπτωση όμως αυτή είναι απίθανο να εμφανιστεί στην πραγματικότητα, ενώ το πιθανότερο είναι οι δύο αξίες να μη συμπίπτουν, δηλ. είναι πιθανότερο η αξία κτήσεως να είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από την εσωτερική λογιστική αξία της συμμετοχής.

Ας υποθέσουμε, π.χ. ότι η M αγοράζει 6.000 μετοχές της Θ επί συνόλου 10.000 μετοχών καταβάλλοντας 20€ ανά μετοχή. Το σύνολο του ενεργητικού της Θ ανέρχεται σε

  • € ενώ οι υποχρεώσεις της σε 150.000€.

Με τα παραπάνω δεδομένα γίνονται οι εξής υπολογισμοί :

Καθαρή θέση της Θ :                                300.000-150.000= 150.000 € Ποσοστό συμμετοχής της Μ στη Θ :            (6.000/10.000)*100 =60%

Αξία κτήσεως της συμμετοχής                                                     120.000€

Μείον: Εσωτερική λογιστική αξία της συμμετοχής :                     150.000*60%= 90.000€

Ποσό που καταβλήθηκε πέρα από την εσωτερική λογιστική αξία                  30.000 €

Οι λόγοι για τους οποίους οι δύο αξίες δεν συμπίπτουν, ήτοι η αξία κτήσεως της συμμετοχής είναι μεγαλύτερη ή μικρότερη από την εσωτερική λογιστική αξία της συμμετοχής είναι όπως παρακάτω:

Α) Τα εμφανιζόμενα στον ισολογισμό της θυγατρικής στοιχεία δεν ανταποκρίνονται στις τρέχουσες αξίες τους, οι οποίες όπως είναι φυσικό, αποτελούν τη βάση (μαζί και με άλλα στοιχεία) για τον καθορισμό του αντίτιμου απόκτησης της συμμετοχής. Οι λόγοι για τους οποίους υπάρχει διάσταση μεταξύ τρεχουσών αξιών και αξιών εμφανιζόμενων στον ισολογισμό υποτίθεται πως είναι γνωστοί, αλλά υπενθυμίζουμε τους συνηθέστερους απ΄ αυτούς.

α) Οι εφαρμοζόμενες γενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές (generally Accepted Accounting Principles) οδηγούν συχνά στη δημιουργία αφανών ή λανθανόντων αποθεματικών:

  • Μη λογιστική εμφάνιση υπεραξίας παγίων , αποθεμάτων
    • Μη λογιστική εμφάνιση GOODWILL ( πελατεία , καλή οργάνωση οντότητας , ειδίκευση σε παραγωγή ορισμένων αγαθών , προοπτική οντότητας )
      • Μη λογιστική εμφάνιση δικαιωμάτων (διπλώματα ευρεσιτεχνίας, σήματα , πνευματική ιδιοκτησία )

Τέτοιες αρχές είναι, π.χ., η αρχή του ιστορικού κόστους, η αρχή της συντηρητικότητας(στην περίπτωση που δεν υιοθετούνται οι τρέχουσες αξίες, επειδή είναι υψηλότερες από τις αξίες κτήσεως – σε πάγια , αποθέματα).

Είναι φανερό ότι σ΄ όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο καθορισμός του αντιτίμου αγοράς της συμμετοχής δεν μπορεί να γίνει ή να βασιστεί σε μέγεθος καθαρής θέσης προοριζόμενο  με βάση τις παραπάνω αρχές. Απαιτείται, συνεπώς, επανεκτίμηση των ενεργητικών και παθητικών στοιχείων του ισολογισμού με βάση την οποία θα προκύψει νέο μέγεθος καθαρής θέσης, η οποία θα προσδιορίσει την τιμή απόκτησης του ποσοστού συμμετοχής της μητρικής.

β) Στην ίδια κατάσταση (υποεκτίμηση καθαρής θέσης-δημιουργία αφανών ή

 λανθανόντων αποθεματικών ) οδηγούμαστε αν ο ισολογισμός της θυγατρικής καταρτίσθηκε με βάση φορολογικές διατάξεις όπως συμβαίνει, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, στην πράξη.

Έτσι , και αν ακόμη δεν υπάρχει αύξηση της τιμής των παγίων ,

η εφαρμογή αυξημένων ποσοστών αποσβέσεων σε σχέση με την πραγματική φθορά τους θα εμφανίσει υποεκτιμημένα τα αντίστοιχα πάγια καθώς και το μέγεθος της καθαρής θέσης.

Στο ίδιο, εξάλλου, αποτέλεσμα (υποεκτίμηση καθαρής θέσης ) οδηγεί και

 η δημιουργία υπερβολικών προβλέψεων, π.χ. για επισφαλείς απαιτήσεις

 ή για υποτίμηση στοιχείων ενεργητικού (ή υπερτίμηση στοιχειών παθητικού ) ,

  ή η διόγκωση του παθητικού (υποχρεώσεων ).

Σε όλες τις παραπάνω καταστάσεις, η επανεκτίμηση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού και η έκφραση τους σε νέες αξίες θα οδηγήσει σε προσδιορισμό αξίας συμμετοχής μεγαλύτερης απ΄ αυτήν που προκύπτει με βάση τις εμφανιζόμενες στον ισολογισμό αξίες.

Β) Τέλος , άλλες αιτίες της διαφοράς μεταξύ των δύο αξιών ενδέχεται να είναι

 η προσδοκία αυξημένων μελλοντικών κερδώνλόγω της ορθολογικότερης λειτουργίας της θυγατρικής υπό την κατεύθυνση της μητρικής και λόγω αλλαγής του management της πρώτης, λανθασμένος υπολογισμός της αξίας της συμμετοχής, κ.τ.λ. .

6.5.1.      Κατανομή θετικής- χρεωστικής διαφοράς ενοποίησης στα περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής

Η απάλειψη της συμμετοχής της κυρίαρχης επιχείρησης στα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής γίνεται με την μέθοδο της Αγοράς . Όπως αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, κατά την μέθοδο αυτή οι λογιστικές αξίες των επί μέρους περιουσιακών στοιχείων της θυγατρικής αναμορφώνονται , ούτως ώστε τα περιουσιακά στοιχεία της να απεικονίζουν τις τρέχουσες αξίες κατά τον χρόνο της πρώτης ενοποίησης.

Αν π.χ. , μία επιχείρηση αποκτήσει την πλειοψηφία των μετοχών μιας άλλης , επειδή ενδιαφέρεται για τα ακίνητά της , τα οποία στα λογιστικά της βιβλία είναι υποτιμημένα , τότε το επί πλέον καταβαλλόμενο ποσό σχετίζεται με τα περιουσιακά της στοιχεία.

Με το ποσό της θετικής διαφοράς ενοποίησης θα πρέπει να αναπροσαρμοσθούν μόνο τα περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής ( κτίρια, οικόπεδα, βιομηχανοστάσια κ.λ.π.) ώστε οι λογιστικές αξίες αυτών να απεικονίζουν τις τρέχουσες αξίες κατά την ημερομηνία της πρώτης ενοποίησης, σύμφωνα με τον Ν. 4308/14.

Σημειώνεται ότι τα περιουσιακά στοιχεία της κυρίαρχης δεν θα υποστούν καμία μεταβολή από την παραπάνω χρεωστική διαφορά.

Εάν η μητρική επιχείρηση ενοποιείται με περισσότερες θυγατρικές , με αποτέλεσμα να προκύπτουν περισσότερες από μία θετικές-χρεωστικές διαφορές ενοποίησης, τότε κάθε χρεωστική διαφορά ενοποίησης θα αναπροσαρμόσει τα περιουσιακά στοιχεία της συγκεκριμένης θυγατρικής, από την ενοποίηση της οποίας προέκυψε. Δεν επιτρέπεται η χρεωστική διαφορά ενοποίησης να αναπροσαρμόσει ολικώς ή μερικώς περιουσιακά στοιχεία άλλης θυγατρικής επιχείρησης.

Αναπροσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της ενοποιούμενης θυγατρικής στις τρέχουσες αξίες αυτών κατά τον χρόνο της πρώτης ενοποίησης , γίνεται εφόσον κατά την πρώτη ενοποίηση προκύπτει χρεωστική ή πιστωτική διαφορά.

Εάν κατά την πρώτη ενοποίηση δεν προκύπτει διαφορά ενοποίησης, δεν γίνεται καμιά αναπροσαρμογή στις αξίες των περιουσιακών στοιχείων της ενοποιούμενης θυγατρικής.

Παράδειγμα

Στις 31.12.2015 η επιχείρηση Κ αγόρασε το 100% των μετοχών της επιχείρησης Ε επειδή ενδιαφέρεται να αποκτήσει τα κτίρια της , που αποτελούν το μόνο περιουσιακό της στοιχείο και έχουν λογιστική αξία 1.000 ευρώ την ημέρα της αγοράς , ενώ η τρέχουσα αξία των ανέρχεται σε 1.500 ευρώ, ποσό το οποίο κατέβαλε η Κ στην Ε.

Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2016 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1-31.12.2016.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Κ και Ε ,  στις 31-12-2016 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2016                                                              31-12-2016

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε 1.500      Κεφάλαιο      1.200                   Κτίρια        1.000     Κεφάλαιο           1.000

Διαθέσιμα          500      Απ/τα εις νέον 120                    Διαθέσιμα    130     Απ/τα εις νέον       100

Προμηθευτές  600                                                Υποχρεώσεις         30

Υποχρεώσεις    80

ΣΥΝΟΛΟ             2.000          ΣΥΝΟΛΟ     2.000          ΣΥΝΟΛΟ       1.130                ΣΥΝΟΛΟ     1.130

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                              Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε

Κύκλος εργασιών5.000 Κύκλος εργασιών3.000
Μείον: Κόστος πωλήσεων4.000 Μείον: Κόστος πωλήσεων2.170
Μικτό αποτέλεσμα1000 Μικτό αποτέλεσμα830
Μείον : Έξοδα διοίκησης800 Μείον : Έξοδα διοίκησης700
Αποτέλεσμα προ φόρων 200Αποτέλεσμα προ φόρων130
Μείον: Φόροι εισοδήματος80Μείον: Φόροι εισοδήματος30
Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων120Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων100

Ενέργειες

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Θετική διαφορά ενοποίησης με Ε.500 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε1.000 
Συμμετοχή σε θυγατρική εταιρία Ε 1.500
Αιτιολογία: Προκύψασα θετική διαφορά ενοποίησης κατά την απάλειψη της συμμετοχής της Κ στα ίδια κεφάλαια 1.1.2016 της Ε  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε500 
Θετική διαφορά ενοποίησης με Ε. 500
Αιτιολογία: Κατανομή θετικής διαφοράς ενοποίησης σε  
περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Ε 31-12-2016

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 1.000
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Ε στην Κ.  
Κτίρια – Τεχνικά έργα500 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 500
Αιτιολογία: Κατανομή θετικής διαφοράς ενοποίησης σε  
περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής  

Το ίδιο συμβαίνει και όταν μια επιχείρηση αποκτά την πλειοψηφία των μετοχών μιας άλλης , επειδή η τελευταία διαθέτει ένα άϋλο περιουσιακό στοιχείο , π.χ. μια θυγατρική επιχείρηση διαθέτει ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας.

Η θετική – χρεωστική διαφορά ενοποίησης , που δημιουργείται κατά την πρώτη ενοποίηση , καταχωρείται στα΄΄ Λοιπά Άυλα– Διπλώματα ευρεσιτεχνίας ΄΄ .

 Σε όλες τις επόμενες της πρώτης ενοποίησης,   η μητρική επιχείρηση θα εμφανίσει

 τη χρεωστική διαφορά ενοποίησης, κατά τον ίδιο τρόπο που την εμφάνισε κατά την πρώτη

 ενοποίηση. Αν τη χρεωστική διαφορά ενοποίησης την είχε εμφανίσει κατά την πρώτη ενοποίηση με αύξηση της αξίας των κτιρίων ή γηπέδων ή του λογαριασμού ΄΄ Λοιπά Άυλα – Διπλώματα ευρεσιτεχνίας ΄΄, θα συνεχίσει να την εμφανίζει κατά τον ίδιο τρόπο και στις επόμενες ενοποιήσεις .

6.5.4  Μη κατανομή θετικής διαφοράς ενοποίησης

Στον Ν. 4308/2014 (Ε.Λ.Π.) ορίζεται ότι :

Οι λογιστικές αξίες των μετοχών στο κεφάλαιο των οντοτήτων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση συμψηφίζονται έναντι της αναλογίας που αντιπροσωπεύουν στην καθαρή θέση εκείνων των οντοτήτων, ως εξής:

α) εκτός της περίπτωσης μετοχών στο κεφάλαιο της μητρικής οντότητας που κατέχονται είτε από την ίδια την οντότητα είτε από άλλη οντότητα που περιλαμβάνεται στην ενοποίηση, οι οποίες αντιμετωπίζονται ως ίδιες μετοχές σύμφωνα με τον παρόντα νόμο, ο εν λόγω συμψηφισμός γίνεται με βάση τις λογιστικές αξίες που υπάρχουν κατά την ημερομηνία που εκείνες οι οντότητες περιελήφθησαν στην ενοποίηση για πρώτη φορά. Οι διαφορές που προκύπτουν από τον συμψηφισμό κατανέμονται, στο βαθμό που είναι δυνατόν, σε εκείνα τα στοιχεία του ενοποιημένου ισολογισμού, των οποίων οι εύλογες αξίες είναι μεγαλύτερες ή μικρότερες από τις λογιστικές αξίες τους.

β) η διαφορά που απομένει μετά την εφαρμογή της περίπτωσης (α) αφορά

 υπεραξία και αντιμετωπίζεται λογιστικά ως εξής:

β1) η θετική διαφορά εμφανίζεται στον ενοποιημένο ισολογισμό ως περιουσιακό στοιχείο με τον τίτλο «Yπεραξία» και αντιμετωπίζεται, κατά περίπτωση, βάσει των παραγράφων 3(α)(6) ή 3(α)(7) του άρθρου 18.

β2) η αρνητική διαφοράπου υποδηλώνει αγορά σε τιμή ευκαιρίας μεταφέρεται άμεσα στα αποτελέσματα των ενοποιημένων χρηαματοοικονομικών καταστάσεων ως

 κέρδος.

Περαιτέρω στις διατάξεις των άρθρων Ν. 4308/2014 (Ε.Λ.Π.) ορίζεται ότι :

  • Προσαρμογή αξιών α) Αποσβέσεις

α1) τα πάγια περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιορισμένη ωφέλιμη ζωή υπόκεινται σε απόσβεση. Η απόσβεση αρχίζει όταν το περιουσιακό στοιχείο είναι έτοιμο για την χρήση για την οποία προορίζεται και υπολογίζεται με βάση την εκτιμώμενη ωφέλιμη ζωή του και την εκτιμώμενη υπολειμματική αξία του στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του.

α2) Η διοίκηση της οντότητας έχει την ευθύνη της επιλογής της μεθόδου απόσβεσης, με κριτήριο την επίτευξη συσχέτισης του εξόδου της απόσβεσης με τα προσδοκώμενα έσοδα εκ του παγίου.

α3) Η απόσβεση διενεργείται είτε με τη σταθερή μέθοδο, είτε με την φθίνουσα μέθοδο, είτε με την μέθοδο των παραγόμενων μονάδων.

α4) Η γη δεν υπόκειται σε απόσβεση. Ωστόσο, βελτιώσεις αυτής με περιορισμένη ωφέλιμη ζωή υπόκεινται σε απόσβεση.

α5) Έργα τέχνης, αντίκες, κοσμήματα και άλλα πάγια στοιχεία που δεν υπόκεινται σε φθορά ή αχρήστευση, δεν αποσβένονται.

 α6) Η υπεραξία και τα άυλα περιουσιακά στοιχεία με απεριόριστη ζωή δεν

 υπόκεινται σε απόσβεση.

     α7) Η υπεραξία και τα άυλα περιουσιακά στοιχεία με ωφέλιμη ζωή που δεν

 μπορεί να προσδιοριστεί αξιόπιστα υπόκεινται σε απόσβεση, με περίοδο απόσβεσης

 που δεν υπερβαίνει τα δέκα έτη.

Παράδειγμα

Η επιχείρηση Κ , αγόρασε στις 20-12-2015 , το 100% των μετοχών της επιχείρησης Ε αντί 1.000 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1-31.12.2015.

Η απάλειψη της συμμετοχής της μητρικής στα ίδια κεφάλαια της θυγατρικής Ε θα γίνει με βάση τα ίδια κεφάλαιά της που ανήρχοντο σε 800€ , κατά την ημερομηνία της πρώτης

ενοποίησης 1.1.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , στις 31/12 του φορολογικού έτους 1.1.-31.12.2015 , έχουν ως εξής:

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 1.1.-31.12.2015 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε

31-12-2015                               31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε1.000Κεφάλαιο1.700Διαθέσιμα950Κεφάλαιο800 
Διαθέσιμα2.000Αποτ/τα εις νέον300  Αποτ/τα εις νέον100 
  Προμηθευτές800  Υποχρεώσεις  
  Υποχρεώσεις   από φόρους50 
  από φόρους200     
ΣΥΝΟΛΟ3.000ΣΥΝΟΛΟ3.000ΣΥΝΟΛΟ950ΣΥΝΟΛΟ 950
Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε
Κύκλος εργασιών                      5.000 Κύκλος εργασιών                        4.000
Μείον: Κόστος πωλήσεων          3.500 Μικτό κέρδος  1500Μείον: Κόστος πωλήσεων            3.000 Μικτό κέρδος                1.000
Μείον : Έξοδα διοίκησης1000Μείον : Έξοδα διοίκησης                         850
Αποτέλεσμα προ φόρων500Αποτέλεσμα προ φόρων            150
Μείον: Φόροι εισοδήματος200Μείον: Φόροι εισοδήματος                        50
Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων300Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων         100

Ενέργειες

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

αα) Απάλειψη συμμετοχής 1000€ της Κ , ποσοστού 100%, στα ίδια κεφάλαια 1.1.2015 της Ε, 800€.

Θετική διαφορά ενοποίησης με Ε.200 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε800 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Ε 1.000
Αιτιολογία: Προκύψασα θετική διαφορά ενοποίησης κατά την απάλειψη της συμμετοχής της Κ στα ίδια κεφάλαια 1.1.2015 της Ε  

ββ)Απόσβεση θετικής διαφοράς ενοποίησης (υπεραξία).

Η μητρική επιχείρηση Κ αποσβένει εντός 10 ετών την προκύψασα θετική διαφορά ενοποίησης 200€, με ωφέλιμη ζωή που δεν μπορεί να προσδιοριστεί αξιόπιστα, ήτοι

 με ποσοστό απόσβεσης 10% , στις 31-12-2015 και διενεργεί την παρακάτω εγγραφή στα βιβλία της .

Απόσβεση θετικής διαφοράς ενοποίησης20 
Σωρευμένες απομειώσεις θετικής διαφοράς ενοποίησης 20
Αιτιολογία:    Απόσβεση θετικής διαφοράς ενοποίησης  

Το Δ. Π. Χ. Π. 3 προβλέπει ότι στην περίπτωση που η διαφορά ενοποίησης συνιστά

΄΄ υπεραξία επιχείρησης ΄΄ δεν θα αποσβένεται. Αντίθετα , ο αποκτών θα εξετάζει την ως άνω υπεραξία για υποτίμηση ( ή απομείωση )της αξίας της σε ετήσια βάση ή και πιο συχνά αν τα γεγονότα ή οι μεταβολές των συνθηκών υποδεικνύουν ότι θα μπορούσε να απομειωθεί αυτή. (Δ. Π. Χ. Π. 3 παρ. 55 ) .

γγ) Διόρθωση αποτελέσματος κυρίαρχης λόγω απόσβεσης χρεωστικής διαφοράς ενοποίησης.

Στην συνέχεια το αρνητικό αποτέλεσμα ενοποίησης 20 € (χρεωστική διαφορά Ε ) , μεταφέρεται σε λογαριασμό ΄΄ Αναμορφώσεις αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης – Κλειόμενης χρήσεως ΄΄ και στα βιβλία της η Κ διενεργεί την παρακάτω εγγραφή :

Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης20 
Αναμορφώσεις αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης 20
Αιτιολογία: Διόρθωση αποτελέσματος κυρίαρχης λόγω απόσβεσης  
θετικής διαφοράς ενοποίησης  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Ε

Κεφάλαιο800 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 800
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Ε στην Κ.  

6.5.5. Κατανομή αρνητικής διαφοράς ενοποίησης στα περιουσιακά στοιχεία

 της θυγατρικής.

Στην περίπτωση που η αξία κτήσεως της συμμετοχής είναι μικρότερη της αντίστοιχης

 λογιστικής της αξίας , η επί έλλαττον πιστωτική διαφορά μπορεί να οφείλεται σε υποτίμηση στοιχείων του ενεργητικού ,

επειδή αυτά ( ενεργητικά περιουσιακά στοιχεία) εμφανίζονται υπερτιμημένα στο

 ισολογισμό της θυγατρικής επιχείρησης

ή υπερτίμηση στοιχείων του παθητικού,

επειδή αυτά ( παθητικά στοιχεία) εμφανίζονται υποτιμημένα στο ισολογισμό της θυγατρικής , ή και τα δύο     ( εμφανίζονται υπερτιμημένα τα στοιχεία ενεργητικού ή υποτιμημένα τα

στοιχεία του παθητικού).

Στην λογιστική της ενοποίησης εκείνο που ερευνάται είναι αν η υποτίμηση στοιχείου του ενεργητικού ή η υπερτίμηση στοιχείου του παθητικού ήταν γνωστή στην μητρική επιχείρηση κατά τον χρόνο που αγόρασε τις μετοχές ή τα εταιρικά μερίδια της θυγατρικής.

Γιατί , αν οι ως άνω διαφορές δεν υπήρχαν κατά τον χρόνο της απόκτησης της συμμετοχής, αλλά δημιουργήθηκαν μεταγενέστερα , τότε η πιστωτική διαφορά της πρώτης ενοποίησης χρησιμοποιείται για να αναπροσαρμοσθούν ανάλογα τα ως άνω περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής , ώστε οι λογιστικές αξίες αυτών να προσαρμοσθούν με τις τρέχουσες αξίες κατά την ημερομηνία της πρώτης ενοποίησης.

Αν υποθέσουμε ότι κατά τον χρόνο της πρώτης ενοποίησης ( π.χ. διαχειριστική χρήση 1.1.-31.12.2015) περιλαμβάνεται στα ατομικά βιβλία της θυγατρικής επιχείρησης ένας

 επισφαλής πελάτης, ο οποίος κατά τον χρόνο αποκτήσεως της συμμετοχής της θυγατρικής από την μητρική ( π.χ. διαχειριστική χρήση 1.1.-31.12.2011) ήταν βεβαίας εισπράξεως και για τον οποίο η θυγατρική επιχείρηση δεν σχημάτισε πρόβλεψη στα ατομικά της βιβλία ,

τότε στον ενοποιημένο ισολογισμό η πιστωτική διαφορά ενοποίησηςθα εμφανισθεί στον λογαριασμό <<Απομείωση μη συνδεδεμένων πελατών >> , ο οποίος είναι αντίθετος του λογαριασμού ΄΄ Πελάτες ΄΄ , βάσει Ε.Λ.Π. (Ν. 4308/2014).

Σε διαφορετική περίπτωση, αν δηλαδή οι διαφορές που προκύπτουν κατά τον αρχικό συμψηφισμό δεν μπορούν να αναπροσαρμόσουν τα περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής, τότε η διαφορά εμφανίζεται στα λογιστικά βιβλία ενοποίησης της κυρίαρχης-μητρικής επιχείρησης στον λογαριασμό <<Αρνητική Διαφορά ενοποίησης>> που υποδηλώνει αγορά σε τιμή ευκαιρίας και μεταφέρεται άμεσα στα αποτελέσματα των ενοποιημένων χρηαματοοικονομικών καταστάσεων ως κέρδος.

Τέλος , εάν , κατά τον χρόνο αποκτήσεως της συμμετοχής από την μητρική ήταν γνωστό ότι , τα ενεργητικά στοιχεία της θυγατρικής στον ισολογισμό της ήταν υπερτιμημένα ή τα παθητικά της στοιχεία υποτιμημένα , και για το λόγο αυτό η μητρική μείωσε το τίμημα αποκτήσεως των μετοχών ή των εταιρικών μεριδίων της θυγατρικής , τότε θεωρείται ότι την πρόβλεψη για ενδεχόμενη απώλεια κεφαλαίου από τις ανωτέρω διαφορές, τη σχημάτισε η μητρική επιχείρηση με μείωση του τιμήματος αγοράς όπως παρακάτω:

Πραγματική αξία μετοχών ( ή εταιρικών μεριδίων)

θυγατρικής κατά το χρόνο αγοράς από τη μητρική επιχείρηση              1.000 € Μείον: Πρόβλεψη για ενδεχόμενη απώλεια κεφαλαίου θυγατρικής            100 € Αξία κτήσεως μετοχών ( ή εταιρικών μεριδίων)                                     900 €

Παράδειγμα

Στις 31.12.2014 η επιχείρηση Κ αγόρασε το 100% των μετοχών της επιχείρησης Ε αντί 900 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015.

Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Ε στις τρέχουσες αξίες αυτών, την 1.1.2015 , διαπιστώθηκε ότι ένας πελάτης με υπόλοιπο 100 ευρώ ήταν ανεπίδεκτος είσπραξης και για τον οποίο η επιχείρηση δεν σχημάτισε πρόβλεψη για επισφαλείς απαιτήσεις. Γι΄ αυτό , την πιστωτική διαφορά ενοποίησης 100 ευρώ που προέκυψε κατά την πρώτη ενοποίηση , την χρησιμοποίησε για τον σχηματισμό της ως άνω πρόβλεψης.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ και Ε , στις 31. 12. του φορολογικού έτους 1.1.-31.12.2015 , έχουν ως εξής:

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΈΤΟΣ 1.1.-31.12.2015 ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                          ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε

31-12-2015                                31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε          900    Κεφάλαιο           1.300                Ακίνητα       1.000        Κεφάλαιο        1.000

Πελάτες                  500     Αποτ/τα εις νέον 130                 Πελάτες          500        Αποτ/τα εις νέον 90

Διαθέσιμα                600     Προμηθευτές       570                 Διαθέσιμα        100        Προμηθευτές    400

Υποχρεώσεις     110

ΣΥΝΟΛΟ          2.000              ΣΥΝΟΛΟ     2.000             ΣΥΝΟΛΟ        1.600            ΣΥΝΟΛΟ    1.600

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                               Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε

Κύκλος εργασιών4.000Κύκλος εργασιών4.000
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.000Μείον: Κόστος πωλήσεων3.170
Μικτό αποτέλεσμα1000Μικτό αποτέλεσμα830
Μείον : Έξοδα διοίκησης800Μείον : Έξοδα διοίκησης700
Αποτέλεσμα προ φόρων200Αποτέλεσμα προ φόρων130
Μείον: Φόροι εισοδήματος70Μείον: Φόροι εισοδήματος40
Αποτέλεσμα περιόδου μετάφόρων    130Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων90

Ενέργειες

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε1.000 
Αρνητική διαφορά ενοποίησης με Ε. 100
Συμμετοχές σε θυγατρική οντότητα Ε 900
Αιτιολογία: Προκύψασα αρνητική-πιστωτική διαφορά ενοποίησης κατά την απάλειψη της συμμετοχής της Κ στα ίδια κεφάλαια 1.1.2015 της Ε  
Αρνητική διαφορά ενοποίησης με Ε.100 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε 100
Αιτιολογία: Κατανομή αρνητικής διαφοράς ενοποίησης σε  
περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΘΥΓΑΤΡΙΚΗΣ   Ε 31-12-2015

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 1.000
Αιτιολογία: Υποχρέωση της Ε στην Κ.  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ100 
Απομείωση μη συνδεδεμένων πελατών 100
Αιτιολογία: Σχηματισθείσα πρόβλεψη για επισφαλείς απαιτήσεις από πελάτες  

ΚΕΦΑΛΑΙΟ    7 o

ΔΙEΤAIΡΙΚΕΣ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ

7.1.Γενικά

ς ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΕΣ χαρακτηρίζουμε τις πράξεις που έγιναν μεταξύ των εταιρειών του ομίλου. Οι πράξεις αυτές, παρ’ ότι νομικά χαρακτηρίζονται, όπως αναφέραμε, ως απόλυτα  έγκυρες και ισχυρές, αφού έγιναν μεταξύ ξεχωριστών και αυτοτελών νομικών προσώπων, θα πρέπει να υποστούν τροποποίηση προκειμένου να καταρτιστεί ο ενοποιημένος ισολογισμός του ομίλου. Και τούτο διότι ο ισολογισμός, προκειμένου να αποδώσει την οικονομική πραγματικότητα, παρακάμπτει το νομικό πλάσμα αυτοτελούς (νομικής) οντότητας των επιχειρήσεων του ομίλου και τις θεωρεί ως μία επιχείρηση, έναν οργανισμό.

Ειδικότερα, ως διεταιρικές χαρακτηρίζονται :

Α) Οι αμοιβαίες χρεαπαιτήσεις μεταξύ των εταιρειών του ομίλου που υφίστανται κατά το χρόνο κατάρτισης του ενοποιημένου ισολογισμού. Επομένως, παύει να εμπίπτει στην κατηγορία αυτή μία σχέση από την οποία αρχικά δημιουργήθηκε απαίτηση από τη μία πλευρά και υποχρέωση από την άλλη (π.χ. λόγω αποδοχής γραμματίου), αν κατά το χρόνο κατάρτισης του ισολογισμού έχει παύσει να υφίσταται η απαίτηση (λόγω π.χ. μεταβίβασης με οπισθογράφηση του γραμματίου σε τρίτο έξω από τον όμιλο ).

Β) Οι αγοραπωλησίες που έχουν συναφθεί μεταξύ των εταιρειών του ομίλου και για τις ποσότητες που κατά την ημερομηνία σύνταξης του ισολογισμού εξακολουθούν να βρίσκονται στην κατοχή μιας από τις εταιρείες του ομίλου. Και στην περίπτωση αυτή, παύει να εμπίπτει στην κατηγορία αυτή μια ποσότητα εμπορευμάτων ή προϊόντων που ενώ αρχικά πουλήθηκε από μία εταιρεία σε άλλη εταιρεία του ιδίου ομίλου, και από αυτήν ενδεχομένως σε άλλη ή άλλες εταιρείες του ιδίου ομίλου, εντούτοις η ποσότητα αυτή δεν υπάρχει σε κάποια από τις εταιρείες, γιατί εν τω μεταξύ, δηλ. πριν από το χρόνο κατάρτισης του ενοποιημένου ισολογισμού, έχει πουληθεί σε τρίτο, έξω από τον όμιλο. Έτσι είναι αυτονόητο, αν, π.χ., πουλήθηκε μια ποσότητα 500 κιλών από μία εταιρεία του ομίλου σε άλλη εταιρεία του ίδιου ομίλου, και μετά από ενδεχόμενες διαδοχικές μεταβιβάσεις (πωλήσεις) σε εταιρείες του ομίλου πουλήθηκε τελικά σε τρίτο έξω από τον όμιλο ποσότητα 400 κιλών, πριν από την ημερομηνία σύνταξης του ενοποιημένου ισολογισμού, ότι ως ποσότητα που προέρχεται από αγοραπωλησία μεταξύ των εταιρειών του ομίλου θα θεωρηθούν μόνο τα υπόλοιπα 100 κιλά, που εξακολουθούν να βρίσκονται στο «εσωτερικό» του ομίλου κατά το χρόνο κατάρτισης του ενοποιημένου ισολογισμού.

Στις διατάξεις των άρθρων Ν. 4308/2014 (Ε.Λ.Π.) ορίζεται ότι :

Οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις εμφανίζουν τα περιουσιακά στοιχεία, τις υποχρεώσεις, τις χρηματοοικονομικές θέσεις, τα κέρδη ή τις ζημίες των οντοτήτων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση ως να ήταν μια οντότητα. Ιδιαίτερα, τα κατωτέρω απαλείφονται από τις ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις:

α) υποχρεώσεις και απαιτήσεις μεταξύ των οντοτήτων.

β) έσοδα κέρδη έξοδα και ζημίες που σχετίζονται με συναλλαγές μεταξύ των οντοτήτων.

γ) κέρδη και ζημίες που προκύπτουν από συναλλαγές μεταξύ των οντοτήτων, όταν περιλαμβάνονται στις λογιστικές αξίες των περιουσιακών στοιχείων.

Επίσης , το Δ. Λ. Π. 27 «Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις και Λογιστική Επενδύσεων σε Θυγατρικές» αναφέρει ότι:

Τα διεταιρικά υπόλοιπα, απαιτήσεις και υποχρεώσεις, διεταιρικές συναλλαγές (οι πωλήσεις), διεταιρικά έσοδα (οι τόκοι) , διεταιρικά έξοδα (μισθώματα) και μερίσματα,  πρέπει να απαλείφονται πλήρως. Επίσης το πρότυπο αυτό ορίζει ότι , κέρδη και ζημίες που προέρχονται από διεταιρικές συναλλαγές καταχωρούνται στα περιουσιακά στοιχεία, αποθέματα, πάγια στοιχεία και απαλείφονται πλήρως.

Στις επόμενες ενότητες ασχολούμαστε με αυτές τις δύο ειδικότερες κατηγορίες διεταιρικών πράξεων.

7.2      ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΧΡΕΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ

Η δημιουργία τέτοιων αμοιβαίων χρεαπαιτήσεων μεταξύ των εταιρειών ενός ομίλου είναι σχεδόν βέβαιη, λόγω των ποικίλων και στενών σχέσεων που δημιουργούνται μεταξύ τους. Οι αμοιβαίες χρεαπαιτήσεις που εμφανίζονται στους επιμέρους ετήσιους ισολογισμούς των εταιρειών θα εξαλειφθούν και δεν θα εμφανιστούν στον ενοποιημένο ισολογισμό, εφόσον κατά το χρόνο σύνταξής του υπάρχει λογιστική αντιστοιχία, εμφανίζονται δηλαδή , ως απαίτηση στα βιβλία μιας εταιρείας του ομίλου και ως υποχρέωση ίσης αξίας στα βιβλία άλλης εταιρείας του ιδίου ομίλου. Για, παράδειγμα, αν η μητρική εταιρεία Α πούλησε στη θυγατρική Θ εμπορεύματα αξίας 170.000€ το 50% μετρητοίς και το 50 % επί πιστώσει, η Α εμφανίζει στον (ατομικό) ισολογισμό της απαίτηση («Πελάτες») ύψους 85.000€ και η Θ στον (ατομικό) ισολογισμό της υποχρέωση («Προμηθευτές») ίσου ύψους, συνεπώς οι δύο λογαριασμοί κατά την ενοποίηση , στα βιβλία ενοποίησης κάθε επιχείρησης, θα εξαλειφθούν αμοιβαία με αντιλογισμό (με  πίστωση οι

«Πελάτες» και με χρέωση οι «Προμηθευτές»).

Ας υποθέσουμε όμως, ότι μεταξύ της μητρικής Α και της τράπεζας «Τ» υπάρχει η σύμβαση factoring, δηλαδή «σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων», με την οποία η τράπεζα- Πράκτορας επιχειρηματικών απαιτήσεων , έναντι αμοιβής , αναλαμβάνει την παρακολούθηση και την είσπραξη των απαιτήσεων του προμηθευτή (μητρική Α) , που  προέρχονται από συμβάσεις πώλησης αγαθών, παροχής υπηρεσιών σε τρίτους ή εκτέλεσης  έργων. Περιεχόμενο της πρακτορείας αποτελεί ιδίως:

η εκχώρηση απαιτήσεων στον πράκτορα  , με ή χωρίς δικαίωμα αναγωγής η εξουσιοδότηση για την είσπραξη των απαιτήσεων

η χρηματοδότηση του προμηθευτή με την προεξόφληση των απαιτήσεων η λογιστική ή νομική παρακολούθηση των απαιτήσεων

η διαχείριση των απαιτήσεων

η ολική ή μερική κάλυψη του πιστωτικού κινδύνου του προμηθευτή

( Ν. 1905/90 άρθρο 1 παρ. 1).

Αν λοιπόν, με βάση την παραπάνω σύμβαση πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων (factoring), η μητρική Α ( προμηθευτής) μεταβιβάσει (εκχωρήσει) στην τράπεζα «Τ» απαίτησή της από πελάτη της ποσού 85.000 € , πριν από την ημερομηνία κατάρτισης του ενοποιημένου ισολογισμού της , τότε η μεν απαίτηση της Α από την Θ , ύψους 85.000€ , παύει να υπάρχει στα βιβλία της μητρικής κατά την ημερομηνία σύνταξης του ενοποιημένου ισολογισμού της , αφού πριν απ’ αυτήν την ημερομηνία (31/12) μεταβιβάστηκε στην τράπεζα, εξακολουθεί όμως κατά την ίδια ημερομηνία (σύνταξης του ενοποιημένου ισολογισμού ) να υπάρχει και να εμφανίζεται στα βιβλία της θυγατρικής Θ η υποχρέωσή της ίσου ποσού, (η διαφορά με την πριν από τη μεταβίβαση νομική κατάσταση είναι ότι τώρα, αντί να οφείλει το σχετικό ποσό στη Α, το οφείλει στην «Τ», που όμως είναι έξω από τον όμιλο).

Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει λογιστική αντιστοιχία λογαριασμών στα βιβλία των δύο εταιρειών το ομίλου (υπάρχει λογαριασμός υποχρέωσης στα βιβλία της Θ, αλλά δεν υπάρχει λογαριασμός απαίτησης στα βιβλία της Α) και όπως είναι προφανές, δεν υπάρχει θέμα ή δυνατότητα εξάλειψης του λογαριασμού «Προμηθευτές» της θυγατρικής. Τα ίδια κατ’ αναλογία ισχύουν και για την περίπτωση γραμματίων εισπρακτέων- γραμματίων πληρωτέων .

Μια ειδική κατηγορία χρεαπαιτήσεων, αφορά την έκδοση ομολογιακού δανείου από εταιρεία του ομίλου και την απόκτηση ομολογιών αυτού του δανείου από άλλη εταιρεία ή εταιρείες του ομίλου. Διευκρινίζεται ότι, όταν το επιτόκιο της αγοράς (διατραπεζικό) είναι μεγαλύτερο από το επιτόκιο έκδοσης , τότε το ομόλογο διαπραγματεύεται σε τιμή μικρότερη από την ονομαστική του αξία ή αλλιώς υπό το άρτιο , ενώ όταν συμβαίνει το αντίθετο , τότε το ομόλογο διαπραγματεύεται σε τιμή μεγαλύτερη από την ονομαστική του αξία ή αλλιώς υπέρ το άρτιο.

1 ο Παράδειγμα : Ομολογιακό Δάνειο

Η επιχείρηση Κ εξέδωσε την 01/05/2015, 100 ομολογίες ονομαστικής αξίας 20 ευρώ η κάθε μία, από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε τις 40 καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό.

Ζητούνται οι εγγραφές που θα διενεργηθούν στα βιβλία των επιχειρήσεων

Λύση :

 Α) ΑΤΟΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Κ

Εγγραφές στα βιβλία της Κ κατά την έκδοση του ομολογιακού δανείου.

    
  

1/5/2015

Λοιπές απαιτήσεις                                             2.000

Ομολογιακά Δάνεια                                                2.000

Έκδοση ομολογιακού δανείου

Ταμειακά διαθέσιμα                                                   800

Λοιπές απαιτήσεις                                                        800

Διάθεση ομολογιών

    
  

 Β) ΑΤΟΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Μ

Εγγραφή στα βιβλία της Μ κατά την αγορά των ομολογιών ( 1/5/2015)

   
Χρεωστικοί τίτλοι – Ομολογίες800 
Ταμειακά διαθέσιμα 800
Αιτιολογία: Αγορά ομολογιών  

 Γ) ΒΙΒΛΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Κ

Εγγραφή αναμόρφωσης

                31/12/2015                       

Ομολογιακό δάνειο                                                                  800

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεδεμένη οντότητα Μ                              800

Αντιλογισμός ομολογιακού δανείου

  Δ) ΒΙΒΛΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Μ

Εγγραφή αναμόρφωσης 31/12/2015

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεδεμένη οντότητα Κ      800 Χρεωστικοί τίτλοι – Ομολογίες                                                                   800

    
  

Αντιλογισμός αγοράς ομολογιών

Παράδειγμα 2 ο:

Έκδοση Ομολογιακού δανείου υπό το άρτιο

Η μητρική επιχείρηση Κ εξέδωσε την 01/10/2015, 1.000 ομολογίες ονομαστικής αξίας 10 ευρώ η κάθε μία σε τιμή εκδόσεως 8 ευρώ , από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε ομολογίες ονομαστικής αξίας 5.000 ευρώ , καταβάλλοντας το ποσό που αντιστοιχεί στην τιμή εκδόσεώς των .

Ζητούνται οι εγγραφές που θα διενεργηθούν στα βιβλία των επιχειρήσεων.

 Λύση :

 Α) ΑΤΟΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Κ

Εγγραφές στα βιβλία της Κ κατά την έκδοση του ομολογιακού δανείου.

    
  

1/10/2015

Λοιπές απαιτήσεις – Ομολογιούχοι                             8.000

Διαφορές εκδόσεως & εξοφλήσεως ομολογιών     2.000

Ομολογιακά Δάνεια                                               10.000

    
  
 
 

Έκδοση ομολογιακού δανείου

Ταμειακά διαθέσιμα                                                   4.000

Λοιπές απαιτήσεις                                                           4.000

Διάθεση ομολογιών

 
 

 Β) ΑΤΟΜΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ Μ

    
  

Εγγραφή στα βιβλία της Μ κατά την αγορά των ομολογιών ( 1/10/2015)

    
  

Χρεωστικοί τίτλοι – Ομολογίες                            4.000

Ταμειακά διαθέσιμα                                                4.000

Αγορά ομολογιών

 
 

 Γ) ΒΙΒΛΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Κ

Εγγραφή αναμόρφωσης

                 31/12/2015                       

Ομολογιακά Δάνεια                                                          5.000

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεδεμένη οντότητα Μ                  4.000

Διαφορές εκδόσεως & εξοφλήσεως ομολογιών             1.000

    
  

Αντιλογισμός εκδοθέντος ομολογιακού δανείου

 Δ) ΒΙΒΛΙΑ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Μ

Εγγραφή αναμόρφωσης

    
  

31/12/2015

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεδεμένη οντότητα Κ       4.000  Χρεωστικοί τίτλοι – Ομολογίες                                                              4.000

    
  

Αντιλογισμός αγοράς ομολογιών

  • Διεταιρικά έσοδα και έξοδα

Με τις διατάξεις των άρθρων του Ν. 4308/14 (Ε.Λ.Π.),

επιβάλλεται η ολική απάλειψη από τους λογαριασμούς των ενοποιημένων αποτελεσμάτων χρήσεως οποιονδήποτε εσόδων και εξόδων που προέρχονται από τις συναλλαγές μεταξύ των ενοποιημένων επιχειρήσεων. Η απάλειψη ενός διεταιρικού εσόδου-εξόδου από τους αποτελεσματικούς λογαριασμούς που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση , δεν διαταράσσει το καθαρό ενοποιημένο αποτέλεσμα της χρήσης, ούτε μεταβάλλει την ενοποιούμενη καθαρή θέση , το συνολικό ποσό της και τη διάρθρωση των ενοποιημένων ιδίων κεφαλαίων.

  • Διεταιρικά αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες)

Στις διατάξεις των άρθρων   του Ν 4308/14 (Ε.Λ.Π.) ορίζεται ότι:

Οι ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις εμφανίζουν τα περιουσιακά στοιχεία, τις υποχρεώσεις, τις χρηματοοικονομικές θέσεις, τα κέρδη ή τις ζημίες των οντοτήτων που περιλαμβάνονται στην ενοποίηση ως να ήταν μια οντότητα. Ιδιαίτερα, τα κατωτέρω απαλείφονται από τις ενοποιημένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις:

α) .

β).

γ) κέρδη και ζημίες που προκύπτουν από συναλλαγές μεταξύ των οντοτήτων, όταν περιλαμβάνονται στις λογιστικές αξίες των περιουσιακών στοιχείων.

Περαιτέρω , σύμφωνα με το Δ. Λ. Π. 27 τα κέρδη και οι ζημίες από διεταιρικές συναλλαγές , θεωρούνται ως μη πραγματοποιημένα για τον όμιλο, εφόσον οι συναλλαγές αυτές έχουν συμβεί μεταξύ των εταιριών του ομίλου. Τα αποτελέσματα (κέρδη και ζημίες) για τον όμιλο των εταιρειών προκύπτουν από τις συναλλαγές των εταιριών του ομίλου προς τους τρίτους , δηλαδή εκτός ομίλου.

Κατά το προαναφερόμενο πρότυπο , τα αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες) , που προκύπτουν από διεταιρικές συναλλαγές , πρέπει να απαλείφονται πλήρως , καθότι θεωρούνται απραγματοποίητα. Η απάλειψη των αποτελεσμάτων ( κερδών ή ζημιών) , αποβλέπει στην ορθή απεικόνιση της αξίας των αποθεμάτων ή άλλων παγίων στοιχείων, δηλαδή στο κόστος κτήσεως αυτών.

Επισημαίνεται ότι οι διεταιρικές ζημίες μπορεί να δείχνουν την ύπαρξη μιας απομείωσης, που χρειάζεται καταχώριση στις Ενοποιημένες Οικονομικές Καταστάσεις.

Οι μεταξύ των εταιριών του ομίλου συναλλαγές γίνονται ογκωδέστερες, καθώς δημιουργούνται όλο και πιο στενές σχέσεις συνεργασίας. Οι διεταιρικές συναλλαγές , πωλήσεις αποθεμάτων ή και άλλων περιουσιακών στοιχείων , περιλαμβάνουν κάποιο κέρδος ή κάποια ζημία. Το κέρδος ή ζημία από διεταιρικές συναλλαγές , θεωρείται ως απραγματοποίητο, όπως αναφέρεται προηγουμένως. Οι συναλλαγές μεταξύ της μητρικής και των θυγατρικών της διακρίνονται σε καθοδικές και ανοδικές. Έτσι οι πωλήσεις της μητρικής προς θυγατρικές , χαρακτηρίζονται ως καθοδικές (downstream), ενώ οι πωλήσεις των θυγατρικών προς την μητρική , ως ανοδικές (upstream).

ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΠΙ ΠΑΓΙΩΝ

Όταν μια συνδεμένη επιχείρηση πουλήσει σε μια άλλη συνδεμένη επιχείρηση ένα περιουσιακό στοιχείο της π.χ. εμπόρευμα , μηχάνημα κ.λ.π. και από την συναλλαγή αυτή προκύψει ένα αποτέλεσμα ( π.χ. κέρδος ) , αυτό θεωρείται σαν κέρδος του ομίλου κατά την

 στιγμή που θα πουληθεί εκτός ομίλου .

Μέχρι την χρονική στιγμή εκείνη θεωρείται σαν κέρδος που δεν πραγματοποιήθηκε

 για τον όμιλοκαι γι΄ αυτό απαλείφεται από τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 8 περ. γ΄ του άρθρου 34 του Ν 4308/14 (Ε.Λ.Π.).

Παράδειγμα

Η επιχείρηση Κ , αγόρασε στις 21-10-2014 , το 80% των μετοχών της επιχείρησης Ε αντί 720 ευρώ . Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1-31.12.2015.

Στις 31-12-2015 η εξαρτημένη Ε διέθεσε ένα μηχάνημα στην μητρική αναπόσβεστης αξίας 28 € αντί 60 €.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Κ και Ε , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

     ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 1.1.-31.12.2015

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                       ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                 31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε(80%) 720     Κεφάλαιο          700               Διαθέσιμα       900     Κεφάλαιο             900

Μηχανήματα             60      Αποτ. εις νέον 100               Εμπορεύματα  50     Αποτελ. εις νέον     50

Διαθέσιμα               220     Προμηθευτές    200

ΣΥΝΟΛΟ          1.000

ΣΥΝΟΛΟ      1.000

ΣΥΝΟΛΟ      950

ΣΥΝΟΛΟ       950

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                                    Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε

Πωλήσεις7.000 Πωλήσεις5.700 
Μείον: Κόστος πωληθέντων6.000 Μείον: Κόστος πωληθέντων5.200
Μικτό κέρδος 1.000Μικτό κέρδος 500
Μείον : Έξοδα διοίκησης 900Μείον : Έξοδα διοίκησης 482
Αποτέλεσμα προ φόρων100Κέρδη εκμετάλλευσης18
  Πλέον: Λοιπά έσοδα και κέρδη32
  Αποτέλεσμα προ φόρων50

Ενέργειες

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε720 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Ε 720
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Ε  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε60 
Μηχανολογικός εξοπλισμός 60
Αιτιολογία: Αντιλογισμός αγοράς μηχανήματος από Ε  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Ε

Κεφάλαιο900 
Κεφάλαιο – Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 180
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 720
Αιτιολογία: Αρχικός συμψηφισμός.  
Μηχανολογικός εξοπλισμός28 
Λοιπά έσοδα και κέρδη  
Κέρδη από διάθεση ενσώματων παγίων32 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 60
Αιτιολογία: Αντιλογισμός πώλησης μηχανήματος στην Κ  
Αποτελέσματα εις νέον- Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης25,60 
Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο- αποτέλεσμα έτους 20156,40 
Λοιπά έσοδα και κέρδη  
Αναμορφώσεις αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης 32
Αιτιολογία: Αντιλογισμός διεταιρικού κέρδους που δεν πραγματοποιήθηκε  
Αποτελέσματα εις νέον- Υπόλοιπο κερδών εις νέον10 
Αποτελέσματα εις νέον- Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 10
Αιτιολογία:Αναλογία μετόχων μειοψηφίας στα κέρδη της χρήσης (50*20%=10)  

Κατά την σύνταξη των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων , ο Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων , της 31-12-2015 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ ,

θα έχουν ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ 31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                                                      ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Μηχανολογικός εξοπλισμός     28        Κεφάλαιο  Κ                                     700

Εμπορεύματα                        50       Υπόλοιπο κερδών εις νέον                140

Χρηματικά διαθέσιμα          1.120       Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο183,6

Αναμορφώσεις ενοποίησης

κλειόμενης χρήσης                (25,60)

Προμηθευτές                                   200

ΣΥΝΟΛΟ        1.198                                              ΣΥΝΟΛΟ     1.198

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Φορολογικού Έτους 1.1-31.12.2015

Ομίλου Κ

Κύκλος εργασιών12.700
Μείον: Κόστος πωλήσεων11.200
Μικτό κέρδος1.500
Μείον : Έξοδα διοίκησης1.382

Ενοποιημένα  αποτελέσματα περιόδου προ φόρων           118

7.6.  Διεταιρικά Αποτελέσματα επί των αποθεμάτων

Η διενέργεια συναλλαγών επί εμπορεύσιμων στοιχείων μεταξύ εταιρειών του ομίλου είναι πολύ συνηθισμένη, ειδικά στην περίπτωση που με τη δημιουργία του ομίλου επιτυγχάνεται η κάθετη βιομηχανική επέκταση σ’ έναν παραγωγικό κλάδο. Έτσι, π.χ., η μητρική «Κ» προμηθεύεται πρώτες ύλες από τη θυγατρική της «Θ», τις οποίες η «Κ» επεξεργάζεται και παράγει το έτοιμο προϊόν, το οποίο στη συνέχεια πωλεί στη θυγατρική «Λ», που αναλαμβάνει την παραπέρα προώθησή του .

Όταν γίνεται μία αγοραπωλησία μεταξύ των εταιρειών του ομίλου, αυτή δημιουργεί για την πωλήτρια εταιρεία και ένα αποτέλεσμα , συνήθως κέρδος, ενώ για την αγοράστρια εταιρεία το σύνολο του τιμήματος αποτελεί κόστος. Από νομική πλευρά, και οι δύο διαπιστώσεις (δημιουργία αποτελέσματος για το ένα συναλλασσόμενο μέλος, δημιουργία κόστους για το άλλο) είναι ισχυρές, με βάση την αρχή της αυτοτελούς και ξεχωριστής νομικής οντότητας των δύο εταιρειών.

Από οικονομική όμως άποψη, αν δηλ. οι δύο εταιρείες θεωρηθούν ως μία επιχείρηση, οι δύο διαπιστώσεις παύουν να ισχύουν και η εν λόγω συναλλαγή της πώλησης εμπορευμάτων , θεωρείται ότι δεν έγινε. Επομένως, τα πράγματα από λογιστική άποψη επανέρχονται στην κατάσταση που ήταν πριν από τη συναλλαγή, δηλαδή, όπως σημειώσαμε και σε άλλη θέση, στην έκταση που τα πωληθέντα εμπορεύσιμα στοιχεία εξακολουθούν να παραμένουν στο «εσωτερικό» του ομίλου και δεν έχουν πουληθεί σε τρίτο έξω από αυτόν, εξαλείφεται τόσο το κέρδος όσο και το επιπλέον ισόποσο κόστος που δημιουργήθηκε από τη διεταιρική αυτή συναλλαγή, και το αντίστοιχο απόθεμα αποτιμάται στο αρχικό κόστος κτήσεως.

Οι διεταιρικές αγοραπωλησίες διακρίνονται σε :

  • Πωλήσεις της μητρικής προς θυγατρική
    • Πωλήσεις θυγατρικής προς τη μητρική.
    • Πωλήσεις από μια θυγατρική προς άλλη θυγατρική του ομίλου.
  • Διάθεση εμπορευμάτων από κυρίαρχη σε εξαρτημένη κατά 100%

Στην περίπτωση αυτή, εφόσον η πωληθείσα ποσότητα παραμείνει εντός του ομίλου , στις

31.12 του φορολογικού έτους που διενεργήθηκε η συναλλαγή , πρέπει :

α) να εξαλειφθεί το κέρδος που πραγματοποιήθηκε από την πωλήτρια εταιρεία του ομίλου και β) το απόθεμα εμπορεύματος από την αγοράστρια επιχείρηση του ομίλου να αποτιμηθεί

στην αρχική τιμή κτήσης του, όπως παρακάτω .

Παράδειγμα

Έστω στις 20-12-2015 η κυρίαρχη εταιρία Κ  πώλησε εμπορεύματα κόστους κτήσης 50€  αντί 70€  , τοις μετρητοίς,  σε εξαρτημένη  Ε κατά 100% , τα  οποία στις 31-12-2015 ήταν στις εγκαταστάσεις της. Η κυρίαρχη εταιρία Κ αγόρασε το 100% των μετοχών της Ε , στις 10-1-2013 , αντί 3.000 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1- 31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 1.1.-31.12.2015

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε        3.000    Κεφάλαιο      2.000                Εμπορεύματα 1.000       Κεφάλαιο        3.000

Εμπορεύματα         150     Αποτ/τα εις νέο 500                Διαθέσιμα       2.200        Αποτ/τα εις νέο 200

Διαθέσιμα              350     Προμηθευτές 1.000

ΣΥΝΟΛΟ          3.500    ΣΥΝΟΛΟ        3.500                  ΣΥΝΟΛΟ     3.200         ΣΥΝΟΛΟ      3.200

Πωλήσεις 7.000   Πωλήσεις 5.700   Μείον: Κόστος πωλήσεων 5.000   Μείον: Κόστος πωλήσεων 4.200 Μικτό κέρδος   2.000 Μικτό κέρδος   1.500 Μείον : Έξοδα διοίκησης   1.500 Μείον : Έξοδα διοίκησης   1.300    

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                                     Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε

Αποτέλεσμα προ φόρων      500                   Αποτέλεσμα προ φόρων                     200

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα    Ε3.000 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Ε 3.000
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Ε  
Κύκλος εργασιών70 
Κόστος πωλήσεων 50
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα    Ε 20
Αιτιολογία: Αντιλογισμός ενδοεταιρικού κέρδους από πώληση  
εμπορευμάτων σε Ε  
Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης20 
Αναμορφώσεις αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης 20
Αιτιολογία: Διόρθωση αποτελέσματος κυρίαρχης λόγω μη  
πραγματοποιηθέντος κέρδους  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Ε

Κεφάλαιο3.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 3.000
Αιτιολογία: Αρχικός συμψηφισμός.  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ20 
Εμπορεύματα λήξης 20
Αιτιολογία: Επαναφορά αξίας αποτιμήσεως εμπορευμάτων  
στην αξία τους πριν της ενδοεταιρικής διάθεσης  

Ο Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου , της 31-12-2015 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ , θα έχουν ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ 31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                                                      ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Εμπορεύματα            1.130                Κεφάλαιο Κ                   2.000

Χρηματικά διαθέσιμα 2.550               Αποτελέσματα εις νέον

κλειόμενης χρήσης          680

Προμηθευτές                  1.000

ΣΥΝΟΛΟ        3.680                            ΣΥΝΟΛΟ        3.680

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων

Φορολογικού Έτους 1.1-31.12.2015

Ομίλου Κ

Κύκλος εργασιών                              12.630

Μείον: Κόστος πωλήσεων                                           9.150

Μικτό κέρδος                                                   3.480

Μείον : Έξοδα διοίκησης                                                 2.800

Ενοποιημένα αποτελέσματα περιόδου προ φόρων           680

7.6.2           Διάθεση εμπορευμάτων από εξαρτημένη κατά 70% σε κυρίαρχη

Στην περίπτωση αυτή , κατά τη οποία η πωληθείσα ποσότητα , στο τέλος της χρήσης , παραμένει εντός ομίλου , υποστηρίζονται δύο βασικές απόψεις , όπως κατωτέρω:

Κατά την πρώτη άποψη, ολόκληρο το ποσό κέρδους από τη διεταιρική συναλλαγή πρέπει να εξαλειφθεί, όπως και στην προηγούμενη περίπτωση που εξετάσαμε.

Κατά τη δεύτερη άποψη, η εξάλειψη του κέρδους πρέπει να είναι μερική και αντίστοιχη προς το ποσοστό συμμετοχής της μητρικής στη θυγατρική, ενώ το υπόλοιπο ποσό κέρδους, που αντιστοιχεί στο ποσοστό με το οποίο η μειοψηφία μετέχει στο κεφάλαιο της θυγατρικής, πρέπει να εμφανιστεί στον ενοποιημένο ισολογισμό στην κατηγορία των δικαιωμάτων μειοψηφίας.

  ΟΛΙΚΗ ΕΞΑΛΕΙΨΗ ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ

Έστω, στις 1-11-2015 , η  θυγατρική εταιρία Θ  αγόρασε 10 τηλεοράσεις από προμηθευτή της Γ. Γεωργίου προς 100 € την κάθε μία και εν συνεχεία στις 1/12/2015 διέθεσε ποσότητα 8 τηλεοράσεων σε κυρίαρχη Κ προς 110 € την κάθε μία, με πίστωση, οι οποίες στις 31.12.2015 παρέμειναν στο εσωτερικό του ομίλου και απογράφηκαν από την μητρική .

Η ιθύνουσα εταιρία Κ αγόρασε το 70% των μετοχών της Θ , στις 10-5-2013, αντί 700 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1-31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-2015                          31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ(70%) 700       Κεφάλαιο        1.100         Εμπορεύματα  500        Κεφάλαιο         1.000

Εμπορεύματα          900        Αποτ/τα εις νέο 300        Διαθέσιμα         700        Αποτ/τα εις νέο   200

Διαθέσιμα                700        Προμηθευτές    900        Πελάτες         1.200        Πιστωτές         1.200

ΣΥΝΟΛΟ    2.400          ΣΥΝΟΛΟ      2.400

ΣΥΝΟΛΟ            2.300        ΣΥΝΟΛΟ        2.300

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                                          Κατάσταση Αποτελεσμάτων Θ

Κύκλος εργασιών9.500Κύκλος εργασιών                  6.700 
Μείον: Κόστος πωλήσεων7.000Μείον: Κόστος πωλήσεων      5.200
Μικτό κέρδος2.500Μικτό κέρδος1.500
Μείον : Έξοδα διοίκησης2.200Μείον : Έξοδα διοίκησης1.300
Αποτέλεσμα προ φόρων300Αποτέλεσμα προ φόρων200

Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , με ολική εξάλειψη του ενδοεταιρικού κέρδους, είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ700 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Θ 700
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Θ  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ80 
Εμπορεύματα λήξης 80
Αιτιολογία: Επαναφορά αξίας αποτιμήσεως εμπορευμάτων  
στην αξία τους πριν της ενδοεταιρικής διάθεσης  
Προμηθευτής Θ880 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Θ 880
Αιτιολογία: Αντιλογισμός ενδοεταιρικής υποχρέωσης  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Θ

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 700
Κεφάλαιο -Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 300
Αιτιολογία: Αρχικός συμψηφισμός.  
Κύκλος εργασιών880 
Κόστος πωλήσεων 800
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 80
Αιτιολογία: Απάλειψη ενδοεταιρικής διάθεσης εμπορευμάτων σε Κ  
Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης56 
Αποτελέσματα εις νέον -Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο24 
Αναμορφώσεις αποτελεσμάτων λόγω ενοποίησης 80
Αιτιολογία: Διόρθωση αποτελέσματος θυγατρικής λόγω μη  
πραγματοποιηθέντος κέρδους  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ880 
Πελάτης Κ 880
Αιτιολογία: Αντιλογισμός ενδοεταιρικής απαίτησης  
Αποτελέσματα εις νέον- Υπόλοιπο κερδών εις νέον60 
Αποτελέσματα εις νέον- Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 60
Αιτιολογία: Αναλογία μετόχων μειοψηφίας στα κέρδη της χρήσης (200*30%=60)  

Ο Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου , της 31-12-2015 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ , θα έχουν ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ 31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ  ΠΑΘΗΤΙΚΟ
Εμπορεύματα             1.320 Χρηματικά διαθέσιμα   1.400Κεφάλαιο Κ Αποτελέσματα εις ν1.100 έον                  400
Πελάτες320Δικ.που δεν ασκούν έλεγχο Αναμορφώσεις ενοποίησης κλειόμενης χρήσης336   (56)
  Πιστωτές1.200
  Προμηθευτές20
ΣΥΝΟΛΟ3.040ΣΥΝΟΛΟ3.040
     

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Φορολογικού Έτους 1.1-31.12.2015

Ομίλου Κ

Κύκλος εργασιών15.320
Μείον: Κόστος πωλήσεων11.400
Μικτό κέρδος3.920
Μείον : Έξοδα διοίκησης3.500
Ενοποιημένα αποτελέσματα περιόδου προ φόρων420

7.6.3.      Διάθεση εμπορευμάτων από εξαρτημένη κατά 60% σε κυρίαρχη, τα οποία στο τέλος της χρήσης δεν εμφανίζονται στην απογραφή, επειδή πουλήθηκαν σε τρίτους εκτός ομίλου.

Παράδειγμα

Έστω , στις 15-9-2015, η κυρίαρχη εταιρία Κ αγόρασε εμπορεύματα αξίας 30 ευρώ αντί 45 ευρώ , τοις μετρητοίς, από εξαρτημένη Ε κατά 60% , τα οποία διέθεσε σε τρίτους εκτός ομίλου, κατά την διάρκεια της χρήσης. Η κυρίαρχη εταιρία Κ αγόρασε το 60% των μετοχών της Ε , στις 10-5-2013 , αντί 600 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτο φορολογικό έτος ενοποίησης το 1.1-31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-2015                                  31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε(60%) 600         Κεφάλαιο         700                Εμπορεύματα  500        Κεφάλαιο        1.000

Εμπορεύματα          200         Αποτ/τα εις νέο 300                Διαθέσιμα         700        Αποτ/τα εις νέο 200

Διαθέσιμα                700         Προμηθευτές     500

ΣΥΝΟΛΟ            1.500        ΣΥΝΟΛΟ        1.500              ΣΥΝΟΛΟ     1.200         ΣΥΝΟΛΟ      1.200

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Κ                                             Κατάσταση Αποτελεσμάτων Ε

Κύκλος εργασιών7.500Κύκλος εργασιών5.700
Μείον: Κόστος πωλήσεων5.000Μείον: Κόστος πωλήσεων4.200
Μικτό κέρδος2.500Μικτό κέρδος1.500
Μείον: Έξοδα διοίκησης2.200Μείον : Έξοδα διοίκησης1.300
Αποτέλεσμα προ φόρων300Αποτέλεσμα προ φόρων200

Β) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης , είναι οι ακόλουθες:

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Κ

Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε600 
Συμμετοχή σε θυγατρική οντότητα Ε 600
Αιτιολογία: Απαίτηση της Κ από Ε  
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Ε45 
Κόστος πωλήσεων 45
Αιτιολογία: Απάλειψη ενδοεταιρικής αγοράς εμπορευμάτων  

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗΣ   Ε

Κεφάλαιο1.000 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 600
Κεφάλαιο -Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 400
Αιτιολογία: Αρχικός συμψηφισμός.  
Κύκλος εργασιών45 
Ενδοεταιρικές συναλλαγές με συνδεμένη οντότητα Κ 45
Αιτιολογία: Απάλειψη ενδοεταιρικής διάθεσης εμπορευμάτων  
Αποτελέσματα εις νέον- Υπόλοιπο κερδών εις νέον80 
Αποτελέσματα εις νέον -Δικαιώματα που δεν ασκούν έλεγχο 80
Αιτιολογία: Αναλογία μετόχων μειοψηφίας στα ίδια κεφάλαια της εξαρτημένης  
που σχηματίσθηκαν μετά τον αρχικό συμψηφισμό. (200*40%=80)  

Ο Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου, της 31-12-2015 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ , θα έχουν ως εξής:

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΣ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΟΜΙΛΟΥ Κ 31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                                                      ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Εμπορεύματα              700           Κεφάλαιο Κ                                   700

Χρηματικά διαθέσιμα 1.400           Αποτελέσματα εις νέον                    420

Δικ. που δεν ασκούν έλεγχο            480

Προμηθευτές                                  500

ΣΥΝΟΛΟ        2.100                          ΣΥΝΟΛΟ                        2.100

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΗ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Φορολογικού Έτους 1.1-31.12.2015

Ομίλου Κ

Κύκλος εργασιών13.155
Μείον: Κόστος πωλήσεων9.155
Μικτό κέρδος4.000
Μείον : Έξοδα διοίκησης3.500
Ενοποιημένα αποτελέσματα περιόδου προ φόρων500

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο    8.

 ΑΣΚΗΣΕΙΣ

  • ΕΝΝΟΙΑ ΟΜΙΛΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ-ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

8.1.1 Έστω ότι η εταιρία “Κ” έχει σύνολο ενεργητικών στοιχείων ίσο προς 7.000.000 € και μηδενικές υποχρεώσεις και στη συνέχεια ιδρύεται δεύτερη εταιρία η “Λ” μετοχικού κεφαλαίου

7.000.000 €, που καλύπτεται εξ ολοκλήρου από την εταιρία “Κ”. Για το σκοπό αυτό, δηλαδή για την κάλυψη της συμμετοχής της, η εταιρία “Κ” συνεισφέρει στην “Λ” το σύνολο του ενεργητικού της.

Να καταρτίσετε τους ισολογισμούς των εταιρειών “Κ” και “Λ” , μετά τις παραπάνω οικονομικές πράξεις.

  • Έστω ότι μία ομάδα μετόχων κατέβαλε 200.000€ σε μετρητά , την 1.1.20Χ4 και ίδρυσε την Α. Την 1.1.20Χ5 η Α ίδρυσε με κεφάλαιο 100.000€ την Β και η οποία με κεφάλαιο

50.000 € ίδρυσε την εν λόγω ημερομηνία Γ.

Να καταρτίσετε τους ισολογισμούς των εταιρειών Α, Β και Γ   αμέσως μετά τις παραπάνω πράξεις καθώς και τον ενοποιημένο ισολογισμό του ομίλου επιχειρήσεων Α.

  • Έστω ότι μία ομάδα μετόχων κατέβαλε 80.000€ σε μετρητά , την 1.1.20Χ5 και ίδρυσε την Α. Την εν λόγω ημερομηνία η Α ίδρυσε με κεφάλαιο 100.000€ την Β , στο κεφάλαιο της οποίας συμμετέχει με 80% γι΄αυτό κατέβαλε μετρητοίς 80.000 € ενώ το υπόλοιπο το κατέβαλαν τρίτοι εκτός ομίλου.

Να καταρτίσετε τους ισολογισμούς των εταιρειών Α και Β αμέσως μετά τις παραπάνω  πράξεις καθώς και τον ενοποιημένο ισολογισμό του ομίλου επιχειρήσεων Α.

  • Οι εταιρίες “Μ” και “Ν” έχουν τους εξής ισολογισμούς (ποσά σε εκατ. €) ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ «Μ»                               ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ «Ν»

Πάγια           6   Καθαρή θέση     5               Πάγια       5      Καθ. Θέση       4

Κυκλοφ.         5   Υποχρεώσεις   10               Κυκλοφ.     7     Υποχρεώσεις 13

Διαθέσιμα      4                                           Διαθέσιμα 5

Σύνολο          15      Σύνολο         15                   Σύνολο 17       Σύνολο         17

Στην συνέχεια η “Μ” εξαγοράζει τις μετοχές της “Ν” από τους μετόχους της καταβάλλοντας σ’ αυτούς την αξία τους, ενώ η “Ν” απορροφάται από την “Μ” παύει να λειτουργεί ως εταιρία και οι μετοχές της ακυρώνονται.

Ζητείται :

α) Να καταρτίσετε τον ισολογισμό μετά την παραπάνω πράξη εξαγοράς και β) Ο ως άνω ισολογισμός χαρακτηρίζεται ενοποιημένος;

  • Οι εταιρίες “Μ” και “Ν” έχουν τους εξής λογαριασμούς στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ4 Εταιρεία Μ

Π  Ο   Σ Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧρέωσηΠίστωση
Λοιπά Εξοπλισμοί150.000 
Μερίσματα πληρωτέα 120.000
Διαθέσιμα170.00070.000
Κεφάλαιο 200.000
Σωρευμένες αποσβέσεις εξοπλισμού 40.000
Έσοδα επόμενης χρήσης 120.000
Αποθέματα εμπορευμάτων110.000 
Καταθέσεις όψεως80.000 
ΦΠΑ οφειλόμενος 50.000
Αξιόγραφα πληρωτέα 35.000
Προκαταβολές πελατών 25.000
Τακτικό αποθεματικό 75.000
Μηχανήματα200.000 
Ενοίκια εισπρακτέα30.000 
Έξοδα προπληρωθέντα45.000 
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 3220/04 80.000
Υπόλοιπο κερδών εις νέον  
Δοσοληπτικοί λογαριασμοί μελών Δ.Σ.120.000 

Εταιρεία Ν

Π Ο Σ Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧρέωσηΠίστωση
Κτίρια180.000 
Ασφάλιστρα πληρωτέα 20.000
Διαθέσιμα170.00070.000
Κεφάλαιο 100.000
Επιχορηγήσεις παγίων 100.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων 20.000
Έσοδα επομένων χρήσεων 120.000
Αποθέματα εμπορευμάτων110.000 
Τόκοι εισπρακτέοι80.000 
Υπόλοιπο κερδών εις νέον 50.000
Γραμμάτια πληρωτέα10.00035.000
Προμηθευτές 25.000
Τακτικό αποθεματικό 75.000
Μηχανήματα200.000 
Ενοίκια εισπρακτέα30.000 
Προβλέψεις επισφαλών απαιτήσεων 12.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανήματα  
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 3299/04 90.000
Προκαταβολές προμηθευτών30.000 
Πελάτες200.000180.000

Στην συνέχεια η “Μ” εξαγοράζει τις μετοχές της “Ν” από τους μετόχους της καταβάλλοντας σ’ αυτούς την αξία τους, το ½ μετρητοίς και το υπόλοιπο με έκδοση επιταγής της ημέρας αγοράς, ενώ η “Ν” απορροφάται από την “Μ” παύει να λειτουργεί ως εταιρία και οι μετοχές της ακυρώνονται.

Ζητείται :

α) Να καταρτίσετε τον ισολογισμό μετά την παραπάνω πράξη εξαγοράς και β) Ο ως άνω ισολογισμός χαρακτηρίζεται ενοποιημένος;

  • Η καθαρή περιουσία της Α.Ε. “Β” αποτελείται από τους εξής λογαριασμούς και ποσά:
Μετοχικό κεφάλαιο κοινών μετοχώv1.000.000€ (100.000 μετοχές)
Μετοχικό κεφάλαιο προνομιούχων μετοχών800.000€ (80.000 μετοχές)
(χωρίς ψήφου) 
Τακτικό Αποθεματικό600.000 €
Έκτακτα Αποθεματικά400.000 €
Αφορολόγητα Αποθεματικά Ν 3299/04500.000 €
Υπόλοιπο κερδών εις νέο100.000 €
Σύνολο3. 400.000 €

Η Α.Ε. “Α” κατέχει 21.800 κοινές μετοχές της “Β” που τις απέκτησε στην τιμή των

300.000 € και 70.000 προνομιούχες μετοχές (χωρίς δικαίωμα ψήφου) της ίδιας εταιρίας που τις απέκτησε στην τιμή των 750.000 €.

Ζητείται :

α) Να προσδιορίσετε το ποσοστό συμμετοχής της “Α” στο κεφάλαιο της “Β”

β) Ποια η εσωτερική λογιστική αξία της μετοχής της ΄΄ Β΄΄ δεδομένου ότι δεν είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών ;

και γ) Ποια η σχέση της ‘’ Α’’ με την ‘’ Β΄΄.

  • Η Α.Ε. “Α” έχει τους εξής λογαριασμούς καθαρής θέσης στον ισολογισμό της:
Μετοχικό Κεφάλαιο1.000.000 €.
Τακτικό Αποθεματικό600.000 €
Διαφορά από την έκδοση μετοχών υπέρ το άρτιο350.000 €
Έκτακτα Αποθεματικά250.000 €
Ειδικά Αποθεματικά100.000€
Αφορολόγητα Αποθεματικά200.000 €
Ζημιές προηγούμενων χρήσεων1.600.000 €

Το σύνολο των μετοχών της “Α” ανέρχονται σε 100.000. Απ’ αυτές 60.000 μετοχές κατέχονται από την “Ω” που τις απέκτησε καταβάλλοντος 11 € / μετοχή.

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ζητείται :

α) Να προσδιορίσετε το ποσοστό συμμετοχής της “Ω” στο κεφάλαιο της “Α”

β) Ποια η εσωτερική λογιστική αξία της μετοχής της ΄΄ Α΄΄ δεδομένου ότι δεν είναι εισηγμένη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών.

γ) Με ποια αξία θα αποτιμηθεί η συμμετοχή της ‘’ Ω’’ στην ‘’ Α΄΄. και δ) Ποια η σχέση της ‘’ Ω’’ με την ‘’ Α΄΄.

  • Η εταιρία “Ω” κατέχει μετοχές τεσσάρων θυγατρικών της εταιριών. Ο αριθμός των κατεχόμενων μετοχών ανά εταιρία, η τιμή κτήσεως και η τρέχουσα αξία ανά μετοχή έχουν ως εξής:
 Τεμάχια σε χιλ.Τιμή ΚτήσεωςΤρέχουσα Τιμή
Μετοχές της Α.Ε. “Α”1001€1,10€
Μετοχές της Α.Ε. “Β”5010€9€
Μετοχές της Α.Ε. ‘’Γ”605€5,5€
Μετοχές της Α.Ε. “Δ”506€5,6€

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ζητείται :

α)Να γίνει η αποτίμηση των συμμετοχών της “Ω” σύμφωνα με το Ν. 4308/14 (Ε.Λ.Π.) . και β) Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές στα τηρούμενα βιβλία της οντότητας.

  • Η εταιρία “Χ” κατέχει μετοχές πέντε θυγατρικών της εταιριών. Ο αριθμός των κατεχόμενων μετοχών ανά εταιρία, η τιμή κτήσεως και η τρέχουσα αξία ανά μετοχή έχουν ως εξής:
 Τεμάχια σε χιλ.Τιμή ΚτήσεωςΤρέχουσα Τιμή
Μετοχές της Α.Ε. “Α”802€1,90€
Μετοχές της Α.Ε. “Β”605€7€
Μετοχές της Α.Ε. ‘’Γ”704€5€
Μετοχές της Α.Ε. “Δ”1507€5,6€
Μετοχές της Α.Ε. “Ε”2003€3,2€

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ζητείται:

α)Να γίνει η αποτίμηση των συμμετοχών της “Χ” σύμφωνα με το Ν. 4308/14 (Ε.Λ.Π.) . και β) Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές στα τηρούμενα βιβλία της οντότητας.

  • Η εταιρία “Μ” κατέχει μετοχές πέντε θυγατρικών της εταιριών. Ο αριθμός των κατεχόμενων μετοχών ανά εταιρία, η τιμή κτήσεως και η τρέχουσα αξία ανά μετοχή έχουν ως εξής:
 Τεμάχια σε χιλ.Τιμή ΚτήσεωςΤρέχουσα Τιμή
Μετοχές της Α.Ε. “Α”702,2€1,90€
Μετοχές της Α.Ε. “Β”305,5€5€
Μετοχές της Α.Ε. ‘’Γ”204€4,5€
Μετοχές της Α.Ε. “Δ”1206€5,8€
Μετοχές της Α.Ε. “Ε”2103€3,5€

Με βάση τα παραπάνω στοιχεία ζητείται:

α)Να γίνει η αποτίμηση των συμμετοχών της “Μ” σύμφωνα με το Ν. 4308/14 (Ε.Λ.Π.) . και β) Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές στα τηρούμενα βιβλία της οντότητας.

  • Δίδονται οι παρακάτω λογαριασμοί από το ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 της Χ .

Π  Ο   Σ Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧρέωσηΠίστωση
Κτίρια100.000 
Πελάτες200.000120.000
Ταμείο150.00070.000
Κεφάλαιο 150.000
Προμηθευτές 210.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων 20.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 2601/98  
Διαφορά αναπροσαρμογής ακινήτων Ν 2065/92 20.000
Αποθέματα εμπορευμάτων290.000 
Καταθέσεις όψεως80.000 
Κέρδη περιόδου 20.000
Γραμμάτια πληρωτέα35.000135.000

Το σύνολο των μετοχών της Χ ανέρχεται σε 150.000 μετοχές, εκ των οποίων 80.000 κατέχει η Ψ , για τις οποίες κατέβαλε 1,2 € ανά μετοχή.

Ζητείται:

α) Να συντάξετε τον ισολογισμό της Χ

και β) Να υπολογίσετε την ονομαστική αξία της μετοχής της Χ , την εσωτερική λογιστική αξία αυτής καθώς και την αξία συμμετοχής της Ψ στην Χ.

  • Δίδονται οι παρακάτω λογαριασμοί από το ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 της Μ .

Π  Ο   Σ Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧρέωσηΠίστωση
Κτίρια150.000 
Πελάτες250.000120.000
Διαθέσιμα170.00070.000
Κεφάλαιο 200.000
Προμηθευτές20.000250.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων 20.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 2601/98 120.000
Τακτικό αποθεματικό  
Αποθέματα εμπορευμάτων110.000 
Καταθέσεις όψεως80.000 
Κέρδη περιόδου 50.000
Προκαταβολές πελατών 25.000
Τακτικό αποθεματικό 75.000
Μηχανήματα100.000 
Ενοίκια εισπρακτέα30.000 
Ασφάλιστρα επόμενων χρήσεων45.000 

Το σύνολο των μετοχών της Μ ανέρχεται σε 100.000 μετοχές, εκ των οποίων 60.000 κατέχει η Ν , για τις οποίες κατέβαλε 1,4 € ανά μετοχή .

Ζητείται:

α) Να συντάξετε τον ισολογισμό της Μ

και β) Να υπολογίσετε την ονομαστική αξία της μετοχής της Μ , την εσωτερική λογιστική αξία αυτής καθώς και την αξία συμμετοχής της Ν στην Μ.

  • Η επιχείρηση Α , την χρήση 20Χ3, αγόρασε το 60% των μετοχών της επιχείρησης Β  που ανήρχοντο σε 150.000 τεμάχια συνολικά  .Την χρήση 20Χ5 ο όμιλος επιχειρήσεων Α και Β κατάρτισε τον πρώτο ενοποιημένο ισολογισμό . Στις 31-12-20Χ4 η Β κατείχε 10.000 ίδιες μετοχές.

Ποια η αναλογία του κατεχόμενου κεφαλαίου της Α από την Β ;

  • Η επιχείρηση Α , την χρήση 20Χ3 , αγόρασε το 52% των μετοχών της επιχείρησης Β που ανήρχοντο σε 100.000 τεμάχια συνολικά . Την χρήση 20Χ5 ο όμιλος επιχειρήσεων Α και Β κατάρτισε τον πρώτο ενοποιημένο ισολογισμό . Στις 31-12-20Χ4 η Α κατείχε 3.500 μετοχές της Β για ασφάλεια δανείων και η επιχείρηση Λ η οποία είναι θυγατρική της Β 1.000 μετοχές της .

Ζητείται :

α) Ποια η αναλογία του κατεχόμενου κεφαλαίου της Α από την Β ; και β) Ποια η σχέση της Α με την Β;

  • Η εταιρία “Α” συμμετέχει (στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου):
  • στην εταιρία “Β” με ποσοστό 35%,
  • στην εταιρία “Γ” με ποσοστό 55%
  • στην εταιρία “Δ” με ποσοστό 60%

Στην “Β” μετέχουν επίσης οι “Γ” και “Δ” με ποσοστά 12% και 14%, αντίστοιχα.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ και Δ . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας, και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Η εταιρία “Α” συμμετέχει (στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου):
  • στην εταιρία “Β” με ποσοστό 60%,
  • στην εταιρία “Γ” με ποσοστό 51%
  • στην εταιρία “Δ” με ποσοστό 45%
  • στην εταιρία “Ε” με ποσοστό 18%
  • στην εταιρία “Ζ” με ποσοστό 47%

Στην “Ε” μετέχουν επίσης οι “Β” και “Γ” με ποσοστά 12% και 21%, αντίστοιχα.

Τέλος η Δ συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 15%.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ , Δ ,Ε και Ζ . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Η εταιρία “Α” συμμετέχει (στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου):
    • στην εταιρία “Β” με ποσοστό 52%,
      • στην εταιρία “Γ” με ποσοστό 75%
      • στην εταιρία “Δ” με ποσοστό 40%
      • στην εταιρία “Ε” με ποσοστό 28%
      • στην εταιρία “Ζ” με ποσοστό 42%.

Στην “Ε” μετέχουν επίσης οι “Β” και “Γ” με ποσοστά 12% και 8%, αντίστοιχα .

Επίσης η Γ συμμετέχει στην Δ με ποσοστό 12% και η Δ συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 7% Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ , Δ ,Ε και Ζ . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Η εταιρία “Α” συμμετέχει (στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου):
    • στην εταιρία “Β” με ποσοστό 54%,
      • στην εταιρία “Γ” με ποσοστό 35%
      • στην εταιρία “Δ” με ποσοστό 38%
      • στην εταιρία “Ε” με ποσοστό 42%
      • στην εταιρία “Ζ” με ποσοστό 45%

Στην “Δ” μετέχουν επίσης οι “Β” και “Ε” με ποσοστά 8% και 6%, αντίστοιχα .

Επίσης η Β συμμετέχει στην Ε με ποσοστό 12% και η Γ συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 20%.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ , Δ ,Ε και Ζ . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Η εταιρία “Α” συμμετέχει (στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου):
    • στην εταιρία “Β” με ποσοστό 45%,
      • στην εταιρία “Γ” με ποσοστό 48%
      • στην εταιρία “Δ” με ποσοστό 35%
      • στην εταιρία “Ε” με ποσοστό 40%
      • στην εταιρία “Ζ” με ποσοστό 25%

Η Α ασκεί κυριαρχική επιρροή στην Ε η οποία μετέχει στις “Γ” και “Δ” με ποσοστά 8%  και 10%, αντίστοιχα .Επίσης η Β συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 30% και η Ζ στην Δ με  ποσοστό 20%. Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ , Δ ,Ε και Ζ . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Η εταιρία “Α” κατέχει:
  • το 45% των μετοχών της Β όλες με δικαίωμα ψήφου
  • το 48% των μετοχών της Γ εκ των οποίων 5% χωρίς  δικαίωμα ψήφου
  • το 38% των μετοχών της Δ εκ των οποίων 3% χωρίς  δικαίωμα ψήφου
  • το 52% των μετοχών της Ε εκ των οποίων 3% προνομιούχες (χωρίς δικαίωμα ψήφου). Οι τρίτοι κατέχουν τις υπόλοιπες μετοχές, της Β εκ των οποίων 16% χωρίς δικαίωμα ψήφου και της Γ εκ των οποίων 2% χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Τέλος η Ε συμμετέχει στην Δ με ποσοστό 14%.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ , Δ και Ε . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας,

και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Έστω η επιχείρηση Α συμμετέχει στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της επιχείρησης Β , με ποσοστά 49% και 51% , αντίστοιχα , και η Β κατέχει το 45% των μετοχών της επιχείρησης Γ όλες με δικαίωμα ψήφου, ενώ οι λοιποί κατέχουν το 55% των μετοχών αυτής (Γ) , εκ των οποίων το 15% χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστά 20% , 10% και 12% , αντίστοιχα, ενώ οι λοιποί κατέχουν τις υπόλοιπες μετοχές της, από τις οποίες ποσοστό 18% είναι χωρίς δικαίωμα ψήφου

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ και Δ . Να αιτιολογήσετε την  απάντησή σας, και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Έστω η επιχείρηση Α   συμμετέχει  στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της επιχείρησης Β , με ποσοστά 45% και 55% , αντίστοιχα και η Β κατέχει το 45% των μετοχών της επιχείρησης Γ. Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστά 15% , 10% και 35% , αντίστοιχα.

Ζητείται:

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ και Δ . Να αιτιολογήσετε την  απάντησή σας, και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Έστω η επιχείρηση Α συμμετέχει  στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της επιχείρησης Β , με ποσοστά 55% και 40% , αντίστοιχα , και οι εταιρείες  Β και  Κ κατέχουν  το 48 %  και  52%  των μετοχών  της επιχείρησης Γ   ,   εκ των οποίων το 7% και 8 % χωρίς δικαίωμα ψήφου ,αντίστοιχα.

Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις Α, Β και Γ συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστά 30% , 10% και 12% , αντίστοιχα, ενώ οι λοιποί κατέχουν τις υπόλοιπες μετοχές της, από τις οποίες ποσοστό 22% είναι χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Ζητείται :

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ και Δ . Να αιτιολογήσετε την  απάντησή σας, και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Έστω η επιχείρηση Α συμμετέχει στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της επιχείρησης Β , με ποσοστά 45% και 48% , αντίστοιχα , και η Β κατέχει το 40% των μετοχών της επιχείρησης Γ όλες με δικαίωμα ψήφου, ενώ οι λοιποί κατέχουν το 60% των μετοχών αυτής (Γ) , εκ των οποίων το 25% χωρίς δικαίωμα ψήφου.

Οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις  Α, Β και Γ   συμμετέχουν στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της Δ με ποσοστά 40% , 10% και 5% , αντίστοιχα, ενώ οι λοιποί κατέχουν τις υπόλοιπες μετοχές της, από τις οποίες ποσοστό 30% είναι χωρίς δικαίωμα ψήφου

Ζητείται :

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Α,

β) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Α , Β, Γ και Δ . Να αιτιολογήσετε την  απάντησή σας, και γ) Με ποιά μέθοδο θα συμπεριληφθούν στην ενοποίηση του ομίλου Α , οι συμμετοχές στις ανωτέρω επιχειρήσεις.

  • Έστω η επιχείρηση Κ συμμετέχει  στο κεφάλαιο και στα δικαιώματα ψήφου της επιχείρησης Λ  με ποσοστό 75%        , η Λ κατέχει το 55%  των μετοχών  της επιχείρησης  Υ όλες με δικαίωμα ψήφου και η τελευταία κατέχει το 20% των μετοχών της Σ.

Επίσης η Κ συμμετέχει στο κεφάλαιο της επιχείρησης Σ με ποσοστό 27% χωρίς να εκλέγει Διοίκηση σ΄αυτήν.

Ζητείται :

α) Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Κ, Λ, Υ και Σ.

β) Εάν η Υ αγοράσει το 25% των μετοχών  της Σ , τότε ποια η σχέση μεταξύ Κ και Σ γ) Ποια επιχείρηση είναι μητρική και ποια η βασική της υποχρέωση;

και δ) Με ποιο ποσοστό συμμετέχει η Κ στην Υ και στην Σ;

  • Έστω η επιχείρηση Μ συμμετέχει την 31.12.2007 στο κεφάλαιο των Α , Β και Γ , με ποσοστά 45% , 52% και  35% , αντίστοιχα  και οι  Α και Β  κατέχουν  το 10% και 15% των μετοχών της επιχείρησης Γ , αντίστοιχα. Επίσης η Μ εκλέγει Διοίκηση στην Α.

Ζητείται :

α) Να σχεδιάσετε τον όμιλο επιχειρήσεων Μ β)Ποια η σχέση των επιχειρήσεων Μ, Α, Β και Γ.

γ) Βάσει ποίων οικονομικών καταστάσεων θα συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός της Μ δ) Εάν η Β κατά την διάρκεια της χρήσεως 1.1-31.12.20Χ7 πώλησε στην Γ ένα ακίνητο

με κέρδος 400€ με συνέπεια στον λογαριασμό αποτελεσμάτων χρήσης να προκύψουν κέρδη χρήσης προ φόρων 300€ , ενώ από το αποτέλεσμα εκμετάλλευσης προέκυψε ζημία 100€ , ποια η γνώμη σας για το ως άνω έκτακτο κέρδος 400€. και ε) Την χρήση 1.1-31.12.20Χ8 η Γ πώλησε το ως άνω ακίνητο σε τρίτους εκτός ομίλου με κέρδος 500€ . Ποια η γνώμη σας για το προαναφερόμενο έκτακτο κέρδος

  • Η εταιρία Α αγόρασε στις 20-7-20Χ6 ,με πρόθεση διαρκούς κατοχής μέσω χρηματιστηρίου, το 60% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης Β που ανήρχετο σε 80.000 μετοχές , αντί 100.000€ . Στις 30-6-20Χ6 η Β δημοσίευσε την ετήσια οικονομική της κατάσταση της 31-12-20Χ5 (Ισολογισμός) , η συνοπτική παρουσίαση του οποίου έχει ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Β 31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Οικόπεδα200.000Κεφάλαιο         80.000
Χρεώστες200.000Αποθεματικά     10.000
  Κέρδη εις νέον 10.000
  Προμηθευτές    300.000
ΣΥΝΟΛΟ400.000ΣΥΝΟΛΟ     400.000

Ζητείται :

α)Πως χαρακτηρίζεται από τον νόμο η ως άνω αγορά;

β) Ποιο είναι το κόστος κτήσεως των μετοχών και ποιά η εσωτερική λογιστική αξία του 60% των μετοχών ;

γ)Το επί πλέον τίμημα των μετοχών πως εμφανίζεται στα βιβλία της Α; δ) Ποια εγγραφή θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η Α;

ε) Με βάση το παρακάτω ισοζύγιο 31.12.20Χ6 της Α ζητείται να συντάξετε τον ισολογισμό και τα αποτελέσματα χρήσεως της Α.

Π  Ο  Σ  Α                             Υ Π Ο Λ Ο Ι Π Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧρέωσηΠίστωσηΧρεωστικάΠιστωτικά
Συμμετοχές100.000 100.000 
Πελάτες200.000 200.000 
Ταμείο150.00070.00080.000 
Κεφάλαιο 150.000 150.000
Προμηθευτές 200.000 200.000
Αμοιβές προσωπ.50.000 50.000 
Φόροι Τέλη10.000 10.000 
Διάφορα έξοδα20.0005.00015.000 
Πωλήσεις5.000110.000 105.000
 535.000535.000455.000455.000

και στ) Αν η μέση τιμή μηνός Δεκεμβρίου 20Χ6 είναι με βάση τον πίνακα χρηματιστηρίου για το 60% των μετοχών της Β 90.000€ και η εσωτερική λογιστική αξία του 60% των μετοχών 110.000€ ορθά αποτίμησε η Α τις μετοχές της Β;

  • Η επιχείρηση Μ αγόρασε στις 1-7-20Χ5 , το 30% των μετοχών της επιχείρησης Θ ( εισηγμένη στο χρηματιστήριο) αντί 1.000 ευρώ. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της θυγατρικής στις 31-12-20Χ5 ανήρχετο στο ποσό των 3.000 € , ενώ η τρέχουσα τιμή του συνόλου των μετοχών της Θ στο χρηματιστήριο , στις 31-12-20Χ5 , ήταν 4.000€ .

Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ ενοποιήθηκε για πρώτη φορά την χρήση 1.1.- 31.12.20Χ6 και οι μεταβολές που σημειώθηκαν, την εν λόγω χρήση, στα ίδια κεφάλαια της Θ, ανήρχοντο στο ποσό των 200€ ( κέρδη χρήσεως) .

Με ποια αξία θα αποτιμήσει η Μ τις μετοχές της Θ στα βιβλία της , στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της , την 31-12-20Χ6 και στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου Μ και Θ , την πρώτη χρήση ενοποίησης 1.1.-31.12.20Χ6 , κατά την ημερομηνία έναρξης και λήξης αυτής.

  • Η επιχείρηση Α αγόρασε στις 1-12-20Χ5 , το 20% των μετοχών της επιχείρησης Β , μη εισηγμένης στο χρηματιστήριο , αντί 10.000 ευρώ. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της θυγατρικής στις 31-12-20Χ5 ανήρχετο στο ποσό των 52.500 € , ενώ στις 31- 12-20Χ6 το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της Β ανήρχετο στο ποσό των 52.900€

( υποθέτουμε ότι η Β δεν διανέμει μέρισμα ) . Ζητούνται :

α) Με ποια αξία θα αποτιμήσει η Α τις μετοχές της Β στα βιβλία της , στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της , την 31-12-20Χ5 και στις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου Α και Β , την πρώτη χρήση ενοποίησης 1.1.-31.12.20Χ6 , κατά την ημερομηνία έναρξης και λήξης αυτής.

και β) Ποια εγγραφή θα καταχωρίσει στο ημερολόγιο ενοποίησης η Α , στις 31-12-20Χ6.

  • ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΩΝ ΤΙΤΛΩΝ
  • Η επιχείρηση Λ επένδυσε προσωρινά, στις 1-11-20Χ5 , μετρητοίς, 150.000 Ευρώ σε 15.000 μετοχές της εταιρίας Μ , οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 20% του κεφαλαίου και των δικαιωμάτων ψήφου της .

Οι μετοχές της Μ ήταν διαπραγματεύσιμες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και τα έξοδα του χρηματιστή ανήλθαν σε 1.000 Ευρώ

Με ποιες λογιστικές εγγραφές θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η  Λ , το προαναφερόμενο λογιστικό γεγονός.

  • Η επιχείρηση Κ επένδυσε προσωρινά, στις 11-12-20Χ5 , μετρητοίς, 300.000 Ευρώ σε 30.000 μετοχές της εταιρίας Μ ,  οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 60% του κεφαλαίου και των δικαιωμάτων ψήφου της .

Οι μετοχές της Μ ήταν διαπραγματεύσιμες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και τα έξοδα του χρηματιστή ανήλθαν σε 10.000 Ευρώ

Με ποιες λογιστικές εγγραφές θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η  Κ , το προαναφερόμενο λογιστικό γεγονός.

  • Η εταιρία Β αγόρασε στις 20-11-20Χ5 ,με πρόθεση διαρκούς κατοχής, 2.000 μετοχές της επιχείρησης Γ ,διαπραγματεύσιμες στο χρηματιστήριο , προς 50 Ευρώ την μία , οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 15% του μετοχικού της κεφαλαίου .Πλήρωσε για έξοδα χρηματιστή

1.000 Ευρώ.

Με ποιες λογιστικές εγγραφές θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η  Β , το προαναφερόμενο λογιστικό γεγονός.

  • Η επιχείρηση Σ επένδυσε με πρόθεση διαρκούς κατοχής , στις 1-12-20Χ5 , μετρητοίς 200.000 Ευρώ σε 10.000 μετοχές της εταιρίας Μ , οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 25% του κεφαλαίου και των δικαιωμάτων ψήφου της και στην οποία εκλέγει Διοίκηση .

Οι μετοχές της Μ ήταν διαπραγματεύσιμες στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και τα έξοδα του χρηματιστή ανήλθαν σε 10.000 Ευρώ

Με ποιες λογιστικές εγγραφές θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η  Σ , το προαναφερόμενο λογιστικό γεγονός.

  • Η εταιρία Λ αγόρασε στις 20-12-20Χ5 ,με πρόθεση μεταπώλησης, 1.000 μετοχές της επιχείρησης Α ,διαπραγματεύσιμες στο χρηματιστήριο , προς 20 Ευρώ την μία , οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 12% του μετοχικού της κεφαλαίου .Πλήρωσε για έξοδα χρηματιστή

2.000 Ευρώ.

Με ποιες λογιστικές εγγραφές θα καταχωρήσει στα τηρούμενα βιβλία της η  Λ , το προαναφερόμενο λογιστικό γεγονός.

  • Η επιχείρηση Κ αγόρασε στις 1-11-20Χ5 , το 25% των μετοχών της επιχείρησης Ε ( εισηγμένη στο χρηματιστήριο) αντί 500 ευρώ. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας Ε , στις 31-12-20Χ5 , ανήρχετο στο ποσό των 1.800 € , ενώ η τρέχουσα τιμή του 25% των μετοχών της Ε στο χρηματιστήριο , στις 31-12-20Χ5 , ήταν 520€ . Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ ενοποιήθηκε για πρώτη φορά την χρήση 1.1.-31.12.20Χ6 και οι μεταβολές που σημειώθηκαν, την εν λόγω χρήση, στα ίδια κεφάλαια της Ε, ανήρχοντο στο ποσό των 400€

( κέρδη χρήσεως στα οποία περιλαμβάνονται και τα μερίσματα πληρωτέα) .

Ζητείται να γίνει η αποτίμηση της αξίας της συμμετοχής της συγγενούς επιχείρησης Ε: α) Στις ατομικές ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της μητρικής εταιρείας Κ , στις

31.12.20Χ5 με τη μέθοδο του κόστους κτήσεως ή αποτιμήσεως της συμμετοχής.

και β) στις Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου Κ, στις 31.12.20Χ6 , με τη μέθοδο της καθαρής θέσεως .

  • Η επιχείρηση Κ αγόρασε στις 10-10-20Χ5 , το 40% των μετοχών της επιχείρησης Ε , μη εισηγμένης στο χρηματιστήριο, αντί 1.000 ευρώ. Το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας Ε , στις 31-12-20Χ5, ανήρχετο στο ποσό των 3.000 € , ενώ στις 31- 12-20Χ6 το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της Ε ανήρχετο στο ποσό των 3.500€ ( υποθέτουμε ότι η Ε δεν διανέμει μέρισμα ) . Η επιχείρηση Κ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ6, με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ6.

Ζητείται να γίνει η αποτίμηση της αξίας της συμμετοχής της συγγενούς επιχείρησης Ε: α) Στις ατομικές ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της μητρικής εταιρείας Κ , στις

31.12.20Χ5 με τη μέθοδο του κόστους κτήσεως ή αποτιμήσεως της συμμετοχής.

και β) στις Ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις του ομίλου Κ, στις 31.12.20Χ6 , με τη μέθοδο της καθαρής θέσεως .

  • ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΕΣ ΣΕ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ
    • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Κ και Ε, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                      ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                               31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε      700       Κεφάλαιο       7.000       Εμπορ/τα     8.000     Κεφάλαιο      12.730

Εμπορεύματα  3.000      Προμηθευτές 1.200       Χρεώστες    7.830     Προμηθευτές 4.000

Πελάτες           4.000                                           Διαθέσιμα      900

Διαθέσιμα         500

ΣΥΝΟΛΟ          8.200        ΣΥΝΟΛΟ    8.200    ΣΥΝΟΛΟ       16.730      ΣΥΝΟΛΟ     16.730

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                     ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ6                                              31 12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε     700       Κεφάλαιο       4.000       Εμπορ/τα  7.000     Κεφάλαιο        10.000

Εμπορεύματα 4.000       Προμηθευτές 5. 300      Χρεώστες   7.000     Προμηθευτές    4. 250

Πελάτες          5.000                                           Διαθέσιμα     250

Διαθέσιμα          600

ΣΥΝΟΛΟ           9.300        ΣΥΝΟΛΟ      9.300    ΣΥΝΟΛΟ     14.250     ΣΥΝΟΛΟ     14.250

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Κ και Ε , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 25.500 ευρώ και 23.700 ευρώ , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , σε 24.900 ευρώ και 22.900 ευρώ , αντίστοιχα.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Κ και Ε ,  την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  36.400 και 39.000 άτομα , σε 280 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 41.850 και 29.000 άτομα , σε 270 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , χωρίς την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4308/14 (ΕΛΠ). Σημείωση: Τα ποσά στις οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων Κ και Ε είναι σε χιλιάδες ευρώ.

  • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Κ και Ε, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                     ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                              31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε        800     Κεφάλαιο       5.000       Εμπορ/τα  4.000       Κεφάλαιο        5.300

Εμπορεύματα     2.000     Προμηθευτές 4 900      Χρεώστες    4.700      Υποχρεώσεις 5.600

Πελάτες             4.000      Υποχρεώσεις 400        Διαθέσιμα 2.200

Διαθέσιμα           3.500

ΣΥΝΟΛΟ          10.300      ΣΥΝΟΛΟ     10.300    ΣΥΝΟΛΟ    10.900      ΣΥΝΟΛΟ       10.900

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                      ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ6                                              31-12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε      800      Κεφάλαιο      6.000       Εμπορ/τα  7.000      Κεφάλαιο        7.200

Εμπορεύματα 5.000     Προμηθευτές 4.400      Χρεώστες    2.700     Υποχρεώσεις 3.000

Πελάτες          4.000                                        Διαθέσιμα      500

Διαθέσιμα           600

ΣΥΝΟΛΟ       10.400        ΣΥΝΟΛΟ  10.400    ΣΥΝΟΛΟ  10.200       ΣΥΝΟΛΟ    10.200

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Κ και Ε , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 24.500 ευρώ εκ των οποίων 1.500 προς της θυγατρική της και 17.700 ευρώ , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6, σε 24.600 ευρώ και 15.500 ευρώ , αντίστοιχα.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Κ και Ε ,  την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  36.250 και 39.000 άτομα , σε 290 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 36.400 και 36.250 άτομα , σε 280 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , μετά την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 4308/14(ΕΛΠ).

  • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Χ και Ψ, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Χ                                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ψ 31-12-20Χ5                                                  31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ψ    900      Κεφάλαιο       6.000       Εμπορ/τα    5.400        Κεφάλαιο  5.000

Εμπορεύματα 4.000     Προμηθευτές 4.400        Χρεώστες  4.000       Τράπεζες    5.400

Πελάτες         5.000                                          Διαθέσιμα       600

Διαθέσιμα          500

ΣΥΝΟΛΟ          10.400      ΣΥΝΟΛΟ      10.400    ΣΥΝΟΛΟ    10.400      ΣΥΝΟΛΟ     10.400

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Χ                                          ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ψ 31-12-20Χ6                                                  31-12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ψ      900     Κεφάλαιο     11.600    Εμπορ/τα    5.000      Κεφάλαιο      5.100

Εμπορεύματα 5.000     Προμηθευτές  400     Πελάτες      2.900      Γραμ. πληρ  3.900

Πελάτες          6.000                                      Διαθέσιμα    1.100

Διαθέσιμα            100

ΣΥΝΟΛΟ            12.000       ΣΥΝΟΛΟ  12.000    ΣΥΝΟΛΟ     9.000      ΣΥΝΟΛΟ     9.000

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Χ και Ψ , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 24.500 ευρώ και 15.700 ευρώ , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , σε 15.900 ευρώ και 24.900 ευρώ , αντίστοιχα, εκ των οποίων 500 € η Ψ στην μητρική της.

Οι υποχρεώσεις της Χ στην θυγατρική της , την χρήση 20Χ6 , ανέρχονται σε 200 €.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Χ και Ψ , την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  36.400 και 37.500 άτομα , σε 280 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 32.670 και 37.700 άτομα , σε 270 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , μετά την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 4308/14(ΕΛΠ).

  • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Κ και Ε, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                     ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                              31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε     800     Κεφάλαιο         9.000    Εμπορ/τα 4.100      Κεφάλαιο       5.600

Εμπορεύματα 4.000     Προμηθευτές  5.000  Πελάτες      4.600     Ασφαλ. Οργ. 4.500

Πελάτες         8.000                                       Διαθέσιμα 1.400

Διαθέσιμα        1.200

ΣΥΝΟΛΟ      14.000      ΣΥΝΟΛΟ      14.000  ΣΥΝΟΛΟ  10.100      ΣΥΝΟΛΟ    10.100

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ6                                            31-12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε    800     Κεφάλαιο        7.000      Εμπορ/τα 5.700     Κεφάλαιο       6.100

Εμπορεύματα 5.000     Προμηθευτές 4.200      Χρεώστες  3.300    Προμηθευτές 7.000

Πελάτες         4.000                                        Διαθέσιμα 4.100

Διαθέσιμα       1.400

ΣΥΝΟΛΟ       11.200    ΣΥΝΟΛΟ      11.200     ΣΥΝΟΛΟ 13.100      ΣΥΝΟΛΟ 13.100

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Κ και Ε , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 24.100 ευρώ και

24.050 ευρώ , αντίστοιχα, εκ των οποίων 400 € προς την μητρική της και την χρήση 20Χ6 , σε 24.700 ευρώ και 23.350 ευρώ , αντίστοιχα.

Οι υποχρεώσεις της Κ στην θυγατρική της , την χρήση 20Χ5 , ανέρχονται σε 300 €.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Κ και Ε ,  την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  36.400 και 39.000 άτομα , σε 280 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 41.850 και 37.700 άτομα , σε 270 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , χωρίς την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 4308/14(ΕΛΠ).

  • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Κ και Ε, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                               31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε     900     Κεφάλαιο        5.400      Εμπορ/τα  6.000       Κεφάλαιο      8.600

Εμπορεύματα 4.500     Προμηθευτές 7.000      Χρεώστες  5.000      Ασφαλ. Οργ. 3.100

Πελάτες         5.000                                          Διαθέσιμα    700

Διαθέσιμα       2.000

ΣΥΝΟΛΟ        12.400      ΣΥΝΟΛΟ    12.400    ΣΥΝΟΛΟ  11.700      ΣΥΝΟΛΟ     11.700

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ6                                            31-12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε     900       Κεφάλαιο     8.000      Εμπορ/τα  5.000    Κεφάλαιο  7.600

Εμπορεύματα 4.000     Προμηθευτές 2.500      Χρεώστες 7.800    Τράπεζες  6.000

Πελάτες          5.000                                        Διαθέσιμα    800

Διαθέσιμα           600

ΣΥΝΟΛΟ           10.500        ΣΥΝΟΛΟ   10.500  ΣΥΝΟΛΟ 13.600     ΣΥΝΟΛΟ     13.600

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Κ και Ε , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 24.500 ευρώ και 23.400 ευρώ εκ των οποίων 1000 € προς την μητρική της, αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , σε 24.700 ευρώ και 23.900 ευρώ , αντίστοιχα.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Κ και Ε ,  την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  36.400 και 37.500 άτομα , σε 280 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 41.850 και 37.700 άτομα , σε 270 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , χωρίς την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 4308/14(ΕΛΠ).

  • Οι Ισολογισμοί των επιχειρήσεων Χ και Ψ, στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Χ                                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ψ 31-12-20Χ5                                                  31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ψ     700     Κεφάλαιο       6.000    Εμπορ/τα 4.000    Κεφάλαιο    6.000

Εμπορεύματα 4.000    Προμηθευτές 5.000    Χρεώστες 5.100    Προμηθ.      4.000

Πελάτες          6.000                                     Διαθέσιμα    900

Διαθέσιμα           300

ΣΥΝΟΛΟ         11.000      ΣΥΝΟΛΟ    11.000  ΣΥΝΟΛΟ 10.000      ΣΥΝΟΛΟ 10.000

Στις 31-12-20Χ6 οι προαναφερόμενες επιχειρήσεις δημοσίευσαν τους παρακάτω Ισολογισμούς

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Χ                                    ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ψ 31-12-20Χ6                                             31 12-20Χ6

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ     ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ψ  900     Κεφάλαιο        6.000      Εμπορ/τα 4.100       Κεφάλαιο     5.000

Εμπορεύματα 5.000    Προμηθευτές 6.200       Χρεώστες 4.000       Γραμ. πληρ 3.900

Πελάτες         6.000                                         Διαθέσιμα    800

Διαθέσιμα         300

ΣΥΝΟΛΟ      12.200     ΣΥΝΟΛΟ     12.200      ΣΥΝΟΛΟ     8.900      ΣΥΝΟΛΟ     8.900

Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων Χ και Ψ , την χρήση 20Χ5, ανήλθαν σε 24.500 ευρώ εκ των οποίων 1.200 προς την θυγατρική της και 16.900 ευρώ , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , σε 14.400 ευρώ και 25.900 ευρώ , αντίστοιχα.

Οι απαιτήσεις της Χ από την Ψ την χρήση 20Χ5 ανέρχονται σε 400 € και την χρήση 20Χ6 σε 300€.

Το προσωπικό που απασχολήθηκε από τις Χ και Ψ ,  την χρήση 20Χ5 ,  ήταν  33.280 και 37.500 άτομα , σε 260 και 300 ημέρες κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα, και την χρήση 20Χ6 , 33.600 και 34.800 άτομα , σε 280 και 290 κανονικής λειτουργίας , αντίστοιχα.

Υπόκεινται σε ενοποίηση οι ανωτέρω επιχειρήσεις την επόμενη χρήση , μετά την αφαίρεση των ενδοεταιρικών συναλλαγών , σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν 4308/14(ΕΛΠ).

  • ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
    • Δίδονται οι παρακάτω λογαριασμοί από το ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών Χ και Ζ , από τις οποίες η Χ συμμετέχει στην Ζ με ποσοστό 60%.

Εταιρεία Χ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Κτίρια200.000
Πελάτες150.000
Κεφάλαιο300.000
Προμηθευτές250.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων100.000
Αφορολόγητο αποθεματικό50.000
Υπόλοιπο κερδών εις νέον50.000
Τακτικό αποθεματικό120.000
Αποθέματα εμπορευμάτων410.000
Καταθέσεις όψεως80.000
Δάνεια Τραπεζών 
Γραμμάτια πληρωτέα65.000
Ενοίκια εισπρακτέα30.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες70.000
Τόκοι πληρωτέοι20.000
Συμμετοχές 60% 

Εταιρεία Ζ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Οικόπεδα200.000
Πελάτες100.000
Φήμη και πελατεία40.000
Κεφάλαιο400.000
Προμηθευτές50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό80.000
ΦΠΑ οφειλόμενος50.000
Έκτακτο αποθεματικό20.000
Αποθέματα εμπορευμάτων450.000
Μεταφορικά μέσα120.000
Ασφαλιστικοί οργανισμοί πληρωτέοι30.000
Γραμμάτια πληρωτέα135.000
Ενοίκια πληρωτέα30.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες70.000
Τόκοι εισπρακτέοι 
Προκαταβολές πελατών70.000

Να γίνουν οι εγγραφές ενοποίησης με την μέθοδο της ολικής ενοποίησης και να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών .

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών Α και Σ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.

Εταιρεία Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Έπιπλα200.000
Δαπάνες ανάπτυξης150.000
Διαθέσιμα70.000
Κεφάλαιο200.000
Προμηθευτές 
Σωρευμένες αποσβέσεις επίπλων120.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 2601/98100.000
Υπόλοιπο κερδών εις νέον50.000
Έσοδα επόμενων χρήσεων20.000
Αποθέματα εμπορευμάτων100.000
Καταθέσεις όψεως70.000
Τακτικό αποθεματικό20.000
Γραμμάτια πληρωτέα135.000
Ενοίκια30.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες70.000
Τόκοι χρεωστικοί40.000
Συμμετοχές 80% 

Εταιρεία Σ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Οικόπεδα320.000
Παρακρατούμενες οντότητες70.000
Κεφάλαιο300.000
Προμηθευτές120.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μεταφορικών μέσων50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 3220/04180.000
Προμήθειες πωλήσεων40.000
Υπέρ το άρτιο-Κεφάλαιο20.000
Αποθέματα εμπορευμάτων150.000
Μεταφορικά μέσα80.000
Εμπορικό χαρτοφυλάκιο30.000
Γραμμάτια πληρωτέα15.000
Ενοίκια εισπρακτέα 
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες10.000
Τόκοι οφειλόμενοι10.000
Προκαταβολές πελατών20.000

Να γίνουν οι εγγραφές ενοποίησης με την μέθοδο της ολικής ενοποίησης και να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών .

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών Χ και Ζ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί .

Εταιρεία Χ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Κτίρια200.000
Πελάτες50.000
Διαθέσιμα70.000
Κεφάλαιο140.000
Προμηθευτές250.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων100.000
Αφορολόγητο αποθεματικό50.000
Υπόλοιπο κερδών εις νέον50.000
Διαφορές εύλογης αξίας ενσώματων παγίων120.000
Αποθέματα εμπορευμάτων410.000
Καταθέσεις όψεως140.000
Φ.Π.Α. οφειλόμενος 
Γραμμάτια πληρωτέα135.000
Ενοίκια εισπρακτέα30.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες70.000
Τόκοι πληρωτέοι20.000
Συμμετοχές 60% 

Εταιρεία Ζ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Διπλώματα ευρεσιτεχνίας30.000
Κεφάλαιο100.000
Προμηθευτές200.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μεταφορικών μέσων40.000
Αφορολόγητο αποθεματικό 
Πωλήσεις υπηρεσιών40.000
Διαφορές εύλογης αξίας10.000
Αποθέματα εμπορευμάτων140.000
Μεταφορικά μέσα90.000
Επενδύσεις30.000
Γραμμάτια εισπρακτέα50.000
Ασφάλιστρα επόμενης χρήσης-προπληρωμένα30.000
Δάνεια χορηγηθέντα σε προσωπικό50.000
Τόκοι εισπρακτέοι20.000
Τακτικό αποθεματικό20.000

Να γίνουν οι εγγραφές ενοποίησης με την μέθοδο της αναλογικής ενοποίησης και να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών .

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών Α και Σ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.

Εταιρεία Α

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Έπιπλα220.000
Λοιπά άϋλα120.000
Διαθέσιμα70.000
Κεφάλαιο200.000
Προμηθευτές 
Σωρευμένες αποσβέσεις επίπλων110.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 3299/04100.000
Υπόλοιπο κερδών εις νέον50.000
Έσοδα επόμενων χρήσεων20.000
Αποθέματα εμπορευμάτων100.000
Καταθέσεις όψεως70.000
Τακτικό αποθεματικό20.000
Γραμμάτια πληρωτέα135.000
Ενοίκια προεισπραχθέντα30.000
Συμμετοχικοί τίτλοι60.000
ΦΜΥ οφειλόμενος70.000
Συμμετοχές 90%360.000

Εταιρεία Σ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Μηχανήματα430.000
Προκαταβολή φόρου εισοδήματος 
Κεφάλαιο 
Προμηθευτές150.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανημάτων50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό Ν 3220/0490.000
Αμοιβές δικηγόρων50.000
Τακτικό αποθεματικό60.000
Αποθέματα εμπορευμάτων150.000
Μεταφορικά μέσα80.000
Εμπορικό χαρτοφυλάκιο30.000
Αξιόγραφα εμπορικών υποχρεώσεων115.000
Ενοίκια εισπρακτέα20.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες70.000
Τόκοι οφειλόμενοι10.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές70.000

Να γίνουν οι εγγραφές ενοποίησης με την μέθοδο της αναλογικής ενοποίησης και να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών .

  • Η επιχείρηση Κ , αγόρασε στις 2-1-20Χ5 , το 80% των μετοχών της επιχείρησης Ε αντί 800 ευρώ . Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ5 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ5, κατά την οποία η διαφορά ενοποίησης αποσβέσθηκε εφάπαξ.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Κ και Ε , στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                         ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                                 31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                  ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε(80%)800       Κεφάλαιο        600         Διαθέσιμα  900       Κεφάλαιο        900

Πελάτες                  200       Απ/τα εις νέον 400        Αποθέματα 100      Απ/τα εις νέον 100

Διαθέσιμα              400       Προμηθευτές 400

ΣΥΝΟΛΟ            1.400         ΣΥΝΟΛΟ  1.400        ΣΥΝΟΛΟ 1.000      ΣΥΝΟΛΟ       1.000

Κ                                                                                       Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου                     Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.000
Μειον: Κόστος πωλήσεων4.000Μειον: Κόστος πωλήσεων3.500
Μικτό κέρδος1.000Μικτό κέρδος500
Μείον : Έξοδα διοίκησης600Μείον : Έξοδα διοίκησης400
Αποτέλεσμα προ φόρων400Αποτέλεσμα προ φόρων100

Ζητούνται :

α) Οι λογιστικές εγγραφές ανοίγματος των βιβλίων ενοποίησης κάθε επιχείρησης,

β) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης,

και γ) Να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της 31-12-20Χ5 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ .

  • Στις 31.10.2014 η επιχείρηση Μ αγόρασε το 100% των μετοχών της επιχείρησης Θ αντί 1.000 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015. Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Θ στις τρέχουσες αξίες αυτών την 1.1.2015 διαπιστώθηκε ότι ένας πελάτης με υπόλοιπο 200 ευρώ ήταν ανεπίδεκτος είσπραξης και για τον οποίο η επιχείρηση δεν σχημάτισε πρόβλεψη . Γι΄ αυτό την διαφορά ενοποίησης που προέκυψε κατά την πρώτη ενοποίηση , την χρησιμοποίησε για τον σχηματισμό της ως άνω πρόβλεψης.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Μ και Θ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                              ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-2015                                                                            31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ 1000     Κεφάλαιο     1.500          Μηχ/τα     900          Κεφάλαιο      1.278

Επενδύσεις        700      Προμηθευτές 800         Πελάτες  700           Προμηθευτές 400

Διαθέσιμα        700     Γραμ. πληρ.       100         Διαθέσιμα 200           Υποχρεώσεις 122

ΣΥΝΟΛΟ         2.400      ΣΥΝΟΛΟ     2.400     ΣΥΝΟΛΟ      1.800           ΣΥΝΟΛΟ   1.800

Μ                                                                                                        Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου                                 Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.500
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.500Μείον: Κόστος πωλήσεων3.790
Μικτό κέρδος1.500Μικτό κέρδος710
Μείον : Έξοδα διοίκησης900Μείον : Έξοδα διοίκησης632
Αποτέλεσμα προ φόρων600Αποτέλεσμα προ φόρων78

Ζητούνται

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών .

και β) Να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις ,

  • Ισολογισμός και
    • Κατάσταση Αποτελεσμάτων    , στις 31-12-20Χ5, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.
  • Στις 31.10.20Χ4 η επιχείρηση Μ αγόρασε το 65% των μετοχών της επιχείρησης Θ αντί 600 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό την διαχειριστική χρήση 1.1-31.12.20Χ5. Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Θ στις τρέχουσες αξίες αυτών διαπιστώθηκε ότι , ένας πελάτης με υπόλοιπο 30 € ήταν ανεπίδεκτος είσπραξης χωρίς να σχηματισθεί πρόβλεψη και ο μηχανολογικός της εξοπλισμός ήταν τεχνολογικά απαξιωμένος με συνέπεια η λογιστική του αξία στα βιβλία να είναι μεγαλύτερη της πραγματικής .

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Μ και Θ , στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                              ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-20Χ5                                                                           31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ600Κεφάλαιο      1.500Μηχ/τα900Κεφάλαιο 1.320
Αύλα1100Προμηθευτές 800Πελάτες700Προμηθευτές 400
Διαθέσιμα700Γραμ. πληρ. 100Διαθέσιμα200Υποχρεώσεις 80

ΣΥΝΟΛΟ         2.400            ΣΥΝΟΛΟ     2.400              ΣΥΝΟΛΟ          1.800              ΣΥΝΟΛΟ 1.800 Μ                                                                                                            Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου                         Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.500
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.500Μείον: Κόστος πωλήσεων3.790
Μικτό κέρδος1.500Μικτό κέρδος710
Μείον :Έξοδα διοίκησης900Μείον Έξοδα διοίκησης590
Αποτέλεσμα προ φόρων600Αποτέλεσμα προ φόρων120

Ζητούνται

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών και

β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένες Ισολογισμός στις 31-12-20Χ5, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Στις 31.12.20Χ4 η επιχείρηση Μ αγόρασε το 100% των μετοχών της επιχείρησης Θ επειδή ενδιαφέρεται να αποκτήσει τα οικόπεδά της , που αποτελούν το μόνο πάγιο περιουσιακό της στοιχείο και έχουν λογιστική αξία 800 ευρώ την ημέρα της αγοράς , ενώ η τρέχουσα αξία των ανέρχεται σε 1.200 ευρώ, ποσό το οποίο κατέβαλε η Μ στην Θ.

Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ5 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ5.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Μ και Θ , στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                              ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-20Χ5                                                                           31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ1200Κεφάλαιο1.600Οικόπεδα800Κεφάλαιο        910
Χρεώστες800Προμηθευτές900Πελάτες700Προμηθευτές 700
Διαθέσιμα700Γραμ. πληρ.200Διαθέσιμα200Υποχρεώσεις 90

ΣΥΝΟΛΟ            2.700            ΣΥΝΟΛΟ     2.700                ΣΥΝΟΛΟ          1.700               ΣΥΝΟΛΟ 1.700 Μ                                                                                                            Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                                Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.500
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.500Μείον: Κόστος πωλήσεων3.790
Μικτό κέρδος1.500Μικτό κέρδος710
Μείον : Έξοδα διοίκησης900Μείον Έξοδα διοίκησης600
Αποτέλεσμα προ φόρων600Αποτέλεσμα προ φόρων110

Ζητούνται

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών .

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός , στις 31-12-20Χ5, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Η εταιρεία ‘Κ’ απέκτησε στις 1/05/20Χ1 το 60% των μετοχών της ‘Ε’ καταβάλλοντας 6.000€, επειδή α) τα κτίριά της εμφανίζονταν υποτιμημένα κατά 3.000€ και β) δεν εμφανίζονταν η φήμη και πελατεία στον ισολογισμό της .Ο όμιλος Κ συνέταξε για πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31/12/20Χ5 και οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων , την πρώτη χρήσης ενοποίησης 1.1.-31.12.20Χ5 , είχαν ως εξής :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                        ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                                                31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                    ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Οικόπεδα                 2.000      Κεφάλαιο         6.200                  Κτίρια        2.000      Κεφάλαιο                1.500

Συμμετοχές Ε(60%)6.000       Αποτ/τα εις νέον 800                 ‘Επιπλα  1.500     Αποθεματικά               500

Διαθέσιμα                 2.000     Προμηθευτές  3.000                  Πελάτες       500  Αποτ/τα εις νέον          300

Διαθέσιμα 1.000 Τραπεζικά δάνεια 2.700

ΣΥΝΟΛΟ            10.000         ΣΥΝΟΛΟ       10.000        ΣΥΝΟΛΟ       5.000              ΣΥΝΟΛΟ        5.000

Κ                                                                                                        Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου                            Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου

Κύκλος εργασιών8.000Κύκλος εργασιών5.000
Μειον: Κόστος πωλήσεων6.000Μειον: Κόστος πωλήσεων4.000
Μικτό κέρδος2.000Μικτό κέρδος1.000
Μείον : Έξοδα διοίκησης1.200Μείον : Έξοδα διοίκησης700
Αποτέλεσμα προ φόρων800Αποτέλεσμα προ φόρων300

Ζητείται: Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης στα βιβλία των επιχειρήσεων Κ και Ε και να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός του ομίλου Κ.

  • Η «Α» αγόρασε στις 01/10/2014 το 80% των μετοχών της «Β» καταβάλλοντας 7.000€ . Ο όμιλος Α ενοποιήθηκε για πρώτη φορά το έτος 2014 . Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της «Β» διαπιστώθηκε ότι ο πελάτης Ε.Ε. με υπόλοιπο 500€ ήταν επισφαλής χωρίς να διενεργηθεί πρόβλεψη και ο μηχανολογικός εξοπλισμός της  ήταν τεχνολογικά απαξιωμένος με συνέπεια να εμφανίζεται στα λογιστικά της βιβλία με αξία μεγαλύτερη της πραγματικής . Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων Α & Β, την 31/12/2015, έχουν ως εξής :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Α                                             ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Β 31-12-2015                                                     31-12-2015

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ                  ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ             ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές 7.000      Κεφάλαιο       4.700            Κτίρια          5.000    Κεφάλαιο      10.000

Διαθέσιμα  3.000      Απ/τα εις νέον 800             Μηχ/τα         3.000   Απ/τα εις νέον    500

Πελάτες       5.000     Προμηθευτές 9.500           Εμπ/τα        3.000  Προμηθευτές   3.500

Πελάτες       2.000

Διαθέσιμα   1.000

ΣΥΝΟΛΟ 15.000             ΣΥΝΟΛΟ 15.000        ΣΥΝΟΛΟ    14.000     ΣΥΝΟΛΟ        14.000

Α Β
Κατάσταση ΑποτελεσμάτωνΠεριόδωνΚατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου
Κύκλος εργασιών10.000Κύκλος εργασιών                            8.000
Μειον: Κόστος πωλήσεων8.000Μειον: Κόστος πωλήσεων 5.000
Μικτό κέρδος2.000Μικτό κέρδος            3.000
Μείον : Έξοδα διοίκησης1.200Μείον :Έξοδα διοίκησης                 2.500
Αποτέλεσμα προ φόρων800Αποτέλεσμα προ φόρων                  500

Ζητείται: Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης στα βιβλία των επιχειρήσεων Α και Β και να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός του ομίλου Α.

  • Η επιχείρηση Α , αγόρασε την 1-1-20Χ4 , το 90% των μετοχών της επιχείρησης Β αντί 500 ευρώ . Ο όμιλος επιχειρήσεων Α και Β θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ5 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ5.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Α και Β , στις 31-12-20Χ5 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Α                                       ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Β 31-12-2015                                                 31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ                ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                  ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Β(90%)500       Κεφάλαιο            600     Διαθέσιμα    900            Κεφάλαιο                  500

Πελάτης  Β         300         Αποτ/τα εις νέον 400      Αποθέματα100           Αποτ/τα εις νέον       100

Διαθέσιμα              400       Προμηθευτές      200                                         Προμηθευτής Α         300

Ασφ. Οργαν.              100

ΣΥΝΟΛΟ            1.200       ΣΥΝΟΛΟ        1.200      ΣΥΝΟΛΟ      1.000        ΣΥΝΟΛΟ             1.000

Α                                                                                       Β

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου                           Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου

Κύκλος εργασιών                             6.000                           Κύκλος εργασιών                      5.000 Μειον: Κόστος πωλήσεων                5.000                            Μειον: Κόστος πωλήσεων        4.500

Μικτό κέρδος                 1.000                                        Μικτό κέρδος               500

Μείον : Έξοδα διοίκησης                    600                           Μείον : Έξοδα διοίκησης              400

Αποτέλεσμα προ φόρων                 400                          Αποτέλεσμα προ φόρων             100

Ζητούνται :

α) Οι λογιστικές εγγραφές ανοίγματος των βιβλίων ενοποίησης κάθε επιχείρησης

β) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης αφού λάβετε υπόψη ότι οι διαφορές ενοποίησης εμφανίζονται στο Ενεργητικό και αποσβένονται σε πέντε έτη.

και γ) Να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της 31-12-20Χ5 , του ομίλου επιχειρήσεων Α και Β .

  • Η επιχείρηση Ε , αγόρασε την 1-1-2014 , το 100% των μετοχών της επιχείρησης Ζ αντί 300 ευρώ . Ο όμιλος επιχειρήσεων Ε και Ζ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015.

Στις 31-12-2014 το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της Ζ ανήρχετο σε 270€ οπότε η Ε σχημάτισε πρόβλεψη για την προκύψασα υποτίμηση των συμμετοχών της.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Ε και Ζ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε                                      ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ζ 31-12-2015                                               31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                  ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ζ       300      Κεφάλαιο        800       Διαθέσιμα 800         Κεφάλαιο          270

Επενδύσεις         300      Αποτ/τα εις νέον 120       Αποθέματα100          Αποτ/τα εις νέον      30

Διαθέσιμα         400      Προμηθευτές     80                                       Προμηθευτές         500

Ασφ. Οργαν.     100

ΣΥΝΟΛΟ          1.000          ΣΥΝΟΛΟ  1.000    ΣΥΝΟΛΟ       900      ΣΥΝΟΛΟ             900

Ε                                                                    Ζ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                          Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών8.000Κύκλος εργασιών5.000
Μειον: Κόστος πωλήσεων7.000Μειον: Κόστος πωλήσεων4.500
Μικτό κέρδος1.000Μικτό κέρδος500
Μείον : Έξοδα διοίκησης910Μείον: Έξοδα διοίκησης470
Αποτέλεσμα προ φόρων90Αποτέλεσμα προ φόρων30

Πλέον: Μη χρησιμοποιηθείσα πρόβλεψη 30

Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων       120

Ζητούνται :

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης στις 31-12-2015

και β) Να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της 31-12-2015 , του ομίλου επιχειρήσεων Ε .

  • Στις 31.12.2014 η επιχείρηση Μ αγόρασε το 100% των μετοχών της επιχείρησης Θ επειδή ενδιαφέρεται να αποκτήσει τα  ακίνητά  της τα οποία έχουν λογιστική αξία 200 ευρώ την ημέρα της αγοράς , ενώ η τρέχουσα αξία των ανέρχεται σε 500 ευρώ, ποσό το οποίο κατέβαλε η Μ στην Θ.

Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Μ και Θ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                              ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ 31-12-2015                                                                            31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ1.100    Κεφάλαιο      1.400Κτίρια200Κεφάλαιο880
Χρεώστες400      Προμηθευτές 400Πελάτες700Προμηθευτές100
Διαθέσιμα500      Γραμ. πληρ. 200Διαθέσιμα200Υποχρεώσεις120

ΣΥΝΟΛΟ            2.000       ΣΥΝΟΛΟ     2.000            ΣΥΝΟΛΟ      1.100          ΣΥΝΟΛΟ            1.100

Μ                                                                                                        Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                               Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών7.000Κύκλος εργασιών6.500
Μείον: Κόστος πωλήσεων5.500Μείον: Κόστος πωλήσεων5.790
Μικτό κέρδος1.500Μικτό κέρδος710
Μείον : Έξοδα διοίκησης800Μείον : Έξοδα διοίκησης630
Αποτέλεσμα προ φόρων700Αποτέλεσμα προ φόρων80

Ζητούνται

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών , στις 31-12-2015,  με την προϋπόθεση ότι η διαφορά ενοποίησης κατανέμεται σε περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής.

β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός , στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

γ) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών , στις 31-12-2016, αν υποθέσουμε ότι το προαναφερόμενο ακίνητο πουλήθηκε από την Θ την επόμενη χρήση 2016 , σε τρίτους εκτός ομίλου, αντί 550€ .

δ) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός , στις 31-12-2016, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

ε) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και Θ , στα ημερολόγια ενοποίησης αυτών , στις 31-12-2017.

και στ) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός , στις 31-12-2017, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών του ομίλου Ζ και Ψ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΖΠ  Ο   Σ  Α
Έξοδα φιλοξενίας2.000
Κεφάλαιο170.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες4.000
Έσοδα επόμενων χρήσεων18.000
Χρεωστικοί τίτλοι50.000
Τακτικό αποθεματικό30.000
Τόκοι εισπρακτέοι5.000
Έσοδα συμμετοχών15.000
Ζημίες από διάθεση επίπλων7.000
Μερίσματα πληρωτέα2.000
ΙΚΑ οφειλόμενο 
Τόκοι χρεωστικοί4.000
Φορολογικά πρόστιμα και προσαυξήσεις2.500
Συμμετοχές Ψ 100%200.000
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   ΨΠ  Ο   Σ Α
Μηχανήματα260.000
Υπεραξία επιχείρησης7.000
Κεφάλαιο140.000
Επισκευές μηχανημάτων5.000
Μεσιτείες2.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανημάτων50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό90.000
Προμήθειες πωλήσεων40.000
Διαφορές εύλογης αξίας10.000
Ενοίκια εισπρακτέα2.000
Πελάτες28.000
Αποσβέσεις μηχανημάτων10.000
Δάνεια σε προσωπικό1.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές2.000
Προκαταβολές από πελάτες 

Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Ψ στις τρέχουσες αξίες αυτών , την πρώτη χρήση ενοποίησης 1.1-31.12.20Χ5 , διαπιστώθηκε ότι ένας πελάτης της με υπόλοιπο 8.000€ ήταν επισφαλής χωρίς η επιχείρηση να σχηματίσει πρόβλεψη και τα μηχανήματά της ήταν υπερτιμημένα.

Ζητούνται α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης της 31-12-20Χ5, στα βιβλία των παραπάνω επιχειρήσεων και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των εταιριών του ομίλου.

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών του ομίλου Φ και Χ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΦΠ  Ο   Σ  Α
Έξοδα φιλοξενίας20.000
Κεφάλαιο190.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες 
Έσοδα επόμενων χρήσεων20.000
Έντοκα Γραμμάτια Ελληνικού Δημοσίου40.000
Τακτικό αποθεματικό30.000
Ενοίκια εισπρακτέα10.000
Καύσιμα Ε.Ι.Χ.12.000
Δωρεές για κοινωφελείς σκοπούς15.000
Έσοδα συμμετοχών15.000
Έξοδα διαφημίσεων 
Ζημίες από διάθεση επίπλων7.000
Τόκοι χρεωστικοί4.000
Φορολογικά πρόστιμα και προσαυξήσεις2.500
Συμμετοχές Χ 100% 
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   ΧΠ  Ο   Σ  Α
Μεταφορικά μέσα320.000
Προκαταβολή φόρου εισοδήματος7.000
Κεφάλαιο120.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μεταφορικών μέσων50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό90.000
Προμήθειες πωλήσεων40.000
Διαφορές εύλογης αξίας10.000
Ενοίκια εισπρακτέα2.000
Πελάτες28.000
Αποσβέσεις μεταφορικών μέσων10.000
Έξοδα εκθέσεων εσωτερικού5.000
Έξοδα εκθέσεων εξωτερικού πληρωτέα10.000
Δάνεια σε προσωπικό1.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές2.000
Προκαταβολές από πελάτες 

Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Χ στις τρέχουσες αξίες αυτών , την πρώτη χρήση ενοποίησης 1.1-31.12.200Χ5 , διαπιστώθηκε ότι ένας πελάτης με υπόλοιπο 5.000€ ήταν επισφαλής χωρίς η επιχείρηση να σχηματίσει πρόβλεψη και τα μεταφορικά μέσα της ήταν υπερτιμημένα κατά 15.000€. Ζητούνται α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης της 31-12-20Χ5, στα βιβλία των παραπάνω επιχειρήσεων και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των εταιριών του ομίλου.

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών του ομίλου Γ και Δ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΓΠ  Ο   Σ  Α 
Αξία κτήσης άϋλων20.000
Κεφάλαιο 
Υλικά άμεσης ανάλωσης πληρωτέα11.000
Έσοδα προεισπραχθέντα20.000
Τακτικό αποθεματικό30.000
Έσοδα συμμετοχών15.000
Ζημίες από διάθεση επίπλων7.000
Χρεωστικές συναλλαγματικές διαφορές2.000
Εργοδοτικές εισφορές1.000
Επιχορηγήσεις πωλήσεων2.000
Έξοδα στεγάσεως προσωπικού2.000
Τόκοι χρεωστικοί4.000
Φορολογικά πρόστιμα και προσαυξήσεις2.500
Συμμετοχές Δ 80%200.000
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   ΔΠ  Ο   Σ  Α
Μηχανήματα420.000
Προκαταβολή φόρου εισοδήματος7.000
Κεφάλαιο 
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανημάτων150.000
Αφορολόγητο αποθεματικό90.000
Προμήθειες πωλήσεων40.000
Υπέρ το άρτιο -κεφάλαιο20.000
Ενοίκια εισπρακτέα2.000
Πελάτες25.000
Ενοίκια λοιπού εξοπλισμού3.000
Έσοδα από παροχή υπηρεσιών2.000
Έξοδα προβολής και διαφήμισης1.000
Λοιπά συνήθη έσοδα1.700
Αποτελέσματα εις νέον10.000
Δάνεια σε προσωπικό4.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές2.000
Τόκοι πιστωτικοί1.500
    

Κατά την προσαρμογή των περιουσιακών στοιχείων της Δ στις τρέχουσες αξίες αυτών , την πρώτη χρήση ενοποίησης 1.1-31.12.20Χ5 , διαπιστώθηκε ότι ένας πελάτης με υπόλοιπο 20.000€ ήταν επισφαλής χωρίς η επιχείρηση να σχηματίσει πρόβλεψη και τα μηχανήματά της ήταν υπερτιμημένα κατά 30.000€. Ζητούνται α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης της 31-12- 20Χ5, στα βιβλία των παραπάνω επιχειρήσεων και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των εταιριών του ομίλου.

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών του ομίλου Β και Γ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   Εταιρείας ΒΠ  Ο   Σ  Α 
Κεφάλαιο 
Τόκοι πιστωτικοί1.250
Προμηθευτές5.400
Αφορολόγητο αποθεματικό25.000
Διαφημίσεις2.400
Ενοίκια προπληρωθέντα3.000
Γραμμάτια πληρωτέα40.000
Έπιπλα70.000
Τόκοι εισπρακτέοι2.500
Τόκοι χρεωστικοί1.000
Αποσβέσεις επίπλων3.000
Αμοιβές προσωπικού οφειλόμενες5.000
Προκαταβολές από πελάτες1.500
Συμμετοχές Γ 90%55.000
Σωρευμένες αποσβέσεις επίπλων20.000
Υπεραξία επιχείρησης2.000
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Εταιρείας ΓΠ  Ο   Σ  Α
Οικόπεδα45.000
Κεφάλαιο40.000
Αφορολόγητο αποθεματικό7.000
Εργοδοτικές εισφορές5.200
Τακτικό αποθεματικό8.000
Τέλη καθαριότητος και φωτισμού5.000
Προκαταβολές σε προσωπικό3.400
Αποθέματα εμπορευμάτων 
Έξοδα δικηγόρων2.500
ΙΚΑ οφειλόμενο5.000
Τόκοι πληρωτέοι3.500
Επισκευές και συντηρήσεις μεταφορικών μέσων2.400
Λοιποί συμμετοχικοί τίτλοι10.000
Προμήθειες τρίτων1.000
Προκαταβολή φόρου εισοδήματος2.000
    

Ζητούνται α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης της 31-12-20Χ5, στα βιβλία των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών με την προϋπόθεση ότι , η διαφορά μεταξύ κόστους κτήσεως της συμμετοχής και της εσωτερικής λογιστικής αξίας της , η οποία κατανέμεται στα περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής , οφείλεται στα οικόπεδά της τα οποία εμφανίζονται στις οικονομικές της καταστάσεις υποτιμημένα.

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.20Χ5 των εταιρειών του ομίλου Α και Β , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   Εταιρείας ΑΠ  Ο   Σ Α 
Κεφάλαιο50.000
Γραμμάτια πληρωτέα 
Προμηθευτής Β10.000
Ασφάλιστρα επόμενης χρήσης3.000
Τακτικό αποθεματικό15.000
Έσοδα από παροχή υπηρεσιών30.000
Μηχανήματα60.000
Γραμμάτια εισπρακτέα Β3.000
Τόκοι χρεωστικοί2.000
Αποσβέσεις μηχανημάτων4.000
Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες4.000
Προμήθειες για αγορές3.500
Προκαταβολές προμηθευτών2.000
Συμμετοχές Β 70%40.000
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανημάτων20.000
Υπεραξία επιχείρησης10.000
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Εταιρείας ΒΠ  Ο   Σ  Α
Κτίρια45.000
Κεφάλαιο40.000
Αφορολόγητο αποθεματικό5.000
Εργοδοτικές εισφορές2.200
Αποτελέσματα εις νέο5.000
Τέλη καθαριότητος και φωτισμού3.000
Προκαταβολές σε προσωπικό3.000
Αποθέματα εμπορευμάτων 
Γραμμάτια πληρωτέα Α3.000
ΙΚΑ οφειλόμενο17.000
Τόκοι πιστωτικοί1.000
Σωρευμένες αποσβέσεις κτιρίων5.000
Πελάτης Α10.000
Χρεωστικοί τίτλοι10.000
Έσοδα χρήσης εισπρακτέα2.000
    

Ζητούνται α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης της 31-12-20Χ5, στα βιβλία των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των δύο εταιριών με την προϋπόθεση ότι , η διαφορά μεταξύ κόστους κτήσεως της συμμετοχής και της εσωτερικής λογιστικής αξίας της , η οποία κατανέμεται στα περιουσιακά στοιχεία της θυγατρικής , οφείλεται στα κτίρια της τα οποία  εμφανίζονται στις οικονομικές της καταστάσεις υποτιμημένα.

  • Η επιχείρηση Κ , αγόρασε στις 20-10-20Χ1 , το 100% των μετοχών των επιχειρήσεων Ε και Θ αντί 1.000 ευρώ και 1.500 ευρώ, αντίστοιχα. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ , Θ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ5 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ5.

Οι ετήσιες ατομικές οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , στις 31. 12 της διαχειριστικής περιόδου 1.1.-31.12.20Χ5, έχουν ως εξής:

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 1.1.-31.12.20Χ5

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                         ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                               31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε 1.000      Κεφάλαιο     1.700         Διαθέσιμα  900             Κεφάλαιο     800 Συμμετοχές Θ 1.500 Αποτ/τα                                                        Αποτ/τα εις

εις νέον         300                                        νέον            100

Διαθέσιμα             500        Προμηθευτές 1.000

ΣΥΝΟΛΟ         3.000          ΣΥΝΟΛΟ     3.000       ΣΥΝΟΛΟ  900           ΣΥΝΟΛΟ   900

Κ                                                                     Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων               Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.000
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.500Μείον: Κόστος πωλήσεων3.000
Μικτό κέρδος1500Μικτό κέρδος1.000
Μείον : Έξοδα διοίκησης1000Μείον : Έξοδα διοίκησης850
Αποτέλεσμα προ φόρων500Αποτέλεσμα προ φόρων150
Μείον: Φόρος εισοδήματος200Μείον: Φόρος εισοδήματος50
Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων300Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων100

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ                                                               Θ

31-12-20Χ5                                      Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ           Κύκλος εργασιών                          4.500

Πελάτες       650         Κεφάλαιο            1.600           Μειον: Κόστος πωλήσεων                      3.200

Διαθέσιμα 1.000         Αποτ/τα εις νέον       50                          Μικτό κέρδος                           1300

ΣΥΝΟΛΟ      1.650                     ΣΥΝΟΛΟ    1.650           Μείον: Έξοδα διοίκησης                  1220

Αποτέλεσμα προ φόρων                       80

Μείον: Φόρος εισοδήματος                     30

Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων          50

Ζητούνται :

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσηςτων ετήσιων οικονομικών καταστάσεων κάθε επιχείρησης του ομίλου , της διαχειριστικής περιόδους 1.1.- 31.12.20Χ5 , με την προϋπόθεση ότι η προκύψασα συνολική διαφορά ενοποίησης δεν κατανέμεται στα περιουσιακά στοιχεία των θυγατρικών επιχειρήσεων του ομίλου,

και β) να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις ( Ισολογισμός και ο Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης) , στις 31-12-20χ5 , του ομίλου επιχειρήσεων Κ.

  • Η επιχείρηση Κ , αγόρασε στις 29-12-20Χ1 , το 100% των μετοχών των επιχειρήσεων Ε και Θ αντί 1.000 ευρώ και 1.500 ευρώ, αντίστοιχα. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ , Θ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-20Χ5 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.20Χ5.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ , Ε και Θ , στις 31. 12 της διαχειριστικής περιόδου 1.1.-31.12.20Χ5, έχουν ως εξής:

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟ ΕΤΟΣ 1.1.-31.12.20Χ5

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                         ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε 31-12-20Χ5                               31-12-20Χ5

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                               ΠΑΘΗΤΙΚΟ         ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ            ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε 1.000        Κεφάλαιο     1.700            Διαθέσιμα  900       Κεφάλαιο     800 Συμμετοχές Θ 1.500    Αποτ/τα                                                      Αποτ/τα εις

εις νέον         300                                        νέον            100

Διαθέσιμα          500        Προμηθευτές 1.000

ΣΥΝΟΛΟ         3.000          ΣΥΝΟΛΟ     3.000       ΣΥΝΟΛΟ  900           ΣΥΝΟΛΟ   900

Κ                                                                      Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών                              5.000                     Κύκλος εργασιών                           4.000

Μείον: Κόστος πωλήσεων                  3.500                            Μείον: Κόστος πωλήσεων        3.000

Μικτό κέρδος                    1500                               Μικτό κέρδος                      1.000

Μείον :Έξοδα διοίκησης                     1000                  Μείον : Έξοδα διοίκησης                       850

Αποτέλεσμα προ φόρων                     500              Αποτέλεσμα προ φόρων                      150

Μείον: Φόρος εισοδήματος                       200              Μείον: Φόρος εισοδήματος                        50

Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων       300            Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων       100

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ                                                               Θ

31-12-20Χ5                                      Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                     ΠΑΘΗΤΙΚΟ         Κύκλος εργασιών                                4.500

Πελάτες         650           Κεφάλαιο            1.600           Μειον: Κόστος πωλήσεων                        3.200

Διαθέσιμα 1.000        Αποτ/τα εις νέον       50                          Μικτό κέρδος                               1300

ΣΥΝΟΛΟ      1.650                     ΣΥΝΟΛΟ    1.650           Μείον : Έξοδα διοίκησης                      1220

Αποτέλεσμα προ φόρων                       80

Μείον: Φόρος εισοδήματος                         30

Αποτέλεσμα περιόδου μετά φόρων         50

Ζητούνται :

α) Οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσηςπου θα καταχωρηθούν στα βιβλία ενοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου Κ , την διαχειριστική περίοδο 1.1.- 31.12.20Χ5 , με την προϋπόθεση ότι η προκύψασα συνολική διαφορά ενοποίησης δεν κατανέμεται στα περιουσιακά στοιχεία των θυγατρικών επιχειρήσεων του ομίλου,

και β) να συνταχθούν οι ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις ( Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων ) , στις 31-12-20Χ5 , του προαναφερόμενου ομίλου .
  • ΔΙΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΕΣ
    • Η επιχείρηση Μ αγόρασε στις 14/01/2015 ένα φορτηγό αυτοκίνητο Ι .Χ. καθαρής αξίας κτήσης 1.000€ μετρητοίς, το οποίο διέθεσε στις 18/12/2015 στην θυγατρική της «Θ» αντί 900 € (συντελεστής απόσβεσης φορτηγού 12% – μέθοδος σταθερή) .
Οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων του ομίλου «Μ & Θ» και οι λογαριασμοί Αποτελεσμάτων χρήσης της 31/12/2015 έχουν ως ακολούθως :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                         ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  Θ

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχ Θ(100%) 1200        Κεφάλαιο       1.166              Μεταφ. Μέσα 900             Κεφάλαιο            1200

Επενδύσεις             800           Απ/τα εις νέον 434              Πελάτες          700             Απότ/τα εις νέον   84

Διαθέσιμα                    800   ,  Προμηθευτές   900                Διαθέσιμα     200             Προμηθευτές       400

Γραμ. πληρ.      300                                                          Υποχρεώσεις       116

ΣΥΝΟΛΟ                     2.800           ΣΥΝΟΛΟ     2.800              ΣΥΝΟΛΟ 1.800               ΣΥΝΟΛΟ     1.800

Μ                                                                                                        Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                              Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών5.000Κύκλος εργασιών4.500
Μείον: Κόστος πωλήσεων3.500Μείον: Κόστος πωλήσεων3.790
Μικτό κέρδος1.500Μικτό κέρδος710
Μείον : Έξοδα διοίκησης1.086Μείον : Έξοδα διοίκησης626
  Αποτέλεσμα προ φόρων84
Πλέον: Ανόργανα κέρδη20  
Αποτέλεσμα προ φόρων434  

Ζητούνται

α) Οι εγγραφές αναμόρφωσης που θα καταχωρηθούν , στις 31-12-2015, στα βιβλία ενοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου Μ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης , στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Η Μητρική –Κυρίαρχη Κ πούλησε 7 video σε θυγατρική της Ε , στις  1/10/2015, προς 120€ το τεμάχιο, κόστους κτήσης του καθενός 100€. Ποσοστό συμμετοχής της Κ στην Ε 100%. Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , της 31/12/2015, στα βιβλία των επιχειρήσεων του ομίλου Κ και Ε.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Κ και Ε , στις 31-12- 2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                   ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ        ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                          ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε(100%) 1.000         Κεφάλαιο        2.000          Αποθέματα 1.140                Κεφάλαιο        1.000

Εμπορεύματα             3.000         Απ/τα εις νέο     440           Διαθέσιμα    1.860             Απ/τα εις νέο     540

Προμηθευτές 1.560                                                        Προμηθευτές 1.460

ΣΥΝΟΛΟ  4.000               ΣΥΝΟΛΟ  4.000      ΣΥΝΟΛΟ         3.000         ΣΥΝΟΛΟ           3.000

Κ                                                                                  Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                   Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών7.840Κύκλος εργασιών5.140
Μειον: Κόστος πωλήσεων6.700Μειον: Κόστος πωλήσεων4.500
Μικτό κέρδος1.140Μικτό κέρδος640
Μείον : Έξοδα διοίκησης700Μείον : Έξοδα διοίκησης100
Αποτέλεσμα προ φόρων440Αποτέλεσμα προ φόρων540

Ζητούνται

α) Οι εγγραφές αναμόρφωσης που θα καταχωρηθούν , στις 31-12-2015, στα βιβλία ενοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου Κ ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης, στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Η θυγατρική επιχείρηση «Θ» στις 01/11/2015 αγόρασε  10 τηλεοράσεις προς 100€ την κάθε μία από τον προμηθευτή της Β. Βασιλείου και εν συνεχεία την 01/12/2015 διέθεσε ποσότητα 8 τεμαχίων , σε κυρίαρχη Κ , προς 110€ την κάθε μία. Το ποσοστό συμμετοχής της Κ στην Θ ανέρχεται σε 90%.

Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Θ , στις 31-12-2015, με δεδομένο ότι τα εμπορεύματα στις 31/12 του οικείου έτους βρίσκονται στις αποθήκες της Κ.

  • Η επιχείρηση Κ εξέδωσε την 10/01/2015, 70 ομολογίες ονομαστικής αξίας 30 ευρώ η κάθε μία, από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε τις 30 καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό.

Ζητούνται οι εγγραφές αναμόρφωσης , της 31-12-2015, που θα καταχωρηθούν στα βιβλία ενοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων του ομίλου Κ.

  • Η μητρική επιχείρηση Κ εξέδωσε την 11/12/2015, 1.000 ομολογίες ονομαστικής αξίας 10 ευρώ η κάθε μία σε τιμή εκδόσεως 9 ευρώ , από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε ομολογίες ονομαστικής αξίας 3.000 ευρώ , καταβάλλοντας το ποσό που αντιστοιχεί στην τιμή εκδόσεως .

Ζητούνται , οι εγγραφές αναμόρφωσης , της 31-12-2015, που θα καταχωρηθούν στα βιβλία ενοποίησης των ανωτέρω επιχειρήσεων του ομίλου Κ.

  • Η μητρική εταιρεία Α εξέδωσε την 21/11/15, ομολογιακό δάνειο συνολικής ονομαστικής αξίας 100.000 € , στο  οποίο  η θυγατρική Β συμμετείχε με ποσοστό 20% καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό.

Ζητούνται, οι εγγραφές αναμόρφωσης , της 31-12-2015, που θα καταχωρηθούν στα βιβλία ενοποίησης των ανωτέρω επιχειρήσεων του ομίλου Α.

  • Η θυγατρική εταιρεία Χ εξέδωσε , στις 9/1/15, ομολογιακό δάνειο πενταετούς διάρκειας συνολικής ονομαστικής αξίας 200.000 € , στο οποίο εισέπραξε 160.000€ ,  ενώ η μητρική Ψ αγόρασε ομολογίες συνολικής ονομαστικής αξίας 70.000 ευρώ , καταβάλλοντας ποσό αντίστοιχο προς την τιμή εκδόσεως του δανείου .

Ζητούνται:

α) οι εγγραφές αναμόρφωσης που θα καταχωρηθούν στα βιβλία ενοποίησης των ανωτέρω επιχειρήσεων του ομίλου Ψ ,

και β) Οι σχετικοί λογαριασμοί με το ομολογιακό δάνειο και τα ποσά αυτών που θα καταχωρηθούν στον ενοποιημένο Ισολογισμό του προαναφερόμενου ομίλου Ψ .

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.2015 των εταιρειών Κ και Λ , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.

Εταιρεία Κ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Έπιπλα15.000
Μηχανήματα12.000
Ομολογίες Λ 
Κεφάλαιο125.000
Προμηθευτές 
Σωρευμένων αποσβέσεων επίπλων10.000
Αφορολόγητο αποθεματικό5.000
Πελάτης Λ2.400
Αποθέματα εμπορευμάτων100.000
Καταθέσεις όψεως70.000
Τακτικό αποθεματικό10.000
Γραμμάτια πληρωτέα35.000
Γραμμάτια εισπρακτέα Λ2.500
Τόκοι χρεωστικοί3.000
Προκαταβολές από πελάτη Λ1.500
Συμμετοχές Λ 70%25.000

Εταιρεία Λ

ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΠ Ο Σ Α
Οικόπεδα20.000
Μηχανήματα70.000
Προκαταβολές σε προμηθευτή Κ1.500
Κεφάλαιο25.000
Προμηθευτής Κ2.400
Σωρευμένες αποσβέσεις μηχανημάτων50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό3.000
Διαφορά εκδόσεως ομολογιών υπό το άρτιο5.000
Τακτικό αποθεματικό2.000
Αποθέματα εμπορευμάτων50.000
Μεταφορικά μέσα10.000
Χρεόγραφα3.000
Γραμμάτια πληρωτέα Κ2.500
Ενοίκια εισπρακτέα5.000
Αμοιβές προσωπικού7.000
Τόκοι οφειλόμενοι10.000
Προμηθευτές τρίτοι 
Ομολογιακό δάνειο50.000
Έσοδα από παροχή υπηρεσιών45.000

Η Κ αγόρασε το 30% των ομολογιών , του εκδοθέντος ομολογιακού δανείου της Λ , στην τιμή εκδόσεώς των.

Ζητούνται

α)Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Κ,

και β)Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός του ομίλου Κ με την προϋπόθεση ότι η διαφορά μεταξύ κόστους κτήσεως της συμμετοχής και της εσωτερικής λογιστικής αξίας της οφείλεται στην φήμη και πελατεία η οποία κατανέμεται στα περιουσιακά της στοιχεία της θυγατρικής.

  • Η Μητρική –Κυρίαρχη εταιρεία Α , την 1-1-2015 , είχε απόθεμα 1.000 ψυγείων αξίας κτήσης του καθενός 100€ και στις 01/10/2015 πώλησε 800 ψυγεία προς 120€ το καθένα σε θυγατρική της Β , ποσοστού συμμετοχής 100% , το ½ τοις μετρητοίς και το υπόλοιπο με πίστωση, τα οποία στο τέλος της φορολογικής περιόδου ( 31.12.2015) βρίσκονταν στις εγκαταστάσεις της .

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31/12/2015, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Α.

  • Η Μητρική εταιρεία Ζ , στις 1-1-2016, είχε απόθεμα 100 ψυγείων αξίας κτήσης του καθενός 1000€ και στις 25/9/2016 πώλησε 80 ψυγεία προς 1.200€ το καθένα , σε θυγατρική Χ , ποσοστού συμμετοχής 80% , με πίστωση, τα οποία στο τέλος της φορολογικής περιόδου ( 31.12.2015) βρίσκονταν στις εγκαταστάσεις της . Η κυρίαρχη επιχείρηση Ζ , στον ετήσιο- ατομικό λογαριασμό της Αποτελεσμάτων Χρήσης 1.1.-31.12.2016 , εμφάνισε συνολικά Καθαρά Κέρδη Χρήσης 50.000€ , τα οποία παρέμειναν αδιανέμητα και μεταφέρθηκαν στην καθαρή θέση του Παθητικού της και σε λογαριασμό 42.00 ΄΄ Υπόλοιπο κερδών εις νέον ΄΄ .

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31/12/2016, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Ζ

  • Η θυγατρική εταιρεία Ν , στις 1-1-2016 , είχε απόθεμα 20 κουζίνες αξίας κτήσης της κάθε μίας 1000€ και στις  25/10/2016 πώλησε  14 τεμάχια προς 1200€ το καθένα , σε μητρική Μ , τα οποία στο τέλος της φορολογικής περιόδου ( 31.12.2016) βρίσκονταν στις εγκαταστάσεις της. Ποσοστό συμμετοχής 80%, της Μ στην Ν . Η θυγατρική επιχείρηση Ν , στον ετήσιο- ατομικό λογαριασμό της Αποτελεσμάτων Χρήσης 1.1.-31.12.2016 , εμφάνισε συνολικά Καθαρά Κέρδη Χρήσης 100.000€ , τα οποία παρέμειναν αδιανέμητα και μεταφέρθηκαν στην καθαρή θέση του Παθητικού της και σε λογαριασμό 42.00 ΄΄ Υπόλοιπο κερδών εις νέον ΄΄ .

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης ,στις 31/12/2016, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Μ .

  • Η Κυρίαρχη εταιρεία Σ συμμετέχει στην Β με ποσοστό 80% και στην Γ με ποσοστό 60% .Η θυγατρική επιχείρηση Γ , την 1-1-2015 είχε απόθεμα 50.000 λαμπτήρων , αξίας κτήσης του καθενός 2 € και στις 01/11/2015 πώλησε στην επιχείρηση Β (θυγατρική της Σ) ,

40.000 τεμάχια προς 2,5 € το καθένα , τα οποία στο τέλος της φορολογικής περιόδου

( 31.12.2015) βρίσκονταν στις εγκαταστάσεις της . Η θυγατρική επιχείρηση Γ , στον ετήσιο- ατομικό λογαριασμό της Αποτελεσμάτων Χρήσης 1.1.-31.12.2015 , εμφάνισε συνολικά Καθαρά Κέρδη Χρήσης 80.000€ , τα οποία παρέμειναν αδιανέμητα και μεταφέρθηκαν στην κατηγορία των ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ του Παθητικού της και σε λογαριασμό 42.00 ΄΄ Υπόλοιπο κερδών εις νέον ΄΄ .

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31/12/2015, στα βιβλία ενοποίησης των θυγατρικών επιχειρήσεων Β και Γ του ομίλου Σ.

  • Η Κυρίαρχη εταιρεία Α συμμετέχει στην Β με ποσοστό 80%. Στις 31-12-2015 τα αποθέματα των εμπορευμάτων τους ήταν όπως παρακάτω:

Εταιρεία Α , είδος Κ , 4.000 τεμάχια προς 30 € / τεμάχιο και Εταιρεία Β , είδος Λ , 2.000 τεμάχια προς 50 € / τεμάχιο

Επίσης στον Ισολογισμό της 31-12-2015 , έχουν και τους παρακάτω λογαριασμούς

Εταιρεία Α: Συμμετοχή στην Β400.000€
Λοιπά στοιχεία ενεργητικού1.980.000€
Προμηθευτές1.000.000 €
Εταιρεία Β: Λοιπά στοιχεία ενεργητικού2.100.000€
Προμηθευτές1.700.000 €

Κατά την διάρκεια της διαχειριστικής χρήσεως 1.1-31.12.2015 διενεργούνται οι παρακάτω συναλλαγές:

Η Α πώλησε στην Β , 3.000 τεμάχια εμπορευμάτων είδους Κ προς 35 € το καθένα και η Β αποδέχθηκε συναλλαγματική σε διαταγή της Α, ίσης αξίας . Η τελευταία ( Β) πώλησε 2.200 τεμάχια του προαναφερόμενου είδους σε Γεωργίου προς 38€ το καθένα , μετρητοίς.

Ζητείται να καταρτίσετε τον ενοποιημένο Ισολογισμό του ομίλου Α , στις 31-12-2015 , με ολική εξάλειψη των διεταιρικών κερδών .

  • Η Μητρική –Κυρίαρχη εταιρεία Κ πώλησε 7 video, σε θυγατρική της Ε , την 01/10/2015, προς 120€ το τεμάχιο, κόστους κτήσης του καθενός 100€. Η επιχείρηση Ε , στις 10-12-2015 , πώλησε τα 5 video σε Ευσταθίου προς 150 € το καθένα.

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης στις 31/12/2015, στα βιβλία των επιχειρήσεων του ομίλου Κ. Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις του ομίλου Κ ,

στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                                                              ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  Ε

31-12-2015                                                                           31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                        ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε(100%) 1.000        Κεφάλαιο        2.000   Αποθέματα 1.140               Κεφάλαιο        1.000

Εμπορεύματα                  3.000     Απ/τα εις νέο    200    Διαθέσιμα    1.860             Απ/τα εις νέο      540

Προμηθευτές 1.800                                              Προμηθευτές 1.460

ΣΥΝΟΛΟ  4.000                ΣΥΝΟΛΟ  4.000     ΣΥΝΟΛΟ           3.000         ΣΥΝΟΛΟ       3.000

Κ                                                                                                Ε

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων              Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών                             7.840                  Κύκλος εργασιών                                 5.140

Μειον: Κόστος πωλήσεων              6.700                           Μειον: Κόστος πωλήσεων           4.500

Μικτό κέρδος                      1.140                                      Μικτό κέρδος                    640

Μείον : Έξοδα διοίκησης                        500                  Μείον : Έξοδα διοίκησης                     100

Αποτέλεσμα προ φόρων                     640              Αποτέλεσμα προ φόρων                     540

Ζητούνται

α) Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Κ ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης, στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Έστω στις 12-12-2015 η κυρίαρχη εταιρία Μ πώλησε εμπορεύματα αξίας

500 ευρώ αντί 650 ευρώ σε εξαρτημένη Θ κατά 100% , τα οποία στις 31-12-2015 ήταν στις εγκαταστάσεις της. Η κυρίαρχη εταιρία Μ αγόρασε το 100% των μετοχών της Θ , στις 25-10- 2014 , αντί 3.000 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Μ και Θ θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31 12-2015 , με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Μ και Θ , στις 31-12-2015 , έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                                       ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ  Θ

31-12-2015                                                                                      31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                  ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Θ         3.000         Κεφάλαιο         2.500            Εμπορεύματα 1.000           Κεφάλαιο       3.000

Εμπορεύματα        1.150           Προμηθευτές 2.000             Διαθέσιμα        2.200            Απο/τα

Διαθέσιμα                  350                                                                                                          εις νέον          200

ΣΥΝΟΛΟ     4.500         ΣΥΝΟΛΟ      4.500        ΣΥΝΟΛΟ            3.200         ΣΥΝΟΛΟ          3.200

ΜΘ 
Κατάσταση Αποτελεσμάτων ΠεριόδουΚατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδου
Κύκλος εργασιών                                     7.000Κύκλος εργασιών5.700
Μείον: Κόστος πωλήσεων                       5.000Μείον: Κόστος πωλήσεων4.200
Μικτό κέρδος                          2.000Μικτό κέρδος1.500
Μείον : Έξοδα διοίκησης                           1.500Μείον : Έξοδα διοίκησης1.300
Αποτέλεσμα προ φόρων               500Αποτέλεσμα προ φόρων200

Ζητούνται

α) Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Μ .

και β) Να συνταχθούν , ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσεως    , στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Έστω στις 20-12-2015 η κυρίαρχη εταιρία Κ πώλησε εμπορεύματα αξίας 50 ευρώ αντί 65 ευρώ σε εξαρτημένη Ε κατά 100% , τα οποία στις 31-12-2015 ήταν στις εγκαταστάσεις της. Η μητρική εταιρία Κ αγόρασε το 100% των μετοχών της Ε, στις 10-1-2013, αντί 3.000 ευρώ. Ο όμιλος επιχειρήσεων Κ και Ε θα καταρτίσει πρώτη φορά ενοποιημένο ισολογισμό στις 31-12-2015, με πρώτη χρήση ενοποίησης την 1.1-31.12.2015.

Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις που συνέταξαν οι επιχειρήσεις Κ και Ε, στις 31-12-2015, έχουν ως εξής:

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Κ                               ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ε

31-12-2015                                      31-12-2015

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ           ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                 ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχές Ε 3.000    Κεφάλαιο    2.000                 Εμπορεύματα 1.000  Κεφάλαιο     3.000

Εμπορεύματα  150      Απ/τα εις νέο 500                Διαθέσιμα     2.200 Απ/τα εις νέο 200

Διαθέσιμα       350       Προμ/τες    1.000

ΣΥΝΟΛΟ       3.500     ΣΥΝΟΛΟ 3.500    ΣΥΝΟΛΟ     3.200    ΣΥΝΟΛΟ   3.200

Κ Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων  ΚατάστασηΕ Αποτελεσμάτων Περιόδων
Κύκλος εργασιών7.000Κύκλος εργασιών5.700
Μείον: Κόστος πωλήσεων5.000Μείον: Κόστος πωλήσεων4.200
Μικτό κέρδος2.000Μικτό κέρδος1.500
Μείον :Έξοδα διοίκησης1.500Μείον : Έξοδα διοίκησης1.300
Αποτέλεσμα προ φόρων500Αποτέλεσμα προ φόρων200
     

Ζητούνται

α) Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Κ ,

και β) Να συνταχθούν , ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσεως    , στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Η επιχείρηση Μ αγόρασε στις 12/07/2015 ένα φορτηγό αυτοκίνητο Ι .Χ. καθαρής αξίας κτήσης 2.000€ μετρητοίς, το οποίο διέθεσε στις 18/12/2015 στην θυγατρική της «Θ» αντί 1.920 € (συντελεστής απόσβεσης φορτηγού 15% – μέθοδος σταθερή) . Οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων του ομίλου «Μ & Θ» και οι λογαριασμοί Αποτελεσμάτων χρήσης της 31/12/2015 έχουν ως ακολούθως :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                            ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Θ

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ          ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Συμμετοχ Θ(100%) 1200  Κεφάλαιο       1.166                 Μεταφ. Μέσα 2.420     Κεφάλαιο            1200

Επενδύσεις                  800     Απ/τα εις νέον 484               Πελάτες             700     Απότ/τα εις νέον   84

Διαθέσιμα                    800 Προμηθευτές  850                 Διαθέσιμα       200         Προμηθευτές     1.920

Γραμ. πληρ.      300                                                  Υποχρεώσεις        116

ΣΥΝΟΛΟ                     2.800           ΣΥΝΟΛΟ     2.800              ΣΥΝΟΛΟ 3.320               ΣΥΝΟΛΟ        3.320

Μ                                                                                                        Θ

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων                            Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων

Κύκλος εργασιών                                  5.000                      Κύκλος εργασιών             4.500

Μείον: Κόστος πωλήσεων               3.500                          Μείον: Κόστος πωλήσεων   3.790

Μικτό κέρδος                1.500                               Μικτό κέρδος                  710

Μείον : Έξοδα διοίκησης                 1.086               Μείον : Έξοδα διοίκησης                   626

Πλέον: Ανόργανα κέρδη                      70                   Αποτέλεσμα προ φόρων               84

Αποτέλεσμα προ φόρων               484

Ζητούνται: α) Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Μ ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Αποτελεσμάτων Χρήσης , στις 31-12-2015, του παραπάνω ομίλου επιχειρήσεων.

  • Η μητρική επιχείρηση Μ αγόρασε στις 5/07/2015 ένα κτίριο αξίας κτήσης 3.000€ , το οποίο διέθεσε στις 29/12/2015 στην θυγατρική της Ν αντί 2.950€ (συντελεστής απόσβεσης κτιρίων 5% – μέθοδος σταθερή) . Οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων του ομίλου Μ και οι λογαριασμοί Α. Χ. , στις 31.12.2015, έχουν ως ακολούθως :

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Μ                                                                ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ      Ν

 ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                             ΠΑΘΗΤΙΚΟ      ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ                                   ΠΑΘΗΤΙΚΟ

Κτίρια                      1.500       Κεφάλαιο       1.100                 Κτίρια             3.200 Κεφάλαιο                  900

Συμμετοχ Ν(70%)    630       Απ/τα εις νέον 750                 Πελάτες            100 Απότ/τα εις νέον      100

Χρεόγραφα                320        Προμηθευτές  230                 Διαθέσιμα         150   Γραμμάτ. Πληρ. 2.400

Πιστωτές           370                                                   Ασφαλ. Οργ. Οφ.    50

ΣΥΝΟΛΟ                   2.450           ΣΥΝΟΛΟ    2.450              ΣΥΝΟΛΟ 3.450               ΣΥΝΟΛΟ          3.450

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων Μ                  Κατάσταση Αποτελεσμάτων Περιόδων Ν

Κύκλος εργασιών                                9.500                  Κύκλος εργασιών                         7.800

Μείον: Κόστος πωλήσεων                   7.500                          Μείον: Κόστος πωλήσεων     5.600

Μικτό κέρδος                    2.000                               Μικτό κέρδος               2.200

Μείον : Έξοδα διοίκησης                    1.320               Μείον : Έξοδα διοίκησης                2.100

Πλέον: Ανόργανα κέρδη                          70         Αποτέλεσμα προ φόρων                  100

Αποτέλεσμα προ φόρων                    750

Ζητούνται :

α) Να καταχωρηθούν οι λογιστικές εγγραφές αναμόρφωσης στα ημερολόγια ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Μ ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος Ισολογισμός και ο ενοποιημένος Λογαριασμός Α. Χ. , στις 31-12-2015, του ως άνω ομίλου επιχειρήσεων .

  • Έστω ότι στο ισοζύγιο της 31.12.2015 των εταιρειών του ομίλου A και B , υπάρχουν μεταξύ των άλλων οι παρακάτω λογαριασμοί.
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ   Εταιρείας AΠ  Ο   Σ  Α 
Ομολογίες Β 
Κεφάλαιο 
Παρακρατημένος φόρος εισοδήματος5.000
Δάνεια χορηγηθέντα σε προσωπικό9.000
Γραμμάτια πληρωτέα Β2.500
Τόκοι πιστωτικοί3.000
Ενοίκια προεισπραχθέντα1.000
Εργοδοτικές εισφορές1.500
Προμήθειες αγοράς συμμετοχών3.500
Προκαταβολές από πελάτες1.500
Συμμετοχές Β 60%33.000
Ζημιές από διάθεση αϋλων στοιχείων7.000
Τόκοι δανείων1.000
Ασφάλιστρα500
Καύσιμα μεταφορικών μέσων1500
ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ Εταιρείας ΒΠ  Ο   Σ  Α
Κεφάλαιο50.000
Αφορολόγητο αποθεματικό 
Διαφορά εκδόσεως ομολογιών υπό το άρτιο2.000
Τέλη συναλλαγματικών & δανείων1.100
Γραμμάτια εισπρακτέα Α2.500
Κτίρια 
Τόκοι οφειλόμενοι1.000
Πιστωτής Α1.700
Ομολογιακό δάνειο40.000
Προμήθειες τρίτων15.000
Φόροι και τέλη2.000
Αποσβέσεις κτιρίων500
Ηλεκτρικό ρεύμα700
Έσοδα από παροχή υπηρεσιών2.000
    

Η εταιρεία Α αγόρασε το 30% των ομολογιών , του εκδοθέντος ομολογιακού δανείου της Β , στην τιμή εκδόσεώς του υπό το άρτιο.

Ζητούνται:

α)Να καταχωρηθούν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31-12-2015, στα βιβλία ενοποίησης των παραπάνω επιχειρήσεων ,

και β) Να συνταχθεί ο ενοποιημένος ισολογισμός των εταιριών του ομίλου.

  • Η επιχείρηση Κ εξέδωσε την 10/10/15, 50 ομολογίες ονομαστικής αξίας 30 ευρώ η κάθε μία, από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε τις 20 καταβάλλοντας το αντίστοιχο ποσό.

Ζητούνται ;

α) οι εγγραφές που θα καταχωρηθούν στα ατομικά βιβλία της κάθε επιχείρησης του ομίλου, κατά τον χρόνο διενέργειας των συναλλαγών ,

και  β)  οι  εγγραφές   αναμόρφωσης   ,  της  31-12-2015,  που   θα  καταχωρηθούν    στα βιβλία ενοποίησης των ως άνω εταιρειών του ομίλου Κ.

  • Η μητρική επιχείρηση Κ εξέδωσε την 11/12/2015, 600 ομολογίες ονομαστικής αξίας  20 ευρώ η κάθε μία σε τιμή εκδόσεως 18 ευρώ , από τις οποίες η θυγατρική Μ αγόρασε ομολογίες ονομαστικής αξίας 4.000 ευρώ , καταβάλλοντας το ποσό που αντιστοιχεί στην τιμή εκδόσεως .

Ζητούνται ;

α) οι εγγραφές που θα καταχωρηθούν στα ατομικά βιβλία της κάθε επιχείρησης του ομίλου, κατά τον χρόνο διενέργειας των συναλλαγών ,

και β) οι εγγραφές αναμόρφωσης , της 31-12-2015, που θα καταχωρηθούν στα  βιβλία  ενοποίησης των ως άνω εταιρειών του ομίλου Κ.

  • Η Μητρική εταιρεία Α , στις 1-1-2015 , είχε απόθεμα 500 ψυγείων αξίας κτήσης του καθενός 200€ και στις 01/8/2015 πώλησε 100 ψυγεία προς 120€ το καθένα σε θυγατρική της Β , ποσοστού συμμετοχής 100% , το ½ τοις μετρητοίς και το υπόλοιπο με πίστωση. Τα ως άνω εμπορεύματα , η αγοράστρια θυγατρική επιχείρηση πούλησε σε τρίτους εκτός ομίλου , στις 10-12-2015 , προς 150€ το καθένα.

Να γίνουν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31/12/2015, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Α.

  • Η Μητρική επιχείρηση Ζ , στις 1-1-2016, είχε απόθεμα 100 ψυγείων αξίας κτήσης του καθενός 800€ και στις 25/9/2016 πώλησε 70 ψυγεία προς 1000€ , σε θυγατρική Χ , ποσοστού συμμετοχής 80% , με πίστωση. Τα ως άνω εμπορεύματα , η αγοράστρια θυγατρική επιχείρηση πούλησε σε τρίτους εκτός ομίλου , στις 20-12-2016 , προς 1.100€ το καθένα.

Να καταχωρηθούν οι εγγραφές αναμόρφωσης , στις 31/12/2016, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Ζ .

  • Η θυγατρική επιχείρηση Ν , στις 1-1-2016 , είχε απόθεμα 50 κουζίνες αξίας κτήσης της κάθε μίας 500€ και στις 25/10/2016 πώλησε 25 τεμάχια προς 600€ το καθένα , σε μητρική Μ. Τα ως άνω εμπορεύματα , η αγοράστρια μητρική επιχείρηση πούλησε σε τρίτους εκτός ομίλου , στις 29-12-2016 , προς 650€ το κάθε τεμάχιο. Ποσοστό συμμετοχής 90%, της Μ στην Ν .

Να καταχωρηθούν οι εγγραφές αναμόρφωσης ,στις 31/12/2016, στα βιβλία ενοποίησης των επιχειρήσεων του ομίλου Μ .

 

Βιβλιογραφία

Γεωργαλάς Α. (2016). Λογιστική Ενοποιημένων Χρηματοοικονομικών Καταστάσεων. Καβάλα

ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ , ΓΕΩΡ. ΑΛΗΦΑΝΤΗ ,Εκδόσεις ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΑ 2015 ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ , ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΛΗΦΑΝΤΗ ,Εκδόσεις ΠΑΜΙΣΟΣ 2010 ΘΕΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΛΟΓΙΣΙΚΗΣ

ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ                     ΒΑΣ. ΛΟΥΜΝΙΩΤΗ , ΙΕΣΟΕΛ 2015

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΕΝΙΚΟ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ , EMMAN. ΣΑΚΕΛΛΗ , Εκδόσεις ΄΄ ΒΡΥΚΟΥΣ Ε.Ε.΄΄ ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ,                                ΜΙΛΤΙΑΔΗ ΛΕΟΝΤΑΡΗ,Εκδόσεις ΠΑΜΙΣΟΣ 1993 ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ, ΔΗΜ. ΗΛΙΟΚΑΥΤΟΥ, Έκδοση 8 η 2001

ΚΩΔΙΚΑΣ ΒΙΒΛΙΩΝ & ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ,                 Ι. ΜΑΡΙΝΗΣ- Ι.ΤΖΙΜΑΣ ,Εκδόσεις ΣΑΚΚΟΥΛΑ 1998 ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ,                 Δ. ΓΚΙΝΟΓΛΟΥ – Π. TΑΧΥΝΑΚΗΣ , Εκδόσ. rosily 2004 ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ , ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΑ Β΄ έκδοση 2007

Μαθήματα Λογιστική Εμμέσων Φόρων – ΦΠΑ

Λογιστική Εμμέσων Φόρων

Εισαγωγικά

Περιεχόμενα [show]

Ο λεγόμενος Φόρος Προστιθέμενης Αξίας είναι έμμεσος φόρος που επιβλήθηκε στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στις 11 Απριλίου 1967 υιοθετήθηκαν οι δυο πρώτες οδηγίες για τον ΦΠΑ που αντικατέστησαν όλους τους άλλους φόρους κύκλου εργασιών (ΦΚΕ) που ίσχυαν στις χώρες μέλη. Η Γαλλία με τη Γερμανία τον εφάρμοσαν το 1968, οι Κάτω  Χώρες   το 1969, το Λουξεμβούργο το 1970, το Βέλγιο με την Ιταλία το1973. Στα νέα μέλη της τότε  ΕΟΚ  ο  ΦΠΑ  εφαρμόστηκε  μετά την ένταξη τους, αφού πέρασαν μικρά ή μεγάλα διαστήματα προετοιμασίας. Στην Ελλάδα  εφαρμόζεται  από το 1987.

 

Ερωτήσεις – Απαντήσεις

Ας εξετάσουμε τις πρωγενέστερες γνώσεις μας

Ο ΦΠΑ είναι έσοδο ή έξοδο;

Απάντηση

Τι είναι περαίωση ΦΠΑ;

Απάντηση

Τι είναι ο πιστωτικός ΦΠΑ;

Απάντηση

Τι είναι έμμεσος φόρος;

Απάντηση

Τι είναι άμεσος φόρος;

Απάντηση

Τι είναι η ΔΟΥ;

Απάντηση

Τι είναι ο ΑΦΜ

Απάντηση

 

Τι είναι Κλειδάριθμος;

Απάντηση

Τι είναι ο ΑΜΚΑ;

Απάντηση

Τι είναι το τεκμήριο;

Απάντηση

Τι είναι τεκμαρτό εισόδημα;

Απάντηση

Τι είναι ο ΦΠΑ;

Απάντηση

Τι είναι το ΑΕΠ;

Απάντηση

 

Τι είναι ομόλογο;

Απάντηση

Τι είναι το PSI;

Απάντηση

Τι είναι Ευρωομόλογο;

Απάντηση

Τι είναι πιστοληπτική ικανότητα;

Απάντηση

Τι είναι πίστωση;

Απάντηση

Τι είναι πιστωτική κάρτα;

Απάντηση


Τι είναι χρεωστική κάρτα;

Απάντηση

 

Τι εννοούμε σφράγισμα επιταγής;

Απάντηση

Τι είναι ακάλυπτη επιταγή;

Απάντηση

Τι είναι μαύρο χρήμα;

Απάντηση

Τι είναι ξέπλυμα μαύρου χρήματος;

Απάντηση


Άσκηση προς επίλυση

  1. Ένα αυτοκίνητο αξίας €14.000 επιβαρύνθηκε με ΦΠΑ 24 % και ειδικό φόρο 4% επί  του ΦΠΑ. Πόσο πουλήθηκε τελικά;
  2. Σε ένα φορητό υπολογιστή αξίας €1.200, η εταιρεία έκανε έκπτωση 15%. Στη συνέχεια προστέθηκε ΦΠΑ 24% . Πόσο πουλήθηκε τελικά;
  3. Ένα κότερο κόστιζε το 20Χ0, €250.000. Το 20Χ2 ανατιμήθηκε κατά 15% και τον Ιανουάριο του 20Χ4 προσφέρεται με έκπτωση 25% της διαμορφωμένης αξίας του. Πόσο κοστίζει τελικά;
  4. Για μια συσκευή πληρώσαμε μαζί με ΦΠΑ €248. Αν το ποσοστό του ΦΠΑ είναι 24%, πόσο ήταν η αρχική του αξία; Πόσο θα είχαμε πληρώσει αγοράζοντάς τον με έκπτωση 10% της αρχικής του αξίας;
  5. Ένας έμπορος αγόρασε ηλεκτρικά είδη συνολικής αξίας €20.000. Το ποσό αυτό επιβαρύνθηκε με ΦΠΑ 24%. Ο έμπορος πλήρωσε το ΦΠΑ και το 30% της αρχικής αξίας σαν προκαταβολή και συμφώνησε να αποπληρώσει σε 5 μηνιαίες δόσεις με επιτόκιο 2% το μήνα. Να βρείτε το ποσό κάθε δόσης καθώς και το ποσοστό της τελικής επιβάρυνσης ως προς τις €20.000.

Βήματα για την κατανόηση των διατάξεων του κώδικα ΦΠΑ

Βήμα 1: ΠΟΙΕΣ συναλλαγές συνδέονται με ΦΠΑ;
Βήμα 2: ΠΟΙΟΙ υπάγονται σε ΦΠΑ;
Βήμα 3: ΠΟΥ εφαρμόζεται ο ΦΠΑ;
Βήμα 4: ΠΟΙΟ το ποσό και κατά πόσο φορολογείται με ΦΠΑ;
Βήμα 5: ΓΙΑΤΙ και ΠΩΣ υπολογίζεται ο ΦΠΑ
Βήμα 6: ΠΩΣ παρακολουθείται ο ΦΠΑ;
Βήμα 7: ΤΙ διαφοροποιείται κατά την εφαρμογή του ΦΠΑ;

Βήμα 1: ΠΟΙΕΣ συναλλαγές συνδέονται με ΦΠΑ

  • Οι πωλήσεις αγαθών και υπηρεσιών από επαγγελματίες στο εσωτερικό της χώρας.
  • Οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών από χώρες-μέλη της ΕΕ (ενδοκοινοτική απόκτηση).
  • Οι αγορές αγαθών και υπηρεσιών από χώρες μη μέλη της ΕΕ (εισαγωγές).

Βήμα 2: ΠΟΙΟΙ υπάγονται σε ΦΠΑ

  • Όσοι πραγματοποιούν τις προαναφερθείσες πωλήσεις/αγορές.
  • Όσοι πραγματοποιούν περιστασιακά πώληση μεταφορικού μέσου σε χώρα-μέλος της ΕΕ.
  • Όσοι πραγματοποιούν ευκαιριακά πώληση ακινήτου πριν από την πρώτη εγκατάσταση σε αυτό.
  • Όσοι ορίζονται ως «φορολογικοί αντιπρόσωποι» από επαγγελματία εγκατεστημένο εκτός της χώρας.
  • Όσοι αναφέρονται σε παραστατικά πωλήσεων που περιέχουν ΦΠΑ.

Βήμα 3: ΠΟΥ εφαρμόζεται ο ΦΠΑ

Ως ενιαίος ευρωπαϊκός έμμεσος φόρος εφαρμόζεται εντός των χωρών-μελών της ΕΕ.

Οι εξαιρέσεις όπου δεν εφαρμόζεται ο ΦΠΑ είναι:

  1. τα τμήματα που ανήκουν στο τελωνειακό έδαφος της ΕΕ
  2. το Άγιο Όρος και τα Μετόχια του εκτός Αγίου Όρους 3.τα Κανάρια
  3. οι υπερπόντιες γαλλικές κτήσεις,
  4. τα νησιά Aland
  5. οι αγγλονορμανδικές νήσοι

Ως τόπος της εφαρμογής ΦΠΑ, θεωρείται εκείνος που πραγματοποιείται η επαγγελματική συναλλαγή της πώλησης/αγοράς (ενδοκοινοτικής απόκτησης-εισαγωγής) όταν τα αγαθά δεν αποστέλλονται ή δεν μεταφέρονται.

Στην πώληση υπηρεσιών, ως τόπος θεωρείται η έδρα του επαγγελματία παραλήπτη (αγοραστή) ή η έδρα του πωλητή όταν ο παραλήπτης είναι ιδιώτης .

Βήμα 4: ΠΟΙΟ το ποσό και κατά πόσο φορολογείται με ΦΠΑ

Ο ΦΠΑ υπολογίζεται πάνω στην αξία της συμφωνηθείσας πώλησης ή ενδοκοινοτικής απόκτησης που περιλαμβάνει και τυχόν επιδοτήσεις, παρεπόμενα έξοδα ,διάφορες φορολογικές επιβαρύνσεις. Η αντίστοιχη αξία ως βάση υπολογισμού στις εισαγωγές αγαθών καλείται δασμολογητέα αξία .

Στις αυτοπαραδόσεις αγαθών ή στις ιδιοχρησιμοποιήσεις υπηρεσιών, ως φορολογητέα αξία υπολογίζεται το κόστος κατασκευής ή η τιμή αγοράς αυτών ή παρόμοιων αγαθών στις παραδόσεις αγαθών, ενώ στην παροχή υπηρεσιών τα συνολικά έξοδα που έγιναν για αυτές ή η κανονική τους αξία.

 

Οι συντελεστές ΦΠΑ που εφαρμόζονται στη χώρα μας (Ν. 4334/2015) είναι τρεις: Ο κανονικός 24%, ο μειωμένος 13% και ο υπερμειωμένος 6%.

Όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες ανήκουν στο 24%.

  • Όλα τα κρέατα διατηρημένα με απλή ψύξη ή κατεψυγμένα, όχι παρασκευασμένα ή επεξεργασμένα.
  • Είδη αλιείας, όχι παρασκευασμένα ή επεξεργασμένα.
  • Γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά και μέλι.
  • Οπωρολαχανικά, καρποί και φρούτα.
  • Καφέ
  • Χυμούς φρούτων και λαχανικών
  • Αλάτι
  • Ξύδι
  • Σσούπες και ζωμούς
  • Προϊόντα αλευροποιίας, δημητριακά, λάδι, παιδικές τροφές.
  • Ζυμαρικά και ψωμί, όχι παρασκευασμένα ή επεξεργασμένα.
  • Νερό, φυσικά ή τεχνητά μεταλλικά νερά.
  • Φαρμακευτικά προϊόντα, είδη ορθοπεδικής και εξυπηρέτησης αναπήρων.
  • Φάρμακα και εμβόλια για την ιατρική του ανθρώπου.
  • Βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά.
  • Εισιτήρια θεατρικών παραστάσεων .
  • Παράδοση ηλεκτρικής ενέργειας , φυσικού αερίου και θέρμανσης μέσω δικτύου (τηλεθέρμανση)

Βήμα 5: ΓΙΑΤΙ και ΠΩΣ υπολογίζεται ο ΦΠΑ

Ο ΦΠΑ είναι μία επιπλέον επιβάρυνση στη δαπάνη του καταναλωτή που υπολογίζεται με βάση την αξία που προστίθεται κάθε φορά για τα επιμέρους στάδια παραγωγής, πώλησης, διακίνησης των αγαθών ή υπηρεσιών στα πλαίσια του οικονομικού τους κύκλου. Ο ΦΠΑ ξεχωρίζει από τους υπόλοιπους έμμεσους φόρους, αφού δεν εισπράττεται απευθείας και συνολικά από το Δημόσιο, αλλά τμηματικά μέσω των προαναφερθέντων σταδίων.


Παράδειγμα:

Η επιχείρηση Grandma Vasiliki Rooms To Let πραγματοποίησε τις παρακάτω συναλλαγές:

  • Αγορά  εμπορευμάτων αξίας 2.000€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ 2.000×24%=480€
    Συνολική αξία 2.000+480=2.480€
  • Πώληση  εμπορευμάτων αξίας 2.200€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ 2.200×24%=528€
    Συνολική αξία 2.200+528=2.728€

ΦΠΑ ΕΙΣΡΟΩΝ (ΑΓΟΡΩΝ)      : 480€

ΦΠΑ ΕΚΡΟΩΝ (ΠΩΛΗΣΕΩΝ) : 528€

Οφείλει τελικά στο Δημόσιο τη διαφορά των 48€ (528€ – 480€).


Παράδειγμα:

Η επιχείρηση MyHome Peristeri πραγματοποίησε τις παρακάτω συναλλαγές:

  • Αγορά  εμπορευμάτων αξίας 800€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ: 800×24%=192 €
    Συνολική αξία 800+192=992€
  • Αγορά  εμπορευμάτων αξίας 1200€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ: 1200×24%=288 €
    Συνολική αξία 1200+288=1488 €
  • Αγορά  εμπορευμάτων αξίας 1400€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ: 1400×24%=336 €
    Συνολική αξία 1400+336=1736€
  • Πώληση εμπορευμάτων αξίας 3200€ πλέον ΦΠΑ 24%
    Αξία ΦΠΑ: 3.200×24%=768 €
    Συνολική αξία 3200+768=3.968€

ΦΠΑ ΕΙΣΡΟΩΝ (ΑΓΟΡΩΝ)      : 192+288+336=816€

ΦΠΑ ΕΚΡΟΩΝ (ΠΩΛΗΣΕΩΝ) : 768 €

Το Δημόσιο οφείλει στην επιχείρηση το ποσό των 48€ (816€ – 768€) το οποίο θα συμψηφιστεί στην επομένη φορολογική περίοδο.


ΒΗΜΑ 6: ΠΩΣ παρακολουθείται ο ΦΠΑ

Η εκκαθάριση του ΦΠΑ με το Δημόσιο γίνεται στο τέλος κάθε φορολογικής περιόδου για τις συνολικές συναλλαγές. Η εκκαθάριση είναι μηνιαία για τις οντότητες που τηρούν διπλογραφικά βιβλία (ημερολόγιο, καθολικό κ.ά.) και τριμηνιαία για τις οντότητες που τηρούν απλογραφικά βιβλία (εσόδων- εξόδων).

Με βάση τα παραστατικά των αγοραπωλησιών ενημερώνονται μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα, από τη λήξη κάθε ημερολογιακού μήνα, τα διπλογραφικά βιβλία και μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα, από τη λήξη κάθε ημερολογιακού τριμήνου, τα απλογραφικά βιβλία. Έτσι, κάθε μήνα ή τρίμηνο με τα ίδια χρονικά περιθώρια προθεσμίας υπάρχει η δυνατότητα συμπλήρωσης των περιοδικών δηλώσεων ΦΠΑ, των στατιστικών δηλώσεων (Intrastat) αφίξεων και αποστολών, αλλά και ανακεφαλαιωτικών πινάκων (listing) αποκτήσεων και παραδόσεων.

ΒΗΜΑ 7: ΤΙ διαφοροποιείται κατά την εφαρμογή του ΦΠΑ

Κατά την υποχρεωτική εφαρμογή των διατάξεων του ΦΠΑ απαλλάσσονται, εκτός των ενδοκοινοτικών παραδόσεων και των εξαγωγών, οι παρακάτω κυρίως περιπτώσεις πώλησης υπηρεσιών ή και αγαθών: Υγεία, δημόσια εκπαίδευση, κοινωνική πρόνοια, πολιτισμός, ασφάλειες, μισθώσεις ακινήτων, τραπεζικές καταθέσεις, εμβάσματα, συνάλλαγμα, μετοχές, εταιρικά μερίδια κ.ά.

Κατά την εφαρμογή του ΦΠΑ ισχύει παράλληλα ή συμπληρωματικά το δικαίωμα της έκπτωσης ή επιστροφής, εκτός του ΦΠΑ αγορών (εισροών), στις παρακάτω κυρίως περιπτώσεις:

  • οφειλόμενος ή καταβληθείς ΦΠΑ εισαγωγών
  • οφειλόμενος ΦΠΑ ενδοκοινοτικών αποκτήσεων (πλασματικός)
  • παροχή δώρων στους πελάτες μιας οντότητας για την προώθηση των πωλήσεών της, εφόσον η αξία κάθε δώρου δεν ξεπερνά τα 10 € και η συνολική τους αξία δεν ξεπερνά το 1% των ακαθαρίστων εσόδων της .

Κατά την εφαρμογή του ΦΠΑ προβλέπονται ειδικά καθεστώτα για τα οποία ισχύουν απλουστευμένες διαδικασίες επιβολής και είσπραξης του ΦΠΑ. Τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν οι μικρές επιχειρήσεις, ορισμένοι αγρότες, τα πρακτορεία ταξιδίων, οι δημοπρασίες, οι υπηρεσίες ΜΜΕ κ.ά. ( άρθρα 39-47γ).


Αποφορολόγηση

Αποφορολόγηση λέγεται το φαινόμενο κατά το οποίο από τη μεικτή αξία ενός αγαθού οδηγούμαστε στην καθαρή αξία του αγαθού αυτού.
Π.χ. Ποία η καθαρή αξία ενός αγαθού με τελική αξία 124 € και συντελεστή Φ.Π.Α. 24%

Μεικτή αξία = Καθαρή αξία + αξία ΦΠΑ
= Καθαρή αξία + καθαρή αξία * συντελεστή ΦΠΑ
= Καθαρή αξία * (1 + συντελεστής ΦΠΑ)
Καθαρή αξία = Μεικτή αξία / ( 1 + συντελεστής ΦΠΑ)
= 124 / (1 + 0,24) = 100 €
Άρα ο ΦΠΑ είναι 124 € – 100 € = 24 €


Αρχεία για κατέβασμα


Άσκηση προς επίλυση

Η Εταιρεία MyHome Peristeri, που ασχολείται με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, ΑΦΜ 123456789, Δ.Ο.Υ. Α΄ Περιστερίου, Θησέως 118, Περιστέρι, Τηλ.: 6972416398 και ημερομηνία έναρξης της εταιρείας 13/2/20Χ4 τηρεί βιβλία Απλογραφικά έκανε τις παρακάτω πράξεις για το χρονικό διάστημα 1-28/2/20Χ8.

1/2/20Χ1: Αγόρασε εμπορεύματα με ΤΔΑ 301 από τον Αλεξίου, αξίας €1.100 και ΦΠΑ 24%, μετρητοίς. 

 

 

 

3/2/20Χ1: Πλήρωσε ενοίκιο  μηνός Φεβρουαρίου για το κατάστημά της €728 συν χαρτόσημο 19€ και έλαβε την αρ. 215 απόδειξη από τον Α. Ανδρέου.

4/2/20Χ1: Πλήρωσε τον λογαριασμό της ΔΕΗ για το προηγούμενο τετράμηνο συνολικό ποσό €238. Στον παραπάνω λογαριασμό υπάρχουν  Δημοτικά Τέλη και ΕΡΤ 16€, ΦΠΑ 25,54€ και καθαρή αξία ρεύματος 196,46€. Αριθμός παροχής 10125368. Περίοδος κατανάλωσης 1/10/20Χ7 ως 31/1/20Χ8 παραστατικού 562655.

 

 

 

5/2/20Χ1: Αγόρασε εμπορεύματα με ΤΔΑ 1254 από την εταιρεία Παπανικολάου αξίας 800€ με ΦΠΑ 13% 104€ και αξίας 900€ με ΦΠΑ 24% 216€. Έδωσε έναντι λογαριασμού με απόδειξη είσπραξης Νο 383 1065,00€ για τα υπόλοιπα υπέγραψε δύο συναλλαγματικές ισόποσης αξίας. Λήξη 28/2/2018 και 31/3/2018.

6/2/20Χ1: Αγόρασε εμπορεύματα με το ΤΔΑ 517 από τον Αγγελόπουλο Θεόδωρο συνολικής αξίας 861€ τοις μετρητοίς, στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνεται ΦΠΑ 24%.

 

 

 

7/2/20Χ1: Πλήρωσε το ενοίκιο της κατοικίας του 400€. Απόδειξη Νο 385.

 

 

 

8/2/20Χ1: Πώλησε εμπορεύματα στον Δημητρίου με ΤΔΑ 504 αξίας 800€ με ΦΠΑ 24%, μετρητοίς.

9/2/20Χ1: Πλήρωσε τον λογαριασμό του τηλεφώνου (ΟΤΕ) της εταιρείας συνολικού ποσού 492€ τοις μετρητοίς. Περίοδος κατανάλωσης 1/12/2017 ως 31/1/2018 αριθμός παραστατικού 145798.

10/2/20Χ1: Πώλησε εμπορεύματα στην Ευθυμίου Γεράσιμο ΟΕ με ΤΔΑ 505 αξίας 400€ με ΦΠΑ 24% 96€ και αξίας 500€ με ΦΠΑ 13% 65€ με πίστωση.

11/2/20Χ1:Αγόρασε εμπορεύματα με το ΤΔΑ 115 από τον Ν. Νικολάου αξίας 1500€ με ΦΠΑ 24% 360€ και έδωσε επιταγή 1200€ της ΕΤΕ, λήξης 11/3/2018, το υπόλοιπο ποσό με πίστωση.

 

 

 

28/2/20Χ1: Συντάχθηκε η μισθοδοσία για έναν υπάλληλο που έχει η εταιρεία και έχει έως  εξής:
Ακαθάριστες αποδοχές    €1250
Κρατήσεις εργαζόμενου      €68
Εργοδοτικές εισφορές  €97
Καθαρό ποσό πληρωμής       €?

 

Να συμπληρωθεί το Βιβλίο Εσόδων – Εξόδων, το Έντυπο Φ2 και το Έντυπο Ε3.


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση Grandma Vasiliki Rooms To Let έκανε έναρξη δραστηριότητας εμπορικής επιχείρησης στις 2/1/20Χ4 και τηρεί απλογραφικά βιβλία. Για το διάστημα από 2/1/20Χ4-31/3/20Χ4 πραγματοποιήθηκαν τα παρακάτω οικονομικά γεγονότα με τα οποία ενημέρωσε τα βιβλία του.

ΕΚΡΟΕΣ

  1. 4/1/20Χ4 Πώληση Εμπορευμάτων στην Δέλτα Α.Ε. Η πώληση έγινε με το παραστατικό ΤΔΑ Νο 62 όπου η συνολική αξία είναι €10.000 συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24%
  2. 12/1/20Χ4 Πώληση Εμπορευμάτων στον επιτηδευματία Παναγιώτη Κωστόπουλο. Η πώληση έγινε με το ΤΔΑ Νο 100 όπου η καθαρή αξία των εμπορευμάτων είναι €1.000 πλέον Φ.Π.Α 24%.
  3. 30/1/20Χ4 Πώληση Εμπορευμάτων στην εταιρεία Παπαδόπουλο Ο.Ε. Η πώληση έγινε με το ΤΔΑ Νο 200 όπου η συνολική αξία τους είναι €3.000 συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24%
  4. 15/2/20Χ4 Πώληση Εμπορευμάτων στην εταιρεία Αυγέρης Ο.Ε. Η πώληση έγινε με το ΤΔΑ Νο 200 όπου η συνολική αξία τους είναι €3.000 συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%.
  5. 27/2/20Χ4 Πώληση Εμπορευμάτων στην εταιρεία Αυγέρης Ο.Ε. Η πώληση έγινε με το ΤΔΑ Νο 270 όπου η συνολική αξία τους είναι €7.000 συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%.

    ΕΙΣΡΟΕΣ

  6. 3/1/20Χ4 Αγορά Εμπορευμάτων από τον επιτηδευματία Μιχαήλ Παναγιώτου. Η αγορά έγινε με το ΤΔΑ Νο 52 με καθαρή αξία 15.000 ευρώ πλέον Φ.Π.Α 24%.
  7. 10/1/20Χ4 Πληρωμή ΟΤΕ για ρεύμα 400 ευρώ πλέον Φ.Π.Α 24% (Αρ. Λογαριασμού 145)
  8. 1/2/20Χ4 Αγορά Εμπορευμάτων από τον επιτηδευματία Ιωάννου Ιωάννη. Η αγορά έγινε με το ΤΔΑ Νο 52 όπου η συνολική αξία είναι €9.000 συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24%.
  9. 10/2/20Χ4 Πληρωμή ενοικίου μηνών Φεβρουαρίου-Μαρτίου €4.000. Υπολογίζεται χαρτόσημο 3,6%. (Απόδειξη πληρωμής 50)
  10. 20/2/20Χ4 Πληρωμή κινητής τηλεφωνίας Vodafone €300 συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24%.
  11. 1/3/20Χ4 Αγορά Εμπορευμάτων από τον επιτηδευματία Αναστασίου Χάρη. Η αγορά έγινε με το ΤΔΑ Νο 79 με καθαρή αξία €10.000 πλέον Φ.Π.Α 24%.
  12. 30/3/20Χ4 Αγορά γραφικής ύλης από τον Αποστολόπουλο Γεώργιο με το ΤΔΑ 100. Η καθαρή αξία είναι €500 πλέον Φ.Π.Α 24%.

Να συμπληρωθεί το Βιβλίο Εσόδων – Εξόδων, το Έντυπο Φ2 και το Έντυπο Ε3.


Άσκηση προς επίλυση

H επιχείρηση MyHome Peristeri κάνει έναρξη στην A’ Δ.Ο.Υ Πατρών με αντικείμενο δραστηριότητας βραχυχρόνια μίσθωση. Για το χρονικό διάστημα 1/1/20Χ4-31/03/20Χ4 πραγματοποιεί τα κάτωθι λογιστικά γεγονότα:

1/1/20Χ4 Αγοράζει από την εταιρεία SATO A.E, έπιπλα καθαρής αξίας 1.200 ευρώ πλέον ΦΠΑ 24% με το ΤΔΑ Νο 45. Η εξόφληση έγινε με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό.

10/1/20Χ4 Συνάπτει συμφωνία με την COCA COLA AE, όπου κατατίθεται ιδιωτικό συμφωνητικό στην εφορία. Η συμφωνία είναι €12.000 πλέον ΦΠΑ 24%.

15/1/20Χ4 Εκδίδει ΤΠΥ 1 στην COCA COLA A.E με καθαρή αξία 1.500 ευρώ με ΦΠΑ 24%.

1/2/20Χ4 Αγοράζει ηλεκτρονικούς υπολογιστές συνολικής αξίας 1.845 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24% από το Πλαίσιο Computers με το ΤΔΑ 500280

5/2/20Χ4 Αγοράζει γραφική ύλη από τον Αθανασόπουλο Ανδρέα με το Τιμολόγιο Πώλησης Νο 34 καθαρής αξίας 100 ευρώ πλέον ΦΠΑ 24%.

25/2/20Χ4 Εκδίδει ΤΠΥ 2 στην COCA COLA A.E με καθαρή αξία 1.500 ευρώ με ΦΠΑ 24%.

1/3/20Χ4 Αγοράζει ηλεκτρονικούς υπολογιστές συνολικής αξίας 3.000 ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24% από το Πλαίσιο Computers με το ΤΔΑ 580269.

5/3/20Χ4 Πληρώνει λογαριασμό της Vodafone συνολικής αξίας 1.000 ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α 24%

20/3/20Χ4 Πληρώνει λογαριασμό του ΟΤΕ συνολικής αξίας €500 συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%

 

Να συμπληρωθεί το Βιβλίο Εσόδων – Εξόδων, το Έντυπο Φ2 και το Έντυπο Ε3.


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση tsikolatas.com τηρεί απλογραφικά βιβλία του ΚΦΑΣ και έχει ως αντικείμενο εργασιών την εμπορία ειδών Σ/Μ. Έχει διεύθυνση Παπάφη 50 ΑΦΜ 091781838 και ανήκει στην Ζ ΔΟΥ Θεσσαλονίκης.

Στο πρώτο τρίμηνο του 20Χ4 είχε τα παρακάτω δεδομένα:

 ΑΞΙΑΦΠΑ
Αγορές εμπορευμάτων 13%5.000650
Αγορές εμπορευμάτων 24%6.0001.380
Αγορές παγίων 24%20.0004.600
Δαπάνες υποκείμενες σε ΦΠΑ2.000460
Δαπάνες μη υποκείμενες σε ΦΠΑ3.000
Πωλήσεις χονδρικές 13%7.000910
Πωλήσεις χονδρικές 24%8.0001.840
Πωλήσεις λιανικές 13% (στην αξία συμπεριλαμβάνεται και ο ΦΠΑ)2.000
Πωλήσεις λιανικές 24% (στην αξία συμπεριλαμβάνεται και ο ΦΠΑ)3.000

Να συμπληρωθεί η περιοδική δήλωση ΦΠΑ Α τριμήνου


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση tsikolatas.com με αντικείμενο την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για αγοραπωλησίες κρυπτονομισμάτων, στο δεύτερο τρίμηνο του 20Χ4 είχε τα παρακάτω δεδομένα:

 ΑΞΙΑΦΠΑ
Αγορές εμπορευμάτων 13%4.000520
Αγορές εμπορευμάτων 24%5.0001.150
Αγορές παγίων 24%1.000230
Δαπάνες υποκείμενες σε ΦΠΑ4.000920
Δαπάνες μη υποκείμενες σε ΦΠΑ2.000
Πωλήσεις χονδρικές 13%8.0001.040
Πωλήσεις χονδρικές 24%12.0002.760
Πωλήσεις λιανικές 13% (στην αξία συμπεριλαμβάνεται και ο ΦΠΑ)5.000
Πωλήσεις λιανικές 24% (στην αξία συμπεριλαμβάνεται και ο ΦΠΑ)4.000

Να συμπληρωθεί η περιοδική δήλωση ΦΠΑ Β τριμήνου


Άσκηση προς επίλυση

Η ελληνική επιχείρηση Grandma Vasiliki Rooms To Let με απλογραφικά βιβλία υπαγόμενη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ, εγκατεστημένη Ίο, Κυκλάδες, αγοράζει εμπορεύματα αξίας 70.000€ από την ιταλική επιχείρηση εγκατεστημένη στο Μιλάνο. Το τιμολόγιο εκδίδεται 10/03/20Χ4 και η παράδοση πραγματοποιείται τον ίδιο μήνα. Το είδος του εμπορεύματος υπάγεται στον ανώτερο συντελεστή ΦΠΑ.

Να ενημερωθεί η περιοδική ΦΠΑ. Ποιες άλλες υποχρεώσεις έχει η ελληνική επιχείρηση;


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση MyHome Peristeri με απλογραφικά βιβλία υπαγόμενη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ εγκατεστημένη στο Περιστέρι Αττικής αγοράζει εμπορεύματα αξίας 90.000€ από την γερμανική επιχείρηση εγκατεστημένη στο Μόναχο. Το τιμολόγιο εκδίδεται 15/06/20Χ4 και η παράδοση πραγματοποιείται τον ίδιο μήνα. Το είδος του εμπορεύματος υπάγεται στον ανώτερο συντελεστή ΦΠΑ. Το τιμολόγιο περιλαμβάνει και μεταφορικά 7.000€ και παρεπόμενα έξοδα 3.000€.

Να ενημερωθεί η περιοδική ΦΠΑ


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση Grandma Vasiliki Rooms To Let με απλογραφικά βιβλία υπαγόμενη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ εγκατεστημένη στην Ίο αγοράζει εμπορεύματα αξίας 100.000€ από την βουλγαρική επιχείρηση επιχείρηση εγκατεστημένη στη Σόφια. Το τιμολόγιο εκδίδεται 15/08/20Χ4 και η παράδοση πραγματοποιείται τον ίδιο μήνα. Το είδος του εμπορεύματος υπάγεται στον ανώτερο συντελεστή ΦΠΑ. Η μεταφορά γίνεται από βουλγαρική εταιρία η οποία εκδίδει τιμολόγιο 10.000€ στην ελληνική επιχείρηση.

Να ενημερωθεί η περιοδική ΦΠΑ


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση Τσικολάτας Αλέξανδρος με απλογραφικά βιβλία υπαγόμενη στο κανονικό καθεστώς ΦΠΑ εγκατεστημένη στην Έδεσσα διενεργεί ενδοκοινοτική παράδοση προϊόντων αξίας 50.000€ σε βουλγαρική επιχείρηση στη Σόφια. Η μεταφορά γίνεται από βουλγαρική εταιρία η οποία εκδίδει τιμολόγιο 10.000€ στην ελληνική επιχείρηση. Η ελληνική επιχείρηση εκδίδει τιμολόγιο στην βουλγαρική εταιρία συμπεριλαμβάνει και τα μεταφορικά

Να ενημερωθεί η περιοδική ΦΠΑ.


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση Grandma Vasiliki Rooms To Let τηρεί απλογραφικά βιβλία του ΚΦΑΣ και έχει ως αντικείμενο εργασιών την εμπορία ειδών Σ/Μ. Έχει διεύθυνση Παπάφη 50 ΑΦΜ 091781838 και ανήκει στην Α ΔΟΥ Κυκλάδων.

Στο πρώτο τρίμηνο του 20Χ4 είχε τα παρακάτω δεδομένα:

 ΑΞΙΑΦΠΑ
Αγορές εμπορευμάτων 13%10.000 
Αγορές εμπορευμάτων 24%5.000 
Αγορές παγίων 24%20.000 
Δαπάνες υποκείμενες σε συντ ΦΠΑ 24%5.0001.150
Δαπάνες μη υποκείμενες σε ΦΠΑ3.000 
Πωλήσεις χονδρικές 14%10.000 
Πωλήσεις χονδρικές 24%20.000 
ΦΠΑ εισροών βάσει βιβλίων8.230 
ΦΠΑ εκροών βάσει βιβλίων5.950 
   
   

Να συμπληρωθεί η περιοδική δήλωση ΦΠΑ Γ τριμήνου


Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση Τσικολάτας Αλέξανδρος με ΑΦΜ 082710644 Α΄ Δ.Ο.Υ.  Ηρακλείου, με έδρα το Ηράκλειο Κρήτης και σε μισθωμένο ακίνητο επί της οδού Τ. Τζουλάκη 6 (εκμισθωτής Παπαδάκης Γ. ΑΦΜ 043586972) τηρεί βιβλίο  Β΄  Κατηγορίας με τις εξής δραστηριότητες: α) εμπορία κυπέλλων – μεταλλίων  Σ.Κ.Κ. 22% β) κατασκευή επιγραφών Σ.Κ.Κ. 27% βάσει πινάκων του Υπουργείου Οικονομικών

            Στοιχεία από το καταστατικό της εταιρίας:

Αριθμός δημοσίευσης Πρωτοδικείου/έτος ίδρυσης: 857/2001 Διάρκεια εταιρίας αόριστος. Μέλη της Ο.Ε. είναι οι εξής: Αντωνακάκης Ανδρέας με ΑΦΜ 043281639 με 60%, και η Αντωνακάκη Μαρία με ΑΦΜ 023459617 με 40%, κάτοικοι Ηρακλείου , Κυκλάδων 45 Α΄ Δ.Ο.Υ. Ηρακλείου. Νόμιμος εκπρόσωπος της Ο.Ε. είναι ο Αντωνακάκης Ανδρέας.

Κατά τη χρήση 20Χ1 παρουσιάζει τα παρακάτω δεδομένα με βάση τα βιβλία και στοιχεία της:

ΕΣΟΔΑΑ   ΤΡΙΜΗΝΟΒ   ΤΡΙΜΗΝΟΓ  ΤΡΙΜΗΝΟΔ   ΤΡΙΜΗΝΟ
Χονδρικές πωλήσεις εμπορ/των 24%3.700,006.749,822.350,001.540,72
Λιανικές πωλήσεις εμπ/των 24%1.760,821.890,553741,75528,25
Χονδρικές πωλήσεις προϊόντων 24%3.140,136.456,352.290,075.722,67
Λιανικές πωλήσεις προϊόντων 24%1.320,621.467,352.157,00660,31
Αυτοπαράδοση 24%500,73  150,55
ΦΠΑ πωλήσεων2.397,133.809,742.423,931.978,57
ΕΞΟΔΑΑ   ΤΡΙΜΗΝΟΒ   ΤΡΙΜΗΝΟΓ ΤΡΙΜΗΝΟΔ   ΤΡΙΜΗΝΟ
Αγορές εμπ/των 24%1.834,204.181,951.760,821.907,82
Αγορές Α΄ υλών 24%2.494,503.228,174.787,972.876,00
Αγορές παγίων 24%586,94440,203.614,090,00
Δαπάνες με Δικ. Έκπτωσης (λοιπά)286,13196,63248,57258,55
Αμοιβές τρίτων (λογιστής)300,00300,00300,00300,00
Ενοίκια600,00600,00600,00600,00
Αμοιβές Προσωπικού1.800,002.100,001.800,002.500,00
Αποσβέσεις παγίων   1.100,14
ΦΠΑ Αγορών1.130,601.805,592.337,461.100,28
ΦΠΑ δαπανών111,3694,36104,23106,12

Για υπολογισμούς δίδονται:

Αγορές προηγούμενης χρήσης α) εμπορεύματα 5,869,41 β) Α΄ ύλες 9,977,99

Επίσης δίδονται τα εκδοθέντα στοιχεία του ΚΒΣ της χρήσης : ΤΠ-ΔΑ 201 – 500, ΗΔΖ 1541 – 1840

ΤΠ 25 -100, Δ.Α. 1 – 75

Ζητείται:

α)  Να συνταχθούν οι περιοδικές δηλώσεις (Φ2) των τριμήνων λαμβάνοντας υπόψη και το Πιστωτικό Υπόλοιπο της προηγούμενης χρήσης 212,65

β) Να συνταχθεί η Εκκαθαριστική ΦΠΑ (Φ1)

γ) Να προσδιορισθούν τα φορολογητέα κέρδη της εταιρίας με αυτοέλεγχο και χωρίς (έντυπο Ε3)

δ) Να συμπληρωθεί η φορολογική δήλωση της εταιρίας (έντυπο Ε5) , λαμβάνοντας υπόψη ότι ο πελάτης μας «Ελληνικό Δημόσιο» μας είχε παρακρατήσει φόρο στη χρήση 154,67 € και ότι είχαμε προκαταβάλλει φόρο για το τρέχον έτος με την προηγούμενη φορολογική δήλωση 145,33 €.


Άσκηση προς επίλυση

Ο επιτηδευματίας Τσικολάτας Αλέξανδρος τηρεί βιβλία Εσόδων–Εξόδων. Για το διάστημα 01/01–31/03/20Χ4 προβαίνει στα κάτωθι οικονομικά γεγονότα με τα οποία ενημερώνει τα βιβλία του:

25/01/20Χ4 Πώληση προϊόντων στην Δέλτα Α.Ε. Η πώληση έγινε με το παραστατικό Τιμολόγιο- Δελτίο Αποστολής Νο 32 όπου η καθαρή αξία των προϊόντων είναι 1000 € πλέον ΦΠΑ 24%

 

 

 

29/01/20Χ4 Πώληση προϊόντων στον επιτηδευματία Αγγελόπουλο Ελευθέριο. Η πώληση έγινε με το παραστατικό Τιμολόγιο- Δελτίο Αποστολής Νο 40 όπου η καθαρή αξία των προϊόντων είναι 1500 € πλέον ΦΠΑ 24%.

30/01/20Χ4 Αγορά πρώτων υλών από τον επιτηδευματία Σαρακάκη Γεώργιο . Η αγορά έγινε με το Τιμολόγιο Πώλησης- Δελτίο Αποστολής Νο 32 της ίδιας ημερομηνίας με αξία προϊόντων (υλικών) 1000 € πλέον ΦΠΑ 24%.

01/02/20Χ4 Πληρωμή λογαριασμού κινητής τηλεφωνίας 150 ευρώ συμπεριλαμβανόμενου Φ.Π.Α 24% (Αρ λογαριασμού 25)

03/02/20Χ4 Πληρωμή ενοικίου μηνός Φεβρουαρίου 850 ευρώ. Υπολογίζεται χαρτόσημο 3,6%.

10/02/20Χ4 Αγορά γραφικής ύλης από τον επιτηδευματία Παναγόπουλο Γεώργιο . Η αγορά έγινε με το Τιμολόγιο Πώλησης- Δελτίο Αποστολής Νο 32 της ίδιας ημερομηνίας με αξία προϊόντων (υλικών) 1000 € πλέον ΦΠΑ 24%.

15/02/20Χ4 Πώληση προϊόντων στον ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ Α.Ε. Η πώληση έγινε με το παραστατικό Τιμολόγιο – Δελτίο Αποστολής Νο 32 όπου η καθαρή αξία των προϊόντων είναι 1000 € πλέον ΦΠΑ 24%

28/02/20Χ4 Πληρωμή μισθοδοσίας εργαζόμενου για τον μήνα Φεβρουάριο 20Χ4. Ακαθάριστες Αποδοχές: 600 ευρώ και Εργοδοτικές εισφορές: 24,56%

01/03/20Χ4 Πληρωμή λογαριασμού VODAFONE 200 ευρώ συμπεριλαμβανομένου 24% Φ.Π.Α (αρ λογαριασμού 589354395687)

08/03/20Χ4 Πληρωμή λογαριασμού Δ.Ε.Η 500 ευρώ συμπεριλαμβανομένου 13% Φ.Π.Α και δημοτικά τέλη 60 ευρώ (αρ λογαριασμού 589354395687)

Να συμπληρωθεί το βιβλίο ΕΣΟΔΩΝ-ΕΞΟΔΩΝ και το έντυπο Ε3


Άσκηση προς επίλυση

Συστήνεται Α.Ε. με την επωνυμία Grandma Vasiliki Rooms To Let από τους Τσικολάτα Α., Τσικολάτα Β., Χανιώτη Σταυρούλα στις 3/1 με Μετοχικό κεφάλαιο 100.000. Η συμμετοχή του καθενός είναι: 60.000, 30.000, 10.000 αντίστοιχα.  Η καταβολή του Μ.Κ. θα γίνει ως εξής:

Τσικολάτας Α. : 40.000,00 στον όψεως  της Α.Ε. 3/1 και 20.000,00 σε τρείς μήνες

Τσικολάτας Β. : 20.000,00     ‘’                ‘’                  και 10.000,00 σε εξι μήνες

Χανιώτη Σ.   :  5.000,00     ‘’                ‘’                  και   5.000,00  σε είκοσι εξι μήνες.

Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα:

4/1 Ανάληψη από τον όψεως ποσό 5.000,00 Γραμ. Τράπεζας Νο 155289

4/1 Αγορά με πίστωση επίπλων από Ορφανίδη ΑΕ με ΤΠΔΑ Νο 45 αξίας 500,00 + ΦΠΑ 24%

5/1 Αγορά Η/Υ με πίστωση από Παπαδημητρίου ΑΕ με ΤΠΔΑ Νο 15 αξίας 1.000,00 + ΦΠΑ 24%

6/1 Αγορά εμπορευμάτων με πίστωση από Λαμπράκη ΑΕ με ΤΠΔΑ Νο 25 αξίας 10.000,00 + ΦΠΑ 24%

7/1 Επιστροφή εμπορευμάτων (με πίστωση) και έκδοση Π.Τ. Νο 20 αξίας 400,00 + ΦΠΑ 24%

8/1 Δίνεται προκαταβολή 3.000,00 για αγορά μηχανήματος στον προμηθευτή Γεωργιάδη ΑΕ, απ.  Νο 24

10/1 Παραλαβή μηχανήματος από Γεωργιάδη ΑΕ με ΤΠΔΑ Νο 78 αξίας 5.000,00 + ΦΠΑ 24%

11/1 Αγορά από Παυλίδη ΕΠΕ (με πίστωση) με το ΤΠΔΑ Νο 33 εμπορεύματα αξίας 3.000,00 + ΦΠΑ 24%, και Α΄ ύλες 6.000,00 + ΦΠΑ 24%

14/1 Λαμβάνεται ΤΠΥ Νο 64 από Γεωργιάδη ΑΕ για συναρμολόγηση και δοκιμή μηχανήματος. Αυθημερόν τίθεται σε λειτουργία.

16/1 Πωλεί Ε.Π. με το ΤΠΔΑ Νο 15 σε Νικολάου Κώστα εμπορεύματα 18.000,00 + ΦΠΑ 24% και προϊόντα 20.000,00 + ΦΠΑ 24%

31/1 Εξάγεται η μισθοδοσία του Ιανουαρίου η οποία έχει ως εξής σύμφωνα με την Μ.Κ. Νο 1:

Μικτές Αποδοχές 13.500,00 Εργοδοτικές Εισφορές 3.000,00,  ΙΚΑ 5.000,00 , ΦΜΥ 1.500,00 , Πληρωτέες 10.000,00.

1/2 Πληρωμή ενοικίου 1.000,00 + χαρτ. 3,6% απόδειξη Νο 145

6/2 Εκδίδεται Π.Τ. Νο 14 στον Νικολάου Κ.  λόγω επιστροφής εμπορευμάτων 1.000,00 + ΦΠΑ 24%

10/2 Λήψη επιταγών από Νικολάου Κ. με πιν. Παραλαβής Νο 30 2.000,00 λήξης 15/2 και 8.000,00 λήξης 15/7

11/2 Μεταβίβαση επιταγής 8.000,00 σε Τράπεζα EUROBANK για εγγύηση δανείου , έξοδα τράπεζας 50,00 πινάκιο εκχώρησης Νο 25

13/2 Γίνεται ενδοκοινοτική παράδοση σε πελάτη Γαλλίας MAISON SA αξίας 10.000,00 ΤΠΔΑ Νο 16

15/2 Προεξοφλείται η εισπρακτέα επιταγή 2.000,00 , έξοδα τράπεζας 10,00  γραμ. τράπεζας Νο 198236

15/2 Γίνεται ενδοκοινοτική απόκτηση εμπορευμάτων από Ιταλία αξίας 5.000,00 (LA  CASA  Spa) INVOICE No 1. Επίσης έγιναν και τα εξής έξοδα:

Έκδοση εγγυητικής επιστολής 120 ημερών από Τράπεζα Πειραιώς , έξοδα διακανονισμού Τρ. Πειραιώς 50,00 , Ασφάλιστρα (Γενική Ασφαλιστική) 70,00 , Μεταφορικά (Μεταφορές ΕΠΕ Φορτ. Νο 22) 200,00 + ΦΠΑ 24%

16/2 Διαφήμιση στο περιοδικό Διακόσμηση ΤΠΥ Νο 30 αξίας 1.000,00 + ΦΠΑ 24% + αγγελιόσημο 20% με πίστωση.

19/2 Πληρωμή λογ. ΔΕΗ Νο 1458936 με την ανάλυση: ΔΕΗ 200,00 + ΦΠΑ 13% , ΕΡΤ- Δ.Τ. 50,00

20/2 Αγορά με πίστωση ΕΙΧ Passat 1.600 κυβικών από Παπαδόπουλο ΑΕ με ΤΠΔΑ Νο 1256 αξίας 20.000,00 + ΦΠΑ 24% + τέλη ταξινόμησης 1.000,00

22/2 Λήψη μακροπρόθεσμου δανείου από ΕΤΕ 130.000,00 λήξης μετά από 5 έτη

23/2 Αμοιβή Φοροτεχνικού συμβούλου Γεωργίου Α. με ΑΠΥ Νο 11 1.000,00 + ΦΠΑ 24% , παρακράτηση φόρου 20%

26/2 Πώληση παγίου (Η/Υ) στην Διάνα ΑΕ με το ΤΠΔΑ Νο 15 αξίας 1.100,00 + ΦΠΑ 24% με πίστωση

26/2 Πληρωμή ΦΠΑ Ιανουαρίου από το λογ/σμό όψεως Γραμ. Τράπεζας Νο 256389

28/2 Αγορά γραφικής ύλης από Ανάλωση ΕΠΕ μετρητοίς με το ΤΠΔΑ Νο 20  100,00 + ΦΠΑ 24%

28/2 Καταστροφή ανασφάλιστων Α΄υλών από πυρκαγιά αξίας 1.500,00 (Λογιστικό σημείωμα Νο 3)

28/2 Η ΑΕ λαμβάνει επιδότηση ΟΑΕΔ ποσού 2.000,00 και εκδίδεται το ΤΠ  Νο 1.

  • Να γίνουν οι καταχωρίσεις των λογιστικών γεγονότων σε τέταρτο βαθμό
  • Να συνταχθούν τα Ισοζύγια των μηνών
  • Να υπολογισθεί ο ΦΠΑ των μηνών και να συμπληρωθούν τα έντυπα Φ2
  • Να γίνουν οι λογιστικές εγγραφές τακτοποίησης του ΦΠΑ ανά μήνα

Μισθοδοσία Προσωπικού

Πως γίνεται η απογραφή εργοδότη στο ΙΚΑ;

Κάθε εργοδότης που απασχολεί πρόσωπο ή πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ ή στην ασφάλιση των φορέων ή των κλάδων και λογαριασμών των οργανισμών κοινωνικής πολιτικής (ΟΑΕΔ, ΟΕΚ κ.λ.π.) των οποίων τις εισφορές εισπράττει ή συνεισπράττει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, υποχρεούται να απογράφεται στο Μητρώο Εργοδοτών του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Πότε υφίσταται η υποχρέωση απογραφής:

Με την έναρξη της απασχόλησης προσωπικού που υπάγεται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σύμφωνα με τα παραπάνω.

Τόπος απογραφής – αρμόδιο υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

Ο εργοδότης υποβάλλει την αίτηση απογραφής στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης του. Αν ο εργοδότης διατηρεί περισσότερες εγκαταστάσεις σε διάφορες ασφαλιστικές περιοχές, υποχρεούται από 1/1/2002 να τις απογράφει στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης. Καθιερώνεται, δηλαδή, η ενιαία απογραφή έδρας και παραρτημάτων της επιχείρησης με απόδοση ενός μοναδικού Αριθμού Μητρώου (ΑΜΕ) τόσο για την έδρα, όσο και για τα παραρτήματά του.

Διαδικασία απογραφής

Η διαδικασία απογραφής υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο “Αίτηση – Δήλωση Απογραφής Εργοδότη”, το οποίο χορηγείται από οποιοδήποτε Υποκατάστημα ή Παράρτημα του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Η “Αίτηση – Δήλωση Απογραφής Εργοδότη”, η οποία περιέχει στοιχεία του εργοδότη (γενικά στοιχεία, στοιχεία δραστηριότητας, έδρας, παραρτημάτων και υπευθύνων) και στοιχεία απασχολουμένων, υποβάλλεται πλήρως συμπληρωμένη “εις διπλούν”, από τον κατά το νόμο υπεύθυνο της επιχείρησης ή από νόμιμα εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο του, στο Τμήμα Εσόδων του Υποκαταστήματος ή Παραρτήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησής του, συνοδευόμενη από τα παρακάτω δικαιολογητικά.

Στοιχεία Εργοδοτών

Για Φυσικό πρόσωπο: φωτοαντίγραφα της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ. (ή οποιουδήποτε άλλου επίσημου στοιχείου από το οποίο να προκύπτει ο Α.Φ.Μ. του) και της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου του εργοδότη.

Για μη Φυσικό πρόσωπο: φωτοαντίγραφα της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ. (ή οποιουδήποτε άλλου επίσημου στοιχείου, από το οποίο να προκύπτει ο Α.Φ.Μ. του) και των αστυνομικών ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων των προσώπων που διοικούν/εκπροσωπούν την επιχείρηση.

Επιπλέον, ανάλογα με τη νομική μορφή της επιχείρησης απαιτούνται:

Για Ο.Ε. και Ε.Ε.: φωτοαντίγραφα του εταιρικού, που κατατέθηκε στο οικείο Πρωτοδικείο.

Για Ε.Π.Ε.: φωτοαντίγραφα καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης καταστατικού).

Για Α.Ε.: φωτοαντίγραφα καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης καταστατικού) ή της ανακοίνωσης καταχώρησης, στο οικείο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών (Μ.Α.Ε.) της Υπηρεσίας του Υπουργείου Εμπορίου της αρμόδιας Νομαρχίας, της διοικητικής απόφασης για τη σύσταση της εταιρείας και την έγκριση του καταστατικού της.

Σε περίπτωση που έχουν επέλθει αλλαγές στη σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου, πρέπει να κατατίθεται και φωτοαντίγραφο της ανακοίνωσης καταχώρησης στο Μ.Α.Ε. του πρακτικού της Γενικής Συνέλευσης ή του Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο αφορά την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου ή την αντικατάσταση μέλους του, αντιστοίχως ή το σχετικό ΦΕΚ αν έχει γίνει η δημοσίευση.

Για Κοινοπραξία: φωτοαντίγραφο του συστατικού εγγράφου της κοινοπραξίας που κατατέθηκε στην οικεία Δ.Ο.Υ. (και των κατά περίπτωση δικαιολογητικών, αναλόγως της νομικής μορφής των κοινοπρακτούντων μελών, όπως αναφέρονται παραπάνω).

Για αυτοκίνητα (ταξί, φορτηγά, λεωφορεία): φωτοαντίγραφα της ειδικής άδειας κυκλοφορίας του οχήματος, της αστυνομικής ταυτότητας ή του διαβατηρίου του ιδιοκτήτη και της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ.

Για διαχείριση πολυκατοικίας: φωτοαντίγραφα των αστυνομικών ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων του διαχειριστή και όλων των συνιδιοκτητών.

Στοιχεία Απασχολούμενων

  • Φωτοαντίγραφα των συμβάσεων εργασίας, κατά το Π.Δ. αριθ. 156/94, των απασχολουμένων και του θεωρημένου από το Σ.ΕΠ.Ε. πίνακα προσωπικού (άρθρο 16 του Ν. 2874/00).
  • Φωτοαντίγραφα των συμβάσεων εργασίας μειωμένης ή εκ περιτροπής απασχόλησης, για όσους εργαζόμενους απασχολούνται με καθεστώς μειωμένης ή εκ περιτροπής απασχόλησης, (Ν. 2639/98).
  • Φωτοαντίγραφα των καρτών πρόσληψης του προσωπικού.

Τ’ ανωτέρω δικαιολογητικά, που αφορούν τα στοιχεία των απασχολουμένων, εάν δεν είναι διαθέσιμα κατά την απογραφή, προσκομίζονται αργότερα, ενώ η απογραφή γίνεται κανονικά.

Απόδοση Αριθμού Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ)

Η εγγραφή της επιχείρησης στο Μητρώο Εργοδοτών πραγματοποιείται άμεσα και αποδίδεται ο Αριθμός Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ) μέσω ειδικού εντύπου με τίτλο “Έντυπο Απόδοσης ΑΜΕ”. Στο έντυπο αυτό καταχωρίζονται και τα τυχόν παραρτήματα επαγγελματικών εγκαταστάσεων της επιχείρησης με αύξουσα αρίθμηση. Εφιστάται η προσοχή στην τήρηση της αύξουσας αρίθμησης των παραρτημάτων, όπως αυτή αποδόθηκε από το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, κατά την συμπλήρωση της ΑΠΔ.

Υπόχρεοι Δήλωσης Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη

Οι απογεγραμμένοι στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ εργοδότες, υποχρεούνται να γνωστοποιούν σ’ αυτό μεταβολές των στοιχείων τους, που έχουν καταχωρηθεί στο Μητρώο Εργοδοτών.

Πότε υφίσταται η υποχρέωση

Οι μεταβολές των στοιχείων τους, που πρέπει να γνωστοποιούν οι εργοδότες στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ είναι οι εξής:

  • έναρξη απασχόλησης προσωπικού σε παράρτημα του εργοδότη,
  • οριστική διακοπή εργασιών επιχείρησης ή παραρτήματός της,
  • επαναλειτουργία της επιχείρησης, που συνοδεύεται με έναρξη απασχόλησης προσωπικού στην έδρα ή σε παράρτημα του εργοδότη,
  • μεταφοράς έδρας ή παραρτήματος εργοδότη,
  • αλλαγή των υπευθύνων, των στοιχείων τους (επώνυμο, όνομα και όνομα πατρός), του τόπου κατοικίας ή διαμονής τους,
  • αλλαγή επωνυμίας,
  • αλλαγή νομικής μορφής.

Τόπος υποβολής Δήλωσης- αρμόδιο υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ

Η Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη υποβάλλεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, στην ασφαλιστική περιοχή του οποίου υπάγεται η έδρα του εργοδότη. Σε περίπτωση μεταφοράς της έδρας εργοδότη η Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη υποβάλλεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, που υπαγόταν η έδρα του πριν την μεταφορά της.

Διαδικασία υποβολής Δήλωσης

Η διαδικασία υποβολής της δήλωσης υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη“. Το έντυπο συμπληρώνεται από τον εργοδότη ανάλογα με το είδος της μεταβολής, και υποβάλλεται στο Τμήμα Εσόδων του αρμοδίου υποκαταστήματος.

Προθεσμία υποβολής Δήλωσης

Η “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη” υποβάλλεται άμεσα (με την έναρξη της απασχόλησης) στις εξής περιπτώσεις: έναρξη απασχόλησης προσωπικού σε παράρτημα του εργοδότη, επαναλειτουργία της επιχείρησης, που συνοδεύεται με έναρξη απασχόλησης προσωπικού στην έδρα ή σε παράρτημα του εργοδότη.

Η “Δήλωση Μεταβολής Στοιχείων Εργοδότη” υποβάλλεται εντός τριάντα (30) ημερολογιακών ημερών από την επόμενη της μεταβολής στις εξής περιπτώσεις:

  • οριστική διακοπή εργασιών επιχείρησης ή παραρτήματός της,
  • μεταφοράς έδρας ή παραρτήματος εργοδότη,
  • αλλαγή των υπευθύνων, των στοιχείων τους, του τόπου κατοικίας ή διαμονής τους,
  • αλλαγή επωνυμίας,
  • αλλαγή νομικής μορφής.

Εάν η τελευταία ημέρα της προθεσμίας συμπίπτει με αργία ή μη εργάσιμη για τις δημόσιες υπηρεσίες ημέρα, η λήξη της παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη ημέρα (άρθρο 242 Αστικού Κώδικα).

Απογραφή εργαζόμενου στον ΕΦΚΑ

Κάθε πρόσωπο που αναλαμβάνει για πρώτη φορά εργασία ασφαλιστέα στο ΙΚΑ, υποχρεούται να εγγραφεί στο Μητρώο Ασφαλισμένων που τηρείται στο ΙΚΑ, προκειμένου να του αποδοθεί ένας μοναδικός Αριθμός Μητρώου Ασφαλισμένου.

Τόπος απογραφής – αρμόδιο υποκατάστημα

Για την απογραφή του ο ασφαλισμένος προσέρχεται στο Υποκατάστημα ή Παράρτημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ του τόπου κατοικίας ή του τόπου εργασίας του. Το αρμόδιο τμήμα είναι το ΜΗΤΡΩΟ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ. Η διαδικασία απογραφής υποστηρίζεται από ειδικό έντυπο με τίτλο «Αίτηση Απογραφής Άμεσα Ασφαλισμένου», το οποίο διατίθεται από τα υποκαταστήματα και την ιστοσελίδα του ΙΚΑ. Το έντυπο συμπληρώνεται με ελληνικούς χαρακτήρες με βάση τα στοιχεία ταυτότητας για έλληνες πολίτες και με λατινικούς χαρακτήρες για αλλοδαπούς (ανεξάρτητα αν είναι πολίτες Ε.Ε. ή τρίτων χωρών) με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία του διαβατηρίου.

Υποβάλλεται συμπληρωμένη στο Τμήμα Μητρώου του αρμόδιου υποκαταστήματος ΙΚΑ-ΕΤΑΜ συνοδευόμενη από τα σχετικά ανά περίπτωση δικαιολογητικά:

  • Δελτίο Ταυτότητας, ή Διαβατήριο όταν πρόκειται για αλλοδαπούς.
  • Έγγραφο από το οποίο να προκύπτει ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου (φωτοτυπία βεβαίωσης απόδοσης ΑΦΜ ή εκκαθαριστικού σημειώματος ή φορολογικής δήλωσης). (Οποιοδήποτε από τα προηγούμενα έγγραφα πρέπει να είναι πρόσφατο)
  • Βεβαίωση του εργοδότη από την οποία να προκύπτει η ημερομηνία έναρξης της ασφάλισης στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, εφόσον απασχολείται σε κοινή επιχείρηση.(για αυτοαπασχολούμενους και εργαζόμενους σε οικοδομές ή άνεργους δεν είναι απαραίτητη η Βεβαίωση Εργοδότη)
  • Έγγραφο από το οποίο να προκύπτει η ημερομηνία έναρξης της ασφάλισης σε άλλο ασφαλιστικό φορέα της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, προκειμένου να χαρακτηριστεί ο ασφαλισμένος ως «παλαιός» ή «νέος».
  • Αποδεικτικό της διεύθυνσης κατοικίας ή Υπεύθυνη Δήλωση, όταν η Αίτηση Απογραφής υποβάλλεται στο Υποκατάστημα του τόπου κατοικίας.
  • Φωτοτυπία της πρώτης σελίδας Βιβλιαρίου Τραπέζης στο οποίο ο δικαιούχος να είναι ο ασφαλισμένος (πρώτο όνομα). Στον τραπεζικό λογαριασμό μπορεί είτε να υπάρχουν συνδικαιούχοι είτε όχι.

Μετά την άμεση μηχανογραφική επεξεργασία της Αίτησης Απογραφής αποδίδεται ο Αριθμός Μητρώου, ο οποίος γνωστοποιείται στον ασφαλισμένο με Βεβαίωση Απογραφής. Σε περίπτωση που από τη μηχανογραφική επεξεργασία της Αίτησης Απογραφής, διαπιστωθεί ότι ο αιτών είναι ήδη εγγεγραμμένος στα Μητρώα Ασφαλισμένων ΙΚΑ, δεν αποδίδεται νέος Αριθμός Μητρώου, αλλά γνωστοποιείται στον ασφαλισμένο αυτός που του είχε αποδοθεί με Βεβαίωση Προηγούμενης Απογραφής.

Οδηγίες συμπλήρωσης Αίτησης Απογραφής Άμεσα Ασφαλισμένου

Το έντυπο αυτό συμπληρώνεται από όσους υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ, προκειμένου να εγγραφούν στο Μητρώο Ασφαλισμένων του και να τους αποδοθεί Αριθμός Μητρώου. Για την συμπλήρωση και υποβολή της Αίτησης Απογραφής ο αιτών πρέπει να προσκομίσει στην Υπηρεσία επίσημα έγγραφα από τα οποία θα ελεγχθούν τα ατομικά του στοιχεία:

α) Δελτίο ταυτότητας και ελλείψει αυτού πιστοποιητικό γέννησης ή Διαβατήριο για αλλοδαπούς Ασφαλισμένους ,

β) παραστατικό ΔΟΥ από το οποίο να προκύπτει ο ΑΦΜ,

γ) βεβαίωση εργοδότη εφόσον απασχολείται σε κοινή επιχείρηση, δ) φωτοτυπία της πρώτης σελίδας τραπεζικού βιβλιαρίου και

ε) έγγραφο που να φαίνεται η διεύθυνση κατοικίας του εφόσον δεν προκύπτει από το παραστατικό ΔΟΥ που προσκόμισε.

Οι ενδείξεις του εντύπου συμπληρώνονται με ΚΕΦΑΛΑΙΑ ευανάγνωστα γράμματα με Ελληνικούς ή Λατινικούς χαρακτήρες, με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία των προσκομιζομένων δικαιολογητικών (Ταυτότητα, Διαβατήριο κ.λ.π.) ως εξής:

  • Με Ελληνικούς Χαρακτήρες για Έλληνες πολίτες.
  • Με Λατινικούς χαρακτήρες για Αλλοδαπούς.

Αναλυτικά τα πεδία του εντύπου συμπληρώνονται ως εξής

Συμπληρώνεται με Χ εφόσον πρόκειται για ασφαλισμένους με έντυπα από χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΒΕΛΓΙΟ, ΔΑΝΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΙΣΠΑΝΙΑ, ΓΑΛΛΙΑ, ΙΡΛΑΝΔΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ, ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ, ΟΛΛΑΝΔΙΑ, ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ, ΑΓΓΛΙΑ, ΑΥΣΤΡΙΑ, ΣΟΥΗΔΙΑ, ΙΣΛΑΝΔΙΑ, ΝΟΡΒΗΓΙΑ, ΛΙΧΤΕΝΣΤΑΪΝ, ΦΙΛΑΝΔΙΑ, ΕΛΒΕΤΙΑ) ή από χώρες με Διμερή Σύμβαση (ΚΕΜΠΕΚ ΚΑΝΑΔΑ, ΟΝΤΑΡΙΟ ΚΑΝΑΔΑ), για τους οποίους εκδίδεται Βιβλιάριο Υγείας. Στην περίπτωση αυτή συμπληρώνονται υποχρεωτικά τα πεδία με αστερίσκο.

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ

Συμπληρώνονται από την Υπηρεσία ο κωδικός και η ονομασία του Υποκ/τος.

Α.Μ.Α

Το πεδίο παραμένει κενό.

ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΠΩΝΥΜΟ-ΚΥΡΙΟ ΟΝΟΜΑ-ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ-ΟΝΟΜΑ ΜΗΤΡΟΣ

Συμπληρώνονται τα στοιχεία όπως αναγράφονται στο επίσημο έγγραφο που προσκομίζεται

ΕΠΩΝΥΜΟ ΓΕΝΝΗΣΗΣ

Συμπληρώνεται ΜΟΝΟ εφόσον διαφέρει από το σημερινό επώνυμο.

ΑΛΛΟ ΟΝΟΜΑ

Συμπληρώνεται εφόσον υπάρχει

ΕΠΩΝΥΜΟ ΣΥΖΥΓΟΥ – ΟΝΟΜΑ ΣΥΖΥΓΟΥ

Συμπληρώνονται υποχρεωτικά τα πεδία αυτά από έγγαμους.

ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ

Συμπληρώνεται όπως αναγράφεται στην ταυτότητα ή στο διαβατήριο.

ΦΥΛΟ

Συμπληρώνεται με Χ αντίστοιχα αν πρόκειται για άνδρα ή γυναίκα. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ

Κατά σειρά συμπληρώνονται τα εξής:

ΤΥΠΟΣ: Συμπληρώνεται το παρακάτω πεδίο ανάλογα με το επίσημο έγγραφο, φωτοτυπία του οποίου συνυποβάλλεται.

  • Αστυνομική (αν αφορά Ελληνική Αστυνομική Ταυτότητα)
  • Στρατιωτική (αν αφορά Ελληνική Στρατιωτική Ταυτότητα)
  • Διαβατήριο
  • Πιστοποιητικό

ΑΡΙΘΜΟΣ: Συμπληρώνεται ο αριθμός της Ταυτότητας ή του Διαβατηρίου ή ο αριθμός Πρωτοκόλλου του Πιστοποιητικού.

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Συμπληρώνεται η ημερομηνία έκδοσης της Ταυτότητας ή του Διαβατηρίου, ή η ημερομηνία πρωτοκόλλου του πιστοποιητικού.

ΕΚΔΟΥΣΑ ΑΡΧΗ: Συμπληρώνεται η εκδούσα αρχή.

ΑΡΜΟΔΙΑ Δ.Ο.Υ

Συμπληρώνεται ο ΑΦΜ υποχρεωτικά, (σχετική η απόφαση του Υπουργού Οικονομικών 1027411/842/Δ4/26-2-98) και η ονομασία της ΔΟΥ, σύμφωνα με όσα αναγράφονται στο επίσημο έγγραφο που προσκομίστηκε.

ΑΜΚΑ

Συμπληρώνεται ο Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) όπως είναι γραμμένος στην Κάρτα Κοινωνικής Ασφάλισης, αν έχει ήδη εκδοθεί ΚΑΡΤΑ από οποιονδήποτε Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ

Συμπληρώνεται η ημερομηνία γέννησης με την μορφή ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ. Σε περίπτωση που αποδεδειγμένα δεν είναι γνωστή η πλήρης ημερομηνία αλλά μόνο το έτος γέννησης τότε συμπληρώνεται 01/01/ και το έτος γέννησης, καθώς και η ένδειξη Χ στο πεδίο ΕΙΚΟΝΙΚΗ.

Στη συνέχεια συμπληρώνονται οι ενδείξεις: ΧΩΡΑ, ΝΟΜΟΣ, ΔΗΜΟΣ / ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ, ΠΟΛΗ.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ

Συμπληρώνονται τα πεδία : οδός, αριθμός, Τ.Κ., νομός, χώρα, τηλέφωνο καθώς και FAX , E-MAIL.

Σε περίπτωση που η διεύθυνση αφορά Χωριό όπου οι οδοί δεν διαθέτουν όνομα, στο πεδίο «Οδός» θα συμπληρωθεί το όνομα του Χωριού, ενώ το πεδίο «Αριθμός» θα παραμείνει κενό.

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΙΚΑ (ΤΟΠΟΥ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ)

Το πεδίο παραμένει κενό ( συμπληρώνονται από την υπηρεσία).

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Συμπληρώνονται τα στοιχεία του εργοδότη σε περίπτωση που ο αιτών απασχολείται σε κοινή επιχείρηση. Το πεδίο ΑΜΕ εργοδότη συμπληρώνεται εφόσον είναι γνωστό.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

Τα παρακάτω πεδία συμπληρώνονται μόνο από εργατοτεχνίτες οικοδόμους εφόσον αυτοί επιθυμούν να πληρώνονται την καταβολή του Δωροσήμου μέσω τραπεζικού

λογαριασμού

  •  ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Συμπληρώνεται η πλήρης ονομασία της τράπεζας στην οποία διατηρείται ο λογαριασμός του οικοδόμου π.χ. ΕΘΝΙΚΗ , ALFA BANK κ.λ.π.

  •  ΚΩΔΙΚΟΣ

Το πεδίο παραμένει κενό.

  •  ΚΩΔ. ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία της πρώτης σελίδας του τραπεζικού βιβλιαρίου. Σε περίπτωση που δεν αναγράφεται στα προσκομιζόμενα στοιχεία ο Κωδικός Υποκαταστήματος Τράπεζας , δεν συμπληρώνεται το πεδίο.

  •  ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία του τραπεζικού βιβλιαρίου.

  •  ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Συμπληρώνεται από τα στοιχεία του τραπεζικού βιβλιαρίου παραλείποντας τους τυχόν ειδικούς χαρακτήρες( /, -, κλπ).

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΟ ΙΚΑ

Συμπληρώνεται η ημερομηνία Έναρξης απασχόλησης στον παραπάνω Εργοδότη για τους εργαζόμενους, ενώ για τις λοιπές κατηγορίες ασφαλισμένων, η ημερομηνία

υποβολής της αίτησης.

ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΕ ΑΛΛΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ

Ο συγκεκριμένος πίνακας συμπληρώνεται εφόσον ο αιτών στο παρελθόν (πριν την έναρξη Ασφάλισης στο ΙΚΑ) είχε ασφαλισθεί σε άλλο ή άλλους Φορείς Ασφάλισης της Ελλάδας ή του Εξωτερικού.

Κατά σειρά συμπληρώνονται τα εξής:

  • Α/Α: Ο αύξων αριθμός της οριζοντίου γραμμής.
  • ΧΩΡΑ: Η ονομασία της Χώρας που έχει πραγματοποιηθεί η ασφάλιση.
  • ΚΩΔ.: Συμπληρώνεται ο Κωδικός της Χώρας (από την υπηρεσία).
  • ΦΟΡΕΑΣ: Συμπληρώνεται ο Φορέας Ασφάλισης υποχρεωτικά μόνο αν αφορά Φορέα της Ελλάδας.
  • ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: Συμπληρώνεται η ημερομηνία έναρξης Ασφάλισης στο Φορέα, με τη μορφή ΗΗ/ΜΜ/ΕΕΕΕ. Σε περίπτωση που δεν είναι γνωστή η πλήρης ημερομηνία αλλά μόνο το έτος τότε, συμπληρώνεται με τη μορφή 01/01/ΕΕΕΕ.
  • ΑΡΙΘ. ΕΘΝΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ: Συμπληρώνεται εφόσον έχει χορηγηθεί και είναι γνωστός. Αν η ασφάλιση έχει πραγματοποιηθεί σε Ελληνικό Φορέα

Ασφάλισης τότε ο αριθμός αυτός αφορά τον ΑΜΚΑ.

  • Α.Μ. ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥ ΣΤΟΝ ΦΟΡΕΑ: Συμπληρώνεται ο Αριθμός Μητρώου ασφαλισμένου στον Φορέα Ασφάλισης εφόσον είναι γνωστός.

ΑΡΙΘ. ΕΓΓΡΑΦΩΝ: Συμπληρώνεται ο αύξων αριθμός της τελευταίας οριζόντιας γραμμής που συμπληρώθηκε στο συγκεκριμένο Πίνακα.

Συμβάσεις, Πρόσληψη και Εργασιακή Ζωή

Σύμβαση Εξαρτημένης Εργασίας

Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου, βάσει της οποίας ο εργαζόμενος αναλαμβάνει την κύρια υποχρέωση να παρέχει την εργασία του στον εργοδότη, υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του και ο εργοδότης την κύρια υποχρέωση καταβολής του μισθού.

Μισθός

Μισθός είναι κάθε παροχή που δίνεται στους εργαζόμενους ως αντάλλαγμα της εργασίας τους. Δηλαδή κάθε αμοιβή σε χρήμα και σε είδος (όπως λ.χ. τροφή, κατοικία, δαπάνη ρεύματος κλπ), η οποία καταβάλλεται τακτικά και μόνιμα, είτε βάσει της εργασιακής σχέσης ή της συλλογικής σύμβασης ή του νόμου, είτε βάσει της κρατούσας συνήθειας όταν δεν υπάρχει ειδική συμφωνία. Όταν λέμε τακτικές αποδοχές εννοούμε το βασικό μισθό ή ημερομίσθιο, όλα τα επιδόματα, καθώς και κάθε άλλη χρηματική παροχή ή παροχή σε είδος που δίνει ο εργοδότης σε σταθερή και μόνιμη βάση. Στις τακτικές αποδοχές περιλαμβάνονται: Τα επιδόματα αδείας, Δώρων Πάσχα και Χριστουγέννων, πολυετίας, οικογενειακά, ανθυγιεινής εργασίας, επικίνδυνης, επιστημονικό, διαχειριστικών λαθών, παραγωγής, Κυριακής και νυκτερινής εργασίας, νόμιμης τακτικής υπερωριακής απασχόλησης, τροφής, κατοικίας, κάθε άλλη παροχή, εφ’ όσον καταβάλλεται τακτικά και νόμιμα. Πολλές φορές κατά την εφαρμογή των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας διαχωρίζουμε τις παρακάτω έννοιες του μισθού. 

Παράδειγμα:

Υπάλληλος που απασχολείται με το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης και με το συμβατικό ωράριο 40 ωρών, έχει ακαθάριστο μηνιαίο μισθό 800,00 €. Να βρεθεί το ημερομίσθιο και το ωρομίσθιο του.

Λύση:

800,00 € /25 ημέρες = 32,00 € ημερομίσθιο

και 32,00 € X 6 ημέρες /40 ώρες = 4,80 € ωρομίσθιο

Να σημειώσουμε ότι η διαίρεση του μικτού μηνιαίου μισθού διά 25 ημέρες, ισχύει και στην περίπτωση που εφαρμόζεται το σύστημα της εξαήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης. Επίσης, το ωρομίσθιο μπορεί να ευρεθεί με απ’ ευθείας πολλαπλασιασμό του μηνιαίου μισθού επί τον συντελεστή 0,006 (ή 0,6%), ο οποίος προκύπτει ως εξής

Πενθήμερο : [(6 / 5 X 5 /40)] /25 = [6 /40 ] / 25 = 6/1.000,00 = 0,006

Εξαήμερο : [(6 /6 X6 / 40)] / 25 = [6 / 40 ] / 25 = 6/ 1.000,00 = 0,006

Άρα 800,00 € X 0,006 = 4,80 € ωρομίσθιο

Νόμιμος Μισθός

Νόμιμος μισθός χαρακτηρίζεται αυτός που προβλέπεται από συλλογική σύμβαση εργασίας, διαιτητική ή υπουργική απόφαση και αποτελεί τα κατώτατα όρια αποδοχών που υποχρεούται ο εργοδότης να καταβάλλει στους εργαζόμενους. Ειδικότερα ο νόμιμος μισθός αποτελείται από το βασικό μισθό και τα διάφορα επιδόματα, τα οποία επίσης προβλέπονται από σ.σ.ε. ή διαιτητική απόφαση ή υπουργική απόφαση.

Συμβατικός Μισθός

Συμβατικός μισθός, χαρακτηρίζεται αυτός που έχει καθοριστεί από την συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου στην ατομική τους σύμβαση εργασίας (γραπτή ή προφορική). Νοείται βέβαια ότι ο συμβατικός μισθός είναι πάντοτε μεγαλύτερος από το νόμιμο, γιατί μικρότερος απαγορεύεται από το νόμο.

Συνήθης Μισθός

Συνήθης μισθός θεωρείται ο μισθός που καταβάλλεται σε εργαζόμενους του ίδιου φύλου και ηλικίας οι οποίοι διαθέτουν τα ίδια προσόντα και παρέχουν εργασία του αυτού είδους, στον ίδιο τόπο και με τις ίδιες συνθήκες. Το ύψος του μισθού εξαρτάται από το είδος της εργασίας και την ειδικότητα με την οποία πράγματι απασχολείται ο εργαζόμενος. Τα γενικά κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων καθορίζονται με τις Εθνικές Γενικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας, που ισχύουν για τους μισθωτούς όλης της χώρας ανεξάρτητα από ειδικότητα. Για τους κλάδους και κατηγορίες εργαζομένων ή και για τους εργαζομένους ορισμένων επιχειρήσεων, είναι δυνατόν να συναφθούν μεταξύ των αντίστοιχων οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων κλαδικές, επιχειρησιακές κλπ συμβάσεις εργασίας ή να υπάρξουν διαιτητικές αποφάσεις. Οι μισθοί και τα ημερομίσθια που καθορίζονται με τις συμβάσεις αυτές μπορεί να είναι ευνοϊκότεροι, αλλά ποτέ κατώτεροι από αυτούς της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης. Επίσης ευνοϊκότερες ρυθμίσεις μπορεί να καθοριστούν με ατομική συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου.

Ενώσεις Προσώπων

Ο Ν.1264/82 αναγνωρίζει για πρώτη φορά τις ενώσεις προσώπων ως συνδικαλιστικές οργανώσεις .Οι ενώσεις προσώπων δεν έχουν νομική προσωπικότητα και ιδρύονται με συστατική πράξη που κατατίθεται στον γραμματέα του αρμόδιου Ειρηνοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η εκμετάλλευση και κοινοποιείται στον εργοδότη.

Οι προϋποθέσεις για τη σύσταση ενώσεως προσώπων είναι οι εξής:

α) επιτρέπεται η ίδρυση μιας μόνο ενώσεως προσώπων σε κάθε εκμετάλλευση. Στην περίπτωση που μια επιχείρηση αποτελείται από περισσότερες εκμεταλλεύσεις , τότε επιτρέπεται η ίδρυση μίας μόνο ενώσεως προσώπων για όλη την επιχείρηση με τις περισσότερες εκμεταλλεύσεις.

β) επιτρέπεται η ίδρυση μόνο σε εκμεταλλεύσεις που δεν απασχολούν πάνω από 40 μισθωτούς. Αν μία επιχείρηση αποτελείται από περισσότερες εκμεταλλεύσεις, πάλι ο συνολικός αριθμός των εργαζομένων στην επιχείρηση δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερος των 40, για να είναι δυνατή η σύσταση ενώσεως προσώπων.

γ) επιτρέπεται η ίδρυση ενώσεως προσώπων σε μία εκμετάλλευση, επιχείρηση μόνο εφ’ όσον δεν υπάρχει εργατικό σωματείο που να έχει ως μέλη του το μισό τουλάχιστον προσωπικό της.

Για την ίδρυση συνδικαλιστικής ενώσεως απαιτούνται 10 τουλάχιστον εργαζόμενοι. Η ιδρυτική πράξη της Ενώσεως προσώπων πρέπει οπωσδήποτε να αναφέρει το σκοπό της, επίσης πρέπει να αναφέρει και τη διάρκειά της που δεν μπορεί να υπερβαίνει το εξάμηνο. Οι σκοποί των συνδικαλιστικών οργανώσεων καθορίζονται κατά τρόπο γενικό στο άρθρο 4 παρ.1 του ν.1264/82. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή “οι συνδικαλιστικές οργανώσεις έχουν σκοπό τη διαφύλαξη και προαγωγή των εργασιακών, οικονομικών, ασφαλιστικών, κοινωνικών συμφερόντων των εργαζομένων για το λόγο αυτό περιορίζεται και η διάρκειά της.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Ν 4024/1971 οι επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις συνάπτονται, κατά σειρά προτεραιότητας, από συνδικαλιστικές οργανώσεις της επιχείρησης που καλύπτουν τους εργαζόμενους ή, σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση, από ένωση προσώπων, και πάντως ανεξάρτητα από την κατηγορία, τη θέση ή την ειδικότητα των εργαζομένων στην επιχείρηση και, εφόσον αυτές ελλείπουν, από τις αντίστοιχες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον εργοδότη.

Η ένωση προσώπων του προηγούμενου εδαφίου συστήνεται τουλάχιστον από τα τρία πέμπτα (3/5) των εργαζομένων στην επιχείρηση, ανεξαρτήτως του συνολικού αριθμού εργαζομένων σε αυτήν και χωρίς η διάρκειά της να υπόκειται σε χρονικό περιορισμό. Εάν μετά την τυχόν σύσταση ένωσης προσώπων για το σκοπό της παραγράφου αυτής, πάψει να συντρέχει η προϋπόθεση της συμμετοχής των τριών πέμπτων (3/5) των εργαζομένων στην επιχείρηση, η οποία απαιτείται για τη σύστασή της, διαλύεται, χωρίς άλλη διατύπωση. Για δε τα λοιπά θέματα που αφορούν την ένωση προσώπων εξακολουθεί να εφαρμόζεται η περίπτωση γγ’ του εδαφίου α’ της παραγράφου 3 του άρθρου 1 του ν. 1264/1982 (Α’ 79).» σύμφωνα με την οποία η ένωση προσώπων συστήνεται με ιδρυτική πράξη η οποία κατατίθεται στο γραμματέα του αρμόδιου ειρηνοδικείου και στη συνέχεια κοινοποιείται στον εργοδότη Ικανότητα για σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας έχουν:

α. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών όλων των βαθμίδων στο πεδίο της δραστηριότητάς τους, καθώς και οι ενώσεις προσώπων με τους όρους και τις προϋποθέσεις της παραγράφου 5 του άρθρου 3 του νόμου αυτού. Ειδικότερα για την παράγραφο 3 του άρθρου 3 του νόμου αυτού, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση. Για τις υπόλοιπες συλλογικές συμβάσεις εργασίας του άρθρου 3 αυτού του νόμου, από την πλευρά των εργαζομένων, ικανότητα για σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας έχει η πλέον αντιπροσωπευτική συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων στο πεδίο ισχύος της συλλογικής σύμβασης εργασίας.

β. Κάθε εργοδότης για τους εργαζόμενους που απασχολεί στην επιχείρησή του.

Για τους εργαζομένους σε δικηγορικά, σε συμβολαιογραφικά και άλλα γραφεία η σχετική συλλογική σύμβαση θα υπογράφεται ή η διαιτητική διαδικασία θα διεξάγεται μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων και του οικείου Ν.Π.Δ.Δ., στο οποίο υπάγονται οι εργοδότες.»

«Όσο διαρκεί η εφαρμογή του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής η επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας υπερισχύει σε περίπτωση Συρροής με κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας και πάντως δεν επιτρέπεται να περιέχει όρους εργασίας δυσμενέστερους για τους εργαζόμενους από τους όρους εργασίας εθνικών συλλογικών συμβάσεων, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 3 του νόμου αυτού.»

Οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ)

Συλλογική σύμβαση εργασίας συνάπτεται μεταξύ μιας ή περισσοτέρων συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργοδοτών ή και μεμονωμένου εργοδότη, καταρτίζεται εγγράφως και καθορίζει τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, καθώς επίσης και άλλα θέματα που συνδέονται με τις σχέσεις εργασίας.

Οι ΣΣΕ κατοχυρώνονται από το Σύνταγμα και λειτουργούν συμπληρωματικά στους γενικούς όρους εργασίας που ρυθμίζονται από τους σχετικούς νόμους. Οι ΣΣΕ αποτελούν συμφωνία ως προς τον τρόπο κατάρτισής τους και κανονιστική πράξη κατά το κύριο μέρος των αποτελεσμάτων τους. Οι  κανονιστικοί  όροι μιας ΣΣΕ αποτελούν υποχρεωτικούς κανόνες δικαίου, έχουν άμεση και υποχρεωτική ισχύ και:

Α) υπερισχύουν αντίθετων δυσμενέστερων νομοθετικών διατάξεων (π.χ. νόμων) και Β) υποχωρούν έναντι ευνοϊκότερων ρυθμίσεων της ατομικής σύμβασης εργασίας.

Σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις εργαζομένων και εργοδοτών για τη σύναψη ΣΣΕ δεν επιτύχουν, οδηγούμαστε σε συλλογική διαφορά εργασίας, για την επίλυση της οποίας προβλέπονται συγκεκριμένες διαδικασίες, συμφιλίωσης, μεσολάβησης και διαιτησίας.

Είδη ΣΣΕ και αρμοδιότητα σύναψής τους

Εθνικές Γενικές ΣΣΕ: Με το Ν. 4093/2012 οι μη μισθολογικοί όροι εργασίας της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. (άδειες, ωράρια κλπ) εξακολουθούν να αποτελούν διατάξεις υποχρεωτικής εφαρμογής για τους εργαζόμενους όλης της χώρας ως ελάχιστα όρια. Οι μισθολογικοί όροι της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. διασφαλίζουν τα γενικά κατώτατα όρια μισθών και ημερομισθίων, αλλά πλέον μόνο για τους εργαζόμενους σε «επιχειρήσεις» που είναι μέλη των συμβαλλόμενων εργοδοτικών οργανώσεων και μόνο με ευνοϊκότερους όρους από τον νομοθετημένο μισθό. Συνάπτονται από την τριτοβάθμια οργάνωση των εργαζομένων (ΓΣΕΕ) και τις αναγνωριζόμενες ως ευρύτερης εκπροσώπησης ή πανελλήνιας έκτασης οργανώσεις των εργοδοτών.

Κλαδικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζομένους περισσότερων ομοειδών ή συναφών επιχειρήσεων ή εκμεταλλεύσεων (ενός δηλαδή συγκεκριμένου κλάδου παραγωγής)ορισμένης πόλης ή περιφέρειας ή όλης της χώρας. Συνάπτονται από πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις που καλύπτουν εργαζομένους, ανεξάρτητα από το επάγγελμα ή την ειδικότητά τους, ομοειδών ή συναφών επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου και από εργοδοτικέs οργανώσεις.

Επιχειρησιακές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζομένους μιας επιχείρησης ή εκμετάλλευσης. Συνάπτονται μεταξύ του εργοδότη, εφόσον απασχολεί τουλάχιστον 50 εργαζόμενους, και του επιχειρησιακού σωματείου. Εάν δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο, μπορεί πλέον να συνάψει  επιχειρησιακή  ΣΣΕ και η λεγόμενη «ένωση προσώπων» που μπορεί  να  συσταθεί  τουλάχιστον  από τα 3/5 των εργαζομένων στην επιχείρηση ανεξάρτητα από το  συνολικό  αριθμό των εργαζομένων στην επιχείρηση. Εάν δεν υπάρχει ούτε ένωση προσώπων, μπορεί να συμβληθεί το αντίστοιχο πρωτοβάθμιο κλαδικό σωματείο.

Σε επιχειρήσεις με περισσότερες από μία εκμεταλλεύσεις μπορεί να συναφθεί διαφορετική ΣΣΕ για κάθε εκμετάλλευση.

Οι όροι μιας επιχειρησιακής ΣΣΕ ισχύουν για το σύνολο των εργαζομένων μιας επιχείρησης, ανεξάρτητα από την εργασία και τη θέση τους, ενώ μπορούν και να περιέχουν αναφορές σε συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων ή να εξαιρούν άλλες κατηγορίες από την ισχύ κάποιων όρων τους

Εθνικές ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζόμενους ορισμένου επαγγέλματος και των συναφών προς το επάγγελμα  αυτό  ειδικοτήτων  όλης της χώρας. Συνάπτονται από δευτεροβάθμιες ή πρωτοβάθμιες ομοιοεπαγγελματικές συνδικαλιστικές οργανώσει ς των εργαζομένων πανελλήνιας έκτασης και εργοδοτικές οργανώσεις ευρύτερης εκπροσώπησης ή πανελλήνιας έκτασης.

  • Τοπικές ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ: Αφορούν τους εργαζόμενους ορισμένου

επαγγέλματος ή και των συναφών ειδικοτήτων συγκεκριμένης πόλης ή περιφέρειας. Συνάπτονται μεταξύ ομοιοεπαγγελματικών συνδικαλιστικών οργανώσεων (πρωτοβάθμιων και δευτεροβάθμιων) τοπικού χαρακτήρα των εργαζομένων και των εργοδοτικών οργανώσεων.

  • ΣΣΕ ομίλου επιχειρήσεων: Αφορά τους εργαζόμενους στις επιχειρήσεις του

ομίλου (μητρική και θυγατρικές). Όμιλος  επιχειρήσεων  υπάρχει  όταν περισσότερες επιχειρήσεις, ενώ είναι νομικά αυτοτελείς, βρίσκονται υπό ενιαία διοί κηση και επιδιώκουν τον ίδιο οικονομικό σκοπό. Η ΣΣΕ αυτή  έχει  τα χαρακτηριστικά επιχειρησιακής ΣΣΕ και

μπορεί να συναφθεί με σκοπό τη ρύθμιση των όρων εργασίας των εργαζομένων του ομίλου κατά τρόπο ενιαίο. Η ΣΣΕ αυτή δεν προβλέπεται ρητά στον Ν.

1876/1990. Γίνεται δεκτό όμως ότι μπορεί να  συναφθεί  τέτοιου  είδους  ΣΣΕ μεταξύ της πιο αντιπροσωπευτικής (επιχειρησιακής) συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων στις επιμέρους επιχειρήσεις  και  από  τις  εταιρείες  του  ομίλου ή από κοινό εξουσιοδοτημένο

εκπρόσωπό του ή από τη μητρική εταιρεία ως κοινό εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπο.

ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΣΣΕ

Με τη ρύθμιση του  άρθρου 2  παρ. 4  ΠΥΣ 6/2012  καταργούνται  οι  ΣΣΕ αορίστου χρόνου και ορίζεται ότι  αυτές  συνάπτονται  πλέον  για  ορισμένο χρόνο, η διάρκεια του οποίου δεν μπορεί  να  είναι  μικρότερη από ένα (1) έτος και δεν μπορεί να υπερβαίνει  τα τρία  (3)  έτη.  Η  ισχύς  μιας  ΣΣΕ  αρχίζει  από την ημέρα κατάθεσής της στην αρμόδια υπηρεσία, δηλαδή στην κατά τόπο αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας της νομαρχίας όπου καταρτίστηκε η ΣΣΕ ή, αν πρόκειται για την Εθνική Γενική ή για κλαδικές και

ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ, στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας. Η παρ άλειψη της κατάθεσης αυτής καθιστά ανίσχυρη την εκάστοτε ΣΣΕ.

Μια ΣΣΕ μπορεί να ισχύει και αναδρομικά –σε περιορισμένη έκταση– ως την ημέρα λήξης της προηγούμενης ΣΣΕ ή της καταγγελίας της.

  • Οι συλλογικές συμβάσεις που βρίσκονται σε ισχύ ήδη 24 μήνες μέχρι τη 14.2.2012

ή και περισσότερο λήγουν στις 14.2.2013, εκτός και αν λήγουν ή καταγγελθούν νωρίτερα κατά τα οριζόμενα από το άρθρο 12 του Ν. 1876/90.

  • Οι συλλογικές συμβάσεις που τη 14/12/2012 βρίσκονταν σε ισχύ για χρονικό

διάστημα μικρότερο των 24 μηνών λήγουν με τη συμπλήρωση  τριών (3)  ετών από την

ημερομηνία έναρξης της ισχύος τους, εκτός αν καταγγελθούν νωρίτερα κατά τα οριζ όμενα στο άρθρο 12 του Ν. 1876/90.

ΛΗΞΗ ΣΣΕ

Μια ΣΣΕ λήγει είτε α) με την πάροδο του συμφωνημένου χρόνου (ΣΣΕ ορισμένου χρόνου) είτε β) με γραπτή καταγγελία ενός από τα

συμβαλλόμενα μέρη είτε γ) με

ρητή ή σιωπηρή κατάργησή της από μεταγενέστερη ΣΣΕ ή Διαιτητική Απόφαση. Μερική καταγγελία είναι δυνατή μόνο με αντίστοιχη πρόβλεψη σε ρήτρα που υπάρχει στην ίδια τη ΣΣΕ.

Εφόσον γίνει  δεκτό  ότι  πλέον  επιτρέπονται  μόνο  ΣΣΕ  ορισμένου  χρόνου, βασικός τρόπος  λήξης  τους  είναι  η  αυτοδίκαιη (άμεση)  λύση  με  την  πάροδο του συμφωνηθέντος χρόνου διάρκειάς τους, με την επιφύλαξη της τρίμηνης εκ του ν όμου παράτασης της ισχύος τους.Είναι δυνατή η λύση μιας ΣΣΕ με κοινή –

συνήθως τροποποιητική– συμφωνία των μερών, ενώ κατ’ εξαίρεση προβλέπεται η δυνατότητα πρόωρης καταγγελίας, εάν έχει

προκύψει σημαντική μεταβολή των συνθηκών που υπήρχαν κατά τη σύναψη της ΣΣ Ε.Με την καταγγελία μιας ΣΣΕ ξεκινάει η διαδικασία διαπραγματεύσεων για

τη σύναψη νέας.

ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΙΣΧΥΟΣ Σ.Σ.Ε.

Η μετενέργεια δεν πρέπει να συγχέεται με την εκ του νόμου παράταση της ισχύος

της Σ.Σ.Ε. για ένα χρονικό διάστημα (6 μηνών με το προηγούμενο καθεστώς και 3 μη νών με το ισχύον καθεστώς) μετά τη λήξη ή την καταγγελία της, προκειμένου να διε υκολυνθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις να προστατευθούν οι εργαζόμενοι μέχρι τη σύναψη νέας συλλογικής σύμβασης εργασίας. Δηλαδή, όσα

προβλέπονται σε μια ΣΣΕ

εξακολουθούν αναγκαστικά από το νόμο να ισχύουν για διάστημα 3 μηνών μετά τη λήξη της.

ΜΕΤΕΝΕΡΓΕΙΑ

Σε περίπτωση κατά την οποία δεν είναι δυνατή η επίτευξη μιας νέας συλλογικής σύμ βασης μετά το τρίμηνο, εξακολουθούν να ισχύουν από τους κανονιστικούς όρους απ οκλειστικά οι όροι που αφορούν α) τον βασικό μισθό ή το βασικό

ημερομίσθιο και β) τα τέσσερα (4)

επιδόματα ωρίμανσης, τέκνων, σπουδών και επικίνδυνης εργασίας, εφόσον τα επιδ όματα αυτά προβλέπονταν στη Σ.Σ.Ε. που έληξε ή καταγγέλθηκε.

Δεν απαιτείται η σύμφωνη γνώμη των εργαζομένων. Οι αποδοχές αυτές θα καταβάλλονται μέχρι να

επαναπροσδιορισθούν με μια νέα συλλογική συμφωνία ή με νέα ατομική σύμβαση.

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΣΕ

Εάν η κλαδική ή η ομοιοεπαγγελματική ΣΣΕ δεσμεύει εργοδότες που απασχολούν

τουλάχιστον το 51% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος, η δέσμευση από τη ΣΣΕ μπορεί να επεκταθεί σε όλους τους εργαζόμενους του κλάδου ή του επα γγέλματος. Η πέκταση της εφαρμογής αυτών των  ΣΣΕ  μπορεί  να  γίνει  με απόφαση του Υπουργού

Εργασίας ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας. Η Υπου ργική αυτή Απόφαση κηρύσσει τη ΣΣΕ γενικώς  υποχρεωτική  και  δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Την επέκταση της εφαρμογής με την κήρυξη μιας ΣΣΕ ως υποχρεωτικής μπορεί να

τη ζητήσει και η αρμόδια συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων ή των εργοδο τών.

Με το άρθρο 37 παρ. 6 του Ν. 4024/2011 επιβάλλεται αναστολή των διατάξεων

σχετικά με την επέκταση εφαρμογής μιας ΣΣΕ καθ’ όλη τη διάρκεια του Μεσοπρόθε σμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής. Κατά την περίοδο αυτή

προβλέπεται αποκλειστική εφαρμογή των κλαδικών και ομοιεπαγγελματικών ΣΣΕ μό νο στις ατομικές εργασιακές σχέσεις, τα μέρη των οποίων (εργοδότης και εργαζόμενος) είναι μέλη

αντίστοιχων συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων.

Μερική απασχόληση

Εκτός από συμβάσεις πλήρους απασχόλησης που δύναται ο εργοδότης να συνάψει με τον εργαζόμενο, νόμιμες θεωρούνται και οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης.

Η μερική απασχόληση μπορεί να διαχωριστεί σε δύο είδη:

α) Μειωμένη ημερήσια εργασία, κατά την οποία ο εργαζόμενος απασχολείται καθημερινώς αλλά με μειωμένο ωράριο,

β) Μειωμένη εργασία γενικότερα κατά την οποία ο εργαζόμενος εργάζεται μερικές ώρες ή μέρες μέσα στην εβδομάδα ή μερικές μέρες το μήνα.

Οι έγγραφες ατομικές συμβάσεις για μερική απασχόληση πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον τους ακόλουθους όρους:

α) τα στοιχεία ταυτότητας εργοδότη και εργαζόμενου.

β) τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση του εργοδότη.

γ) το χρόνο απασχόλησης, τον τρόπο κατανομής και τις περιόδους εργασίας.

δ) τον τρόπο αμοιβής.

ε) τους τυχόν όρους τροποποίησης της σύμβασης

Οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης πρέπει να κατατεθούν στην Επιθεώρηση Εργασίας μέσα σε 15 ημέρες από την υπογραφή τους, σε διαφορετική περίπτωση η σύμβαση θα θεωρηθεί ότι καλύπτει σχέση πλήρους απασχόλησης. (αρ.2 ν.2639/98).

Αποδοχές στη μερική απασχόληση

Οι αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων μισθωτών δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις για τους απασχολούμενους κατά το κανονικό ωράριο για την ίδια εργασία και αντιστοιχούν στις ώρες εργασίας της μερικής απασχόλησης.

Σύμφωνα με το άρθρ. 7 του Ν. 2874/00, οι αποδοχές των μερικώς απασχολουμένων προσαυξάνονται κατά ποσοστό 7,5%, εφόσον αμείβονται με τα κατώτατο όριο αποδοχών και το ωράριο απασχόλησής τους είναι μικρότερο από τέσσερις (4) ώρες ημερησίως.

Ασφάλιση – Ένσημα

Για να υπολογιστούν οι ασφαλιστικές ημέρες στο ΙΚΑ στις περιπτώσεις της μερικής απασχόλησης, διαιρούμε το συνολικό ποσό των μηνιαίων αποδοχών με το μικρότερο τεκμαρτό ημερομίσθιο.

Ο αριθμός που προκύπτει είναι οι ημέρες εργασίες του μήνα. Σε περίπτωση που οι μισθοδοτικές καταστάσεις δεν αναφέρουν την διάρκεια σε ώρες της ημερήσιας απασχόλησης, ο μισθωτός σε αυτή την περίπτωση ασφαλίζεται για πλήρες ωράριο.

Εφόσον ο μισθωτός εργάζεται ημερησίως για ώρες που είναι παραπάνω από τις μισές του νομίμου ωραρίου, τότε στην ασφάλιση του ΙΚΑ υπολογίζεται σαν ολόκληρη ημέρα. (Εγκύκλιος ΙΚΑ 44/75).

Εργασία κατά Κυριακές – Αργίες – Νύχτα

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με σύμβαση εργασίας μερικής απασχόλησης, δικαιούνται, σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις Κυριακές ή κατά το νόμο εξαιρέσιμες ημέρες, καθώς και σε περίπτωση απασχόλησής τους κατά τις νυχτερινές ώρες, τη νόμιμη προσαύξηση.

Ετήσια Άδεια με Αποδοχές και Επίδομα Αδείας Μερικώς Απασχολουμένων

Οι μερικώς απασχολούμενοι μισθωτοί έχουν δικαίωμα να λάβουν ετήσια άδεια με αποδοχές και επίδομα αδείας, με βάση τις αποδοχές που θα ελάμβαναν κατά χρόνο της αδείας του. Για τη διάρκεια της αδείας αυτής εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των παρ. 1 και 2 του άρθρου 2 του Α.Ν. 539/45 όπως αντικαταστάθηκαν από το άρθρο 1 του Ν. 1346/83.

Πρόσθετη Εργασία Μερικώς Απασχολούμενου

Δεν έχει δικαίωμα ο εργοδότης να απαιτήσει από τον μερικώς απασχολούμενο μισθωτό να προσφέρει πρόσθετη εργασία, όταν ο μισθωτός αυτός έχει και άλλη απασχόληση ή βαρύνεται με οικογενειακές υποχρεώσεις.

Κατανομή Χρόνου Εργασίας

Η παροχή της συμφωνημένης εργασίας των μερικώς    απασχολουμένων, πρέπει να είναι συνεχόμενη και να παρέχεται μια φορά την ημέρα, εκτός ορισμένων εξαιρέσεων (Ν. 2747/99) όπως οδηγοί-συνοδηγοί μεταφοράς μαθητών ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και καθηγητές φροντιστηρίων ξένων γλωσσών.

Εφαρμογή Λοιπών Διατάξεων της Εργατικής Νομοθεσίας

Για τους μερικώς απασχολούμενους εφαρμόζονται κατά τα λοιπά όλες οι διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Υπάλληλος, άγαμος και χωρίς προϋπηρεσία προσλαμβάνεται με σύμβαση μερικής απασχόλησης. Συμφωνείται να απασχολείται τρεις (4) ώρες ημερησίως και επί πέντε μέρες την εβδομάδα(πενθήμερη εργασία). Θα αμείβεται με τον κατώτατο μισθό που προβλέπεται από την ΕΓΣΣΕ. Να υπολογισθούν οι μικτές αποδοχές του, κατά το μήνα Νοέμβριο 2013.

Λύση:

Ο κατώτατος μισθός που προβλεπόταν από την ΕΓΣΣΕ (2008-2009), από 1.5.2009 για τον άγαμο υπάλληλο χωρίς προϋπηρεσία, ήταν 739,56 €. Συμφωνήθηκε μισθός 830

€.

Το ωρομίσθιο είναι :

830 X 0,6% = 4,98 €

Το ημερομίσθιο, με βάση τις τρείς ώρες απασχόλησης: 4,98€ X 4 = 19,92 €

Κατά το μήνα Νοέμβριο εργάστηκε 25 ημέρες.

Επομένως, οι αποδοχές του εργαζομένου για αυτόν το μήνα είναι: 19,92 € X 25 ημέρες = 498,00 €.

2.6   ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σύμφωνα με το άρθρο 2, του Ν. 3846/2010 & άρθρο 17 του Ν. 3899/2010

Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν κάθε μορφή απασχόλησης εκ περιτροπής.

Εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

Αν περιοριστούν οι δραστηριότητές του, ο εργοδότης μπορεί, αντί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, να επιβάλει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης στην επιχείρησή του, η διάρκεια της οποίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα

(9) μήνες στο ίδιο ημερολογιακό έτος, μόνο εφόσον προηγουμένως προβεί σε ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 240/2006 (ΦΕΚ252 Α ) και του ν. 1767/1988 (ΦΕΚ63 Α ).

Οι συμφωνίες ή οι αποφάσεις της παραγράφου αυτής γνωστοποιούνται μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη τους στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας.

Σε περίπτωση που δεν υπάρχει Σωματείο ή Συμβούλιο Εργαζομένων η διαβούλευση πρέπει να γίνει με το σύνολο των εργαζομένων της επιχείρησης.

AΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΑΠΟΛΥΣΗΣ ΟΤΑΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στο χρονικό διάστημα που ο εργαζόμενος απασχολείται με καθεστώς εκ περιτροπής εργασία, απαγορεύεται η καταγγελία σύμβασης, δεδομένου ότι επιβάλλεται ως μέτρο προληπτικό, η οποία για να πραγματοποιηθεί απαιτεί την διακοπή της εκ περιτροπής απασχόλησης και την επαναφορά του εργαζόμενου στην πλήρη απασχόληση (έγγραφο 4355/16/03-03-2011) του Υπουργείου Εργασίας.

Οι διατάξεις για την εκ περιτροπής εργασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχουν αλλάξει δύο φορές, αρχικά με το άρθρο 2 του Ν. 3846/2010 «Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 66Α/2010), και στη συνέχεια –το ίδιο έτος- με την τροποποίησή του από το άρθρο 17 του Ν. 3899/2010 «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας» (ΦΕΚ

 212Α/2010).

Να σημειωθεί, πάντως, ότι τα στοιχεία του ΣΕΠΕ από το 2010 και έπειτα δείχνουν αυτό που από την αρχή είχε επισημάνει η «Αυτόνομη Παρέμβαση»: πως η εκ περιτροπής εργασίας θα χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τους εργοδότες προκειμένου να εγκλωβίσουν τους εργαζομένους ανάμεσα στην ανεργία και στη

φτώχεια, κάνοντας… χάρη στους εργαζομένους που δεν τους απολύουν, και μάλιστα χωρίς να διασφαλίζονται στο μέλλον οι θέσεις εργασίας.

Σε αυτό, άλλωστε, συνηγορεί και η… Συνήγορος του Πολίτη, η οποία σε Ειδική

 Έκθεσή της το 2012κάνει λόγο για «επιβολή με μονομερή απόφαση του εργοδότη εκ περιτροπής απασχόλησης, σε γυναίκες εργαζόμενες στον ιδιωτικό τομέα, οι οποίες επιστρέφουν στην εργασία τους μετά από άδεια μητρότητας… Οι εργαζόμενες ανέφεραν ειδικότερα ότι η εκ περιτροπής εργασία αφορούσε μόνο αυτές απ’ όλο το προσωπικό της επιχείρησης, ότι η επίκληση οικονομικών δυσκολιών ήταν προσχηματική και ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η χρονική διάρκεια της εκ περιτροπής εργασίας ήταν αόριστη».

Σύμφωνα με τα στοιχεία:

  • το 2010, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 66,9%
  • το 2011, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 59,7%
  • το 2012, οι συμβάσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης αντιπροσώπευαν το 55%.

Δηλαδή, με λίγα λόγια, μέσα σε τρία χρόνια αυξήθηκαν κατά το ήμισυ οι συμβάσεις μερικής η εκ περιτροπής εργασίας.

1.  Τι είναι η εκ περιτροπής εργασία;

Σύμφωνα με τους παραπάνω νόμους, εκ περιτροπής εργασία είναι η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας.

2.  Υπάρχουν προϋποθέσεις επιβολής της, και ποιες είναι αυτές;

Υπάρχουν. Ένας εργοδότης μπορεί να επιβάλλει μονομερώς την εκ περιτροπής εργασία στους εργαζομένους της επιχείρησής του, όταν αυτή αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα, έχουν περιοριστεί οι δραστηριότητές της.

Ο λόγος; Προκειμένου να μην υπάρξουν απολύσεις. Το παραπάνω μέτρο δε θα πρέπει να επιβάλλεται καταχρηστικά· θα πρέπει να παρθεί υπόψη η αρχή τής ίσης μεταχείρισης και της μη διάκρισης των εργαζομένων.

3.  Πότε είναι παράνομη η εκ περιτροπής εργασία;

Εάν  υπερβαίνει  τους  9  μήνες,  είναι  παράνομη.  Ειδικότερα,  το σύστημα  της  εκ

 περιτροπής απασχόλησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 9 μήνες μέσα στο ίδιο

 έτος, και για να είναι νόμιμη πρέπει να έχει προϋπάρξει ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του ΠΔ 240/2006 (ΦΕΚ 252Α/2006) και του Ν. 1767/1988 (ΦΕΚ 63Α/1988).

4.   Εάν δεν υπάρχει Σωματείο ή νόμιμος εκπρόσωπος των εργαζομένων, τότε τι γίνεται;

Στην περίπτωση αυτή, η διαβούλευση από τον εργοδότη για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας γίνεται με το σύνολο των εργαζομένων.

5.    Εάν επιβληθεί το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας, χωρίς να έχει γίνει διαβούλευση, μπορεί ο εργαζόμενος να προσφύγει στη Δικαιοσύνη;

Σύμφωνα με το νόμο, ναι. Και αυτό, διότι τυχόν επιβολή της εκ περιτροπής απασχόλησης χωρίς διαβούλευση κρίνεται παράνομη, ακόμα και εάν η επιχείρηση

έχει λόγους να την επικαλείται, όπως, για παράδειγμα, ο σημαντικός περιορισμός της οικονομικής της δραστηριότητας.

6.     Είναι απαραίτητη η συμφωνία των εργαζομένων για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας;

Όχι. Ωστόσο, πρέπει να υπάρξει διαβούλευση, καθώς χωρίς αυτήν θα κριθεί παράνομη.

7.    Πότε πρέπει να ενημερωθεί η Επιθεώρηση Εργασίας για την εκ περιτροπής εργασία ;

Οι  συμφωνίες  ή  οι  αποφάσεις  για  την  επιβολή  της  εκ  περιτροπής  απασχόλησης γνωστοποιούνται μέσα σε 8 ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη

 τουςστην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας.

8.  Ο εργαζόμενος σε καθεστώς εκ περιτροπής εργασίας δικαιούται τα Δώρα;

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 3 της με αριθμό 19040/81 ΚΥΑ των υπουργείων Οικονομικών και Εργασίας (ΦΕΚ 742Β/1981), «οι μισθωτοί που έχουν εργασθεί  με το σύστημα εργασίας “εκ περιτροπής”, δικαιούνται τα επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα που αναλογούν στις ημέρες κατά τις οποίες λόγω του συστήματος αυτού δεν προσέφεραν τις υπηρεσίες τους, στο μισό».

9Επιτρέπεται η απόλυση του εργαζόμενου όταν υπάρχει καθεστώς εκ περιτροπής απασχόλησης ;

Όχι. Δεδομένου ότι το σύστημα της εκ περιτροπής εργασίας επιβάλλεται ως μέτρο προληπτικό,αποκλείει την καταγγελία σύμβασης του εργαζόμενου, η οποία για να πραγματοποιηθεί απαιτεί την διακοπή της εκ περιτροπής απασχόλησης και την επαναφορά του εργαζόμενου στην πλήρη απασχόληση (έγγραφο 4355/16/03-03- 2011 του υπουργείου Εργασίας).

Με πληροφορίες από ΚΕΠΕΑ

2.7   ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ – ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Οι συχνές αλλαγές στη νομοθεσία και η ενεργοποίηση του ηλεκτρονικού

συστήματος υποβολής εντύπων του Υπουργείου Εργασίας από την 01/03/2013, έχουν τροποποιήσει τη διαδικασία γνωστοποίησης δεδομένων προσλήψεων και αποχωρήσεων προς τους Δημόσιους Φορείς. Στη συνέχεια γίνεται μία συνοπτική καταγραφή των βασικών υποχρεώσεων εργοδοτών για τις περιπτώσεις πρόσληψης και αποχώρησης εργαζομένων.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ (ΕΝΤΥΠΟ Ε3) ΤΟ ΑΡΓΟΤΕΡΟ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να υποβάλουν ηλεκτρονικά το έντυπο Ε3

(Αναγγελία Πρόσληψης) στο Πληροφοριακό Σύστημα διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ του Υπουργείου Εργασίας, το αργότερο έως και την ημερομηνία πρόσληψης και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.

Οι νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις που προβαίνουν σε πρόσληψη για πρώτη φορά, μπορούν να υποβάλουν ηλεκτρονικά το έντυπο Ε3 εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την πρόσληψη, εφόσον προηγουμένως έχουν απογραφεί στην αρμόδια υπηρεσία του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΜΕ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΟ ΠΙΝΑΚΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ (ΕΝΤΥΠΟ Ε4), ΤΟ ΑΡΓΟΤΕΡΟ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

Οι εργοδότες υποχρεούνται μια φορά το χρόνο και κατά το χρονικό διάστημα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου να υποβάλουν μέσω του Πληροφοριακού

Συστήματος ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ ετήσιο πίνακα (έντυπο Ε4) με τους όρους αμοιβής και απασχόλησης για το σύνολο του προσωπικού που απασχολούν.

Σε περιπτώσεις νέων προσλήψεων, έχουν υποχρέωση να υποβάλουν ηλεκτρονικά, συμπληρωματικό πίνακα προσωπικού (έντυπο Ε4-Πίνακας Προσωπικού) στο

Πληροφοριακό Σύστημα διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ του Υπουργείου Εργασίας, το αργότερο έως και την ημερομηνία πρόσληψης και πάντως πριν την ανάληψη

υπηρεσίας από τον εργαζόμενο.

Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών, υποχρεούνται να υποβάλουν και συμπληρωματικό πίνακα ωραρίου με το πρόγραμμα εργασίας των νεοπροσληφθέντων.

Αναγγελία αλλαγών ωραρίου:

  1. Σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέτει τροποιητικούς πίνακες ως προς το πρόγραμμα εργασίας που έχει ήδη κατατεθεί, εντός 2 ημερολογιακών ημερών από την έναρξη ισχύος του νέου προγράμματος.
  2. Οι συμπληρωματικοί πίνακες ωραρίου υποβάλλονται άμεσα και πάντως πριν την ανάληψη εργασίας από τους εργαζόμενους.
  3. Σε περίπτωση μεταβολής στοιχείων αποδοχών υποβάλλεται τροποποιητικός πίνακας εντός 15 ημερολογιακών ημερών από την έναρξη ισχύος των νέων αποδοχών .

Οι πίνακες προσωπικού περιλαμβάνουν: α) ονοματεπώνυμο, ονοματεπώνυμο πατέρα και μητέρας, ηλικία και οικογενειακή κατάσταση (τέκνα), β) ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης και τυχόν προϋπηρεσία στην ειδικότητα, γ) τον αριθμό κάρτας πρόσληψης (Ο.Α.Ε.Δ.), τον αριθμό μητρώου του Ι.Κ.Α., τον αριθμό

βιβλιαρίου ανηλίκων (σε περίπτωση απασχόλησης ανηλίκων) και τον αριθμό αδείας εργασίας αλλοδαπού (σε περίπτωση απασχόλησης αλλοδαπού), δ) τα στοιχεία του τεχνικού ασφαλείας και του γιατρού εργασίας, καθώς και το ωράριο απασχόλησής τους στην επιχείρηση, ε) τη διάρκεια εργασίας (ώρα έναρξης και λήξης ημερήσιας εργασίας), το διάλειμμα και τις διακοπές εργασίας, στ) τις πάσης φύσεως

καταβαλλόμενες εισφορές.

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ (Π.Δ. 156/1994) ΚΑΙ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ Η ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Σύμβαση εργασίας αποτελεί η γραπτή ή προφορική συμφωνία, βάσει της οποίας ένα ορισμένο άτομο (υπάλληλος, εργάτης κ.λπ.) που καλείται μισθωτός, αναλαμβάνει την υποχρέωση να παρέχει τις υπηρεσίες του για ορισμένο ή αόριστο χρόνο σε ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο (εργοδότης), έναντι συμφωνημένου μισθού ή ημερομισθίου.

Με τις διατάξεις του Π.Δ. 156/94 (ΦΕΚ. 156/5-7-94) ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στον εργαζόμενο τους ουσιώδεις όρους της σύμβασης ή σχέσης εργασίας.

Η πληροφόρηση αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα:

  • Τα στοιχεία ταυτότητας των συμβαλλόμενων.
  • Τον τόπο παροχής της εργασίας, την έδρα της επιχείρησης ή τη διεύθυνση κατοικίας του εργοδότη.
  • Τη θέση ή την ειδικότητα του εργαζόμενου, το βαθμό του, την κατηγορία της απασχόλησής του καθώς και το αντικείμενο της εργασίας του.
  • Την ημερομηνία έναρξης της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας και τη διάρκεια αυτής αν καταρτίζεται για ορισμένο χρόνο.
  • Τη διάρκεια της κανονικής ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου.
  • Τη διάρκεια της άδειας με αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος, καθώς και τον τρόπο και χρόνο χορήγησής της.
  • Το ύψος της αποζημίωσης που οφείλεται και τις προθεσμίες που πρέπει να τηρούν εργοδότης και εργαζόμενος, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, σε περίπτωση

λύσεως της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας με καταγγελία.

  • Τις πάσης φύσεως αποδοχές που δικαιούται ο εργαζόμενος και την περιοδικότητα καταβολής τους.

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Η /ΚΑΙ ΕΚ ΠΕΡΙΤΡΟΠΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΤΟΣ 8 ΗΜΕΡΩΝ

Από τις διατάξεις του άρθρου 2 του Ν. 2639/98 (ΦΕΚ 205, τ.Α της 2.9.98) το οποίο αντικατέστησε το άρθρο 38 του Ν. 1892/90, όπως τροποποιήθηκε από το άρθρο 2 του Ν. 3846/2010, ορίζονται τα ακόλουθα για τη μερική απασχόληση:

«Κατά την κατάρτιση της σύμβασης εργασίας ή κατά τη διάρκειά της, ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν, ημερήσια ή εβδομαδιαία ή δεκαπενθήμερη ή μηνιαία εργασία, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, η οποία θα είναι μικρότερης διάρκειας από την κανονική (μερική απασχόληση). Η συμφωνία αυτή, εφόσον μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτισή της δεν γνωστοποιηθεί στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, τεκμαίρεται ότι καλύπτει σχέση εργασίας με πλήρη απασχόληση».

Στην ευρύτερη έννοια της μερικής απασχόλησης εντάσσεται και η εκ περιτροπής απασχόληση. Ως εκ περιτροπής απασχόληση θεωρείται η εργασία κατά πλήρες ωράριο (8ωρο) για λιγότερο από 5 ημέρες την εβδομάδα.

Από την 01/07/2013 οι συμβάσεις μερικής ή /και εκ περιτροπής απασχόλησης

υποβάλλονται ηλεκτρονικά (Έντυπο Ε9-Σύμβαση Εργασίας Μερικής Απασχόλησης ή/και εκ περιτροπής εργασίας) μέσω του πληροφοριακού συστήματος του

Υπουργείου Εργασίας.

ΚΑΤΑΧΩΡΙΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΣΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΝΕΟΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ ΙΚΑ (Ε.Β.Κ.Ν.Π.)

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να καταχωρούν τους εργαζομένους στο ειδικό βιβλίο καταχώρισης νεοπροσλαμβανόμενου προσωπικού, (Ε.Β.Κ.Ν.Π.) του Ι.Κ.Α., αμέσως μετά την πρόσληψη και πριν αναλάβουν εργασία.

Συμπληρώνονται και οι δύο σελίδες κάθε φύλλου, με τη χρήση χημικού αντιγραφικού χαρτιού (καρμπόν) χειρόγραφα, κατά απόλυτη χρονολογική σειρά πρόσληψης χωρίς να επιτρέπεται, να υπάρχουν κενά ή να συμπληρώνονται περισσότερες από μία εγγραφές ανάμεσα στις προεκτυπωμένες οριζόντιες γραμμές των σελίδων του.

Επιπλέον απαγορεύεται ρητά η καθ΄ οιονδήποτε τρόπο διόρθωση των εγγραφών με χημικό διορθωτικό (μπλάνκο), ξέσματα – σβησίματα (με γόμα) κ.λπ. Η τυχόν

λανθασμένη εγγραφή πρέπει να διαγράφεται και η σωστή να αναγράφεται στην αμέσως επόμενη οριζόντια γραμμή με τα ορθά στοιχεία.

Το ειδικό βιβλίο τηρείται υποχρεωτικά στον τόπο που παρέχεται η εργασία, σε προσιτό σημείο, και υπάρχει υποχρέωση να επιδεικνύεται στα αρμόδια όργανα ελέγχου (ΙΚΑ, ΣΕΠΕ), όταν ζητηθεί.

Οι εργοδότες δεν έχουν υποχρέωση να καταχωρούν στο ειδικό βιβλίο ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, η ασφάλιση των οποίων γίνεται βάσει ειδικών διατάξεων. Τέτοιες περιπτώσεις είναι οι:

  • Εκπαιδευόμενοι σπουδαστές και απόφοιτοι των ΙΕΚ.
  • Φοιτητές ΑΕΙ και ΤΕΙ που κάνουν την πρακτική τους άσκηση.
  •          Άνεργοι επαγγελματικά καταρτιζόμενοι στα ΚΕΚ και τα επιδοτούμενα προγράμματα από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο και απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΕΙ, ΤΕΙ) συμμετέχοντες σε προγράμματα του ΟΑΕΔ για την απόκτηση εργασιακής εμπειρίας.
  •          Ανήλικοι τρόφιμοι του Κρατικού Αναμορφωτικού Καταστήματος στον Κορυδαλλό.
  •          Τρόφιμοι Ιδρυμάτων Προστασίας Απροσάρμοστων Παίδων, κατά το χρόνο της πρακτικής άσκησης σε εργοδότες του Ιδιωτικού ή Δημόσιου Τομέα.

Δεν έχουν υποχρέωση τήρησης του Ειδικού Βιβλίου οι:

  • Εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων.
  • Εργοδότες που απασχολούν τους εργαζόμενους στο σπίτι τους (οικιακοί βοηθοί, κηπουροί κ.λπ.).
  • Εργοδότες που απασχολούν σε ατομικές επιχειρήσεις μέλη της οικογένειάς τους.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΝΕΩΝ ΠΡΟΣΛΗΨΕΩΝ ΣΕ ΛΟΙΠΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ.

Οι εργοδότες που απασχολούν εργαζόμενους που ασφαλίζονται σε λοιπά ταμεία κύριας ασφάλισης, πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ-ΤΣΑΥ-ΤΑΜΕΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ) έχουν

υποχρέωση γνωστοποίησης της έναρξης συνεργασίας στο τμήμα μητρώου των ταμείων, για κάθε νέα πρόσληψη που πραγματοποιούν. Το ίδιο ισχύει και για τις περιπτώσεις όπου υπάρχει υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης σε ταμείο πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΕΑΥΕΚ, ΤΕΑΥΦΕ, ΤΕΑΧ κ.λπ.).

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται και ασφαλίζονται για πρώτη φορά, πρέπει να απογραφούν στο εκάστοτε ταμείο κύριας ή επικουρικής ασφάλισης και να λάβουν αριθμό μητρώου.

2.8   ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Με το άρθρο 16 του Ν. 2874/00 (ΦΕΚ 286/Α’/29.12.00) “Προώθηση της απασχόλησης” αντικαταστάθηκαν οι διατάξεις των Ν. Δ/των 515/70 (ΦΕΚ 95/Α’/22.4.70) “περί χρονικών ορίων εργασίας μισθωτών” και 1037/71 (ΦΕΚ

235/Α’/17.11.71) “περί χρονικών ορίων λειτουργίας καταστημάτων και εργασίας του προσωπικού αυτών” που αναφέρονται στον τρόπο και χρόνο υποβολής των πινάκων προσωπικού και προγραμμάτων ωρών εργασίας στις Κοινωνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας από τους υπόχρεους εργοδότες, προκειμένου να

διασφαλιστεί η αποτελεσματικότερη τήρηση και αξιοποίησή τους. Με τους πίνακες αυτούς προκύπτει άμεσα μια ολοκληρωμένη εικόνα κάθε επιχείρησης για να μπορεί να γίνει σωστός έλεγχος από τους Επιθεωρητές Εργασίας.

Με τη ρύθμιση καθιερώθηκε νέος τρόπος υποβολής των καταστάσεων προσωπικού και των προγραμμάτων ωρών εργασίας (ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ αντί της παλαιότερης ισχύουσας θεωρήσεως δύο φορές το χρόνο). Επιτυγχάνεται έτσι αφενός η ταχύτερη εξυπηρέτηση του κοινού και αφετέρου ουσιαστικός και

αποτελεσματικότερος έλεγχος. Ο έλεγχος θα γίνεται σε κάθε στάδιο από την κατάθεση μέχρι τη διενέργεια επιθεωρήσεων στους χώρους εργασίας όπου ελέγχεται εξαντλητικά.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 ρυθμίστηκαν τα εξής:

  1. Οι εργοδότες υποχρεούνται να καταθέτουν μια φορά το χρόνο, εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών και συγκεκριμένα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου (διάστημα κατά το οποίο έχει συνομολογηθεί το σύνολο σχεδόν των Σ.Σ.Ε. και Δ.Α. και το ποσό των αποδοχών έχει οριστικοποιηθεί), πίνακα προσωπικού, εις διπλούν, ο οποίος θα περιλαμβάνει τα παρακάτω στοιχεία:

–  Α. ΠΛΗΡΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ:

Επωνυμία (στοιχεία υπεύθυνου εργοδότη ή του ορισθέντος νομίμου εκπροσώπου του), είδος δραστηριότητας, διεύθυνση λειτουργίας, Α.Φ.Μ., Δ.Ο.Υ., αριθμός

τηλεφώνου και Fax.

–  Β. ΠΛΗΡΗ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΩΝ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ:

Ονοματεπώνυμο, όνομα πατέρα και μητέρας, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση (άγαμος, έγγαμος, τέκνα), ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης, τυχόν προϋπηρεσία σε όμοια ή παρεμφερή καθήκοντα, στοιχεία κάρτας πρόσληψης του O.A.Ε.Δ. και

κυρίως ημερομηνία κατάθεσης αυτής, αριθμός Μητρώου Ι.Κ.Α. (ΑΜΚΑ), αριθμός βιβλιαρίου ανηλίκων και άδεια εργασίας αλλοδαπού σε περίπτωση απασχόλησης ανηλίκου ή αλλοδαπού αντίστοιχα, διάρκεια εργασίας (ώρα έναρξης και λήξης της ημερήσιας εργασίας), ώρες διαλείμματος και διακοπών εργασίας καθώς και το σύνολο των πάσης φύσεως καταβαλλομένων μικτών αποδοχών. Η υποβολή στο Σ.ΕΠ.Ε. γίνεται με κάθε πρόσφορο μέσο (ταχυδρομικώς, courier, FAX). Στις περιπτώσεις αυτές ο ενδιαφερόμενος φροντίζει να εξασφαλίσει τον τρόπο

παραλαβής των σφραγισμένων μετά την κατάθεση αντιγράφων πινάκων ωρών εργασίας προσωπικού ή προγραμμάτων εργασίας.

Επίσης κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 17/96 (ΦΕΚ 11/Α’/18.1.96), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του Π.Δ. 159/99 (ΦΕΚ 157/Α’/3.8.99), στον ανωτέρω πίνακα θα περιλαμβάνονται και τα στοιχεία του τεχνικού ασφάλειας και του γιατρού εργασίας, όπου προβλέπεται, καθώς και το ωράριο απασχόλησής τους στην επιχείρηση.

  • Ειδικά για τις επιχειρήσεις εποχικού χαρακτήρα, ως προθεσμία κατάθεσης του πίνακα αρχικά ορίζεται ένας (1) μήνας από την έναρξη της εποχικής περιόδου.

Εξυπακούεται ότι εφόσον η διάρκεια λειτουργίας της επιχείρησης θα είναι μικρότερη του μηνός, η κατάθεση των πινάκων προσωπικού και ωρών εργασίας θα γίνεται έγκαιρα και οπωσδήποτε μέσα στο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της επιχείρησης και όχι μετά τη λήξη της.

Επειδή, η έναρξη της εποχικής περιόδου διαφέρει κατά περιοχή και κατά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, συναρτώμενη από τις τοπικές, κλιματολογικές, εθιμικές ή άλλες συνθήκες της περιοχής, η έναρξη της προθεσμίας του μήνα για κατάθεση του πίνακα, θεωρείται ότι αρχίζει από την έναρξη λειτουργίας της επιχείρησης που αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο στοιχείο (π.χ. ειδικό βιβλίο καταχώρησης νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού, κάρτα αναγγελίας πρόσληψης στον Ο.Α.Ε.Δ., ατομικές συμβάσεις εργασίας Π.Δ. 156/94 κ.τ.λ.).

  • Μετά την κατάθεση του πίνακα ο εργοδότης οφείλει έγκαιρα, με δική του φροντίδα να παραλαμβάνει το ένα αντίγραφο του πίνακα από την αρμόδια

Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. Αντίγραφο του πίνακα με ή χωρίς τη στήλη των καταβαλλομένων αποδοχών, υποχρεούται να έχει αναρτημένο σε εμφανές σημείο του τόπου εργασίας, προφυλασσόμενο κατάλληλα από τυχόν φθορές.

  • Κατάθεση πίνακα προσωπικού στις Υπηρεσίες του Σ.ΕΠ.Ε., σε χρονική περίοδο διαφορετική από εκείνη, που ορίζει ο νόμος (15/9 – 15/11), γίνεται, εφόσον

συντρέχουν οι εξής μόνον περιπτώσεις:

α) αλλαγή της επωνυμίας ή νομικής εκπροσώπησης της επιχείρησης ή εκμετάλλευσης,

β) νέες προσλήψεις προσωπικού,

γ) αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου εργασίας ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας.

Μόνο για τις τρεις αυτές περιπτώσεις ο εργοδότης υποχρεούται να

καταθέσει συμπληρωματικό πίνακα μόνο με τα νέα στοιχεία, σε διαφορετική χρονική περίοδο. Για την α περίπτωση η προθεσμία είναι εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία που έγινε η όποια αλλαγή.

Για την περίπτωση β ως και την ίδια ημέρα πρόσληψης (Ν. 3996/11 άρθρ. 30 παρ. 5).

Για την γ) περίπτωση κατά καιρούς επήλθαν οι παρακάτω αλλαγές:

α) αρχικά υπήρχε προθεσμία κατάθεσης δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών

β) με την παρ. 1 του αρθρ. 3 του Ν. 3385/2005 ο νομοθέτης όριζε το αργότερο έως δύο (2) ημέρες από την ημέρα αλλαγής

γ) με την παρ. 5 του αρθρ. 68 του Ν. 3518/2006 (ΦΕΚ 272/Α’/21.12.06), όριζε πλέον ημερομηνία κατάθεσης το αργότερο μέχρι και την ίδια ημέρα αλλαγής του ωραρίου. Επίσης εξαιρούσε τις ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, λόγω της ιδιαιτερότητάς τους και καθόριζε χρόνο κατάθεσης εντός σαράντα οκτώ (48) ωρών από την αλλαγή.

Με τη νέα διάταξη του άρθρου 10 του Ν. 3846/2010 ο νομοθέτης ορίζει ότι σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέτει, με οποιονδήποτε τρόπο,

συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, το αργότερο ως και την ίδια ημέρα αλλαγής του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους.

Ο νεότερος νομοθέτης κατήργησε την εξαίρεση των ξενοδοχείων, διότι κατά τους επιτόπιους ελέγχους από το Σ.ΕΠ.Ε. εντοπίζονταν εργαζόμενοι να εργάζονταν σε ημέρα ρεπό και επειδή οι εργοδότες είχαν προθεσμία 48 ωρών να το γνωστοποιήσουν, απέφευγαν την παράβαση.

Έτσι ο νομοθέτης προσδοκά να πραγματοποιούνται πιο ουσιαστικοί και

αποτελεσματικοί έλεγχοι στους χώρους εργασίας από τους Επιθεωρητές Εργασίας.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση αλλαγής νομικής εκπροσώπησης ή ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας, ο εργοδότης ή εκπρόσωπός του μπορεί να καταθέσει μια έγγραφη αναλυτική γνωστοποίηση, αναγράφοντας τα στοιχεία της επιχείρησης και του εκπροσώπου της, τον αριθμό πρωτοκόλλου του κατατεθέντος σε προηγούμενο χρονικό διάστημα αρχικού προγράμματος εργασίας και όχι απαραίτητα νέο ολοκληρωμένο πίνακα ωρών εργασίας με διορθωμένα τα στοιχεία της αλλαγής, προς αποφυγή περαιτέρω γραφειοκρατικής διαδικασίας.

  • Επιχειρήσεις, που λειτουργούν με τη διαδοχική εναλλαγή περισσότερων της μιας ομάδων εργασίας (βάρδιες), καθώς και επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις συνεχούς

λειτουργίας με εναλλασσόμενες βάρδιες, υποχρεούνται να καταθέτουν σχετικά προγράμματα εργασίας τουλάχιστον δύο (2) φορές το χρόνο (μία ανά

εξάμηνο). Προγράμματα εργασίας που κατατίθενται για μικρότερα χρονικά διαστήματα (εβδομαδιαία, μηνιαία κ.λπ.) θα παραλαμβάνονται κανονικά από τις Κοινωνικές Επιθεωρήσεις του Σ.ΕΠ.Ε.

  • Με τις διατάξεις αυτές παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης των αρμοδίων

υπηρεσιών του ΙΚΑ στο αρχείο των υπηρεσιών του Σ.ΕΠ.Ε. όπου φυλάσσονται οι πίνακες προσωπικού των επιχειρήσεων για τυχόν διασταυρώσεις ή εξακριβώσεις στοιχείων.

Σημειώνουμε ότι οι Κοινωνικοί Επιθεωρητές Εργασίας έχουν δικαίωμα, κατά την κρίση τους, να κινήσουν τις διαδικασίες επιβολής διοικητικών και ποινικών

κυρώσεων σε περίπτωση διαπίστωσης παράβασης των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και ιδιαίτερα του άρθρου 16 του Ν. 2874/00 όπως τροποποιήθηκε με

την έκδοση και χορήγηση Δελτίου Ελέγχου, όπου αναφέρονται αναλυτικά τα στοιχεία της παράβασης.

2.9   ΕΘΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η Eθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.) υπογράφεται από την ΓΣΕΕ και τις εργοδοτικές οργανώσεις και καθορίζει τους ελάχιστους όρους εργασίας, μισθών και ημερομισθίων στον ιδιωτικό τομέα. Συνεπώς δεν μπορεί σε καμία περίπτωση οι αποδοχές του μισθωτού, να είναι κατώτερες της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.

Μπορούν οι αποδοχές να είναι ανώτερες από την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε;

Για ειδικότερους κλάδους, επαγγέλματα ή και επιμέρους επιχειρήσεις είναι δυνατή η σύναψη μεταξύ των αντίστοιχων συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων και των οργανώσεων των εργοδοτών Κλαδικών, Ομοιοεπαγγελματικών ή Επιχειρησιακών Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας που να βελτιώνουν τη θέση των εργαζομένων ως προς το ύψος του μισθού σε σχέση με την Εθνική Συλλογική

Σύμβαση Εργασίας.

ΤΑ ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΜΙΣΘΩΝ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΩΝ ΜΕ ΤΗ Ε.Γ.Σ.Ε.Ε

Στην Αθήνα, σήμερα 14 Μαΐου 2013, οι υπογράφοντες την παρούσα Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, αφενός:

α) Γεώργιος Καββαθάς Πρόεδρος και Νικόλαος Σκορίνης, Γενικός Γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών, Βιοτεχνών και Εμπόρων Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής,

β) Βασίλειος Κορκίδης Πρόεδρος και Γεώργιος Καρανίκας, Γενικός Γραμματέας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (Ε.Σ.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής,

γ) Ανδρέας Ανδρεάδης, Πρόεδρος και Γεώργιος Βερνίκος, Γενικός Γραμματέας του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (Σ.Ε.Τ.Ε.) και εκπρόσωποι αυτού

και αφετέρου Γιάννης Παναγόπουλος, Πρόεδρος και Νικόλαος Κιουτσούκης Γενικός Γραμματέας της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδας (Γ.Σ.Ε.Ε.) και εκπρόσωποι αυτής, όλοι νόμιμα εξουσιοδοτημένοι, συμφωνούν τα εξής:

                                                             ΠΡΟΟΙΜΙΟ                                                            

Τα συμβαλλόμενα μέρη προσήλθαν σε συλλογικές διαπραγματεύσεις για την κατάρτιση νέας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. σε περιβάλλον έκτακτων οικονομικών συνθηκών και συνεχιζόμενης κρίσης, όπως άλλωστε υπήρχαν και κατά τις διαπραγματεύσεις για την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. του 2010-2012, που τα μέρη με πλήρη επίγνωση των ευθυνών τους, συμφώνησαν και υπέγραψαν.

Στο περιεχόμενο της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. 2010 – 2012 επιβλήθηκαν νομοθετικές παρεμβάσεις, όπως, ενδεικτικά, η μείωση κατά 22% των κατώτατων αμοιβών και κατά 32% για τους νέους, καθώς και η αναστολή ισχύος της ρήτρας για τις τριετίες, ανάμεσα σε άλλα.

Πέραν αυτών των παρεμβάσεων, καίριο πλήγμα στο θεσμό της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. επέφερε ο ν. 4093/12, με τον οποίο περιορίζεται η έκταση ισχύος των μισθολογικών όρων της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. μόνο στους εργαζόμενους των επιχειρήσεων, που εκπροσωπούνται από τις συμβαλλόμενες σ’αυτήν εργοδοτικές οργανώσεις, νομοθετείται ευθέως συγκεκριμένος κατώτατος μισθός και ημερομίσθιο και

θεσπίζεται νέο σύστημα νομοθετικώς πλέον καθορισμένου κατώτατου μισθού για το μέλλον, αρμοδιότητα που μέχρι πρότινος είχαν οι συμβαλλόμενες στην Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. οργανώσεις.

Τα μέρη, παρά το ασφυκτικό νέο νομικό καθεστώς και τα εμπόδια, θεωρούν ιστορική αναγκαιότητα και πράξη ευθύνης να κρατήσουν ενεργό το θεσμό της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης και ν’ αποκαταστήσουν τον δικαιοπολιτικό της ρόλο, που αργά αλλά σταθερά κατακτήθηκε ιδίως τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο ουσιαστικός Κοινωνικός Διάλογος αποτελεί βάθρο της Δημοκρατίας και της κοινωνικής συνοχής τα δε αποτελέσματά του θα πρέπει να γίνονται σεβαστά από όλους.

Στο πλαίσιο αυτό τα μέρη δεσμεύονται ν’ αναλάβουν άμεσα κοινές πρωτοβουλίες προς την κυβέρνηση για την αντιμετώπιση του εφιαλτικού προβλήματος της ανεργίας, ιδίως για την πάταξη της ανασφάλιστης και αδήλωτης εργασίας, την τροποποίηση του νέου νομικού πλαισίου που θέτει σοβαρούς περιορισμούς στη συλλογική αυτονομία, την επαναφορά της πλήρους και καθολικής ισχύος της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., την επεκτασιμότητα των συλλογικών συμβάσεων για λόγους ίσης μεταχείρισης και αποφυγής αθέμιτου ανταγωνισμού, το πλαίσιο λειτουργίας της μετενέργειας.

Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι θα οργανωθεί η μεταξύ τους συζήτηση για την διερεύνηση και εξεύρεση λύσεων, με σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της οικονομίας όχι στην κατεύθυνση του μισθολογικού κόστους αλλά της διαρθρωτικής πλευράς της (κόστη μεταφορικά, ενεργειακά και άλλα, χωροθέτηση του φορολογικού καθεστώτος κλπ.).

Οι πρωτοβουλίες αυτές φιλοδοξούν να συμβάλλουν και να αποτελούν τη συνεισφορά των οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων στην υπέρβαση της οικονομικής κρίσης και στην αναμόρφωση της χώρας.

Περαιτέρω, τα συμβαλλόμενα μέρη ρητώς συμφωνούν ότι, εάν κατά τη διάρκεια ισχύος της παρούσας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. με οποιοδήποτε τρόπο αρθεί οποιαδήποτε περιοριστική διάταξη, που έχει επιβληθεί με νομοθετική παρέμβαση στο περιεχόμενο της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε 2010-2011-2012, τότε θα ξεκινήσουν άμεσες διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό των μισθολογικών όρων της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε., με βάση το πλαίσιο που θα έχει τυχόν διαμορφωθεί.

ΑΡΘΡΟ 1

  1. Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι το επίδομα γάμου έχει θεσμικό και καθολικό χαρακτήρα για τους εργαζόμενους όλης της χώρας, εναρμονίζοντας τις ισχύουσες στη χώρα μας διατάξεις δικαίου με τις διεθνώς εφαρμοστέες αρχές της προστασίας της οικογένειας, της διευκόλυνσης συμμετοχής στην αγορά εργασίας, της ισότητας των φύλων, της συμφιλίωσης εργασιακής και οικογενειακής ζωής, της αξιοπρεπούς εργασίας.
    1. Επαναλαμβάνεται και διατηρείται σε ισχύ κωδικοποιημένη η διάταξη σειράς προηγούμενων Ε.Γ.Σ.Σ.Ε, Διαιτητικών Αποφάσεων και κυρωτικών τους νόμων, ότι το επίδομα γάμου χορηγείται σε όλους τους μισθωτούς

ανεξαρτήτως φύλου με τους όρους και τις προϋποθέσεις του άρθρου 2 του ν.1766/1988, με το οποίο κυρώθηκε το άρθρο 4 της από 26/1/1988 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε.

ΑΡΘΡΟ 2

  1. Τα συμβαλλόμενα μέρη αποφασίζουν ότι όλοι οι θεσμικοί όροι εργασίας, που θεσπίσθηκαν με τις προηγούμενες Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. και τις αντίστοιχες Διαιτητικές Αποφάσεις, όπως ίσχυαν κατά την διαδοχή τους, αποτελούν ενιαίο σύνολο και εξακολουθούν να ισχύουν.
  2. Ευνοϊκότεροι όροι εργασίας που προβλέπονται από νόμους, διατάγματα, υπουργικές αποφάσεις, συλλογικές συμβάσεις, διαιτητικές αποφάσεις, εσωτερικούς κανονισμούς, έθιμα, πρακτική της επιχείρησης ή ατομικές συμβάσεις εργασίας, υπερισχύουν.

ΑΡΘΡΟ 3

Η ισχύς της παρούσας αρχίζει την 1η Ιανουαρίου 2013 και λήγει την 31η Δεκεμβρίου 2013. Με κοινή συμφωνία των μερών η ισχύς της παρούσας Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. δύναται να παραταθεί για ένα ακόμη έτος, με τους ίδιους όρους.

 ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΗΛΙΚΙΑΣ 25 ΕΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΣΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΜΙΣΘΟΣΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 3586,080,00586,08
3 συμπληρωμένα    586,08    58,61    644,69
– έως 6
6 συμπληρωμένα    586,08    117,22    703,30
– έως 9
9 συμπληρωμένα    586,08    175,82    761,90
-ΑΝΩ

ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 326,180,0026,18
3 συμπληρωμένα    26,18    1,31    27,49
– έως 6
6 συμπληρωμένα    26,18    2,62    28,80
– έως 9
9 συμπληρωμένα    26,18    3,93    30,11
– έως 12
12 συμπληρωμένα    26,18    5,24    31,42
– έως 15
15 συμπληρωμένα    26,18    6,55    32,73
– έως 18
18 συμπληρωμένα    26,18    7,85    34,03
-ΑΝΩ

 ΚΑΤΩΤΑΤΑ ΟΡΙΑ ΑΠΟΔΟΧΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕΧΡΙ 25 ΕΤΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΣΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΜΙΣΘΟΣΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 3510,950,00510,95
3      510,95      51,10      562,05
συμπληρωμένα –
ΑΝΩ

ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΕΣ

ΧΡΟΝΙΑΒΑΣΙΚΟΕΠΙΔΟΜΑΣΥΝΟΛΟ
ΠΡΟΫΠΗΡΕΣΙΑΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΤΡΙΕΤΙΩΝΑΠΟΔΟΧΩΝ
0- έως 322,830,0022,83
3 συμπληρωμένα   
– έως 622,831,1423,97
6 συμπληρωμένα –    22,83    2,28    25,11
ΑΝΩ
  • ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ     ΕΙΣΦΟΡΕΣ     ΙΚΑ     ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ     ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΩΝ
ΠΑΚΕΤΟ ΚΑΛΥΨΗΣΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΕΡΓΟΔΟΤΗΣΥΝΟΛΟ
101 ΙΚΑ ΤΕΑΜ ΜΙΚΤΑ16.50%27,46%43,96%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΛΟΓΙΣΤΕΣ, ΥΠΑΛΛ.ΓΡΑΦΕΙΟΥ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓ.ΜΗΧΑΝΩΝ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΡΑΠΤΟΜΗΧΑΝΩΝ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ (ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΜΕΙΩΜ.ΑΠΑΣΧ, ΣΧΕΔΙΑΣΤΕΣ, ΚΟΠΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΣΙΔΕΡΩΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ). ΑΝΕΙΔ. ΕΡΓΑΤΕΣ (ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ), ΜΠΟΥΦΕΤΖΗΔΕΣ, ΒΟΗΘ.ΣΕΡΒΙΤΟΡΩΝ   
102 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΕΤΕΑΜ ΜΕ Ε.Κ.16.50%28,46%44,96%
ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ & ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΑΥΤΟΚΙΝ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ & ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΤ. ΑΥΤΟΚΙΝ., ΤΕΧΝΙΤΕΣ, ΦΑΝΟΠΟΙΟΙ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΙ ΜΗΧΑΝ.   
103 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ13.50%24.46%37.96%
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ., ΠΩΛΗΤΕΣ, ΛΟΓΙΣΤΕΣ, ΥΠΑΛΛ.ΓΡΑΦΕΙΟΥ, ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΥΠΟΛΟΓ.ΜΗΧΑΝΩΝ, ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ (ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟΥ), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ ΜΕΙΩΜ.ΑΠΑΣΧ, ΠΕΡΙΟΔΕΥΟΝΤΕΣ ΠΩΛΗΤΕΣ.   
104 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΜΕ Ε.Κ.13.50%25,46%38,96%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ,ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚ., ΗΛΕΚΤΡΟΤΕΧΝΙΤΕΣ ΑΥΤΟΚ., ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤ. ΧΩΡΙΣ ΠΤΥΧΙΟ   
105 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ19,95%29,61%49,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ (ΠΛΗΡΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ), ΜΑΓΕΙΡΟΙ, ΣΕΡΒΙΤΟΡΟΙ. ΜΠΑΡΜΑΝ,   
ΦΟΡΤΟΕΚΦΟΡΤΩΤΕΣ, ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝ.ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΚΤΟΣ ΟΔΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ), ΟΔΗΓΟΙ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ, ΗΛΕΚΤΡΟΣΥΓΓΟΛΗΤΕΣ.   
106 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΕΤΕΑΜ ΜΕ Ε.Κ.19,95%30,61%50,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝΑΚΤΙΚΗ ΕΡΑΣΙΑ ΜΟΝΟ ΟΔΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ), ΟΔΗΓΟΙ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΚΑΙ ΒΑΡΕΩΝ ΦΟΡΤΗΓΩΝ.   
107 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ15,70%25,86%41,56%
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ., ΑΠΟΘΗΚΑΡΙΟΙ(ΧΕΙΡΟΝΑΚΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ.), ΚΑΘΑΡΙΣΤΕΣ (ΠΛΗΡΗ ΑΠΑΣΧ.ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΕΜΠΟΡ.ΕΠΙΧ.).   
108 ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ ΒΑΡΕΑ ΜΕ Ε.Κ.15,70%26,86%42,56%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΕΠΙΣΙΤΙΣΤΙΚΩΝ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΥΤΟΚΙΝ., ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ, ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΜΕ ΠΤΥΧΙΟ ΚΑΙ ΑΔΕΙΑ.   
4109 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ13,95%22,36%36,31%
4172 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ2,55%5,10%7,65%
4115 ΙΚΑ ΞΕΝΟΔΟΧΟΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΒΑΡΕΑ17,40%24,51%41,91%
131 ΙΚΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΕ ΧΡΗΜΑ4,68%6,83%11,51%
ΠΑΡΟΧΗΣ, ΒΙΟΤΕΧΝΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ, ΣΥΝΤΗΡ.ΑΥΤΟΚ., ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ.   
781 ΙΚΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΩΝ & ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ19,95%64,5150%84,465%
210 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΣΠΟΥΔΑΣΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΤΕΙ-ΑΕΙ01%1%

«Ρυθμίσεις στη φορολογία εισοδήματος, ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών και λοιπές διατάξεις» που ψηφίστηκε στη Βουλή,

αντικαταστάθηκε το άρθρο 9 του ΚΦΕ. Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1

 του άρθρου 9     του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι το εισόδημα από μισθούς,

συντάξεις και μισθούς με έκδοση τιμολογίου ή απόδειξης για παροχή υπηρεσιών υποβάλλεται σε φόρο σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα:

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ)Σύνολο            Φόρου (ευρώ)
25.000225.50025.0005.500
17.000325.44042.00010.940
Υπερβάλλον42   
  • Με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι ο φόρος που προκύπτει με βάση την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων της προηγούμενης παραγράφου μειώνεται:

α) Για εισόδημα μέχρι και είκοσι μία χιλιάδες (21.000) ευρώ κατά δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ. Εφόσον ο φόρος που προκύπτει είναι μικρότερος των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ το ποσό μείωσης περιορίζεται στο ποσό του φόρου.

β) Για εισόδημα πάνω από είκοσι μία (21.000) ευρώ το ποσό μείωσης της περίπτωσης α’ περιορίζεται κατά εκατό (100) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ εισοδήματος και μέχρι εξαντλήσεως του ποσού των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ.

  • Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους από τις διατάξεις της παρ. 15 του άρθρου 6 του ανωτέρω νόμου ορίζεται, ότι στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες ο φόρος παρακρατείται από εκείνον, που απασχολεί κατά σύστημα έμμισθο ή ημερομίσθιο προσωπικό είτε καταβάλλει συντάξεις, επιχορηγήσεις και κάθε άλλη παροχή. Η

παρακράτηση ενεργείται κατά την καταβολή και ο φόρος υπολογίζεται με βάση την κλίμακα μισθωτών – συνταξιούχων της παραγράφου 1 και την παράγραφο 2 του

 άρθρου 9, στους αμειβόμενους με μηνιαίο μισθό, τους συνταξιούχους και τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες με σχέση μίσθωσης εργασίας πάνω από ένα έτος στον ίδιο εργοδότη ή με σχέση μίσθωσης εργασίας αορίστου χρόνου, μετά από προηγούμενη αναγωγή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση, σε ετήσιο καθαρό εισόδημα.

 υποπαραγράφου ΙΑ.2 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου 1 του ν.4093/2012 (ΦΕΚ

Α’222) ορίζεται, ότι το αφορολόγητο ποσό της παρ.2 του άρθρου 9 του ν.2238/1994 (όπως το άρθρο 9 είχε τεθεί με τις διατάξεις του ν.4024/2011) αντικαθίσταται από το προβλεπόμενο σε αυτή την υποπαράγραφο επίδομα από 1ης Ιανουαρίου 2013.

  • Με τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παρ.1 του άρθρου 28 του ανωτέρω νόμου ορίζεται, ότι οι διατάξεις του άρθρου 1 και της παρ. 15 του άρθρου 6 αυτού του νόμου έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται και τις δαπάνες που πραγματοποιούνται κατά περίπτωση, από το οικονομικό έτος 2014 (χρήση 2013) και μετά.
  • Ενόψει των ανωτέρω, ο υπολογισμός του φόρου που πρέπει να παρακρατείται από 1ης Ιανουαρίου 2013, κατά την καταβολή μισθών, ημερομισθίων, συντάξεων και λοιπών παροχών θα γίνεται σύμφωνα με όσα ορίζονται από τις διατάξεις της

 παρ.1 του άρθρου 57. Για την παρακράτηση της περ.α’ της παρ.1 του άρθρου 57 θα ληφθεί υπόψη η ανωτέρω φορολογική κλίμακα μισθωτών – συνταξιούχων του

 άρθρου 9 του ΚΦΕ καθώς και οι μειώσεις φόρου της παρ.2 του άρθρου 9.

Για διευκόλυνση παρατίθεται κατωτέρω ενδεικτικός πίνακας με τον υπολογισμό του τελικού φόρου (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9) που αντιστοιχεί σε ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής) και για εισόδημα (σε ευρώ) μέχρι 43.000.

Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)
22.0004.8402.840 (4.840-2.000)
22.6004.9723.072 (4.972-1.900)
23.0005.0603.160 (5.060-1.900)
24.0005.2803.480 (5.280-1.800)
25.0005.5003.800 (5.500-1.700)
25.3005.5963.896 (5.596-1.700)
26.0005.8204.220 (5.820-1.600)
27.0006.1404.640 (6.140-1.500)
28.0006.4605.060 (6.460-1.400)
29.0006.7805.480 (6.780-1.300)
30.0007.1005.900 (7.100-1.200)
31.0007.4206.320 (7.420-1.100)
32.0007.7406.740 (7.740-1.000)
32.4997.899,686.899,68 (7.899,68-1.000)
32.5007.9007.000 (7.900-900)
32.9998.059,687.159,68 (8.059,68-900)
33.0008.0607.160 (8.060-900)
34.0008.3807.580 (8.380-800)
35.0008.7008.000 (8.700-700)
36.0009.0208.420 (9.020-600)
37.0009.3408.840 (9.340-500)
38.0009.6609.260 (9.660-400)
39.0009.9809.680 (9.980-300)
40.00010.30010.100 (10.300-200)
41.00010.62010.520 (10.620-100)
41.30010.71610.616 (10.716-100)
41.50010.78010.780 (10.780-0)
41.90010.90810.908 (10.908-0)
42.00010.94010.940 (10.940-0)
42.70011.23411.234(11.234-0)
43.00011.36011.360 (11.360-0)

Διευκρινίζεται, ότι για εισοδήματα που υπερβαίνουν τις 21.000, 22.000, 23.000, 24.000, …, 41.000, όταν η διαφορά των εισοδημάτων αυτών από το προηγούμενο σε ακέραιο αριθμό εισόδημα σε χιλιάδες ευρώ (21.000, 22.000, 23.000, 24.000, …, 41.000) είναι από 500 ευρώ και άνω, τότε ο περιορισμός της περ.β’ της παρ.2 του

 άρθρου 9 καταλαμβάνει και τα 100 ευρώ του επόμενου σε ακέραιο αριθμό εισοδήματος σε χιλιάδες ευρώ, ενώ όταν η ανωτέρω διαφορά είναι κάτω των 500

ευρώ, τότε ο περιορισμός της περ.β’ της παρ.2 του άρθρου 9 καταλαμβάνει και τα 100 ευρώ του προηγούμενου σε ακέραιο αριθμό εισοδήματος σε χιλιάδες ευρώ.

Α. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ

ΜΗΝΙΑΙΟ ΜΙΣΘΟ. ΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ (από Φορείς κύριας ασφάλισης) ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ. ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ ΣΧΕΣΗ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΕΝΑ ΕΤΟΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟΔΟΤΗ Ή ΜΕ ΣΧΕΣΗ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας θα προσδιορίσουν, το μηνιαίο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου αφαιρώντας από το ακαθάριστο ποσό του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε καταβαλλόμενης παροχής μόνο τα ποσά των νόμιμων κρατήσεων για υποχρεωτικές ασφαλιστικές εισφορές, που για την καταβολή τους βαρύνεται ο μισθωτός ή ο συνταξιούχος. Διευκρινίζεται ότι ο φόρος εισοδήματος δεν εμπίπτει στην έννοια των κρατήσεων που βαρύνουν το δικαιούχο και συνεπώς δεν εκπίπτει από το ακαθάριστο ποσό του μηνιαίου ή του ετήσιου εισοδήματος του μισθωτού ή του συνταξιούχου.

Στην έννοια του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος περιλαμβάνεται η σύνταξη, ο μισθός και οποιεσδήποτε άλλες αμοιβές της ίδιας περιόδου (υπερωρίες, επίδομα παραγωγής, πριμ παρουσίας, προσαύξηση για απασχόληση νυκτερινή – Κυριακών – αργιών κτλ.), που συνεντέλλονται (δηλαδή συνεκκαθαρίζονται) μαζί, σε μία μισθοδοτική κατάσταση με το μισθό. Στη συνέχεια οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας κάθε μήνα θα διενεργούν αναγωγή του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος με βάση τις πραγματικές καταβαλλόμενες αποδοχές προκειμένου να προσδιορισθεί το

συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου.

Ο υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με

πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου ποσού του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε άλλης παροχής που εμπίπτει στην έννοια του μισθού, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Με τον ίδιο τρόπο θα προσδιοριστεί το συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα του οικείου έτους κατά το μήνα Φεβρουάριο, Μάρτιο, Απρίλιο κτλ. Σημειώνεται ότι, αν στο μισθωτό καταβάλλεται και κάποια άλλη πρόσθετη παροχή (π.χ. ένας μηνιαίος μισθός ως επίδομα ισολογισμού κτλ.) για τον υπολογισμό του ετήσιου συνολικού εισοδήματος θα προστίθεται και η παροχή αυτή.

Διευκρινίζεται ότι, όταν καταβάλλεται στο μισθωτό οποιοδήποτε έκτακτο εφάπαξ ποσό με εξαίρεση τις υπερωρίες που καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα (π.χ. πριμ παραγωγικότητας, αναδρομικά προηγούμενων μηνών του ίδιου έτους κτλ.) και

συνεντέλλεται με τις μηνιαίες αποδοχές, αυτό το εφάπαξ καταβαλλόμενο ποσό δεν θα συναθροιστεί με τις μηνιαίες αποδοχές, προκειμένου να γίνει αναγωγή των μηνιαίων αποδοχών σε ετήσιο καθαρό εισόδημα, αλλά θα συναθροιστεί με το

συνολικό ετήσιο ποσό που προσδιορίζεται με βάση τις μηνιαίες αποδοχές του συγκεκριμένου μήνα. Στην περίπτωση αυτή ο επιπλέον φόρος που θα προκύψει λόγω της προσθήκης αυτού του ποσού θα παρακρατηθεί στο μήνα που

καταβλήθηκε αυτό το ποσό.

Περαιτέρω, όταν κατά την καταβολή του μηνιαίου ποσού του μισθού ή της

σύνταξης έχουμε μεταβολή π.χ. λόγω αύξησης των αποδοχών, υπερωριών κτλ. που συνεντέλλονται (συνεκκαθαρίζονται) με τις μηνιαίες αποδοχές (ή μεταβολή λόγω αλλαγής της φορολογικής κλίμακας σε σύγκριση με προηγούμενες μηνιαίες καταβολές), παρέχεται η ευχέρεια ο προσδιορισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος κατά τον υπόψη μήνα να γίνεται με πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου καταβαλλόμενου ποσού του μισθού ή της σύνταξης του μήνα αυτού επί τον αριθμό των υπόλοιπων μηνών συν τυχόν δώρο κτλ. μέχρι τη λήξη του οικείου έτους, συναθροίζοντας στο ποσό αυτό και το ποσό των αποδοχών που

έχουν ήδη καταβληθεί. Με βάση το νέο ετήσιο καθαρό εισόδημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά τη μεταβολή, θα υπολογισθεί ο ετήσιος παρακρατούμενος φόρος από τον οποίο θα αφαιρεθεί ο φόρος που ήδη παρακρατήθηκε τους προηγούμενους μήνες και το υπόλοιπο ποσό του φόρου θα διαιρεθεί με τον αριθμό των υπόλοιπων μηνών, προκειμένου να βρεθεί ο φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί το συγκεκριμένο μήνα.

Προκειμένου για νεοδιορισθέντες υπαλλήλους ή νέους συνταξιούχους, ο προσδιορισμός του ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με βάση τα δεδομένα του μήνα έναρξης της εργασίας ή καταβολής της σύνταξης, όπως αναλύθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το

δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Το ποσό του φόρου που αναλογεί βάσει της φορολογικής κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων και των μειώσεων φόρου της παρ.2 του άρθρου 9 θα μειωθεί κατά ποσοστό 1,5% και το υπόλοιπο αποτελεί το φόρο που πρέπει να παρακρατηθεί σε ετήσια βάση. Το ένα δέκατο τέταρτο (1/14) ή το ένα δωδέκατο (1/12) του ποσού αυτού (ανάλογα με το αν καταβάλλονται ή όχι δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και επιδόματος αδείας), αποτελεί το φόρο που παρακρατείται κάθε μήνα από τον

υπόχρεο εργοδότη, κατά την καταβολή των μισθών ή των συντάξεων.

Το ένα δέκατο τέταρτο (1/14) του ποσού αυτού πρέπει να παρακρατείται και από το ποσό που καταβάλλεται σε εκείνους που το δικαιούνται, ως δώρο Χριστουγέννων. Το μισό του φόρου που αναλογεί στο μηνιαίο καθαρό εισόδημα, δηλαδή το ένα εικοστό όγδοο (1/28) του ετήσιου φόρου, αποτελεί το φόρο που αναλογεί στο ποσό που καταβάλλεται σε εκείνους που το δικαιούνται, ως δώρο Πάσχα ή ως επίδομα αδείας

Σημειώνεται ότι κατά τον υπολογισμό του παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών, τα ποσά που προκύπτουν θα στρογγυλοποιούνται στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο π.χ. αν προκύψει ποσό 14,3876 ευρώ θα παρακρατείται ποσό 14,39 ευρώ ή αν προκύψει ποσό 14,2237 θα παρακρατείται ποσό 14,22 ευρώ. Δηλαδή, ισχύει ο κανόνας στρογγυλοποίησης του κανονισμού 1103/97 της Ε.Ε.

Β. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ. ΕΦΟΣΟΝ Η ΣΧΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΙΝΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

Στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ορισμένου χρόνου, αλλά διάρκειας μικρότερης από ένα έτος, το ποσό της παρακράτησης

υπολογίζεται με την εφαρμογή συντελεστή στο ακαθάριστο ποσό του ημερομισθίου, ο οποίος ορίζεται σε τρία τοις εκατό (3%) στο σύνολο του

ημερομισθίου πάνω από το ποσό που ορίζεται από τις διατάξεις της περ. β’ της παρ.

 1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ (24 ευρώ). Συνεπώς, αν το ακαθάριστο ποσό του

ημερομισθίου είναι μικρότερο από το ανωτέρω προβλεπόμενο ποσό δεν θα γίνεται παρακράτηση του φόρου.

Τονίζεται ότι, αν στον ημερομίσθιο εργάτη καταβάλλονται και πρόσθετες αμοιβές (π.χ. υπερωρίες, επίδομα παραγωγής κτλ.), ο ανωτέρω συντελεστής παρακράτησης θα υπολογίζεται με βάση το ποσό του μέσου ημερομισθίου της περιόδου που καταβάλλονται οι πρόσθετες αμοιβές.

Γ. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΜΟΙΒΩΝ ΓΙΑ ΥΠΕΡΩΡΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ. ΠΡΟΣΘΕΤΕΣ ΑΜΟΙΒΕΣ ΚΤΛ.

Στις καθαρές αμοιβές για υπερωριακή εργασία, επιχορηγήσεις, επιδόματα, καθώς και στις κάθε άλλου είδους, πρόσθετες αμοιβές ή παροχές, οι οποίες

καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα και δεν συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές, εφόσον αυτές θεωρούνται εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, ο παρακρατούμενος φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 20% στο συνολικό καθαρό ποσό, όσο και αν είναι αυτό. Ειδικά, σε περίπτωση που ωρομίσθιοι καθηγητές απασχολούνται

ταυτόχρονα σε πολλούς εργοδότες, με σχέση εξαρτημένης εργασίας, όπως συμβαίνει σε καθηγητές που απασχολούνται ταυτόχρονα σε διάφορα

φροντιστήρια, οι εργοδότες εκτός από εκείνον που καταβάλλει τις μεγαλύτερες αποδοχές, θα παρακρατούν φόρο με συντελεστή 10%.

Δ. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ.

Στα εισοδήματα που καταβάλλονται αναδρομικά, όπως αυτά αναφέρονται στο

 άρθρο 46 του ΚΦΕ, ο φόρος που παρακρατείται υπολογίζεται με συντελεστή είκοσι τοις εκατό (20%) στο καταβαλλόμενο ποσό.

Ε. ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ ΚΤΛ.

Ο υπολογισμός του παρακρατούμενου φόρου, στο καθαρό ποσό των συντάξεων ή άλλων παροχών που καταβάλλονται από ταμεία επικουρικά, μετοχικά, αρωγής ή αλληλοβοήθειας, διενεργείται ως ακολούθως:

α) Με συντελεστή πέντε τοις εκατό (5%) αν το καθαρό ποσό της παροχής δεν υπερβαίνει τα δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ ετησίως,

β) Με συντελεστή δέκα τοις εκατό (10%) αν το καθαρό ποσό της παροχής

υπερβαίνει τα δύο χιλιάδες πεντακόσια (2.500) ευρώ και μέχρι τέσσερις χιλιάδες πεντακόσια (4.500) ευρώ ετησίως.

γ) Με συντελεστή δεκαπέντε τοις εκατό (15%) αν το καθαρό ποσό της παροχής υπερβαίνει τα τέσσερις χιλιάδες πεντακόσια (4.500) ευρώ ετησίως.

ΣΤ. ΛΟΙΠΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ.

  1. Ο φόρος που παρακρατείται, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του

 άρθρου 57 του ΚΦΕ, μειώνεται κατά ποσοστό 1,5% κατά την παρακράτησή του.

«ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων» και συνεπώς κατά την παρακράτηση που διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.α’ της παρ.1 του άρθρου 57 δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 7 (πρόσωπα που θεωρείται ότι βαρύνουν τους φορολογούμενους).

  • Η μείωση του ποσού του φόρου κατά διακόσια (200) ευρώ που προβλέπεται από τις διατάξεις της παρ.4 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει, δεν λαμβάνεται υπόψη κατά την παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών. Η μείωση αυτή θα

υπολογιστεί κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων των δικαιούχων.

  • Με τις διατάξεις του προτελευταίου εδαφίου της παρ.1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ όπως αυτό προστέθηκε με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 1 του νέου νόμου ορίζεται, ότι ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, αφαιρουμένων των

ασφαλιστικών εισφορών, θεωρείται το εισόδημα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα, εφόσον συντρέχουν σωρευτικά οι

προϋποθέσεις που αναφέρονται στην παρ.2 του άρθρου 1 του ίδιου νόμου. Ενόψει των ανωτέρω διευκρινίζεται, ότι οι προϋποθέσεις αυτές δεν αλλάζουν την πηγή προέλευσης του εισοδήματος και απλώς κρίνουν την κλίμακα (μισθωτών ή μη μισθωτών που προβλέπεται από τις διατάξεις του νέου νόμου) σύμφωνα με την οποία θα φορολογηθεί το εκάστοτε εισόδημα κατά την εκκαθάριση των

φορολογικών δηλώσεων. Συνεπώς, για την παρακράτηση στα εισοδήματα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή από ελευθέριο επάγγελμα, ακόμα και αν για αυτά τα εισοδήματα κριθεί ότι φορολογούνται με την κλίμακα των μισθωτών, εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις (άρθρα 5558 του ΚΦΕ).

  • Με τις διατάξεις της περ.στ’ της παρ.1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ ορίζεται, ότι ειδικά για τις αμοιβές που αποκτούν οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού για τις υπηρεσίες που παρέχουν σε εμπορικά πλοία, η παρακράτηση διενεργείται σύμφωνα με τους αναλογικούς συντελεστές που

προβλέπονται στο άρθρο 9. Με τις διατάξεις της παρ.8 του άρθρου 9 του ΚΦΕ όπως ισχύει ορίζεται, ότι ο φόρος στις αμοιβές που αποκτούν τα ανωτέρω πρόσωπα,

υπολογίζεται με αναλογικό συντελεστή 15% (από 6% που εφαρμοζόταν με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 9) για τους αξιωματικούς και 10% (από 3% που εφαρμοζόταν με τις προϊσχύουσες διατάξεις του άρθρου 9) για το κατώτερο

πλήρωμα στις αμοιβές που αποκτώνται από το ημερολογιακό έτος 2013 και επόμενα. Συνεπώς, ο υπολογισμός του φόρου που πρέπει να παρακρατείται από 1ης Ιανουαρίου 2013, κατά την καταβολή αμοιβών στα εν λόγω πρόσωπα θα γίνεται σύμφωνα με τους νέους συντελεστές. Ο οφειλόμενος επιπλέον φόρος που τυχόν προκύψει εξαιτίας του ότι πριν την έκδοση της παρούσας διαταγής παρακρατήθηκε φόρος στις αμοιβές αυτές με τους παλιούς συντελεστές, θα βεβαιωθεί σε βάρος των δικαιούχων με τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος οικ. έτους 2014 (χρήση 2013).

  • Σε περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης ο εργαζόμενος με δήλωσή του στους εργοδότες στους οποίους απασχολείται πρέπει να επιλέγει την κύρια απασχόλησή του με κριτήριο το μεγαλύτερο ποσό αποδοχών που του καταβάλλεται και η παρακράτηση φόρου που θα διενεργεί ο εργοδότης θα γίνεται με βάση τις διατάξεις της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 57 του ΚΦΕ.

Οι εργοδότες που καταβάλλουν τις μικρότερες αποδοχές, θα πρέπει να διενεργούν παρακράτηση φόρου με βάση τις διατάξεις της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 1

 του άρθρου 57 του ΚΦΕ, θεωρουμένων των αποδοχών αυτών ως πρόσθετων αμοιβών, δηλαδή με συντελεστή φόρου 20%.

απαλλάσσονται από τη φορολογία οι μισθοί, συντάξεις και η πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε πρόσωπα που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και σε πρόσωπα που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες, σε ποσοστό που υπερβαίνει το 80%.

Συνεπώς, κατά την καταβολή μισθών, συντάξεων και πάγιας αντιμισθίας στους πιο πάνω δικαιούχους, δεν θα παρακρατείται φόρος εισοδήματος.

  • Επίσης, διευκρινίζεται ότι, για το επιπλέον ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες το οποίο αποκτάται από απασχολούμενους στην επιχείρηση σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.γ’ (παροχή κατοικίας σε στελέχη και υπαλλήλους της επιχείρησης) και της περ.στ’ (παροχή Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου σε στελέχη της επιχείρησης) της παρ.1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ δεν διενεργείται παρακράτηση Φ.Μ.Υ. καθόσον δεν λαμβάνει χώρα καταβολή εισοδήματος.
  • Περαιτέρω, σημειώνεται ότι, με την παράγραφο 1 του άρθρου 45 του ΚΦΕ, μεταξύ άλλων ορίζεται, ότι εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες θεωρείται και το εισόδημα που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για παροχή νομικών

υπηρεσιών, καθώς και το εισόδημα που αποκτούν οι ξεναγοί οι οποίοι υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 1545/1985. Συνεπώς, κατά την καταβολή στους δικαιούχους των εισοδημάτων αυτής της κατηγορίας έχουν εφαρμογή όσα αναφέρθηκαν πιο πάνω για την παρακράτηση φόρου μισθωτών υπηρεσιών.

  1. Ακόμα, διευκρινίζεται ότι όταν το εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες

καταβάλλεται ελεύθερο φόρου, εισόδημα που υπόκειται σε φόρο είναι εκείνο από το οποίο, αν αφαιρεθεί ο φόρος που του αναλογεί, προκύπτει το χωρίς φόρο ποσό που καταβάλλεται στο δικαιούχο.

II.  ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΣΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΙΣΦΟΡΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 29 ΤΟΥ Ν.3986/2011 ΣΤΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΑΠΟ ΜΙΣΘΩΤΕΣ

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

  1. Με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 42 του ν.4024/2011 προστέθηκαν νέοι

 παράγραφοι 6,7,8 και 9 στο άρθρο 29 του ν.3986/2011. Με τις διατάξεις της παρ.6

 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες που αποκτούν οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό, οι

συνταξιούχοι από φορείς κύριας ασφάλισης, οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες με σχέση μίσθωσης εργασίας πάνω από ένα έτος στον ίδιο εργοδότη ή με σχέση μίσθωσης εργασίας αορίστου χρόνου, οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού που παρέχουν υπηρεσίες σε εμπορικά πλοία και με εξαίρεση το εισόδημα της περίπτωσης θ’ της παραγράφου 5

 του άρθρου 6 του ΚΦΕ, διενεργείται παρακράτηση από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν κύριες συντάξεις έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου. Η παρακράτηση διενεργείται κατά την καταβολή και υπολογίζεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση, σε ετήσιο καθαρό εισόδημα που ορίζεται από την παράγραφο 3 του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Για την απόδοση των ποσών αυτών που παρακρατήθηκαν εφαρμόζονται οι διατάξεις των παραγράφων 1,2 και 4 του άρθρου 59 του ΚΦΕ, όπως ισχύουν.

Με τις διατάξεις της παρ.7 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι τα ανωτέρω εφαρμόζονται για εισοδήματα που αποκτώνται από 1.1.2012 μέχρι και 31.12.2014.

Με τις διατάξεις της παρ.9 του άρθρου 29 του ν.3986/2011 όπως ισχύει ορίζεται, ότι η ειδική εισφορά αλληλεγγύης φυσικών προσώπων του παρόντος άρθρου δεν αφαιρείται από το συνολικό εισόδημα ή από το φόρο της κλίμακας του άρθρου 9 του ΚΦΕ.

  • Με τις διατάξεις της περ.β’ της παρ.5 του άρθρου 38 του ν.4024/2011 αντικαταστάθηκε το τρίτο εδάφιο της παρ.2 του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Με τις διατάξεις του νέου αυτού εδαφίου ορίζεται, ότι εξαιρούνται (από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011) και δεν προσμετρούνται τα εισοδήματα των προσώπων που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και των προσώπων που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω, τα εισοδήματα της παρ.1 του άρθρου 14 (αποζημιώσεις

απολυομένων) και της περίπτωσης γ’ της παραγράφου 4 του άρθρου 45 του ΚΦΕ (εφάπαξ παροχή από τα ταμεία προνοίας και άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, εφάπαξ δημοσίων υπαλλήλων κλπ.).

  • Με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ.2 του άρθρου 83 του ΚΦΕ όπως αυτό προστέθηκε με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 42 του ν.4024/2011 ορίζεται, ότι ειδικά για τις διαχειριστικές χρήσεις 2012 έως και 2014 στην ίδια βεβαίωση αναγράφονται και τα παρακρατούμενα ποσά της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης.

  • Ενόψει των ανωτέρω, από 1ης Ιανουαρίου 2013 και κατά την καταβολή του μισθού ή της σύνταξης ή του ημερομισθίου ή της αμοιβής που ορίζεται με άλλη βάση θα διενεργείται παρακράτηση από τους εργοδότες ή από τους φορείς που καταβάλλουν κύριες συντάξεις έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011 η οποία υπολογίζεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα ως εξής:

α) Με συντελεστή ένα τοις εκατό (1%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από δώδεκα χιλιάδες ένα (12.001) ευρώ έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ.

β) Με συντελεστή δύο τοις εκατό (2%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από είκοσι χιλιάδες ένα (20.001) ευρώ έως και πενήντα χιλιάδες (50.000) ευρώ.

γ) Με συντελεστή τρία τοις εκατό (3%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από πενήντα χιλιάδες ένα (50.001) ευρώ έως και εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ.

δ) Με συντελεστή τέσσερα τοις εκατό (4%) για ετήσιο καθαρό εισόδημα από εκατό χιλιάδες ένα (100.001) ευρώ και άνω.

  • Οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας θα προσδιορίσουν, το μηνιαίο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου αφαιρώντας από το ακαθάριστο ποσό του μισθού ή της σύνταξης ή άλλης παροχής μόνο τα ποσά των νόμιμων κρατήσεων για υποχρεωτικές

ασφαλιστικές εισφορές, που για την καταβολή τους βαρύνεται ο μισθωτός ή ο συνταξιούχος. Διευκρινίζεται επίσης ότι από το ανωτέρω ακαθάριστο ποσό δεν αφαιρείται ο παρακρατούμενος ΦΜΥ.

Στην έννοια του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος περιλαμβάνεται η σύνταξη, ο μισθός και οποιεσδήποτε άλλες αμοιβές της ίδιας περιόδου (υπερωρίες, επίδομα παραγωγής, πριμ παρουσίας, προσαύξηση για απασχόληση νυκτερινή – Κυριακών – αργιών κτλ.), που συνεντέλλονται (δηλαδή συνεκκαθαρίζονται) μαζί, σε μία μισθοδοτική κατάσταση με το μισθό. Στη συνέχεια οι εκκαθαριστές μισθοδοσίας κάθε μήνα θα διενεργούν αναγωγή του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος με βάση τις πραγματικές καταβαλλόμενες αποδοχές προκειμένου να προσδιορισθεί το

συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα κάθε δικαιούχου.

Ο υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος θα γίνεται με

πολλαπλασιασμό του καθαρού μηνιαίου ποσού του μισθού ή της σύνταξης ή της οποιασδήποτε άλλης παροχής που εμπίπτει στην έννοια του μισθού, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, επί 12 μηνιαίους μισθούς, συν καταβαλλόμενο σε εκείνους που το δικαιούνται δώρο Χριστουγέννων, δώρο Πάσχα και επίδομα αδείας.

Με τον ίδιο τρόπο θα προσδιοριστεί το συνολικό ετήσιο καθαρό εισόδημα του οικείου έτους κατά το μήνα Φεβρουάριο, Μάρτιο, Απρίλιο κτλ. Σημειώνεται ότι, αν στο μισθωτό καταβάλλεται και κάποια άλλη πρόσθετη παροχή (π.χ. ένας μηνιαίος μισθός ως επίδομα ισολογισμού κτλ.) για τον υπολογισμό του ετήσιου συνολικού εισοδήματος θα προστίθεται και η παροχή αυτή.

Όσον αφορά τακτικά ή έκτακτα εφάπαξ καταβαλλόμενα ποσά που συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές, προκειμένου να υπολογισθεί ο συντελεστής παρακράτησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 που θα εφαρμοσθεί στα ποσά αυτά, στο ετήσιο καθαρό εισόδημα που προσδιορίζεται με αναγωγή των αποδοχών του μήνα στον οποίο καταβάλλονται τα εφάπαξ ποσά επί 12 (ή επί 12 συν δώρα), θα προστίθενται και τα ποσά αυτά.

Ο ανωτέρω υπολογισμός του συνολικού ετήσιου καθαρού εισοδήματος εφαρμόζεται και για νεοδιορισθέντες υπαλλήλους ή νέους συνταξιούχους με βάση τα δεδομένα του μήνα έναρξης της εργασίας ή καταβολής της σύνταξης.

  • Περαιτέρω, σας παρέχουμε και τις ακόλουθες οδηγίες:
  • Το ποσό που παρακρατείται σύμφωνα με τα ανωτέρω έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 δεν μειώνεται κατά ποσοστό 1,5% κατά την παρακράτησή του.
  • Όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για την παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 έχουν εφαρμογή και στο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για την παροχή νομικών υπηρεσιών, οι ξεναγοί που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 37 του ν. 1545/1985 καθώς και οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα εμπορικού ναυτικού που παρέχουν υπηρεσίες σε εμπορικά πλοία.
  • Σε περίπτωση πολλαπλής απασχόλησης του εργαζόμενου σε διαφορετικούς εργοδότες, ο κάθε εργοδότης θα διενεργεί παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 σύμφωνα με τα ανωτέρω και με βάση τις αποδοχές που πράγματι καταβάλλει στον εργαζόμενο χωρίς να

λαμβάνει υπόψη τις αποδοχές που καταβάλλονται στον ίδιο εργαζόμενο και από άλλους εργοδότες,

  1. Στις καθαρές αποδοχές του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Προέδρου και των Αντιπροέδρων της Βουλής, των Βουλευτών, του Προέδρου και των Αντιπροέδρων

της Κυβέρνησης, των Υπουργών, των Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών, των Γενικών και Ειδικών Γραμματέων Υπουργείων, των Γενικών Γραμματέων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, των Περιφερειαρχών, των Ευρωβουλευτών, των

Δημάρχων και των προσώπων των περιπτώσεων α’ και β’ της παρ.3 του άρθρου 56 του Συντάγματος διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 κατά την καταβολή με συντελεστή πέντε τοις εκατό (5%).

ν. Δεν διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011 στις ακόλουθες περιπτώσεις:

  • Στα εισοδήματα της παρ.1 του άρθρου 14 του ΚΦΕ (αποζημιώσεις απολυομένων).
  • Στους μισθούς, συντάξεις και πάγια αντιμισθία που χορηγούνται σε πρόσωπα που είναι ολικώς τυφλοί, καθώς και σε πρόσωπα που παρουσιάζουν βαριές κινητικές αναπηρίες σε ποσοστό από ογδόντα τοις εκατό (80%) και άνω.
  • Στα εισοδήματα της περ.γ’ της παρ.4 του άρθρου 45 του ΚΦΕ (παροχή που καταβάλλεται εφάπαξ από τα ταμεία προνοίας και τους άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς, εφάπαξ δημοσίων υπαλλήλων κλπ.).
  • Στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο, οι οποίοι παρέχουν υπηρεσίες ορισμένου χρόνου αλλά διάρκειας μικρότερης από ένα έτος.
  • Στα εισοδήματα που καταβάλλονται αναδρομικά όπως αυτά αναφέρονται στο

 άρθρο 46 του ΚΦΕ.

  • Στο καθαρό ποσό των συντάξεων ή άλλων παροχών παρόμοιας φύσης, που καταβάλλονται από ταμεία επικουρικά, μετοχικά, αρωγής ή αλληλοβοήθειας.
  • Στο επιπλέον ετήσιο τεκμαρτό εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες το οποίο αποκτάται από απασχολούμενους στην επιχείρηση σύμφωνα με τις διατάξεις της περ.γ’ (παροχή κατοικίας σε στελέχη και υπαλλήλους της επιχείρησης) και της περ.στ’ (παροχή Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτου σε στελέχη της επιχείρησης) της παρ.1 του

 άρθρου 45 του ΚΦΕ καθόσον στις περιπτώσεις αυτές δεν λαμβάνει χώρα καταβολή εισοδήματος.

 άρθρου 57 του ΚΦΕ (καθαρές αμοιβές για υπερωριακή εργασία, επιχορηγήσεις, επιδόματα και κάθε άλλου είδους πρόσθετες αμοιβές ή παροχές, οι οποίες καταβάλλονται τακτικά ή έκτακτα και δεν συνεντέλλονται με τις τακτικές αποδοχές και για τις οποίες ορίζεται παρακράτηση ΦΜΥ με συντελεστή 20%).

  • Στα εισοδήματα από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή από ελευθέριο επάγγελμα για τα οποία συντρέχουν σωρευτικά οι προϋποθέσεις της παρ.2 του άρθρου 1 του νέου νόμου.
  • Με την ΠΟΛ.1246/7.12.2011 είχε διευκρινιστεί, ότι στις ετήσιες βεβαιώσεις αποδοχών που θα χορηγηθούν στους εργαζόμενους από τις επιχειρήσεις στις οποίες απασχολήθηκαν ως μισθωτοί και θα αφορούν τα εισοδήματα της διαχειριστικής χρήσης του 2012, θα αναγραφούν σε ξεχωριστή στήλη, πέραν του παρακρατηθέντος και αναλογούντος ΦΜΥ, και τα ποσά που παρακρατήθηκαν

σύμφωνα με τα ανωτέρω έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011. Βάσει των βεβαιώσεων αυτών, τα παρακρατηθέντα ποσά της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 θα δηλωθούν

επίσης στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος που θα υποβάλλουν οι

φορολογούμενοι στο οικονομικό έτος 2013 (διαχειριστική χρήση έτους 2012), προκειμένου να συμψηφιστούν με τα συνολικά οφειλόμενα ποσά της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου και νόμου που προκύπτει από τα ετήσια συνολικά καθαρά ατομικά τους εισοδήματα του ίδιου έτους. Κατ’ ανάλογη εφαρμογή με τα ανωτέρω, στις ετήσιες βεβαιώσεις αποδοχών που θα χορηγηθούν στους εργαζόμενους από τις επιχειρήσεις στις οποίες απασχολήθηκαν ως μισθωτοί και θα αφορούν τα εισοδήματα της διαχειριστικής χρήσης του 2013, θα αναγραφούν και τα ποσά που παρακρατήθηκαν έναντι της ειδικής εισφοράς

αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011, ώστε να δηλωθούν από τους φορολογούμενους στις δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος οικ. έτους 2014 (χρήση

2013) και να συμψηφισθούν με τα συνολικά οφειλόμενα ποσά της εν λόγω ειδικής εισφοράς που προκύπτει από τα ετήσια συνολικά καθαρά ατομικά τους εισοδήματα του ίδιου έτους.

III.  ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

α) Έστω ότι μισθωτός του Δημοσίου λαμβάνει για παράδειγμα καθαρές μηνιαίες αποδοχές 1.650 ευρώ (σταθερές για όλους τους μήνες του 2013). Ετήσιο καθαρό εισόδημα: 12*1.650=19.800 ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 4.356-2.100=2.256 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 2.256*1,5%=33,84 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατείται κάθε μήνα:2.256-33,84=2.222,16/12=185,18 ευρώ

Μηνιαία παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 12*1.650=19.800 (1%)

Συνεπώς, 1.650*1 %=16,50 ευρώ

β) Έστω ότι μισθωτός του ιδιωτικού τομέα λαμβάνει για παράδειγμα καθαρές μηνιαίες αποδοχές 1.650 ευρώ (σταθερές για όλους τους μήνες του 2013), το Δεκέμβριο καθαρό δώρο Χριστουγέννων 1.650 ευρώ, τον Απρίλιο καθαρό δώρο Πάσχα 825 ευρώ και τον Ιούλιο καθαρό επίδομα αδείας 825 ευρώ.

Ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100 ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 5.082-1.900=3.182 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 3.182*1,5%=47,73 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατείται κάθε μήνα:3.182-47,73=3.134,27/14=223,88 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του δώρου

 Χριστουγέννων:3.134,27/14=223,88 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του δώρου

 Πάσχα:3.134,27/28=111,94 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί κατά την καταβολή του επιδόματος αδείας:3.134,27/28=111,94 ευρώ

Ποσά που πρέπει να παρακρατηθούν έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100 (2%) Συνεπώς: Παρακράτηση κατά την καταβολή του μηνιαίου μισθού, 1,650*2%=33ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή δώρου Χριστουγέννων, 1,650*2%=33ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή δώρου Πάσχα,825*2%=16,50ευρώ Παρακράτηση κατά την καταβολή επιδόματος αδείας,825*2%=16,50 ευρώ

γ) Έστω ότι ο μισθωτός της προηγούμενης περίπτωσης (β) λαμβάνει κατά το μήνα

Σεπτέμβριο του 2013 ένα έκτακτο εφάπαξ ποσό 3.000 ευρώ το οποίο συνεντέλλεται με τις τακτικές αποδοχές.

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100+3.000=26.100ευρώ

Ετήσιος φόρος (βάσει κλίμακας και βάσει των μειώσεων της παρ.2 του άρθρου 9): 5.852-1.600=4.252 ευρώ

Μείωση φόρου λόγω παρακράτησης: 4.252*1,5%=63,78 ευρώ

Φόρος που πρέπει να παρακρατηθεί, πέραν της μηνιαίας παρακράτησης ΦΜΥ του μήνα Σεπτεμβρίου, κατά την καταβολή του έκτακτου εφάπαξ ποσού: 4.252- 63,78=4.188,22-(223,88*14)=1.053,90 ευρώ

Ποσό έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 που πρέπει να παρακρατηθεί, πέραν της μηνιαίας παρακράτησης της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του ίδιου άρθρου και νόμου του μήνα Σεπτεμβρίου, κατά την καταβολή του έκτακτου εφάπαξ ποσού

Αναγωγή σε ετήσιο καθαρό εισόδημα: 14*1.650=23.100+3.000=26.100 (2%) Συνεπώς, 3.000*2%=60 ευρώ

Σημειώνεται ότι κατά τον υπολογισμό του παρακρατούμενου φόρου μισθωτών υπηρεσιών και της παρακράτησης έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του

 άρθρου 29 του ν.3986/2011, τα ποσά που προκύπτουν θα στρογγυλοποιούνται στο δεύτερο δεκαδικό ψηφίο π.χ. αν προκύψει ποσό 14,3876 ευρώ θα παρακρατείται ποσό 14,39 ευρώ ή αν προκύψει ποσό 14,2237 θα παρακρατείται ποσό 14,22 ευρώ. Δηλαδή, ισχύει ο κανόνας στρογγυλοποίησης του κανονισμού 1103/97 της Ε.Ε.

Παρακαλούμε όπως η διαταγή αυτή, με τη φροντίδα των αρμόδιων υπηρεσιών και διευθύνσεων των Υπουργείων και των Νομαρχιών, να κοινοποιηθεί σε όλους τους εκκαθαριστές μισθοδοσίας, ώστε η παρακράτηση του φόρου και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 να γίνεται κανονικά από αυτούς.

2.12       ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ – ΚΑΙ ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΠΙΝΑΚΕΣ

Eγκύκλιoς επί του άρθρου 1 του Ν. 3302/2004 (σχετικά με την Ετήσια αδεια εργασίας)

Α. ΕΤΗΣΙΑ ΑΔΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Με το άρθρο 1 του Ν.3302/2004  αντικαθίσταται  η διάταξη  της παραγράφου 1 του

 άρθρου 2 του Α.Ν.539/1945, όπως αυτή τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρ.2 του Ν.1346/1983 και αντικαταστάθηκε με την παρ.1 του άρ.13 του Ν.3227/2004 και επαναφέρεται το «ημερολογιακό έτος» ως βάση χορήγησης της ετήσιας άδειας με αποδοχές                                               των                                                               εργαζομένων. Παράλληλα, διευκρινίζεται πλήρως και συμπληρώνεται η διαδικασία λήψης της άδειας κατά τα δύο πρώτα ημερολογιακά έτη της εργασιακής σχέσης του μισθωτού.

Ειδικότερα, με τη νέα παράγραφο 1α του Α.Ν.539/1945, προβλέπεται ότι όλοι οι εργαζόμενοι οι οποίοι συνδέονται με σύμβαση ή σχέση εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, δικαιούνται να λάβουν ετήσια άδεια με αποδοχές από την έναρξη της απασχόλησής τους σε συγκεκριμένη υπόχρεη επιχείρηση. Η άδεια αυτή χορηγείται από τον εργοδότη αναλογικώς (ποσοστό) με βάση το χρονικό διάστημα που απασχολήθηκε ο εργαζόμενος στον εργοδότη αυτό. Η αναλογία της χορηγούμενης αδείας υπολογίζεται βάσει ετήσιας άδειας 20 εργάσιμων ημερών επί πενθημέρου εβδομαδιαίας εργασίας και 24 εργάσιμων ημερών, επί εξαημέρου, η οποία αντιστοιχεί σε 12 μήνες συνεχή απασχόληση.

Η εν λόγω διάταξη της παρ.1α, όπως και η αντίστοιχη ρύθμιση του άρθρου 6 του Ν.3144/2003, καταργεί το βασικό χρόνο εργασίας-αναμονής (12 μήνες σύμφωνα με τον Α.Ν.539/1945 ή 10 μήνες κατά την ΕΣΣΕ του έτους 2002), τον οποίο έπρεπε να συμπληρώσει ο μισθωτός στον ίδιο εργοδότη για τη θεμελίωση δικαιώματος λήψης άδειας.

Οι ρυθμίσεις αυτές του Ν.3302/2004, εφαρμόζουν τη νομολογία του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (υπόθεση C-173/1999 της 28ης-06-01), η οποία ερμήνευσε το άρθρο 7 της Οδηγίας 93/1Ο4/ΕΚ, σχετικά με τη χορήγηση ετήσιας άδειας με αποδοχές.

Σύμφωνα με την εν λόγω κοινοτική ρύθμιση, όπως ερμηνεύτηκε με τη σχετική απόφαση του Δικαστηρίου, κάθε εργαζόμενος δικαιούται κατ’ ελάχιστον 4 εβδομάδες άδειας κατ’ έτος, η οποία δύναται να χορηγηθεί pro rata temporis (κατ’ αναλογία του χρόνου απασχόλησης, βλ. έκθεση Ευρ, Κοινοβουλίου).

Β. ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ

Όσον       αφορά       στο       επίδομα        αδείας,        τονίζονται        τα        εξής: Όπως είναι γνωστό, κάθε εργαζόμενος μαζί με την άδεια δικαιούται αποδοχές αδείας καθώς και επίδομα αδείας (άρ.3, παρ.16 Ν.4504/1966). Το δικαίωμα λήψης επιδόματος αδείας, αποτελεί επακόλουθο του δικαιώματος λήψης κανονικής αδείας και υπολογίζεται όπως και οι αποδοχές αδείας-είναι δηλαδή ίσες προς το σύνολο των αποδοχών αδείας με τον περιορισμό ότι δε δύναται να υπερβεί για όσους μεν αμείβονται με μισθό, το μισό μισθό, για όσους δε αμείβονται με ημερομίσθιο ή ωρομίσθιο ή ποσοστά, τα 13 ημερομίσθια. Ως εκ τούτου, -οι μισθωτοί οι οποίοι λαμβάνουν τμήμα ή ολόκληρη την άδεια, δικαιούνται και

ανάλογες αποδοχές επιδόματος αδείας τόσο για το πρώτο και δεύτερο ημερολογιακό έτος, όσο και για τα επόμενα έτη.

Γ. ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σε περίπτωση λύσης της σχέσης εργασίας μισθωτού με οποιονδήποτε τρόπο πριν λάβει την κανονική άδεια που του οφείλεται, ο μισθωτός δικαιούται τις αποδοχές τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί άδεια (άρ.1, παρ.3 του Ν.1346/1983). Ως εκ τούτου και εφ’ όσον κατά το χρονικό σημείο της λύσεως της σχέσης εργασίας δεν έχει εξαντληθεί το δικαίωμα της άδειας, στα πλαίσια της διάταξης του άρ.1 του Ν.3302/2004,                προκύπτουν                οι                εξής                περιπτώσεις: α. Κατά το πρώτο ημερολογιακό έτος (εντός του οποίου προσελήφθη) ο μισθωτός δικαιούται να λάβει αποδοχές αδείας ίσες με 2 ημερομίσθια ανά μήνα απασχόλησης. Επίσης, δικαιούται 2 ημερομίσθια ανά μήνα, ως επίδομα αδείας, (με τον      περιορισμό      του      μισού      μισθού      ή       των      13      ημερομισθίων).  β. Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, ο μισθωτός δικαιούται επίσης 2 ημερομίσθια ανά μήνα απασχόλησης και άλλα 2 ημερομίσθια ανά μήνα ως επίδομα αδείας   (με   τον   περιορισμό   του   μισού   μισθού   ή   των    13   ημερομισθίων).  γ. Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος και για τα επόμενα οφείλονται αποδοχές πλήρους αδείας και επιδόματος αδείας, που αντιπροσωπεύουν -αυτές που θα εδικαιούτο ο μισθωτός εάν ελάμβανε την άδειά του κατά το χρονικό διάστημα της λύσης της σχέσης εργασίας.

Περαιτέρω και προκειμένου να υπάρξει καλύτερη κατανόηση της νομοθετικής ρύθμισης του άρ.1 του Ν.3302/2004, παραθέτονται τα παρακάτω παραδείγματα:

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ1ο

Εργαζόμενος ο οποίος προσελήφθη 05-03-2005, δικαιούται μέχρι την 31-12-2005, 20/12 επί 10 μήνες ως άδεια, καθώς και ανάλογο επίδομα αδείας (στο παράδειγμά μας                                                                                                                       πλήρες).

Εάν στο ίδιο παράδειγμα η σχέση εργασίας λυθεί το 10ο μήνα και ο μισθωτός έχει λάβει μέρος αδείας μέχρι τον 6ο μήνα, δικαιούται να λάβει την αναλογία από τον 7ο έως το 10ο ως εκ τούτου 4 μήνες επί 2 =8 ημερομίσθια ως άδεια και τα υπολειπόμενα ημερομίσθια ως επίδομα αδείας μέχρι τη συμπλήρωση μισού μηνιαίου μισθού.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ2ο

Εργαζόμενος ο οποίος προσελήφθη 05-08-05, πρέπει να λάβει έως 31-12-05: 20/12 επί      5      μήνες      ως      άδεια      και      το      ανάλογο      επίδομα       αδείας.  Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος 2006, θα λάβει μέχρι 31-12-06 τμηματικά ή στο σύνολο την 31-12-06, 21 ημέρες επί πενθημέρου και 25 ημέρες επί εξαημέρου, καθώς και το αναλογούν επίδομα αδείας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση η 21η ημέρα (επί πενθημέρου) ή η 25η ημέρα (επί εξαημέρου) προστίθεται μετά την 05-08-2006, χρονικό               σημείο               συμπλήρωσης               έτους                           απασχόλησης. Συνεπώς, από 01-01-2006 έως 05-08-2006 η αναλογία αδείας υπολογίζεται σε 20/12 επί 8 μήνες, το δε χρονικό διάστημα από 06-08-2006 έως 31-12-2006 υπολογίζεται σε                                21/12                   επί                               4                                   μήνες. Από 01-01-2007 και σε κάθε επόμενο ημερολογιακό έτος ο εργαζόμενος δικαιούται να λαμβάνει μέχρι 31 Δεκεμβρίου ολόκληρη την ετήσια άδεια με αποδοχές και το επίδομα αδείας.

Επιπλέον με το ΑΡΘΡΟ 3 της ΕΓΣΣΕ ( ΠΚ. 13 – 18/4/2008 ΕΘΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΤΩΝ 2008 ΚΑΙ 2009)

Προσαύξηση της κανονικής άδειας μετά 25 ετή εργασία

Υπάλληλοι και εργατοτεχνίτες (-τριες) που συµπληρώνουν υπηρεσία δέκα (10) ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία δώδεκα (12) ετών σε οποιοδήποτε εργοδότη και

µε οποιαδήποτε σχέση εργασίας, δικαιούνται άδεια τριάντα (30) εργάσιµων ηµερών, αν εφαρµόζεται σύστηµα εξαήµερης εβδοµαδιαίας εργασίας ή είκοσι πέντε (25) εργάσιµων ηµερών, αν εφαρµόζεται σύστηµα πενθήµερης εβδοµαδιαίας εργασίας.

Από 1-1-2008, µετά τη συµπλήρωση 25ετούς υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας δικαιούνται µία (1) επιπλέον εργάσιµη ηµέρα, δηλ. συνολικά τριάντα µία (31) και είκοσι εξι (26) εργάσιµες ηµέρες αντίστοιχα.

ΧΡΟΝΟΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ

Ο χρόνος χορηγήσεως των αδειών σύμφωνα με το άρθρο 4 του α.ν.539/45, καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ μισθωτών και εργοδότη. Οι μισοί τουλάχιστον από τους μισθωτούς πρέπει να λάβουν την άδειά τους μέσα στο

χρονικό απο 1η Μαίου μέχρι 30 Σεπτέμβρίου.Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγήσειτην άδεια εντός δύο μηνών από το χρονικό σημείο που διατυπώθηκε το σχετικό αίτημα.

Πότε καταβάλλονται οι αποδοχές της αδείας και το επίδομα αδείας

Κατά το άρθρο 3 παράγ. 8 του Α.Ν. 539/45, τόσο οι αποδοχές αδείας όσο και το επίδομα της αδείας προκαταβάλλονται στον μισθωτό κατά την έναρξη της αδείας του. Οι αποδοχές της αδείας και του επιδόματος της αδείας δεν συμψηφίζονται με ανώτερες καταβαλλόμενες αποδοχές από τις νόμιμες.

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας, που εργάζονται στον ίδιο εργοδότη (υπάλληλοι- εργατοτεχνίτες), με υπηρεσία έως 10 χρόνια ή προϋπηρεσία μέχρι 12 χρόνια σε οποιονδήποτε εργοδότη (Ν. 1346/83, άρθρο 6 της από 23.5.2000-2001 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. – Άρθρο 1 Ν. 3302/2004)

Υπηρεσία στον ίδιο εργοδότηΕργαζόμενοι με εξαήμεροΕργαζόμενοι με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές επιδόματος αδείας
1ο Ημερολογιακό έτος · Ημερομηνία προσλήψεωςΠοσοστιαία αναλογία άδεια 2 ημέρες ανά μήνα μέχρι λήξη του ημερολογιακού έτους (2Χμήνες) και μέχρι 24 εργάσιμεςΠοσοστιαία αναλογία άδεια 2 ημέρες ανά μήνα μέχρι λήξη του ημερολογιακού έτους (2Χμήνες) και μέχρι 20 εργάσιμεςΤόσα 24/25 μηνιαίου μισθού όσες είναι οι ημέρες αδείας ή τόσα ημερομίσθια όσες είναι οι ημέρες αδείας για τους1/2 μηνιαίου μισθού ή 24/25 αν η άδεια είναι μικρότερη για τους υπαλλήλους 13 ημερομίσθια ή λιγότερα αν η άδεια είναι
 ημέρεςημέρεςεργατοτεχνίτεςμικρότερη για τους εργατοτεχνίτες
2ο Ημερολογιακό έτος25 εργάσιμες ημέρες συνο- λικά ή ποσο- στιαία αναλογία άδειας 2 ημέρες ανά μήνα21 εργάσιμες ημέρες συνολι- κά ή ποσοστιαία αναλογία άδειας 2 ημέρες ανά μήνα1 μηνιαίο μισθό για τους υπαλλήλους ή 25 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους ή 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες
3ο Ημερολογιακό έτος26 εργάσιμες ημέρες22 εργάσιμες ημέρες1 μηνιαίο μισθό για τους υπαλλήλους ή 26 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους ή 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες

Η αναλογία της άδειας με βάση το Ν, 3302/2004 χορηγείται στους εργαζόμενους, από την ημερομηνία προσλήψεως και μέχρι 31 -12 του 1ου ημερολογιακού έτους. Κατά το 2ο ημερολογιακό έτος οι εργαζόμενοι δικαιούνται μέχρι 31 -12 άδειας 25 ημερών με εξαήμερο ή 21 ημερών με πενθήμερο συνολικά ή κατά τμήματα.

ΠΙΝΑΚΑΣ

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας, για

υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες που έχουν συμπληρώσει υπηρεσία 10 ετών στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία 12 ετών σε οποιονδήποτε εργοδότη. (Άρθρο 6 της από 23.5.2000 – 2001. Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. – Άρθρο 1 Ν. 3302/2004).

Χρόνια υπηρεσίας ή προϋπηρεσίαςΕπιχειρήσεις με εξαήμεροΕπιχειρήσεις με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές   Επιδόματος αδείας
10 χρόνια συμπληρωμένα ή για όσους εργαζόμενους έχουν προϋπηρεσία 12 χρόνια σε άλλους εργοδότες.30 εργάσιμες ήμερες25 εργάσιμες ήμερες1 μηνιαίος μισθός για τους υπαλλήλους συν τόσα εικοστά πέμπτα όσες είναι οι εργάσιμες ήμερες της άδειας που διανύονται στον επόμενο μήνα, 301/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους. 13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες.
   ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες με εξαήμερο, 30 για τους εργατοτεχνίτες με πενθήμερο 

ΠΙΝΑΚΑΣ

Πίνακας ημερών αδείας με πλήρεις αποδοχές και επιδόματος αδείας για

υπαλλήλους και εργατοτεχνίτες, που έχουν συμπληρώσει 25ετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη ή προϋπηρεσία σε οποιονδήποτε εργοδότη. (Άρθρο 3 Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ετών 2008 και 2009) από 1.1.2008.

Χρόνια υπηρεσίας ή προϋπηρεσίαςΕπιχειρήσεις με εξαήμεροΕπιχειρήσεις με πενθήμεροΑποδοχές αδείαςΑποδοχές επιδόματοςαδείας
25 χρόνια συμπληρωμένα υπηρεσίας ή προϋπηρεσίας31 εργάσιμες ημέρες26 εργάσιμες ημέρες1 μηνιαίος μισθός για τους υπαλλήλους συν τόσα εικοστά πέμπτα όσες είναι οι ημέρες της άδειας που διανύονται στον επόμενο μήνα.   31 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες με εξαήμερο. 31 για τους εργατοτεχνίτες με πενθήμερο.1/2 μηνιαίου μισθού για τους υπαλλήλους.   13 ημερομίσθια για τους εργατοτεχνίτες.

Για τους εργαζόμενους που απασχολούνται με το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας, στις 25 ή 26 ημέρες άδειας δεν υπολογίζεται στην άδεια το Σάββατο ή έκτη ημέρα, για το λόγο ότι η ημέρα αυτή συμπεριλαμβάνεται στο πενθήμερο και συνυπολογίζεται στις αποδοχές της άδειας.

ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΑΔΕΙΑΣ

Εάν λήξει η σύμβαση εργασίας με οποιονδήποτε τρόπο (απόλυση, παραίτηση, θάνατος εργαζόμενου, λήξη σύμβασης ορισμένου χρόνου), και ο εργαζόμενος δεν είχε πάρει την κανονική του άδεια που του οφείλεται, τότε δικαιούται τις αποδοχές

τις οποίες θα έπαιρνε αν του είχε χορηγηθεί η άδεια (αρ.1, παρ.3, του Ν.1346/1983). Αποζημίωση άδειας και επίδομα άδειας, αναλόγως προς τον χρόνο υπηρεσίας.

α) Κατά το πρώτο ημερολογιακό έτος που έγινε η πρόσληψή του, δικαιούται να λάβει 2 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης, όπως και 2 ημερομίσθια σαν επίδομα αδείας (με τον περιορισμό του μισού μισθού ή των 13 ημερομισθίων).

β) Κατά το δεύτερο ημερολογιακό έτος, ο μισθωτός επίσης δικαιούται επίσης 2

 ημερομίσθια ή 2/25 του μισθού για κάθε μήνα απασχόλησης, όπως και 2 ημερομίσθια σαν επίδομα αδείας( με τον περιορισμό του μισού μισθού ή των 13ημερομισθίων).

γ) Κατά το τρίτο ημερολογιακό έτος και για τα επόμενα οφείλονται αποδοχές πλήρους άδειας και επιδόματος αδείας, που αντιπροσωπεύουν αυτές που θα δικαιούταν ο μισθωτός εάν έπαιρνε την άδειά του κατά το χρονικό διάστημα της λύσης της σχέσης εργασίας.

ΝΟΜΟΣ 3762/2009

Αναδιοργάνωση Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), ρύθμιση θεμάτων Οργανισμών εποπτευόμενων από το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και άλλες διατάξεις

ΦΕΚ 75/Β/15.5.2009

…………………………………………………..

Άρθρο 6

Υποχρέωση εργοδότη για τήρηση του βιβλίου αδειών

Η παράγραφος 3 του άρθρου 4 του α.ν. 539/1945 (ΦΕΚ 229 Α’) αντικαθίσταται ως ακολούθως:

“3. Έκαστος εργοδότης οφείλει να τηρεί ειδικό βιβλίο, το οποίο δύναται να είναι και σε μορφή μηχανογραφημένων σελίδων.

Το ειδικό βιβλίο ή οι μηχανογραφημένες σελίδες πρέπει να φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, την ένδειξη βιβλίο αδειών και να περιλαμβάνει τις παρακάτω στήλες:

Αύξων αριθμός, ονοματεπώνυμο μισθωτών, ειδικότητα, ημερομηνία πρόσληψης, προϋπηρεσία, αριθμός δικαιούμενων ημερών αδείας, χρονολογία έναρξης και

λήξης χορηγηθείσας αδείας, αποδοχές αδείας, επίδομα αδείας, παρατηρήσεις, υπογραφή μισθωτού.

Τα ανωτέρω στοιχεία διατηρούνται από τον εργοδότη επί μία πενταετία και πρέπει να είναι στη διάθεση των Επιθεωρητών Εργασίας του Σ.ΕΠ.Ε. που ασκούν τον

έλεγχο και την εποπτεία της εφαρμογής του παρόντος.”

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ( ΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ )

Υπάλληλος προσλήφθηκε σε εμπορική επιχείρηση την 1.7.2013 με ακαθάριστο μισθό 1.400,00 €. Η επιχείρηση εφαρμόζει την πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση. Ζητείται να υπολογιστούν : α) οι ημέρες κανονικής άδειας και οι

αποδοχές άδειας που δικαιούται ο μισθωτός μέχρι την 31.12.2013 και β) το επίδομα αδείας.

Λύση :

Α) Από 1/7 – 31/12 είναι 6 μήνες.

Οι ημέρες άδειας είναι (λόγω του πενθημέρου) 20/12 Χ 6 μήνες = 10 ημέρες κανονικής άδειας.

Κατά την διάρκεια της απουσίας του λόγω της κανονικής του άδειας θα λαμβάνει κανονικά τις αποδοχές του, όπως αν εργαζόταν..

Β) Κατά την έναρξη της άδειας του θα λάβει επίδομα άδειας ως εξής :

1.400.00 € / 2 = 700,00 € (είναι το ανώτατο ποσό αποδοχών επιδόματος άδειας). 1.400,00 € Χ 10/25 = 560,00 € είναι οι αποδοχές άδειας.

2.13     ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ & ΚΑΙ Η ΑΜΟΙΒΗ ΤΗΣ

(ΑΡΘΡΑ 1 & 2 ΤΟΥ Ν.3385/2005 ΚΑΙ ΑΡΘΡΟ 74 ΤΟΥ Ν. 3863/2010)

Σύμφωνα με τον Ν.3385/2005, όπως αντιακαταστάθηκε με τον Ν3863/2010 η απασχόληση 5 ωρών επί πλέον την εβδομάδα μετά τις 40 ώρες για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πενθήμερο σύστημα απασχόλησης και οχτώ ωρών επιπλέον την εβδομάδα, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν σύστημα εξαήμερης  απασχόλησης, θεωρείται υπερεργασία. Συγκεκριμένα οι 5 ώρες υπερεργασία για το σύστημα του πενθημέρου είναι: 41η, 42η, 43η, 44η, 45η ενώ οι 8 ώρες για το σύστημα   του   εξαημέρου   είναι: 41η,   42η,   43η,   44η,   45η,   46η,   47η,   48η.    Η πραγματοποίηση της υπερεργασίας ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του εργοδότη και εφ’ όσον ζητηθεί από τον τελευταίο, ο εργαζόμενος είναι υποχρεωμένος να την παρέχει.

Οι παραπάνω ώρες που αναφέραμε σύμφωνα με το άρθρο 74 του νέου Νόμου 3863/2010, αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%.

  • Διευκρινίζεται ότι άνω των 45 ωρών για το πενθήμερο και άνω των 48 ωρών για το εξαήμερο συνιστά υπερωρία

·

  • Υπολογισμός υπερεργασίας με πενθήμερο
Υπερεργασία Εβδομαδιαίως40 – 45 ώρες +20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο

*Η αμοιβή της 9ης ώρας ημερησίως πληρώνεται με προσαύξηση 20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο και δεν χρειάζεται άδεια από την Επιθεώρηση Εργασίας.

Υπολογισμός υπερεργασίας με εξαήμερο

Υπερεργασία Εβδομαδιαίως40 – 48 ώρες +20% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο

Σύμφωνα με το άρθρο 80 του Ν.4144/2013 ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στην οικεία Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας εντός του πρώτου δεκαπενθημέρου κάθε μήνα το σύνολο των υπερωριών που πραγματοποιήθηκαν, ανά εργαζόμενο, κατά τον προηγούμενο μήνα. Σε περίπτωση μη τήρησης της

υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 3996/2011, όπως ισχύει.Με υπουργική απόφαση δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας. Από την έναρξη ισχύος της παρούσας κάθε άλλη αντίθετη διάταξη παύει να ισχύει.

Η υποχρεωτική αναγγελίαως τρόπος νομιμοποίησης και γνωστοποίησης στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ της υπερωριακής απασχόλησης προβλεπόταν,

ρητά, για το προσωπικό των βιομηχανικών, βιοτεχνικών επιχειρήσεων, ή εργασιών εν γένει (αρ. 9 του Π. . 27/6/4-7-1932 (Α΄212),όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 τουΝ. . 515/70 (Α΄ 95).

Με την νομοθετική πρόβλεψη της περίπτωσης 2 της υποπαραγράφου ΙΑ.13 του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012, η παραπάνω διαδικασία επεκτείνεται και για το προσωπικό των επιχειρήσεων που δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Ν. . 515/70 όπως αυτό τροποποίησε τις διατάξεις του Π. . 27/6/4-7-32.

Σύμφωνα με το άρθρο 74 του Ν.3863/2010 η νόμιμη υπερωρία υπολογίζεται ως εξής:

  • Εργασία από 46η (πενθήμερο) και 49η (εξαήμερο) έως 120 ώρες ετησίως νόμιμης υπερωρίας, αμείβεται με προσαύξηση 40% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.
  • Η υπέρβαση των 120 ωρών νόμιμη υπερωρίας ετησίως αμείβεται με προσαύξηση 60% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο.

 Κατ’ εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη)

Σύμφωνα με το άρθρο 74, Ν.3863/2010 για κάθε ώρα που πραγματοποιείται  και δεν θα τηρηθούν οι προβλεπόμενες διαδικασίες του Ν.4144/2013 θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (μη νόμιμη) και καταβάλλεται στο μισθωτό αποζημίωση ίση με το          καταβαλλόμενο          ωρομίσθιο          προσαυξημένο          κατά          80%. Είναι προφανές ότι σε περίπτωση που ισχύει συμβατικό ωράριο μικρότερο των 40 ωρών την εβδομάδα, η απασχόληση πέραν του μικρότερου αυτού ωραρίου και έως 40 ωρών αμείβεται σύμφωνα με το άρθρο 659 του Α.Κ. ως πρόσθετη εργασία (απλό ωρομίσθιο).

Επισημαίνεται ότι η απασχόληση του μισθωτού άνω των 9 ωρών ημερησίως επί 5νθημέρου και άνω των 8 ωρών ημερησίως επί 6ημέρου συνιστά υπερωρία, για την πραγματοποίηση της οποίας πρέπει να τηρηθούν οι άνω διατυπώσεις, ώστε να θεωρηθεί νόμιμη υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%), άλλως θεωρείται κατ’ εξαίρεση υπερωρία (αμοιβή καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%).

ΒΙΒΛΙΟ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 80, ΤΟΥ Ν. 4144/2013

Α. Η προβλεπόμενη νόμιμη κατά την ισχύουσα νομοθεσία υπερωριακή απασχόληση εργαζομένων καταχωρείται υποχρεωτικά πριν την έναρξη πραγματοποίησής  της στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών που τηρείται από τον εργοδότη.

Β. Το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες εν γένει και μπορεί να τηρείται με τη μορφή ημερολογίου ή μηχανογραφημένων σελίδων, που φέρουν τα στοιχεία της επιχείρησης, εκμετάλλευσης ή του εν γένει εργοδότη και την ένδειξη «Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών».

Γ. Το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών πρέπει να τηρείται στο χώρο εργασίας, να διατηρείται από τον εργοδότη επί μια πενταετία από τη συμπλήρωσή του και να τίθεται στη διάθεση των ελεγκτικών οργάνων, προς έλεγχο, οσάκις ζητείται.

Δ. Στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών αναγράφονται σε ξεχωριστές στήλες: α) το ονοματεπώνυμο και η ειδικότητα του μισθωτού,

β) η τροποποίηση που επέρχεται στο ωράριο εργασίας,

γ) η αιτία για την οποία πραγματοποιείται η υπερωριακή απασχόληση, δ) η ημερομηνία πραγματοποίησης της υπέρβασης,

ε) η ώρα έναρξης και λήξης της υπέρβασης, στ) η υπογραφή του εργαζόμενου.

Ε. Για κάθε εργαζόμενο που θα διαπιστωθεί, από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, ότι απασχολείται υπερωριακώς χωρίς η απασχόλησή του αυτή να είναι καταχωρημένη κατά τα ανωτέρω στο Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών, επιβάλλονται με πράξη του αρμοδίου οργάνου, σε βάρος  του  εργοδότη,  κυρώσεις,  σύμφωνα  με  τα άρθρα  24 και 28 του Ν. 3996/2011 , όπως ισχύουν.

ΣΤ. Ο εργοδότης υποχρεούται να γνωστοποιεί στην οικεία Κοινωνική Επιθεώρηση Εργασίας   εντός    του    πρώτου    δεκαπενθημέρου    κάθε    μήνα    το    σύνολο των υπερωριών που πραγματοποιήθηκαν, ανά εργαζόμενο, κατά τον προηγούμενο μήνα. Σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσης αυτής επιβάλλονται από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, σε βάρος του εργοδότη, κυρώσεις, σύμφωνα με το άρθρο 24 του ν. 3996/2011, όπως ισχύει.

Με υπουργική απόφαση δύναται να ρυθμίζεται κάθε όρος και αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας.

Από την έναρξη ισχύος της παρούσας κάθε άλλη αντίθετη διάταξη παύει να ισχύει.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΟΡΙΟ ΥΠΕΡΩΡΙΩΝ

Οι ώρες υπερωριακής εργασίας που χορηγούνται από τις οικείες Κοινωνικές Επιθεωρήσεις Εργασίας (ΣΕΠΕ) είναι 120 ώρες ετησίως προκειμένου περί μη βιομηχανικών επιχειρήσεων και 30 ή 25 ώρες ανάλογα με τις κατηγορίες των βιομηχανικών επιχειρήσεων όπως αυτές καθορίζονται ανά εξάμηνο με κοινές

υπουργικές αποφάσεις των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Οικονομικών.

Η υποχρεωτική αναγγελίαως τρόπος νομιμοποίησης και γνωστοποίησης στην αρμόδια υπηρεσία του ΣΕΠΕ της υπερωριακής απασχόλησης προβλεπόταν,

ρητά, για το προσωπικό των βιομηχανικών, βιοτεχνικών επιχειρήσεων, ή εργασιών εν γένει (αρ. 9 του Π. . 27/6/4-7-1932 (Α΄212),όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 3 τουΝ. . 515/70 (Α΄ 95).

Με την νομοθετική πρόβλεψη της περίπτωσης 2 της υποπαραγράφου ΙΑ.13 του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/2012, η παραπάνω διαδικασία επεκτείνεται και για τοπροσωπικό των επιχειρήσεων που δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του Ν. . 515/70 όπως αυτό τροποποίησε τις διατάξεις του Π. . 27/6/4-7-32.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

Υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € μέσα σε ένα μήνα πραγματοποίησε 8 ώρες υπερεργασιακής απασχόλησης. Να υπολογιστούν οι ακαθάριστες πρόσθετες αποδοχές του, λόγω της επί πλέον αυτής απασχόλησης.

Λύση:

Ωρομίσθιο : 1.400,00 € X 0,006 = 8,4 € / ώρα ( ή 1.400,00 / 25 X 6 / 40 = 8,4 €)

8,4 € / ώρα X 20 % = 1,68 € + 8,4 € = 10,08 €

10,08 € X 8 ώρες = 80,64 €.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

Υπάλληλος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.200,00 € σε επιχείρηση που ακολουθεί πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση και με συμβατικό ωράριο 40 ωρών την εβδομάδα. Την πρώτη εβδομάδα ενός μήνα εργάστηκε 47 ώρες αντί των

38. Ζητείται ο υπολογισμός των πρόσθετων αποδοχών του λόγω της επί πλέον απασχόλησης.

Λύση :

Α) Για την 41η ώρα έως και την 45η ώρα υπερεργασίας αμείβεται με το ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%, δηλαδή:

7,20 € Χ 5 ώρες = 36,00 € + (36,00 Χ 20%) = 43,20 € (μικτά)

Β) Για την 46η έως και την 47η ώρα, που χαρακτηρίζονται υπερωρίες αμείβεται με το ωρομίσθιο προ προσαυξημένο κατά 40%, δηλαδή:

7,20 € Χ 2 ώρες = 14,40 € + (14,40 Χ 40%) = 20,16 € (μικτά)

Έτσι οι πρόσθετες αμοιβές λόγω της πρόσθετης απασχόλησης θα είναι συνολικά : 14,00 € + 43,20 € + 20,16 € = 77,36 €.

2.14   ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ωράριο εργασίας θεωρείται ο αριθμός των ωρών που επιτρέπεται να προσφέρει ο εργαζόμενος τις υπηρεσίες του σε ημερήσια και εβδομαδιαία βάση.

ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΗΞΗ ΤΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ

Το ωράριο του εργαζομένου, ως προς την έναρξη και λήξη κατά τη διάρκεια της

ημέρας, ρυθμίζεται από τον εργοδότη, ορίζεται συγκεκριμένα με την υπογραφή της σύμβασης και αναγράφεται στη βεβαίωση του Π.Δ. 156/94. Εάν ο εργοδότης ασκεί καταχρηστικά το δικαίωμα μεταβολής του ωραρίου, ο εργαζόμενος δικαιούται να απαιτήσει την τήρηση, διαφορετικά υπάρχει βλαπτική μεταβολή και ισχύει ότι αναφέρεται γι’ αυτήν.

ΝΟΜΙΜΟ ΩΡΑΡΙΟ

Νόμιμο ωράριο είναι εκείνο που καθορίζεται με διάταξη νόμου ή κατόπιν εξουσιοδοτήσεως νόμου. Οι διατάξεις αυτές ορίζουν το ανώτατο όριο νόμιμης

απασχόλησης των μισθωτών και είναι υποχρεωτικές. Έτσι, μόνο μικρότερα ωράρια είναι δυνατόν να εφαρμοσθούν.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΝΟΜΙΜΟ ΩΡΑΡΙΟ

Μετά την καθιέρωση από 1/1/1984 της εβδομαδιαίας εργασίας των 40 ωρών, με ΕΓΣΕΕ της ΓΣΕΕ για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιαδήποτε εργοδότη με σχέση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού δικαίου σ΄ ολόκληρη τη χώρα, η σημασία των διατάξεων για το ανώτατο νόμιμο ωράριο έχει πρακτική εφαρμογή και αφορά τον τρόπο πρόσθετης αμοιβής. Ειδικότερα με το άρθ.1 του Ν.3385/2005 αντικαθίσταται το άρθρο 4 του Ν.2874/2000 και καθιερώνεται για τις επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ωρών την εβδομάδα, η απασχόληση 5 ωρών επιπλέον εβδομαδιαίως, για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν πενθήμερο και 8ωρών εβδομαδιαίως για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν εξαήμερο, ως υπερεργασία,η πραγματοποίηση της οποίας ανήκει στην διακριτική ευχέρεια του εργοδότη.

ΣΥΜΒΑΤΙΚΟ ΩΡΑΡΙΟ

Συμβατικό ωράριο εργασίας είναι αυτό που καθορίζεται είτε με Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, είτε με κανονισμό εργασίας που έχει συμβατικό χαρακτήρα. Το

συμβατικό ωράριο μπορεί να είναι μικρότερο, αλλά ποτέ μεγαλύτερο από το νόμιμο.

Το ωράριο που εφαρμόζεται με ατομική σύμβαση εργασίας δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερο εκείνου που προβλέπεται στην αντίστοιχη συλλογική σύμβαση εργασίας ή στον κανονισμό της επιχείρησης. Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται με συμβατικό ωράριο μικρότερο του νόμιμου δικαιούνται ολόκληρο το νόμιμο μισθό τους.

ΑΝΩΤΑΤΟ ΟΡΙΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ ΩΡΑΡΙΟΥ

Μετά την 14/2/1984 Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας της ΓΣΕΕ, καθιερώθηκε από 1/1/1984 η εβδομάδα των 40 εργάσιμων ωρών για τους εργαζομένους που απασχολούνται σε οποιοδήποτε εργοδότη σε ολόκληρη τη χώρα με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου.

Ειδικά για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία, το παραπάνω ωράριο είχε καθιερωθεί από 1/1/1983. Έτσι, το ανώτατο συμβατικό ημερήσιο ωράριο σήμερα είναι 8 ώρες για όσους απασχολούνται πενθήμερο (κατ’ ανώτατο όριο), και 6,40 ώρες στο σύστημα εξαήμερης απασχόλησης

Πενθήμερο

Στο σύστημα της πενθήμερης απασχόλησης, το εβδομαδιαίο συμβατικό ωράριο, χωρίς να μειώνεται, κατανέμεται σε 5 αντί για 6 ημέρες της εβδομάδας.

Έτσι, οι εργαζόμενοι δικαιούνται 2 ημέρες ανάπαυσης, Σάββατο και Κυριακή ή μια άλλη ημέρα. Οι δύο ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης πρέπει να είναι συνεχόμενες. Ο εργοδότης καταβάλλει 6 ημερομίσθια την εβδομάδα. Επίσης η ασφάλιση γίνεται για 6 ημέρες εργασίας.

Τέλος, οι εργαζόμενοι με το σύστημα του πενθήμερου δικαιούνται ετήσια άδεια μικρότερη κατά 4 εργάσιμες ημέρες, γιατί στις ημέρες αδείας δεν υπολογίζονται και τα Σάββατα ή άλλη αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης.

2.15   Η ΑΜΟΙΒΗ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ

Σύμφωνα με τον Νόμο 3846/2010 η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα της εβδομάδος, κατά παράβαση του συστήματος πενθήμερης εργασίας, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%. Δεν υπάγονται στη διάταξη αυτή οι απασχολούμενοι σε ξενοδοχειακές και επισιτιστικές επιχειρήσεις.

2.16   Η ΑΡΓΙΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

Οι εργάσιμες ημέρες της εβδομάδας είναι έξι σύμφωνα με το νόμο, όπου δεν έχει εφαρμοσθεί ήδη το πενθήμερο. Η 7η ημέρα, κατά κανόνα η Κυριακή, είναι

υποχρεωτική ημέρα εβδομαδιαίας ανάπαυσης. Η εβδομαδιαία ανάπαυση αποτελεί δικαίωμα του μισθωτού και υποχρέωση του εργοδότη.

Η ΑΜΟΙΒΗ ΚΥΡΙΑΚΗΣ / ΑΡΓΙΑΣ

Το προσωπικό που θα απασχοληθεί νόμιμα κατά την Κυριακή, αμείβεται με το νόμιμο ημερομίσθιο ή το 1/25 του μισθού προσαυξημένο με 75% στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο. Ευνοϊκότερες ρυθμίσεις υπερισχύουν.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Μισθωτός με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό βάσει συμφωνίας, 900,00 € εργάστηκε μέσα σε ένα μήνα 2 Κυριακές. Αν ο νόμιμος μισθός του είναι 900,00 € να

υπολογιστούν οι επιπλέον αποδοχές. Λύση :

Μικτό ημερομίσθιο : 900,00 € / 25 = 36,00 € (συμφωνηθέν). Νόμιμο ημερομίσθιο : 900,00 € / 25 = 36,00 €

Προσαύξηση νόμιμου ημερομισθίου : 36,00 € Χ 75% = 27,00 € Νέο ημερομίσθιο : 36,00 € + 27,00 € = 63,00€ (αμοιβή Κυριακής) Επιπλέον αμοιβές :63,00 Χ 2 = 126,00 €.

ΌΤΑΝ Η ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΑΡΓΙΑ ΣΥΜΠΙΠΤΕΙ ΜΕ ΗΜΕΡΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ:

α)Δεν γεννάται θέμα μεταθέσεώς της σε άλλη εργάσιμη μέρα, διότι όπως είναι γνωστό τόσο για τον ιδιωτικό όσο και το Δημόσιο τομέα καταργήθηκαν οι διατάξεις περί μεταθέσεως των αργιών, όταν συμπίπτουν με ημέρα Κυριακή (άρθρο 7 του Ν.1400/83).

β) Οι επιχειρήσεις που θα λειτουργήσουν την Κυριακή που συμπίπτει με την

υποχρεωτική αργία οφείλουν: α) Σε όσους αμείβονται με ημερομίσθιο, το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί επί του νομίμου ημερομισθίου τους. Επιπλέον οφείλουν να χορηγήσουν αναπληρωματική

ανάπαυση (ρεπό) σε άλλη εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας. γ) σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό οφείλουν προσαύξηση 75% του νομίμου μισθού τους και

αναπληρωματική ανάπαυση, είτε πρόκειται για επιχειρήσεις που υπάγονται στις διατάξεις περί υποχρεωτικής ανάπαυσης την Κυριακή και τις ημέρες αργίας είτε για επιχειρήσεις που δεν υπάγονται στις διατάξεις αυτές. Ζήτημα καταβολής και του 1/25 του μηνιαίου γεννάται μόνο δεν χορηγηθεί αναπληρωματική μέρα ανάπαυσης Σε ορισμένες επιχειρήσεις, που ορίζονται από το νόμο, επιτρέπεται η εργασία κατά την Κυριακή. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να δοθεί αναπληρωματική ημέρα ανάπαυσης στον εργαζόμενο μέσα στην επόμενη εβδομάδα. Προϋπόθεση για να χορηγηθεί ολόκληρη ημέρα αναπληρωματικής αργίας είναι να εργασθεί κατά την

Κυριακή άνω των 5 ωρών. Σε περίπτωση που απασχοληθεί λιγότερο από 5 ώρες χορηγούνται αντίστοιχες ώρες ανάπαυσης.

2.17   ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό ή με ημερομίσθιο εργαζόμενοι, άσχετα άν πρόκειται για πλήρη απασχόληση, μερική, εκ περιτροπής ή έκτακτη, όταν προσφέρουν την εργασία τους κατά τις νυχτερινές ώρες, δηλαδή από 10.00 μ.μ. (το βράδυ) μέχρι 6.00 π.μ. (το επόμενο πρωί), ή όταν ένα μέρος του ωραρίου εργασίας τους παρέχεται κατά την διάρκεια των ωρών αυτών, τότε οι νόμιμες αποδοχές του εργαζομένου προσαυξάνονται κατά 25%.

-Νόμιμες θεωρούνται οι αποδοχές θεωρούνται πάντα εκείνες που διαμορφώνονται βάσει της εκάστοτε ισχύουσας ΕΓΣΣΕ, ή της αντίστοιχης κλαδικής σύμβασης

συμπεριλαμβανομένων και των ποσών από τα διάφορα επιδόματα.

-Πραγματικές θεωρούνται οι αποδοχές που καταβάλλονται στον εργαζόμενο και μπορεί να είναι τουλάχιστον ίσες ή μεγαλύτερες από τις νόμιμες αποδοχές.

Αν η νυχτερινή εργασία συμπέσει με μέρα Κυριακή (10 μμ του Σαββάτου μέχρι 6 πμ της Κυριακής) τότε εκτός της προσαύξησης του 25%, καταβάλλεται επιπλέον προσαύξηση 75% λόγω της υποχρεωτικής αργίας της Κυριακής.

Όταν εκτός του προβλεπόμενου ωραρίου εργασίας, πραγματοποιηθεί και υπερωριακή απασχόληση, ο ημερήσιος μισθός προσαυξάνεται ανάλογα, αφού προσαυξηθεί πρώτα λόγω νυχτερινού και αργίας.

Υπενθυμίζεται ότι, για την απασχόληση κατά τις Κυριακές και αργίες, υπάρχει

υποχρέωση του εργοδότη να ενημερώσει έγκαιρα (τουλάχιστον πριν 48 ώρες) την Επιθεώρηση Εργασίας για τους εργαζόμενους που θα απασχοληθούν.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

Έστω ότι ένας ανειδίκευτος εργάτης χωρίς τριετίες και επιδόματα, εργάστηκε και την      Κυριακή      για      4      ώρες      νυχτερινές.      Πώς      θα      αμειφθεί;   Νόμιμο ωρομίσθιο: Η.Α.Ε. 33,04 Χ 6 ΜΕΡΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΣ : 40 ΩΡΕΣ = 4,95 ευρώ

Προσαύξηση λόγω       Κυριακής:        4,95 Χ 75% = 3,71 ευρώ Συνολικό ωρομίσθιο        νυχτερινής        +   αργίας = 9,90 ευρώ.    

Προσαύξηση λόγω νυχτερινής εργασίας: ωρομίσθιο 4,95 ευρώ Χ 25% = 1,24 ευρώ Απασχόληση 4 ωρών: 9,90 Χ 4 = 39,60 ευρώ

2.18   ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ -ΠΑΣΧΑ

  1. Όλοι οι μισθωτοί που αμείβονται με μισθό ή με ημερομίσθιο, δικαιούνται από τους εργοδότες τους:

α) Επίδομα εορτών Χριστουγέννων ίσο με ένα μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 25 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

β) Επίδομα εορτών Πάσχα ίσο με μισό μηνιαίο μισθό για τους αμειβόμενους με μισθό και με 15 ημερομίσθια για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο.

  • Τα παραπάνω επιδόματα καταβάλλονται στο ακέραιο εφ’ όσον η σχέση εργασίας των μισθωτών με τον εργοδότη είχε διάρκεια ολόκληρη τη χρονική περίοδο, στην μεν περίπτωση του επιδόματος εορτών Πάσχα από 1ης Ιανουαρίου μέχρι 30ης

Απριλίου, στη δε περίπτωση του επιδόματος εορτών Χριστουγέννων από 1ης Μαΐου μέχρι 31ης Δεκεμβρίου κάθε χρόνου. Όσοι από τους παραπάνω μισθωτούς τους δεν έχουν συμπληρώσει το παραπάνω χρονικό διάστημα, δικαιούνται:

α) Σαν επίδομα εορτών Χριστουγέννων, ποσό ίσο με 2/25 του μηνιαίου μισθού ή (2) ημερομίσθια, ανάλογα με το συμφωνημένο τρόπο αμοιβής, για κάθε δεκαεννιά μέρες (19) χρονικό διάστημα διάρκειας της εργασιακής σχέσης και β) Σαν επίδομα εορτών Πάσχα ποσό ίσο με 1/15 του μισού μηνιαίου μισθού ή ένα ημερομίσθιο, ανάλογα με τον συμφωνημένο τρόπο αμοιβής, για κάθε ημέρες χρονικό διάστημα διαρκείας της εργασιακής σχέσης .

γ) Για χρονικό διάστημα μικρότερο του 19ημέρου ή του 8ημέρου, αντίστοιχα καταβάλλεται ανάλογο κλάσμα όπου υπολογίζεται το επίδομα Χριστουγέννων & Πάσχα.

  • Δώρο εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα ανάλογο με το χρόνο που διάρκεσε η εργασιακή σχέση , δικαιούνται και οι μισθωτοί που έχουν αποχωρήσει από την εργασία τους , πριν από τις παραπάνω γιορτές είτε γιατί απολύθηκαν από τον εργοδότη τους , είτε γιατί αποχώρησαν οικειοθελώς.

ΧΡΟΝΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΔΩΡΑ

  1. Συνυπολογίζεται ο χρόνος της υποχρεωτικής αποχής από την εργασία των γυναικών πριν και μετά τον τοκετό.
  2. Οι άδειες των σπουδαστών για συμμετοχή τους στις εξετάσεις.
  3. Οι μισθωτοί που απουσίασαν λόγω ασθένειας δικαιούνται να υπολογίσουν ολόκληρο το χρόνο ασθένειάς τους αφαιρώντας μόνο τις ημέρες για τις οποίες έλαβαν επίδομα ασθένειας από το Ασφαλιστικό τους Ταμείο.

Παράδειγμα: Αν ένας μισθωτός απουσίασε από την εργασία του λόγω ασθένειας 50 μέρες και πήρε επίδομα ασθένειας από το Ασφαλιστικό του Ταμείο μόνο για 30 ημέρες, θα αφαιρεθούν από το χρονικό διάστημα της εργασιακής σχέσης μόνο οι 30 ημέρες για τις οποίες επιδοτήθηκε και όχι οι 50.

Χρόνος που δεν συνυπολογίζεται στα Δώρα

  1. Δεν υπολογίζονται οι μέρες κατά τις οποίες ο μισθωτός απείχε από την εργασία του αδικαιολόγητα ή λόγω άδειας χωρίς αποδοχές.
  • Δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν για τον υπολογισμό δώρων εορτών το διάστημα της

απουσίας των εργαζομένων για συνδικαλιστική δραστηριότητα , δηλαδή ο χρόνος της συνδικαλιστικής άδειας.

  • Σχετικά με την απεργία η δικαστηριακή νομολογία δέχεται ότι οι ημέρες της απεργίας δεν υπολογίζονται στο χρόνο διάρκειας της εργασιακής σχέσης ,γιατί η αποχή του μισθωτού οφείλεται σε δική του θέληση και δεν μπορεί επομένως να χαρακτηριστεί σαν δικαιολογημένη απουσία, το ίδιο ισχύει και με τις στάσεις εργασίας.

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΤΩΝ ΔΩΡΩΝ

Τα δώρα καταβάλλονται στους δικαιούχους για μεν τα Χριστούγεννα την 21η

 Δεκεμβρίου, για δε το Πάσχα τη Μεγάλη Τετάρτη κάθε έτους. Νοείται βέβαια ότι δεν υπάρχει δέσμευση για τον εργοδότη να καταβάλλει το δώρο νωρίτερα απ’ αυτές τις ημερομηνίες. Τα δώρα εορτών σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται να καταβληθούν σε είδος, αλλά μόνο σε χρήμα.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΩΡΩΝ

Όπως και παραπάνω αναφέραμε τα δώρα εορτών υπολογίζονται με βάση τις αποδοχές που πραγματικά καταβάλλονται στους μισθωτούς κατά την 10η Δεκεμβρίου κάθε χρόνο για το δώρο των Χριστουγέννων και την 15η ημέρα πριν το Πάσχα για το Δώρο του Πασχα. Σε περίπτωση που η εργασιακή σχέση έχει λυθεί πριν από τις παραπάνω ημερομηνίες τα δώρα εορτών υπολογίζονται με βάση τις αποδοχές που καταβάλλονταν την ημέρα που λύθηκε η εργασιακή σχέση. Σαν καταβαλλόμενος μισθός ή ημερομίσθιο νοείται το σύνολο των τακτικών αποδοχών του μισθωτού. Στην έννοια των τακτικών αποδοχών περιλαμβάνονται:

α) Ο συμβατικός ή ο νόμιμος μηνιαίος μισθός ή ημερομίσθιο, και

β) Οποιαδήποτε άλλη παροχή σε χρήμα ή σε είδος (λ.χ. τροφή, κατοικία), εφ’ όσον καταβάλλεται από τον εργοδότη σαν αντάλλαγμα της παρεχόμενης από τον μισθωτό εργασίας, τακτικά κάθε μήνα ή κατ’ επανάληψη περιοδικά σε ορισμένα διαστήματα του χρόνου. Παράλληλα έχουν κριθεί (με διάφορες δικαστικές αποφάσεις), ότι αποτελούν τακτικές αποδοχές και οι εξής παροχές:

  • Το επίδομα αδείας. Για να τον υπολογισμό στο δώρο της αναλογίας για το επίδομα αδείας θα πολλαπλασιασθεί το συνολικό ποσό του δώρου που δικαιούται ο μισθωτός επί τον συντελεστή 0,041666.
    • Η αμοιβή για εργασία την Κυριακή και σε εξαιρέσιμες γιορτές ή σε νυκτερινές ώρες, εφ’ όσον η απασχόληση είναι τακτική και μόνιμη.
    • Η αξία του χορηγούμενου γάλατος ημερησίως.
    • Η πρόσθετη αμοιβή που δίνεται από τον εργοδότη οικειοθελώς για μεγαλύτερη παραγωγική απόδοση (πρίμ), όταν επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και σε τακτά χρονικά διαστήματα.

ΠΙΝΑΚΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ & ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΥ – ΜΙΣΘΟΥ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ .

ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ

 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ
ΗΜΕΡΕΣΜΙΣΘΩΝΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟΗΜΕΡΕΣΜΙΣΘΟΣΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ
10,004160,125610,254167,625
20,008330,25620,258327,75
30,01250,375630,262497,875
40,016660,5640,266668
50,020830,625650,270828,125
60,0250,75660,2758,25
70,029160,875670,279168,375
80,033331680,283328,5
90,03751,125690,287498,625
100,041661,25700,291668,75
110,045831,375710,295828,875
120,051,5720,39
130,054161,625730,304169,125
140,058331,75740,308329,25
150,06251,875750,312499,375
160,066662760,316669,5
170,070832,125770,320829,625
180,0752,25780,3259,75
190,079162,375790,329169,875
200,0833332,5800,333310
210,087492,625810,3374910,125
220,091662,75820,3416610,25
230,095832,875830,3458210,375
240,13840,3510,5
250,104163,125850,3541610,625
260,108333,25860,3583210,75
270,112493,375870,3624910,875
280,116663,5880,3666611
290,120833,625890,3708211,125
300,1253,75900,37511,25
310,129163,875910,3791611,375
320,133334920,3833211,5
330,137494,125930,3874911,625
340,141664,25940,3916611,75
350,145834,375950,3958211,875
360,154,5960,412
370,154164,625970,4041612,125
380,158334,75980,4083212,25
390,162494,875990,4124912,375
400,1666651000,4166612,5
410,170835,1251010,4208212,625
420,1755,251020,42512,75
430,179165,3751030,4291512875
440,183335,51040,4333213
450,187495,6251050,4374913,125
460,191665,751060,4416513,25
470,195835,8751070,4458213,375
480,261080,4513,5
490,204166,1251090,4541513,625
500,208336,251100,4583213,75
510,212496,3751110,4624913,875
520,216666,51120,4666514
530,220826,6251130,4708214,125
540,2256,751140,47514,25
550,229166,8751150,4791514,375
560,2333271160,4833214,5
570,237497,1251170,4874914,625
  58  0,24166  7,25  118  0,49165  14,75
  59  0,24582  7,375  119  0,49582  14,875
600,257,51200,515

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

Υπάλληλος γραφείου ο οποίος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € εργάστηκε χωρίς απουσία το διάστημα 1.1-30.4.2013. Να υπολογιστεί το ύψος των αποδοχών του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

1.400,00 € Χ 50 % Χ 0,5 / 12 = 29,17 €

(Το 0,5/12, είναι η προσαύξηση λόγω του επιδόματος αδείας ήτοι, 0,041666 ή 4,166% )

Ακαθάριστες αποδοχές του δώρου Πάσχα : 700 € + 29,17 € = 729,17 €

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΗ

Εργατοτεχνίτης αμείβεται με ακαθάριστο ημερομίσθιο 40,00 € . Κατά το χρονικό διάστημα από 1.1 έως 30.4.2013 εργάστηκε χωρίς απουσία. Να υπολογιστούν οι αποδοχές του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

40,00 € Χ 15 ημερομίσθια = 600,00 €

Και η προσαύξηση λόγω επιδόματος αδείας :

600,00 € Χ 0,5 /12 = 25,00 €

Επομένως : 600,00 € + 25,00 € = 625,00 € είναι οι μικτές αποδοχές δώρου Πάσχα.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

    Ημέ ρες  Συντελ εστής Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων    Ημέ ρεςΣυντε λεστή ς Μισθ ών  Συντελε στής Ημερομ ισθίων
10,00420,105620.26116.5271230.517912.951840.774819.37
20,00840,211630.26536.6321240.522113.051850.77919.47
30,01260,316640.26956.7371250.526313.161860.783219.58
40,01680,421650.27376.8431260.530513.261870.787419.69
50,02110,526660.27796.9481270.534713.371880.791619.79
60,02530,632670.28217.0531280.539013.471890.795819.9
70,02950,737680.28637.1581290.543213.581900.820
  80,0337  0,842  69  0.2905  7.264  130  0.5474  13.69  191  0.8042  20.11
90,03790,947700.29477.3691310.551613.791920.808420.21
100,04211,053710.29907.4741320.555813.91930.812520.32
110,04631,158720.30327.5791330.5600141940.816920.42
120,05051,263730.30747.6851340.564214.111950.821120.53
130,05471,369740.31167.791350.568414.211960.825320.63
140,05891,474750.31587.8951360.572614.321970.829520.74
150,06321,579760.320081370.576914.421980.833720.84
160,06741,684770.32428.1061380.581114.531990.837920.95
170,07161,79780.32848.2111390.585314.632000.842121.05
180,07581,895790.33268.3161400.589514.742010.846321.16
190,08002800.33688.4221410.593714.842020.850521.26
200,08422,105810.34118.5271420.597914.952030.854821.37
210,08842,211820.34538.6321430.602115.052040.85921.48
220,09262,316830.34958.7371440.606315.162050.863221.58
230,09682,421840.35378.8431450.610515.262060.867421.69
240,10112,526850.35798.9481460.614715.372070.871621.79
250,10532,632860.36219.0231470.619015.472080.875821.9
260,10952,737870.36639.1581480.623215.582090.8822
270,11372,842880.37059.2641490.627415.692100.884222.11
280,11792,948890.37479.3691500.631615.792110.888422.21
290,12213,053900.37909.4741510.635815.92120.892622.32
300,12633,158910.38329.581520.6400162130.896922.42
310,13053,263920.38749.6851530.644216.112140.901122.53
320,13473,369930.39169.791540.648416.212150.905322.63
330,13893,474940.39589.8951550.652616.322160.909522.74
340,14323,579950.4000101560.656916.422170.913822.84
350,14743,684960.404210.111570.661116.532180.917922.95
360,15163,79970.408410.211580.665316.632190.922123.05
370,15583,895980.412610.321590.669516.742200.926323.16
380,16004990.416810.421600.673716.842210.930523.26
390,16424,1061000.421110.531610.677916.952220.934823.37
400,16844,2111010.425310.631620.682117.052230.93923.48
410,17264,3161020.429510.741630.686317.162240.943223.58
420,17684,4211030.433710.841640.690517.262250.947423.69
430,18114,5271040.437910.951650.694717.372260.951623.79
440,18534,6321050.442111.051660.699017.472270.955823.9
450,18954,7371060.446311.161670.703217.582280.9624
460,19374,8421070.450511.261680.707417.692290.964221.11
470,19794,9481080.454711.371690.711617.792300.968424.21
480,20215,0531090.459011.471700.715817.92310.972624.32
490,20635,1581100.463211.581710.7200182320.976824.42
500,21055,2641110.467411.681720.724218.112330.981124.53
510,21475,3691120.471611.791730.728418.212340.985324.63
520,21905,4741130.475811.91740.732618.322350.989524.74
530,22325,5791140.4800121750.736918.422360.993724.84
540,22745,6851150.484212.111760.741118.532370.997924.95
550,23165,791160.488412.211770.745318.63238125
560,23585,8951170.492612.321780.749518.74239125
570,240061180.496912.421790.753718.84240125
580,24426,1061190.501112.531800.757918.95241125
590,24846,2111200.505312.631810.762119.05242125
600,25266,3161210.509512.741820.766319.16243125
610,25686,4211220.513712.841830.770519.26244125
         245125

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1

ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥ

Σε εταιρεία απασχολείται υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.000,00 €. Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12. χωρίς απουσία. Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

Λύση :

1.000,00 € Χ 0,5 / 12 = 41,67 € (προσαύξηση λόγω επιδόματος άδειας). 1.000,00 € + 41,67 € = 1.041,67 € (ακαθάριστο ποσό δώρου Χριστουγέννων).

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2

ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΗΣε επιχείρηση απασχολείται εργατοτεχνίτης με ακαθάριστο ημερομίσθιο 35,00 € . Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12, χωρίς απουσία. Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

Λύση :

25 ημερομίσθια Χ 35,00 € = 875,00 €

875,00 € Χ 0,5 / 12 = 36,46 €

875,00 € + 36,46 € = 911,46 € (ακαθάριστο ποσό δώρου Χριστουγέννων).

2.19   ΗΜΕΡΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ

Οι ημέρες υποχρεωτικής αργίας που από το νόμο έχουν καθορισθεί και κατά τις οποίες απαγορεύεται κάθε βιομηχανική, βιοτεχνική, εμπορική εργασία, επαγγελματική δραστηριότητα, καθώς και η απασχόληση των μισθωτών είναι οι εξής:

  • 25η Μαρτίου
  • η Δευτέρα του Πάσχα
  • η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου)
  • η εορτή της Γεννήσεως του Χριστού (25η Δεκεμβρίου).

Οι ημέρες προαιρετικής αργίας είναι :

  • η 28η Οκτωβρίου είναι μία από τις εξαιρέσιμες εορτές του έτους, αλλά έχει το χαρακτήρα της προαιρετικής αργίας.
  • η 1η Μαΐου βάσει του Α.Ν 380/68 μπορεί να καθορίζεται και σαν ημέρα υποχρεωτικής αργίας με απόφαση του Υπουργού Εργασίας, αυτό γίνεται μέχρι και σήμερα.

Η μόνη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο αργιών είναι ότι στις υποχρεωτικές αργίες απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών ενώ κατά την προαιρετική αργία εξαρτάται από την κρίση (βούληση) του εργοδότη αν θα λειτουργήσει την επιχείρηση.

ΑΜΟΙΒΗ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ

Eάν δεν λειτουργήσει η επιχείρηση καταβάλλεται στους μισθωτούς που αμείβονται με ημερομίσθιο το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους χωρίς καμία προσαύξηση. Στους μισθωτούς που αμείβονται με μισθό δεν οφείλεται τίποτα πέραν του μηνιαίου μισθού.

Οι μισθωτοί που θα απασχοληθούν ημέρα υποχρεωτικής αργίας δικαιούνται να

λάβουν αν αμείβονται με ημερομίσθιο, το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιο τους και προσαύξηση 75% που θα υπολογισθεί στο νόμιμο ωρομίσθιό τους για όσες ώρες απασχοληθούν.

Αν αμείβονται με μηνιαίο μισθό: α) αν μεν πρόκειται για μισθωτούς επιχειρήσεων που λειτουργούν νομίμως κατά τις Κυριακές, μόνο προσαύξηση 75% που θα

υπολογισθεί στο 1/25 του νόμιμου μισθού τους και όχι άλλη αμοιβή, διότι η αμοιβή τους για την απασχόληση κατά την αργία θεωρείται ότι περιλαμβάνεται στον μηνιαίο μισθό τους και β) αν πρόκειται για επιχειρήσεις που αργούν κατά τις

Κυριακές και ημέρες αργίας, οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό θα λάβουν εκτός από

την προσαύξηση 75% στο νόμιμο μισθό και το 1/25 του συνήθως καταβαλλόμενου μισθού τους.

Όλα τα παραπάνω ισχύουν όταν οι αργίες εμπίπτουν σε μία από τις εργάσιμες ημέρες.

ΑΜΟΙΒΗ 28ΗΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Όπως παραπάνω αναφέραμε η 28η Οκτωβρίου είναι μία από τις 6 εξαιρέσιμες αργίες αλλά έχει χαρακτήρα προαιρετικής, όσο αφορά για την αμοιβή της

παραπάνω αργίας έχουν ισχύ τα των εξαιρέσιμων αργιών που αναλύσαμε παραπάνω.

Αν η επιχείρηση λειτουργήσει και οι μισθωτοί δεν προσέλθουν αδικαιολόγητα στην εργασία τους, δεν δικαιούνται να λάβουν το ημερομίσθιό τους ή το 1/25 του μηνιαίου μισθού τους.

ΚΑΤ΄ΕΘΙΜΟΝ ΑΡΓΙΕΣ

Πέρα όμως από τις παραπάνω εορτές (υποχρεωτικές), έχουν καθιερωθεί από διάφορους οργανισμούς, η μεγάλες επιχειρήσεις και άλλες ημέρες του έτους , εορτάσιμες ή μη, σαν ημέρες αργίας. Οι ημέρες αυτές θεωρούνται σαν αργίες, είτε έχουν ορισθεί με Κανονισμό Εργασίας της επιχείρησης, είτε από έθιμο, είτε με

Συλλογική Σύμβαση, διαιτητική απόφαση, διάταγμα, εσωτερικό κανονισμό ή από επιχειρησιακή συνήθεια.

Τέτοιες εορτές είναι:

  • Πρωτοχρονιά
  • Θεοφάνια
  • Καθαρή Δευτέρα
  • Μεγάλη Παρασκευή
  • Αγίου Πνεύματος
  • Δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων
  • Μεγάλες τοπικές εορτές.

ΑΜΟΙΒΗ ΚΑΤ’ ΕΘΙΜΟΝ ΑΡΓΙΩΝ

Όπως είναι γνωστό οι εορτές αυτές δεν περιλαμβάνονται στις εξαιρέσιμες και συνεπώς είναι εργάσιμες ημέρες για τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα.

Έτσι επιτρέπεται κατά την ημέρα αυτή η λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων όσο και η απασχόληση των μισθωτών.

Στους μισθωτούς που απασχολούνται κατά τις ημέρες αυτές, αν μεν είναι ημερομίσθιοι οφείλεται να λάβουν το συνήθως καταβαλλόμενο ημερομίσθιό τους χωρίς καμία προσαύξηση, αν δε αμείβονται με μηνιαίο μισθό καμιά αμοιβή, πέρα του κανονικού μηνιαίου μισθού τους.

Σημειώνεται ιδιαίτερα για τους αμειβόμενους με ημερομίσθιο εάν δεν απασχοληθούν τις ημέρες αυτές , έστω και για λόγους που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα τους, δεν υπάρχει θέμα για την καταβολή του ημερομισθίού τους.

Εάν η επιχείρηση παραμένει συνήθως κλειστή κατά τις ημέρες αυτές,

α)όσοι αμείβονται με ημερομίσθιο δεν δικαιούνται κατά κανόνα να λάβουν το ημερομίσθιο τους, γιατί δεν υπάρχει διάταξη νόμου με την οποία να θεσπίζεται γενική υποχρέωση των εργοδοτών για την πληρωμή του ημερομισθίου στις μη εξαιρέσιμες αργίες ,εκτός βέβαια αν από έθιμο ή επιχειρησιακή συνήθεια ή ΣΣΕ κλπ προβλέπεται ότι θα αργήσουν στις εορτές αυτές, καταβάλλοντας όμως το αντίστοιχο ημερομίσθιο,

β) όσοι αμείβονται με μηνιαίο μισθό θα λάβουν κανονικά το μισθό τους χωρίς καμιά πρόσθετη αμοιβή.

Αν όμως λειτουργεί συνήθως κατά την ημέρα αυτή αλλά φέτος ο εργοδότης αποφάσισε μονομερώς να μη λειτουργήσει, οφείλει να καταβάλλει στους αμειβόμενους με ημερομίσθιο το ημερομίσθιο τους, κατά τις διατάξεις περί

υπερημερίας εργοδότου, και σε όσους αμείβονται με μηνιαίο μισθό δεν δικαιούνται άλλης αμοιβής εκτός από τον κανονικό μηνιαίο μισθό τους.

Αν όμως η επιχείρηση παρέμεινε κλειστή τα προηγούμενα χρόνια και φέτος ο εργοδότης εξαιρετικώς αποφάσισε την λειτουργία της, τότε α) οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο δικαιούνται το κανονικό τους ημερομίσθιο και β) οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται να λάβουν το 1/25 επί πλέον του μισθού τους (διότι ο μισθός αντιστοιχεί στις εργάσιμες ημέρες του μηνός, ενώ η μέρα αυτή δεν ήταν γι αυτούς εργάσιμη και συνεπώς δεν περιλαμβάνονταν στο μισθό τους η αμοιβή για τη μέρα αυτή).

Επίσης τονίζουμε ότι εάν κατά τις ημέρες αυτές που χαρακτηρίζονται σαν εργάσιμες ο μισθωτός απουσιάσει αυθαίρετα από την εργασία του, όχι μόνο δεν δικαιούται να λάβει το ημερομίσθιό του αλλά θεωρείται και παραβάτης των συμβατικών του

υποχρεώσεων, δηλαδή πρόκειται για αδικαιολόγητη απουσία. Αντίθετα αν ο εργοδότης δεν επιτρέψει για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από την περίπτωση ανώτερης βίας, στους μισθωτούς του να εργαστούν, υποχρεούται να τους

 καταβάλλει το ημερομίσθιο της ημέρας αυτής.

Μεγάλη Παρασκευή σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας δεν θεωρείται υποχρεωτική αργία και κατά συνέπεια την ημέρα αυτή επιτρέπεται γενικώς η λειτουργία των επιχειρήσεων.

Ωστόσο, η Μεγάλη Παρασκευή είναι αργία για τους επί σχέση δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου μισθωτούς του Δημοσίου- ΝΠΔΔ και ΟΤΑ όπως επίσης έχει καθιερωθεί ως αργία με Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις, Συλλογικές Συμβάσεις, Διαιτητικές

Αποφάσεις κ.λπ., για διαφόρους κλάδους μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα.

Επίσης και ειδικά για τα εμπορικά καταστήματα και τα καταστήματα τροφίμων, σύμφωνα με το άρθρο 4 του Β.Δ 748/66, απαγορεύεται η απασχόληση των μισθωτών και η λειτουργία των καταστημάτων μέχρι της 13:00 της Μεγάλης Παρασκευής. Παράλληλα όμως σημειώνεται ότι με απόφαση του αρμοδίου

νομάρχη και μετά από σύμφωνη γνώμη των οικείων επαγγελματικών, εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων, είναι δυνατόν να καθορίζεται και διαφορετικά η

λειτουργία των καταστημάτων την παραπάνω ημέρα εφόσον οι τοπικές συνθήκες το επιβάλλουν (Ν.425/76).

Ποινικές Ευθύνες Εργοδοτών

Σε περίπτωση που ο εργοδότης χωρίς άδεια της αρχής απασχολήσει το προσωπικό κατά την Κυριακή ή τις ημέρες υποχρεωτικής αργίας, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι 6 μηνών και χρηματική ποινή.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Εργάτης με μικτό ημερομίσθιο συμφωνηθέν 60,00 € και νόμιμο 40,00 € εργάστηκε την ημέρα των Χριστουγέννων. Να υπολογιστεί η αμοιβή για την εργασία του την ημέρα αυτή (εξαιρέσιμη αργία).

Λύση :

Μικτό ημερομίσθιο : 60,00 € Νόμιμο ημερομίσθιο : 40.00 €

Προσαύξηση νόμιμου ημερομισθίου : 40 € Χ 75% = 30 € Νέο ημερομίσθιο : 60€ + 30 € = 90 €

Άρα, για την εργασία του την ημέρα των Χριστουγέννων θα λάβει ημερομίσθιο 90 €(μικτά).

2.20   ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ

Οι μισθωτοί γενικά, άσχετα αν πρόκειται για υπαλλήλους ή εργατοτεχνίτες ή

υπηρέτες δικαιούνται να απουσιάσουν από την εργασία τους λόγω ασθένειας χωρίς συνέπειες. Επομένως, δεν θεωρείται ότι αποχώρησαν οικειοθελώς και η σύμβαση εργασίας εξακολουθεί να συνεχίζεται ενώ παράλληλα ο μισθός και τα ημερομίσθια καταβάλλονται με ορισμένες προϋποθέσεις. Επομένως οι εργοδότες είναι

υποχρεωμένοι να δεχτούν την επιστροφή των μισθωτών στην εργασία τους. Όρια βραχείας Ασθένειας

ΟΡΙΑ “ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ” ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

Ως “βραχεία διάρκειας” ασθένεια, βάσει του Ν.4558/30,θεωρείται αυτή που διαρκεί, πάντα στον ίδιο εργοδότη από:

  • Ένα μήνα για όσους υπηρετούν μέχρι 4 χρόνια
  • Τρεις μήνες για όσους υπηρετούν από 4 μέχρι 10 χρόνια
  • Τέσσερις μήνες για όσους υπηρετούν από 10 μέχρι 15 χρόνια
  • Έξι μήνες για όσους υπηρετούν από 15 χρόνια και πάνω

Η έννοια της παραπάνω διάταξης είναι ότι ο εργοδότης δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρήσει ως οικειοθελή αποχώρηση την απουσία του εργαζομένου μέσα στα παραπάνω χρονικά όρια και για τους παραπάνω λόγους, ασθένεια, λοχεία.

ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΔΕΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι κάθε ασθένεια μεγαλύτερης διάρκειας μπορεί να θεωρηθεί ότι αποτελεί και παραίτηση από την εργασία. Για να κριθεί κάτι τέτοιο πρέπει να αποδειχθεί παράλληλα βούληση, θέληση του εργαζόμενου να παραιτηθεί. Το ίδιο  συμβαίνει  και  με  αποχή  που  οφείλεται  σε  άλλους  λόγους. Η εξέταση των λόγων αποχής και της πρόθεσης ή μη του εργαζόμενου σε παραίτηση είναι κύρια στοιχεία για να διαπιστωθεί αν τέτοιες περιπτώσεις αποτελούν παραίτηση         ή                                                                          όχι. Τα θέματα αυτά έχουν μεγάλη πρακτική σημασία για τους εργαζομένους. Αν ο εργοδότης δεν αποδεχθεί τις υπηρεσίες τους μετά τη λήξη της ασθενείας ή των λόγων της μετά τη λήξη της αποχής, θεωρώντας ότι έχουν αποχωρήσει οικειοθελώς,

μπορούν να διεκδικήσουν, όπως και στην άκυρη απόλυση, είτε μισθούς υπερημερίας και διατήρηση της θέσης εργασίας, είτε την αποζημίωση απολύσεως.

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Α.Ν 178/1967, σε περίπτωση απουσίας για 1-3 ημέρες από την εργασία συνεπεία ασθένειας, για τις οποίες δεν καταβάλλεται επίδομα από το ΙΚΑ, ο εργοδότης έχει υποχρέωση να καταβάλλει μόνο το μισό του ημερομισθίου ή του ανάλογου ημερήσιου μισθού. Αντίθετα αν η ασθένεια διαρκέσει πάνω από 3 ημέρες π.χ.12 ημέρες, ο μισθωτός δικαιούται να λάβει από το ΙΚΑ επίδομα μόνο για τις 9 ημέρες της ασθένειας του, γιατί αφαιρείται ο 3ήμερος χρόνος αναμονής. Έτσι ο εργοδότης έχει υποχρέωση να καταβάλλει, για μεν τις 3 πρώτες ημέρες το μισό (1/2) μόνο του ημερομισθίου η του ανάλογου ημερήσιου μισθού, για δε τις υπόλοιπες 9 ημέρες τη διαφορά μεταξύ του ημερομισθίου και του επιδόματος ασθένειας που καταβάλλει το ΙΚΑ.

Σε περίπτωση που ο μισθωτός ασθενήσει και απέχει από την εργασία του για διάστημα μέχρι 3 ημέρες οσεσδήποτε φορές μέσα στο έτος δεν δικαιούται να λάβει επίδομα ασθενείας από το ΙΚΑ, αλλά δεν υπολογίζεται ο χρόνος αυτός σαν χρόνος αναμονής, για άλλη ασθένεια.

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΤΩΝ 3 ΗΜΕΡΩΝ

Υπάλληλος με μηνιαίο μισθό 1.100,00 € και διετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη, απουσίασε λόγω ασθένειας από την εργασία του για πρώτη φορά εντός του έτους, από 5.8.2013 (ημέρα δευτέρα) έως και 16.8.2013 (ημέρα Παρασκευή ), ήτοι 12 ημέρες.

Το επίδομα ασθένειας που έλαβε από το ΙΚΑ ανέρχεται στο ποσό των 150,00 € . Να υπολογιστούν οι μικτές αποδοχές μηνός Αυγούστου 2013.

Ημέρες ασθένειας κατά το μήνα Αύγουστο : 12 στις 31 Υπόλοιπες ημέρες κατά το μήνα Αύγουστο :19 στις 31

Οι 19 ημέρες αντιστοιχούν σε 15 ημέρες πραγματικής εργασίας(ασφαλιστικές) Ημερομίσθιο για τους υπολογισμούς : 1.100,00 € / 25 = 44,00 €

Αποδοχές εργασίας(μικτές) : 15 ημέρες Χ 44,00 € = 660,00 € Τριήμερο αναμονής : 3 ημέρες Χ 44,00 € Χ 50% = 66,00 €

Αποδοχές ασθένειας : 7 ημέρες Χ 44,00 € – επίδομα ΙΚΑ = 308,00 € -150,00 € = 158,00 €

2.21   ΕΡΓΟΣΗΜΟ ΙΚΑ

Με τις διατάξεις του άρθρου 74 του ν.4144/2013 επέρχονται μεταβολές αναφορικά με το εργόσημο.

Ειδικότερα αντικαθίστανται τα άρθρα 20 και 21 του ν.3863/2010.

 Άρθρο 20, παράγραφος 1

– Διευρύνεται ο κύκλος των προσώπων που αμείβονται και ασφαλίζονται με το εργόσημο.

Έτσι, λοιπόν, στα ήδη υπαγόμενα πρόσωπα και εργασίες, βάσει του ν.3863/2010, προστίθενται

α) το προσωπικό που παρέχει υπηρεσίες καθαρισμού και κηπουρικής κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικιών, το οποίο δεν παρέχει την υπηρεσία αυτή ως υπαλληλικό προσωπικό εταιρείας ή ως μέλος εταιρείας

β) οι διανομείς διαφημιστικών εντύπων με το σύστημα της διανομής με ή χωρίς διεύθυνση αποδέκτη

γ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση προϊόντων προσώπου και σώματος για λογαριασμό μιας ή περισσότερων επιχειρήσεων κατ’ οίκον ή σε άλλο χώρο και

δ) οι απασχολούμενοι στην προώθηση καταναλωτικών προϊόντων σε πολυκαταστήματα, καταστήματα τροφίμων και υπεραγορές (super market).

 Άρθρο 21, παράγραφος 1

– Το ποσοστό των ασφαλιστικών εισφορών, εργοδότη και εργαζομένου ανέρχεται πλέον σε 25% επί της αναγραφόμενης τιμής του εργοσήμου.

Το ανωτέρω ποσοστό επιμερίζεται ανά κλάδο, ως ακολούθως: 14,45% για τον κλάδο σύνταξης,

4,65% για τον κλάδο ασθένειας σε είδος (ΕΟΠΠΥ), 0,86% για τον κλάδο ασθενείας σε χρήμα ,

4,32% για τον κλάδο επικουρικής ασφάλισης και 0,72% για τον ΟΕΚ.

 Άρθρο 21, παράγραφος 2 (Ισχύς από 1.1.2013)

  • Οι ημέρες ασφάλισης με το εργόσημο δεν μπορούν να υπερβαίνουν τις 25 ανά ημερολογιακό μήνα ή τις 300 ανά έτος
  • Δεν προβλέπεται πλέον διπλασιασμός των ημερών ασφάλισης κατά τον υπολογισμό τους
  • Οι ημέρες ασφάλισης με το εργόσημο ανάγονται στο μήνα εξαργύρωσης του εργοσήμου.

 Άρθρο 21, παράγραφος 3

Οι αμειβόμενοι με εργόσημο θα πρέπει να συμπληρώσουν :

  • 100 ημέρες ασφάλισης, για παροχές ασθένειας σε είδος
  • 120 ημέρες ασφάλισης, για παροχές ασθένειας σε χρήμα (Ισχύς από 18.4.2013 ημερομηνία δημοσίευσης του ν.4144/2013)
  • 200 ημέρες ασφάλισης, τα δύο(2) προηγούμενα έτη για τη χορήγηση του επιδόματος μητρότητας.

 Άρθρο 21, παράγραφος 5

Επανέρχονται σε ισχύ αναδρομικά από την ημερομηνία κατάργησής τους οι διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ.3 του άρθρου 26 του ν.2639/1998, οι οποίες αφορούν στην καταβολή μειωμένων κατά 20% ποσών συντάξεων και κατώτατων ορίων στην περίπτωση του οικιακού προσωπικού που ασφαλίζεται με αποδοχές μικρότερες του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του ενός πέμπτου του κατά περίπτωση απαιτούμενου χρόνου για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος,

Οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης κρίνονται με το καθεστώς που ίσχυε κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για συνταξιοδότηση.

 Άρθρο 21, παράγραφος 6

Για τα πρόσωπα που αμείβονται με το εργόσημο, δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 39 ν.2639/1992 ,όπως ισχύουν μετά την τροποποίησή τους, και αφορούν στην επιλογή ασφαλιστικού φορέα.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΡΓΟΣΗΜΟΥ ΙΚΑ 2013

ΕΡΓΟΣΗΜΟ 1000 €

Ημερομίσθιο Ανειδίκευτου Εργάτη (Η.Α.Ε.) 33,57 (31/12/2011)

33,57 Χ 35,40% (ποσοστό ασφάλισης εργαζόμενου και εργοδότη) = 11,88 (ποσό που αντιστοιχεί                    στις                    εισφορές                    του                    Η.Α.Ε..) 1000 € Χ 25% = 250 € ποσό εισφοράς

250 : 11,88 = 21 ασφαλίσιμες ημέρες

Αν, λοιπόν, από την αξία του εργοσήμου αφαιρέσουμε το ποσό της εισφοράς ,τότε προκύπτει η καθαρή αμοιβή του εργαζομένου, ήτοι

1000-250= 750 € καθαρή αμοιβή εργαζομένου

2.22   ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΔΗΛΩΣΗ (ΑΠΔ).

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΔ

Είναι η Δήλωση η οποία υποβάλλεται από τον εργοδότη και περιλαμβάνει

πληροφορίες ή στοιχεία που αφορούν το χρόνο απασχόλησης κάθε ασφαλιζομένου, την αμοιβή, τους κλάδους ασφάλισης, καθώς και το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών. (άρθρο 8 παρ. 6 Ν. 2972/2001).

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ.

Κάθε εργοδότης, που απασχολεί πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ ή στην ασφάλιση των φορέων ή των κλάδων και λογαριασμών των Οργανισμών κοινωνικής πολιτικής τις εισφορές των οποίων εισπράττει ή

συνεισπράττει το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, υποχρεούται, για απασχόληση από 01/01/2002, να τηρεί, υποβάλλει και διαφυλάσσει Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ).

Τονίζεται ιδιαίτερα ότι η υποχρέωση του εργοδότη για την ασφαλιστική τακτοποίηση των μισθωτών, δεν ολοκληρώνεται με την καταβολή των εισφορών αλλά με την έγκαιρη υποβολή του κατά περίπτωση προβλεπόμενου από την

ισχύουσα νομοθεσία τύπου ΑΠΔ, ορθά συμπληρωμένης με τα ακριβή στοιχεία των ασφαλισμένων και γι’ αυτό το λόγο η παράλειψη υποβολής της συνεπάγεται για τον εργοδότη βαρύτατες οικονομικές κυρώσεις.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΠΔ.

Η ΑΠΔ περιλαμβάνει στοιχεία της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται. Περιέχει τα αναγκαία υπολογιστικά και ασφαλιστικά στοιχεία, ώστε να προσδιορίζεται επακριβώς η ταυτότητα του εργοδότη και των απασχολουμένων του, καθώς και η ορθή υπαγωγή τους στην ασφάλιση.

Επίσης περιλαμβάνει αναδρομικές αποδοχές σε εφαρμογή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, αναπροσαρμογή τεκμαρτών ημερομισθίων, απόφασης Διαιτησίας, δικαστικής απόφασης, επιχορηγήματα (bonus), επίδομα ισολογισμού, δώρα εορτών, επίδομα αδείας και λοιπές αποδοχές εφόσον καταβλήθηκαν εντός της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται η ΑΠΔ.

ΤΥΠΟΙ ΑΠΔ

Κανονική ΑΠΔ (κωδικός 01).

Υποβάλλεται από κάθε εργοδότη που απασχολεί πρόσωπο ή πρόσωπα που υπόκεινται στην ασφάλιση του ΙΚΑ-ETAM στις προθεσμίες που αναφέρονται παρακάτω.

Με την ΑΠΔ αυτή δηλώνονται τα στοιχεία απασχόλησης (ημέρες εργασίας, αποδοχές, ειδικότητα κ.λ.π) των απασχολουμένων του εργοδότη, που αφορούν τη χρονική περίοδο αναφοράς της ΑΠΔ, καθώς επίσης και οι αναδρομικές αποδοχές που καταβάλλονται σε εφαρμογή Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, σε αναπροσαρμογή τεκμαρτών ημερομισθίων, σε εκτέλεση απόφασης Διαιτησίας, δικαστικής απόφασης, οι αποδοχές από επιχορηγήματα (bonus), από επίδομα ισολογισμού, δώρων εορτών, επιδόματος αδείας και λοιπές αποδοχές εφόσον καταβλήθηκαν εντός της χρονικής περιόδου στην οποία αναφέρεται η ΑΠΔ.

Επανυποβολή ΑΠΔ (κωδικός 03).

Υποβάλλεται για τη διόρθωση των λαθών, που εντοπίστηκαν κατά την επεξεργασία των ΑΠΔ και γνωστοποιήθηκαν στον εργοδότη.

Συμπληρωματική ΑΠΔ (κωδικός 04).

Υποβάλλεται στο αρμόδιο Υποκατάστημα, για προηγούμενες μισθολογικές περιόδους με σκοπό να συμπληρώσει ήδη υποβληθείσα ΑΠΔ. Η καταχώρηση της

Συμπληρωματικής ΑΠΔ στο σύστημα και η ενημέρωση της κύριας βάσης δεδομένων με τα στοιχεία αυτής, γίνεται κατόπιν ελέγχου από τα αρμόδια όργανα του ΙΚΑ-

ΕΤΑΜ.

Συμπληρωματική (04) Α.Π.Δ μέσω διαδικτύου μπορεί να υποβληθεί μόνο εντός της ίδιας προθεσμίας που ορίζεται για την υποβληθείσα Κανονική ΑΠΔ (01) που πρόκειται να συμπληρώσει. Μετά την λήξη της σχετικής προθεσμίας η υποβολή της Συμπληρωματικής (04) ΑΠΔ γίνεται μόνο στο κατά τόπο αρμόδιο Υποκ/μα ή Παρ/μα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

ΤΡΟΠΟΣ (ΜΕΣΟ) ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ

Η ΑΠΔ υποβάλλεται με ψηφιακά μέσα ή μέσω διαδικτύου.

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΕΙΝΑΙ:

  1. Όλοι οι εργοδότες Κοινών Επιχειρήσεων (νομικά πρόσωπα και φυσικά πρόσωπα ανεξαρτήτως αριθμού εργαζομένων)
  2. Το Δημόσιο, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.) και οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης – Ο.Τ.Α. (α΄ και β΄ βαθμού)
  3. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά οικοδομικά έργα με το σύστημα της αντιπαροχής.
  4. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά τεχνικά έργα με ανάθεση ή εργολαβία.
  5. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα με αυτεπιστασία, οι οποίοι απασχολούν περισσότερους από τρείς εργαζόμενους.
  6. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα κατά την έννοια του άρθρου 8 παρ. 5 εδάφιο ε΄ του α.ν. 1846/51 (με ανάθεση ή εργολαβία), οι οποίοι απασχολούν περισσότερους από τρείς εργαζόμενους

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Η ΜΕ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΣΟ Η ΕΓΓΡΑΦΩΣ.

  1. Οι Διαχειρίσεις Κτιρίων (πολυκατοικίες κ.λπ.)
  2. Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά οικοδομικά έργα με αυτεπιστασία. 3.Εργοδότες που εκτελούν ιδιωτικά τεχνικά έργα με αυτεπιστασία.
  3. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα με αυτεπιστασία οι οποίοι απασχολούν μέχρι και τρείς εργαζόμενους.
  4. Εργοδότες που εκτελούν δημόσια έργα σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 8 παρ. 5 εδάφιο ε΄ του α.ν. 1846/51, (με ανάθεση ή εργολαβία) οι οποίοι απασχολούν μέχρι και τρείς εργαζόμενους.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΜΕΣΩ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

 Εργοδότες Κοινών Επιχειρήσεων (πλην Δημοσίου, Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. α΄ & β΄

 βαθμού).

Από 1/1/2013 (περίοδοι απασχόλησης από Ιανουάριο 2013 και εφεξής) οι ΑΠΔ των Εργοδοτών Κοινών Επιχειρήσεων (νομικά πρόσωπα και φυσικά πρόσωπα ανεξαρτήτως αριθμού απασχολούμενων – εργαζόμενων) θα υποβάλλονται μέσω διαδικτύου από την 1η έως την τελευταία ημέρα του μήνα που έπεται του

ημερολογιακού μήνα απασχόλησης, ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου.

 Δημόσιο, Ν.Π.Δ.Δ. & Ο.Τ.Α. (α΄ & β΄ βαθμού)

Από 1/1/2013 (περίοδοι απασχόλησης από Ιανουάριο 2013 και εφεξής) οι ΑΠΔ του Δημοσίου, ΝΠΔΔ και ΟΤΑ Α΄ & Β΄ βαθμού θα υποβάλλονται μέσω διαδικτύου από την 1η έως την τελευταία ημέρα του μεθεπομένου της μισθολογικής περιόδου απασχόλησης μήνα, ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου.

ΠΡΟΘΕΣΜΙΑ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΣΤΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (ΜΕ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΣΟ Η ΕΓΓΡΑΦΩΣ)

 Διαχειριστές Κτιρίων (πολυκατοικίες κ.λπ.)

Κατ’ εξαίρεση, παραμένει η δυνατότητα υποβολής ΑΠΔ με μαγνητικά μέσα ή σε έντυπη μορφή των εργοδοτών «ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ» (Πολυκατοικίες κ.λ.π.) στο αρμόδιο Υποκατάστημα ΙΚΑ-ΕΤΑΜ της έδρας τους και εντός των νέων προθεσμιών (υποβολή ΑΠΔ σε μηνιαία βάση). Εάν η τελευταία (ημερολογιακή) ημέρα των ανωτέρω ημερομηνιών είναι εξαιρέσιμη ή αργία για τις δημόσιες υπηρεσίες τότε η προθεσμία αυτή παρατείνεται μέχρι την αμέσως επόμενη εργάσιμη για τις δημόσιες

υπηρεσίες, ημέρα.

 Εργοδότες Οικοδομοτεχνικών Έργων

Η Προθεσμία υποβολής της μηνιαίας Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης για όλους τους εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων αρχίζει από την 1η ημέρα του μήνα που έπεται του ημερολογιακού μήνα απασχόλησης και λήγει την τελευταία ημέρα του ίδιου μήνα , ανεξαρτήτως του αριθμού μητρώου τους.

Η εν λόγω προθεσμία αφορά τους εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων, στους οποίους παρέχεται το δικαίωμα από τον «Κανονισμό Διαδικασιών Ασφάλισης για την εφαρμογή της ΑΠΔ» να υποβάλλουν ΑΠΔ ,πέραν του διαδικτύου, στα Υποκ/τα ή Παραρτήματα απογραφής των έργων, καθώς και αυτούς για τους

οποίους έχει, για οποιοδήποτε λόγο, ανασταλεί η δυνατότητα υποβολής ΑΠΔ μέσω διαδικτύου.

 ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΑΠΔ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

  • Χαρακτηριστικά Μέσων Υποβολής
    • Περιγραφή Δομής ΑΠΔ
    • Χαρακτηριστικά Αρχείου ΑΠΔ
    • Παραδείγματα Δομής ΑΠΔ
    • Υποδείγματα Εκτύπωσης

2.23   ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΟΡΙΣΤΙΚΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΦΟΡΟΥ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (Φ.Μ.Υ. – ΈΝΤΥΠΟ Ε7)

Άρθρο 1

Ορισμός τύπου και περιεχομένου οριστικής δήλωσης ΦΜΥ (Εντυπο Ε7-Φ-01.015 )

  1. Ορίζουμε ότι, ο τύπος και το περιεχόμενο σε υλική μορφή της οριστικής δήλωσης με τα ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 (Α’152), που παρακρατήθηκαν από εισοδήματα μισθωτών

υπηρεσιών (Εντυπο Ε7-Φ-01.015), έχει όπως το σχετικό υπόδειγμα το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα.

  • Ορίζουμε ότι τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων αποδεκτών μέσων για την υποβολή, σε ηλεκτρονική ή μαγνητική μορφή, του εντύπου της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου, έχουν όπως περιγράφονται στο συνημμένο στην παρούσα

«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ».

  • Ορίζουμε ότι το περιεχόμενο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. (Εντυπο Ε7-Φ- 01.015) των παραγράφων 1 και

2 του παρόντος άρθρου, έχει απαραίτητα το σύνολο των στοιχείων που προβλέπονται στο επισυναπτόμενο έντυπο και παράρτημα.

  • Η διαμόρφωση της δομής και των δεδομένων του αρχείου της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. είναι αυτή που ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.
  • Παρέχεται η ευχέρεια χρησιμοποίησης μηχανογραφικά προσχεδιασμένου

εντύπου, εφόσον αυτό περιέχει όλα τα στοιχεία που αναγράφονται στην πρώτη και επόμενες σελίδες του εγκεκριμένου εντύπου της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.

Άρθρο 2

Τρόπος υποβολής οριστικής δήλωσης ΦΜΥ (Εντυπο Ε7 -Φ-01.015)

  1. Οι αρχικές οριστικές εμπρόθεσμες δηλώσεις απόδοσης φόρου μισθωτών

υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ. Έντυπο Ε7-Φ-01.015), οικονομικού έτους 2013 και ανεξάρτητα αν προκύπτει ή όχι ποσό φόρου για απόδοση καθώς και οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση υποβάλλονται και ο τυχόν φόρος αποδίδεται αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) ανεξάρτητα αν ο

υπόχρεος είναι επιτηδευματίας ή όχι και ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων του Κ.Β.Σ. που τηρούνται και από τον τρόπο ενημέρωσής τους (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα).Με την δήλωση αυτή υποχρεωτικά υποβάλλεται και το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων.

  • Οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις απόδοσης φόρου μισθωτών

υπηρεσιών για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και οι τροποποιητικές οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους,

υποβάλλονται αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., σε δύο αντίτυπα, συνοδευόμενα υποχρεωτικά με μαγνητικό μέσο, το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων, καθώς και το σύνολο των λοιπών στοιχείων του Εντύπου Ε7. Τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται άμεσα από την Δ.Ο.Υ. στο σύστημα TAXIS.

  • Οι ανωτέρω υπόχρεοι, εφόσον είναι νέοι χρήστες εγγράφονται στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες TaxisNet σύμφωνα με όσα ορίζονται με την με αριθμό ΠΟΛ.1178/ 7.12.2010, ΛΔΛ41ΦΜΗ-ΤΛ (ΦΕΚΒ’/9.12.10) απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Η διαδικασία αυτή δεν απαιτεί-ται για τους ήδη πιστοποιημένους χρήστες σε οποιαδήποτε εφαρμογή.
  • Η οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ. του φυσικού προσώπου που έχει αποβιώσει εντός του 2013 υποβάλλεται υποχρεωτικά στην Δ.Ο.Υ. από τους κληρονόμους του.
  • Στις περιπτώσεις ηλεκτρονικής υποβολής των προσωρινών δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών μέσω Taxisnet, στο πίνακα Ανάλυση των ποσών φόρου που αποδόθηκαν κατά μήνα ή δίμηνο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ., ως στοιχεία πληρωμής αναγράφονται ο αριθμός και η χρονολογία της απόδειξης πληρωμής . Άρθρο 3

Διαδικασία υποβολής με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας

α) Η υποβολή των οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. πραγματοποιείται με την αποστολή ηλεκτρονικού αρχείου μέσω διαδικτύου (Internet).

β) Στις περιπτώσεις χειρόγραφης τήρησης μισθοδοσίας, οι υπόχρεοι μπορούν, για τη δημιουργία του κατάλληλου αρχείου, να χρησιμοποιούν την ειδική εφαρμογή που έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων και η οποία διατίθεται δωρεάν, στον δικτυακό τόπο www.gsis.gr

Η ανωτέρω εφαρμογή δύναται να χρησιμοποιείται και από υπόχρεους με μηχανογραφική τήρηση μισθοδοσίας.

γ) Οι οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. μπορούν να υποβάλλονται και μέσω των ΚΕΠ προσκομιζόμενες σ’ αυτά σε χειρόγραφη – έντυπη ή μαγνητική μορφή (δισκέτα) ή οπτική μορφή (CD ή DVD). Στην περίπτωση της χειρόγραφης – έντυπης μορφής, ο συνολικός αριθμός εγγραφών (δικαιούχων μισθωτών) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις πέντε (5) καταχωρήσεις. Μετά την πληκτρολόγησή τους δημιουργείται αρχείο, το

οποίο υποβάλλεται μέσω διαδικτύου (Internet), και το οποίο, αμέσως μετά την επιτυχή αποστολή του, διαγράφεται. Ο ανωτέρω περιορισμός των εγγραφών δεν αφορά τις δηλώσεις που υποβάλλονται προσκομιζόμενες σε μαγνητική ή οπτική μορφή (δισκέτα ή CD ή DVD).

Άρθρο 4

Πεδίο εφαρμογής – Προϋποθέσεις αποδοχής

Οι υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. γίνονται αποδεκτές εφόσον πληρούν τις κάτωθι προϋποθέσεις:

  1. α) Υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου ή

β) Υποβάλλονται με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ. κατά περίπτωση (άρθρα 2 και 3 της παρούσας).

γ) Οι δικαιούχοι μισθωτοί καταχωρούνται υποχρεωτικά με τον σωστό Α.Φ.Μ. τους και προαιρετικά για το οικονομικό έτος 2013 με τον ΑΜΚΑ τους.

  • Οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. που υποβάλλονται κατά διάφορο τρόπο από τον οριζόμενο στην παρούσα απόφαση, δεν παράγουν κανένα έννομο αποτέλεσμα. Άρθρο 5

Ημερομηνία υποβολής

  1. Η προθεσμία υποβολής είναι αυτή που ορίζεται με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, δηλαδή μέχρι την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του Μαρτίου κάθε έτους.
  2. Ως ημερομηνία υποβολής, κατά την ηλεκτρονική υποβολή, για τις δηλώσεις που δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση θεωρείται η ημερομηνία αποδοχής και επιτυχούς καταχώρησης αυτών στο σύστημα υποβολής οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του δικτυακού τόπου της Γ.Γ.Π.Σ. με αυτόματη απόδοση στον αποστολέα – υπόχρεο μοναδικού αριθμού καταχώρησης και για δηλώσεις για τις οποίες

προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση ως ημερομηνία υποβολής θεωρείται η ημερομηνία πληρωμής του φόρου στην τράπεζα.

Άρθρο 6

Αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής και ταυτότητα πληρωμής του φόρου.

Μετά την οριστικοποίηση της υποβολής των οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. που πραγματοποιείται με την συνυποβολή του ηλεκτρονικού αρχείου με τα στοιχεία των βεβαιώσεων αποδοχών των δικαιούχων, ως αποδεικτικό υποβολής θα εμφανίζονται και θα εκτυπώνονται:

Α. σε περίπτωση χρεωστικού υπολοίπου

  1. Το οικονομικό έτος αναφοράς.
  2. Ο μοναδικός αριθμός καταχώρησης TAXISnet.
  3. Ο Α.Φ.Μ. δηλούντος.
  4. Η ταυτότητα πληρωμής.

Οι υπόχρεοι που υποβάλλουν οριστική δήλωση και καταβάλλουν το φόρο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, οφείλουν να δώσουν εντολή πληρωμής, μέχρι την καταληκτική ημερομηνία, σε τράπεζες που έχουν

συμβληθεί με το Υπουργείο Οικονομικών για να παρέχουν την υπηρεσία αυτή. Το σύστημα μετά την οριστικοποίηση της υποβολής της δήλωσης παράγει το σημείωμα για πληρωμή του φόρου όπου περιέχεται η «Ταυτότητα Πληρωμής», στοιχείο απαραίτητο για να δοθεί η εντολή πληρωμής στην τράπεζα.

Β. σε περίπτωση μηδενικού υπολοίπου, η δήλωση οριστικοποιείται με την τελική υποβολή της.

Άρθρο 7

Ελεγχος – Ενημέρωση Δ.Ο.Υ.

  1. Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση και εντός πέντε(5) ημερών από την πληρωμή του φόρου για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., για το αναλυτικό περιεχόμενο των οριστικών υποβληθεισών δηλώσεων Φ.Μ.Υ., ανά υπόχρεο, και έχει πρόσβαση σε αυτές.
  • Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του ν. 2238/1994 περί «Φορολογίας Εισοδήματος» όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν.

Άρθρο 8

Προθεσμία Υποβολής

Η προθεσμία υποβολής των οριστικών δηλώσεων ΦΜΥ, η οριζόμενη με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, για το οικονομικό έτος 2013, που λήγει την 28η Ιουνίου 2013, λόγω παράτασης, παρατείνεται μέχρι και την 19η Ιουλίου 2013.

 Πίνακας χαρακτηριστικών αποδεκτών μαγνητικών μέσων

 Έντυπο Ε7

2.24   ΤΥΠΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΒΕΒΑΙΩΣΗΣ ΑΠΟΔΟΧΩΝ Η ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ

Άρθρο 1

Ορισμός τύπου και περιεχομένου της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων (Έντυπο Φ – 01.042)

  1. Ορίζουμε ότι, ο τύπος και το περιεχόμενο σε υλική μορφή της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων με το σύνολο των στοιχείων που υποχρεωτικά αναγράφονται επί αυτών, ποσά μισθών, συντάξεων και λοιπών παροχών καθώς και τα ποσά φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152), που παρακρατήθηκαν (Έντυπο Φ – 01.042), έχει όπως το σχετικό υπόδειγμα το οποίο επισυνάπτεται στην παρούσα.

(Έντυπο Φ – 01.042)

  • Ορίζουμε ότι τα χαρακτηριστικά των χρησιμοποιούμενων αποδεκτών μέσων για την υποβολή, σε ηλεκτρονική ή μαγνητική μορφή, του εντύπου της παραγράφου 1 αυτού του άρθρου, έχουν όπως περιγράφονται στο συνημμένο στην παρούσα

«ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ»

  • Ορίζουμε ότι το περιεχόμενο της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων (Έντυπο Φ – 01.042) των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος, έχει απαραίτητα το σύνολο των στοιχείων που προβλέπονται στο επισυναπτόμενο έντυπο και παράρτημα.
  • Η διαμόρφωση της δομής και των δεδομένων του αρχείου της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων, είναι αυτή που ορίζεται από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις.

Άρθρο 2

Τρόπος υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων

(Έντυπο Φ – 01.042 )

  1. Με την υποβολή των αρχικών οριστικών εμπρόθεσμων δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών (Φ.Μ.Υ. Έντυπο Ε7-Φ-01.015 ), οικονομικού έτους 2013 και ανεξάρτητα αν προκύπτει ή όχι ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων δηλώσεων ΦΜΥ για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση οικονομικού έτους 2013, αποκλειστικά και μόνο με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) ανεξάρτητα αν ο

υπόχρεος είναι επιτηδευματίας ή όχι και ανεξάρτητα από την κατηγορία βιβλίων του Κ.Β.Σ. που τηρούνται και από τον τρόπο ενημέρωσής τους (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα), υποβάλλεται ενιαία και υποχρεωτικά το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και ο φόρος που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε.

  • Με την υποβολή των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων δηλώσεων για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των τροποποιητικών οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους, αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ., υποβάλλεται ενιαία και υποχρεωτικά το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και ο φόρος που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε. Τα στοιχεία αυτά καταχωρούνται άμεσα από την Δ.Ο.Υ. στο πληροφοριακό σύστημα της Γ.Γ.Π.Σ.
  • Οι Δημόσιες Υπηρεσίες, τα Ν.Π.Δ.Δ. την υπηρεσία των οποίων ασκεί το δημόσιο και γενικά όποιος παρακρατεί φόρο μισθωτών υπηρεσιών και δεν έχει υποχρέωση υποβολής οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ., υποβάλλουν υποχρεωτικά, με τη χρήση

ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή

συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152) που παρακρατήθηκε.

  • Με την υποβολή της οριστικής δήλωσης απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών από αμοιβές που καταβλήθηκαν σε αξιωματικούς και μέλη κατώτερου πληρώματος (Έντυπο Ε12-Φ-01.015Α) υποβάλλεται και το σύνολο των στοιχείων που

προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ανά δικαιούχο, ως εξής:

α. Σε υλική μορφή, εφόσον ο υπόχρεος για την πιο πάνω υποβολή απασχολεί λιγότερους από 20 μισθωτούς

β. Με οπτικό ή μαγνητικό μέσο, υποχρεωτικά, το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών και το ποσό της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του

ν.3986/2011(Α΄152), εφόσον ο υπόχρεος για την πιο πάνω υποβολή απασχολεί

περισσότερους από 20 μισθωτούς και χρησιμοποιεί μηχανογραφικά μέσα για την μισθοδοσία τους. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται, προαιρετικά και για τους

υπόχρεους της περίπτωσης α΄ αυτής της παραγράφου αυτού του άρθρου. Στην περίπτωση αυτή δεν υποβάλλονται τα στοιχεία που προβλέπεται να

περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ανά δικαιούχο.

  • Οι υπόχρεοι των παραγράφων 1 και 2 του παρόντος, εφόσον είναι νέοι χρήστες εγγράφονται στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες TaxisNet σύμφωνα με όσα ορίζονται με την με αριθμό ΠΟΛ.1178/7.12.2010, ΑΔΑ41ΦΜΗ-ΤΛ(ΦΕΚΒ΄/9.12.10) Απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Η διαδικασία αυτή δεν απαιτείται για τους ήδη πιστοποιημένους χρήστες σε οποιαδήποτε εφαρμογή. Οι υπόχρεοι της παραγράφου 3 του παρόντος πιστοποιούνται στο δικτυακό τόπο της Γενικής Γραμματείας

Πληροφορικών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.) με αντίστοιχο τρόπο, ανεξαρτήτως από το αν είναι ήδη πιστοποιημένοι στο ειδικό δίκτυο TAXISnet για άλλες υπηρεσίες.

  • Η οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ. του φυσικού προσώπου που έχει αποβιώσει εντός του 2012 υποβάλλεται υποχρεωτικά στην Δ.Ο.Υ. από τους κληρονόμους του

Άρθρο 3

Διαδικασία υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων, ανά δικαιούχο, με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου.

α) Η υποβολή των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών πραγματοποιείται με την αποστολή ηλεκτρονικού αρχείου μέσω διαδικτύου (Internet).

β) Στις περιπτώσεις χειρόγραφης τήρησης μισθοδοσίας, οι υπόχρεοι μπορούν, για τη δημιουργία του κατάλληλου αρχείου, να χρησιμοποιούν την ειδική εφαρμογή που έχει αναπτύξει η Γενική Γραμματεία Πληροφορικών Συστημάτων και η οποία διατίθεται δωρεάν, στον δικτυακό τόπο www.gsis.gr

Η ανωτέρω εφαρμογή δύναται να χρησιμοποιείται και από υπόχρεους με μηχανογραφική τήρηση μισθοδοσίας.

γ) τα στοιχεία που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών, ανά δικαιούχο, μπορεί να

υποβάλλονται και μέσω των ΚΕΠ προσκομιζόμενα σ΄ αυτά σε χειρόγραφη – έντυπη ή μαγνητική μορφή (δισκέτα) ή οπτική μορφή (CD ή DVD). Στην περίπτωση της χειρόγραφης – έντυπης μορφής, ο συνολικός αριθμός εγγραφών (δικαιούχων μισθωτών) δεν θα πρέπει να ξεπερνά τις πέντε (5) καταχωρήσεις. Μετά την

πληκτρολόγησή τους δημιουργείται αρχείο, το οποίο υποβάλλεται μέσω διαδικτύου (Internet), και το οποίο, αμέσως μετά την επιτυχή αποστολή του, διαγράφεται. Ο ανωτέρω περιορισμός των εγγραφών δεν αφορά τις δηλώσεις που υποβάλλονται προσκομιζόμενες σε μαγνητική ή οπτική μορφή (δισκέτα ή CD ή DVD).

Άρθρο 4

Πεδίο εφαρμογής και προϋποθέσεις αποδοχής

  1. Τα υποβαλλόμενα στοιχεία της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων, γίνονται αποδεκτά εφόσον πληρούν τις κάτωθι προϋποθέσεις:

α) Υποβάλλονται ηλεκτρονικά μέσω διαδικτύου ή β) Υποβάλλονται με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ. ή

γ) σε υλική μορφή στην Δ.Ο.Υ. (μόνο περίπτωση α΄ της παραγράφου 4 του άρθρου 2

της παρούσας) κατά περίπτωση

δ) Οι δικαιούχοι μισθωτοί καταχωρούνται υποχρεωτικά με τον σωστό Α.Φ.Μ. τους και προαιρετικά για το οικονομικό έτος 2013 με τον ΑΜΚΑ τους.

  • Τα υποβαλλόμενα στοιχεία της βεβαίωσης αποδοχών ή συντάξεων που

υποβάλλονται κατά διάφορο τρόπο από τον οριζόμενο στην παρούσα απόφαση, δεν παράγουν κανένα έννομο αποτέλεσμα.

Άρθρο 5

Ημερομηνία υποβολής

  1. Η προθεσμία υποβολής είναι αυτή που ορίζεται με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του Ν. 2238/1994, δηλαδή μέχρι την τελευταία εργάσιμη, για τις δημόσιες υπηρεσίες, ημέρα του Μαρτίου κάθε έτους.
  2. Ως ημερομηνία υποβολής, κατά την ηλεκτρονική υποβολή, για τις δηλώσεις που δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και των υπόχρεων της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του παρόντος θεωρείται η ημερομηνία αποδοχής και επιτυχούς καταχώρησης αυτών στο σύστημα υποβολής οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. του

δικτυακού τόπου της Γ.Γ.Π.Σ. με αυτόματη απόδοση στον αποστολέα – υπόχρεο μοναδικού αριθμού καταχώρησης και για δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση ως ημερομηνία υποβολής θεωρείται η ημερομηνία πληρωμής του φόρου στην τράπεζα.

Άρθρο 6

Αποδεικτικό ηλεκτρονικής υποβολής

Μετά την αποστολή του ηλεκτρονικού αρχείου βεβαιώσεων αποδοχών ή συντάξεων στην περίπτωση που δεν συνυποβάλλεται με οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ., ως αποδεικτικό υποβολής θα εμφανίζονται και θα εκτυπώνονται:

  1. Το οικονομικό έτος αναφοράς.
  2. Ο αριθμός δήλωσης TAXISnet.
  3. Το ονοματεπώνυμο ή η επωνυμία δηλούντος.
  4. Ο Α.Φ.Μ. δηλούντος.
  5. Το σύνολο των ακαθαρίστων αποδοχών.
  6. Το σύνολο των καθαρών αποδοχών.
  7. Το σύνολο των αναλογούντων φόρων.
  8. Το σύνολο των παρακρατηθέντων φόρων.
  9. Το σύνολο των παρακρατηθέντων ποσών της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011(Α΄152).

Για το αρχείο που συνυποβάλλεται με την οριστική δήλωση Φ.Μ.Υ., ως αποδεικτικό υποβολής λαμβάνεται εκείνο της οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ.

Άρθρο 7

Έλεγχος – ενημέρωση Δ.Ο.Υ.

  1. Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις ΦΜΥ για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση και εντός πέντε (5) ημερών από την πληρωμή του φόρου για τις

υποβαλλόμενες οριστικές δηλώσεις για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., σε ημερήσια βάση για τα υποβαλλόμενα, από τους υπόχρεους της παραγράφου 3 του άρθρου 2 του παρόντος, στοιχεία που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες

βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς

και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών.

  • Η αρμόδια Δ.Ο.Υ. ενημερώνεται από την Γ.Γ.Π.Σ., για το αναλυτικό περιεχόμενο των οριστικών υποβληθεισών δηλώσεων Φ.Μ.Υ., ανά υπόχρεο, και έχει πρόσβαση σε αυτές.
  • Κατά τα λοιπά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του ν. 2238/1994 περί «Φορολογίας Εισοδήματος» όπως αυτές κάθε φορά ισχύουν.

Άρθρο 8

Ισχύς της απόφασης

  1. Από το οικονομικό έτος 2011 και μετά καθίσταται υποχρεωτική η υποβολή των αρχικών οριστικών εμπρόθεσμων και των αρχικών οριστικών εκπρόθεσμων για τις οποίες προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση δηλώσεων απόδοσης φόρου μισθωτών υπηρεσιών καθώς και το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να

περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών, με την χρήση της

ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου ή με μαγνητικό μέσο στην Δ.Ο.Υ.

  • Οι αρχικές οριστικές εκπρόθεσμες δηλώσεις για τις οποίες δεν προκύπτει ποσό φόρου για απόδοση καθώς και για τροποποιητικές οριστικές δηλώσεις Φ.Μ.Υ. του ιδίου οικονομικού έτους υποβάλλονται αποκλειστικά στις αρμόδιες Δ.Ο.Υ.,

συνοδευόμενες υποχρεωτικά με μαγνητικό μέσο το οποίο περιέχει το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνεται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών.

  • Οι μη υπόχρεοι σε υποβολή οριστικής δήλωσης Φ.Μ.Υ. (Δημόσιες Υπηρεσίες, κτλ) υποβάλλουν υποχρεωτικά, με την χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας, το σύνολο των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες

βεβαιώσεις αποδοχών, ή συντάξεων και λοιπών παροχών που καταβλήθηκαν καθώς και τον φόρο που παρακρατήθηκε επί αυτών.

  • Η προθεσμία υποβολής των στοιχείων που προβλέπεται να περιλαμβάνονται στις εκδιδόμενες βεβαιώσεις αποδοχών ή συντάξεων η οριζόμενη από τις διατάξεις

της παραγράφου 3 του άρθρου 59 του ν.2238/1994, για το οικονομικό έτος 2013 που λήγει την 28η Ιουνίου 2013, λόγω παράτασης, παρατείνεται μέχρι την 19η

 Ιουλίου 2013.

  • Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ – ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΕΝΤΟΣ 8 ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΩΝ ΗΜΕΡΩΝ ΣΤΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ

Οι εργοδότες έχουν υποχρέωση να ενημερώνουν τον Ο.Α.Ε.Δ. για την καθ΄ οιονδήποτε τρόπο αποχώρηση του μισθωτού (άρθρο 2 παρ. 1 Ν. 2556/97), εντός 8 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία αποχώρησης του μισθωτού.

Από την 01/03/2013, η αναγγελία λύσης της εργασιακής σχέσης γίνεται ηλεκτρονικά μέσω του Πληροφοριακού Συστήματος διασύνδεσης ΣΕΠΕ-ΟΑΕΔ-ΙΚΑ.

  •          Για την περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης εργαζόμενου υποβάλλεται το έντυπο Ε5-Αναγγελία Οικειοθελούς Αποχώρησης. Το σύστημα δεν απαιτεί στην συγκεκριμένη περίπτωση να υπάρχει υπογραφή του εργαζόμενου. Προαιρετικά,

μπορεί να υποβληθεί στο σύστημα, το ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο οικειοθελούς αποχώρησης με την υπογραφή του εργαζόμενου.

  •          Για την περίπτωση λήξης σύμβασης ορισμένου χρόνου υποβάλλεται το έντυπο Ε7-Βεβαίωση-Δήλωση εργοδότη για συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου.
  • Για την περίπτωση καταγγελίας σύμβασης, υποβάλλεται το έντυπο Ε6-

Καταγγελία σύμβασης εργασίας αορίστου χρόνου. Η διαδικασία υποβολής του εντύπου υλοποιείται σε δύο στάδια: αρχικά ο εργοδότης συμπληρώνει το έντυπο Ε6 ηλεκτρονικά, το εκτυπώνει και αφού υπογραφεί από τον εργοδότη και τον εργαζόμενο, επισυνάπτει στο σύστημα το ηλεκτρονικά σαρωμένο έντυπο που περιλαμβάνει τις προαναφερθείσες υπογραφές. Σε περίπτωση μη υπογραφής του εγγράφου από τον εργαζόμενο, επισυνάπτεται ηλεκτρονικά σαρωμένο

έντυπο έκθεσης επίδοσης από δικαστικό επιμελητή.

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΛΟΙΠΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΥΡΙΑΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ

Οι εργοδότες που απασχολούν εργαζόμενους που ασφαλίζονται σε λοιπά ταμεία κύριας ασφάλισης, πλην ΙΚΑ (π.χ. ΤΣΜΕΔΕ-ΤΣΑΥ-ΤΑΜΕΙΟ ΝΟΜΙΚΩΝ) έχουν

υποχρέωση γνωστοποίησης της λήξης συνεργασίας, στην περίπτωση αποχώρησης εργαζομένου για οποιονδήποτε λόγο.

ΛΗΞΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η σύμβαση ορισμένου χρόνου λήγει αυτόματα με τη λήξη του συμφωνημένου χρόνου και δεν απαιτείται έγγραφη αναγγελία και καταβολή αποζημίωσης.

Εάν όμως μετά τη λήξη της ο εργαζόμενος συνεχίσει να παρέχει τις υπηρεσίες του, η σύμβαση θεωρείται ότι ανανεώθηκε για αόριστο χρόνο, οπότε σε περίπτωση

απόλυσης πρέπει να τηρηθούν οι νόμιμες προϋποθέσεις (έγγραφο, αποζημίωση). Όταν πρόκειται για αλλεπάλληλες συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, χωρίς οι συνεχείς ανανεώσεις να δικαιολογούνται εκ των πραγμάτων, αλλά έγιναν με σκοπό να αποφύγει ο εργοδότης την καταβολή αποζημίωσης στο μισθωτό, σε περίπτωση απόλυσής του, οπότε θεωρείται ότι πρόκειται για ενιαία σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου επί της οποίας δεν είναι δυνατή η απόλυση του μισθωτού χωρίς έγγραφη καταγγελία και καταβολή της νόμιμης αποζημίωσης.

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΗΣ ΛΥΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ:

α) Θάνατος μισθωτού: Από το άρθρο 675 του Αστικού Κώδικα, προβλέπεται ότι, η σύμβαση εργασίας λύεται οπωσδήποτε με το θάνατο του εργαζόμενου, γιατί η σύμβαση εργασίας, είναι προσωπική σχέση.Αυτό συμβαίνει τόσο στις συμβάσεις αορίστου χρόνου όσο και στις ορισμένου χρόνου ή ορισμένου έργου.

β) Θάνατος του εργοδότη: Κατ αρχή ο θάνατος του εργοδότη δεν λύνει πάντοτε τη σύμβαση εργασίας.

Επιφέρει τη λύση της σύμβασης εργασίας, όταν τα συμβαλλόμενα μέρη απέβλεψαν αποκλειστικά στο πρόσωπο του εργοδότη, όπως λ.χ. όταν ο μισθωτός συμφώνησε να υπηρετεί ορισμένο πρόσωπο (ως νοσοκόμος ή γραμματέας κλπ). Εάν όμως δεν συμβαίνει αυτό, μετά το θάνατο του εργοδότη η υπάρχουσα σύμβαση εργασίας, μεταβιβάζεται στους κληρονόμους του, εφ’ όσον βέβαια συνεχίζουν αυτοί πλέον την επιχείρηση.

γ) Καταγγελία σύμβασης εργασίας από εργοδότη. Η σύμβαση αορίστου χρόνου λύεται οποτεδήποτε και ελεύθερα από τον εργοδότη, αφού τηρήσει τις νόμιμες διαδικασίες, δηλαδή κοινοποίηση της έγγραφης καταγγελίας της σύμβασης εργασίας και καταβολή αποζημίωσης κλπ.

δ) Καταγγελία σύμβασης εργασίας από τον μισθωτό. Ο μισθωτός δικαιούται να καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, ελεύθερα και οποτεδήποτε, καθώς και να αποχωρήσει οικειοθελώς από την εργασία του. Οφείλει όμως να προειδοποιήσει τον εργοδότη του, μεσα στα καθορισμένα από το νόμο χρονικά όρια.

ε) Με αμοιβαία συναίνεση εργοδότη και εργαζόμενου, κυρίως για την περίπτωση της συνταξιοδότησης.

ζ) Με την καταδίκη του εργαζόμενου για σοβαρό αδίκημα, την απώλεια της

ελληνικής ιθαγένειας, την κατάργηση της θέσης του ή την ανάληψη από αυτόν άλλης θέσης στον δημόσιο τομέα.

Τρόπος Απόλυσης

Εάν πρόκειται για υπάλληλο, ο εργοδότης έχει τη δυνατότητα να προβεί σε απόλυση με δύο τρόπους, είτε με προειδοποίηση, είτε με έκτακτη καταγγελία σύμβασης εργασίας (δηλαδή χωρίς προειδοποίηση). Η επιλογή του ενός ή του άλλου τρόπου ανήκει στη βούληση του εργοδότη. Ενώ αντίθετα αν πρόκειται

για εργατοτεχνίτη, οφείλεται ολόκληρη η αποζημίωση είτε απολυθεί με προμήνυση είτε όχι.

ΑΠΟΛΥΣΗ ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Όπως αναφέρεται παραπάνω, εάν η καταγγελία της σύμβασης εργασίας γίνει χωρίς προειδοποίηση, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλλει ολόκληρη την αποζημίωση που οφείλεται όπως καθορίζει ο Ν.2112/1920.

ΑΠΟΛΥΣΗ ΜΕ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ

Εάν η καταγγελία σύμβασης γίνει ύστερα από προειδοποίηση, ο εργοδότης

υποχρεούται:α) να γνωρίσει με έγγραφο στο μισθωτό ότι, η υπάρχουσα σύμβαση εργασίας θα λυθεί μετά την πάροδο του χρόνου προειδοποίησης. Κρίνεται σκόπιμο και στην πράξη εφαρμόζεται η ημερομηνία της απόλυσης, δηλαδή η λήξη του χρόνου προειδοποίησης, να καθορίζεται επακριβώς, π.χ. 18 Οκτωβρίου 2006. Στην περίπτωση αυτή ο εργοδότης έχει υποχρέωση κατά την ημέρα που ορίστηκε ως

λύση της σύμβασης εργασίας (ημέρα απόλυσης), να καταβάλει το μισό (1/2) μόνο της νόμιμης αποζημίωσης.

ΧΡΟΝΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Η αποζημίωση πρέπει να καταβληθεί ταυτόχρονα με την επίδοση του εγγράφου της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας για να είναι έγκυρη η απόλυση.

ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Η αποζημίωση πρέπει να καταβληθεί σε μετρητά. Σύμφωνα με το άρθρο

74, Ν.3863/2010 όταν η αποζημίωση λόγω καταγγελίας της σύμβασης εργασίας υπερβαίνει τις αποδοχές δύο (2) μηνών, ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει κατά την απόλυση μέρος της αποζημίωσης που αντιστοιχεί στις αποδοχές δύο (2) μηνών. Το υπόλοιπο ποσό καταβάλλεται σε διμηνιαίες δόσεις, καθεμία από τις

οποίες δεν μπορεί να είναι κατώτερη από τις αποδοχές δύο (2) μηνών, εκτός και αν

το ποσό που υπολείπεται για την εξόφληση του συνόλου της αποζημιώσεως είναι μικρότερο. Η πρώτη δόση καταβάλλεται την επομένη της συμπλήρωσης διμήνου από την απόλυση.

ΝΕΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΠΟΛΥΣΗΣ

Σύμφωνα   με    το    άρθρο    1, Ν.4093/2012 τα      νέα      χρονικά       διαστήματα προειδοποίησης    σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου      χρόνου      ιδιωτικού      υπαλλήλου      με      προειδοποίηση                   (τακτική καταγγελία) διαμορφώνονται ως εξής:

  • Για υπαλλήλους που έχουν υπηρετήσει στον ίδιο εργοδότη από δώδεκα (12) μήνες συμπληρωμένους έως δύο (2) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στον ένα (1) μήνα πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει δύο (2) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι πέντε (5) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους δύο (2) μήνες πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει πέντε (5) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη μέχρι δέκα (10) έτη, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τρεις (3) μήνες πριν την απόλυση.
  • Για υπαλλήλους που έχουν συμπληρώσει δέκα (10) έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη και άνω, το χρονικό διάστημα προειδοποίησης ανέρχεται στους τέσσερις
  • μήνες πριν την απόλυση.

Περαιτέρω, με τη διάταξη της ίδιας περίπτωσης 1 της υποπαραγράφου ΙΑ.12 του άρθρου πρώτου του ν.4093/2012, προσδιορίζεται επακριβώς ο χρόνος έναρξης ισχύος της έγγραφης προειδοποίησης, που τοποθετείται από την επομένη της γνωστοποίησής της προς τον εργαζόμενο.

Ως εκ τούτου: α.Η προσμέτρηση του χρόνου προειδοποίησης ξεκινά από την επομένη ημέρα της γνωστοποίησής της προς τον εργαζόμενο και λήγει με τη λήξη της προθεσμίας προειδοποίησης, οπότε και επέρχεται η λύση  της  σχέσης  εργασίας, β. Η σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 9 του ν.3198/55 (Α΄ 98), όπως ισχύει, προθεσμία των οκτώ (8) ημερών σχετικά με την εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργοδότη να αναγγείλει την ενεργηθείσα καταγγελία στον Ο.Α.Ε. ., άρχεται από την επομένη ημέρα της γνωστοποίησης της έγγραφης προειδοποίησης προς τον εργαζόμενο (άρθρο 241 ΑΚ).

Εργοδότης που καταγγέλλει με προειδοποίηση σύμβαση εξαρτημένης εργασίας ιδιωτικού υπαλλήλου, κατά τα ανωτέρω, καταβάλλει στον απολυόμενο, κατά τη λύση της σύμβασης εργασίας, που επέρχεται με τη συμπλήρωση του χρονικού διαστήματος προειδοποίησης που ορίζει η διάταξη, το ήμισυ της αποζημίωσης απόλυσης για καταγγελία χωρίς προειδοποίηση ιδιωτικού υπαλλήλου με σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου και η οποία ορίζεται ρητώς στις περιπτώσεις 2 και 3 της Υποπαραγράφου ΙΑ.12 του άρθρου πρώτου του νόμου 4093/2012.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ

Ο υπολογισμός της αποζημίωσης γίνεται με βάση τις τακτικές αποδοχές του μισθωτού (άσχετα αν πρόκειται για υπάλληλου ή εργ/τη) κατά τον τελευταίο μήνα

με καθεστώς πλήρους απασχόλησης (άρθρο 5 παρ.1 Ν.3198/55).

Σαν τελευταίος μήνας για τον υπολογισμό της αποζημίωσης νοείται το χρονικό διάστημα που έχει σαν τέλος την ημερομηνία απόλυσης του εργαζόμενου και αρχή την αντίστοιχη ημερομηνία του προηγούμενου μήνα.

Επισημαίνεται ότι η αποζημίωση πρέπει να υπολογίζεται βάσει των πραγματικά καταβαλλόμενων αποδοχών και όχι βάσει των νομίμων.

Τακτικές αποδοχές θεωρούνται ο μισθός, καθώς και κάθε άλλη παροχή σε είδος και σε χρήμα που δίνεται τακτικά και μόνιμα. Ειδικά για την αποζημίωση απόλυσης

συνυπολογίζονται τα δώρα εορτών και το επίδομα άδειας, προσαυξάνοντας κατά το 1/6 του μηνιαίου μισθού ή του ημερομισθίου.

ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΩΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

Ν.4093/2012

Καταγγελία ΧΩΡΙΣ προειδοποίησηΚαταγγελία ΜΕ προειδοποίηση.
Χρόνος υπηρεσία ς στον ίδιο εργοδότη  Ποσό αποζημιώ σεως  Επιπλέον ποσό αποζημιώσεωςχρόνος προειδο ποίησης  Ποσό αποζημιώσ εωςΕπιπλέον ποσό αποζημιώσεως
έτος συμπλ. έως έτη    μηνών     μήνας    μηνός 
έτη συμπλ. έως έτη  μηνών   μήνες  μηνός
έτη συμπλ.έως 5έτη  μηνών  μήνες  1 1/2 μηνός
έτη συμπλ.έως 6έτη  μηνών  μήνες  1 1/2 μηνός
έτη συμπλ.έως 8έτη  μηνών  μήνες  μηνών
έτη συμπλ έως 10 έτη  μηνών  μήνες  2 1/2 μηνών
10 έτη συμπληρω  μηνών  μήνες  μηνών
μένα     
11 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  3 1/2 μηνών
12 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  μηνών
13 έτη συμπληρω μένα  μηνών  μήνες  4 1/2 μηνών
14 έτη συμπληρω μένα  10 μηνών  μήνες  μηνών
15 έτη συμπληρω μένα  11 μηνών  μήνες  5 1/2 μηνών
16 έτη συμπληρω μένα και άνω    12 μηνών    μήνες    μηνών
Χρόνος υπηρεσία ς στον ίδιο εργοδότη (αφορά ιδιωτ. υπαλλήλο υς που την 12-11-  2012έχου ν συμπληρ ώσει 17 έτη και άνω) Κατά τον κάτωθι υπολογισμόδενλαμ βάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές κατά το ποσό πουυπερβαίνουν τα 2.000 ευρώ  Κατά τον κάτωθι υπολογισμόδεν λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές κατά το ποσό πουυπερβαίνο υν τα 2.000 ευρώ
17 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 1 μηνός  μήνες  μηνών  + 1/2 μηνός
18 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 2 μηνών  μήνες  μηνών  + 1 μηνός
19 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 3 μηνών  μήνες  μηνών  + 1 1/2 μηνός
20 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 4 μηνών  μήνες  μηνών  + 2 μηνών
21 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 5 μηνών  μήνες  μηνών  + 2 1/2 μηνών
22 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 6 μηνών  μήνες  μηνών  + 3 μηνών
23 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 7 μηνών  μήνες  μηνών  + 3 1/2 μηνών
24 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 8 μηνών  μήνες  μηνών  + 4 μηνών
25 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 9 μηνών  μήνες  μηνών  + 4 1/2 μηνών
26 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 10 μηνών  μήνες  μηνών  + 5 μηνών
27 έτη συμπληρω μένα  12 μηνών  + 11 μηνών  μήνες  μηνών  + 5 1/2 μηνών
28 έτη συμπληρω μένα και άνω    12 μηνών    + 12 μηνών    μήνες    μηνών    μηνών
  • Για τον υπολογισμό της  αποζημίωσης από 12 μήνες συμπληρωμένοι έως και

16   έτη   συμπληρωμένα λαμβάνονται   υπόψη   οι   τακτικές   αποδοχές  του

τελευταίου μήνα, πριν την καταγγελία της σύμβασης εργασίας, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης.

Τέλος ισχύει το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 5 του ν. 3198/1955 (Α΄98) στο οποίο αναφέρεται ότι κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης απόλυσης δε λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα κατά το ποσό που υπερβαίνουν το οκταπλάσιο του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη πολλαπλασιαζόμενο επί τον αριθμό 30.

  • Ιδιωτικοί υπάλληλοι με σχέση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου που στις 12-11-2012,ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου 4093/2012, έχουν συμπληρώσει δεκαεπτά (17) έτη υπηρεσίας και άνω στον ίδιο εργοδότη.

Έτσι, αυτή η κατηγορία των εργαζομένων, εκτός της προβλεπόμενης κατά  τα ανωτέρω    αποζημίωσης, σε    περίπτωση    καταγγελίας   της   σύμβασής τους, οποτεδήποτε και       αν       απολυθούν,       δικαιούται,       επιπλέον αποζημίωση που αυξάνεται κατά έναμηνιαίο μισθό για κάθε επιπλέον έτος υπηρεσίας μέχρι και 12 μηνιαίους μισθούς. Ειδικότερα:

 α) Χρόνος υπηρεσίας, για τον υπολογισμό της ανωτέρω αποζημίωσης, είναι

 εκείνος πουσυμπλήρωσε ο εργαζόμενος στον ίδιο εργοδότη στις 12-11-2012,

 ημερομηνία   δημοσίευσης    του   νόμου   4093/2012, οποτεδήποτε    κι   αν

 απολυθεί.

β)   Ο  υπολογισμός  της  επιπλέον   αυτής  αποζημίωσηςγίνεται  βάσει  των

 τακτικώναποδοχών του τελευταίου μήνα, πριν την καταγγελία της σύμβασης

 εργασίας,  υπό   καθεστώς   πλήρους   απασχόλησης, χωρίς  να λαμβάνονται

 υπόψη τακτικές αποδοχέςκατά το ποσό που

 υπερβαίνουν τις δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΕΡΓΑΤΟΤΕΧΝΙΤΩΝ

Στους εργατοτεχνίτες δεν χωρεί προειδοποίηση απόλυσης

ΧΡΟΝΟΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ
έως 1 έτος0 ημερομίσθια
1 έτος έως 2 έτη7 ημερομίσθια
2 έτη έως 5 έτη15 ημερομίσθια
5 έτη έως 10 έτη30 ημερομίσθια
10 έτη έως 15 έτη60 ημερομίσθια
15 έτη έως 20 έτη100 ημερομίσθια
20 έτη έως 25 έτη120 ημερομίσθια
25 έτη έως 30 έτη145 ημερομίσθια
30 έτη και άνω165 ημερομίσθια

 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΑΠΟΛΥΣΗΣ

Μισθωτός προσλήφθηκε ως υπάλληλος γραφείου σε μία Α.Ε την 3.3.2005. Στις 5.5.2013, καταγγέλλεται η σύμβαση του χωρίς προειδοποίηση. Ο μηνιαίος ακαθάριστος μισθός κατά την ημερομηνία της απόλυσης του είναι 850,00 €. Να υπολογιστεί το ποσό της αποζημίωσης.

Λύση:

Κατά την 3.3.2012, ο ως άνω υπάλληλος συμπληρώνει 8 έτη υπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη. Συνεπώς, η καταγγελία της σύμβασης του από τον εργοδότη, γίνεται μετά την συμπλήρωση των 8 ετών. Από τον πίνακα υπολογισμού των μισθών αποζημίωσης, προκύπτει ότι δικαιούται αποζημίωση απόλυσης ίση με πέντε (5) μισθούς .

Ο μισθός αποζημίωσης είναι:

850,00 € Χ 14/12 = 991,67 € και 991,67 € Χ 5 = 4.958,35 €

Αυτό είναι το ποσό της αποζημίωσης που θα εισπράξει ο απολυθείς μισθωτός, δεδομένου ότι δεν υφίστανται ασφαλιστικές κρατήσεις, ενώ παραμένει αφορολόγητο, αφού δεν υπερβαίνει τις 60.000,00 €.

Δήλωση Οικειοθελούς Αποχώρησης

Οι εργοδότες έχουν την υποχρέωση να δηλώνουν στον Ο.Α.Ε.Δ., εντός οκτώ ημερών, κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού τους.

Εάν δεν υποβληθεί η σχετική δήλωση, τα όργανα ελέγχου του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ προβαίνουν σε ασφάλιση του εργαζόμενου, με καταλογισμό στον εργοδότη των εισφορών, για περίοδο έξι μηνών από την αποχώρησή του ή μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου, εάν αυτός πραγματοποιηθεί πριν την πάροδο εξαμήνου από την αποχώρηση.

Σε περίπτωση εκπρόθεσμης υποβολής της δήλωσης, τα όργανα ελέγχου του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ καταλογίζουν στον εργοδότη εισφορές, για την ασφάλιση του εργαζόμενου μέχρι την προηγούμενη της ημερομηνίας υποβολής, αφού αφαιρέσουν την οκταήμερη προθεσμία (με ανώτατο όρο επίσης τους έξι μήνες ασφάλισης).

Σε όσες περιοχές δεν λειτουργούν υπηρεσίες του Ο.Α.Ε.Δ. οι δηλώσεις κατατίθενται στα κατά τόπους αρμόδια Υποκαταστήματα ή Παραρτήματα του ΙΚΑ- ΕΤΑΜ.

Εγκύκλιος Ι.Κ.Α. αρ. 31/22.5.2013

 Γ Ε Ν Ι Κ Α

Όπως είναι γνωστό με τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 1 περ. στ΄ του Ν.2556/1997 θεσπίστηκε, από 1/4/1998, υποχρέωση των εργοδοτών να αναγγέλλουν, εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερών, στον Ο.Α.Ε.Δ. τις οικειοθελείς αποχωρήσεις των μισθωτών τους.

Η υποχρέωση αυτή είναι ανεξάρτητη από την προϋπάρχουσα υποχρέωση των εργοδοτών να αναγγέλλουν στον Ο.Α.Ε.Δ. κάθε καταγγελία σύμβασης εργασίας (απόλυση) εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερών, από της παραδόσεως του εγγράφου της απόλυσης στο μισθωτό (άρθρα 9του Ν.3198/1955 & 11 παρ. 1 του Ν.Δ.

212/1969). Τυχόν παράλειψη αυτής της διατύπωσης δεν επιφέρει ακυρότητα της απόλυσης, αλλά συνεπάγεται ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη εργοδότη (άρθρο 9 παρ. 4 Ν. Ν.3198/1955).

Συνεπώς, οι οδηγίες της παρούσας δεν αφορούν περιπτώσεις μη αναγγελίας ή εκπρόθεσμης αναγγελίας καταγγελιών συμβάσεων εργασίας.

 Ι Σ Χ Υ Ο Ν Κ Α Θ Ε Σ Τ Ω Σ

Με τις διατάξεις του άρθρου 65 του Ν.3996/2011, που τέθηκαν σε ισχύ στις 5/8/2011, αντικαταστάθηκαν αυτές του άρθρου 6 παρ. 1 περ. δ΄ του

Ν.2972/2001 (οι οποίες προηγουμένως είχαν τροποποιήσει το άρθρο 2 παρ. 1 περ. στ΄ του Ν.2556/1997) ως προς τις κυρώσεις που επιβάλλονται στους εργοδότες, όταν δεν αναγγέλλουν ή αναγγέλλουν εκπρόθεσμα τις οικειοθελείς αποχωρήσεις μισθωτών τους.

Συγκεκριμένα, εάν ο εργοδότης δεν αναγγείλει, εντός προθεσμίας οκτώ (8) ημερολογιακών ημερών, στον Ο.Α.Ε.Δ. κάθε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού του και εφόσον η αποχώρηση αυτή δεν αποδεικνύεται από κανένα

επίσημο έγγραφο στοιχείο, τα αρμόδια όργανα του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. του επιβάλλουν πρόστιμο, το ύψος του οποίου κατά περίπτωση διαμορφώνεται ως εξής :

Τετρακόσια (400, 00 €) ευρώ, όταν η οικειοθελής αποχώρηση δηλώνεται μετά τη λήξη της προαναφερόμενης οκταήμερης προθεσμίας και έως την τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η προθεσμία αυτή.

Οκτακόσια (800,00 €) ευρώ, όταν η δήλωση οικειοθελούς αποχώρησης υποβληθεί μετά τη τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία ή δεν υποβληθεί.

Η προθεσμία της αναγγελίας αρχίζει από την επόμενη ημέρα της οικειοθελούς αποχώρησης του μισθωτού και λήγει όταν παρέλθει ολόκληρη η τελευταία ημέρα της οκταήμερης προθεσμίας. Σε περίπτωση που η τελευταία ημέρα της προθεσμίας συμπίπτει με αργία, η προθεσμία παρατείνεται μέχρι και την επόμενη εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα.

Τα προαναφερόμενα ισχύουν για σχετικές παραβάσεις εργοδοτών που εντοπίστηκαν σε ελέγχους, οι οποίοι διενεργήθηκαν από 5/8/2011 μέχρι τη λήψη της παρούσας (η επιβολή των κυρώσεων αυτών είχε παραμείνει σε εκκρεμότητα κατ’ εφαρμογή των οδηγιών της 83/2011 εγκυκλίου μας) ή θα εντοπισθούν σε

μελλοντικούς ελέγχους, ανεξάρτητα από τις μισθολογικές περιόδους που αφορούν. Η επιβολή των προστίμων θα γίνεται με σύνταξη Πράξεως Επιβολής Αυτοτελώς Προστίμου (Π.Ε.Α.Π.), τύπος κίνησης «233» – Π.Ε.Α.Π. ΕΚΠΡΟΘΕΣΜΗΣ ΔΗΛΩΣΗΣ ΟΙΚΕΙΟΘΕΛΟΥΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗΣ.

Επειδή, οι εν λόγω διατάξεις προβλέπουν ότι, σε περίπτωση εξόφλησης του

συγκεκριμένου προστίμου εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία επίδοσης της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π. παρέχεται έκπτωση 20%, θα πρέπει, αμέσως μετά την επίδοση της Π.Ε.Α.Π., να ενημερώνεται το Ο.Π.Σ./Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ. (καταχώριση ημερομηνίας επίδοσης).

 Δ Ι Ε Υ Κ Ρ Ι Ν Ι Σ Ε Ι Σ

  • Ως επίσημα έγγραφα, από τα οποία επίσης μπορεί να αποδειχθεί (άμεσα ή έμμεσα) η ακριβής ημερομηνία αποχώρησης μισθωτού από την εργασία του, νοούνται όσα έχουν συνταχθεί κατά τους νόμιμους τύπους από τον καθ’ ύλην και κατά τόπο αρμόδιο δημόσιο υπάλληλο ή λειτουργό ή πρόσωπο που ασκεί δημόσια υπηρεσία ή λειτουργία (άρθρο 438 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας).

Ως τέτοια μπορεί ενδεικτικά να είναι : στρατολογικά έγγραφα, έγγραφα Ο.Α.Ε.Δ., γνωματεύσεις ιατρών κρατικών νοσοκομείων κ.λ.π

Επίσης, ως επίσημα έγγραφα νοούνται και όσα ιδιωτικά έγγραφα έχουν θεωρηθεί από δημόσιες αρχές ή έχουν κατατεθεί σ’ αυτές.

  • Οικειοθελείς αποχωρήσεις υπηκόων τρίτων χωρών, που στερούνται τα

προβλεπόμενα για τη νόμιμη απασχόλησή τους έγγραφα, παραλαμβάνονται από τις υπηρεσίες του Ι.Κ.Α. – Ε.Τ.Α.Μ..

  • Εάν οικειοθελής αποχώρηση μισθωτού δεν αναγγελθεί και από κανένα επίσημο έγγραφο ή την υποβληθείσα Α.Π.Δ. (πεδίο 35 ΕΩΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ) δεν προκύπτει η τελευταία ημέρα εργασίας του, ως ημερομηνία αποχώρησης θα λαμβάνεται η τελευταία ημερολογιακή ημέρα του μήνα.
  • Όταν ο έλεγχος διενεργείται πριν την τελευταία εργάσιμη για το δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού και διαπιστώνεται ότι δεν υποβλήθηκε σχετική αναγγελία, θα επιβάλλεται πρόστιμο τετρακοσίων (400,00€) ευρώ (κατά τη σύνταξη της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π., θα καταχωρείται στο πεδίο «ημερομηνία αναγγελίας» η ημερομηνία του ελέγχου).
  • Όταν ο έλεγχος διενεργείται μετά την πάροδο του επόμενου μήνα, απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία αναγγελίας οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού και διαπιστώνεται ότι δεν υποβλήθηκε σχετική αναγγελία, θα επιβάλλεται πρόστιμο οκτακοσίων (800,00€) ευρώ (κατά τη σύνταξη της αντίστοιχης Π.Ε.Α.Π., θα καταχωρείται στο πεδίο «ημερομηνία αναγγελίας» η ημερομηνία του ελέγχου). Επισημαίνεται ότι από 1/3/2013 οι εργοδότες υποχρεούνται να υποβάλλουν

ηλεκτρονικά τα έντυπα αρμοδιότητας Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας ( ΣΕΠΕ ) και Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού ( ΟΑΕΔ ), όπως Αναγγελία

Πρόσληψης, Πίνακα Προσωπικού, Αναγγελία Οικειοθελούς Αποχώρησης Μισθωτού κ.λ.π, στο Πληροφοριακό Σύστημα του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής

Ασφάλισης και Πρόνοιας, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων της με αριθ. 5072/6/25.2.2013 ΑΥΕΚΑ (ΦΕΚ 449/τ.Β΄/2013) επισυνάπτεται.

 

 

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος που απασχολείται με το σύστημα της πενθήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης και με το συμβατικό ωράριο 40 ωρών, έχει ακαθάριστο μηνιαίο μισθό 800,00 €.

Να βρεθεί το ημερομίσθιο και το ωρομίσθιο του.

 

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος, άγαμος και χωρίς προϋπηρεσία προσλαμβάνεται με σύμβαση μερικής απασχόλησης. Συμφωνείται να απασχολείται τρεις (4) ώρες ημερησίως και επί πέντε μέρες την εβδομάδα(πενθήμερη εργασία).

Συμφωνήθηκε μισθός για πλήρη απασχόληση 830€ που είναι μεγαλύτερος από τον μισθό που προβλέπεται από την ΕΓΣΣΕ.

Να υπολογισθούν οι μικτές αποδοχές του, κατά το μήνα Νοέμβριο 2014.

 

Άσκηση προς επίλυση

Μισθωτός στο δημόσιο λαμβάνει στο 2014 ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές 1.800€ και οι κρατήσεις υπέρ ασφαλιστικών ταμείων είναι 200€ το μήνα.

α)      Ποιος είναι ο μηνιαίος φόρος και η μηνιαία εισφορά αλληλεγγύης που πρέπει να παρακρατούνται;

 

Άσκηση προς επίλυση

Μισθωτός στον ιδιωτικό τομέα στο 2014 λαμβάνει καθαρές μηνιαίες αποδοχές 1.600 € (σταθερές για όλους τους μήνες).Για δώρο Πάσχα

λαμβάνει καθαρές αποδοχές το ποσό των 800€, για επίδομα αδείας 800€ και για δώρο Χριστουγέννων το ποσό των 1.600€

Ποιoς  είναι ο μηνιαίος φόρος   και η μηνιαία εισφορά αλληλεγγύης που πρέπει να παρακρατεί η υπηρεσία του;

 

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο
ΕισοδήµατοςΦόρου
(ευρώ)(ευρώ)
25.00022%5.50025.0005.500
17.00032%5.44042.00010.940
Υπερβάλλον42%   

Ειδική εισφορά αλληλεγγύης

Από 1-1-2012 με βάση το άρθρο 29 του Ν 3986/2011 και σύμφωνα με την ΠΟΛ 1010/25-1-2013(θα τα βρείτε στην ενότητα εγκύκλιοι) απόφαση του υπουργείου οικονομικών διενεργείται παρακράτηση έναντι της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης από τους μισθούς και τις συντάξεις . Η παρακράτηση γίνεται με συντελεστή μετά από προηγούμενη αναγωγή του μηνιαίου καθαρού εισοδήματος σε ετήσιο ως εξής:

ΚΛΙΜΑΚΙΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΙΣΦΟΡΑΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
12.001-20.0001%
20.001-50.0002%
50.001-100.0003%
100.001 και άνω4%

 Άρθρο 16. Μείωση φόρου εισοδήματος

Ο φόρος που προκύπτει με βάση την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων μειώνεται: α) Για εισόδημα μέχρι και είκοσι μία χιλιάδες (21.000) ευρώ κατά δύο

χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ. Εφόσον ο φόρος που προκύπτει είναι μικρότερος των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ το ποσό μείωσης περιορίζεται στο ποσό του φόρου. β) Για εισόδημα πάνω από είκοσι μία χιλιάδες (21.000) ευρώ το ποσό μείωσης της

περιορίζεται κατά εκατό (100) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ εισοδήματος και μέχρι εξαντλήσεως του ποσού των δύο χιλιάδων εκατό (2.100) ευρώ.

Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας   μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση του αρθρου 16)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)
22.0004.8402.840 (4.840-2.000)
22.6004.9723.072 (4.972-1.900)
23.0005.0603.160 (5.060-1.900)
24.0005.2803.480 (5.280-1.800)
25.0005.5003.800 (5.500-1.700)
25.3005.5963.896 (5.596-1.700)
26.0005.8204.220 (5.820-1.600)
27.0006.1404.640 (6.140-1.500)
28.0006.4605.060 (6.460-1.400)
29.0006.7805.480 (6.780-1.300)
30.0007.1005.900 (7.100-1.200)
31.0007.4206.320 (7.420-1.100)

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος προσλήφθηκε σε εμπορική επιχείρηση την 1.7.2013 με ακαθάριστο μισθό 1.400,00 €. Η επιχείρηση εφαρμόζει την πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση.

Ζητείται να υπολογιστούν : α) οι ημέρες κανονικής άδειας και οι αποδοχές άδειας που δικαιούται ο μισθωτός μέχρι την 31.12.2013 και β) το επίδομα αδείας.

 

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € μέσα σε ένα μήνα πραγματοποίησε 8 ώρες υπερεργασιακής απασχόλησης.

Να υπολογιστούν οι ακαθάριστες πρόσθετες αποδοχές του, λόγω της επί πλέον αυτής απασχόλησης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.200,00 € σε επιχείρηση που ακολουθεί πενθήμερη εβδομαδιαία απασχόληση και με συμβατικό ωράριο 40 ωρών την εβδομάδα. Την πρώτη εβδομάδα ενός μήνα εργάστηκε 47 ώρες αντί των 40.

Ζητείται ο υπολογισμός των πρόσθετων αποδοχών του λόγω της επί πλέον απασχόλησης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Μισθωτός με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό βάσει συμφωνίας, 900,00 € εργάστηκε μέσα σε ένα μήνα 2 Κυριακές.

Αν ο νόμιμος μισθός του είναι 900,00 € να υπολογιστούν οι επιπλέον αποδοχές.

 

Άσκηση προς επίλυση

Έστω ότι ένας ανειδίκευτος εργάτης με ημερομίσθιο 33,04, εργάστηκε και την Κυριακή για 4 ώρες νυχτερινές.

Πώς θα αμειφθεί;

 

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος γραφείου ο οποίος αμείβεται με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.400,00 € εργάστηκε χωρίς απουσία το διάστημα 1.1-30.4.2013.

Να υπολογιστεί το ύψος των αποδοχών του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

 

Άσκηση προς επίλυση

Εργατοτεχνίτης αμείβεται με ακαθάριστο ημερομίσθιο 40,00 € . Κατά το χρονικό διάστημα από 1.1 έως 30.4.2013 εργάστηκε χωρίς απουσία.

Να υπολογιστούν οι αποδοχές του επιδόματος εορτής Πάσχα (δώρο Πάσχα).

 

Άσκηση προς επίλυση

Σε εταιρεία απασχολείται υπάλληλος με μηνιαίο ακαθάριστο μισθό 1.000,00 €. Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12 χωρίς απουσία.

Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

 

Άσκηση προς επίλυση

Σε επιχείρηση απασχολείται εργατοτεχνίτης με ακαθάριστο ημερομίσθιο 35,00 € . Κατά το έτος 2013 εργάστηκε κανονικά το χρονικό διάστημα 1.5 – 31.12, χωρίς απουσία.

Να υπολογιστεί το επίδομα (δώρο) Χριστουγέννων.

 

Άσκηση προς επίλυση

Εργάτης με μικτό ημερομίσθιο συμφωνηθέν 60,00 € και νόμιμο 40,00 € εργάστηκε την ημέρα των Χριστουγέννων.

Να υπολογιστεί η αμοιβή για την εργασία του την ημέρα αυτή (εξαιρέσιμη αργία).

 

Άσκηση προς επίλυση

Στις 15-2-2013 προσελήφθηκαν δυο εργαζόμενοι . Ο ένας αμείβεται με μισθό και ο άλλος με ημερομίσθιο.

ΖΗΤΕΊΤΑΙ

Το τμήμα του μισθού για τον μισθωτό και τα ημερομίσθια για τον αμειβόμενο με ημερομίσθιο που δικαιούνται για δώρο Πάσχα.

 

Άσκηση προς επίλυση

Στις 24-8-2013 προσελήφθηκαν δυο εργαζόμενοι . Ο ένας αμείβεται με μισθό και ο άλλος με ημερομίσθιο.

ΖΗΤΕΊΤΑΙ

Το τμήμα του μισθού για τον μισθωτό και τα ημερομίσθια για τον αμειβόμενο με ημερομίσθιο που δικαιούνται για δώρο Χριστουγέννων.

 

Άσκηση προς επίλυση

Ο μισθωτός Γεώργιος χατζής εργάσθηκε ως πωλητής στην εταιρεία ΔΗΜΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ καθ όλη την διάρκεια του έτους 2015. Οι μικτές του αποδοχές ήταν 1.037,11. Ο πωλητής έχει το πακέτο κάλυψης 101 ΙΚΑ-ΜΙΚΤΑ ΕΤΑΜ με το ποσοστό 15,50% για τον εργαζόμενο και 24,56% για τον εργοδότη.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

α)Η μισθοδοτική κατάσταση μηνός ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ β)Η μισθοδοτική κατάσταση ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ

γ)Η μισθοδοτική κατάσταση ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ δ)Το επίδομα αδείας

ε)Η βεβαίωση αποδοχών 2015

στ)Η προσωρινή δήλωση ΦΜΥ μηνός ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

 

Άσκηση προς επίλυση

Εάν ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΑΤΖΗΣ αμείβεται με ημερομίσθιο 40€ με πλήρη απασχόληση. Στον Ιανουάριο πραγματοποίησε 26 ημερομίσθια . Έχει το πακέτο κάλυψης 101 ΙΚΑ- ΜΙΚΤΑ ΕΤΑΜ με το ποσοστό 15,50% για τον εργαζόμενο και 24,56% για τον εργοδότη.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

Να εκτυπωθεί η μισθοδοτική κατάσταση ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ.

 

Άσκηση προς επίλυση

Ο μισθωτός ΠΑΠΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ εργάσθηκε ως προϊστάμενος λογιστηρίου στην εταιρεία ΔΗΜΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ καθ όλη την διάρκεια του έτους 2015. Οι μικτές του αποδοχές ήταν 2.500€. Έχει το πακέτο κάλυψης 101 ΙΚΑ-ΜΙΚΤΑ ΕΤΑΜ με το ποσοστό 15,50% για τον εργαζόμενο και 24,56% για τον εργοδότη.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

α)Η μισθοδοτική κατάσταση μηνός ΙΟΥΛΙΟΥ β)Η μισθοδοτική κατάσταση ΔΩΡΟΥ ΠΑΣΧΑ

γ)Η μισθοδοτική κατάσταση ΔΩΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

δ)Το επίδομα αδείας

 

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ)Σύνολο            Φόρου (ευρώ)
25.000225.50025.0005.500
17.000325.44042.00010.940
Υπερβάλλον42   
Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)
22.0004.8402.840 (4.840-2.000)
22.6004.9723.072 (4.972-1.900)
23.0005.0603.160 (5.060-1.900)
24.0005.2803.480 (5.280-1.800)
25.0005.5003.800 (5.500-1.700)
25.3005.5963.896 (5.596-1.700)
26.0005.8204.220 (5.820-1.600)
27.0006.1404.640 (6.140-1.500)
28.0006.4605.060 (6.460-1.400)
29.0006.7805.480 (6.780-1.300)
30.0007.1005.900 (7.100-1.200)
31.0007.4206.320 (7.420-1.100)
32.0007.7406.740 (7.740-1.000)
32.4997.899,686.899,68 (7.899,68-1.000)
32.5007.9007.000 (7.900-900)
32.9998.059,687.159,68 (8.059,68-900)
33.0008.0607.160 (8.060-900)
34.0008.3807.580 (8.380-800)
   

Σύμφωνα με τo άρθρο 52 του Ν.4305/2014, η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης του Ν. 3986/2011 που επιβάλλεται στα εισοδήματα, παρατείνεται για τα φορολογικά έτη 2015 και 2016, με μειωμένους συντελεστές παρακράτησης κατά 30%.

Οι νέοι συντελεστές διαμορφώνονται ως εξής:

  Ετήσιο φορολογητέο εισόδημαΠοσοστό εισφοράς για το 2014 (%)Νέο ποσοστό για τα έτη 2015- 2016 (%)
  <12,000  0  0
  12,001 – 20,000  1  0,7
  20,001 – 50,000  2  1,4
  50,001 – 100,000  3  2,1
  >100,001  4  2,8

Άσκηση προς επίλυση

Υπάλληλος με μηνιαίο μισθό 1.100,00 € και διετή υπηρεσία στον ίδιο εργοδότη, απουσίασε λόγω ασθένειας από την εργασία του για πρώτη φορά εντός του έτους, από 5.8.2013 (ημέρα δευτέρα) έως και 16.8.2013 (ημέρα Παρασκευή ), ήτοι 12 ημέρες.

Το επίδομα ασθένειας που έλαβε από το ΙΚΑ ανέρχεται στο ποσό των 150,00 € . Να υπολογιστούν οι μικτές αποδοχές μηνός Αυγούστου 2013.

 

Άσκηση προς επίλυση

Κηπουρός σε πολυτοκία εισπράττει καθαρό ποσό 750€. Για την ασφαλιστική του κάλυψη πληρώνεται εργόσημο.

Ποιες είναι οι μικτές αποδοχές επί των οποίων θα υπολογισθούν οι εισφορές ; Ποιες είναι οι εισφορές ;

Ποιες είναι οι ασφαλιστικές ημέρες ;

 

Άσκηση προς επίλυση

Μισθωτός προσλήφθηκε ως υπάλληλος γραφείου σε μία Α.Ε την 3.3.2005. Στις 5.5.2013, καταγγέλλεται η σύμβαση του χωρίς προειδοποίηση.

Ο μηνιαίος ακαθάριστος μισθός κατά την ημερομηνία της απόλυσης του ήταν 850,00

€.

Να υπολογιστεί το ποσό της αποζημίωσης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Μισθωτός προσλήφθηκε ως υπάλληλος γραφείου σε μία Α.Ε την 2.1.2000. Στις 15.7.2013, καταγγέλλεται η σύμβαση του με προειδοποίηση.

Ο μηνιαίος ακαθάριστος μισθός κατά την ημερομηνία της απόλυσης του ήταν 1.000,00 €.

Να υπολογιστεί το ποσό της αποζημίωσης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Εργατοτεχνίτης προσλήφθηκε σε μία Α.Ε την 2.1.1997.

Στις 15.9.2013, καταγγέλλεται η σύμβαση του. Το ημερομίσθιό του κατά την ημερομηνία της απόλυσης του ήταν 40,00 €.

Να υπολογιστεί το ποσό της αποζημίωσης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Εάν υποθέσουμε ότι ο ΧΑΤΖΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ προσελήφθηκε 2-1-1999 με πενθήμερη εργασία (προϋπηρεσία σε άλλο εργοδότη 12 έτη) , έχει ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές 1.500,00 με σύμβαση αορίστου χρόνου και ο εργοδότης τον προειδοποιεί εγγράφως την 31-12-2014 ότι θα προβεί στην απόλυσή του την 30-6- 2015 να υπολογισθούν τα παρακάτω:

Οι μισθοδοτικές καταστάσεις Ιουνίου, Δώρου Χριστουγέννων ,επιδόματος αδείας, αποζημίωσης αδείας και αποζημίωσης απόλυσης

 

Άσκηση προς επίλυση

Δάσκαλος έχει μεικτές αποδοχές 2094,67 €. Ο μισθός είναι σταθερός για όλη τη χρονιά 2015. Δεν παίρνει δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα και επίδομα αδείας .Του γίνονται οι παρακάτω κρατήσεις:

ΣΥΝΤΑΞΗ5,37 %
ΑΝΕΡΓΙΑ2,00%
ΜΤΠΥ4,13%
ΤΕΑΔΥ2,89%
ΤΠΔΥ3,95%
ΟΠΑΔ2,55%
ΦΜΥ 

ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΗΛ

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

α)Η μισθοδοτική κατάσταση μηνός ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2015 β)Η βεβαίωση αποδοχών 2015

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ)Σύνολο            Φόρου (ευρώ)
25.000225.50025.0005.500
17.000325.44042.00010.940
Υπερβάλλον42   
Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)
22.0004.8402.840 (4.840-2.000)
22.6004.9723.072 (4.972-1.900)

 ΕΙΔΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ (άρθρο 29 του Ν 3986/2011)

Σύμφωνα με τo άρθρο 52 του Ν.4305/2014, η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης του Ν. 3986/2011 που επιβάλλεται στα εισοδήματα, παρατείνεται για τα φορολογικά έτη 2015 και 2016, με μειωμένους συντελεστές παρακράτησης κατά 30%.

Οι νέοι συντελεστές διαμορφώνονται ως εξής:

  Ετήσιο φορολογητέο εισόδημαΠοσοστό εισφοράς για το 2014 (%)Νέο ποσοστό για τα έτη 2015- 2016 (%)
  <12,000  0  0
  12,001 – 20,000  1  0,7
  20,001 – 50,000  2  1,4
  50,001 – 100,000  3  2,1
  >100,001  4  2,8

Άσκηση προς επίλυση

Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ προσελήφθηκε 2-1-2005 με πενθήμερη εργασία , έχει ακαθάριστες μηνιαίες αποδοχές 1.600,00 με σύμβαση αορίστου χρόνου(ΙΚΑ- ΜΙΚΤΑ ΕΤΑΜ).Η επιχείρηση προβαίνει στην απόλυσή του την 30-6-2015 χωρίς προειδοποίηση.

Να υπολογισθούν τα παρακάτω:

Οι μισθοδοτικές καταστάσεις Ιουνίου, Δώρου Χριστουγέννων ,επιδόματος αδείας και αποζημίωσης απόλυσης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρηση «Β ΕΣΚΕΤΖΗ & ΣΙΑ Ο.Ε» τηρεί απλογραφικά βιβλία του ΚΦΑΣ και έχει ως αντικείμενο εργασιών την εμπορία ειδών Σ/Μ. Έχει διεύθυνση ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ 50 ΑΦΜ 091781838 και ανήκει στην Ζ ΔΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.

Στο πρώτο τρίμηνο του 2015 είχε τα παρακάτω δεδομένα:

 ΚΑΘΑΡΗ ΑΞΙΑΦΠΑ
Αγορές εμπορευμάτων 13%20.000,00 
Αγορές εμπορευμάτων 23%10.000,00 
Αγορές παγίων 23%15.000,00 
Δαπάνες υποκείμενες σε ΦΠΑ6.000,001.150,00
Δαπάνες μη υποκείμενες σε ΦΠΑ3.000,00 
Πωλήσεις χονδρικές 13%20.000,00 
Πωλήσεις χονδρικές 23%15.000,00 
ΦΠΑ εισροών βάσει βιβλίων9.520,00 
ΦΠΑ εκροών βάσει βιβλίων6.060,00 
   
   

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

Να συμπληρωθεί η περιοδική δήλωση ΦΠΑ Α τριμήνου

 

Άσκηση προς επίλυση

Στις 15-1-2015 προσελήφθηκαν δυο εργαζόμενοι . Ο ένας αμείβεται με μισθό και ο άλλος με ημερομίσθιο.

ΖΗΤΕΊΤΑΙ

Το τμήμα του μισθού για τον μισθωτό και τα ημερομίσθια για τον αμειβόμενο με ημερομίσθιο που δικαιούνται για δώρο Πάσχα.

 

Άσκηση προς επίλυση

Στις 22-9-2015 προσελήφθηκαν δυο εργαζόμενοι . Ο ένας αμείβεται με μισθό και ο άλλος με ημερομίσθιο.

ΖΗΤΕΊΤΑΙ

Το τμήμα του μισθού για τον μισθωτό και τα ημερομίσθια για τον αμειβόμενο με ημερομίσθιο που δικαιούνται για δώρο Χριστουγέννων.

 

Άσκηση προς επίλυση

ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ αμείβεται με ημερομίσθιο 50€ με πλήρη απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα. Στον Ιανουάριο πραγματοποίησε 25 ημερομίσθια . Έχει το πακέτο κάλυψης 101 ΙΚΑ-ΜΙΚΤΑ ΕΤΑΜ με το ποσοστό 15,50% για τον εργαζόμενο και 24,56% για τον εργοδότη.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ

Να συνταχθεί η μισθοδοτική κατάσταση ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ.

 

ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ – ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικός συντελεστής %Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ)Σύνολο            Φόρου (ευρώ)
25.000225.50025.0005.500
17.000325.44042.00010.940
Υπερβάλλον42   
Ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής)Φόρος (βάσει κλίμακας μισθωτών – συνταξιούχων)Τελικός φόρος (μετά τη μείωση της παρ.2 του άρθρου 9)
5.0001.1000 (1.100-1.100)
18.0003.9601.860 (3.960-2.100)
18.5004.0701.970 (4.070-2.100)
21.0004.6202.520 (4.620-2.100)
21.2004.6642.564 (4.664-2.100)
21.5004.7302.730 (4.730-2.000)
21.9004.8182.818 (4.818-2.000)

 ΕΙΔΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ (άρθρο 29 του Ν 3986/2011)

Σύμφωνα με τo άρθρο 52 του Ν.4305/2014, η Ειδική Εισφορά Αλληλεγγύης του Ν. 3986/2011 που επιβάλλεται στα εισοδήματα, παρατείνεται για τα φορολογικά έτη 2015 και 2016, με μειωμένους συντελεστές παρακράτησης κατά 30%.

Οι νέοι συντελεστές διαμορφώνονται ως εξής:

  Ετήσιο φορολογητέο εισόδημαΠοσοστό εισφοράς για το 2014 (%)Νέο ποσοστό για τα έτη 2015- 2016 (%)
  <12,000  0  0
  12,001 – 20,000  1  0,7
  20,001 – 50,000  2  1,4
  50,001 – 100,000  3  2,1
  >100,001  4  2,8

Άσκηση προς επίλυση

Στην επιχείρηση « ΝΙΚ. ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ» με αντικείμενο δραστηριότητας εμπορία ειδών υγιεινής – υδραυλικά,  Α.Φ.Μ. 034957555 Δ.Ο.Υ. Α΄ Ηρακλείου , και διεύθυνση Μάχης Κρήτης 60, απασχολούνται οι παρακάτω εργαζόμενοι :

α) Αντωνίου  Α. λογιστής (ΑΦΜ 039854862 κάτοικος Ηρακλείου οδός Καζαντζάκη 18 Α ΄ Ηρακλείου) με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου και με Ακαθάριστες Αποδοχές 1.800 €, έγγαμος με 2 τέκνα, AMKA 1224657280 ημ. γέννησης 05-05-1978

β) Βασιλείου Β.  αποθηκάριος (ΑΦΜ 110130898 κάτοικος Ηρακλείου οδός Ιερολοχιτών 68 Β΄ Ηρακλείου) με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου, τρίμηνη (01/01 – 31/03) και με Ημερομίσθιο 25 €, έγγαμος με 1 τέκνο ΑΜΚΑ 0562843907 ημ. γέννησης  08/10/1985

γ) Γεωργίου Γ.  εργάτης (ΑΦΜ  042111760 κάτοικος Ηρακλείου  οδός  Θενών  36 Α΄ Ηρακλείου) με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου , τρίμηνη (01/01 – 31/03) και με Ημερομίσθιο 23 €, άγαμος ΑΜΚΑ 0784963256 ημ, γέννησης 10/08/1988

Όλοι οι εργαζόμενοι εντάσσονται στην ασφαλιστική κλάση ΙΚΑ ΜΙΚΤΑ – ΤΕΑΜ (15,50% εργαζόμενος , 24,56% εργοδότης , σύνολο ΙΚΑ 40,06%)

Οι ανωτέρω εργαζόμενοι εργάσθηκαν όλες τις εργάσιμες ημέρες του μήνα Ιανουαρίου 20…  και ζητείται :

  1. να συμπληρωθεί η Μισθοδοτική κατάσταση του μήνα Ιανουαρίου 20….
  2. να υπολογισθεί ο Φ.Μ.Υ.  για τους εργαζόμενους.
  3. να υπολογισθεί το Κόστος Μισθοδοσίας
  4. να συμπληρωθεί η Α.Π.Δ. για το Ι.Κ.Α.
  5. να αποδοθεί ο Φ.Μ.Υ. στο Ελληνικό Δημόσιο με την προσωρινή δήλωση
  6. να συνταχθεί η Βεβαίωση Αποδοχών

Άσκηση προς επίλυση

Εκφώνηση

 

Μέγεθος Οντοτήτων

Οι οντότητες κατατάσσονται με βάση το μέγεθος τους στις παρακάτω κατηγορίες :

  1. Πολύ μικρές οντότητες
  2. Μικρές οντότητες
  3. Μεσαίες οντότητες
  4. Μεγάλες οντότητες

Πολύ μικρές οντότητες

Είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού (περιουσιακών στοιχείων): 350.000 ευρώ.

β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 700.000 ευρώ.

γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 10 άτομα Ειδικά οι οντότητες της περίπτωσης γ του άρθρου 1 εντάσσονται στην κατηγορία των πολύ μικρών οντοτήτων με μόνη προϋπόθεση ότι ο κύκλος

εργασιών τους δεν υπερβαίνει το ποσό του 1.500.000 ευρώ.

Μικρές οντότητες

Είναι οι οντότητες οι οποίες δεν είναι πολύ μικρές οντότητες και κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια: α) Σύνολο ενεργητικού: 4.000.000 ευρώ.

β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 8.000.000 ευρώ.

γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 50 άτομα

Μεσαίες οντότητες

Είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την ημερομηνία του ισολογισμού τους δεν υπερβαίνουν τα όρια δύο τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού: 20.000.000 ευρώ.

β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ.

γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της περιόδου: 250 άτομα.

Μεγάλες οντότητες

Είναι οι οντότητες οι οποίες κατά την  ημερομηνία κλεισίματος του ισολογισμού τους υπερβαίνουν τα όρια δύο

 τουλάχιστον από τα ακόλουθα τρία κριτήρια:

α) Σύνολο ενεργητικού: 20.000.000 ευρώ.

β) Καθαρό ύψος κύκλου εργασιών: 40.000.000 ευρώ.

γ) Μέσος όρος απασχολουμένων κατά τη διάρκεια της                                                                            περιόδου: 250 άτομα

Σε περίπτωση περιόδου διαφορετικής του δωδεκάμηνου, ο κύκλος εργασιών υπολογίζεται κατ’ αναλογία σε ετήσια βάση. Διευκρινίζεται ότι χρονικό διάστημα δεκαπέντε (15) ημερών ή μεγαλύτερο λογίζεται ως

μήνας, ενώ χρονικό διάστημα μικρότερο των 15 ημερών δεν λαμβάνεται υπόψη. Στην περίπτωση που η οντότητα λειτούργησε στην πρώτη ετήσια περίοδο για χρονικό διάστημα μικρότερο των τεσσάρων μηνών, δεν γίνεται αναγωγή σε ετήσια βάση για το διάστημα αυτό. Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή η ένταξη σε κατηγορία γίνεται με βάση τις επόμενες δύο πλήρεις ετήσιες περιόδους.

Όταν η οντότητα υπερβαίνει ή παύει να υπερβαίνει τα όρια δύο εκ των τριών κριτηρίων για δύο διαδοχικές περιόδους, η αλλαγή κατηγορίας μεγέθους ενεργοποιείται από την περίοδο που έπεται των δύο εν λόγω διαδοχικών περιόδων.

 

 ΠΟΛΎ ΜΙΚΡΕΣΜΙΚΡΕΣΜΕΣΑΙΕΣΜΕΓΑΛΕΣ 
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ<350.000 €350.000 € – 4.000.000 €4.000.000 € – 20.000.000 €>20.000.000 € 
ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΏΝ<700.000 €700.000 € – 8.000.000 €8.000.000 € – 40.000.000 €> 40.000.000 € 
Μ.Ο. ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ< 10 ΑΤΟΜΑ11-50 ΑΤΟΜΑ51 – 250 ΑΤΟΜΑ> 251 ΑΤΟΜΑ 
ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΔΥΟ ΑΠΌ ΤΑ ΤΡΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ – ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΙΣΧΥΟΥΝ ΣΕ ΔΥΟ ΔΙΑΔΟΧΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ 
ΣΥΝΤΑΞΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ – ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ 
      
ΑΤΟΜΙΚΕΣ-ΟΕ-ΕΕ 
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ350.000 € – 4.000.000 €4.000.000 € – 20.000.000 €>20.000.000 € 
ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΏΝ<1.500.000 €1.500.000 € – 8.000.000 €8.000.000 € – 40.000.000 €> 40.000.000 € 
Μ.Ο. ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ11-50 ΑΤΟΜΑ51 – 250 ΑΤΟΜΑ> 251 ΑΤΟΜΑ 
ΣΥΝΤΑΞΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ – ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑΌΧΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ 
      
      
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΤΗΡΗΣΗΣ ΠΡΟΣΘΕΤΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ ΤΕΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ
ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟΠΟΛΎ ΜΙΚΡΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕ ΣΥΝΤΑΣΣΟΥΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΠΟΛΎ ΜΙΚΡΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΤΑΣΣΟΥΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΜΙΚΡΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣΜΕΣΑΙΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣΜΕΓΑΛΕΣ ΟΝΤΟΤΗΤΕΣ
Αρχείο ενσώματων και άυλων πάγιων περιουσιακών στοιχείωνΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο επενδύσεων σε χρεωστικούς τίτλους, τίτλους καθαρής θέσης και λοιπούς τίτλουςΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο ιδιόκτητων αποθεμάτωνΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο αποθεμάτων τρίτωνΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο λοιπών περιουσιακών στοιχείωνΟΧΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο λογαριασμών καθαρής θέσηςΟΧΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο λογαριασμών υποχρεώσεωνΟΧΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ
Αρχείο περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμαΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙΝΑΙ

 

Βιβλιογραφία

ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ  ΕΜΜΕΣΩΝ ΦΟΡΩΝ ΣΕ  ΕΘΝΙΚΟ &                    ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ Π.ΠΑΠΑΔΕΑΣ (2017) .

Μαθήματα Λογιστική 2

Λογιστική 2

Επαγγελματικό προφίλ, στόχοι μαθήματος, διδακτέα ύλη, μαθήματα σχολής, βιβλιογραφία

Περιεχόμενα [show]

Λέξεις κλειδιά: Επαγγελματικό προφίλ, στόχοι μαθήματος, διδακτέα ύλη, μαθήματα σχολής, βιβλιογραφία

Επαγγελματικό προφίλ

Το μάθημα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ 2 διδάσκεται σε διάφορα τμήματα που έχουν διαφορετικό επαγγελματικό προφίλ. 

Υπάρχουν επιχειρήσεις που δουλεύουν σαν ρολόι ακόμα και σε δύσκολες, απαιτητικές ή πιεστικές καταστάσεις. Και κάποιες άλλες που δείχνουν μονίμως ανοργάνωτες. Ο άνθρωπος- κλειδί είσαι εσύ! Το άτομο που επικοινωνεί άμεσα με τη διοίκηση και όλα τα τμήματα, εσωτερικά ή εξωτερικά, γνωρίζει όλα τα μυστικά και διαχειρίζεται καταστάσεις. Είσαι το στέλεχος που οργανώνει και στηρίζει δυναμικά τις λειτουργίες των Διευθυντών των διαφόρων Τμημάτων μιας επιχείρησης. Αποτελεί πρόσωπο ιδιαίτερης εμπιστοσύνης για τα διευθυντικά στελέχη με τα οποία συνεργάζεται και είναι το στέλεχος που έχει τη δυνατότητα να εργάζεται αυτόνομα και να συμβάλλει ουσιαστικά στη διοίκηση και λειτουργία της επιχείρησης.

 

Διαθέτει τις απαιτούμενες τεχνικές, ανθρώπινες και επιχειρησιακές δεξιότητες για τη γραμματειακή υποστήριξη μιας επιχείρησης, βιομηχανίας, φορέα ή οργανισμού, προκειμένου αυτοί να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Κάνει σωστή χρήση όλων των μηχανών γραφείου, συντάσσει, δακτυλογραφεί και διεκπεραιώνει την εισερχόμενη και εξερχόμενη ελληνική και αγγλική αλληλογραφία,  εκθέσεις, αναφορές και κάθε είδους έντυπα, ταξινομεί και αρχειοθετεί εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα, χειρίζεται τις δημόσιες σχέσεις της επιχείρησης, επιδιώκει ανάλογα με τη θέση του/της στην επιχείρηση την επίτευξη των στόχων αυτής με σχεδιασμό και καθοδήγηση των δραστηριοτήτων των άλλων υπαλλήλων, οργανώνει και διεκπεραιώνει ταξίδια, συναντήσεις, συσκέψεις, συνεντεύξεις ανώτερων στελεχών και παρακολουθεί και τηρεί ημερολόγιο καθημερινών δραστηριοτήτων, ευχετηρίων, προσκλήσεων αυτών κτλ.

 

Το άτομο αυτό πρέπει επίσης να είναι ικανό να χειρίζεται αυτόνομα και υπεύθυνα θέματα σχετικά με την οργάνωση και αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης μιας επιχείρησης, να αντιμετωπίζει θετικά κάθε είδους συμπεριφορά πολιτών/πελατών, προϊσταμένων και εσωτερικών ή εξωτερικών συνεργατών και να προσαρμόζεται στο συνεχώς μεταβαλλόμενο διοικητικό, οικονομικό και φορολογικό περιβάλλον.

 

Ώς απόφοιτος θα έχεις αποκτήσει όλες τις ικανότητες και τις σύγχρονες γνώσεις που απαιτούνται, για να σταδιοδρομήσεις σε: Δημόσιες και Ιδιωτικές επιχειρήσεις καθώς και σε Δημόσιους οργανισμούς.

Καλώς ήρθες στον κόσμο της Λογιστικής και των Επιχειρήσεων!

Στόχοι Μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος είναι να ολοκληρώσουν οι φοιτητές τις βασικές γνώσεις τους στη Χρηματοοικονομική Λογιστική και να κατανοήσουν τη σημασία της λογιστικής τυποποίησης όπως αυτή εμφανίζεται στα  Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα. Επικεντρώνεται στην αρχική και μεταγενέστερη επιμέτρηση-αποτίμηση των στοιχείων της επιχείρησης, στη λογιστική παρακολούθησή τους, στη λογιστική απεικόνιση εξειδικευμένων συναλλαγών και στον προσδιορισμό και τη λογιστική εμφάνιση των αποτελεσμάτων τέλους χρήσης.

Με την ολοκλήρωση του κεφαλαίου και των αντίστοιχων εργασιών, οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση:

  • να διαχειρίζονται τα άρθρα του ΚΒΣ
  • να αναγνωρίζουν τα λογιστικά βιβλία
  • να συμπληρώνουν τα φορολογικά στοιχεία
  • να συμπληρώνουν τα λοιπά φορολογικά έντυπα
  • να γνωρίζουν τις ενέργειες ίδρυσης επιχείρησης

Ύλη

ΕΞΑΜΗΝΟ Β΄
Γενικά
Εισροές – Εκροές, φορολογική πλευρά
Εφαρμογή
Αυτοπαράδοση αγαθών
ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ
– Ο λογαριασμός «Εμπορεύματα»και ο λογαριασμός «Πωλήσεις Εμπορ/των» στη
διάρκεια και στο τέλος της χρήσης
– Εμπορεύματα σε τρίτους, Εμπορεύματα στις γενικές αποθήκες
– Οι υπόλοιποι λογαριασμοί αποθεμάτων
– Εφαρμογή
ΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ: ΓΡ/ΤΙΑ ΕΙΣ/ΕΑ ΚΑΙ ΓΡ/ΤΙΑ ΠΛΗΡ/ΕΑ
– Γενικά για τα Γραμμάτια Εισπρακτέα
– Λογιστικός χειρισμός των Γραμματίων Εισπρακτέων
– Εφαρμογή
– Γραμμάτια πληρωτέα
ΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ: ΑΜΟΙΒΕΣ ΚΑΙ ΕΞΟΔΑ ΠΡ/ΚΟΥ, ΣΕ ΞΕΝΟ ΝΟΜΙΣΜΑ
ΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ
– Η λογιστικοποίηση των αμοιβών και εξόδων προσωπικού
– Λογαριασμοί σε Ξ.Ν που τηρούνται με Λογιστικό Ισότιμο
ΓΕΝΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ
– Εφαρμογή κατά τη διάρκεια και το τέλος της χρήσης
ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
– Λογιστικά συστήματα
– Το κλασικό ή Ιταλικό σύστημα
– Το Αμερικάνικο Σύστημα
– Το Συγκεντρωτικό σύστημα, πλεονεκτήματά του
– Εφαρμογή του Συγκεντρωτικού συστήματος
– Η λογιστική με Η/Υ
ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ
– Έννοια του Υποκαταστήματος
– Βιβλία και Στοιχεία του Υποκαταστήματος
– Λογιστική Υποκαταστημάτων
– Ασκήσεις
Η διδασκαλία όλης της ύλης θα είναι εναρμονισμένη με το Ε.Γ.Λ.Σ.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

  • Επ.Μπατσινίλας, Κυρ. Πατατούκας (2012) « Σύγχρονη Λογιστική», Τόμος Α΄,Β΄,Εκδόσεις      Αθ.Σταμούλης,
  • Π.Παπαδέας (2013) «Χρηματοοικονομική Λογιστική Πληροφόρηση», έκδοση ιδίου, Αθήνα
  • Κ.Λεκαράκου (2014) «Χρηματοοικονομική Λογιστική Ι), έκδοση ιδίας, Αθήνα
  • Α.Μπάλλας, Δ.Χέβας (2008) «Χρηματοοικονομική Λογιστική», εκδόσεις Μπένου
  • Ευμ.Βούλγαρη (2005) «Γενική Λογιστική», Σύγχρονη Εκδοτική, Αθήνα
  • Α.Παππάς (2002) «Χρηματοοικονομική Λογιστική» εκδόσεις  Μπένου
  • Κοντάκος Α. (2006) «Γενική Λογιστική», Έλλην
  • Καρδακάρης Κ. (1997) «Γενική Λογιστική Ι & ΙΙ Σύμφωνα με το Ε. Γ. Λ. Σ.» Έλλην, Αθήνα
  • Σακέλλης Ε. (1994) «Το Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο» Α’ τόμος, Βρύκους Ε. Ε.
  • Ναούμ Χ. (1994) «Εισαγωγή Στη Χρηματοοικονομική Λογιστική» Αθήνα
  • Μπαλής Θ. (2004) «Σύγχρονη Χρηματοοικονομική Λογιστική» Β’ τόμος, Αθήνα
  • Τζελέπης Δ. (2015), «Λογιστική ΙΙ. Συστήματα Λογιστικής και Αποτίμησης Αποθεμάτων». Έκδοση: 1.0. Πανεπιστήμιο Πατρών.
  • Αργυριάδης Α. (2014), «Σημειώσεις εισαγωγικών εννοιών Λογιστικής Επιστήμης», Αθήνα
  • Σακέλλης Ε.: Καθηγητής Λογιστικής και Ελεγκτικής ΠΑΝΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, Ορκωτού Λογιστή Ελεγκτή, Ο Πανδέκτης Του Λογιστή, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΡΥΚΟΥΣ
  • Αληφάντης Γ. (2003),  Ορκωτού Ελεγκτή Λογιστή, Partner της ERNST & YOYNQ, Διδάσκοντος στο ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ, ΤΟΜΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΜΙΣΟΣ ΑΘΗΝΑ ,
  • ΑΝΔΡΕΑ Μ.ΡΕΒΑΝΟΓΛΟΥ:   Οικονομολόγος, ΙΩΑΝΝΗ Δ. ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΥ:     Οικονομολόγος, ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ με Ε.Γ.Λ.Σ.
  • ΑΡΙΣΤΟΚΛΗ Ι.ΙΓΝΑΤΙΑΔΗ (1990):  Καθηγητής του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ, ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ, ΤΕΥΧΟΣ ΙΙ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 
  • Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Κωνσταντίνος Πολίτης 2014. Κωνσταντίνος Πολίτης. «Αρχές Γενικής Λογιστικής. Ενότητα 6: Ημερολόγιο – Καθολικό – Ισοζύγιο». Έκδοση: 1.0. Αθήνα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr.

ΜΑΘΗΜΑ 1

Λέξεις κλειδιά: ΕΓΛΣ, οικονομικές καταστάσεις περιληπτικά, λογιστικές εγγραφές, Συγκεντρωτική Κατάσταση Προμηθευτών-Πελατών, Αποθεματικά, Αποτελέσματα εις νέο, Προβλέψεις

Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο (ΕΓΛΣ)

Η λογιστική τυποποίηση και σχεδίαση, η οποία αποβλέπει στην ενιαία ονοματολογία, κωδικοποίηση και λειτουργία των λογαριασμών μέσα στα πλαίσια πάντοτε των αρχών των παραδεκτών από τη Λογιστική Θεωρία, θεσμοθετήθηκε στην Ελλάδα με το νόμο 1041/80 και το Προεδρικό Διάταγμα 1123/80. Εφαρμόσθηκε σταδιακά από το 1987.

Σκοποί του ΕΓΛΣ

Η καθιέρωση του Ε. Γ. Λ. Σ αποβλέπει στη χρησιμοποίηση ενιαίας λογιστικής γλώσσας , ενιαίου τρόπου κωδικοποίησης και ονοματολογίας των λογαριασμών , συγκεκριμένου τρόπου σύνταξης των οικονομικών καταστάσεων , ομοιόμορφων κανόνων κοστολόγησης και αποτίμησης των περιουσιακών στοιχείων και ενιαίου τρόπου ελέγχου των λογιστικών στοιχείων.

Κατεβάστε και εκτυπώστε το ΕΓΛΣ

Λογαριασμοί Υποχρεωτικοί και Προαιρετικοί

Η τήρηση ορισμένων λογαριασμών του Ε. Γ. Λ. Σ  είναι υποχρεωτική. Οι υποχρεωτικοί λογαριασμοί εμφανίζονται στο Ε.Γ.Λ.Σ  με υπογράμμιση και μπορούμε να τους συναντήσουμε σε όλες τις βαθμίδες της ανάλυσης.

 Οι πρωτοβάθμιοι λογαριασμοί που λήγουν σε 9 (19,29,39,49,59, 69,79,99 και 09) καθώς και οι λογαριασμοί 58,04 και 08 είναι προαιρετικοί.

 

Υποχρεωτικοί ορίζονται και πολλοί δευτεροβάθμιοι λογαριασμοί καθώς και λίγοι τριτοβάθμιοι , κυρίως στις ομάδες 6,7,και 8. Η προαιρετικότητα των λογαριασμών αφήνεται στις κατώτερες βαθμίδες σε αρκετά μεγάλη έκταση , για να διευκολύνει τις επιχειρήσεις να ανοίξουν εκεί λογαριασμούς κατά την κρίση τους.

Πλεονεκτήματα ΕΓΛΣ

  • Σωστή απεικόνιση οικονομικής κατάστασης επιχείρησης
  • Σωστή εκτίμηση πιστοληπτικής ικανότητας επιχειρήσεων
  • Διευκόλυνση κράτους για δημοσιονομική, φορολογική και κοινωνική πολιτική

Oι κενοί Κωδικοί αριθμοί του Ε.Γ.Λ.Σ.

Στο Ε.Γ.Λ.Σ. υπάρχουν κωδικοί αριθμοί (Κ.Α.) που είναι κενοί, δηλαδή σ’ αυτούς τους κωδικούς δεν αντιστοιχούν λογαριασμοί.

Οι κενοί κωδικοί των δύο πρώτων βαθμίδων προορίζονται να καλύψουν ανάγκες των οικονομικών μονάδων που είναι πιθανόν να προκύψουν στο μέλλον.

 

Η επιχείρηση δεν έχει δικαίωμα να ανοίξει λογαριασμούς σε πρωτοβάθμιους κενούς κωδικούς, όπως είναι οι λογαριασμοί των πρώτων 8 ομάδων που λήγουν σε 7 και ο λογαριασμός 46.

Μπορεί η επιχείρηση να ανοίξει ελεύθερα δευτεροβάθμιους λογαριασμούς χρησιμοποιώντας κενούς κωδικούς αριθμούς που τελειώνουν σε 90-99 ή όπου αναφέρεται ρητά από το Ε.Γ.Λ.Σ. ή ύστερα από γνωμάτευση του Εθνικού Συμβουλίου Λογιστικής (Ε.ΣΥ.Λ.) για να υπάρξει ενιαία εφαρμογή και ονοματολογία του λογαριασμού.

Οι κενοί Κ.Α. του τρίτου και τέταρτου ή και άλλων κατώτερων βαθμίδων μπορούν να χρησιμοποιηθούν από την επιχείρηση ελεύθερα.

Συγκεντρωτική Κατάσταση Πελατών – Προμηθευτών

Το κράτος χρειάζεται να γνωρίζει την κάθε συναλλαγή αγοράς ή πώλησης, οπότε χρειάζεται να γνωρίζει την κίνηση του πελάτη και του προμηθευτή και να την διασταυρώνει. Αυτό δε θα μπορούσε να επιτευχθεί αν οι επιχειρήσεις δεν έκαναν τις καταχωρήσεις της κάθε κίνησής (αγοράς ή πώλησης) τους με πίστωση και στη συνέχεια να προέβαιναν σε μείωση αυτών των λογαριασμών με τις αντίστοιχες εγγραφές. Ο υπόχρεος υποβάλλει καταστάσεις φορολογικών στοιχείων, πελατών και προμηθευτών, για τα εκδοθέντα και τα ληφθέντα φορολογικά στοιχεία, αποκλειστικά με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, ανεξάρτητα από τον τρόπο έκδοσης αυτών (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα).

Ο υπόχρεος υποβάλλει καταστάσεις φορολογικών στοιχείων, πελατών και προμηθευτών, για τα εκδοθέντα και τα ληφθέντα φορολογικά στοιχεία, αποκλειστικά με τη χρήση ηλεκτρονικής μεθόδου επικοινωνίας μέσω διαδικτύου, στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, ανεξάρτητα από τον τρόπο έκδοσης αυτών (μηχανογραφικά ή χειρόγραφα).

 

Η επιχείρηση ALESTA ΑΕ με αντικείμενο την πώληση υπολογιστών, τον μήνα Σεπτέμβριο πραγματοποίησε τις παρακάτω συναλλαγές:

16/9 Προβαίνει σε αγορά 250 τεμαχίων υπολογιστών SAMSUNG365 απο την ΚΩΤΣΟΒΟΛΟΣ ΑΕ, ΤΔΑ153, με κόστος 350 ευρώ ανα τεμάχιο, πλέον ΦΠΑ 24% και εξοφλεί με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Το 1/3 με επιταγή ημέρας στην Εθνική Τράπεζα (Νο 155334512), το 1/3 με επιταγή λήξης 31/12 αυτού του έτους απο Τράπεζα Πειραιώς (Νο 123456234) και το υπόλοιπο με συναλλαγματική ονομαστικής αξίας 36.666,67 της Εθνικής Τράπεζας (Νο 1231237), λήξης 31/10 του επόμενου έτους.

Παρότι η αγορά έγινε με ταυτόχρονη εξόφληση, η επιχείρηση καταχωρεί την συναλλαγή με πίστωση, προκειμένου να φανεί από ποιόν Προμηθευτή έγινε (αυτή τη πληροφορία την χρειάζεται το κράτος για να διασταυρώνει τα στοιχεία) και κατόπιν η επιχείρηση προχωρά στην εξόφληση με μείωση του λογαριασμού Προμηθευτής Κωτσόβολος.

Το 1/3 του 108.500 είναι 36.166,67. Στη δεύτερη αυτή εγγραφή θα μπορούσαν να ενσωματωθούν και οι υπόλοιποι δύο τρόποι πληρωμής, ωστόσο για λόγους εξάσκησης θα παρουσιαστούν αναλυτικά σε επόμενες εγγραφές.

Ο δεύτερος τρόπος πληρωμής αποτελεί το δεύτερο 1/3, άρα με το ίδιο ποσό θα γίνει η χρεοπίστωση.

Το τρίτο 1/3 της υποχρέωσης έχει αξία 36.166,67 ευρώ, ωστόσο η συναλλαγματική υπογράφεται με ονομαστική αξία 36.666,67 δηλαδή 500,01 ευρώ επιπλέον που αποτελούν τους συνολικούς τόκους αυτής της συναλλαγματικής που λήγει στο επόμενος έτος. Λόγω λοιπόν της αρχής της αυτοτέλειας των χρήσεων, πρέπει να υπολογιστούν χωριστά οι τόκοι που αφορούν το παρόν έτος και οι τόκοι που αφορούν το επόμενο έτος. Η συναλλαγματική υπογράφτηκε στις 16/9 του παρόντος έτους και λήγει στις 31/10 του επόμενου έτους, οπότε περιλαμβάνει τόκους 13ών μηνών, οι τρεις μήνες αφορούν το παρόν έτος (ο σεπτέμβριος δε λαμβάνεται υπόψη) και οι υπόλοιποι 10 το επόμενο έτος. Άρα 500,01/13=38,46 ευρώ ο τόκος για κάθε μήνα. Άρα για το παρόν έτος οφείλω τόκους μόνο τριών μηνών είναι 38,46*3=115,39 ευρώ τόκοι παρόντος έτους και για το επόμενο έτος υπολογίζω τους τόκους των επόμενων δέκα μηνών άρα 38,46*10=384,60 αλλά λόγο της διαφοράς που προκύπτει από τις στρογγυλοποιήσεις (115,39+384,60=499,99) προσθέτω δύο λεπτά και γίνεται 384,62 το ποσό των τόκων για το επόμενο έτος.

Διορθωτικές συγκεντρωτικές καταστάσεις

Κατά τη διάρκεια του ημερολογιακού έτους, τα υποβληθέντα στοιχεία των καταστάσεων πελατών−προμηθευτών διασταυρώνονται από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων και οι ασυμφωνίες και αποκλίσεις αναρτώνται στους «λογαριασμούς» των υπόχρεων προσώπων, που τηρούνται στο διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Οικονομικών, ώστε να έχουν τη δυνατότητα προσαρμογής και περαιτέρω διόρθωσης αυτών. Για τη διόρθωση των αποκλίσεων στα υποβληθέντα στοιχεία προμηθευτών, μπορεί να υποβάλλεται τροποποιητική δήλωση μέχρι το τέλος του Μαρτίου του επόμενου ημερολογιακού έτους που αφορούν. Δεν απαιτείται η διόρθωση των ως άνω αποκλίσεων, εφόσον η συνολική αξία των αποκλίσεων ανά αντισυμβαλλόμενο δεν ξεπερνά τα εκατό (100) ευρώ.  

 

Οικονομικές Καταστάσεις

Είναι οι πίνακες στους οποίους εμφανίζονται τα στοιχεία του Ισολογισμού και ορισμένων άλλων λογαριασμών των οικονομικών μονάδων. Σκοπός είναι να διευκολύνεται ο ενδιαφερόμενος στην ορθή και πλήρη κατάσταση της επιχείρησης. Ενδιαφερόμενοι: κράτος, επενδυτές, μέτοχοι κτλ. Αυτές είναι:

  • Ισολογισμός, καταρτίζεται και δημοσιεύεται υποχρεωτικά στο τέλος κάθε χρήσης.
  • Αποτελέσματα Χρήσης (ΚΑΧ), καταρτίζεται και δημοσιεύεται υποχρεωτικά στο τέλος κάθε χρήσης. Συγκεντρώνονται τα κάθε μορφής αποτελέσματα, οργανικά, μη οργανικά, έκτακτα.
  • Πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων, καταρτίζεται και δημοσιεύεται υποχρεωτικά στο τέλος κάθε χρήσης.
  • Γενική Εκμετάλλευση (ΓΕ), καταρτίζεται υποχρεωτικά αλλά δεν δημοσιεύεται υποχρεωτικά. Καταχωρείται στο Βιβλίο Απογραφών και Ισολογισμών.
  • Προσάρτημα, καταρτίζεται και δημοσιεύεται υποχρεωτικά για τις επιχειρήσεις που το επιτρέπει ο νόμος. Είναι απαραίτητο συμπλήρωμα των οικονομικών καταστάσεων με το οποίο δίνονται διάφορες πρόσθετες ή επεξηγηματικές πληροφορίες που σκοπό έχουν να διευκολύνουν όλους τους παράγοντες στο να κατανοήσουν το περιεχόμενο και τα ακριβή αποτελέσματα. Περιλαμβάνει τις μεθόδους αποτίμησης, τις συναλλαγματικές διαφορές σε ξένο νόμισμα, τη συμμετοχή της επιχείρησης σε άλλες επιχειρήσεις, πληροφορίες που επηρεάζουν τα έκτακτα έσοδα ή έξοδα και επηρεάζουν σημαντικά τα αποτελέσματα.

Αποθεματικά (41)

Αποθεματικά είναι συσσωρευμένα ποσά κερδών της παρούσας χρήσης και των προηγούμενων. Αυξάνουν το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων των μετόχων και μπορούν να κεφαλαιοποιηθούν, διανεμηθούν, καλύψουν ζημίες, παραμείνουν ως υπόλοιπα.

Διακρίνονται σε:

  • υπέρ το άρτιο
  • αποθεματικό καταστατικού
  • έκτακτα αποθεματικά
  • αφορολόγητα αποθεματικά
  • τακτικά αποθεματικά
  • ειδικά αποθεματικά
  • αποθεματικό ιδίων μετοχών
  • ειδικώς φορολογηθέντα

Αποτελέσματα εις νέο (42.00)

Αφορά ποσά αποτελεσμάτων τα οποία παραμένουν ως υπόλοιπο σε λογαριασμούς ιδίων κεφαλαίων. Διακρίνονται σε υπόλοιπο κερδών μετά τη διανομή και τη δημιουργία αποθεματικών και σε υπόλοιπο ζημιών χρήσης ή προηγούμενων χρήσεων. Οι διαφορές φορολογικού ελέγχου όταν είναι χρεωστικές αφαιρούνται ως ζημία ενώ οι πιστωτικές προστίθενται σαν κέρδος.

Προβλέψεις (83)

Οι Προβλέψεις είναι λογαριασμοί εξόδων ή εσόδων που πρόκειται να υλοποιηθούν σε μελλοντική περίοδο. Διακρίνονται σε προβλέψεις για αποζημίωση προσωπικού, αποσβέσεις επισφαλών απαιτήσεων, απαξιώσεων παγίων, διαφόρων κινδύνων, συναλλαγματικών διαφορών. Στον Ισολογισμό, εφόσον η πρόβλεψη αφορά στοιχείο του ενεργητικού, εμφανίζεται αφαιρετικά απο το στοιχείο αυτό.

 

ΜΑΘΗΜΑ 2

Λέξεις κλειδιά: Αποθέματα, κόστος κτήσης, απογραφή, κόστος πωληθέντων

Αποθέματα

1. Αποθέματα

2. Απαιτήσεις (ενσωματωμένες σε συναλλαγματικές ή γραμμάτια εισπρακτέα)

Αποθέματα είναι τα υλικά αγαθά που ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχείρηση, δεν προορίζονται για πάγια εκμετάλλευση αλλά προορίζονται για πώληση και ανάλωση για παραγωγή αγαθών (α’ ύλες)

Διάκριση Αποθεμάτων

Διακρίνονται με βάση τη λειτουργία τους, δηλαδή τον σκοπό για τον οποίο υπάρχουν, έτσι έχουμε:

Α) εμπορεύματα: αγοράσθηκαν και προορίζονται να πωληθούν αυτούσια

Β) πρώτες ύλες: προς επεξεργασία

Γ) βοηθητικές ύλες: μαζί με τις πρώτες ύλες παράγουν προϊόντα (πχ κόλλα)

Δ) αναλώσιμα υλικά: από την ανάλωσή τους εξασφαλίζονται οι συνθήκες λειτουργίας των κύριων και βοηθητικών υπηρεσιών της επιχείρησης. (Πχ καύσιμα, ανταλλακτικά, γραφική ύλη, υλικά καθαριότητας)

 

Ε) ημικατεργασμένα προϊόντα: δεν έχουν γίνει ακόμη έτοιμα προϊόντα

ΣΤ) έτοιμα προϊόντα: έχουν παραχθεί από την επιχείρηση

Ζ) υποπροϊόντα: είναι τα υλικά αγαθά που έχουν παραχθεί μαζί με τα κύρια προϊόντα και η αξία του είναι μικρότερη του 10% εκείνης των κυρίων προϊόντων. Αυτά είτε χρησιμοποιούνται από την επιχείρηση, είτε πωλούνται αυτούσια.

Η) υπολείμματα: είναι τα υλικά αγαθά που απορρίπτονται κατά την επεξεργασία των πρώτων υλών.

Θ) είδη συσκευασίας: προορίζονται για την συσκευασία των εμπορευμάτων

 

Όλα τα είδη αποθεμάτων έχουν δικούς τους περιληπτικούς λογαριασμούς. Αποτελούν μεγάλο ποσοστό του κυκλοφορούντος ενεργητικού.

Κόστος κτήσεως αποθεμάτων

Κόστος κτήσεως εμπορεύματος θεωρείται το σύνολο των δαπανών που γίνεται από την επιχείρηση μέχρι τη στιγμή που το εμπόρευμα αυτό θα είναι έτοιμο για πώληση. Προσδιορίζεται από:

Α) την καθαρή τιμολογιακή αξία: αξία τιμολογίου, χωρίς εκπτώσεις ή φόρους

Β) ειδικά έξοδα αγορών: μεταφορικά, δασμοί, ασφάλιστρα, προμήθειες.

Γ) εκπτώσεις αγορών: είναι οι εκπτώσεις που δεν αναφέρονται στο τιμολόγιο, αλλά χορηγούνται από τους προμηθευτές μετά την αγορά των εμπορευμάτων.

Δ) τις επιστροφές αγορών

Αποθέματα αρχής 1/12.000
+ Αγορές (καθαρές)6.000
+ Ειδικά έξοδα200
– Εκπτώσεις αγορών250
– Επιστροφές αγορών150
Συνολικό κόστος εμ/των προς πώληση7.800

Έσοδα από πωλήσεις

Οι επιχειρήσεις αγοράζουν εμπορεύματα με σκοπό να τα μεταπωλήσουν και μάλιστα σε τιμή μεγαλύτερη του κόστους κτήσεως για να έχουν κάποιο κέρδος. Έτσι έσοδο από πώληση εμπορευμάτων είναι η καθαρή αξία τιμολογίου, μειωμένη κατά τις εκπτώσεις και επιστροφές πωλήσεων που χορηγούνται με πιστωτικό τιμολόγιο. Προσοχή: να μη γίνεται σύγχυση των εσόδων πωλήσεων με τα κέρδη πωλήσεων.

Πωλήσεις (καθαρές)8.600
– Εκπτώσεις πωλήσεων180
– Επιστροφές πωλήσεων170
Συνολικά καθαρά έσοδα πωλήσεων8.250

Κόστος πωληθέντων

Κόστος πωληθέντων είναι το κόστος των εμπορευμάτων που πωλήθηκαν κατά τη διάρκεια τους έτους και αποτελούν έξοδο της επιχείρησης. Προσδιορίζεται είτε μετά από κάθε πώληση, είτε στο τέλος της χρήσεως. Ο προσδιορισμός του μετά από κάθε πώληση είναι εφικτός μόνο αν τηρούνται αναλυτικοί λογαριασμοί για κάθε είδος εμπορεύματος με τους οποίους παρακολουθούνται οι μεταβολές κατά ποσότητα και αξία. Αυτό ο τρόπος ονομάζεται σύστημα διαρκούς απογραφής αποθεμάτων. Όταν ο προσδιορισμός του κόστους των πωληθέντων γίνεται στο τέλος της χρήσεως, μετά την διενέργεια της απογραφής, τότε λέμε πως η επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύστημα της περιοδικής απογραφής αποθεμάτων.

Ας δούμε όμως πρώτα πως βρίσκουμε το κόστος πωληθέντων και κατ’ επέκταση το μικτό κέρδος της επιχείρησης.

Συνολικό κόστος εμπορευμάτων7.800
– Απόθεμα τέλους χρήσης 31/121.500
Κόστος πωληθέντων6.300

Το μικτό αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) βρίσκεται ως εξής:

Συνολικά έσοδα πωλήσεων8.250
– Κόστος πωληθέντων6.300
Μικτό κέρδος1.950

Ανακεφαλαίωση:

Σύστημα Διαρκούς Απογραφής Εμπορευμάτων

Ο προσδιορισμός του κόστους των πωληθέντων γίνεται μετά από κάθε πώληση, εφόσον τηρούμε το σύστημα διαρκούς απογραφής. Έτσι μετά από κάθε πώληση, εκτός από την ημερολογιακή εγγραφή της πώλησης, γίνεται και η σχετική ημερολογιακή εγγραφή για το κόστος των πωληθέντων. Πιο συγκεκριμένα, χρεώνεται ο λογαριασμός «Κόστος Πωληθέντων» για να εμφανισθεί το έξοδο που δημιουργείται από τη διάθεση των εμπορευμάτων και πιστώνεται ο λογαριασμός «Εμπορεύματα».

Ανεξάρτητα από το σύστημα απογραφής των αποθεμάτων που τηρείται, χρησιμοποιείται είτε ο μοναδικός λογαριασμός «Πωλήσεις» που πιστώνεται με τα έσοδα από πωλήσεις και χρεώνεται με τις εκπτώσεις και τις επιστροφές πωλήσεων, είτε οι τρείς ξεχωριστοί λογαριασμοί: «Πωλήσεις» που πιστώνονται με τα έσοδα από πωλήσεις, «Εκπτώσεις Πωλήσεων» χρεώνονται με τις εκπτώσεις πωλήσεων, «Επιστροφές Πωλήσεων» χρεώνονται με τις επιστροφές πωλήσεων.

 

Δίνονται τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα αυτού του έτους της εταιρείας σας ALESTA ΑΕ με αντικείμενο την πώληση υπολογιστών:

  1. Στις 15/1 αγοράζονται 400 υπολογιστές LG55 αξίας 300.000€ με μετρητά πλέον ΦΠΑ 24%, ΤΔΑ165, από τον Κωτσόβολο
  2. Στις 16/1 πωλούνται εμπορεύματα 400.000€ πλέον ΦΠΑ 24%, με μετρητά, ΤΔΑ65, στην Πλαίσιο ΑΕ. Το κόστος κτήσεως των πωληθέντων εμπορευμάτων ανέρχεται σε 270.000€.
  3. Στις 17/1 αγοράζονται 900 υπολογιστές LG66Turbo αξίας 800.000€ πλέον ΦΠΑ 8% από τον Βασιλείου επί πιστώσει, ΤΔΑ5.
  4. Στις 18/1 καταβάλλονται ασφάλιστρα και μεταφορικά των παραπάνω εμπορευμάτων 26.000€, ΤΔΑ 99, πλέον ΦΠΑ 24%.
  5. Στις 19/1 επιστρέφονται στον Βασιλείου εμπορεύματα που είχαν αγορασθεί αξίας 100.000€ με το ΠΤ3.
  6. Στις 20/1 πωλούνται στον Δημητρίου υπολογιστές LG66Turbo αξίας 900.000€ πλέον ΦΠΑ 24% επί πιστώσει, ΤΔΑ66. Το κόστος των εμπορευμάτων είναι 600.000€.
  7. Στις 21/1 χορηγείται έκπτωση από τον Βασιλείου 24.800€ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%, ΠΤ665.
  8. Στις 22/1 ο πελάτης Δημητρίου μας επιστρέφει εμπορεύματα 30.000€ πλέον ΦΠΑ 24%, ΠΤ33555. Το κόστος κτήσεως αυτών των εμπορευμάτων ήταν 22.000€.
  9. Στις 23/1 χορηγείται στον Δημητρίου έκπτωση 35.250€, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ 24%, ΠΤ703.

Ζητείται:

Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές στο Ημερολόγιο (τηρώντας τη διαδικασία για τη Συγκεντρωτική Κατάσταση Πελατών – Προμηθευτών) και να ανοιχθούν οι λογαριασμοί του Αναλυτικού Καθολικού.

Λύση: 

Γενικό Καθολικό

Σημείωση:

1. ΦΠΑ: Χρεωστικό υπόλοιπο = Απαίτηση, Πιστωτικό υπόλοιπο = Υποχρέωση

Τον φόρο αυτό τον εισπράττουν για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου οι πωλητές των αγαθών και των υπηρεσιών.

2. Οι «Επιστροφές Πωλήσεων» και «Εκπτώσεις Πωλήσεων» είναι αντίθετοι λογαριασμοί του κύριου λογαριασμού «Πωλήσεις».

ΜΑΘΗΜΑ 3

Λέξεις κλειδιά: Πάγιο Ενεργητικό

Στοιχεία Πάγιου Ενεργητικού

Πάγια στοιχεία του Ενεργητικού είναι τα στοιχεία του Ενεργητικού που δεν πρόκειται να ρευστοποιηθούν (πωληθούν) εντός μίας λογιστικής χρήσης. Έχουν φυσική ζωή μεγαλύτερη του έτους και δεν έχει σκοπό η λογιστική μονάδα να τα μεταπωλήσει για τουλάχιστον ένα έτος.

Κατηγορίες παγίων στοιχείων

Α. Ένσώματα ή υλικά πάγια στοιχεία

Β. Ασώματα ή άϋλα πάγια στοιχεία

Γ. Συμμετοχές και μακροπρόθεσμες απαιτήσεις

Δ. Κεφαλαιοποιηθέντα έξοδα ή έξοδα πολυετούς αποσβέσεως

Α. Ενσώματα πάγια στοιχεία

Είναι τα υλικά αγαθά τα οποία αποκτά η λογιστική μονάδα με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει για τις λειτουργικές της ανάγκες και όχι να τα μεταπωλήσει.

Πχ:

  1. Γήπεδα
  2. Κτίρια
  3. Μηχανήματα & μηχανικές εγκαταστάσεις
  4. Μεταφορικά μέσα
  5. Όργανα & εργαλεία
  6. Έπιπλα & εξοπλισμός
  7. Είδη συσκευασίας
  8.  

Τρόποι αποκτήσεως ενσώματων παγίων στοιχείων 

  1. Αγορά
  2. Ιδιοκατασκευή
  3. Εισφορά
  4. Ανταλλαγή
  5. Δωρεά

Κόστος κτήσεως ενσώματων παγίων στοιχείων

Σύμφωνα με την αρχή του κόστους, το κόστος κτήσεως ενός παγίου στοιχείου ισούται με το συνολικό ποσό που έχει καταβληθεί για την αγορά και προετοιμασία του στοιχείου για τη χρήση που προορίζεται. Δηλαδή από την τιμή αγοράς και τα διάφορα έξοδα και δαπάνες που ποικίλουν ανάλογα με το στοιχείο το οποίο αγοράζεται.

Συνεπώς έχουμε:

  •  Κόστος Κτήσεως Παγίου στοιχείου = Τιμή αγοράς + Έξοδα ή Δαπάνες.

 Εδώ προκύπτει ένα θέμα, η νομοθεσία και η πράξη καμιά φορά διαφωνούν.

Στον τόκο, η πράξη και η φορολογία συμφωνούν.

  • Στην πράξη:

Τιμή κτήσεως = Τιμή τοις μετρητοίς (και όχι η Τιμή επί πιστώσει)

 Συνεπώς ο τόκος δεν είναι μέρος του κόστους κτήσεως του παγίου στοιχείου.

Δηλαδή ισχύει η ισότητα:

Τιμή τοις μετρητοίς + Τόκοι = Τιμή επί πιστώσει

Τόκος = έξοδο και όχι μέρος του κόστους κτήσεως του παγίου στοιχείου

  • Στη φορολογική νομοθεσία:

Κόστος κτήσεως = Τιμή τιμολογίου

Τόκος = έξοδο και όχι μέρος του κόστους κτήσεως του παγίου στοιχείου

Ορισμένα έξοδα – δαπάνες που γίνονται για την απόκτηση παγίων στοιχείων θεωρούνται από τη φορολογική νομοθεσία όχι στοιχεία του κόστους κτήσεως αλλά έξοδα τα οποία εκπίπτονται από τα έσοδα της χρήσεως κατά την οποία γίνεται η αγορά των παγίων.

Έτσι στην αγορά γηπέδων ή κτιρίων τα μεσιτικά, δικηγορικά και συμβολαιογραφικά έξοδα, οι φόροι μεταβίβασης ακινήτων καθώς και άλλα παρεμφερή έξοδα αποκτήσεως γηπέδων και κτιρίων θεωρούνται από τη φορολογική νομοθεσία έξοδα και όχι προσθετικά στοιχεία του κόστους κτήσεως.

Δαπάνες πραγματοποιούμενες μετά την απόκτηση των ενσώματων πάγιων στοιχείων 

  1. Επέκταση ή προσθήκη
  2. Βελτίωση
  3. Συντήρηση
  4. Επισκευή 

Επέκταση είναι η αύξηση του όγκου των κτιρίων ή προσθήκη που αυξάνει το μέγεθος και την παραγωγική δυναμικότητα των μηχανημάτων ή άλλων πάγιων στοιχείων. 

Βελτίωση είναι κάθε μεταβολή που γίνεται σε πάγιο στοιχείο και η οποία επιφέρει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω αποτελέσματα:

α) την αύξηση του χρόνου της ωφέλιμης ζωής του

β) την αύξηση της παραγωγικής του ικανότητας

γ) την μείωση του κόστους λειτουργίας του

δ) την βελτίωση των συνθηκών χρησιμοποιήσεώς του

Συντήρηση είναι η τεχνική επέμβαση που γίνεται σε πάγιο στοιχείο με σκοπό να διατηρήσει το στοιχείο αυτό την αρχική του παραγωγική ικανότητα για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. 

Επισκευή είναι η επιδιόρθωση ή αντικατάσταση διαφόρων μερών παγίου στοιχείου που έχουν καταστραφεί ή υποστεί βλάβη, με σκοπό την επαναφορά της παραγωγικής του ικανότητας στο επίπεδο που ήταν πριν την καταστροφή ή την βλάβη.

Βασικό ερώτημα είναι εάν οι δαπάνες αποτελούν έξοδο ή κόστος των παγίων στοιχείων.

Β. Ασώματα ή άυλα πάγια στοιχεία

Ασώματα ή άυλα πάγια στοιχεία είναι τα οικονομικά αγαθά τα οποία αποκτά η λογιστική μονάδα με σκοπό να τα χρησιμοποιήσει παραγωγικά για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους.

Πχ:

  1. Φήμη και πελατεία
  2. Διπλώματα ευρεσιτεχνίας
  3. Εμπορικά σήματα
  4. Δικαιώματα πνευματικής εργασίας
  1. Φήμη & πελατεία

Ως φήμη και πελατεία ή υπεραξία επιχειρήσεως θεωρούνται η καλή φήμη, η καλή οργάνωση, η πίστη στην αγορά, η ειδίκευση στην παραγωγή ορισμένων προϊόντων, η εκτεταμένη πελατεία. Η φήμη και πελατεία θεωρείται στοιχείο του Ενεργητικού μόνο όταν αγοράζεται και όχι όταν δημιουργείται από μία λογιστική μονάδα. Ισούται με τη διαφορά μεταξύ της τιμής αγοράς και της πραγματικής αξίας των στοιχείων της μονάδας που εξαγοράζεται. Το ποσό της φήμης και πελατείας αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά τη χρήση είτε ισόποσα σε περισσότερες χρήσεις, όχι πέρα από μία δεκαετία.

  1. Διπλώματα ευρεσιτεχνίας

Είναι τα δικαιώματα που έχει η επιχειρηματική μονάδα για αποκλειστική εκμετάλλευση νέων προϊόντων ή για τη χρησιμοποίηση νέων μεθόδων. Χορηγούνται για περιορισμένη χρονική διάρκεια.

Ο λογαριασμός «Διπλώματα ευρεσιτεχνίας» χρεώνεται με:

α) το ποσό που καταβάλλεται για την αγορά των διπλωμάτων

β) το ποσό που αποτιμήθηκαν τα διπλώματα σε περίπτωση εισφοράς

γ) το ποσό που δαπανήθηκε από την επιχειρηματική μονάδα για την εξασφάλιση της δημιουργίας τους.

Το κόστος κτήσεως διπλωμάτων υπόκειται σε απόσβεση. Ως χρόνος ωφέλιμης ζωής θεωρείται ο συμβατικός χρόνος χρησιμοποιήσεως του ή ο χρόνος για τον οποίο το δικαίωμα προστατεύεται νομικά. Το κόστος κτήσεως διπλωμάτων αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά τη χρήση είτε ισόποσα σε περισσότερες χρήσεις.

  1. Εμπορικά σήματα

Είναι τα διάφορα σήματα ή εμπορική επωνυμία και τα ονόματα των προϊόντων που αποκτά η επιχειρηματική μονάδα με σκοπό την πάγια εκμετάλλευση τους.

Το κτήσεως των εμπορικών σημάτων αποσβένεται είτε εφάπαξ κατά τη χρήση είτε ισόποσα σε περισσότερες χρήσεις, όχι πέρα από μία δεκαετία.

  1. Δικαιώματα πνευματικής εργασίας

Είναι τα διάφορα δικαιώματα που αποκτά η επιχειρηματική μονάδα επί της πνευματικής εργασίας των συγγραφέων, μουσικών συνθετών, ζωγράφων, κτλ. Το κόστος κτήσεως αυτών των δικαιωμάτων πρέπει κανονικά να αποσβένεται  μέσα στο χρονικό διάστημα που τα δικαιώματα αυτά προστατεύονται από το νόμο.

Οι επιχειρηματικές μονάδες έχουν την ευχέρεια να αποσβέσουν το κόστος αυτών είτε εφάπαξ είτε ισόποσα σε περισσότερες χρήσεις.

Γ. Συμμετοχές και μακροπρόθεσμες απαιτήσεις

Στις συμμετοχές περιλαμβάνονται οι συμμετοχές της λογιστικής μονάδας σε άλλες λογιστικές μονάδες οποιασδήποτε νομικής μορφής (Α.Ε, Ε.Π.Ε, Ο.Ε., κτλ) τις οποίες η λογιστική μονάδα αποκτά με σκοπό τον έλεγχο ή την άσκηση επιρροής πάνω στις μονάδες αυτές. Οι συμμετοχές αυτές αποτελούν επενδύσεις μόνιμου χαρακτήρα οι οποίες λήγουν τουλάχιστον ένα έτος μετά το τέλος της χρήσεως. Οι συμμετοχές αυτές παρακολουθούνται στον λογαριασμό «Χρεόγραφα» που είναι λογαριασμός του Κυκλοφορούν Ενεργητικού. Ο λογαριασμός αυτός χρεώνεται με το κόστος κτήσεως των συμμετοχών. Στο κόστος κτήσεως δεν περιλαμβάνονται τα έξοδα χρήσεως. Τα ειδικά έξοδα αποκτήσεως των συμμετοχών θεωρούνται έξοδα χρήσεως που μεταφέρονται στον λογαριασμό «Αποτελέσματα χρήσεως». Στο τέλος της χρήσεως γίνεται αποτίμηση των συμμετοχών στην μικρότερη τιμή μεταξύ της τιμής κτήσεως και τρέχουσας τιμής. 

Στις Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις περιλαμβάνονται όλες οι απαιτήσεις της επιχειρηματικής μονάδας που λήγουν μετά από ένα τουλάχιστον έτος από το τέλος της χρήσεως. Οι απαιτήσεις αυτές παρακολουθούνται με έναν ή περισσότερους λογαριασμούς, ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Στις απαιτήσεις αυτές περιλαμβάνονται οι απαιτήσεις έναντι των πελατών, τα γραμμάτια εισπρακτέα, οι εγγυήσεις σε ΔΕΗ ΟΤΕ και άλλους τρίτους.

 

Δ. Κεφαλαιοποιηθέντα έξοδα ή έξοδα πολυετούς αποσβέσεως

Είναι τα έξοδα – δαπάνες που προβλέπεται ότι θα εξυπηρετήσουν τη λογιστική μονάδα για περισσότερες από μία χρήσεις.

Πχ:

  1. Έξοδα ιδρύσεως και πρώτης εγκαταστάσεως
  2. Έξοδα αυξήσεως κεφαλαίου και εκδόσεως ομολογιακών δανείων
  3. Έξοδα μελετών και ερευνών.

Για κάθε ένα από τα στοιχεία αυτά δημιουργείται πρωτοβάθμιος λογαριασμός ο οποίος φέρει τον τίτλο του στοιχείου που παρακολουθεί. Συνήθη στοιχεία της κατηγορίας αυτής είναι:

  1. Έξοδα ιδρύσεως & πρώτης εγκαταστάσεως
  2. Έξοδα αυξήσεως του κεφαλαίου και εκδόσεως ομολογιακών δανείων
  3. Έξοδα μελετών και ερευνών
  1. Έξοδα ιδρύσεως & πρώτης εγκαταστάσεως

Είναι τα έξοδα που πραγματοποιούνται κατά την ίδρυση και οργάνωση της λογιστικής μονάδας και για την επέκταση και αναδιοργάνωσή της.

Πχ: Δικηγορικές αμοιβές, συμβολαιογραφικά έξοδα, έξοδα καταρτίσεως και δημοσιεύσεως καταστατικού, έξοδα εκδόσεως μετοχών, έξοδα δημόσιας προβολής, έξοδα οργανώσεως, έξοδα διοικήσεως που πραγματοποιούνται μέχρι την έναρξη των εργασιών της μονάδας.

  1. Έξοδα αυξήσεως του κεφαλαίου και εκδόσεως ομολογιακών δανείων

Είναι τα έξοδα εκτυπώσεως των μετοχών και των ομολόγων, τα έξοδα δημοσιεύσεως, τα έξοδα τροποποιήσεως του καταστατικού, κα

  1. Έξοδα μελετών και ερευνών

Είναι τα διάφορα έξοδα που πραγματοποιούνται για μελέτες και έρευνες που γίνονται για ανεύρεση ορυκτού πλούτου, για ανακάλυψη νέων προϊόντων ή μεθόδων παραγωγής, κα.

Όλα τα παραπάνω υπόκεινται σε απόσβεση. Η επιχειρηματική μονάδα έχει την ευχέρεια να αποσβέσει το κόστος αυτών των στοιχείων είτε εφάπαξ είτε ισόποσα σε περισσότερες χρήσεις εντός δέκα ετών. Όταν γίνεται τμηματική απόσβεση η λογιστική μονάδα είναι υποχρεωμένη να ακολουθεί τον έμμεσο τρόπο αποσβέσεως, δηλαδή να δημιουργεί για κάθε έναν από τους παραπάνω λογαριασμούς τον αντίθετό του.

Βασικοί όροι Πάγιων περιουσιακών στοιχείων

Πάγιο Ενεργητικό:  Είναι το σύνολο των αγαθών, αξιών και δικαιωμάτων που προορίζονται να παραμείνουν, στην επιχείρηση, παραπάνω από ένα έτος, με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των σκοπών και στόχων της επιχείρησης.

Τιμή κτήσης: Είναι η τιμολογιακή αγορά, η οποία προσαυξάνεται με τα ειδικά έξοδα αγοράς (π.χ. ασφάλιστρα μεταφοράς, ναύλοι, δασμοί, δαπάνες εγκαταστάσεων, κλπ) και μειώνεται με τις σχετικές εκπτώσεις. 

Ενσώματα πάγια: Είναι τα υλικά αγαθά που αποκτά η οικονομική μονάδα με σκοπό να τα χρησιμοποιεί ως μέσα δράσεως της κατά την διάρκεια της ωφέλιμης ζωής τους, η οποία οπωσδήποτε είναι μεγαλύτερη από ένα έτος (π.χ Κτίρια). 

Άυλα πάγια: Είναι τα ασώματα εκείνα οικονομικά αγαθά τα οποία είναι δεκτικά χρηματικής αποτίμησης και είναι δυνατό να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής, είτε μόνα, είτε μαζί με την οικονομική μονάδα (π.χ Άδειες χρήσης ενός πληροφοριακού συστήματος) 

Μητρώο Παγίων: Για τη διαχειριστική παρακολούθηση κάθε πάγιου περιουσιακού στοιχείου και για τη λογιστική παρακολούθηση της αξίας κτήσεως και των αποσβέσεων του, τηρείται υποχρεωτικά  μητρώο.  Από το μητρώο πρέπει να προκύπτουν τα εξής:

  1. Ονοματολογία και διακριτικά στοιχεία,
  2. Τίτλοι και κωδικοί αριθμοί του Κλαδικού Σχεδίου,
  3. Η αρχική αξία κτήσης και η τυχόν προσθήκες, βελτιώσεις, μειώσεις, που έχει υποστεί το πάγιο,
  4. Ο τόπος εγκατάστασης,
  5. Η ημερομηνία που τέθηκε το Πάγιο σε λειτουργία,
  6. Η ημερομηνία που τέθηκε το Πάγιο σε αδράνεια,
  7. Οι λογισμένες αποσβέσεις,
  8. Αιτιολογία του τερματισμού της Παραγωγικής δραστηριότητας,
  9. Τρόπος απόκτησης (π.χ Από Κρατική Επιχορήγηση).

Προσθήκη Πάγιου Περιουσιακού Στοιχείου

  • Κτιρίου     

 Είναι οποιαδήποτε μόνιμη αύξηση, με την χρησιμοποίηση δομικών υλικών για: Τον όγκου του, Το μέγεθος του, Την ωφελιμότητα του  

Π.χ Τοποθέτηση κλιματιστικών μηχανημάτων

  • Μηχανήματος      

Είναι κάθε προσθήκη ή εργασία που γίνεται και αυξάνει:Το μέγεθος του,Την παραγωγική δυναμικότητα του

Βελτίωση Πάγιου Περιουσιακού Στοιχείου 

Είναι κάθε μεταβολή που γίνεται σε αυτό από τεχνολογική επέμβαση που έχει ως αποτέλεσμα: 

  1. Την αύξηση του χρόνου της ωφέλιμης ζωής του,
  2. Την αύξηση της παραγωγικότητας του,
  3. Την μείωση του κόστους λειτουργίας του,
  4. Την βελτίωση των συνθηκών χρησιμοποίησης του

 Π.χ  Σε ένα ιατρικό μηχάνημα (Μαγνητικός Τομογράφος) γίνεται τεχνολογική αναβάθμιση και παράγει ημερησίως διπλάσιο αριθμό εξετάσεων.

Συντήρηση Πάγιου Περιουσιακού Στοιχείου

Είναι η τεχνολογική επέμβαση που γίνεται σε αυτό, με σκοπό να διατηρείται στην αρχική του παραγωγική ικανότητα για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Επισκευή Πάγιου Περιουσιακού Στοιχείου 

Είναι η αντικατάσταση ή επιδιόρθωση μερών αυτού, που έχουν καταστραφεί ή υποστεί βλάβη, με σκοπό την επαναφορά της παραγωγικής του ικανότητας ή των συνθηκών λειτουργίας του στο επίπεδο, που ήταν πριν από την καταστροφή ή τη βλάβη.

Μητρώο Παγίων Στοιχείων

Για την διαχειριστική παρακολούθηση κάθε ενσώματου παγίου στοιχείου (γηπέδου, κτιρίου, μηχανήματος, μεταφορικού μέσου κλπ.) και για τη λογιστική παρακολούθηση της αξίας κτήσης και των αποσβέσεων του, τηρείται Μητρώο Παγίων Στοιχείων το οποίο αποτελεί την τελευταία ανάλυση των λογαριασμών των παγίων περιουσιακών στοιχείων και από το οποίο πρέπει να προκύπτουν τουλάχιστον τα εξής στοιχεία σύμφωνα με τη παράγραφο 2.2.103 του Ε. Γ. Λ. Σ.:

  • Η αιτιολογία και τα σχετικά στοιχεία κτήσης, η αρχική αξία κτήσης και οι μεταβολές αυτής ( προσθήκες, βελτιώσεις, μειώσεις).
  • Τα στοιχεία που εξατομικεύουν το είδος του παγίου (ονομασία και διακριτικά στοιχεία).
  • Ο τόπος εγκατάστασης ή ο τρίτος στις εγκαταστάσεις του οποίου τυχόν βρίσκεται.
  • Τα στοιχεία της λογιστικής του ένταξης ( τίτλοι και κωδικοί αριθμοί του πρωτοβάθμιου λογαριασμού και του λογαριασμού της τελευταίας βαθμίδας).
  • Η ημερομηνία κατά την οποία άρχισε η χρησιμοποίηση και η λειτουργία του καθώς και η ημερομηνία που τυχόν τέθηκε σε αδράνεια.
  • Η τυχόν κτήση του με ευεργετική φορολογική διάταξη.
  • Οι λογισμένες αποσβέσεις με τους συντελεστές, τα ποσά και τα στοιχεία της λογιστικής τους εγγραφής (α/α παραστατικού κ ημερομηνία) καθώς και οι αντιλογισμένες αποσβέσεις σε περίπτωση πώλησης ή καταστροφής κλπ. του παγίου.
  • Ο κωδικός αριθμός της τελευταίας βαθμίδας του λογαριασμού αποσβέσεων.
  • Τα στοιχεία και η αιτία του τερματισμού της παραγωγικής του δραστηριότητας (εκποίηση, διάλυση, καταστροφή κλπ.).

Για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων δυσχερειών, παρέχεται η δυνατότητα τηρήσεως του μητρώου κατά ομάδες ομοειδών παγίων στοιχείων, για παράδειγμα πάγια στοιχεία του λογαριασμού 14 «Έπιπλα & λοιπός εξοπλισμός» που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια του μήνα, παρακολουθούνται σε μια ατομική μερίδα, με την προϋπόθεση 10 ότι το συγκεκριμένο πάγιο στοιχείο θα είναι δυνατό να εξατομικεύεται π.χ. κατά την απογραφή ή την πώληση.

ΜΑΘΗΜΑ 4

Λέξεις κλειδιά: Αποσβέσεις Παγίων, μέθοδοι αποσβέσεων, Φορολογική απόσβεση, Λογιστική απόσβεση, Άμεσος τρόπος, Έμμεσος τρόπος, Αγορά Παγίου, Πώληση Παγίου, Εμφάνιση αποσβέσεων στον Ισολογισμό, 

Απόσβεση ενσώματων παγίων στοιχείων

Οι οικονομικές μονάδες αποκτούν πάγια στοιχεία επειδή πιστεύουν ότι τα στοιχεία αυτά θα τους προσφέρουν χρήσιμες υπηρεσίες. Η αξιοποίηση των υπηρεσιών αυτών δημιουργεί έσοδα στην επιχείρηση που καλύπτουν τουλάχιστον το κόστος των υπηρεσιών αυτών.  Οι υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει ένα πάγιο είναι κατ΄ ανάγκη περιορισμένες, αφού η ζωή του είναι περιορισμένη. Απεριόριστη ζωή έχουν κατά κανόνα τα οικόπεδα.

Όταν μια οικονομική μονάδα αγοράζει ένα πάγιο, αγοράζει στην ουσία το σύνολο ή το απόθεμα των υπηρεσιών που μπορεί να προσφέρει. Το κόστος κτήσεως του παγίου στοιχείου είναι κατά συνέπεια το κόστος κτήσεως των υπηρεσιών αυτών.

Στο τέλος μιας λογιστικής χρήσεως πρέπει να προσδιορίσουμε το κόστος των υπηρεσιών ενός παγίου οι οποίες εξαντλήθηκαν και το κόστος των υπηρεσιών που παραμένουν στο πάγιο ως απόθεμα.

Αποσβέσεις υπολογίζονται μόνο στην Καθαρή Αξία του Παγίου. Μόνο οι δημόσιες επιχειρήσεις προβαίνουν σε απόσβεση παγίων που περιλαμβάνουν ΦΠΑ.

Έστω ότι το κόστος κτήσεως υπηρεσιών ενός παγίου είναι 40.000€ και οι υπηρεσίες που εξαντλήθηκαν μέσα στην περίοδο είναι 20% του συνόλου των υπηρεσιών, τότε:

Κόστος υπηρεσιών που εξαντλήθηκαν = Κόστος κτήσεως συνόλου υπηρεσιών * 20%  =  40.000 *  20/100 = 8.000 ευρώ

 Άρα:

  Κόστος κτήσεως συνόλου υπηρεσιών                                            40.000€

– Κόστος υπηρεσιών που εξαντλήθηκαν                                          – 8.000€

Κόστος υπηρεσιών που παραμένουν στο πάγιο                        32.000€

Το κόστος των υπηρεσιών που εξαντλήθηκαν (8.000€) καλείται απόσβεση.

Κόστος υπηρεσιών που παραμένουν στο πάγιο (32.000€) καλείται αναπόσβεστη αξία.

Οι αποσβέσεις των παγίων στοιχείων θεωρούνται άλλοτε στοιχείο του Ενεργητικού και άλλοτε έξοδο. Έτσι οι αποσβέσεις των παγίων στοιχείων τα οποία χρησιμοποιούνται στην παραγωγή, θεωρούνται στοιχείο του Ενεργητικού, επειδή οι αποσβέσεις αυτών των στοιχείων λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του κόστους παραγωγής των προϊόντων. Το κόστος των προϊόντων μετατρέπεται σε έξοδο (κόστος πωληθέντων) όταν αναγνωριστούν τα έσοδα από τα προϊόντα αυτά (συνήθως κατά την πώληση των προϊόντων). Συνεπώς με τη διάθεση των προϊόντων, οι αποσβέσεις που περιλαμβάνονται στο κόστος αυτών, μετατρέπονται σε έξοδα όπως και τα άλλα στοιχεία του κόστους.

Παράγοντες προσδιορισμού αποσβέσεων

Οι παράγοντες που προσδιορίζουν το ύψος των αποσβέσεων των παγίων στοιχείων είναι 4:

  1. το κόστος κτήσεως
  2. η υπολειμματική αξία
  3. η ωφέλιμη ζωή
  4. οι εξαντλούμενες υπηρεσίες

1. Κόστος κτήσεως ενός παγίου είναι τα χρήματα που ξοδεύτηκαν για την αγορά του

2. Υπολειμματική αξία ενός παγίου στοιχείου είναι το ποσό στο οποίο εκτιμάται ή υπολογίζεται ότι θα διατεθεί το πάγιο στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του, δηλαδή όταν παύσει να χρησιμοποιείται. Άρα:

   Κόστος κτήσεως –  Υπολειμματική αξία =  Αποσβεστέα αξία

  • Αποσβεστέα αξία είναι το ποσό το οποίο μπορεί να φτάσει η απόσβεση ενός παγίου στοιχείου.
  • Η φορολογική νομοθεσία θεωρεί ως αποσβεστέο κόστος ενός παγίου το κόστος κτήσεως αυτού, δηλαδή δεν λαμβάνει υπόψη την υπολειμματική αξία του παγίου.

3. Ωφέλιμη ζωή ενός παγίου στοιχείου είναι το σύνολο των υπηρεσιών που αναμένεται να προσφέρει το στοιχείο αυτό σε μία λογιστική μονάδα. Αυτή η ζωή του παγίου μπορεί να μετρηθεί με τρεις διαφορετικές μονάδες μετρήσεως.

α) Ώρες λειτουργίας του παγίου

β) Μονάδες παραγωγής ή έργου του παγίου (πχ χιλιόμετρα, κιλά, μονάδες  προϊόντος, κα)

γ) Μονάδες χρόνου (πχ μήνες, έτη, κα)

4. Εξαντλούμενες υπηρεσίες

Η ποσότητα των υπηρεσιών που εξαντλούνται κάθε χρόνο μπορεί είτε

α) να είναι σταθερή (δηλαδή ίδια κάθε χρόνο),

β) είτε να μειώνεται

γ) να αυξάνεται

Σύμφωνα με τις διατάξεις ν. 4308/2014 (Α΄251) «Eλληνικά Λογιστικά Πρότυπα, συναφείς ρυθμίσεις και άλλες διατάξεις.», Κεφάλαιο 5, άρθρο 18. (Ισχύει από 01.01.2015)

Αν έχεις όρεξη για επιπλέον γνώση, πάτα εδώ

Μέθοδοι υπολογισμού των αποσβέσεων

Ο υπολογισμός των αποσβέσεων γίνεται με πολλές μεθόδους, από τις οποίες οι κυριότερες είναι η σταθερή μέθοδος, η φθίνουσα και η αύξουσα.

  1. Μέθοδος σταθερής αποσβέσεως
  2. μέθοδος μειούμενης αποσβέσεως
  3. Μέθοδος λειτουργικής εντάσεως

Σύμφωνα με τη φορολογική νομοθεσία οι αποσβέσεις θεωρούνται ότι είναι σταθερές κάθε χρόνο. Πιο συγκεκριμένα οι ετήσιες αποσβέσεις των παγίων στοιχείων υπολογίζονται βάση συντελεστών αποσβέσεων που καθορίζονται από τη νομοθεσία για κάθε είδος παγίου στοιχείου. Συνεπώς σύμφωνα με τη νομοθεσία για τον υπολογισμό των αποσβέσεων χρησιμοποιείται η μέθοδος της σταθερής αποσβέσεως.

 

 Μέθοδος σταθερής αποσβέσεως

Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι η ποσότητα των υπηρεσιών που εξαντλούνται κάθε χρόνο είναι ίδια. Έτσι το ετήσιο ποσό της αποσβέσεως παραμένει σταθερό.

Φθίνουσα μέθοδος

Με τη μέθοδο αυτή το ποσό της ετήσιας απόσβεσης μειώνεται, από χρήση σε χρήση. Αυτό κυρίως μπορεί να γίνει: α) Με τη χρησιμοποίηση σταθερού συντελεστή πάνω στην αναπόσβεστη αξία, β) με τη χρησιμοποίηση μειωμένου συντελεστή πάνω στην αξία που θέλουμε να αποσβέσουμε, ανάλογα προς τους αριθμούς των ετών της ωφέλιμης ζωής του πάγιου. Έτσι, για το παραπάνω πάγιο θα έχουμε άθροισμα αριθμού ετών 1 +2+3+4 = 10 και αποσβέσεις:

Αύξουσα μέθοδος

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, η ετήσια απόσβεση αυξάνεται από έτος σε έτος με αύξηση του συντελεστή απόσβεσης. Έτσι με τα δεδομένα του προηγούμενου παραδείγματος ο συντελεστής απόσβεσης θα είναι:

για το 1ο έτος: 1/10, για το 2ο 2/10, για το 3ο 3/10 και για το 4ο 4/10. Οι αποσβέσεις των πάγιων περιουσιακών στοιχείων, σύμφωνα με όσα προβλέπονται από το νόμο*, γίνονται με τη σταθερή μέθοδο. Εξαίρεση αποτελούν τα μηχανήματα και ο λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός που αποκτήθηκαν από 1/1/1993 και μετά και τα οποία αποσβένονται είτε με τη σταθερή είτε με τη φθίνουσα μέθοδο (σταθερός συντελεστής πάνω στην αναπόσβεστη αξία). Η μέθοδος που θα επιλεγεί θα εφαρμόζεται πάγια.

Όταν εφαρμόζουμε φθίνουσα μέθοδο υπολογίζουμε την απόσβεση με τριπλάσιο συντελεστή απόσβεσης, εκείνου της σταθερής μεθόδου.

Φορολογική άποψη αποσβέσεων

1. Ο υπολογισμός των αποσβέσεων γίνεται με τη μέθοδο της σταθερής αποσβέσεως. Οι ετήσιες αποσβέσεις υπολογίζονται βάση συντελεστών αποσβέσεως που καθορίζονται από τη νομοθεσία για κάθε είδος παγίου στοιχείου. Οι συντελεστές αυτοί αποκαλούνται συντελεστές τακτικών αποσβέσεων και καλύπτουν τη φυσική φθορά, δηλαδή τη φθορά με την πάροδο του χρόνου και τη χρήση καθώς και την οικονομική απαξίωση των στοιχείων.

2. Η διενέργεια αποσβέσεων είναι υποχρεωτική.

3. Οι συντελεστές αποσβέσεως εφαρμόζονται επί της τιμής κτήσεως των παγίων συν τις βελτιώσεις και επεκτάσεις ή επί της αναπροσαρμοσμένης τους αξίας. Δεν λαμβάνεται υπόψη η υπολειμματική αξία.

4. Αποσβέσεις διενεργούνται επί των παγίων στοιχείων που ανήκουν κατά κυριότητα στην επιχειρηματική μονάδα.

5. Οι αποσβέσεις των παγίων στοιχείων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία συνιστούν στοιχείο κόστους των προϊόντων που παράγονται

6. Οι συντελεστές αποσβέσεων αφορούν ετήσια απόσβεση. Εάν ένα πάγιο αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια της χρήσεως, τότε οι αποσβέσεις θα υπολογιστούν μόνο για τους μήνες λειτουργίας του.

7. Για τη φορολογική αναγνώριση των αποσβέσεων απαιτείται η καταχώρησή τους στα βιβλία της επιχειρηματικής μονάδας.

8. Εκτός από τις τακτικές αποσβέσεις, διάφορες ειδικές διατάξεις προβλέπουν και πρόσθετες αποσβέσεις ως φορολογικά κίνητρα.

9. Όλες οι πρόσθετες αποσβέσεις, είτε αναφέρονται σε πάγια στοιχεία που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία είτε όχι, μεταφέρονται στον λογαριασμό «Αποτελέσματα Χρήσεως».

Λογιστική παρουσίαση αποσβέσεων

Μετά τον υπολογισμό των αποσβέσεων ενός παγίου στοιχείου, πρέπει να γίνει η καταχώρηση του στα βιβλία της λογιστικής μονάδας. Η εμφάνιση ή καταχώρηση των αποσβέσεων γίνεται με κατάλληλη ημερολογιακή εγγραφή και σημαίνει δύο πράγματα. Πρώτον, εμφάνιση του ποσού των αποσβέσεων σε κατάλληλο λογαριασμό και δεύτερον, μείωση του κόστους κτήσεως του παγίου στοιχείου.

Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους μπορούμε να απεικονίσουμε λογιστικά τις αποσβέσεις: α) ο άμεσος όπου χρεώνεται ο λογαριασμός απόσβεσης, λογαριασμός οργανικού εξόδου, και πιστώνεται κατευθείαν ο λογαριασμός του πάγιου περιουσιακού στοιχείου, στο οποίο διενεργείται η απόσβεση

β) ο έμμεσος, όπου σε χρέωση του λογαριασμού απόσβεσης πιστώνεται ο αντίθετος λογαριασμός του περιουσιακού στοιχείου το οποίο αποσβένεται.

Στην πράξη χρησιμοποιείται ο έμμεσος τρόπος, γιατί με αυτόν ο λογαριασμός του πάγιου περιουσιακού στοιχείου πετυχαίνει να εμφανίζει την αξία του περιουσιακού στοιχείου χωρίς μείωση από τις αποσβέσεις του. Η μείωση από τις αποσβέσεις περιέχεται στον αντίθετο λογαριασμό.

Οι δευτεροβάθμιοι λογαριασμοί του λογαριασμού 66, βρίσκονται σε πλήρη αντιστοιχία με τους πρωτοβάθμιους λογαριασμούς 10 – 16 της ομάδας 1 (ομάδα παγίων περιουσιακών στοιχείων):

Μετατροπή Εμμέσων Αποσβέσεων σε Άμεσες Αποσβέσεις

Είναι δυνατό κάποια επιχείρηση η οποία μέχρι τώρα ακολουθεί τον έμμεσο τρόπο εμφάνισης των αποσβέσεων να αποφασίσει την αντικατάσταση του με τον άμεσο τρόπο. Η επιχείρηση λοιπόν πρέπει να προβεί στο κλείσιμο των λογαριασμών των αποσβέσεων που υπάρχουν, δηλαδή των αποσβεσμένων στοιχείων, διότι η διατήρηση τους θα δείχνει ότι η επιχείρηση εξακολουθεί να εμφανίζει τις αποσβέσεις με τον έμμεσο τρόπο. Το κλείσιμο των λογαριασμών αυτών θα γίνει με τη μεταφορά τους στους οικείους λογαριασμούς των οποίων τα χρεωστικά υπόλοιπα δηλαδή οι αρχικές αξίες αυτών, θα μειωθούν με τις αποσβέσεις που έγιναν μέχρι τώρα κατά τον έμμεσο τρόπο. Στη συνέχεια δε η επιχείρηση θα προβεί στην καταχώρηση του υπολογισμού των αποσβέσεων κατά τον άμεσο τρόπο.

Αγορά παγίου

Στις 25/07 αυτού του έτους η εταιρεία ALESTA Α.Ε αποφάσισε να αγοράσει ένα φορτηγό αυτοκίνητο τύπου MERCEDES, με αριθμό πινακίδας ΚΝΚ7253 από την επιχείρηση «Στάθης Νικόλαος» Ε.Π.Ε (Τ1567), έναντι του ποσού των €150.500,00 (Συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 16%) και εξοφλήθηκε σε δύο (2) μήνες, με επιταγή ημέρας (Τράπεζα Πειραιώς Α.Ε – Nο. Επ. 4215744451-01)

Ζητείται:

  1.  Να απεικονιστούν στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας, όλα τα παραπάνω οικονομικά γεγονότα.
  2. Να υπολογιστούν οι σχετικές αποσβέσεις του παγίου και να απεικονιστούν στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας, με ημερομηνία 31.12 αυτού του έτους.

Σημειώσεις:

  1. Η εταιρεία εφαρμόζει την Σταθερή Μέθοδο απόσβεσης και ο συντελεστής απόσβεσης Φορτηγών είναι: 10%.
  2. Η Ανάλυση των λογαριασμών να πραγματοποιηθεί σε τεταρτοβάθμιο επίπεδο.
  3. Η έδρα της επιχείρησης είναι στην νήσο Καστελόριζο.

Λύση:

Φορολογική Απόσβεση (απο 8ο μήνα, τον επόμενο της αγοράς, ανεξαιρέτου ημέρας) 129.741,38*10%*5/12=5.405,89

Λογιστική Απόσβεση (απο 7ο μήνα, τον ίδιο της αγοράς, ανεξαιρέτου ημέρας) 129.741,38*10%*6/12=6.487,07

Διαδικασία Πώλησης Πάγιου περιουσιακού στοιχείου

  1. Λογίζονται  αποσβέσεις μέχρι την ημερομηνία πώλησης
  2. Μεταφέρονται οι σωρευμένες αποσβέσεις στο πάγιο που πρόκειται να πωληθεί
  3. Απεικονίζεται η πώληση του Παγίου*
  4. Μεταφέρεται το υπόλοιπο του λογαριασμού του Παγίου στα Έκτακτα Αποτελέσματα 

*Σε περίπτωση που το Πάγιο δεν εξοφληθεί άμεσα, τότε θα πρέπει να εμφανίσουμε την εγγραφή εξόφλησης του Πελάτη (Ο επιτηδευματίας που αγόρασε το Πάγιο Στοιχείο) την ημερομηνία που θα πραγματοποιηθεί.

Πώληση παγίου

Στις 25/02 αυτού του έτους η εταιρεία ALESTA ΑΕ αποφάσισε να εκποιήσει ένα φορτηγό αυτοκίνητο τύπου MERCEDES.  Από τα βιβλία της εταιρείας προέκυψαν τα κάτωθι λογιστικά στοιχεία: 

13.02.00.000  ΖΜΟ 4532             € 110.000,00

13.99.02.000  ΖΜΟ 4532             €   50.000,00

Το ανωτέρω αυτοκίνητο πουλήθηκε στην επιχείρηση «Στάθης Νικόλαος» Ε.Π.Ε (ΤΔΑ 567), έναντι του ποσού των € 50.500,00 (Συμπεριλαμβάνεται Φ.Π.Α 24%) και εξοφλήθηκε 2 μήνες αργότερα τα 2/3 με επιταγή ημέρας (Τράπεζα Πειραιώς  Α.Ε) και το υπόλοιπο με επιταγή λήξης 25/11/2016 της Εθνικής Τράπεζας ΑΕ (Νο. Επιταγής 69987650-9 και 45527628110-09). 

Σημειώσεις: 

  1. Η εταιρεία εφαρμόζει την Σταθερή Μέθοδο απόσβεσης και ό συντελεστής απόσβεσης Φορτηγών είναι: 12%
  2. Η Ανάλυση των λογαριασμών να πραγματοποιηθεί σε τεταρτοβάθμιο επίπεδο. 

Ζητείται: 

  1. Να απεικονιστούν στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας, τα παραπάνω οικονομικά γεγονότα. 

Λύση:

Απόσβεση παρόντος έτους = 110.000*2/12*12%=2.200

Καθαρή αξία = 40.725,80

ΦΠΑ = 9.774,20

Αξία Πώλησης = 50.500

Πώληση παγίου

Στις 25/02 του παρόντος έτους η «ALESTA Α.Ε» αποφάσισε να εκποιήσει ακίνητα συνολικής αξίας €2.000.000,00.  Από τα βιβλία της ανωτέρω εταιρείας προέκυψαν τα παρακάτω στοιχεία:       

11.00.00.000 Κτίριο οδού Αμαλίας          €1.580.000,00 

11.00.00.001 Κτίριο οδού Ανδρομάχης   €420.000,00 

11.99.00.000 Κτίριο οδού Αμαλίας          €348.000,00 

11.99.00.001 Κτίριο οδού Ανδρομάχης   €252.000,00 

Τα ανωτέρω κτίρια πουλήθηκαν με πίστωση στην επιχείρηση «Α. Λινάκης Α.Ε» (ΤΔΑ 125, συμπεριλαμβάνεται ΦΠΑ 24%) ως εξής: 

  • Κτίριο οδού Αμαλίας:  € 1.050.000,00
  • Κτίριο οδού Ανδρομάχης: € 550.000,00 

Σημείωση: Η εταιρεία εφαρμόζει την Σταθερή Μέθοδο απόσβεσης και ο συντελεστής απόσβεσης των Κτιρίων είναι: 4%.

Ζητείται: Να απεικονιστούν στα λογιστικά βιβλία της εταιρείας, τα παραπάνω οικονομικά γεγονότα. 

Λύση:

ΑΜΑΛΙΑΣΑΝΔΡΟΜΑΧΗΣ
1.580.000 x 4% x 2/12 = 10.533,33420.000 x 4% x 2/12 = 2.800
1.050.000 ÷ 1,24 = 846.774,19550.000 ÷ 1,24 = 443.548,39
ΦΠΑ = 203.225,81ΦΠΑ = 106.451,61

Όταν η επιχείρηση είναι μεγάλη, πχ ΟΤΕ και έχει χιλιάδες ή εκατομμύρια πάγια, μπορούμε και αθροιστικά να συγκεντρώσουμε τις αποσβέσεις στον 66.

Πώληση παγίου

Στις 25/06 του παρόντος έτους η «ALESTA ΑΕ» αποφάσισε να εκποιήσει μηχανήματα  συνολικής αξίας €50.000,00.  Από τα βιβλία της ανωτέρω εταιρείας προέκυψαν τα παρακάτω στοιχεία:       

12.02.00.000 Φορητό Μηχάνημα τύπου Bosch                                        €10.000,00 

12.00.00.000 Μηχανή παραγωγή κουλουριού sintesi                                 €40.000,00 

12.99.00.000 Αποσβεσμένη μηχανή παραγωγής κουλουριού sintesi          €5.320,00 

12.99.02.000 Αποσβεσμένο Φορητό Μηχάνημα τύπου Bosch                    €2.200,00

Τα ανωτέρω μηχανήματα πουλήθηκαν με πίστωση στην επιχείρηση «Α. Λινάκης Α.Ε» (ΤΔΑΣ 50125, συμπεριλαμβάνεται ΦΠΑ 24%) ως εξής: 

  • Φορητό Μηχάνημα τύπου Bosch: € 9.000,00
  • Μηχανή παραγωγή κουλουριού sintesi:  € 42.750,00 

Σημείωση: Η εταιρεία εφαρμόζει την Σταθερή Μέθοδο απόσβεσης και ο συντελεστής απόσβεσης των μηχανημάτων είναι: Φορητό Μηχάνημα: 8%, Μηχανή παραγωγή: 10%

  • Υπολειμματική αξία Bosch 1.500 
  • Υπολειμματική αξία Sintesi 8.500

Λύση:

Αποσβεστέα αξία Bosch: 10.000 – 1.500 = 8.500

Ετήσια απόσβεση: 8.500 x 8% x 6/12 = 340

Καθαρή αξία πώλησης = 9.000 / 1,24 = 7.258,06

ΦΠΑ = 1.741,94

Αξία Πώλησης = 9.000

Αποσβεστέα αξία Sintesi: 40.000 – 8.500 = 31.500 

Ετήσια απόσβεση: 31.500  x 10% x 6/12 = 1.575

Καθαρή αξία πώλησης = 42.750 / 1,24 = 34.475,81

ΦΠΑ = 8.274,19

Αξία Πώλησης = 42.750

Εμφάνιση των Αποσβέσεων στον Ισολογισμό

Αναφέραμε παραπάνω ότι, ο αντίθετος λογαριασμός εμφανίζεται στον νέο ισολογισμό. Η εμφάνιση των αποσβέσεων στον Ισολογισμό γίνεται εφ’ όσον η επιχείρηση ακολουθεί τον έμμεσο τρόπο απόσβεσης γιατί όπως γνωρίζουμε στον άμεσο τρόπο οι αποσβέσεις δεν εμφανίζονται σε ιδιαίτερους λογαριασμούς και επομένως δεν είναι γνωστές αλλά φέρονται σε πίστωση των λογαριασμών των οικείων περιουσιακών στοιχείων που αποσβένονται και των οποίων οι αξίες εμφανίζονται έτσι μειωμένες στον ισολογισμό. Επομένως, όταν μιλάμε για εμφάνιση των αποσβέσεων στον Ισολογισμό, εννοούμε τον τρόπο κατά τον οποίο μπορούν οι αντίθετοι λογαριασμοί που υπάρχουν των παγίων περιουσιακών στοιχείων του Ενεργητικού να εμφανισθούν σ’ αυτόν. Αυτό μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: 1. Με την αναγραφή των λογαριασμών των αποσβέσεων στο Παθητικό 2. Με την αναγραφή των λογαριασμών των αποσβέσεων στο Ενεργητικό ως αφαιρετικών στοιχείων (αυτού).

Με τον τρόπο αυτό, τα πράγματα μάλλον συσκοτίζονται και μάλιστα όταν υπάρχουν πολλά στοιχεία δεκτικά αποσβέσεων. Αλλά το σπουδαιότερο είναι ότι, με τον τρόπο αυτόν τα αθροίσματα του ενεργητικού και του παθητικού είναι εικονικά. Ο Κ. Φ. Σ. αλλά και ο νόμος 2190/1920, άρθρο 42 ε, παρ. 7, αναφέρουν ότι, οι αποσβέσεις των στοιχείων του παγίου ενεργητικού καταχωρούνται στο ενεργητικό, αφαιρετικά από την αξία κτήσεως ή ιδιοκατασκευής του κάθε στοιχείου του ισολογισμού, ώστε για κάθε λογαριασμό να εμφανίζεται η αξία κτήσεως ή ιδιοκατασκευής, οι σωρευμένες μέχρι την λήξη της χρήσεως αποσβέσεις και αναπόσβεστη αξία του στοιχείου.

Από τις πιο πάνω εμφανίσεις προκύπτει ότι ο δεύτερος τρόπος εμφανίσεως των αποσβέσεων πλεονεκτεί του πρώτου γιατί παρέχει στον αναγνώστη του Ισολογισμού αμέσως την όλα κατάσταση του παγίου στοιχείου της επιχείρησης.

ΜΑΘΗΜΑ 5

Λέξεις κλειδιά: Απαιτήσεις, Αποσβέσεις απαιτήσεων, Φορτωτικές

Βραχυπρόθεσμες Απαιτήσεις

Οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις είναι οι πάσης φύσεως απαιτήσεις της λογιστικής μονάδας έναντι τρίτων οι οποίες λήγουν μέσα σε ένα έτος από το τέλος της χρήσεως.

Οι απαιτήσεις αυτές παρακολουθούνται με πρωτοβάθμιους περιληπτικούς λογαριασμούς, οι κυριότεροι των οποίων είναι οι εξής:

  1. πελάτες
  2. γραμμάτια εισπρακτέα
  3. φορτωτικές εισπρακτέες
  4. χρεώγραφα
  5. προκαταβολές προσωπικού
  6. δάνεια προσωπικού
  7. προκαταβολές προμηθευτών
  8. έσοδα εισπρακτέα
  9. έξοδα προποπληρωθέντα
  10. χρεώστες διάφοροι

 Στο τέλος της λογιστικής χρήσεως ανακύπτουν τρία θέματα:

  1. ο καθορισμός του ποσού των απαιτήσεων που δικαιούται να εισπράξει η λογιστική μονάδα.
  2. ο προσδιορισμός του ποσού των απαιτήσεων που αναμένεται ότι θα εισπραχθεί (και αυτών που προβλέπεται ότι δεν θα εισπραχθούν).
  3. ο προσδιορισμός του ποσού με το οποίο θα εμφανιστούν στον ισολογισμό (με το ονομαστικό τους ποσό ή με την παρούσα αξία τους;). Το πιο σωστό είναι με την ονομαστική τους αξία αλλά στην ελληνική νομοθεσία και στην λογιστική πρακτική δεν ισχύει αυτό.

Πελάτες και Αποσβέσεις

Στο λογαριασμό αυτό παρακολουθούνται οι απαιτήσεις έναντι πελατών από πωλήσεις αγαθών ή παροχή υπηρεσιών επί πιστώσει. Στο τέλος της χρήσεως τίθεται το θέμα του υπολογισμού του ποσού που ουσιαστικά αναμένεται ότι θα εισπραχθεί.

Για τον υπολογισμό αυτού του ποσού εξετάζεται: α) εάν υπάρχουν απαιτήσεις αμφίβολης ή επισφαλούς εισπράξεως και β) υπολογίζεται το ποσό το οποίο δεν θα εισπραχθεί. Το ποσό το οποίο υπολογίζεται ότι δεν θα εισπραχθεί πρέπει να εμφανισθεί σε κατάλληλο λογαριασμό ζημιάς ή αποσβέσεως και παράλληλα να πιστωθεί με το ποσό αυτό ο λογαριασμός «πελάτες» ή κάποιος αντίθετός του, ώστε το υπόλοιπό του να δείχνει το αναμενόμενο να εισπραχθεί ποσό. Η διαδικασία αυτή καλείται απόσβεση επισφαλών απαιτήσεων.

Ο χαρακτηρισμός μιας απαιτήσεως ως επισφαλούς στηρίζεται σε ορισμένες ενδείξεις ή τεκμήρια όπως: μεγάλες ζημιές που υφίσταται η επιχείρηση του πελάτη, μεγάλη καθυστέρηση εξοφλήσεως των χρεών του ή των συναλλαγματικών του, η έκδοση επιταγών χωρίς αντίκρισμα, η ποινική του δίωξη για οφειλόμενους  φόρους, η κύρηξη του σε κατάσταση πτωχεύσεως.

Ο λογαριασμός «Επισφαλείς πελάτες» δείχνει στην ουσία τις αποσβέσεις του λογαριασμού «πελάτες».

Ο λογαριασμός «πελάτες» θα εμφανισθεί στον ισολογισμό με το αναμενόμενο να εισπραχθεί ποσό και όχι με το ποσό που αντιστοιχεί στην παρούσα αξία των απαιτήσεων.

Στη συνέχεια θα ασχοληθούμε με τη λογιστική άποψη για την εκτίμηση του ποσού που δεν θα εισπραχθεί από τους πελάτες.

Λογιστική άποψη των αποσβέσεων των επισφαλών απαιτήσεων

Τη  λογιστική άποψη δεν την ενδιαφέρει ο κάθε πελάτης ξεχωριστά, αλλά το συνολικό ποσό των απαιτήσεων που δεν θα εισπραχθεί. Έτσι στο τέλος της χρήσεως κάθε επιχείρηση κάνει πρόβλεψη του συνολικού ποσού που αναμένει ότι δεν θα εισπράξει από τους πελάτες της.

Φορτωτικές Εισπρακτέες

Φορτωτική είναι το έγγραφο που εκδίδεται από το μεταφορέα και αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο της φορτώσεως αγαθών και της καταρτίσεως συμβάσεως μεταφοράς. Ανάλογα με το μέσο μεταφοράς διακρίνουμε τη θαλάσσια φορτωτική, τη σιδηροδρομική, τη φορτωτική αυτοκινήτου και το δηλωτικό έγγραφο αεροπορικής μεταφοράς. Ο όρος φορτωτικά έγγραφα σημαίνει τη φορτωτική και το σύνολο των εγγράφων που την συνοδεύουν, όπως τιμολόγιο ή δελτίο αποστολής, πιστοποιητικό προελεύσεως, πιστοποιητικό ποιότητας, κλπ.

Μετά την φόρτωση των αγαθών και τη λήψη της φορτωτικής, ο φορτωτής, δηλαδή ο αποστολέας, είτε στέλνει το σύνολο των φορτωτικών εγγράφων στον παραλήπτη, είτε μεταβιβάζει τα έγγραφα αυτά στο όνομα μιας τράπεζας. Τα φορτωτικά έγγραφα αποστέλλονται στον πελάτη μόνο όταν η πώληση εμπορευμάτων έχει συμφωνηθεί να γίνει επί πιστώσει. Στην περίπτωση όμως που η συμφωνία προβλέπει πώληση έναντι φορτωτικών εγγράφων, τότε τα έγγραφα αυτά παραδίνονται σε μια τράπεζα η οποία αναλαμβάνει να εισπράξει την αξία των φορτωτικών από τον πελάτη. Αξία φορτωτικών εγγράφων είναι εκείνη που αναφέρεται στο τιμολόγιο πωλήσεως που συμπεριλαμβάνεται στα φορτωτικά έγγραφα.

Οι συνήθεις περιπτώσεις μεταβιβάσεως φορτωτικών εγγράφων είναι :

  1. Μεταβίβαση φορτωτικών προς είσπραξη
  2. Μεταβίβαση φορτωτικών λόγω ενεχύρου

Ο λογαριασμός φορτωτικές εισπρακτέες δημιουργείται για να παρακολουθεί τα φορτωτικά έγγραφα που έχει στα χέρια της η λογιστική μονάδα.

Έτσι εάν φορτωθούν εμπορεύματα αξίας €50.000 και παραληφθεί φορτωτική τότε οι ημερολογιακές εγγραφές που γίνονται είναι οι εξής:

Μεταβίβαση φορτωτικών λόγω ενεχύρου: Στην περίπτωση αυτά τα φορτωτικά έγγραφα μεταβιβάζονται στην τράπεζα ως ασφάλεια για τη λήψη δανείου. Το δάνειο αυτό λόγω της βραχυπρόθεσμης φύσεώς του καλείται και προκαταβολή.

Απαιτήσεις ενσωματωμένες σε γραμμάτια εισπρακτέα ή συναλλαγματικές

Η επιχείρηση μπορεί να τις κρατήσει για να τις εισπράξει κατά την λήξη τους ή να τις μεταβιβάσει σε τρίτους. Έχουμε μεταβίβαση συναλλαγματικών για:

  1. Είσπραξη (σε τράπεζα, κατά την λήξη)
  2. Προεξόφληση (σε τράπεζα, πριν την λήξη, μειωμένο κατά τους τόκους ποσό)
  3. Κάλυψη οφειλής (σε προμηθευτή, οπισθογράφηση, φέρει ευθύνη εξόφλησης)
  4. Ενέχυρο (σε τράπεζα, για λήψη δανείου, είναι η εγγύηση ή η ασφάλεια, το δάνειο αντιπροσωπεύει ένα ποσοστό του ποσού των συναλλαγματικών)
  1. Μεταβιβάζονται στην ΕΤΕ προς είσπραξη συναλλαγματικές ονομαστικού ποσού 800.000€
  2. Η τράπεζα ειδοποιεί την επιχείρηση ότι συναλλαγματικές ονομαστικού ποσού 560.000€ έχουν εισπραχθεί και ότι το ποσό αυτό μειωμένο κατά 8.000€ για έξοδα, έχει κατατεθεί στον όψεως της επιχείρησης.
  3. Η τράπεζα επιστρέφει στην επιχείρηση ανείσπρακτες συναλλαγματικές ονομαστικού ποσού 100.000€
  4. Προεξοφλούνται στην ΕΤΕ συναλλαγματικές ονομαστικής αξίας 900.000€ αντί 765.000€
  5. Η ΕΤΕ επιστρέφει στην επιχείρηση ανείσπρακτες συναλλαγματικές ονομαστικής αξίας 160.000€. Η επιχείρηση καταβάλλει στην τράπεζα την αξία των συναλλαγματικών και επί πλέον 7.000€ για έξοδα και τόκους καθυστέρησης.
  6. Μεταβίβαση συναλλαγματικών ονομαστικής αξίας 250.000€ στον προμηθευτή Δημητρίου για διακανονισμό οφειλής.
  7. Ο προμηθευτής Δημητρίου επιστρέφει στην επιχείρηση ανείσπρακτες συναλλαγματικές ονομαστικού ποσού 45.000€
  8. Μεταβιβάζονται στην ΕΤΕ λόγω ενέχυρου, συναλλαγματικές ονομαστικής αξίας 150.000€
  9. Με εγγύηση τις παραπάνω συναλλαγματικές, λαμβάνεται δάνειο 120.000€
  10. Η ΕΤΕ ειδοποιεί την επιχείρηση ότι συναλλαγματικές ποσού 1.500€ έχουν λήξει και εξοφληθεί από τους αποδέκτες τους.
  11. Η ΕΤΕ βαρύνει τον λογαριασμό του δανείου με τόκους και προμήθειες 1.200€
  12. Η ΕΤΕ επιστρέφει στην επιχείρηση ανείσπρακτες συναλλαγματικές 8.400€

Γενικό Καθολικό

 

ΜΑΘΗΜΑ 6

Λέξεις κλειδιά: Μέθοδοι αποτίμησης, εξατομικευμένη, ΜΣΤ, FIFO, LIFO

Σύστημα Περιοδικής Απογραφής Εμπορευμάτων

Όταν ο προσδιορισμός του κόστους των πωληθέντων γίνεται στο τέλος της χρήσεως, μετά την διενέργεια της απογραφής, τότε λέμε πως η επιχείρηση χρησιμοποιεί το σύστημα της περιοδικής απογραφής αποθεμάτων. Είναι ο τρόπος προσδιορισμού της αξίας με την οποία πρέπει να εμφανισθούν στις λογιστικές καταστάσεις τα εμπορεύματα που έμειναν (μένοντα) και τα εμπορεύματα που πωλήθηκαν (πωληθέντα).

Έχουμε 4 μεθόδους αποτίμησης:

  1. Μέθοδος της εξατομικευμένης τιμής κτήσεως
  2. Μέθοδος της μέσης σταθμικής τιμής κτήσεως (Μ.Σ.Τ)
  3. Μέθοδος της σειράς εξαντλήσεως (FIFO, first in first out)
  4. Μέθοδος της αντίστροφης σειράς εξαντλήσεως (LIFO, last in first out)

Μέθοδος της εξατομικευμένης τιμής κτήσεως

Το παρακάτω παράδειγμα προϋποθέτει οι τιμές των μενόντων και πωληθέντων να παραμένουν σταθερές, κάτι που όμως στην πραγματικότητα δύσκολα συμβαίνει. 

 τεμάχιαΑξία €Σύνολα €
Απόθεμα αρχής1.50080120.000
Αγορές4.00080320.000
Συνολικό Κόστος5.500 440.000
    
Πωλήσεις4.500  
Απόθεμα1.000  
    
Αποτίμηση   
Κόστος Πωληθέντων4.50080360.000
Κόστος Μενόντων1.0008080.000
Σύνολα5.500 440.000

Μέθοδος της μέσης σταθμικής τιμής κτήσεως (Μ.Σ.Ο)

Ο προσδιορισμός του κόστους πωληθέντων γίνεται με βάση τη μέση τιμή κτήσεως. Οι τιμές που λαμβάνονται υπόψη σταθμίζονται με τις αντίστοιχες μονάδες του εμπορεύματος και για το λόγο αυτό η μέθοδος ονομάζεται μέσης σταθμικής και όχι απλής μέσης τιμής. 

 τεμάχιαΑξία €Σύνολα €
Απόθεμα αρχής (1/1)2001.000200.000
Αγορά (15/2)3001.100330.000
Αγορά (12/7)4001.160464.000
Αγορά (7/11)1001.260126.000
Σύνολο1.000 1.120.000

Η απογραφή μας στις 31/12 δείχνει μένοντα εμπορεύματα 300 μονάδες. Σε ποια τιμή θα αποτιμηθούν; 

Βρίσκουμε την Μέση Τιμή:

 1.120.000 ÷ 1.000 = 1.120

Επομένως:

Κόστος μενόντων:      300 x 1.120 = 336.000€

Κόστος πωληθέντων: 700 x 1.120 = 784.000€

Σημειώσεις:

Ο υπολογισμός της Μέσης Τιμής γίνεται στο τέλος της λογιστικής χρήσης (31/12) και καλείται περιοδική μέση τιμή κτήσεως.

Μέθοδος της σειράς εξαντλήσεως (FIFO – first in first out)

Θεωρείται ότι η πρώτη εισαγωγή(αγορά) εξάγεται πρώτη και ότι τα αποθέματα της απογραφής προέρχονται από τις τελευταίες αγορές της χρήσεως, δλδ στηρίζεται στην παραδοχή ότι, οι μονάδες που αγοράζονται πρώτες, πωλούνται πρώτες.

Παράδειγμα:

1/1 Απόθεμα 200 τεμ αξίας €1000
15/2 αγορά 300 τεμ αξίας €1100/τεμ
25/4 πώληση 400 τεμ
12/7 αγορά 400 τεμ αξίας €1160/τεμ
20/10 πώληση 300 τεμ
7/11 αγορά 100 τεμ αξίας €1260/τεμ

 ΑγορέςΠωλήσειςΥπόλοιπο
Χρον.Μον.ΚόστοςΠοσά Μον.  ΚόστοςΠοσά Μον.ΚόστοςΠοσά
1/12001.000200.000       2001.000200.000
15/23001.100330.000       200
300
1.000
1.100
200.000
330.000
25/4    200
200
  1.000
1.100
200.000
220.000
 100 1.100 110.000
12/74001.160464.000       100
400
1.100
1.160
110.000
464.000
20/10    100
200
  1.100
1.160
110.000
232.000
  200 1.160 232.000
7/111001.260126.000       200
100
1.160
1.260
232.000
126.000
              
 1.000 1.120.000 700   762.000   358.000

Από τους παραπάνω υπολογισμούς προκύπτει ότι το κόστος των πωληθέντων είναι 762.000€ και το κόστος των μενόντων είναι 358.000€.

Μέθοδος της αντίστροφης σειράς εξαντλήσεως (LIFO, last in first out)

Θεωρείται ότι οι πωλήσεις προέρχονται από την τελευταία εισαγωγή(αγορές)και ότι τα αποθέματα τέλους χρήσεως προέρχονται από τις προηγούμενες εισαγωγές, δλδ στηρίζεται στην παραδοχή ότι, οι μονάδες που αγοράζονται τελευταίες, πωλούνται πρώτες.

Στο ίδιο παράδειγμα:

 ΑγορέςΠωλήσειςΥπόλοιπο
Χρον.Μον.ΚόστοςΠοσά Μον.ΚόστοςΠοσά Μον.ΚόστοςΠοσά
1/12001.000200.000     2001.000200.000
15/23001.100330.000     200
300
1.000
1.100
200.000
330.000
25/4    300
100
1.100
1.000
330.000
100.000
  100 1.000100.000
12/74001.160464.000     100
400
1.000
1.160
100.000
116.000
20/10    3001.160348.000 100
100
1.000
1.160
100.000
116.000
7/111001.260126.000     100
100
100
1.000
1.160
1.260
100.000
116.000
126.000
            
 1.000 1.120.000 700 778.000   342.000

Από τους παραπάνω υπολογισμούς προκύπτει ότι το κόστος των πωληθέντων είναι €778.000 και το κόστος των μενόντων είναι €342.000.

Παρατηρήσεις για τις μεθόδους Αποτίμησης

Μέθοδος ΑποτίμησηςΚόστος ΠωληθέντωνΚόστος Μενόντων
Μ.Σ.Τ784.000€336.000€
FIFO762.000€358.000€
LIFO778.000€342.000€
  • Όταν οι τιμές κτήσεως αυξάνουν, η μέθοδος LIFO δίνει (σε σχέση με τη FIFO) μεγαλύτερο κόστος πωληθέντων και μικρότερο κόστος μενόντων. Το αντίθετο συμβαίνει με τη FIFO.
  • Όταν οι τιμές αυξάνονται και χρησιμοποιείται η LIFO, λόγω του μεγαλύτερου κόστους πωληθέντων έχουμε μικρότερο κέρδος.
  • Όταν έχουμε μικρότερο κέρδος, έχουμε και χαμηλότερο φόρο, αυτός είναι και ο βασικός λόγος που οι επιχειρήσεις χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο. Οι επιχειρήσεις υποχρεούνται να ακολουθούν διαρκώς την ίδια μέθοδο και να μην την αλλάζουν κάθε φορά προς το συμφέρον τους.
  • Η μέθοδος του Μ.Σ.Ο. χρησιμοποιείται ευρύτατα στην πράξη λόγω εύκολης εφαρμογής.
  • Σε συνεχώς μεταβαλλόμενο επίπεδο τιμών ενδείκνυται η επιλογή της LIFO γιατί τα κέρδη εμφανίζονται πιο ρεαλιστικά & υπολογίζεται μειωμένος φόρος εισοδήματος.
  • Σε περιβάλλον σταθερών τιμών η επιλογή της FIFO, παρέχει την αντιπροσωπευτική αξία των αποθεμάτων του ισολογισμού αλλά και βοηθά τη Διοικητική Λογιστική στην κοστολόγηση των αποθεμάτων.
  • Ερώτηση: Κάτω από ποιες συνθήκες θα απέδιδαν όλες οι μέθοδοι αποτίμησης των αποθεμάτων ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα; Απάντηση: Στην περίπτωση που δεν υπήρχε καμία μεταβολή στις τιμές μετά την αγορά του αρχικού αποθέματος.

Η εταιρεία ALESTA Α.Ε εμπορεύεται οίνο.  Την προηγούμενη χρήση πραγματοποίησε τις κάτωθι αγοροπωλησίες:

Ημερομηνία συναλλαγήςΚωδικός Γενικής ΛογιστικήςΕίδος εμπορεύματοςΠοσότηταΤιμή ανά λίτροΣύνολο
2/120.00.00.000Οινός Ερυθρός1.00040,0040.000,00
10/120.01.00.000Οινός Ερυθρός2.00045,0090.000,00
20/170.00.00.000Οινός Ερυθρός1.50050,0075.000,00
30/470.00.00.000Οινός Ερυθρός1.00052,0052.000,00
30/620.01.00.000Οινός Ερυθρός4.00042,00168.000,00
20/1170.00.00.000Οινός Ερυθρός3.00054,00162.000,00

Ο οίνος που παρέμεινε στο τέλος της χρήσεως στις αποθήκες της εταιρείας ήταν: 1.500 λίτρα, ενώ η καθαρή ρευστοποιήσιμη αξία  είναι € 42,20.

 Ζητείται:

  • Να πραγματοποιήσετε  αποτίμηση του τελικού αποθέματος της χρήσης.

 Σημείωση: Η τιμή κτήση να υπολογισθεί:

  1. Με την μέθοδο του μέσου σταθμικού κόστους.
  2. Με την μέθοδο F.I.F.O
  3. Με την μέθοδο L.I.FO (καταργήθηκε)

Λύση:

ΜΣΚ = 40.000 + 90.000 168.000 / 7.000 = 298.000 / 7.000 = 42,57 ευρώ

επιλέγω την ΚΡΑ = 42,20 ευρώ

Άρα: 1.500 * 42,20 = 63.300 ευρώ

FIFO (Ξεκινώ απο τις τελευταίες αγορές)

1.500 * 42 / 1.500 = 42

Άρα: 1.500 * 42 = 63.000

LIFO ( Ξεκινώ απο τις πρώτες αγορές)

(1.000*40) + (500*45) / 1.500 = 62.500 / 1.500 = 41,67 ευρώ

Άρα: 1.500 * 41,67 = 62.590

Η εταιρεία ALESTA Α.Ε εμπορεύεται οίνο.  Την παρούσα χρήση πραγματοποίησε τις κάτωθι αγοροπωλησίες:

Ημερομηνία συναλλαγήςΚωδικός Γενικής ΛογιστικήςΕίδος εμπορεύματοςΠοσότηταΤιμή ανά λίτροΣύνολο
2/1/201620.00.00.000Οινός Ερυθρός4.00038,00 152.000
10/1/201620.01.00.000Οινός Ερυθρός2.00036,0072.000 
20/1/201670.00.00.000Οινός Ερυθρός3.50049,00171.500 
30/4/201670.00.00.000Οινός Ερυθρός1.00052,0052.000 
30/6/201620.01.00.000Οινός Ερυθρός4.00042,00168.000 
20/11/201670.00.00.000Οινός Ερυθρός3.00054,00162.000 

Η  καθαρή ρευστοποιήσιμη αξία  αγοράς του οίνου είναι € 43,20.

Ζητείται:

  • Να υπολογισθεί η συνολική αξία για κάθε πώληση ή αγορά
  • Να υπολογισθεί το τελικό απόθεμα 31/12/2016
  • Να πραγματοποιήσετε  αποτίμηση του τελικού αποθέματος.

Σημείωση: Η τιμή κτήσης να υπολογισθεί με μια από τις αποδεκτές μεθόδους.

Λύση:

Τ.Α. = 4.000 + 2.000 – 3.500 – 1.000 + 4.000 – 3.000 = 2.500 τεμ.

Μ.Σ.Κ. = 152.000 + 72.000 + 168.000 / 4.000 + 2.000 + 4.000 = 392.000 / 10.000 = 39,20 ευρώ

Άρα 2.500 * 39,20 = 98.000 ευρώ

FIFO = 2.500 * 42 / 2.500 = 42 ευρώ

Άρα 2.500 * 42 = 105.000 ευρώ

LIFO = 2.500 * 38 / 2.500 = 38 ευρώ

Άρα: 2.500 * 38 = 95.000 ευρώ 

Η επιχείρηση ALESTA ΑΕ εμπορεύεται υπολογιστές. Η τιμή πώλησης προσδιορίζεται με την προσθήκη κέρδους 25% στο τρέχον κόστος κτήσεως. Στη χρήση του προηγούμενου έτους, το απόθεμα αρχής ήταν 1.000 τεμάχια κόστους 1.000 € και αγοράστηκαν άλλα 2.000 τεμάχια προς 1.100 €, ενώ πωλήθηκαν 2.000 τεμάχια. Στη παρούσα χρήση, οι τιμές αγοράς αυξήθηκαν κατά 10%. Αγοράστηκαν 1.500 τεμάχια και πωλήθηκαν 2.000 τεμάχια.

Ζητείται: Ο υπολογισμός του μικτού κέρδους σε € και ως % των πωλήσεων στις χρήσεις του προηγούμενου έτους και του παρόντος έτους με τη μέθοδο LIFO.

Λύση:

Χρήση προηγούμενου έτους

Πωλήσεις (2.000 τεμ Χ 1.100 Χ 1,25) = 2.750.000

Κόστος Πωλήσεων (2.000 Χ 1.100) = 2.200.000

Μικτό Κέρδος = 550.000

% Μικτού κέρδους = 20%

Τελικό απόθεμα 1.000 μονάδες Χ €1.000

Χρήση παρόντος έτους

Πωλήσεις (2.000 τεμ Χ 1.210 Χ 1,25) = 3.025.000

Κόστος Πωλήσεων (1.500 Χ 1.210 + 500 Χ 1.000) = 2.315.000

Μικτό Κέρδος = 710.000

% Μικτού κέρδους = 23,50%

Τελικό απόθεμα 500 μονάδες Χ €1.000

Συμπέρασμα

Παρ’ όλο που η επιχείρηση δεν άλλαξε τιμολογιακή πολιτική (+25% στο κόστος αγοράς και η τιμή αγοράς αυξήθηκε 10%), πωλήθηκαν οι ίδιες μονάδες (2.000 μονάδες). Το κέρδος της είναι μεγαλύτερο γιατί χρησιμοποίησε αποθέματα προηγούμενης χρήσης που είχαν χαμηλότερη τιμή.

Ερώτηση: Τι είναι προτιμότερο σε μια εμπορική επιχείρηση, να διατηρεί μεγάλα ή μικρά αποθέματα;

Απάντηση: Εξαρτάται. Προφανώς η διατήρηση μεγάλων αποθεμάτων σημαίνει ότι οι πελάτες θα ικανοποιηθούν γιατί θα έχουν επιλογές, ενώ από την άλλη πλευρά η διατήρηση υψηλών αποθεμάτων έχει σημαντικό κόστος και στην περίπτωση που δεν πωληθούν τα εμπορεύματα θα πρέπει να δοθούν εκπτώσεις. Το management πρέπει να αναζητήσει το ιδανικό σημείο ισορροπίας για το μέγεθος των αποθεμάτων.

 

Αποτίμηση Χρεογράφων

ΜΑΘΗΜΑ 7

Λέξεις κλειδιά: Λογιστικά συστήματα, Λογιστική υποκαταστημάτων, Αναλυτική Λογιστική Εκμετάλλευσης (Ομάδα 9)

Λογιστικά Συστήματα

Εκτός από τα παραπάνω βιβλία, τα δύο συστήματα προβλέπουν και την τήρηση Βιβλίου Απογραφών και Ισολογισμών και διάφορα άλλα βοηθητικά βιβλία. Η λογιστική εργασία στο Κλασσικό Σύστημα είναι δουλειά ενός μόνο προσώπου, που είναι υποχρεωμένο να καταχωρεί τα λογιστικά γεγονότα στο Ημερολόγιο και στη συνέχεια να μεταφέρει τις εγγραφές στα άλλα βιβλία. Το μειονέκτημα του Κλασσικού Συστήματος, να επιτρέπει τον καταμερισμό της λογιστικής εργασίας, εξουδετερώνεται με την εφαρμογή του Συγκεντρωτικού συστήματος. Ο καταμερισμός αυτός επιτυγχάνεται με την τήρηση περισσότερων ημερολογίων, τα Αναλυτικά Ημερολόγια, που συνήθως είναι:

  1. Εισπράξεων
  2. Πληρωμών
  3. Αγορών
  4. Πωλήσεων
  5. Διαφόρων Πράξεων

Οι εγγραφές που καταχωρούνται στα διάφορα Αναλυτικά Ημερολόγια συγκεντρώνονται σε ένα Συγκεντρωτικό Ημερολόγιο. (ημερησίως, εβδομαδιαίος κτλ). Η καταχώρηση των λογιστικών γεγονότων στα Αναλυτικά Ημερολόγια είναι δυνατόν να παρουσιάσει κάποια δυσχέρεια, η οποία να προέρχεται από το ότι ένα λογιστικό γεγονός αφορά συγχρόνως δύο αναλυτικά ημερολόγια. Έτσι, η αγορά εμπορευμάτων τοις μετρητοίς πρέπει να καταχωρηθεί στο αναλυτικό ημερολόγιο αγορών και στο αναλυτικό ημερολόγιο πληρωμών. Πιο συγκεκριμένα, εάν στο Α.Η.Α. χρεωθεί ο λογαριασμός «αγορές» και πιστωθεί ο λογαριασμός «ταμείο» και στο Α.Η.ΠΛ. συμβεί το ίδιο, τότε θα έχουμε διπλή καταχώρηση του ίδιου γεγονότος.

Για να αποφευχθεί η διπλή καταχώρηση χρησιμοποιούμε τους «διάμεσους λογαριασμούς». Έτσι στο Α.Η.Α. χρεώνεται ο λογαριασμός «αγορές» και πιστώνεται ο διάμεσος λογαριασμός «αγορές με μετρητά» και στο Α.Η.ΠΛ. πιστώνεται ο λογαριασμός «ταμείο» και χρεώνεται ο διάμεσος λογαριασμός «αγορές τοις μετρητοίς». Ο διάμεσος λογαριασμός θα έχει χρεωθεί στο Α.Η.ΠΛ. και θα έχει πιστωθεί στο Α.Η.Α. με αποτέλεσμα να εξισωθεί και να κλείσει και να έχουν μείνει ανοιχτοί οι λογαριασμοί «ταμείο» και «αγορές» που θα εμφανίζουν και την λογιστική πραγματικότητα. Οι διάμεσοι λογαριασμοί πρέπει πάντα να εξισώνονται και να κλείνουν, αλλιώς θα συμβεί λογιστικό σφάλμα.

ΧΑγορές
100 
ΧΑγορές μετρητοίς
100 (Α.Η.ΠΛ.)100 (Α.Η.Α.)
ΧΤαμείο Π
 100

Λογιστική Υποκαταστημάτων

Οι επιχειρήσεις προκειμένου να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους (τζίρο) ιδρύουν και άλλες οικονομικές μονάδες, τα Υποκαταστήματα (εσωτερικού ή/και εξωτερικού). Η λογιστική τους οργάνωση είναι είτε αυτοτελής (ανεξάρτητη από το Κεντρικό), είτε χωρίς αυτοτέλεια (εξαρτώνται από το Κεντρικό). Κατά την μη αυτοτελή λογιστική οργάνωση των Υποκαταστημάτων, οι θυγατρικές τηρούν ορισμένα μόνο βιβλία (ταμείου, πελατών, προμηθευτών, δοσοληψιών με Κεντρικό, αμοιβές κτλ), τα οποία στέλνουν κάθε μέρα τα δικαιολογητικά τους στο Κεντρικό, το οποίο τηρεί μια ιδιαίτερη σειρά λογαριασμών για τα Υποκαταστήματα.

Η επιχείρηση αποφάσισε την ίδρυση υποκαταστήματος χορηγώντας 20.000€ μετρητά, εμπόρευμα 90.000€, έπιπλα 11.000€. Κατόπιν το Υποκατάστημα πούλησε εμπορεύματα αξίας 25.000€, το 1/2 μετρητά και το 1/2 πίστωση.

Εγγραφές Υποκαταστήματος

1Ταμείο Υποκαταστήματος 20.000 
 Εμπορεύματα Υποκαταστήματος 90.000 
 Έπιπλα Υποκαταστήματος 11.000 
  Κεντρικό 121.000
 Δημιουργία Υποκαταστήματος (Βιβλίο Δοσοληψιών)   
2Ταμείο Υποκαταστήματος 12.500 
 Πελάτης Υποκαταστήματος 12.500 
  Εμπορεύματα Υποκαταστήματος 25.000
 Πώληση εμπορευμάτων Υποκαταστήματος   
      

Κατά την ανεξάρτητη λογιστική οργάνωση των Υποκαταστημάτων, αυτά λειτουργούν σαν αυτόνομες επιχειρήσεις και καταχωρούν τα διάφορα γεγονότα στα βιβλία τους, όπου στο τέλος συγχωνεύονται στα βιβλία του Κεντρικού με αντίστοιχες εγγραφές.

Οι δοσοληψίες των Υποκαταστημάτων μεταξύ τους, γίνονται με τη μεσολάβηση του Κεντρικού. Έτσι εάν μια επιχείρηση έχει ένα υποκατάστημα στη Θεσσαλονίκη και στείλει 10.000€ μετρητά στο δεύτερο υποκατάστημά της στην Κατερίνη, τότε:

Υποκατάστημα Θεσσαλονίκης

1Κεντρικό 10.000 
  Χρηματικά Διαθέσιμα 10.000
 Έμβασμα μετρητών στο Κεντρικό   

Υποκατάστημα Κατερίνης

1Χρηματικά Διαθέσιμα 10.000 
  Κεντρικό 10.000
 Λήψη Μετρητών   

Κεντρικό

1Χρημ. Διαθ. Υποκατ. Κατερίνης 10.000 
  Χρημ. Διαθ. Υπ. Θεσσαλονίκης 10.000
 Τακτοποίηση Δοσοληψιών   

Αναλυτική Λογιστική Εκμετάλλευσης (Ομάδα 9)

Το αντικείμενο της Αναλυτικής Λογιστικής της Εκμετάλλευσης, η οποία καλείται και Λογιστικής Κόστους ή Βιομηχανική Λογιστική, είναι ο προσδιορισμός του πραγματικού κόστους, για κάθε λειτουργία και προϊόν, καθώς και των αναλυτικών αποτελεσμάτων της Εκμετάλλευσης, για την κατάρτιση του Ισολογισμού και την τήρηση διαρκούς απογραφής, καθώς και η παροχή στοιχείων για την ανάλυση της τιμολογιακής πολιτικής, λήψης αποφάσεων, κατάρτιση πρότυπου κόστους.

Χωρίς την ΑΛΕ δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με το κόστος των αποθεμάτων που υπάρχουν και επομένως δεν μπορεί να γίνει η ακριβής αποτίμησή τους και η κατάρτιση του Ισολογισμού που γίνεται κατά την απογραφή.

Η ΑΛΕ διαφέρει από την Γενική Λογιστική στο γεγονός ότι το αντικείμενο της τελευταίας είναι η παρακολούθηση των μεταβολών των στοιχείων του Ισολογισμού, των εσόδων και εξόδων, ενώ το αντικείμενο της ΑΛΕ είναι η παρακολούθηση γενικά της ροής των δαπανών και των επενδύσεων, δηλαδή της ροής του κόστους μέχρι να προσδιορίσουμε και να συγκρίνουμε το κόστος για κάθε προϊόν αναφορικά με τα έσοδά του.

Στο ΕΓΛΣ, όλες οι ομάδες λογαριασμών λειτουργούν μεταξύ τους σε ανεξάρτητο λογιστικό κύκλωμα, χωρίς να συνδέονται και να συλλειτουργούν με τους λογαριασμούς των άλλων μερών. Η ΑΛΕ (ομάδα 9) αποτελεί εξαίρεση και οι λογαριασμοί της συνδέονται και συλλειτουργούν (χρεοπιστώνονται) μόνο μεταξύ τους και αποτελούν έτσι ανεξάρτητο λογιστικό σύστημα. Δηλαδή λογαριασμοί της ομάδας 9 χρεοπιστώνονται μόνο με λογ/σμούς της ομάδας 9.

Στην ΑΛΕ καταχωρούνται:

  • τα λογιστικά δεδομένα των ομάδων 2,6,7,8 της Γενικής Λογιστικής
  • οι αναλύσεις για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών
  • οι εσωτερικές διακινήσεις των αποθεμάτων

Στους λογαριασμούς της ΑΛΕ καταχωρούνται και παρακολουθούνται τα λογιστικά δεδομένα των ομάδων 2,6,7,8 της Γενικής Λογιστικής, τα οποία αντικρίζονται μέσω του Λογαριασμού 90 «Διάμεσοι – Αντικριζόμενοι Λογαριασμοί» οι οποίοι και αποτελούν τη γέφυρα μεταξύ της Γενικής Λογιστικής και της Αναλυτικής Λογιστικής.

Υπενθυμίζεται ότι:

Λογαριασμός 90: Διάμεσοι Αντικριζόμενοι Λογαριασμοί

Λογαριασμός 91: Ανακατάταξη εξόδων – αγορών και εσόδων

Λογαριασμός 92: Κέντρα Κόστους

Λογαριασμός 93: Κόστος Παραγωγής

Λογαριασμός 94: Αποθέματα

Λογαριασμός 95: Αποκλίσεις από το πρότυπο κόστος

Λογαριασμός 96: Έσοδα – Μικτά αναλυτικά αποτελέσματα

Λογαριασμός 97: Διαφορές ενσωμάτωσης και καταλογισμού

Λογαριασμός 98: Αναλυτικά Αποτελέσματα

Λογαριασμός 99: Εσωτερικές Διασυνδέσεις

  1. Στην επιχείρηση «Α» στις 31/12/20ΧΧ, η αξία των εμπορευμάτων που υπάρχουν στην αποθήκη ανέρχεται σε 210.000€
  2. Αγορά εμπορευμάτων 350.000€ το 1/2 με πίστωση και το 1/2 με συναλλαγματική
  3. Πώληση εμπορευμάτων αντί 420.000€ το 1/3 μετρητά, 1/3 πίστωση, 1/3 συναλλαγματική.
  4. Καταβολή ενοικίου 28.000€ και πληρωμή εξόδων γραφική ύλης 42.000€ η κατανομή των οποίων είναι 21.000€ για τη Διοικητική και 49.000€ για τη Διάθεση.
  5. Υπολογισμός τόκων σε βάρος πελάτη 7.000€
  6. Πληρωμή 3.500€ για ζημία σε τρίτους που προκάλεσε η επιχείρηση
  7. Είσπραξη κερδών από εκποίηση μηχανήματος 28.000€

Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω λογιστικά γεγονότα, οι εγγραφές τόσο στη Γενική Λογιστική όσο και στην ΑΛΕ, θα είναι οι εξής:

 ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ
1.20 Εμπορεύματα
20.00 αρχικό απόθεμα         
89 Ισολογισμός         
89.00 Ισολογισμός ανοίγματος
ΑΝΟΙΓΜΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ
210.000  210.000 94 Αποθέματα
94.20 Εμπορεύματα          90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί         
90.01 Αρχικό Απόθεμα
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ
210.000  210.000
2.20 Εμπορεύματα
20.01 Αγορές Εμπορευμάτων         
50 Προμηθευτές         
51 Γραμμάτια
ΑΓΟΡΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ
350.000  175.000
175.000
 94 Αποθέματα
94.20 Εμπορεύματα          90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί         
90.02 Αγορές
ΑΓΟΡΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ
350.000  350.000
3.38 Ταμείο
30 Πελάτες
31 Γραμμάτια         
70 Πωλήσεις εμπορευμάτων 
ΠΩΛΗΣΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ
140.000
140.000
140.000
   420.000 90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί90.07 Οργανικά έσοδα90.07.00 Πωλήσεις εμπορευμάτων          96 Έσοδα Μικτά          96.00 Έσοδα από πωλήσεις εμ/τωνΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ  420.000    420.000
4.62 Παροχές Τρίτων62.04 Ενοίκια64 Διάφορα Έξοδα64.07 Έντυπα και γραφική ύλη          38 Ταμείο  ΠΛΗΡΩΜΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΞΟΔΩΝ28.000 42.000    70.000 92 Κέντρα Κόστους92.01 Έξοδα Διοίκησης (21.000)92.03 Έξοδα Διάθεσης (49.000)          90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί          90.06 Οργανικά έξοδα κατ’ είδος          90.06.62 Παροχές τρίτων (21.000)          90.06.64 Διάφορα έξοδα (49.000)ΠΛΗΡΩΜΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΞΟΔΩΝ70.000   70.000
5.30 Πελάτες          76 Έσοδα Κεφαλαίου ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΚΩΝ7.000 7.000 90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί90.07 Οργανικά έσοδα          96 Έσοδα – Μικτά Αναλυτικά αποτ.ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΚΩΝ7.000  7.000
6.81 Έκτακτα ανόργανα αποτελέσματα81.00 έκτακτα ανόργανα έξοδα          38 ΤαμείοΠΛΗΡΩΜΗ ΖΗΜΙΑΣ3.500  3.500 98 Αναλυτικά αποτελέσματα          90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί          90.08 Έκτακτα και ανόργανα αποτ.ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ3.500 3.500
7.38 Ταμείο          81 Έκτακτα ανόργανα αποτελέσματα          81.00 Έκτακτα ανόργανα έσοδα ΕΙΣΠΡΑΞΗ28.000 28.000 90 Διάμεσοι αντικριζ. Λογ/σμοί90.08 Αποτελέσματα          98 Αναλυτικά αποτελέσματα          98.99 Αποτελέσματα χρήσηςΕΙΣΠΡΑΞΗ28.000  28.000

ΜΑΘΗΜΑ 8

Λέξεις κλειδιά: Αριθμοδείκτες

Αριθμοδείκτες

Σε κάθε μορφή επιχείρησης, αλλά και επιχειρηματικής δράσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιους αριθμητικούς δείκτες προκειμένου να έχουμε σαφή έλεγχο και αποτύπωση της εικόνας της επιχείρησης αλλά και για πληροφοριακούς και στατιστικούς λόγους. Οι αριθμοδείκτες αυτοί είναι σχέσεις μεταξύ διαφόρων μεγεθών της επιχείρησης και βασίζονται σε λογιστικά στοιχεία, επομένως αναφέρονται στο παρελθόν. Αποτελούν επομένως χρήσιμο μέσο που βοηθά στην ανάλυση και εκτίμηση των διάφορων προτάσεων και εναλλακτικών λύσεων καθώς και στη λήψη των ορθών επιχειρηματικών αποφάσεων.

Τα στοιχεία για την κατάρτιση των αριθμοδεικτών λαμβάνονται από: Ισολογισμό, Γενική Εκμετάλλευση, ΑΧ, Λογαριασμούς. Οι δείκτες καλύπτουν όλους τους τομείς δραστηριότητας της επιχείρησης και για το λόγο αυτό ταξινομούνται σε ομάδες που διευκολύνουν την κατανόηση της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης με ενιαίο τρόπο ώστε να είναι δυνατή η σύγκρισή τους.

Ταξινομούνται σε τρείς κατηγορίες:

Α) Αναφέρονται στην ανάλυση της οικονομικής θέσης της επιχείρησης και τα στοιχεία παίρνονται από τον Ισολογισμό.

Β) Αναφέρονται στην ανάλυση της δυναμικής εικόνας της επιχείρησης και τα στοιχεία λαμβάνονται από τους λογαριασμούς εσόδων – εξόδων, Γενικής Εκμετάλλευσης και των ΑΧ.

Γ) Αφορούν τη συσχέτιση των στατιστικών στοιχείων του Ισολογισμού προς τα δυναμικά στοιχεία της Εκμετάλλευσης. Μας δίνεται έτσι ο βαθμός της ορθολογικής χρησιμοποίησης των μέσων της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

ΕνεργητικόΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣΠαθητικό
Πάγια            360.000
Κυκλοφοριακά 180.000
Διαθέσιμα        72.000
Ίδια Κεφάλαια           288.000
Μάκρο Υποχρεώσεις  216.000
Βραχύ Υποχρεώσεις   108.000
    

Υπολογισμός Αριθμοδεικτών:

Με αυτούς τους Αριθμοδείκτες μπορούμε να κάνουμε σύγκριση με άλλη επιχείρηση του κλάδου ή με την ίδια για να δούμε πως ήταν τα προηγούμενα χρόνια.

ΜΑΘΗΜΑ 9

Προσάρτημα

ΜΑΘΗΜΑ 10

Λέξεις κλειδιά: Μισθοδοσία, μισθολογική κατάσταση

Διαδικασία πρόσληψης εργαζομένου – Δικαιολογητικά και διαδικασία

Οι ενέργειες και τα δικαιολογητικά που πρέπει να γίνουν για την πρόσληψη εργαζομένων είναι οι κάτωθι:

1. Αναγγελία της πρόσληψης στον ΟΑΕΔ

Ο εργοδότης – επιχείρηση που προσλαμβάνει υπάλληλο ή εργάτη πρέπει να συμπληρώσει το έντυπο αναγγελίας της πρόσληψης εις διπλούν και να το υποβάλλει στον Ο.Α.Ε.Δ. (Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού) της περιοχής που πρόκειται να προσληφθεί ο μισθωτός. Το πρωτότυπο παραμένει στον Ο.Α.Ε.Δ. της περιοχής που θα εργασθεί ο μισθωτός και το αντίτυπο το παραλαμβάνει η επιχείρηση. Η αναγγελία της πρόσληψης πρέπει να γίνει μέσα σε οκτώ (8) ημερολογιακές ημέρες από την επόμενη της ημέρας που προσλήφθηκε ο μισθωτός. Ειδικά για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις η προθεσμία αυτή αυξάνεται σε τριάντα (30) ημέρες αλλά μόνο για τους τρεις (3) πρώτους μήνες από την ίδρυσή της. Εάν δεν γίνει η αναγγελία πρόσληψης σε αυτό το χρονικό διάστημα, επιβάλλεται ένα πρόστιμο για κάθε μισθωτό. (επισυνάπτεται έντυπο για την αναγγελία της πρόσληψης).

2. Αναγγελία της πρόσληψης στην Επιθεώρηση Εργασίας

Ο εργοδότης – επιχείρηση υποχρεούται να αναγγείλει την πρόσληψη εντός της προθεσμίας των δεκαπέντε ημερών στην Επιθεώρηση Εργασίας που υπάγεται η επιχείρηση.

3. Απογραφή εργοδότη στο ΙΚΑ

Η επιχείρηση αμέσως μετά την πρόσληψη θα πρέπει να καταθέσει στο Τμήμα Εσόδων του αρμόδιου υποκαταστήματος ή παραρτήματος ΙΚΑ, δηλαδή της περιοχής που βρίσκεται η έδρα της επιχείρησης, αίτηση απογραφής στο Μητρώο Εργοδοτών του Ι.Κ.Α.. Η αίτηση αυτή κατατίθεται εις διπλούν, πλήρως συμπληρωμένη από τον κατά το νόμο υπεύθυνο της επιχείρησης ή από νόμιμα εξουσιοδοτημένο εκπρόσωπό του μαζί (επισυνάπτεται αίτηση – δήλωση απογραφής εργοδότη με οδηγίες συμπλήρωσης του εντύπου) με τα παρακάτω δικαιολογητικά:

Στοιχεία Εργοδοτών (για μη φυσικό πρόσωπο)

α) Φωτοαντίγραφα της βεβαίωσης έναρξης εργασιών της οικείας Δ.Ο.Υ. (ή οποιουδήποτε άλλου επίσημου στοιχείου από το οποίο να προκύπτει ο Α.Φ.Μ. του) και των αστυνομικών ταυτοτήτων ή των διαβατηρίων των προσώπων που διοικούν/εκπροσωπούν την επιχείρηση.

β) Ανάλογα με τη νομική μορφή της επιχείρησης:

Για Ε.Π.Ε.: Φωτοαντίγραφα του καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης καταστατικού).

Για Α.Ε. : Φωτοαντίγραφα καταστατικού και Φ.Ε.Κ. (περίληψη δημοσίευσης καταστατικού) ή της ανακοίνωσης καταχώρησης στο οικείο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών (Μ.Α.Ε.) της Υπηρεσίας του Υπουργείου Εμπορίου της αρμόδιας Νομαρχίας, της διοικητικής απόφασης για τη σύσταση της εταιρείας και την έγκριση του καταστατικού της.

Στοιχεία Απασχολούμενων

α) Φωτοαντίγραφα των συμβάσεων εργασίας των απασχολούμενων και του θεωρημένου από το Σ.ΕΠ.Ε. πίνακα προσωπικού και

β) Φωτοαντίγραφα των καρτών πρόσληψης του προσωπικού

Τα δικαιολογητικά που αφορούν τα στοιχεία των απασχολούμενων, εάν δεν είναι διαθέσιμα κατά την απογραφή, προσκομίζονται αργότερα, ενώ η απογραφή γίνεται κανονικά.

Η εγγραφή της επιχείρησης στο Μητρώο Εργοδοτών πραγματοποιείται άμεσα και αποδίδεται ο Αριθμός Μητρώου Εργοδότη (ΑΜΕ) μέσω ειδικού εντύπου που καλείται «Έντυπο Απόδοσης ΑΜΕ». Στο έντυπο αυτό καταχωρίζονται και τα τυχόν παραρτήματα επαγγελματικών εγκαταστάσεων της επιχείρησης με αύξουσα αρίθμηση.

4. Καταχώρηση των στοιχείων του εργαζόμενου στο βιβλίο νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού του ΙΚΑ

Ο εργοδότης – επιχείρηση υποχρεούται να καταχωρήσει σε θεωρημένο από το Ι.Κ.Α έντυπο τους προσαμβανομένους μισθωτούς του, αμέσως μετά την πρόσληψη και πριν αυτοί αναλάβουν εργασία. Για την έκδοση του Ειδικού Βιβλίου απαιτείται μόνο η υποβολή της αίτησης απογραφής. (Αυτό είναι το Ειδικό Βιβλίο καταχώρισης νεοπροσλαμβανομένου προσωπικού). Το πρόστιμο για τη μη καταχώρηση στο βιβλίο αυτό είναι 500€ για κάθε εργαζόμενο.

5. Ασφαλιστική τακτοποίηση εργαζομένων

Ο εργοδότης που απασχολεί πρόσωπα που υπάγονται στην ασφάλιση ΙΚΑ υποχρεούται να υποβάλει και να διαφυλάσσει Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (Α.Π.Δ.). Η δήλωση των στοιχείων ασφάλισης των εργαζομένων γίνεται μέσω των Α.Π.Δ. Η ασφαλιστική τακτοποίηση κάθε εργαζομένου ολοκληρώνεται με τη δήλωση των στοιχείων ασφάλισης μέσω των Α.Π.Δ. και την επεξεργασία τους από το ΙΚΑ και δεν συναρτάται από την καταβολή των εισφορών. Με τις Α.Π.Δ. δηλώνονται ο χρόνος απασχόλησης κάθε ασφαλιζομένου, οι αποδοχές, οι κλάδοι ασφάλισης και το ύψος ασφαλιστικών εισφορών.

Ενέργειες εργαζομένων

Για εργαζομένους που αναλαμβάνουν για πρώτη φορά εργασία ασφαλιστέα στο ΙΚΑ θα πρέπει να γίνει αίτηση απογραφής άμεσα ασφαλισμένου.

Ο εργαζόμενος υποχρεούται να εγγραφεί στο Μητρώο Ασφαλισμένων, προκειμένου να του αποδοθεί ένας μοναδικός Αριθμός Μητρώου Ασφαλισμένου. Η εγγραφή γίνεται με την κατάθεση αίτησης απογραφής άμεσα ασφαλισμένου που κατατίθεται εις διπλούν στο τμήμα μητρώου του αρμόδιου υποκαταστήματος ή παραρτήματος ΙΚΑ (δηλαδή του τόπου κατοικίας του εργαζομένου) μαζί με τα σχετικά δικαιολογητικά:

α) φωτοτυπία δύο όψεων αστυνομικής ταυτότητας (η οποία επικυρώνεται στο ΙΚΑ με την επίδειξη του πρωτοτύπου).

β) Φωτοτυπία Φορολογικής Δήλωσης ή εκκαθαριστικό Εφορίας ή βεβαίωση απόδοσης Α.Φ.Μ. από Εφορία (δεν χρειάζεται επικύρωση).

γ) Βεβαίωση πρόσληψης εργοδότη

δ) Μισθωτήριο ή αποδεικτικό διεύθυνσης κατοικίας.

Ανάλογα με το υποκατάστημα παραδίδεται στον ασφαλισμένο είτε άμεσα είτε αποστέλλεται στην διεύθυνση κατοικίας του η «βεβαίωση απογραφής» που αποτελεί την ασφαλιστική του ταυτότητα.

Οι εργαζόμενοι που είναι ήδη ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ, θα πρέπει απλά να προσκομίσουν στον εργοδότη τους τον ατομικό λογαριασμό ασφαλισμένου. Οι ατομικοί λογαριασμοί των ασφαλισμένων τηρούνται ηλεκτρονικά και ενημερώνονται μετά την μηχανογραφική επεξεργασία των Α.Π.Δ. με τις ημέρες εργασίας και τα λοιπά στοιχεία ασφάλισης που συνθέτουν την ασφαλιστική ιστορία (εργοδότης, κλάδοι ασφάλισης, αποδοχές κλπ).

Μισθοδοσία

Στον λογαριασμό 60 Αμοιβές και Έξοδα Προσωπικού παρακολουθούνται τα έξοδα που πραγματοποιεί η επιχείρηση για να αποκτήσει από τον εργαζόμενο το προϊόν της εργασίας του και τα λοιπά έξοδα που προκύπτουν.

  • Οι αμοιβές που παρέχει στον εργαζόμενο με χρηματικά ποσά που καταβάλλει σε αυτόν.
  • Οι παροχές προς τον εργαζόμενο σε άλλη μορφή εκτός από τα χρηματικά ποσά (παροχές, υπηρεσίες κλπ).
  • Η δαπάνη της κοινωνικής ασφάλισης του εργαζόμενου, που αντιστοιχεί στην επιχείρηση.

Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλει η επιχείρηση στον εργαζόμενο για την εργασία που αυτός παρέχει είναι δύο ειδών:

  • Οι αμοιβές που καταβάλλονται κανονικά σε αντιστοιχία με το έργο που αυτός παρέχει και
  • Οι αποδοχές που καταβάλλονται είτε τακτικά είτε έκτακτα και οι οποίες βρίσκονται σε αντιστοιχία όχι με το έργο που αυτός παρέχει αλλά με τον χρόνο της εργασιακής σχέσης που έχει ο εργαζόμενος με την επιχείρηση.

Οι κανονικές αποδοχές είναι:

  • Τακτικές αποδοχές
  • Οικογενειακά επιδόματα
  • Υπερωριακές αμοιβές
  • Ποσοστά επί της απόδοσης
  • Εκτός έδρας
  • Αμοιβές μαθητευομένων

Οι ευκαιριακές αποδοχές είναι:

  • Δώρα εορτών (Χριστουγέννων και Πάσχα)
  • Αποδοχές ασθένειας
  • Αποδοχές κανονικής άδειας
  • Επιδόματα κανονικής άδειας
  • Αποζημιώσεις μη χορηγούμενης άδειας
  • Έκτακτες αμοιβές

Η λογιστική εγγραφή της μισθοδοσίας διαμορφώνεται ως εξής:

και όταν γίνει η καταβολή των μετρητών στον μισθωτό, χρεώνεται ο 53.00 για να κλείσει η υποχρέωση και πιστώνεται το ταμείο ή ο λογαριασμός που θα χρησιμοποιηθεί. Αντίστοιχα όταν γίνουν οι πληρωμές και τον λοιπών υποχρεώσεων, χρεώνονται για να κλείσουν και πιστώνεται αντίστοιχα ο λογαριασμός που θα χρησιμοποιηθεί, συνήθως ταμείο.

Ο 60 και ο 60.03 αθροιστικά δείχνουν το συνολικό κόστος εργασίας για την επιχείρηση. Ο 60.03 δείχνει το ποσό του εργοδότη που πρέπει να καταβληθεί για σύνταξη και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη του εργαζομένου. Ο 53 δείχνει τα καθαρά χρήματα που θα πάρει ο εργαζόμενος στο χέρι. Ο 54.03 είναι ο ΦΜΥ και ορίζεται απο το κράτος. Ο 54.03.10 είναι η έκτακτη εισφορά Αλληλεγγύης. Υπάρχουν και άλλοι ειδικοί φόροι. Ο 55 δείχνει την οφειλή στον ασφαλιστικό οργανισμό απο τον εργοδότη και τον εργαζόμενο μαζί.

Οι οφειλές υπολογίζονται βάση του ποσοστού τους στα μικτά εισοδήματα. ΙΚΑ εργοδότη: 28,06%, ΙΚΑ εργαζομένου 16%

 

ΘΕΜΑ: Παρακράτηση φόρου και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις μετά την ψήφιση του ν.4387/2016 (ΦΕΚ Α’85/12.5.2016) και του ν.4389/2016 «Επείγουσες διατάξεις για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις».

Αθήνα, 30 Μαΐου 2016
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ
ΓΕΝ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Α’

Σε συνέχεια των ΠΟΛ.1072/31.3.2015 και ΠΟΛ.1174/5.8.2015, σας γνωστοποιούμε τις μεταβολές ως προς τον υπολογισμό του παρακρατούμενου φόρου και της παρακρατηθείσας ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στο εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις μετά την ψήφιση του ν.4387/2016 (ΦΕΚ Α’85/12.5.2016) και του ν.4389/2016 (ΦΕΚ Α’94/27.5.2016) «Επείγουσες διατάξεις για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και άλλες διατάξεις».

1. Η παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από μισθούς – συντάξεις, διενεργείται βάσει αναγωγής του μηνιαίου εισοδήματος σε ετήσιο, σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα της παρ.1 του άρθρου 15 του ν.4172/2013 όπως ισχύει μετά την αντικατάστασή της από τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 112 του ν.4387/2016:

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Φορολογικόςσυντελεστής%Φόρος κλιμακίου (ευρώ)Σύνολο Εισοδήμα­τος (ευρώ)Σύνολο Φόρου (ευρώ)
20.000224.40020.0004.400
10.000292.90030.0007.300
10.000373.70040.00011.000
Υπερβάλλον45   

2. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 16 του ν.4172/2013 όπως αυτό ισχύει μετά την τροποποίησή του από τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 112 του ν.4387/2016, ο φόρος που προκύπτει κατά την εφαρμογή του άρθρου 15 μειώνεται κατά τα ακόλουθα ποσά:
χίλια εννιακόσια (1.900) ευρώ (για φορολογούμενο χωρίς εξαρτώμενα τέκνα)
χίλια εννιακόσια πενήντα (1.950) ευρώ (για φορολογούμενο με ένα (1) εξαρτώμενο τέκνο)
δύο χιλιάδες (2.000) ευρώ (για φορολογούμενο με δύο (2) εξαρτώμενα τέκνα)
δύο χιλιάδες εκατό (2.100) ευρώ (για φορολογούμενο με τρία (3) εξαρτώμενα τέκνα και άνω).

Οι μειώσεις αυτές εφαρμόζονται στην περίπτωση που το φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις δεν υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ και ο φόρος είναι μεγαλύτερος ή ίσος του ως άνω ποσού (ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων). Σε περίπτωση που το ποσό του φόρου είναι μικρότερο των ανωτέρω ποσών (1.900, 1.950, 2.000, 2.100), τότε το ποσό της μείωσης περιορίζεται στο ποσό του αναλογούντος φόρου.

Τα εξαρτώμενα τέκνα του φορολογούμενου ορίζονται από το άρθρο 11 του ν.4172/2013.

3. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 16 του ν.4172/2013 όπως αυτό ισχύει μετά την τροποποίησή του από τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 112 του ν.4387/2016, για φορολογητέο εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις που υπερβαίνει το ποσό των είκοσι χιλιάδων (20.000) ευρώ, τα ως άνω εφαρμοζόμενα ποσά μειώσεων φόρου ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων (1.900, 1.950, 2.000, 2.100), μειώνονται αναλογικά κατά δέκα (10) ευρώ ανά χίλια (1.000) ευρώ του φορολογητέου εισοδήματος από μισθούς και συντάξεις.

4. Με τις διατάξεις της παρ.9 του άρθρου 112 του ν.4387/2016, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 29 του ν.3986/2011 ενσωματώνεται στον ΚΦΕ. Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις αυτές προστίθεται νέο άρθρο 43Α στον ν.4172/2013. Η παρακράτηση ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στο εισόδημα από μισθούς – συντάξεις (βάσει αναγωγής του μηνιαίου εισοδήματος σε ετήσιο καθαρό εισόδημα), διενεργείται σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα και όχι με συντελεστές στο σύνολο του εισοδήματος όπως συνέβαινε στο παρελθόν:

Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ)Συντελεστήςεισφοράςαλληλεγγύης%Εισφορά αλληλεγγύης κλιμακίου (ευρώ)ΣύνολοΕισοδήμα­τος (ευρώ)Σύνολο εισφοράς αλληλεγγύης (ευρώ)
12.0000012.0000
8.0002,217620.000176
10.000550030.000676
10.0006,565040.0001.326
25.0007,51.87565.0003.201
155.000913.950220.00017.151
Υπερβάλλον10   

Παρακάτω παρατίθενται ενδεικτικά παραδείγματα προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα ο υπολογισμός της μηνιαίας παρακράτησης εισφοράς αλληλεγγύης στο εισόδημα από μισθούς – συντάξεις:

A) Έστω μισθωτός με ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής) 15.000 ευρώ. Συνολική εισφορά αλληλεγγύης: (15.000-12.000)*2,2%=66 ευρώ. Μηνιαία παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης: 66/12=5,5 ευρώ (εφόσον στο φορολογούμενο δεν καταβάλλονται Δώρα) ή 66/14=4,71 ευρώ (εφόσον στο φορολογούμενο καταβάλλονται και Δώρα που ισοδυναμούν με δύο μισθούς).

Β) Έστω μισθωτός με ετήσιο καθαρό εισόδημα (βάσει αναγωγής) 35.000 ευρώ. Συνολική εισφορά αλληλεγγύης: (35.000-30.000)*6,5%+676=1.001 ευρώ. Μηνιαία παρακράτηση εισφοράς αλληλεγγύης: 1.001/12=83,42 ευρώ (εφόσον στο φορολογούμενο δεν καταβάλλονται Δώρα) ή 1.001/14=71,5 ευρώ (εφόσον στο φορολογούμενο καταβάλλονται και Δώρα που ισοδυναμούν με δύο μισθούς).

5. Βάσει των διατάξεων της παραγράφου 11 του άρθρου 112 του ν.4387/2016 όπως αυτές ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους από τις διατάξεις της παρ.4 του άρθρου 1 του ν.4389/2016 οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων (του άρθρου 112) έχουν εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται από το φορολογικό έτος 2016 και επόμενα. Η παρακράτηση του φόρου και της εισφοράς από τους μισθούς και τις συντάξεις με τις νέες κλίμακες αρχίζει να πραγματοποιείται από την ημερομηνία δημοσίευσης του ν.4389/2016. Συνεπώς, οι παρακρατήσεις φόρου και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στο εισόδημα από μισθούς και συντάξεις με βάση τις προαναφερόμενες μεταβολές, διενεργούνται για μισθοδοσίες και συντάξεις που εκκαθαρίζονται από την ημερομηνία δημοσίευσης του ν. 4389/2016 δηλαδή, από 27.5.2016 και μετά και δεν τίθεται θέμα αναδρομικής παρακράτησής τους. Τα παρακρατηθέντα ποσά φόρου και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα δηλωθούν στις ετήσιες δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος φορολογικού έτους 2016, και θα συμψηφισθούν κατά την εκκαθάριση των δηλώσεων αυτών που θα διενεργηθεί σύμφωνα με τις νέες διατάξεις.

Στη 1 Μαΐου αυτού του έτους η επιχείρηση «ALESTA Α.Ε.» προσλαμβάνει με την ειδικότητα του Βοηθού Λογιστή τον κύριο Δημητρίου Δημήτριο ο οποίος είναι έγγαμος με 1 παιδί.  Συμφωνήθηκε να αμείβεται με μικτό μηνιαίο μισθό 1.100,00 € ενώ το ωράριο εργασίας του θα είναι Δευτέρα-Παρασκευή 09.00 – 17.00.

Ζητείται: 

  1. Να συμπληρώσετε την μισθοδοτική κατάσταση του μηνός Μαΐου,
  2. Η πληρωμή της εξόφλησης πραγματοποιήθηκε με επιταγές της ΕΤΕ ΑΕ. (Νο. 58742131/35),
  3. Να καταχωρήσετε στα βιβλία της εταιρείας τις ανωτέρω λογιστικές εγγραφές που προκύπτουν, όταν γνωρίζεται ότι,
  • ΙΚΑ Εργοδότη: 28,06%
  • ΙΚΑ Εργαζομένου 16%
  • ΦΜΥ 48,40 € (μηνιαίως)
  • Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης: 45,00 (μηνιαίως)
  • Πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο: ;

Λύση:

Για να βρούμε το πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο για τον μήνα Μάιο, έχουμε:

1.100 / 25 = 44 ευρώ το ημερομίσθιο

Στις 30 ημέρες έχει 25 ένσημα

στις 25 ημέρες Χ; ένσημα

Χ = 20,83 => 21 * 44 = 924 ευρώ

Στις 9  Σεπτεμβρίου του παρόντος έτους η επιχείρηση «ALESTA Α.Ε.» προσλαμβάνει με την ειδικότητα του βοηθού λογιστή τον κύριο Νικόλαο Νικολάου, ο οποίος είναι έγγαμος με 2 παιδιά.  Συμφωνήθηκε να αμείβεται με μικτό μηνιαίο μισθό 1.700,00 € ενώ το ωράριο εργασίας του θα είναι Δευτέρα-Παρασκευή 09.00 – 17.00.

Ζητείται: 

  1. Να συμπληρώσετε την μισθοδοτική κατάσταση (επισυνάπτεται σχέδιο) του μηνός Ιανουαρίου,
  2. Η πληρωμή της εξόφλησης πραγματοποιήθηκε με επιταγές της Τράπεζας Πειραιώς  ΑΕ. (Νο. 74522131/35).
  3. Να καταχωρήσετε στα βιβλία της εταιρείας τις ανωτέρω λογιστικές εγγραφές που προκύπτουν, όταν γνωρίζεται ότι,
  • ΙΚΑ Εργοδότη: 28,06%
  • ΙΚΑ Εργαζομένου 16%
  • ΦΜΥ 754,20 € (ετησίως)
  • Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης: 949,00  (ετησίως)
  • Πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο:;;;;;

Λύση:

  • Για να βρούμε το πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο για τον μήνα Σεπτέμβριο:

1.700 / 25 = 68 ευρώ ημερησίως

Στις 30 ημέρες έχει 25 ένσημα

Στις 22 ημέρες Χ;

Χ = 19

Άρα:

19 * 68 = 1.292 ευρώ μικτά για τις 19 ημέρες του Σεπτεμβρίου που εργάστηκε

Γνωρίζω πως:

Πληρωτέα = Μικτά – ΦΜΥ – ΙΚΑ Εργαζομένου – Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης

Οπότε ψάχνω να βρω τις αξίες που δεν γνωρίζω και μόλις τις βρω, κάνω αντικατάσταση στον τύπο.

  • Για να βρούμε το ΙΚΑ Εργοδότη για τον μήνα Σεπτέμβριο:

ΙΚΑ Εργοδότη = 1.292*28,06% = 362,54

  • Για να βρούμε το ΙΚΑ Εργαζομένου για τον μήνα Σεπτέμβριο:

ΙΚΑ Εργαζομένου = 1.292 * 16% = 206,72

  • Για να βρούμε την Έκτακτη ασφαλιστική εισφορά για τον μήνα Σεπτέμβριο:

Έκτακτη ασφαλιστική εισφορά = 949 / 14 = 67,78

Για τις 25 ημέρες πληρώνει 67,78

Για τις 19 ημέρες Χ;

Χ=51,52

  • Για να βρούμε το ΦΜΥ για τον μήνα Σεπτέμβριο:

ΦΜΥ = 754,20/14=53,87

Για τις 25 ημέρες πληρώνει 53,87

Για τις 19 ημέρες Χ;

Χ=40,94

Άρα:

Πληρωτέα = Μικτά – ΦΜΥ – ΙΚΑ Εργαζομένου – Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης                 = 1.292 – 40,94 – 54,52 – 206,72                 = 992,82

Στις 6  Ιανουαρίου του παρόντος έτους η επιχείρηση «ALESTA Α.Ε.» προσλαμβάνει με την ειδικότητα του βοηθού λογιστή τον κύριο Αλέξανδρο Αλεξάνδρου, ο οποίος είναι έγγαμος με 3 παιδιά.  Συμφωνήθηκε να αμείβεται με μικτό μηνιαίο μισθό 1.845,50 € ενώ το ωράριο εργασίας του θα είναι Δευτέρα-Παρασκευή 09.00 – 17.00.

Ζητείται: 

  1. Να συμπληρώσετε την μισθοδοτική κατάσταση (επισυνάπτεται σχέδιο) του μηνός Ιανουαρίου,
  2. Να καταχωρήσετε στα βιβλία της εταιρείας τις ανωτέρω λογιστικές εγγραφές που προκύπτουν, όταν γνωρίζεται ότι,

ΙΚΑ Εργοδότη: 28,06%

ΙΚΑ Εργαζομένου 16%

ΦΜΥ: ;

Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης: ;

Πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο: ;

Σημείωση:

  1. Στις 15/01/20X6 δόθηκε ως προκαταβολή στον προαναφερόμενο υπάλληλο το 45% του πληρωτέου πόσου.
  2. Η πληρωμή της προκαταβολής πραγματοποιήθηκε με επιταγή της Τράπεζας Πειραιώς Α.Ε (νο. 65743215-09)
  3. Η πληρωμή της εξόφλησης πραγματοποιήθηκε με επιταγές της ΕΤΕ ΑΕ. (Νο. 58742131/25).

Λύση:

1.8445,50*16% = 295,28

1.845,50 – 295,28 = 1.550,22

1.550,22*14 = 21.703,08 Φορολογητέο

(21.703,08)

Στα 20.000 φόρος 4.400

3 τέκνα -2.080 (υπερβαίνει τα 20.000 παράγραφος 3)

Φόρος = 2.320

1.703,08 * 29% = 493,89

Άρα:

2.320+493,89 = 2.813,89 για όλο το έτος

2.813,89/14 = 200,99 ανά μήνα

21.703,08 – 12.000 = 9.703,08 – 8.000 = 1.703,08 * 5% = 85,15 ετήσιο

85,15 / 14 = 6,08 μηνιαίο

(να γίνουν οι λογιστικές εγγραφές)

Στη 8η  Απριλίου 20X6 η επιχείρηση «ΑΛΦΑΝ Α.Ε.» προσλαμβάνει με την ειδικότητα του βοηθού μάγειρα τον κύριο Αλέξανδρο Νικολάου, ο οποίος είναι έγγαμος με 3 παιδί.  Συμφωνήθηκε να αμείβεται με μικτό μηνιαίο μισθό 1.450,50 € ενώ το ωράριο εργασίας του θα είναι Δευτέρα-Παρασκευή 09.00 – 17.00.

Ζητείται: 

  1. Να συμπληρώσετε την μισθοδοτική κατάσταση (επισυνάπτεται σχέδιο) του μηνός Ιανουαρίου,
  2. Να καταχωρήσετε στα βιβλία της εταιρείας τις ανωτέρω λογιστικές εγγραφές που προκύπτουν, όταν γνωρίζεται ότι,

ΙΚΑ Εργοδότη: 30,06%

ΙΚΑ Εργαζομένου 17,5%

ΦΜΥ: ;

Έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης: ;

Πληρωτέο ποσό στον δικαιούχο:;;;;;

Σημειώσεις:

  1. Στις 15/04/2016 δόθηκε ως προκαταβολή στους προαναφερόμενους υπαλλήλους το 55% του πληρωτέου πόσου.
  2. Η πληρωμή της προκαταβολής πραγματοποιήθηκε με επιταγή της Τράπεζας Αττικής ΑΕ (898876543-0).
  3. Η πληρωμή της εξόφλησης πραγματοποιήθηκε με επιταγές της ΕΤΕ ΑΕ. (Νο. 58742141/25).

Λύση:

Να δημιουργήσετε ένα βιβλίο εργασίας στο Excel με όνομα «Μισθοδοσία Υπαλλήλων», όπως στο υπόδειγμα, όπου θα καταχωρήσετε στοιχεία για 5 υπαλλήλους. Οι ημέρες εργασίας θα κυμαίνονται από 20 έως 30 το μέγιστο. Οι Μικτές Αποδοχές υπολογίζονται ως εξής : αν οι ημέρες εργασίας είναι έως και 25, τότε η κάθε ημέρα πληρώνεται προς 45 €, ενώ αν οι ημέρες εργασίας είναι περισσότερες από 25, τότε οι επιπλέον των 25 ημέρες πληρώνονται προς 60 € η καθεμία. Οι κρατήσεις για την Υγειονομική Περίθαλψη είναι 2,55%, για το Ταμείο ΜΤΠΥ 5% και για το Ταμείο Αρωγής 4% και υπολογίζονται επί των Μικτών Αποδοχών. Το Σύνολο Κρατήσεων προ Φόρου υπολογίζεται σαν το άθροισμα των τριών προηγούμενων κρατήσεων. Ο Φόρος υπολογίζεται σαν το 20% της διαφοράς των Μικτών Αποδοχών μείον το Σύνολο Κρατήσεων προ Φόρου αν οι Μικτές Αποδοχές είναι έως και 1.000 €, ενώ αν οι Μικτές Αποδοχές είναι περισσότερες από 1.000 €, ο Φόρος υπολογίζεται σαν το 30% της διαφοράς των Μικτών Αποδοχών μείον το Σύνολο Κρατήσεων προ Φόρου. Το Σύνολο Κρατήσεων περιλαμβάνει όλες τις κρατήσεις (Σύνολο Κρατήσεων προ Φόρου και τον Φόρο) και τα Καθαρά υπολογίζονται αν αφαιρέσουμε το Σύνολο Κρατήσεων από τις Μικτές Αποδοχές. Την Προκαταβολή την καταχωρούμε εμείς και το Υπόλοιπο στον Δικαιούχο προκύπτει αν αφαιρέσουμε την Προκαταβολή από τα Καθαρά. Τέλος, θα υπολογίσετε γι’ όλες τις τιμές τα συνολικά αθροίσματα, τον μέσο όρο, την μέγιστη και την ελάχιστη τιμή.

Λύση:

Οδηγός Εργοδότη

Επαναληπτικό, Βιβλία Θεωρίας Λογιστικής Επιστήμης 1 και 2, Ασκήσεις Λυμένες και Άλυτες

Επαναληπτικό, Βιβλία Θεωρίας Λογιστικής Επιστήμης 1 και 2, Ασκήσεις Λυμένες και Άλυτες

Επαναληπτικό

Το Ισοζύγιο της επιχείρησής σας ALESTA ΑΕ στις 15/12 αυτού του έτους ήταν το παρακάτω:

Α/ΑΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧΥΠΥ
1.ΚΤΙΡΙΑ10.000 
2.ΕΣΟΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 200
3.ΕΣΟΔΑ ΠΑΡΕΠΟΜΕΝΩΝ ΑΣΧΟΛΙΩΝ 400
4.ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΠΛΗΡΩΤΕΑ 500
5.ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ4.000 
6.ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ ΑΡΧΗΣ5.000 
7.ΑΓΟΡΕΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ8.000 
8.ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ 7.400
9.ΑΠΟΣΒΕΣΜΕΝΑ ΚΤΙΡΙΑ 3.500
10.ΤΑΜΕΙΟ4.000 
11.ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΟΨΕΩΣ6.000 
12.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24.500
13.ΔΙΑΦΟΡΑ ΕΞΟΔΑ2.000 
14.ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΙ ΛΟΓ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ 2.500
15.ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ 1.000
16.ΠΕΛΑΤΕΣ600 
17.ΓΡΑΜΜΑΤΙΑ ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ400 
ΣΥΝΟΛΑ40.00040.000

Στο β’ δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:

  1. Στις 16/12, αγορά εμπορευμάτων 3000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά, ΤΔΑ16, πλέον ΦΠΑ 24%
  2. Στις 17/12, πώληση εμπορευμάτων 5000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά, ΤΔΑ100, πλέον ΦΠΑ 24%
  3. Στις 17/12, στα διάφορα έξοδα γραφικής ύλης έχει περιληφθεί ποσό 200 ευρώ για διαφήμιση του επόμενου έτους, ΤΔΑ100, ΦΠΑ 24%
  4. Στις 17/12, είσπραξη 100 ευρώ από πελάτες καταχωρήθηκε από λάθος ως πώληση εμπορευμάτων
  5. Στις 18/12, κατάθεση στην τράπεζα 300 ευρώ καταχωρήθηκε κατά λάθος με το ποσό των 30 ευρώ
  6. Στις 18/12, υπολογίστηκε ότι απαιτούνται επιπλέον τόκοι από πελάτες 40 ευρώ
  7. Στις 18/12, στα έσοδα ενοικίων (παρεπόμενων ασχολιών) έχουν περιληφθεί και 50 ευρώ για ενοίκια του επόμενου έτους
  8. Στις 19/12, επιστροφή ακατάλληλων εμπορευμάτων αξίας 100 ευρώ σε προμηθευτή, πλέον ΦΠΑ 24%, ΠΙ9
  9. Στις 18/12, καταβολή 150 ευρώ ως έκπτωση σε πελάτη (όχι παρέχεται έκπτωση)
  10. Στις 31/12, ο ονομαστικός (μικτά) μισθός Δεκεμβρίου είναι 1000 ευρώ (κρατήσεις για ΙΚΑ εργαζομένου 200 ευρώ, ΦΜΥ 100 ευρώ, εργοδοτική εισφορά 300 ευρώ
  11. Τα κτίρια υπόκεινται σε 5% ετήσια σταθερή απόσβεση

Αν δε λαμβάνεται υπόψη η φορολογία εισοδήματος και στις 31/12 του ίδιου έτους τα μένοντα εμπορεύματα (τέλους χρήσης) αξίζουν 3200 ευρώ, ζητούνται:

  1. Οι εγγραφές σε ημερολόγιο και καθολικό για τα παραπάνω γεγονότα και οι τακτοποιήσεις τους (προσαρμογές)
  2. Να προσδιοριστεί λογιστικά το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) της χρήσης με τη συγκέντρωση των αποτελεσματικών λογαριασμών
  3. Η σύνταξη ισολογισμού

Λύση:

1. Αγορές εμπορευμάτων 3000 
  Ταμείο  1500
  Γραμμάτια πληρωτέα  1500
 Ως αγορά εμπορευμάτων   
2. Ταμείο 2500 
  Γραμμάτια εισπρακτέα 2500 
  Πωλήσεις εμπορευμάτων  5000
 Ως πώληση εμπορευμάτων   
3. Μεταβατικός λογ ενεργητικού 200 
  Διάφορα έξοδα  200
 Τακτοποίηση εξόδου   
4. Πωλήσεις εμπορευμάτων 100 
  Πελάτες  100
 Μερικός αντιλογισμός άρθρου   
5. Όψεως 270 
  Ταμείο  270
 Μερικός αντιλογισμός άρθρου   
6. Πελάτες 40 
  Έσοδα κεφαλαίου  40
 Επιβάρυνση πελατών με τόκους   
7. Έσοδα παρεπόμενων ασχολ 50 
  Μεταβατικοί λογ παθητικού  50
 Τακτοποίηση προεισπραχθέντων ενοικίων   
8. Προμηθευτές 100 
  Επιστροφές αγορών  100
 Επιστροφή εμπορευμάτων   
9. Εκπτώσεις πωλήσεων 150 
  Ταμείο  150
 Πληρωμή έκπτωσης πελάτη   
10. Αμοιβές κ έξοδα προσωπικού 1300 
  Αμοιβές προσωπικού1000  
  Εργοδοτικές εισφορές300  
  Ασφαλιστικοί οργανισμοί  500
  ΙΚΑ εργοδότη300  
  ΙΚΑ εργαζομένου200  
  ΦΜΥ  100
  Ταμείο  700
 Ως μισθοδοτική κατάσταση Δεκεμβρίου   
11. Αποσβέσεις κτιρίων 500 
  Αποσβεσμένα κτίρια  500
 Υπολογισμός αποσβέσεων κτιρίων   
12. Γενική εκμετάλλευση 19750 
  Εμπορεύματα αρχής  5000
  Αγορές εμπορευμάτων  11000
  Διάφορα έξοδα  1800
  Εκπτώσεις πωλήσεων  150
  Αμοιβές κ έξοδα προσωπικού  1300
  Αποσβέσεις κτιρίων  500
 Μεταφορά ΧΥ στην γενική εκμετάλλευση   
13. Εμπορεύματα τέλους 3500 
  Έσοδα κεφαλαίου 240 
  Έσοδα παρεπόμενων ασχολ 350 
  Πωλήσεις εμπορευμάτων 12300 
  Επιστροφές αγορών 100 
  Γενική εκμετάλλευση  16490
 Μεταφορά ΠΥ κ εμπ. τέλους στη ΓΕ   
14. Ζημία χρήσης 3260 
  Γενική εκμετάλλευση  3260
 Προσδιορισμός αποτελέσματος   
15. Κεφάλαιο 3260 
  Ζημία χρήσης  3260
 Μείωση κεφαλαίου λόγω ζημίας   
ΕνεργητικόΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΛΦΑΝ ΑΕΠαθητικό
   
     
Α. ΠΑΓΙΑ  Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 
Κτίρια (- αποσβέσεις)6.000 Κεφάλαιο21.240
     
Β. ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ  Β. ΒΡΑΧ ΥΠΟΧΡ 
Εμπορεύματα τέλους3.500 Μεταβατικοί λογ παθητικού2.550
Μεταβατικοί λογ ενεργητικού4.200 Γραμμάτια πληρωτέα2.000
Πελάτες540 Προμηθευτές900
   Ασφαλιστικοί οργανισμοί500
   ΦΜΥ100
Γ. ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ    
Ταμείο3.880   
όψεως6.270   
Γραμμάτια εισπρακτέα2.900   
     
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ27.290 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ27.290

Το Ισοζύγιο της επιχείρησής σας ALESTA ΟΕ στις 15/12 αυτού του έτους ήταν το παρακάτω:

Α/ΑΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧΥΠΥ
1.Έπιπλα10.000 
2.Τόκοι κ συναφή έξοδα300 
3.Έσοδα παρεπόμενων ασχολιών 400
4.Γραμμάτια πληρωτέα 500
5.Μεταβατικοί λογ ενεργητικού4.000 
6.Εμπορεύματα αρχής5.000 
7.Αγορές εμπορευμάτων6.000 
8.Πωλήσεις εμπορευμάτων9.400 
9.Αποσβεσμένα έπιπλα4.000 
10.Ταμείο4.000 
11.Όψεως6.000 
12.Κεφάλαιο 20.500
13.Παροχές τρίτων2.000 
14.Μεταβατικοί λογ παθητικού 2.500
15.Προμηθευτές 1.000
16.Πελάτες600 
17.Γραμμάτια εισπρακτέα400 
ΣΥΝΟΛΑ38.30038.300

Στο β’ δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:

  1. Στις 16/12, αγορά εμπορευμάτων 2000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά, ΤΔΑ155, πλέον ΦΠΑ 24%
  2. Στις 18/12, πώληση εμπορευμάτων 6000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά, ΤΔΑ66, πλέον ΦΠΑ 24%
  3. Στις 18/12, εξόφληση γραμματίων 80 ευρώ καταχωρήθηκε από λάθος ως είσπραξη γραμματίων
  4. Στις 18/12, στα έσοδα παρεπόμενων ασχολιών δεν έχουν περιληφθεί οι απαιτήσεις από προμήθειες και μεσιτείες 150 ευρώ
  5. Στις 19/12, κατάθεση στην τράπεζα 300 ευρώ καταχωρήθηκε κατά λάθος με το ποσό των 3000 ευρώ
  6. Στις 20/12, υπολογίστηκε ότι οφείλονται επιπλέον τόκοι 40 ευρώ σε προμηθευτές
  7. Στις 20/12, οφείλουμε τον λογαριασμό ΟΤΕ Δεκεμβρίου ύψους 180 ευρώ, πλέον ΦΠΑ 24%
  8. Στις 21/12,Επιστροφή ακατάλληλων εμπορευμάτων αξίας 200 ευρώ από πελάτη, ΠΙ19, πλέον ΦΠΑ 24%
  9. Στις 22/12, είσπραξη 80 ευρώ ως έκπτωση από προμηθευτή (όχι παρέχεται έκπτωση)
  10. Στις 31/12, ο ονομαστικός (μικτός) μισθός Δεκεμβρίου είναι 1200 ευρώ (κρατήσεις ικα εργαζομένου 300 ευρώ, ΦΜΥ 100 ευρώ, εργοδοτική εισφορά 500 ευρώ
  11. Τα έπιπλα υπόκεινται σε 10% ετήσια σταθερή απόσβεση

Αν δε λαμβάνεται υπόψη η φορολογία εισοδήματος και στις 31/12 του ίδιου έτους τα μένοντα εμπορεύματα (τέλους χρήσης) αξίζουν 3000 ευρώ, ζητούνται:

  1. Οι εγγραφές σε ημερολόγιο και καθολικό για τα παραπάνω γεγονότα και οι τακτοποιήσεις τους (προσαρμογές)
  2. Να προσδιοριστεί λογιστικά το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) της χρήσης με τη συγκέντρωση των αποτελεσματικών λογαριασμών
  3. Η σύνταξη ισολογισμού

Λύση:

1. Αγορές εμπορευμάτων 2000 
  Ταμείο  1000
  Γραμμάτια πληρωτέα  1000
 Ως αγορά εμπορευμάτων   
2. Ταμείο 3000 
  Γραμμάτια εισπρακτέα 3000 
  Πωλήσεις εμπορευμάτων  6000
 Ως πώληση εμπορευμάτων   
3. Γραμμάτια εισπρακτέα 80 
  Γραμμάτια πληρωτέα 80 
  Ταμείο  160
 Μερικός αντιλογισμός άρθρου   
4. Μεταβατικοί λογ ενεργητικού 150 
  Έσοδα παρεπόμενων ασχολ  150
 Τακτοποίηση προμηθειών – μεσητειών   
5. Ταμείο 2700 
  Καταθέσεις όψεως  2700
 Μερικός αντιλογισμός άρθρου   
6. Τόκοι κ συναφή έξοδα 40 
  Προμηθευτές  40
 Επιβάρυνση από τόκους προμηθειών   
7. ΔΕΗ 180 
  Μεταβατικοί λογ παθητικού  180
 Τακτοποίηση λογαριασμού ΔΕΗ   
8. Επιστροφή πωλήσεων 200 
  Πελάτες  200
 Επιστροφή πωληθέντων εμπορευμάτων   
9. Ταμείο 80 
  Εκπτώσεις αγορών  80
 Είσπραξη έκπτωσης από αγορά εμπ   
10. Αμοιβές κ έξοδα προσωπικού 1700 
  Αμοιβές προσωπικού1200  
  Εργοδοτικές εισφορές500  
  Ασφαλιστικοί οργανισμοί  800
  ΙΚΑ εργοδότη300  
  ΙΚΑ εργαζομένου500  
  ΦΜΥ  100
  Ταμείο  800
 Ως μισθοδοτική κατάσταση Δεκεμβρίου   
11. Αποσβέσεις επίπλων 1000 
  Αποσβεσμένα έπιπλα  1000
 Υπολογισμός αποσβέσεων επίπλων   
12. Γενική εκμετάλλευση 18420 
  Επιστροφές πωλήσεων  200
  Τόκοι κ συναφή έξοδα  340
  Εμπορεύματα αρχής  5000
  Αγορές εμπορευμάτων  8000
  Παροχές τρίτων  2180
  Αμοιβές κ έξοδα προσωπικού  1700
  Αποσβέσεις επίπλων  1000
 Μεταφορά ΧΥ στην γενική εκμετάλλευση   
13. Εμπορεύματα τέλους 3000 
  Έσοδα παρεπόμενων ασχολ 550 
  Πωλήσεις εμπορευμάτων 15400 
  Εκπτώσεις αγορών 80 
  Γενική εκμετάλλευση  16030
  Εμπορεύματα τέλους  3000
 Μεταφορά ΠΥ κ εμπ. τέλους στη ΓΕ   
14. Γενική εκμετάλλευση 610 
  Κέρδος χρήσης  610
 Προσδιορισμός αποτελέσματος   
15. Κέρδος χρήσης 610 
  Κεφάλαιο  610
 Κεφαλαιοποίηση κερδών   
ΕνεργητικόΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΛΦΑΝ ΟΕΠαθητικό
   
     
Α. ΠΑΓΙΑ  Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 
Έπιπλα (- αποσβέσεις)5.000 Κεφάλαιο21.110
     
Β. ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ  Β. ΒΡΑΧ ΥΠΟΧΡ 
Εμπορεύματα τέλους3.000 Μεταβατικοί λογ παθητικού2.680
Μεταβατικοί λογ ενεργητικού4.150 Γραμμάτια πληρωτέα1.420
Πελάτες400 Προμηθευτές1.040
   Ασφαλιστικοί οργανισμοί800
   ΦΜΥ100
Γ. ΧΡΗΜΑΤΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ    
Ταμείο7.820   
Όψεως3.300   
Γραμμάτια εισπρακτέα3.480   
  http://e-learning.ilei.sch.gr/moodle/mod/resource/view.php?id=153465   
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ27.150 ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟΥ27.150

Άσκηση με λύση

ΑΣΚΗΣΗ

Δίνονται τα παρακάτω υπόλοιπα από το προσωρινό ισοζύγιο (30 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2010) της  ατομικής επιχείρησης Αργυρίου.

Κωδ.ΛογαρΠεριγραφή ΛογαριασμούΧ.Υ.  €Π.Υ.  €
12.00.00.00Μηχάνημα Α14.000 
12.99.00.00Αποσβεσμένα Μηχανήματα 4.000
13.02.00.00Αυτοκίνητο φορτηγό10.000 
13.99.02.00Αποσβεσμένο Αυτοκίνητο φορτηγό 2.000
20.00.00.00Απογραφή   Έναρξης   εμπορευμάτων  50.000 
20.01.00.00Αγορές εμπορευμάτων108.000 
30.00.00.00Πελάτης Γρηγορίου27.500 
30.00.00.01Πελάτης Βασιλείου32.500 
40.07.00.00Κεφάλαιο ατομικών επιχειρήσεων 22.000
54.00.99.11ΦΠΑ Νοεμβρίου 8.000
50.00.00.00Προμηθευτές ΒΗΤΑ Α.Ε 20.000
62.04.01.00Παροχές τρίτων – Ενοίκια κτιρίων30.000 
64.00.00.00Διάφορα έξοδα – Μεταφορικά11.000 
70.00.00.00Πωλήσεις  εμπορευμάτων 240.000
70.98.00.00Εκπτώσεις πωλήσεων30.000 
74.00.00.00Επιχορηγήσεις πωλήσεων 15.000
76.00.00.00Έσοδα κεφαλαίων – τόκοι    5.000

Το μήνα Δεκέμβριο η ατομική επιχείρηση Αργυρίου έκανε τις παρακάτω κινήσεις:

1/12/2010 αποφασίζει να καταβάλλει τα ενοίκια για τους μήνες Δεκέμβριο 2010, Ιανουάριο 2011 και Φεβρουάριο 2011 από 2.000€ το μήνα (σύνολο 6.000€) συν χαρτόσημο μισθωμάτων 3,6% στον ιδιοκτήτη Σιδηρόπουλο.

1/12 αγόρασε από την εταιρία EXPERT Α.Ε. με πίστωση εμπορεύματα  αξίας 100.000€ συν Φ.Π.Α. 23% Τ.Δ.Α Νο155Β

08/12 λαμβάνει δάνειο για κεφάλαιο κίνησης 20.000€ από την Εθνική Τράπεζα, καταβάλει για έξοδα τραπέζης 1.000€, και το δάνειο θα εξοφληθεί στις 31/05/2011

15/12 καταβάλει 500€ ως προκαταβολή έναντι μισθών μηνός Δεκεμβρίου στον υπάλληλο της επιχείρησης Βασιλείου

16/12 πουλάει στην εταιρία ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Α.Ε. εμπορεύματα  αξίας 100.000€ συν Φ.Π.Α. 23% με Τ.Δ.Α. Νο4 και αποδέχεται συναλλαγματική αξίας 124.230€ λήξης 27/01/2011

17/12 έδωσε τη συναλλαγματική της εταιρίας ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ Α.Ε. στην Εθνική Τράπεζα για να την εισπράξει στις 27/01/2011

26/12 Πλήρωσε το ΦΠΑ μηνός Νοεμβρίου 2010

31/12 Πωλεί το μηχάνημα Α της, στο Δημητρίου Ο.Ε. αντί του ποσού των 10.000€ συν ΦΠΑ 23% με μετρητά ΤΔΑ Νο5, Α.Ε. Νο5

Στις 31/12/2010 τακτοποιεί τον λογαριασμό των ενοικίων διότι προπλήρωσε ενοίκια για την επόμενη χρήση

31/12 η μισθοδοσία μηνός Δεκεμβρίου για τον υπάλληλο της επιχείρησης Βασιλείου, είναι  τακτικές αποδοχές 3000€, εργοδοτικές εισφορές Ι.Κ.Α Τ.Ε.Α.Μ. 841,80€, εισφορές εργαζομένου Ι.Κ.Α Τ.Ε.Α.Μ. 480€, Φ.Μ.Υ 400€.

31/12 δεν έλαβε (ΠΤ) από την εταιρία EXPERT Α.Ε. έκπτωση 5% (αξίας 10.000€) από τις αγορές που έκανε, οι οποίες ήταν 200.000 €,

31/12 τακτοποιεί το Φ.Π.Α. μηνός Δεκεμβρίου 2010,

31/12 Ο λογιστής της ατομικής επιχείρησης Αργυρίου διαπίστωσε α) ότι ο Νικολάου που του ενοικιάζουμε κατάστημα της επιχείρησης δεν κατέβαλλε το ενοίκιο μηνός Δεκεμβρίου 1000€ συν χαρτόσημο 3,6%, β) έγινε αποτίμηση εμπορευμάτων αξίας 60.000€,  γ) δεν έλαβε (ΠΤ) από την εταιρία EXPERT Α.Ε. έκπτωση 5% (αξίας 10.000€) από τις αγορές που έκανε, οι οποίες ήταν 200.000 €, δ) οι αποσβέσεις έγιναν με τον έμμεσο τρόπο, ποσοστό απόσβεσης 10% στα πάγια,  ε)τα έξοδα από τους λογαριασμούς 60-66 επιμερίστηκαν ως 60% έξοδα διοίκησης και 40% έξοδα διάθεσης, σε αυτά δε συμπεριλαμβάνεται ο λογαριασμός 65 (τόκοι – έξοδα Β.Υ) που αποτελεί τα έξοδα χρηματοοικονομικής λειτουργίας. Ζητείται να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές και να βρεθεί το Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης.

 

Λύση

 

Άσκηση με λύση

1.      Εκφώνηση παραδείγματος

Τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχείρησης «ΑΛΦΑ Α.Ε.» την 1/1/2010 είχαν ως ακολούθως:

Κτίριο και Οικόπεδα300.000Ίδια κεφάλαια349.000
Μηχανήματα80.000Μακροπρόθεσμο δάνειο τραπέζης180.000
Αυτοκίνητα40.000Δάνειο με ενέχυρο εμπορεύματα25.000
Έπιπλα και Σκεύη30.000Γραμμάτια πληρωτέα7.000
Εμπορεύματα85.000Γραμμάτια εισπρακτέα προεξοφληθέντα5.000
Εμπορεύματα ενεχυριασμένα27.000Προμηθευτές40.000
Γραφική ύλη5.000Τόκοι πληρωτέοι20.000
Αναλώσιμα μηχανολογικού εξοπλισμού10.000Κρατήσεις & εργοδοτικές εισφορές πληρωτέες10.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές15.000Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες5.000
Πελάτες25.000Φόροι πληρωτέοι7.000
Γραμμάτια εισπρακτέα15.000Προκαταβολές πελατών15.000
Ταμείο19.000  
Καταθέσεις όψεως12.000  

Κατά τη διάρκεια της λογιστικής χρήσης έλαβαν χώρα τα παρακάτω γεγονότα:

  1. Προπληρώθηκαν ασφάλιστρα αξίας €4.000 και εισπράχθηκαν, με μετρητά, €5.000 από την ενοικίαση μιας αποθήκης (μη λειτουργικό έσοδο για τη συγκεκριμένη επιχείρηση).
  2. Αγοράσθηκαν εμπορεύματα αξίας €25.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών σε προμηθευτές, με καταβολή μετρητών € 5.000 ενώ για το υπόλοιπο ποσό υπογράφηκαν γραμμάτια στα οποία προστέθηκε τόκος €500.
  3. Η τράπεζα ειδοποίησε ότι τα προεξοφληθέντα γραμμάτια εξοφλήθηκαν από τους οφειλέτες τους, ενώ εισπράχθηκαν, με μετρητά, γραμμάτια εισπρακτέα ύψους €2.000.
  4. Καταβλήθηκαν για αμοιβές προσωπικού €6.000, με τις κρατήσεις των εργαζομένων, ύψους €1.000, και τις εργοδοτικές εισφορές, ύψους €2.000, να οφείλονται στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων.
  5. Πωλήθηκαν εμπορεύματα αντί €45.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών πελατών, με λήψη γραμματίων αξίας € 15.000, τα οποία εμπεριέχουν τόκους € 500, και τα υπόλοιπα με μετρητά. Στην συνέχεια υπογράφηκε συμφωνία μελλοντικής πώλησης εμπορευμάτων στον πελάτη Γεωργίου ύψους €18.000 € τα οποία και θα πληρωθούν με μετρητά.
  6. Η επιχείρηση προχώρησε σε προεξόφληση γραμματίων εισπρακτέων ύψους €6.000 αντί €5.500, τα οποία κατατέθηκαν στο λογαριασμό όψεως που τηρεί η επιχείρηση.
  • Καταβλήθηκαν για γενικά έξοδα €1.000. Επιπλέον, εισπράχθηκαν, διάφορα λειτουργικά έσοδα ύψους €20.000, τα οποία κατατέθηκαν στον λογαριασμό όψεως της επιχείρησης.
  • Αυτοκίνητο της επιχείρησης έπαθε ζημιά αξίας €1.000 και επισκευάστηκε με την καταβολή μετρητών. Η ασφαλιστική εταιρεία αναγνώρισε το 70% της ζημιάς το οποίο και οφείλει στην επιχείρηση.
  • Η επιχείρηση εξόφλησε, με επιταγή, το δάνειο που είχε λάβει με ενέχυρο εμπορεύματα, με ταυτόχρονη αποδέσμευση των ενεχυριασμένων εμπορευμάτων, αξίας

€27.000.

Ζητείται:

Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές των παραπάνω λογιστικών γεγονότων και να προσδιοριστεί, με ημερολογιακές εγγραφές, το αποτέλεσμα εκμεταλλεύσεως και χρήσεως, αφού ληφθούν υπόψη ότι, τα εμπορεύματα στις 31/12/2010 ανέρχονταν στο ποσό των 117.000 €, το απόθεμα της γραφικής ύλης σε €3.000, τα αναλώσιμα μηχανολογικού εξοπλισμού €5.000, ενώ οι αποσβέσεις των παγίων ήταν €3.000. Τέλος, να σημειωθεί ότι τα προπληρωθέντα ασφάλιστρα κατέστησαν δεδουλευμένα.

Να προσδιοριστούν, με βάση τα υπόλοιπα των λογαριασμών στην αρχή του έτους 2010 (ουσιαστικά για το 2009), οι αριθμοδείκτες παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, ιδίων προς συνολικά κεφάλαια και ιδίων προς ξένα κεφάλαια. Επιπλέον, να υπολογίσετε τον αριθμοδείκτη ειδικής ρευστότητας για το 2009 και το 2010 και να απαντήσετε στο αν βελτιώθηκε ή όχι η ρευστότητα της επιχείρησης.

 

Λύση

 

Άσκηση προς επίλυση

3/1/2015 Αγορά εμπορευμάτων ψυγεία Siemens με πίστωση με το ΤΠ 1256 του προμηθευτή «ΔΗΜΑ Ε» 50 τεμάχια αξίας 300 ευρώ/τεμ. πλέον ΦΠΑ 23%.

4/1/2015 Επιστροφή εμπορευμάτων με το ΔΑ Νο 562 λόγω φθοράς των ψυγείων Siemens επί του ΤΠΔΑ 1256/3-1-2015 τεμάχια 2 και ο Προμηθευτής ΔΗΜΑΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ εξέδωσε το ΠΤ Ν0 125 αξίας 600,00 € πλέον ΦΠΑ 23%.

4/1/2015 Αγορά εμπορευμάτων ψυγεία Bosh με πίστωση με το ΤΠ 405 του προμηθευτή «ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» 100 τεμάχια αξίας 320 ευρώ/τεμ. πλέον ΦΠΑ 23%.

7. 5/1/2015 Έκπτωση 10% στα ψυγεία Bosh επι του τιμολογίου ΤΠ 405/4-1-2015 του προμηθευτή «ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» με το ΠΤ 126 πλέον ΦΠΑ 23%.

8. 7/1/2015 Είσπραξη μετρητών έναντι λογαριασμού από τον πελάτη «ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ.» Ποσού 800 ευρώ με την αποδ.εισπρ. Νο 265

10/1/2015 Εισπράξαμε από τον πελάτη «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟ» το γραμμάτιο Νο 125101 λήξης 10/1/2015 ποσού 1.000 ευρώ

10. 10/1/2015 Πληρώσαμε στον προμηθευτή «ΔΗΜΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ» ποσό 1.200 ευρώ έναντι λογαριασμού με μετρητά με την αποδ. Νο 501

11. 12/1/2015 Έμβασμα στην Alpha Bank από τον πελάτη «ΠΑΠΠΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟ» έναντι λογαριασμού ποσού 3.000 € με την αποδ. Νο 482.

12. 13/1/2015 Αγορά Ηλεκτρονικού υπολογιστή που θα χρησιμοποιηθεί στο λογιστήριο από τον προμηθευτή «ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΜΙΧΑΛΗ» ποσού 5.000 € με πίστωση πλέον ΦΠΑ 23% με το Τ.Π 852

14/1/2015 Μεταβίβαση του γραμματίου εισπρακτέου Νο.125102 «ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ» λήξης 31/1/2015 ποσού 3.500 € στον προμηθευτή «ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΜΙΧΑΛΗ» με το πιν.παραδ.συν/κων Νο 751.

14. 16/1/2015 εξοφλούμε τον προμηθευτή «ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΜΙΧΑΛΗ» με μεταφορά ποσού από τον λογαριασμό όψεως της Alpha Bank. (Αποδ. No 125480).

18/1/2015 ο προμηθευτής «ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» μας στέλνει το Τ.Π 406 με πίστωση για τα 50 ψυγεία του πελάτη «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟ» με τιμή 350 €/τεμ. Πλέον ΦΠΑ 23%

17. 18/1/2015 Εκδώσαμε το Τ.Π 901 στον πελάτη μας «ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟ» με πίστωση 50 ψυγεία Siemens με τιμή 450 €/τεμάχιο πλέον ΦΠΑ 23% .

18. 19/1/2015 Πουλήσαμε στον πελάτη μας «ΦΡΑΓΚΟ ΓΕΩΡΓΙΟ» 60 ψυγεία Bosh με πίστωση με τιμή 520 €/τεμάχιο πλέον ΦΠΑ 23% με το Τ.Π 902. (ΑΦΜ 090249428, τκ.54351, Τσιμισκή 125

19. 20/1/2015 Αγορά γραφικής ύλης με μετρητά με το Τιμ. Νο 185 από τον προμηθευτή «ΦΩΤΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟ» 500 ευρώ πλέον ΦΠΑ.23% (ΑΦΜ 998106085, Γ΄ Πατρών, τκ. 26221, οδός Καλαβρύτων 20).

20. 25/1 Δώσαμε προκαταβολές στο προσωπικό 500 ευρώ (μετρητά) με τον απόδειξη πληρωμής Νο 600. (Δρικος 200, Δημακος 300).

31/1 Εκδώσαμε επιταγή Νο 5243185 λήξης 30/4/2015 στον προμηθευτή ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟ ποσού 30.149 ευρώ με το πιν.παράδοσης. επιταγών Νο 746

Η μισθοδοτική κατάσταση μηνός Ιανουαρίου 2015 εχει ως εξής (Δελτ.συμψ. Νο 125):

υπαλληλοςΜικτες αποδοχεςΚρατησεις εργαζιμενου ικα 15,50%φμυπροκαταβολεςδανειαΚαθαρο πληρωτεοΕργοδ εισφορες  24,56%Συνολο ικα  40,06%
Δρικος1.000,00155,00100,00200,0050,00495,00245,60400,60
δημακος1.200,00186,00120,00300,0050,00544,00294,72480,72
         
         
συνολα2.200,00341,00320,00500,00100,001.039,00540,32881,32
         

Να γινει η εγγραφή της μισθοδοσίας του μήνα και η εξόφληση των εργαζόμενων.

31/1 Εκκαθάριση ΦΠΑ μηνός Ιανουαρίου 2015. (Δελ.Συμψ.126)

Να γινουν οι λογιστικες εγγραφες του μηνα 01/χχ   στο Γενικο Ημερολογιο.

 

ΒΙΒΛΙΑ Κ.Ξ.Γ., ΣΧΟΛΩΝ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΩΝ ΚΛΠ

Α. ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ – ΕΞΟΔΩΝ

  1. Τηρείται ή στην έδρα της επιχείρησης ή σε άλλο τόπο ύστερα από γνωστοποίηση ή εγκριση του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. της επιχείρησης.
  2. Τηρείται ή χειρόγραφα ή μηχανογραφικά.
  3. Καταχωρούνται σ΄αυτό τα έσοδα τα έξοδα και τα πάγια της επιχείρησης.
  4. Είναι πάντα θεωρημένο από τη Δ.Ο.Υ. της επιχείρησης. Η πράξη θεώρησης είναι γραμμένη σε αυτοκόλλητο από τη Δ.Ο.Υ. που επικολλάται στην τελευταία σελίδα του χειρόγραφου βιβλίου ή στην τελευταία μηχανογραφική σελίδα του.
  5. Στο χειρόγραφο τα έσοδα, τα έξοδα & τα πάγια που έγιναν και αγοράστηκαν μέσα σε κάποιο μήνα πρέπει να καταχωρηθούν (γραφτούν) χωρίς σβησίματα, γδαρσίματα, κλπ με ημερολογιακή σειρά μέχρι τις 15 του επόμενου μήνα.
  6. Το μηχανογραφικό ενημερώνεται συνήθως απο λογιστή. Εκείνο που πρέπει να κάνει η επιχείρηση είναι να ζητάει από το λογιστή την εκτύπωση του θεωρημένου μηχανογραφικού βιβλίου μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα.

Β. ΜΗΤΡΩΟ ΠΑΓΙΩΝ

  1. Τηρείται αθεώρητο ή σε βιβλίο ή σε κινητά φύλλα.
  2. Σ΄αυτό γράφουμε:      – Περιγραφή του παγίου
    1. Την ημερομηνία απόκτησης και τον αριθμό του τιμολογίου.
    1. Την επωνυμία του προμηθευτή.
    1. Την αξία κτήσης του.
    1. Τις ετήσιες αποσβέσεις του.
    1. Την αναπόσβεστη αξία του.
  3. Ο συντελεστής απόσβεσης κάθε είδους παγίου & επιχείρησης ορίζεται από σχετικό Προεδρικό Διάταγμα.
  4. Πάγια αξίας κτήσεως μέχρι € 1.200,00 το καθένα μπορούν να αποσβένονται κατά 100% μέσα στη χρονιά απόκτησής τους.
  5. Το σύνολο των αποσβέσεων μιας χρονιάς καταχωρείται στο βιβλίο εσόδων – εξόδων σαν έξοδο στις 31/12.

Γ. ΒΙΒΛΙΑ Γ΄ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ

  1. Είναι πάντα θεωρημένο από τη Δ.Ο.Υ. της επιχείρησης.
  2.   Ενημερώνεται απο λογιστή. Εκείνο που πρέπει να κάνει η επιχείρηση είναι να ζητάει από το λογιστή την εκτύπωση του θεωρημένου μηχανογραφικού βιβλίου μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα.
  3. Τηρούνται υποχρεωτικά από εταιρείες Α.Ε. – Ε.Π.Ε. και από επιχειρήσεις που τον προηγούμενο χρόνο ξεπέρασαν σε ακαθάριστα έσοδα (δίδακτρα κλπ) το ποσό των € 1.500.000,00.

Δ. ΒΙΒΛΙΟ ΕΣΟΔΩΝ – ΕΞΟΔΩΝ & Γ΄ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ

1. Δεν υπάρχει υποχρέωση τήρησης ξεχωριστών βιβλίων για τα υποκαταστήματα αρκεί τα έσοδά τους να καταχωρούνται σε ξεχωριστή στήλη στο βιβλίο του κεντρικού.

Ε. ΜΗΤΡΩΟ ΜΑΘΗΤΩΝ

  1. Χρόνος ενημέρωσης του μητρώου µμαθητών. Η ενημέρωση του μητρώου

µαθητών γίνεται µε την εγγραφή του μαθητή. Δηλ. στις 03/09 που έρχεται και γράφεται ο μαθητής και όχι στις 20/09 που αρχίζουν τα μαθήματα.

Σε περίπτωση διόρθωσης ή διαγραφής το ποσό και το κείμενο που διορθώνεται ή διαγράφεται πρέπει να διαβάζεται µε ευχέρεια.

  • Το µητρώο µαθητών είναι πάντοτε θεωρηµένο και τηρείται υποχρεωτικά, ανεξάρτητα από την κατηγορία τήρησης των υπολοίπων φορολογικών βιβλίων (Β΄ ή Γ΄ κατηγορίας).
  • Μητρώο µαθητών σε παράρτηµα. Τηρείται σε κάθε επαγγελµατική εγκατάσταση που ασκείται η σχετική                                                            δραστηριότητα (βιβλίο για την έδρα, άλλο βιβλίο για το Α΄ παράρτηµα, άλλο βιβλίο για το Β΄παράρτηµα κλπ). Όταν κάποιοι µαθητές παρακολουθούν µαθήµατα άλλες µέρες στο κεντρικό και άλλες στο υποκατάστηµα, οι µαθητές πρέπει να καταχωρούνται και στα δύο µητρώα. Μπορεί βέβαια να ζητηθεί από την ∆.Ο.Υ. η κατά διάφορο τρόπο τήρηση του µητρώου του υποκαταστήµατος ή ακόµα και η

µη τήρησή του.

Α. Το παράρτηµα λειτουργεί ως βοηθητικό κτίριο της έδρας, όλοι οι

µαθητές του παραρτήµατος παρακολουθούν µαθήµατα και στην έδρα. Στην περίπτωση αυτή, µε αίτηση, µπορεί να ζητηθεί από τον Προϊστάµενο της

∆.Ο.Υ. η κατά διάφορο τρόπο τήρηση του µητρώου µαθητών του υποκαταστήµατος, ζητώντας να αναγράφονται σ’ αυτό µόνο το ονοµατεπώνυµο και η διεύθυνση των µαθητών και όλα τα άλλα στοιχεία, συν οι µεταβολές διδάκτρων, να αναγράφονται µόνο στο µητρώο του κεντρικού ή ακόµη να ζητηθεί η µη τήρησή του, εφόσον οι ίδιοι µαθητές παρακολουθούν και στο κεντρικό και στο υποκατάστηµα.

Β. Το παράρτηµα λειτουργεί ως αυτοτελές κτίριο. Στην περίπτωση αυτή, για τους µαθητές που παρακολουθούν µαθήµατα και στα δύο κτίρια, θα πρέπει να   γίνει   διαχωρισµός,      αναλογικά                                            (σύµφωνα    µε   τα          µαθήµατα που παρακολουθούν σε κάθε κτίριο), των διδάκτρων (απόδειξη για τα δίδακτρα στο κεντρικό – απόδειξη και για τα δίδακτρα στο παράρτηµα).

  • Η στήλη α/α της εγγραφής κάθε µαθητή. Μπορεί να έχει συνεχή αρίθµηση ή η αρίθµηση να επαναλαµβάνεται από την αρχή µεταξύ δύο περιόδων ή δύο σχολικών ετών.
  • Η στήλη Ονοµατεπώνυµο. Ενημερώνεται με το επώνυµο και το όνοµα του

µαθητή. Εάν τα δίδακτρα καταβάλλονται από νοµικά πρόσωπα (π.χ. Α.Ε., Ιδρύµατα κ.λπ.) τότε θα αναγράφονται επιπλέον και τα στοιχεία του νοµικού προσώπου (επωνυµία, διεύθυνση και Α.Φ.Μ.).

  • Η στήλη ∆ιεύθυνση. Ενημερώνεται με την πλήρη διεύθυνση του µαθητή (οδός, αριθµός, ∆ήµος). Προσοχή, ο ∆ήµος αναγράφεται σε  κάθε περίπτωση.
  • Αλλαγή διεύθυνσης του µαθητή. Αν ο µαθητής, κατά τη διάρκεια της χρονιάς, αλλάξει διεύθυνση, καλό είναι να µην διαγράψετε την παλιά στριµώχνοντας κάπου την καινούρια.
  • Η στήλη Χρονολογία έναρξης της φοίτησης. Αναγράφεται η ηµεροµηνία κατά την οποία ο µαθητής εισέρχεται για πρώτη φορά στην τάξη ή άλλως η ηµεροµηνία που ξεκινούν τα µαθήµατα.
  • Η στήλη Συµφωνηθέν ποσό διδάκτρων. Στη στήλη αυτή αναγράφεται το ποσό των διδάκτρων. Σκόπιµο είναι η συµπλήρωση του ποσού των διδάκτρων να γίνεται µε την εγγραφή του µαθητή και αυτό για να µη δηµιουργούνται υποψίες και προστριβές µε τους ελεγκτές του Σ∆ΟΕ. Πολλές φορές στην πράξη, κατά την εγγραφή του µαθητή, το ακριβές ποσό των διδάκτρων δεν είναι γνωστό. Συµπληρώνουµε τα δίδακτρα µε βάση τον τιµοκατάλογο που υποχρεωτικά έχουµε από διάταξη του Υπουργείου Ανάπτυξης και στη συνέχεια, αν τα δίδακτρα διαφοροποιηθούν, ενηµερώνουµε τη στήλη µεταβολή διδάκτρων µε τα νέα συµφωνηθέντα δίδακτρα. Στην πράξη, το ποσό των διδάκτρων εµφανίζεται µε τρεις

µορφές, αναλόγως του χρόνου κατά τον οποίο κοµµάτι της υπηρεσίας µας ολοκληρώθηκε και έχουµε απαίτηση για την είσπραξη των διδάκτρων..

α) Ωριαία δίδακτρα. Σε περίπτωση που γίνει συµφωνία για ωριαία δίδακτρα, η ενηµέρωση του µητρώου γίνεται κάθε φορά με την έναρξη & λήξη του μαθήματος και η έκδοση της Α.Π.Υ. γίνεται στη λήξη του µαθήµατος

µε το ποσό της ωριαίας αµοιβής.

β) Μηνιαία δίδακτρα.

Υπέρ: α) Είσπραξη των απαιτήσεων κατά µήνα, ευκολία αποπληρωµής από τους γονείς.

β) Ευκολία χειρισµού στις µεταβολές των διδάκτρων και στις ξαφνικές  διακοπές της φοίτησης.

Κατά: α) Αρκετή δουλειά στο τέλος του µήνα, µε την έκδοση όλων των Α.Π.Υ.

β) Πρόβληµα µε την έκδοση Α.Π.Υ. σε επισφαλείς πελάτες.

γ) Ετήσια δίδακτρα.

Υπέρ: α) Έκδοση σηµαντικά λιγότερων Α.Π.Υ.

Κατά: α) ∆υσκολία αποπληρωµής των δόσεων από τους γονείς.

β) ∆υσκολία χειρισµού στις µεταβολές των διδάκτρων και στις ξαφνικές                        διακοπές της φοίτησης (πολύπλοκοι υπολογισµοί). γ) Υψηλές επισφαλείς απαιτήσεις.

  1. Μεταβολές διδάκτρων. Κατά τη διάρκεια ενός έτους, έχουμε µεταβολές στα δίδακτρα. Στην περίπτωση αυτή ενηµερώνεται η στήλη µεταβολές διδάκτρων µε την ηµεροµηνία µεταβολής και τα με τα νέα δίδακτρα. Εναλλακτικά μπορεί να γίνει διακοπή φοίτησης να εκδοθεί Α.Π.Υ. και ο μαθητής να ξαναγραφτεί µε ημερομηνία έναρξης φοίτησης την ίδια ηµεροµηνία διαγραφής, µε κάποια σηµείωση για αυτή την επανεγγραφή (π.χ. επανεγγραφή από α/α 85) και με τα νέα δίδακτρα.
  2. Διακοπή φοίτησης ή µεταβολή. Σε περίπτωση που το φροντιστήριο ακολουθεί τακτική ετήσιων διδάκτρων και κατά τη διάρκεια της χρονιάς επέλθει διακοπή της φοίτησης, τότε,        κάνοντας αναγωγή, υπολογίζεται η συνολική απαίτηση των διδάκτρων έως την ηµεροµηνία διακοπής και

εκδίδεται η αντίστοιχη Α.Π.Υ.. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση µεταβολής των διδάκτρων

  1. Η στήλη Χρονολογία διακοπής της φοίτησης. Στη στήλη αυτή αναγράφουµε την ηµεροµηνία που τελειώνουν τα µαθήµατα και οι µαθητές παύουν να

µπαίνουν στην τάξη ή την ηµεροµηνία διακοπής της φοίτησης του µαθητή, αν γίνει στη μέση της περιόδου. Θα πρέπει να υπάρχει αντιστοιχία της διακοπής µε την Α.Π.Υ., δηλαδή να έχει εκδοθεί Α.Π.Υ. µε ηµεροµηνία την  ίδια ή προγενέστερη του χρόνου διακοπής ή λήξης της φοίτησης και με ποσό με το οποίο θα ολοκληρώνεται η αναλογία των διδάκτρων μέχρι την  ημερομηνία διακοπής της φοίτησης.

  1. Οι στήλες καταχώρησης των αθεώρητων Α.Π.Υ. Στα µητρώα µαθητών συνήθως υπάρχουν στήλες κατά µήνα στις οποίες καταχωρούµε ανά µαθητή τον α/α των εκδοθέντων αθεώρητων Α.Π.Υ. Η καταχώρηση των αθεώρητων Α.Π.Υ. που εκδίδουµε, πρέπει να γίνεται το αργότερο εντός της επόµενης ηµέρας από την έκδοσή τους. Καλό θα είναι η ενηµέρωση να γίνεται αμέσως

µετά την έκδοση της απόδειξης.

  1. ∆εν απαιτείται η αναγραφή της τάξης φοίτησης και των παρακολουθούµενων µαθηµάτων, στο µητρώο µαθητών.
  2. Όταν οι µαθητές είναι αδέλφια, ακόµα και όταν συµφωνείται ένα ενιαίο ποσό διδάκτρων, πρέπει στο µητρώο µαθητών να καταχωρούνται διακεκριµένα οι µαθητές µε χωριστή αναγραφή του ποσού διδάκτρων που αναλογεί στον καθένα και να εκδίδονται ξεχωριστές Α.Π.Υ. για τον καθένα.
  3. ∆οκιµαστική παρακολούθηση µαθηµάτων. Στην περίπτωση αυτή ο µαθητής εγγράφεται κανονικά στο µαθητολόγιο µε όλα τα στοιχεία του και στην στήλη ‘’συµφωνηθέν ποσό διδάκτρων’’ αναγράφεται η ένδειξη ‘’δοκιµαστική παρακολούθηση’’. Σε περίπτωση που ο µαθητής εκδηλώσει το ενδιαφέρον του να συνεχίσει, αναγράφουµε την ηµεροµηνία και το ποσό των διδάκτρων στη στήλη ‘’µεταβολές διδάκτρων’’, διαφορετικά, αν αποχωρήσει, την ηµεροµηνία διαγραφής του στην αντίστοιχη στήλη.
  4. ∆εν υπάρχει υποχρέωση τήρησης πρόσθετου βιβλίου σε περίπτωση που η εκπαίδευση παρέχεται σε εγκαταστάσεις τρίτων (κατοικία µαθητών, ξενοδοχεία, επαγγελµατικές εγκαταστάσεις των εκπαιδευοµένων κ.λπ.)Προσοχή όμως. Οι ΑΠΥ πρέπει να είναι θεωρημένες.
  5. Επί παροχής υπηρεσιών εκπαίδευσης µε Η/Υ σε παιδιά προσχολικής πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης, αυτές θεωρούνται ως εκπαίδευση ψυχαγωγικού χαρακτήρα, πρέπει να τηρείται µητρώο µαθητών και να εκδίδονται Α.Π.Υ. µε Φ.Π.Α. 23%.
  6. Για την εκπαίδευση που παρέχεται µέσω διαδικτύου (τηλεµατική) και χωρίς την φυσική παρουσία του µαθητή, δεν τηρείται μητρώο μαθητών. Προσοχή όμως. Οι ΑΠΥ πρέπει να είναι θεωρημένες.
  7. ∆ίδακτρα δωρεάν. Η φοίτηση κάποιων µαθητών στο φροντιστήριο µπορεί να γίνεται χωρίς αµοιβής, δηλαδή δωρεάν. Οι µαθητές αυτοί γράφονται µε όλα τα στοιχεία τους κανονικά στο µαθητολόγιο και στη  στήλη ‘’συµφωνηθέν ποσό διδάκτρων’’ αναγράφεται η ένδειξη ‘’δωρεάν’’. Το  πόσοι µαθητές µπορούν να εγγραφούν δωρεάν σε  ένα  φροντιστήριο είναι θέµα πραγµατικό και δεν υφίσταται κάποιος περιορισµός. Έχουµε

βέβαια την υποχρέωση και για αυτούς τους µαθητές να εκδίδουµε Α.Π.Υ. µε την ένδειξη ‘’∆ωρεάν ή Άνευ αµοιβής’’.

  • Ενηµέρωση του βιβλίου µε τις αθεώρητες Α.Π.Υ. Τα φροντιστήρια, σχολές κλπ έχουν την υποχρέωση αναγραφής του αριθµού της εκδοθείσης αθεώρητης Α.Π.Υ. στο µητρώο µαθητών εντός της επόµενης ηµέρας από την έκδοσή της. Έχει γίνει δεκτό, µε την ΠΟΛ 1137/7-4-2000, να µην αναγράφεται η αξία και η ημερομηνία της Α.Π.Υ. δεδοµένου ότι η εκπαίδευση δεν υπάγεται σε Φ.Π.Α..
  • Χειµερινή – θερινή περίοδος. Στα φροντιστήρια, για κάθε ηµερολογιακό έτος, µπορούµε να διακρίνουµε δύο περιόδους. Την χειµερινή περίοδο η οποία ταυτίζεται µε τη σχολική χρονιά, πχ από αρχές  Σεπτεµβρίου  έως τέλος Μαϊου της επόµενης χρονιάς και την θερινή περίοδο από  µέσα Ιουνίου έως τέλος Ιουλίου. Στην περίπτωση αυτή, είναι λειτουργικός ο διαχωρισµός των δύο αυτών περιόδων. Σε κάθε νέα σχολική χρονιά ξεκινάµε

µε καινούργια σελίδα στο µητρώο, µε αύξοντα αριθµό το Νο 1, έχοντας προηγουµένως ακυρώσει τις τυχόν αχρησιµοποίητες γραµµές της προηγούµενης σελίδας. Στο πάνω µέρος του βιβλίου (στο κενό περιθώριο της καινούριας σελίδας) γράφουμε την ένδειξη ‘’Σχολική περίοδος 2011 – 2012’’. Στα τέλη Μαϊου (2012) που ουσιαστικά έχουν τελειώσει οι εγγραφές για το απερχόµενο σχολικό έτος, διαγράφουµε τις υπόλοιπες αχρησιµοποίητες σειρές της σελίδας που είµαστε και γυρνώντας σελίδα ανοίγουµε την θερινή περίοδο 2012  αναγράφοντάς την     στο     κενό περιθώριο, ξεκινώντας την αρίθµηση από την αρχή Νο 1. Τέλος Ιουλίου, µε τη λήξη της θερινής περιόδου, ακυρώνουµε πάλι τις αχρησιµοποίητες  σειρές της σελίδας που είµαστε και γυρνώντας σελίδα είµαστε έτοιµοι για τη νέα σχολική χρονιά 2012-2013. Προσοχή, είναι απαραίτητη και υποχρεωτική η ακύρωση κάθε φορά των αχρησιµοποίητων σειρών διότι η

µη ακύρωση συνιστά παράβαση του Κ.Β.Σ. µε τσουχτερά             πρόστιµα. Ο πιο πάνω περιγραφόµενος τρόπος τήρησης του µαθητολογίου  δεν  είναι υποχρεωτικός ούτε είναι λάθος ο τρόπος τήρησης του βιβλίου µε την συνένωση των περιόδων και τη συνεχή αρίθµηση. Είναι όµως λειτουργικός δεδοµένου ότι τακτοποιούµε το βιβλίο σε κάθε περίοδο     (διαγραφή     όλων των µαθητών µε τη λήξη των εξετάσεων του σχολικού έτους      – λήξη της θερινής περιόδου)  και  επί πλέον µας παρέχονται εύκολα πληροφορίες                                    για τον αριθµό των µαθητών του φροντιστηρίου.

  • Η γενική εικόνα του βιβλίου – πρώτη εντύπωση του ελέγχου.      Είναι πράγµατι σηµαντικό το µητρώο µαθητών να είναι σε καλή κατάσταση, καθαρογραµµένο, µε ευανάγνωστα γράµµατα, χωρίς πολλές διαγραφές, χωρίς κενά που δηµιουργούν υποψίες, µε όλες τις υποχρεωτικές στήλες του συµπληρωµένες. Ένα καλοδιατηρηµένο βιβλίο µε τη σωστή ενηµέρωση, δείχνει από µόνο του στον έλεγχο τάξη και τυπικότητα. Μετά από τρεις – τέσσερις ελεγκτικές επαληθεύσεις ο έλεγχος έχει σχηµατίσει θετική άποψη.
  • Σημαντικά σημεία που πρέπει να προσέχουμε:

-Όλοι γραµµένοι στο µαθητολόγιο.

-Ενηµέρωση του ποσού διδάκτρων µε την εγγραφή και πάντως όχι αργότερα            από την ημερομηνία που ο μαθητής θα μπει στην τάξη.

-Έκδοση Α.Π.Υ. για το δικαίωµα εγγραφής ταυτόχρονα µε την εγγραφή.

-Άµεση καταχώρηση των αθεώρητων Α.Π.Υ. στο βιβλίο.

-Μουτζούρες,    σβησίµατα,   µπλάνκο,    κενές γραµµές ή διαστήµατα απαγορεύονται.

-Προσεκτική ενηµέρωση της στήλης ∆ιακοπής της φοίτησης.

-Έκδοση στο σωστό χρόνο των Α.Π.Υ.

ΣΤ. ΕΚΔΟΣΗ Α.Π.Υ.

Η Α.Π.Υ. από τους εκμεταλλευτές φροντιστηρίων κλπ εκδίδεται στο χρόνο που με βάση την ειδικότερη συμφωνία ολοκληρώνεται η υπηρεσία (π.χ. ανά ώρα, ανά μήνα, ανά τρίμηνο, εφάπαξ κ.λ.π.), και πάντως όχι πέραν της διαχειριστικής περιόδου (31/12) που παρασχέθηκε η υπηρεσία.

Επίσης παρέχεται η δυνατότητα η Α.Π.Υ. να εκδοθεί κατά το χρόνο που η αμοιβή είναι απαιτητή, χωρίς όμως να αποτελεί παράβαση η μη έκδοσή της κατά το χρόνο αυτό, εφόσον βέβαια αυτή εκδοθεί όπως ορίζεται παραπάνω.

Εφόσον εισπράττεται προκαταβολή μπορεί να εκδοθεί απόδειξη είσπραξης, και στη συνέχεια να εκδοθεί η Α.Π.Υ. στο χρόνο που προαναφέρεται παραπάνω.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η έκδοση των Α.Π.Υ. δεν συνδέεται καθόλου με την είσπραξη ή όχι των διδάκτρων.

  1. Α.Π.Υ. εγγραφής. Εκδίδεται με την εγγραφή του μαθητή είτε εισπράχθηκε είτε όχι.
  2. Α.Π.Υ. δωρεάν. Εκδίδονται μία μέχρι 31/12 (λήξη της διαχειριστικής περιόδου) και μία μέχρι 31/05 (λήξη της σχολικής χρονιάς).
  3. Α.Π.Υ. διδάκτρων ιδιαίτερων. Εκδίδεται με την ολοκλήρωση του ιδιαίτερου μαθήματος είτε εισπράχθηκαν είτε όχι.
  4. Α.Π.Υ. διδάκτρων μηνιαίων. Εκδίδεται στο τέλος κάθε μήνα είτε εισπράχθηκαν είτε όχι.
  5. Α.Π.Υ. διδάκτρων χεμερινής περιόδου. Εκδίδεται τουλάχιστον μία μέχρι 31/12 με την αναλογία των διδάκτρων από την έναρξη της φοίτησης μέχρι 31/12 είτε εισπράχθηκαν είτε όχι & τουλάχιστον άλλη μία μέχρι τη λήξη της φοίτησης με τα υπόλοιπα δίδακτρα της περιόδου είτε εισπράχθηκαν είτε όχι.
  6. Α.Π.Υ. σε περίπτωση διακοπής φοίτησης την ίδια ημέρα με την έναρξη. Δεν εκδίδεται Α.Π.Υ.
  7. Α.Π.Υ. σε περίπτωση διακοπής φοίτησης σε άλλη ημερομηνία από εκείνη της έναρξης χωρίς δίδακτρα. Εκδίδεται Α.Π.Υ. με ημερομηνία εκείνη της διακοπής δωρεάν.
  8. Α.Π.Υ. σε περίπτωση διακοπής φοίτησης σε άλλη ημερομηνία από εκείνη της έναρξης. Εκδίδεται Α.Π.Υ. με ημερομηνία εκείνη της διακοπής και με ποσό την αναλογία των διδάκτρων από την έναρξη της φοίτησης μέχρι την διακοπή είτε εισπράχθηκαν είτε όχι, ή με ποσό την αναλογία των διδάκτρων από 01/01 μέχρι τη διακοπή είτε εισπράχθηκαν είτε όχι.
  9. Α.Π.Υ. διδάκτρων θερινής περιόδου. Εκδίδεται με την ημερομηνία της διακοπής της φοίτησης και με ποσό τα δίδακτρα της περιόδου ή την αναλογία των διδάκτρων από την έναρξη της φοίτησης μέχρι την διακοπή της είτε εισπράχθηκαν είτε όχι.
  10. Α.Π.Υ. σε μαθήματα εκτός σχολείου ή από απόσταση μέσω Η/Υ (με τηλεματική). Εκδίδεται Α.Π.Υ. θεωρημένη.
  11. Έκδοση φορολογικού στοιχείου για επιστροφή διδάκτρων. Μπορεί να εκδοθεί απόδειξη επιστροφής (αθεώρητη) ή απόδειξη δαπάνης, με την

απαραίτητη προϋπόθεση ότι θα αναγράφεται σ’ αυτήν ο αριθμός της σχετικής Α.Π.Υ. που είχε εκδοθεί όταν εισπράχθηκαν τα προς επιστροφή δίδακτρα, τα στοιχεία του σπουδαστή, ο Α.Φ.Μ. ή ο αριθμός ταυτότητάς του και η ακριβής διεύθυνση κατοικίας του. Επί πλέον θα διαφυλάσσονται ως απαραίτητα δικαιολογητικά για την έκδοσή της η αίτηση του σπουδαστή περί επιστροφής της αμοιβής λόγω ακύρωσης της συμμετοχής του στη φοίτηση και με την επιπλέον προϋπόθεση, σύμφωνα με τη θέση της διοίκησης (έγγραφα                                         1101969/927π.ε./0015/21.4.2003                         και 1113853/1364/0015/16.2.2004 και εγκύκλιος ΠΟΛ.1022/29.2.2004) η

επιστροφή του ποσού να γίνει μέσω τραπεζικού ιδρύματος (κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό, έμβασμα, επιταγή κ.λ.π.).

  1. Αυτοέλεγχος για έκδοση αθεώρητων Α.Π.Υ. Ο αυτοέλεγχος που πρέπει να γίνεται κάθε Μάϊο συνοπτικά αφορά τις εξής υποχρεώσεις:

α) Την ύπαρξη ληξιπρόθεσμων και απαιτητών υποχρεώσεων από φόρους από επαγγελματική δραστηριότητα, δάνεια με την εγγύηση του Δημοσίου, πρόστιμα ΚΒΣ, τέλη ή εισφορές, όταν συνολικά (χωρίς τις προσαυξήσεις) υπερβαίνουν τα 6.000 ευρώ.

β) Την υποβολή δηλώσεων απόδοσης παρακρατούμενων φόρων  (π.χ. ΦΜΥ), επιρριπτόμενων φόρων (π.χ. ΦΠΑ), τέλους (π.χ. χαρτόσημο), εισφοράς (π.χ. ΕΛΓΑ) και φόρου εισοδήματος.

Χρονικά όρια αυτοέλεγχου – Διαδικασία

O αυτοέλεγχος των επιχειρήσεων, πρέπει να γίνεται στο τέλος του πέμπτου μήνα διαχειριστικού έτους. Σε περίπτωση που οι επιτηδευματίες δεν είναι συνεπείς, οφείλουν να προσέρχονται εκούσια στη ΔΟΥ, το  αργότερο  μέχρι το τέλος του έκτου μήνα κάθε διαχειριστικού έτους, προκειμένου να τακτοποιήσουν τις υποχρεώσεις τους με κάθε νόμιμο τρόπο (εξόφληση, ρύθμιση ή διευκόλυνση ληξιπρόθεσμων και απαιτητών χρεών, υποβολή δηλώσεων κ.λπ.).Σε διαφορετική περίπτωση, εφόσον δηλαδή από την πρώτη ημέρα του έβδομου μήνα του διαχειριστικού αυτού έτους εξακολουθεί η ύπαρξη κωλυμάτων θεώρησης στοιχείων (άρθρο 36, παρ. 8 του ΚΒΣ) και η μη εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεων και οι επιχειρήσεις αυτές συνεχίζουν και μετά από την ημερομηνία αυτή την έκδοση των στοιχείων τους σύμφωνα με τις ισχύουσες αποφάσεις, εφαρμόζονται σε βάρος τους οι κυρώσεις περί έκδοσης αθεώρητων στοιχείων.

 
  

ΕΡΓΑΤΙΚΑ

ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ

Α. ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΒΙΒΛΙΟ (ΝΕΟΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΩΝ)

  1. Ενημέρωση του βιβλίου νεοπροσλαμβανομένων (Πορτοκαλί βιβλίο). Στο βιβλίο αυτό γράφουμε με χρονολογική σερά κατά ημερομηνία πρόσληψης τα στοιχεία των εργαζομένων.
  2. Χρόνος & τρόπος ενημέρωσής του. Τα στοιχεία του εργαζομένου ή των εργαζομένων γράφονται σ΄αυτό την ίδια ημέρα με την ημερομηνία πρόσληψης και πριν αναλάβει/αναλάβουν εργασία. Συμπληρώνονται και οι δύο σελίδες που έχουν προεκτυπωμένο τον ίδιο αριθμό (πρωτότυπο και

αντίγραφο), χρησιμοποιώντας (καρμπόν) χειρόγραφα, κατά απόλυτη χρονολογική σειρά πρόσληψης χωρίς να επιτρέπεται, να αφήνουν κενά ή να συμπληρώνουν περισσότερες από μία εγγραφές ανάμεσα στις προεκτυπωμενες οριζόντιες γραμμές των σελίδων του. Επιπλέον απαγορεύεται ρητά η καθ ‘ οιονδήποτε τρόπο διόρθωση των εγγραφών με χημικό διορθωτικό (μπλάνκο ), ξέσματα – σβησίματα (με γόμα) κ.λ.π. Η τυχόν λανθασμένη εγγραφή πρέπει να διαγράφεται και η σωστή να αναγράφεται στην αμέσως επόμενη οριζόντια γραμμή με τα ορθά στοιχεία.

  • Ποιοί εργαζόμενοι γράφονται σ΄αυτό. Οι νεοπροσλαμβανόμενοι εργαζόμενοι που υπάγονται στην ασφάλιση του I.Κ.Α. –ΕΤΑΜ. Δεν αναγράφονται όσοι εργαζόμενοι έχουν κρατήσεις μόνο για συνεισπραττομενα ΟΑΕΔ, ΟΕΚ, Ο.Ε.Ε. κ.λ.π. καθώς και όσοι εργαζόμενοι έχουν κρατήσεις μόνο σε άλλα ταμεία κύριας ασφάλισης εκτός του I.Κ.Α. –ΕΤΑΜ. Επίσης δεν καταλαμβάνει τους εργοδότες οικοδομικών και τεχνικών έργων , τους εργοδότες που απασχολούν τους εργαζόμενους στο σπίτι τους, καθώς και όσους απασχολούν και ασφαλίζουν σε ατομικές επιχειρήσεις μέλη της οικογένειάς τους. Ακόμη ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων όπως:

α) Εκπαιδευόμενοι σπουδαστές και απόφοιτοι των Ι.Ε.Κ.

β) Φοιτητές Α.Ε.Ι. και Τ.Ε.Ι. που κάνουν την πρακτική τους άσκηση

  • Χώρος όπου το βιβλίο τηρείται και φυλάσσεται. Το Ειδικό Βιβλίο τηρείται με ευθύνη των εργοδοτών σε προσιτό σημείο, στους χώρους όπου παρέχουν την εργασία τους οι ασφαλισμένοι και τίθεται άμεσα στην διάθεση των αρμοδίων για έλεγχο οργάνων (ΕΥΠΕΑ, εξωτερικοί υπάλληλοι ελέγχου των αρμοδίων Υποκαταστημάτων Ι.Κ.Α.- ΕΤΑΜ, Σ.ΕΠ.Ε. ) , όταν τους ζητηθεί. Δεν φεύγει ποτέ από το χώρο αυτό.
  • Βιβλία κεντρικού, παραρτημάτων κλπ. Τηρείται ξεχωριστό βιβλίο σε κάθε εγκατάσταση.
  • Μεταφορά έδρας ή παραρτήματος του εργοδότη. Σε περιπτώσεις μεταφοράς έδρας ή παραρτήματος του εργοδότη σε ασφαλιστική περιοχή αρμοδιότητας άλλου Υποκ/τος -Παρ/τος Ι.Κ.Α.- ΕΤΑΜ, δεν θα εκδίδεται νέο Ε.Β.Κ.Ν.Π., αλλά θα μεταφέρεται στη νέα έδρα ή παράρτημα του εργοδότη, αυτό που είχε ήδη εκδοθεί από την αρμόδια Υπηρεσία του Ιδρύματος
  • Μετακίνηση προσωπικού μεταξύ παραρτημάτων της ίδιας επιχείρησης. Εργαζόμενος που μετακινείται, έστω και  πρόσκαιρα,  μεταξύ παραρτημάτων της ίδιας επιχείρησης γράφεται και στο Ειδικό Βιβλίο του Παραρτήματος που μεταφέρθηκε. Ως ημερομηνία πρόσληψης αναγράφεται η ημερομηνία αρχικής πρόσληψης στην επιχείρηση και όχι αυτή της μετακίνησης, ωστόσο, δεν μπορεί να θεωρηθεί λανθασμένη καταχώριση εκείνη που αναγράφει ως ημερομηνία πρόσληψης την ημερομηνία μετακίνησης του εργαζόμενου. Πάντως και στις δύο περιπτώσεις είναι αναγκαία η εγγραφή σχετικής παρατήρησης στην αμέσως επόμενη γραμμή καταχώρισης «αρχική πρόσληψη και εγγραφή στο Ε.Β.Κ.Ν.Π. της ίδιας επιχείρησης αρμοδιότητας Υποκ/τος ».
  • Περιπτώσεις απώλειας του Ειδικού Βιβλίου – κυρώσεις. Εάν κατά τη διενέργεια ελέγχου δηλωθεί απώλεια του Ειδικού Βιβλίου, ως μη καταχωρισμένοι εργαζόμενοι θεωρούνται, εκτός όσων βρίσκονται παρόντες στην επιχείρηση κατά τον έλεγχο και όσοι περιλαμβάνονται στην τελευταία

Α.Ω.Δ. που έχει υποβληθεί, ακόμη κι αν αυτοί έχουν καταχωρισθεί σε σελίδα του Ειδικού Βιβλίου που βρίσκεται στην υπηρεσία μας από προηγούμενο έλεγχο. Στην περίπτωση που κατά τον επιτόπιο έλεγχο διαπιστωθεί απώλεια ή καταστροφή φύλλου ή φύλλων του Ειδικού Βιβλίου ως μη καταχωρισμένοι θεωρούνται όσοι βρίσκονται κατά τον έλεγχο στην επιχείρηση και δεν έχουν καταχωρισθεί σε προηγούμενη ή επόμενη σελίδα αυτού. Εάν κατά τη διενέργεια επιτόπιο ελέγχου, δεν τεθεί το Ειδικό Βιβλίο στη διάθεση των αρμοδίων οργάνων (ΕΥΠΕΑ, Σ.ΕΠ.Ε., εξωτερικός υπάλληλος υποκαταστήματος) προς έλεγχο, τότε ως μη καταχωρημένοι στο Ειδικό Βιβλίο θεωρούνται όλοι οι εργαζόμενοι που βρέθηκαν απασχολούμενοι κατά έλεγχο. Σε περίπτωση ελέγχου σε επιχείρηση που κατά τη διενέργειά του δεν βρέθηκαν απασχολούμενοι (είχαν αποχωρήσει, απουσίαζαν για οποιοδήποτε λόγο κ.λ.π.) και δεν επιδεικνύεται το Ειδικό Βιβλίο δεν προβλέπονται κυρώσεις από τις κοινοποιουμενες διατάξεις.

  • Προστιμα. Ορίζεται ότι από 12/2/2004 το πρόστιμο που επιβάλλεται ανέρχεται σε € 500,00 για κάθε περίπτωση.

Β. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

  1. Υπηρεσία υποβολής. Υπηρεσία του Σ.EΠ.E. – Tμήμα Kοινωνικής Eπιθεώρησης εις διπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια.
  2. Χρόνος υποβολής. Μια φορά το χρόνο κατά το χρονικό διάστημα από 15 Σεπτεμβρίου έως 15 Νοεμβρίου όσοι έχουν προσλάβει προσωπικό πριν τις

15 Σεπτεμβρίου. Ο πίνακας αυτός λέγεται αρχικός και ο αριθμός πρωτοκόλλου του αναφέρεται σε όλους τους επόμενους συμπληρωματικούς που θα υποβάλλονται για νέες προσλήψεις, αλλαγές ωραρίων κλπ.

  • Χρόνος υποβολής για νέες προσλήψεις. Σε περίπτωση πρόσληψης νέου εργαζόμενου και σε περίπτωση αλλαγής ή τροποποίησης ωραρίου της επιχείρησης ή εργαζόμενου, ο εργοδότης υποχρεούται να καταθέσει, γραπτά ή ηλεκτρονικά, συμπληρωματικούς πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, το αργότερο ως και την ίδια ημέρα πρόσληψης ή της αλλαγής του ωραρίου και πάντως πριν την ανάληψη υπηρεσίας από τους εργαζόμενους.»
  • Χρόνος υποβολής σε άλλες αλλαγές εκτός του ωραρίου. Σε περίπτωση αλλαγής νομίμου εκπροσώπου ή αποδοχών κατατίθενται συμπληρωματικοί πίνακες προσωπικού μόνο ως προς τα νέα στοιχεία, κατά περίπτωση, εντός δεκαπέντε (15) ημερολογιακών ημερών από της επέλευσης της μεταβολής.

Γ. ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ

  1. Υπηρεσία υποβολής. ΟΑΕΔ εις διπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια.
  2. Χρόνος υποβολής. Εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία της πρόσληψης. Για νεοσύστατες επιχειρήσεις, η προθεσμία των οκτώ ημερών γίνεται τριάντα ημέρες, για τους τρεις πρώτους μήνες λειτουργίας της επιχείρησης.
  • Πρόσληψη αλλοδαπού. Η αναγγελία συνοδεύεται από α) άδεια παραμονής και β) σχετική άδεια εργασίας. Αν βέβαια πρόκειται για εργαζόμενο που προέρχεται από χώρα – μέλος της ΕΕ, ισχύει ό,τι ισχύει και για την πρόσληψη ενός Έλληνα εργαζόμενου με τη διαφορά ότι η αναγγελία πρέπει να συνοδεύεται από το διαβατήριο και την κάρτα ευρωπαίου πολίτη.
  • Ύπαρξη ΑΜ ΙΚΑ εργαζόμενου. Η πρόσληψη μπορεί να γίνει και χωρίς την ύπαρξη αριθμού μητρώου ΙΚΑ εργαζομένου, αλλά θα πρέπει ο εργαζόμενος μόλις προσληφθεί, να ζητήσει από το ΙΚΑ της περιοχής του την έκδοση ΑΜ ΙΚΑ, προσκομίζοντας: α) αντίγραφο της πρόσληψής του, β) φωτοτυπία της ταυτότητάς του, γ) τον ΑΦΜ του και δ) αποδεικτικό της διεύθυνσης κατοικίας του (π.χ. λογ/μός ΔΕΗ ή ΟΤΕ). Μόλις ο εργαζόμενος λάβει ΑΜ ΙΚΑ, θα πρέπει να τον γνωστοποιήσει στον υπεύθυνο μισθοδοσίας της επιχείρησης που απασχολείται, προκειμένου να συμπληρωθεί και το σχετικό πεδίο στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ).
  • Γνωστοποίηση των όρων της σύμβασης στον εργαζόμενο. Κατά την πρόσληψη , ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να δώσει στον εργαζόμενο έγγραφο που περιγράφει τη μορφή της εργασιακής σχέσης και τους όρους της , όπως προβλέπει το Π.Δ. 156/1994. Η γνωστοποίηση αυτή δεν υποβάλλεται σε καμία υπηρεσία, παρά μόνο όταν ζητηθεί επιδεικνύεται στην Επιθεώρηση Εργασίας κλπ.

Δ. ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΟΡΩΝ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

  1. Υπηρεσία υποβολής. Υπηρεσία του Σ.EΠ.E. – Tμήμα Kοινωνικής Eπιθεώρησης εις τριπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια.
  2. Χρόνος υποβολής. Εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία της πρόσληψης. Σε περίπτωση μη υποβολής ή εκπρόθεσμης υποβολής τεκμαίρεται πλήρης απασχόληση και επιβαρύνεστε με εισφορές ΙΚΑ για εργασία 40 ωρών την εβδομάδα.

ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ-ΑΠΟΧΩΡΗΣΕΙΣ

Α. ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ.

  1. Υπηρεσία υποβολής. ΟΑΕΔ εις τριπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια. Ένα επί πλέον έντυπο παραδίδεται στον εργαζόμενο την ημέρα της απόλυσης. Αυτό δεν χρειάζεται να έχει σφραγίδα του ΟΑΕΔ.
  • Χρόνος υποβολής. Εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία της λήξης της σύμβασης.

Β. ΑΠΟΛΥΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ.

  1. Υπηρεσία υποβολής. ΟΑΕΔ εις τριπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια. Ένα επί πλέον έντυπο παραδίδεται στον εργαζόμενο την ημέρα της απόλυσης. Αυτό δεν χρειάζεται να έχει σφραγίδα του ΟΑΕΔ.
  2. Χρόνος υποβολής. Εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία της απόλυσης.
  3. Απόλυση εργαζομένου με σύμβαση ορισμένου χρόνου. Εάν γίνει για σπουδαίο λόγο τότε δεν οφείλεται αποζημίωση. Εάν γίνει χωρίς σπουδαίο λόγο τότε οφείλεται αποζημίωση ίση με τις αποδοχές από την απόλυση μέχρι τη λήξη της σύμβασης. Το σπουδαίο λόγο αρμόδιο να τον κρίνει είναι το δικαστήριο.
  4. Απόλυση εργαζομένου με σύμβαση αορίστου χρόνου. Γίνεται χωρίς αποζημίωση οποιδήποτε στιγμή μέχρι τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την πρόσληψη.

Γ. ΟΙΚΙΟΘΕΛΗΣ ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ.

  1. Υπηρεσία υποβολής. ΟΑΕΔ εις τριπλούν. Φυλλάσεται τα 10 επόμενα χρόνια.
  • Χρόνος υποβολής. Εντός οκτώ ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία της απόλυσης.
  • Προστιμα. Επιβάλλεται πρόστιμο € 400,00, εφόσον η οικειοθελής αποχώρηση δηλώνεται πέραν των οκτώ ημερών και έως την τελευταία εργάσιμη για το Δημόσιο ημέρα του επομένου μήνα απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία.Εάν η δήλωση οικειοθελούς αποχώρησης υποβληθεί μετά την τελευταία εργάσιμη για το Δημόσιο ημέρα του επόμενου μήνα απ’ αυτόν που έληξε η οκταήμερη προθεσμία ή δεν υποβληθεί, τότε το ύψος του προστίμου διαμορφώνεται στα 800,00 ευρώ. Σε περίπτωση εξόφλησης του προστίμου εντός δέκα πέντε ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία επίδοσης της πράξης, τότε παρέχεται έκπτωση 20%, ανεξάρτητα από τη χρονολογική σειρά ταμειακής βεβαίωσης. Το ανωτέρω πρόστιμο επιβάλλεται

            σε όλες τις περιπτώσεις παράβασης από 5.8.2011 και εφεξής.                         

ΑΠΟΔΟΧΕΣ

Α. ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ

  1. Ορισμός. Είναι οι αποδοχές που καταβάλονται τακτικά κάθε μήνα.
  • Μισθός. Είναι οι αποδοχές που καταβάλλονται σε υπαλλήλους για 25 ημέρες ασφάλισης το μήνα. Καθορίζεται από Σ.Σ.Ε. ή μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, ελεύθερα, πάνω από τα όρια των Σ.Σ.Ε..
  • Ημερομίσθιο. Είναι οι αποδοχές που καταβάλλονται σε εργάτες για 6 ημέρες εργασίας την εβδομάδα. Καθορίζεται από Σ.Σ.Ε. ή μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου, ελεύθερα, πάνω από τα όρια των Σ.Σ.Ε..
  • Ωρομίσθιο υπαλλήλου. Είναι οι αποδοχές που καταβάλλονται σε υπαλλήλους για μία ώρα εργασίας. Ωρομίσθιο=Μισθόςx6:25:40 ή Ωρομίσθιο=Μισθός*0,006.
  • Ωρομίσθιο εργάτη: Είναι οι αποδοχές που καταβάλλονται σε εργάτες για μία ώρα      εργασίας. Ωρομίσθιο=Ημερομίσθιοx6:40       ή Ωρομίσθιο=Ημερομίσθιοx0,15.

Β. ΑΠΟΔΟΧΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ

  1. Aναγγελία ασθένειας. Ο μισθωτός, που κωλύεται λόγω ασθενείας να προσέλθει στην εργασία του, οφείλει να ειδοποιήσει την υπηρεσία του. Δεν έχει νομοθετηθεί ομοιόμορφος τρόπος αποδείξεως της ασθένειας. Eφόσον ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος, για την απόδειξη της ασθένειάς του, απαιτείται βεβαίωση ιατρού του οικείου ασφαλιστικού οργανισμού. Σε περίπτωση, όμως, που ο εργαζόμενος δεν έχει τις προϋποθέσεις για ασφαλιστική κάλυψη, τότε προς απόδειξη της ασθένειάς του αρκεί βεβαίωση από ιδιώτη γιατρό. O εργοδότης, στην τελευταία περίπτωση, δικαιούται να ζητήσει και συμπληρωματικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την ασθένεια.
  2. Αμοιβή μισθωτού που δεν εργάσθηκε λόγω ασθενείας.

α) Eάν δεν έχει συμπληρώσει 10ήμερο στην εργασία του, δεν θεμελιώνει δικαίωμα στο μισθό.

β) Eάν έχει συμπληρώσει στον εργοδότη του υπηρεσία μεγαλύτερη των δέκα ημερών, αλλά μικρότερη του έτους δικαιούται αποδοχές ενόςδεκαπενθημέρου.

γ) Eάν έχει συμπληρώσει υπηρεσία ενός τουλάχιστον έτους δικαιούται αποδοχές ενός μηνός.

Eννοείται ότι οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο μισθωτοί δικαιούνται να λάβουν τόσα ημερομίσθια όσες είναι οι εργάσιμες ημέρες του δεκαπενθημέρου ή του μήνα, ενώ οι αμειβόμενοι με μηνιαίο μισθό δικαιούνται μισό ή ένα μηνιαίο μισθό Eκπίπτεται το επίδομα ασθενείας, το οποίο καταβάλλεται από τον ασφαλιστικό οργανισμό στο μισθωτό για τις εργάσιμες ημέρες του προβλεπόμενου χρόνου (15νθημέρου ή μήνα) και όχι το τυχόν καταβληθέν σ’ αυτόν μεγαλύτερο επίδομα είτε γιατί το I.K.A. παρέχει επίδομα για όλες τις ημέρες (και τις μη εργάσιμες) είτε γιατί η ασθένεια διάρκησε επί χρόνο μακρότερο. Σε περίπτωση τοκετού εκπίπτεται το επίδομα κυήσεως ή λοχείας, όχι όμως και το επίδομα τοκετού.

  • Tα τριήμερα ασθενείας (αναμονής) Ο μισθωτός δικαιούται να λάβει για τις τρεις (3) πρώτες ημέρες της ασθενείας του το μισό των αποδοχών που θα έπερνε κανονικά. Aπό την τέταρτη ημέρα και μετά αναλαμβάνει την επιδότηση του ασθενούντος το I.K.A., και ο εργοδότης υποχρεούται να καταβάλει τη διαφορά μεταξύ ημερομισθίου ή 1/25 του μισθού και του ημερήσιου επιδόματος ασθενείας του I.K.A. Tην υποχρέωση αυτή (να συμπληρώσει το επίδομα ασθενείας) έχει ο εργοδότης μέχρις αποδοχών μισού ή ενός μηνός, ανάλογα με το χρόνο υπηρεσίας του μισθωτού. Στις αποδοχές του μισού ή ενός μηνός, περιλαμβάνεται και το πρώτο τριήμερο, κατά το οποίο ο ασθενής μισθωτός λαμβάνει από τον εργοδότη του μόνο το 1/2 των κανονικών αποδοχών του. Οι παραπάνω αξιώσεις του μισθωτού δεν υπολογίζονται με βάση το ημερολογιακό έτος, αλλά με βάση το εργασιακό έτος (που μετράται από την ημερομηνία προσλήψεως).

Γ. ΔΩΡΟ ΠΑΣΧΑ

  1. Χρόνος καταβολής. Μέχρι τη Μεγάλη Τετάρτη.
  • Αποδοχές.

α) Οι αμειβόμενοι με μισθό δικαιούνται για κάθε 9,6 μέρες εργασιακής σχέσης από 01/01 μέχρι 30/04 1 ημερομίσθιο επιδόματος (Το 9,6 προκύπτει από τη διαίρεση (120 ημέρες/12,5 ημερομίσθια).

β) Οι αμειβόμενοι με ημερομίσθιο δικαιούνται για κάθε 8 μέρες εργασιακής σχέσης από 01/01 μέχρι 30/04 1 ημερομίσθιο επιδόματος (8= 120 ημέρες/15 ημερομίσθια). Συντελεστής 0,125.

γ) Οι ωρομίσθιοι δικαιούνται το σύνολο των ωρών που πραγματοποίησαν από 01/01 μέχρι 30/04 x 0,125 x 1,04166 x το ωρομίσθιο που παίρνουν πριν τη χορήγηση του Δώρου.

Δ. ΔΩΡΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

  1. Χρόνος καταβολής. Μέχρι την 21η Δεκεμβρίου.
  • Αποδοχές.

α) Για κάθε 19 ημέρες εργασιακής σχέσης από 01/05 μέχρι 31/12 αντιστοιχούν τα 2/25 του δώρου (δύο ημερομίσθια) Για σχέση εργασίας μικρότερη των 19 ημερών δικαιούται ως δώρο ανάλογο κλάσμα. (Τονίζεται ότι ο όρος ημέρες εργασιακής σχέσης περιλαμβάνει και τις Κυριακές και τις αργίες και όχι μόνο τις ημέρες εργασίας). Συντελεστής 0,125.

β) Οι ωρομίσθιοι δικαιούνται το σύνολο των ωρών που πραγματοποίησαν από 01/05 μέχρι 31/12 x 0,125 x 1,04166 x το ωρομίσθιο που παίρνουν πριν τη χορήγηση του Δώρου

Ε. ΕΠΙΔΟΜΑ ΑΔΕΙΑΣ

  1. Χρόνος καταβολής. Πριν από τη χορήγηση κάθε κανονικής ετήσιας άδειας.
  • Αποδοχές. Δύο ημερομίσθια αποδοχών για κάθε μήνα εργασίας (2:25). Οι ωρομίσθιοι δικαιούνται, για το πρώτο έτος εργασίας, το σύνολο των ωρών από την ημερομηνία πρόσληψης μέχρι τις 31/12 x 0,0800 (2:25) x το ωρομίσθιο που παίρνουν πριν τη χορήγηση του επιδόματος και για το δεύτερο έτος το σύνολο των ωρών από 01/01 μέχρι την ημερομηνία λήξης της σύμβασης x 0,0800 x το ωρομίσθιο που παίρνουν πριν τη χορήγηση του επιδόματος.
  • Συντελεστές.   – Πρώτο ημερολογιακό έτος συντελεστής:                 0,0800
    • Δεύτερο ημερολογιακό έτος συντελεστής:              0,0833
    • Τρίτο ημερολογιακό έτος συντελεστής:                   0,0867
    • 10ο ημερολογιακό έτος στον ίδιο εργοδότη

ή 12ο ημερολογιακό έτος σε οποιονδήποτε

εργοδότη συντελεστής:                                           0,1000

ΣΤ. ΕΤΗΣΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ

  1. Χρόνος χορήγησης.

α) Μέχρι τις 31/12 του πρώτου ημερολογιακού έτουςαπό την ημερομηνία πρόσληψης.

β) Από 01/01 μέχρι την ημερομηνία απόλυσης, λήξης της σύμβασης ή 31/12 του δεύτερου ημερολογιακού έτους.

γ) Από 01/01 μέχρι μέχρι την ημερομηνία απόλυσης, λήξης της σύμβασης ή 31/12 κάθε επόμενου ημερολογιακού έτους.

  • Ημέρες αδείας.

α) Πρώτο ημερολογιακό έτος:

α) Σε πενθήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 1,67 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης.

β) ) Σε εξαήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 2,00 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης. Συντελεστής: 0,0800

β) Δεύτερο ημερολογιακό έτος:

α) Σε πενθήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 1,73 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης.

β) ) Σε εξαήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 2,08 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης. Συντελεστής: 0,0833

γ) Τρίτο ημερολογιακό έτος:

α) Σε πενθήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 1,81 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης.

β) ) Σε εξαήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 2,17 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης. Συντελεστής: 0,0867

δ) Δέκατο στον ίδιο εργοδότη ή δωδέκατο ημερολογιακό έτος σε οποιονδήποτε εργοδότη:

α) Σε πενθήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 2,08 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης.

β) ) Σε εξαήμερη εβδομάδα εργασίας το πρώτο εργασιακό έτος 2,50 ημέρες εργασίας για κάθε μήνα απασχόλησης. Συντελεστής: 0,1000

  • Αποδοχές αδείας.

Βήμα 1: Υπολογίζονται οι συνολικές ώρες απασχόλησης του μερικώς απασχολούμενου καθ’ όλο το ημερολογιακό έτος. Ειδικά για τους εργαζόμενους στα φροντιστήρια υπολογίζονται ξεχωριστά οι συνολικές ώρες από την έναρξη της σύμβασης μέχρι τις 31/12 και ξεχωριστά οι συνολικές ώρες από την 1/1 μέχρι τη λήξη της σύμβασης το επόμενο έτος.

Βήμα 2: Βάσει των παραπάνω συντελεστών βρίσκονται οι αναλογούσες ώρες  ετήσιας κανονικής άδειας για κάθε περίοδο. Στην προκειμένη περίπτωση           είναι     σκόπιμο            ο          αριθμός των              ωρών                   να στρογγυλοποιείται στην            μεγαλύτερη ακέραιη μονάδα.

Βήμα 3: Οι ώρες αυτές κατανέμονται σε συνεχόμενες εργάσιμες ημέρες του μερικώς απασχολούμενου βάσει των συμφωνηθέντων ωρών απασχόλησης (δηλ. των ωρών που έχουν δηλωθεί στην Επιθεώρηση Εργασίας). Εφόσον οι ώρες αδείας δεν αντιστοιχούν επακριβώς σε εργάσιμες ημέρες μερικής απασχόλησης, τότε η ετήσια κανονική άδεια του μερικώς απασχολούμενου επεκτείνεται και καταλαμβάνει όλη την εργάσιμη αυτή ημέρα μερικής απασχόλησης.

Βήμα 4: Στον μερικώς απασχολούμενο καταβάλλονται ως αποδοχές αδείας οι συνήθεις αποδοχές που θα έπαιρνε εάν εργαζόταν τις ημέρες τις οποίες θα απουσιάζει από την εργασία του, κάνοντας χρήση της ετήσιας κανονικής άδειας καθώς και το αναλογούν επίδομα άδειας.

  • Βιβλίο αδειών

α) Υποχρέωση τήρησης του βιβλίου αδειών έχει κάθε εργοδότης. Το βιβλίο αδειών δεν απαιτείται να έχει θεωρηθεί από την Επιθεώρηση Εργασίας ή άλλη δημόσια αρχή. Επίσης το βιβλίο αδειών μπορεί να τηρείται και με τη μορφή μηχανογραφημένων σελίδων. Σύμφωνα με τον νόμο, το βιβλίο αδειών πρέπει να έχει τις κάτωθι στήλες:

α) Αύξων αριθμός. (αναφέρεται στις καταχωρίσεις που λαμβάνουν χώρα στο βιβλίο και όχι στον αριθμό των μισθωτών που απασχολούνται στην επιχείρηση). Το βιβλίο αδειών πρέπει να περιέχει για κάθε μισθωτό τόσες καταχωρίσεις όσες διαφορετικές φορές έλαβε την κανονική του άδεια κάθε ημερολογιακό έτος. Αν δηλαδή ο εργοδότης χορηγήσει σε έναν μισθωτό που δικαιούται συνολικά 20 ημέρες άδεια, 3 φορές η πρώτη 10 ημέρες, η δεύτερη 5 ημέρες και η τρίτη 5 ημέρες, πρέπει να υπάρχουν τρεις καταχωρίσεις για τον μισθωτό αυτό στο βιβλίο αδειών.

β) Ονοματεπώνυμο μισθωτών.

γ) Ειδικότητα.

δ) Ημερομηνία πρόσληψης.

ε) Προϋπηρεσία.

στ) Αριθμός δικαιούμενων ωρών άδειας.

ζ) Χρονολογία έναρξης και λήξης χορηγηθείσας άδειας.

η) Αποδοχές άδειας.

θ) Επίδομα άδειας.

ι) Υπογραφή μισθωτού.

Η υπογραφή του μισθωτού υποδηλώνει ότι:

  1. ο εργοδότης προσφέρθηκε να του χορηγήσει ως ετήσια κανονική άδεια τις εργάσιμες ημέρες που αναφέρονται στη στήλη του βιβλίου αδειών ότι έλαβε ο μισθωτός,
    1. ο εργοδότης τού χορήγησε τις αποδοχές άδειας που αναφέρονται στην αντίστοιχη στήλη και
    1. ο εργοδότης τού χορήγησε το επίδομα άδειας που αναφέρεται στην αντίστοιχη στήλη.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ

  ΗΜ/ΝΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ: ΕΠΩΝΥΜΟ: ΟΝΟΜΑ:   ΟΝΟΜΑ ΠΑΤΡΟΣ: ΟΝΟΜΑ ΜΗΤΡΟΣ: ΟΝΟΜΑ ΣΥΖΥΓΟΥ: ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΟΛΗ-ΔΗΜΟΣ: ΗΜ/ΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: Α.Φ.Μ: Δ.Ο.Υ:                                                                ΛΗΞΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ:                                                                                                                                                                             
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                    ΤΚ:
                                                                ΤΗΛ:                                                                 Α.Δ.Τ: 
 
 
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ:                                                                              ΜΙΣΘΟΣ: ΠΡΟΥΠΗΡΕΣΙΑ:                                                                         ΩΡΟΜΙΣΘΙΟ: 
 
  ΟΙΚ/ΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ:                                                                ΓΡΑΜ. ΓΝΩΣΕΙΣ:                                          
  ΩΡΑΡΙΟ:                               ΔΕΥΤΕΡΑ:                                     ΤΡΙΤΗ: ΤΕΤΑΡΤΗ:                                     ΠΕΜΠΤΗ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ:                                ΣΑΒΒΑΤΟ: 
 
 
 

Ο/Η ΔΗΛ

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ (Ν.Δ.2656/53 & 763/70)

Υποβάλλεται εις διπλούν στον Ο.Α.Ε.Δ. Το ένα επιστρέφεται στον Εργοδότη

  • * Κωδ.Υπηρεσίας

Ο αλλοδαπός χώρας εκτός ΕΟΚ, πρέπει να εφοδιάζεται και με άδεια εργασίας.

Ο ανήλικος πρέπει να εφοδιάζεται και με βιβλιάριο ανηλίκου.

  • * Κλάδος Οικ. Δραστηριότητας

Ο εργοδότης πρέπει να αναγγείλει την πρόσληψη μέσα σε οκτώ ημέρες.

Επιχείρησης

Α.ΣΦΡΑΓΙΔΑ Ή ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ :

*                            *

Ακριβής περιγραφή του Επαγγέλματος

Κωδ. Επαγγέλματος

Β. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΛΗΦΘΕΝΤΟΣ:

Ονοματεπώνυμο Όνομα πατέρα

Συνολικός αριθμός απασχολουμένων

Μισθωτών επιχείρησης:                                                               3 33333

Διεύθυνση Περιοχή

ΑΦΜ

Υπηκοότητα

Γ. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΛΗΦΘΕΝΤΟΣ :

(Απαντήστε βάζοντας ένα σταυρό στο κατάλληλο τετραγωνίδιο κάθε ερώτησης )

  1. Φύλο                   :        1 άνδρας         2 γυναίκα
  2. Έτος Γέννησης :

Αριθμός Αδείας

(αν πρόκειται για αλλοδαπό χώρας εκτός ΕΟΚ )

Α.Μ. – Ι.Κ.Α. Ή Ταυτότητας

  • Γενική εκπαίδ. :
  1. αγραμ.
  • Δημοτ.
  • Γ΄Γυμν.
  • Λύκειο
  • Ανωτέρα ή ΤΕΙ
  • Ανωτάτη
  • Μεταπτ.
  • Τεχνική εκπαίδ. :
  1. κατωτ. ή μέση ή ΤΕΕ/Α
  • Τεχν. Λύκειο ή ΤΕΕ/Β
  • Ανωτέρα ή ΤΕΙ
  • Μαθητεία
  • ΙΕΚ
  • Άτυπη Τεχν. Επαγ. Κατάρτιση
  • Αναλαμβάνει για πρώτη φορά εργασία σαν μισθωτός :
  • Θα απασχοληθεί με μερική απασχόληση :
  • Ήλθε από άλλη περιοχή ή ξένη χώρα εντός τους τελευταίου έτους : και ποια ( Κράτος – Δήμος ή Κοινότητα )
  • Πρόσθετα Προσόντα :         1 Γνώση Η/Υ                2 Ξένες γλώσσες                3
  • Τοποθέτηση με πρόγραμμα ΟΑΕΔ : Αν ΝΑΙ με ποιο πρόγραμμα

Αναγγέλθηκε την

Προσλήφθηκε την

Αφορά τον μισθωτό :

Παίρνεις επίδομα ανεργίας από Υπηρεσία του ΟΑΕΔ;

Ο Προϊστάμενος

Ο Εργοδότης

1 ΝΑΙ          2 ΟΧΙ        ΑΦΜ :

α/α ΚΑΡΤΑΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ:

1 ΝΑΙ

1 ΝΑΙ

1 ΝΑΙ

1 ΝΑΙ

  1. Ν.Θ.Ε.
  • ΟΧΙ

2 ΟΧΙ

2 ΟΧΙ

*                 *

2 ΟΧΙ

2 Ν.Ε.Ε.             3

 
 

Αν ΝΑΙ από ποια Υπηρεσία :

Υπογραφή Μισθωτού:

Σφραγίδα – Υπογραφή Σφραγίδα – Υπογραφή

Τα στοιχεία που βρίσκονται μεταξύ δύο αστερίσκων ( * * ) ΔΕΝ συμπληρώνονται από τον εργοδότη.

………………/………./……….

ΠΡΟΣ

Επιθεώρηση Εργασίας

Σας καταθέτουμε:

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Συμβάσεις εργασίας μερικής απασχόλησης

ΟΝΟΜΑ                      ΕΠΩΝΥΜΟ                     ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜ/ΣΗΣ

1.   …………………………………………………………………………

2.   …………………………………………………………………………

3.   …………………………………………………………………………

4.   …………………………………………………………………………

5.   …………………………………………………………………………

6.   …………………………………………………………………………

7.   …………………………………………………………………………

8.   …………………………………………………………………………

9.   …………………………………………………………………………

10. …………………………………………………………………………

11. …………………………………………………………………………

12. …………………………………………………………………………

13. …………………………………………………………………………

14. ………………………………………………………………………….

15. ………………………………………………………………………….

16. ………………………………………………………………………….

17. ………………………………………………………………………….

18. ………………………………………………………………………….

19. ………………………………………………………………………….

ΣΦΡΑΓΙΔΑ – ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΕΡΓΟΔΟΤΗ

28 | P a g e

 
  
 
  
 
 
 
  
  • | P a g e
 
 
 
  
  • | P a g e

………………/………./……….

ΠΡΟΣ Ο.Α.Ε.Δ

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Σας καταθέτουμε:

Λήξεις συμβάσεων ορισμένου χρόνου ή έργου

ΟΝΟΜΑ                      ΕΠΩΝΥΜΟ                             ΛΗΞΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

20. …………………………………………………………………………

21. …………………………………………………………………………

22. …………………………………………………………………………

23. …………………………………………………………………………

24. …………………………………………………………………………

25. …………………………………………………………………………

26. …………………………………………………………………………

27. …………………………………………………………………………

28. …………………………………………………………………………

29. …………………………………………………………………………

30. …………………………………………………………………………

31. …………………………………………………………………………

32. …………………………………………………………………………

33. ………………………………………………………………………….

34. ………………………………………………………………………….

35. ………………………………………………………………………….

ΣΦΡΑΓΙΔΑ – ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΕΡΓΟΔΟΤΗ

……………/………./……….

ΠΡΟΣ Ο.Α.Ε.Δ

ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ

Σας καταθέτουμε:

Αναγγελίες οικειοθελούς αποχώρησης μισθωτού

ΟΝΟΜΑ                      ΕΠΩΝΥΜΟ                             ΛΗΞΗ ΣΥΜΒΑΣΗΣ

36. …………………………………………………………………………

37. …………………………………………………………………………

38. …………………………………………………………………………

39. …………………………………………………………………………

40. …………………………………………………………………………

41. …………………………………………………………………………

42. …………………………………………………………………………

43. …………………………………………………………………………

44. …………………………………………………………………………

45. …………………………………………………………………………

46. …………………………………………………………………………

47. …………………………………………………………………………

48. …………………………………………………………………………

49. ………………………………………………………………………….

ΣΦΡΑΓΙΔΑ – ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΕΡΓΟΔΟΤΗ

 
 

36 | P a g e

ΚΟΣΤΟΣ ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑΣ

Ωρομ……….ώρες εβδομ……….x 4,17 = (Α)…………………… (μηνιαίος μισθός)

Μην. Μισθ. (Α)………….μήνες……….. = (Β)…………………… (Συν. Μισθ. Περιόδου)

(Β)…………… x 0,125                                    = (Γ)…………………… (Δώρα Πάσχ & Χριστ)

(Β)…………… x 0,08                                      = (Δ)…………………… (Επίδομα Αδείας)

ΣΥΝΟΛΟ Β+Γ+Δ                                             =(Ε)……………………….

  • …………x 28,06%                                       =(ΣΤ)…………………… (εισφορ. ΙΚΑ εργοδ)

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ (Ε + ΣΤ)                      =(Ζ)…………………………

(Ζ)…….μήνες 4,17 ………ώρες εβδ =……………………….. κόστος ωρομισθίου (55%)

31.08.2010

Α.Ν. ΠΑΠΑΛΥΜΠΕΡΗΣ

 
  

ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ

ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΜΕΡΙΚΩΣ ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΩΝ

Α. ΤΡΟΠΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΕΝΣΗΜΩΝ

Με τις διατάξεις του άρθρου 25 παρ.5-9 του ΑΝ 1846/51 και του άρθρου 18 του Κανονισμού Ασφάλισης του ΙΚΑ ορίζεται ο τρόπος υπολογισμού των ημερών στην ασφάλιση του ΙΚΑ.

  1. Εξαήμερη καθημερινή απασχόληση. 25 ένσημα το μήνα
  • Πενθήμερη καθημερινή απασχόληση 20 ώρες και πάνω την εβδομάδα.

25 ένσημα το μήνα

  • Πενθήμερη καθημερινή απασχόληση κάτω από 20 ώρες την εβδομάδα.

20,21,22,23 ένσημα το μήνα ανάλογα με το πόσες εργάσιμες ημέρες έχει ο μήνας.

  • Απασχόληση κάτω του 5νθημέρου. Ο αριθμός των ημερών ασφάλισης είναι ανάλογος του αριθμού των ημερών πραγματικής απασχόλησης.

Η. ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΑΡΓΙΕΣ

Οι ημέρες των εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα πλην των ημερών υποχρεωτικής αργίας, είναι εργάσιμες. Οι υποχρεωτικές αργίες είναι:

α) 25η Μαρτίου,

β) Δευτέρα του Πάσχα, γ) 1η Μαϊου,

δ) Εορτή κοιμήσεως της Θεοτόκου, ε) 28η Οκτωβρίου,

στ) Εορτή γεννήσεως του Χριστού.

Επιπλέον σαν κατ΄ έθιμο αργίες έχουν καθοριστεί οι:

Πρωτοχρονιά

Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου) Καθαρή Δευτέρα Μεγάλη Παρασκευή

Δεύτερη ημέρα των Χριστουγέννων

Πεντηκοστή Τοπικές εορτές

Μαθήματα Λογιστική 1

Λογιστική 1

Επαγγελματικό προφίλ

Περιεχόμενα [show]

Το μάθημα ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ 1 διδάσκεται σε διάφορα τμήματα που έχουν διαφορετικό επαγγελματικό προφίλ. 

Υπάρχουν επιχειρήσεις που δουλεύουν σαν ρολόι ακόμα και σε δύσκολες, απαιτητικές ή πιεστικές καταστάσεις. Και κάποιες άλλες που δείχνουν μονίμως ανοργάνωτες. Ο άνθρωπος – κλειδί είσαι εσύ! Το άτομο που επικοινωνεί άμεσα με τη διοίκηση και όλα τα τμήματα, εσωτερικά ή εξωτερικά, γνωρίζει όλα τα μυστικά και διαχειρίζεται καταστάσεις. Είσαι το στέλεχος που οργανώνει και στηρίζει δυναμικά τις λειτουργίες των Διευθυντών των διαφόρων Τμημάτων μιας επιχείρησης. Αποτελεί πρόσωπο ιδιαίτερης εμπιστοσύνης για τα διευθυντικά στελέχη με τα οποία συνεργάζεται και είναι το στέλεχος που έχει τη δυνατότητα να εργάζεται αυτόνομα και να συμβάλλει ουσιαστικά στη διοίκηση και λειτουργία της επιχείρησης.

Διαθέτει τις απαιτούμενες τεχνικές, ανθρώπινες και επιχειρησιακές δεξιότητες για τη γραμματειακή υποστήριξη μιας επιχείρησης, βιομηχανίας, φορέα ή οργανισμού, προκειμένου αυτοί να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Κάνει σωστή χρήση όλων των μηχανών γραφείου, συντάσσει, δακτυλογραφεί και διεκπεραιώνει την εισερχόμενη και εξερχόμενη ελληνική και αγγλική αλληλογραφία,  εκθέσεις, αναφορές και κάθε είδους έντυπα, ταξινομεί και αρχειοθετεί εισερχόμενα και εξερχόμενα έγγραφα, χειρίζεται τις δημόσιες σχέσεις της επιχείρησης, επιδιώκει ανάλογα με τη θέση του/της στην επιχείρηση την επίτευξη των στόχων αυτής με σχεδιασμό και καθοδήγηση των δραστηριοτήτων των άλλων υπαλλήλων, οργανώνει και διεκπεραιώνει ταξίδια, συναντήσεις, συσκέψεις, συνεντεύξεις ανώτερων στελεχών και παρακολουθεί και τηρεί ημερολόγιο καθημερινών δραστηριοτήτων.

Το άτομο αυτό πρέπει επίσης να είναι ικανό να χειρίζεται αυτόνομα και υπεύθυνα θέματα σχετικά με την οργάνωση και αποτελεσματική λειτουργία της διοίκησης μιας επιχείρησης, να αντιμετωπίζει θετικά κάθε είδους συμπεριφορά πολιτών/πελατών, προϊσταμένων και εσωτερικών ή εξωτερικών συνεργατών και να προσαρμόζεται στο συνεχώς μεταβαλλόμενο διοικητικό, οικονομικό και φορολογικό περιβάλλον.

Ως απόφοιτος θα έχεις αποκτήσει όλες τις ικανότητες και τις σύγχρονες γνώσεις που απαιτούνται, για να σταδιοδρομήσεις σε Δημόσιες και Ιδιωτικές επιχειρήσεις καθώς και σε Δημόσιους οργανισμούς.

Καλώς ήρθες στον κόσμο της Λογιστικής και των Επιχειρήσεων!

Είσαι έτοιμος;

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Στόχοι μαθήματος

Το μάθημα αυτό έχει ως σκοπό να σε εισάγει στις βασικές έννοιες της Λογιστικής και στον ρόλο της μέσα στην Επιχείρηση.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος και των αντίστοιχων εργασιών, θα είσαι σε θέση:

  • να γνωρίσεις την περιουσία της επιχείρησης
  • να διακρίνεις τους λογαριασμούς
  • να προβαίνεις σε λογιστικές εγγραφές
  • να συμπληρώνεις τα λογιστικά βιβλία 
  • να διαβάζεις ισολογισμούς
  • να εξάγεις το αποτέλεσμα της επιχείρησης

Ύλη

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
1) Ανάγκες Αγαθά Οικονομικοί Οργανισμοί
2) Οι επιχειρήσεις
3) Η περιουσία της επιχείρησης – Διακρίσεις της περιουσίας
4) Διακρίσεις του Ενεργητικού και του παθητικού
5) Η έννοια και οι σκοποί της λογιστικής
6) Διακρίσεις της λογιστικής

Β. ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
1) Γενικά
2) Απογραφή – Είδη απογραφής – Υπόδειγμα απογραφής
3) Ισολογισμός – Υπόδειγμα Ισολογισμού – Μορφές Ισολογισμού
4) Διαχειριστική χρήση ή Διαχειριστική Περίοδος

Γ. ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ – ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
1) Μεταβολές της περιουσίας – Διαδοχικοί Ισολογισμοί
2) Οι λογαριασμοί
3) Γραφική παράσταση λογαριασμού
4) Τεχνικοί όροι στήριξης λογαριασμών
5) Σχέση ισολογισμού λογαριασμών
6) Βασικές κατηγορίες λογαριασμών – Κανόνες λειτουργίας
7) Παράδειγμα τηρήσεως λογαριασμών – Ανάλυση λογιστικών γεγονότων

Δ. ΔΙΠΛΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
1) Βασικές αρχές της διπλογραφικής μεθόδου
2) Ημερολόγιο – Χαρακτηριστικά – Τρόπος Τήρησης
3) Γενικό Καθολικό
4) Γενικά τρόπος τήρησης
5) Ισοζύγιο λογαριασμών

Ε. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ – ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΘΑΡΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
1) Λογαριασμοί Ενεργητικού – Πραγματικού παθητικού
2) Λογαριασμοί καθαρής περιουσίας
3) Ανάλυση καθαρής περιουσίας σε περισσότερους λογαριασμούς
4) Λειτουργία λογαριασμών αντικατάστασης καθαρής περιουσίας

ΣΤ. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΤΑ ΜΕΓΕΘΟΣ
1) Ανάγκη διάκρισης
2) Λογαριασμοί γενικοί ή περιληπτικοί, ειδικοί, ή αναλυτικοί, απλοί ή ατομικοί
3) Λογαριασμοί πρωτοβάθμιοι, δευτεροβάθμιοι, τριτοβάθμιοι κ.λ.π.
4) Ισοζύγια Αναλυτικών Καθολικών
Ζ. Ε.Γ.Λ.Σ.
1) Γενικά
2) Σκοποί του Λογιστικού Σχεδίου
3) Διάρθρωση Λογιστικού Σχεδίου

Η. ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ
1) Γενικά
2) Λογαριασμοί Αξιών, Προσωπικοί, Δαπανών, Εσόδων
3) Αντίθετοι λογαριασμοί
4) Απόσβεση παγίων περιουσιακών στοιχείων
5) Λογαριασμοί εκμεταλλεύσεων και αποτελεσμάτων
6) Αμιγείς, Μικτοί, Διάμεσοι λογαριασμοί
7) Λογαριασμοί προβλέψεων
8) Λογαριασμοί μεταβατικοί – Λογαριασμοί Τάξεως

Θ. ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ & ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1) Τα λογιστικά στοιχεία – δικαιολογητικά έγγραφα

2) Τα λογιστικά βιβλία
3) Κατάταξη των επιχειρήσεων σύμφωνα με τον Κ.Β.Σ.
4) Θεώρηση, τήρηση – ενημέρωση βιβλίων
5) Πορεία λογιστικών εργασιών

Ι. ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ – ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΟΥΣ
1) Γενικά
2) Περιπτώσεις λογιστικών σφαλμάτων
3) Ανακάλυψη – Διόρθωση λογιστικών σφαλμάτων

Κ. ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΕΛΟΥΣ ΧΡΗΣΗΣ
1) Η αυτοτέλεια των διαχειριστικών χρήσεων
2) Χρονική ταυτοποίηση των λογαριασμών εξόδων-εσόδων
3) Προσαρμογή λογαριασμών στην απογραφή
4) Αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων κατά την απογραφή
5) Η λογιστική εργασία στο τέλος της λογιστικής χρήσης
6) Ανάλυση λογιστικών ενεργειών στο τέλος της χρήσης
7) Προσαρτήματα του ισολογισμού και λοιπών καταστάσεων

 

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα, πάτα εδώ


Αν δεν είσαι και τόσο του διαβάσματος, μπορείς να παρακολουθήσεις την σειρά μαθημάτων που ετοίμασα για σένα στο YouTube


ΜΑΘΗΜΑ 1

Λέξεις κλειδιά: Ανάγκη, επιχείρηση, λογιστική, σκοπός, κλάδοι, ιστορία, νόμοι, Περιουσία, Ενεργητικό, Παθητικό, διακρίσεις, Υποχρεώσεις, Έσοδα, Έξοδα, Κέρδη, Ζημίες

Γενικά

Ανάγκη

Είναι το δυσάρεστο συναίσθημα μιας έλλειψης που συνοδεύεται από την επιθυμία να πραγματοποιηθεί. 

Βασικό πρόβλημα όλων των οικονομικών επιστημών είναι η ικανοποίηση των αναγκών. Πώς επιτυγχάνεται αυτή η ικανοποίηση; Μα ασφαλώς με την κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών. Ποιος θα τα φτιάξει αυτά; Μια επιχείρηση. Τι χρειάζεται για να δημιουργηθεί μια επιχείρηση; Αυτό επιτυγχάνεται με τη σύμπραξη 4ων παραγόντων (παραγωγικοί συντελεστές):

 

Φύση: οικόπεδο για να χτίσει, το κτίσμα
Εργασία: άνθρωποι για να δουλεύουν, μηχανήματα
Κεφάλαιο: τι βάζω για να την δημιουργήσω; Χρήματα, αυτοκίνητο, δάνειο
Επιχειρηματικότητα: το μυαλό που θα συνδυάσει τα τρία πρώτα για να μην φουντάρει η επιχείρηση

 

Επιχείρηση | Οικονομική μονάδα

Είναι οργανωτικές οντότητες που αναλαμβάνουν να συνδυάσουν κατάλληλα τους 4 παραγωγικούς συντελεστές. Παραδείγματα οικονομικών μονάδων αποτελούν τα εργοστάσια, τα εμπορικά καταστήματα, τα ξενοδοχεία, οι τράπεζες, αγροτικές εκμεταλλεύσεις, μουσεία, εκπαιδευτικοί οργανισμοί κ.α.

Βασικά κοινά γνωρίσματα των οικονομικών μονάδων είναι:

  • Η ύπαρξη περιουσίας για την επίτευξη του σκοπού τους
  • Η επιδίωξη πραγματοποίησης κέρδους

Βασικές Διακρίσεις των Οικονομικών Μονάδων | άποψη Λογιστικής 

Οι οικονομικές μονάδες διακρίνονται στις εξής κατηγορίες :

  • Με βάση τον επιδιωκόμενο σκοπό:
  1. Κερδοσκοπικές
  2. Μη Κερδοσκοπικές
  • Με βάση το αντικείμενο δράσης ή απασχόλησης
  1. Πρωτογενούς ή Αρχικής Παραγωγής
  2. Δευτερογενούς ή Μετασχηματισμού ή Μεταποίησης
  3. Τριτογενούς ή Προσφοράς ή Παροχής υπηρεσιών
  • Με βάση την ιδιότητα και την νομική υπόσταση του φορέα τους
  1. Ιδιωτικές
  2. Δημόσιες
  3. Μικτές
  • Με βάση το μέγεθός τους
  1. Μικρο-Μεσαίες
  2. Μεγάλες

Όλες επιδιώκουν αποτελεσματικότητα. Είναι η σχέση μεταξύ των μέσων που διατέθηκαν και του αποτελέσματος που επιτεύχθηκε. Για παράδειγμα έβαλα από την τσέπη μου 100€ για να πάρω υλικά πίτσας και έβγαλα 130€ πουλώντας όλες τις πίτσες και καταναλώνοντας όλα τα υλικά. Άρα ήμουν αποτελεσματικός = απόδοση / δαπάνη = 130€/100€ = +30% αποτελεσματικός. Θα μπορούσα να είχα μπει και μέσα, να ήμουν δηλαδή αναποτελεσματικός.

 

Λογιστική

Ονομάζεται η επιστήμη με την οποία παρακολουθώ και ελέγχω τη διαχείριση της περιουσίας μιας επιχείρησης και προσδιορίζω το οικονομικό αποτέλεσμα που προκύπτει, δηλαδή κέρδος ή ζημία. 

Αυτό που κάνει είναι να αναγνωρίσει, μετρήσει, αναλύσει και καταγράψει της οικονομικές πράξεις της επιχείρησης με σκοπό την σύνταξη των χρηματοοικονομικών καταστάσεων (αναφορών και την παροχή πληροφοριών τόσο σε τρίτους όσο και στο εσωτερικό της επιχείρησης για την λήψη ορθών αποφάσεων).

 Είναι η μέθοδος με την οποία καθορίζεται:

  1. Κάθε στιγμή η περιουσία της επιχείρησης, στο σύνολο και στα επιμέρους στοιχεία της.
  2. Οι μεταβολές της περιουσίας και των μερών της σε μια χρονική περίοδο και οι αιτίες.
  3. Οι αυξομειώσεις της περιουσίας σε μια χρονική περίοδο και οι αιτίες (αποτελέσματα κέρδη ή ζημίες)

Ο ρόλος του Λογιστή στην επιχείρηση είναι πολύ σημαντικός. Αυτό, γιατί ο Λογιστής είναι εκείνος που συλλέγει τις διάφορες πληροφορίες από τα λογιστικά βιβλία που τηρεί και είναι σε θέση να τις αξιολογεί πρώτος καθώς και να προτείνει τις καλύτερες λύσεις σε θέματα διοίκησης.

 

Σκοπός

Ο σκοπός έγκειται στην παρακολούθηση της περιουσίας της επιχείρησης.

Είναι αναγκαία για τους εξής λόγους:

  1. Μεταβολές στο κεφάλαιο της επιχείρησης (από διάθεση ή απόκτηση περιουσιακών στοιχείων – εμπορεύματα, υποχρεώσεις, απαιτήσεις, περιουσία).
  2. Μεταβολές περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από οικονομικά αποτελέσματα (κέρδη ή ζημίες).
  3. Η σύγκριση μεταξύ μεταβολής περιουσιακών στοιχείων και αποτελεσμάτων μπορεί να υπολογίσει  τους   παράγοντες.
  4. Εμφάνιση της νέας περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης.
  5. Παρακολούθηση εκτέλεσης προϋπολογισμού.
  6. Κατάρτιση στατιστικών πινάκων, επεξεργασία και συμπεράσματα.

Κλάδοι

Η λογιστική είναι ενιαία, είναι μία. Για λόγους καταμερισμού της εργασίας αλλά και εξειδίκευσης, όμως, έγιναν διάφοροι διαχωρισμοί της σε επιμέρους Λογιστικές (τραπεζική, ξενοδοχειακή, ναυτιλιακή ή κόστους, εταιριών, εμμέσων φόρων).

Από πλευράς επιχειρηματικών στόχων, διακρίνεται σε Φορολογική, Χρηματοδοτική κλπ. Πράγματι oι λόγοι για τους οποίους o επιχειρηματίας θα διαθέσει οικονομικούς πόρους για τηv καταγραφή τωv δοσοληψιών, μπορούν vα είναι είτε για vα είναι σε τάξη με τις Φορολογικής Αρχές, αλλά ταυτόχρονα vα μηv επιβαρύνεται και με φορολογία τηv oπoία δεv οφείλει, είτε για vα αξιολογεί τo παρόν και vα σχεδιάζει τo μέλλον.

 

Διακρίσεις

  • Διάκριση ανάλογα με τον τομέα της οικονομίας και τον κλάδο της οικονομικής δραστηριότητας
  1. Ιδιωτική Λογιστική π.χ που υποδιαιρείται σε Εμπορική, Βιομηχανική, Τραπεζική, Ναυτιλιακή κ.α
  2. Δημόσια Λογιστική ή Δημόσιο Λογιστικό που περιλαμβάνει την Λογιστική του Κράτους, την Λογιστική των Ο.Τ.Α , Λογιστική Ν.Π.Δ.Δ κ.α.
  • Διάκριση με βάση την Νομική μορφή της οικονομικής μονάδας
  1. Λογιστική ατομικών επιχειρήσεων
  2. Λογιστική εταιρικών επιχειρήσεων
  3. Λογιστική μη κερδοσκοπικών οργανισμών(non profits) όπως σωματείων, θεατρικών οργανισμών, ιδρυμάτων κ.α
  • Διάκριση της Λογιστικής με βάση το αντικείμενο που πραγματεύεται π.χ
  1. Λογιστική κόστους
  2. Αναλυτική Λογιστική
  3. Διοικητική Λογιστική
  4. Χρηματοοικονομική Λογιστική
  5. Φορολογική Λογιστική
  6. Περιβαλλοντολογική Λογιστική
  7. Λογιστική του Πληθωρισμού
  8. Λογιστική του Ανθρωπίνου Κεφαλαίου

Ιστορική και Νομοθετική Εξέλιξη Λογιστικής

Η αρχή της Λoγιστικής, της καταγραφής δηλαδή τωv δoσo­ληψι­ώv με συστηματικό τρόπo χάvεται στα βάθη της ιστoρίας. Αν έχεις όρεξη, πάτα εδώ

Περιουσία της επιχείρησης

Κάθε επιχείρηση προκειμένου να πετύχει το σκοπό της πρέπει να είναι εφοδιασμένη με τα κατάλληλα μέσα δράσης. Για παράδειγμα, μια βιομηχανία πρέπει να έχει μηχανήματα, πρώτες ύλες, έπιπλα και λοιπό εξοπλισμό, μετρητά κτλ. Πολλές φορές οι επιχειρήσεις είναι εφοδιασμένες και με άυλα οικονομικά αγαθά, όπως τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας (πατέντες) ή το καλό όνομα (φήμη και πελατεία). Η επιχείρηση έχει ακόμα απαιτήσεις, όπως όταν πουλάει εμπορεύματα ή προϊόντα με πίστωση (εξόφληση μετά από ορισμένο χρονικό διάστημα) καθώς και υποχρεώσεις προς τρίτους, όπως στην περίπτωση που λάβει δάνειο ή αγοράσει εμπορεύματα με πίστωση. Υποχρεώσεις επίσης έχει η επιχείρηση προς το φορέα της.

Όλα αυτά τα μέσα δράσης της επιχείρησης δηλαδή τα οικονομικά αγαθά (υλικά και άυλα) που ανήκουν σ’ αυτήν, οι απαιτήσεις και οι υποχρεώσεις της, αποτελούν την περιουσία της επιχείρησης. Δηλαδή όλα όσα έχει η επιχείρηση και όλα όσα χρωστάει, είναι η περιουσία της.

 

Διακρίσεις της περιουσίας

Τα στοιχεία που αποτελούν την περιουσία της επιχείρησης μπορούμε να τα διακρίνουμε σε δύο κατηγορίες.

Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσονται τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχει η επιχείρηση, για να μπορέσει να πετύχει το σκοπό της και αυτά είναι τα οικονομικά αγαθά, που λέγονται και αξίες, και οι απαιτήσεις της. Αυτά αποτελούν το Ενεργητικό. Περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού είναι: οικόπεδα, κτίρια, μηχανήματα, εργαλεία, μεταφορικά μέσα, έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, εμπορεύματα, έτοιμα προϊόντα, πρώτες και βοηθητικές ύλες, πελάτες, γραμμάτια εισπρακτέα, μετρητά, καταθέσεις όψεως κτλ.

 

Στη δεύτερη κατηγορία κατατάσσονται οι υποχρεώσεις της επιχείρησης. Αυτές αποτελούν το Παθητικό. Το Παθητικό περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις της προς τους τρίτους και προς το φορεά της.

 

Οι υποχρεώσεις προς τρίτους λέγονται και Πραγματικό Παθητικό. (Π.Π.) ή απλά υποχρεώσεις. Υποχρεώσεις έχει σε προμηθευτές, σε πιστωτές διάφορους, σε ασφαλιστικούς οργανισμούς, από γραμμάτια πληρωτέα, από φόρους και τέλη κτλ.

Οι υποχρεώσεις της επιχείρησης προς το φορέα της, του οποίου η περιουσία είναι ανεξάρτητη από τη δική της, λέγονται καθαρή περιουσία ή καθαρή θέση ή Ίδια Κεφάλαια. Η καθαρή περιουσία προέρχεται από τις εισφορές του φορέα, αρχική και συμπληρωματικές, καθώς και τα αποθεματικά κεφάλαια (τακτικά, έκτακτα, ειδικά) που είναι κέρδη, τα οποία παρέμειναν στην επιχείρηση.

Παράδειγμα

Η Σταυρούλα ιδρύει ατομική εμπορική επιχείρηση και εισφέρει 30.000 Ευρώ σε μετρητά και ένα αυτοκίνητο του οποίου η αξία εκτιμήθηκε στα 40.000 Ευρώ. Το Ενεργητικό της επιχείρησης αποτελούν τα μεταφορικά μέσα αξίας €40.000 και το ταμείο (μετρητά) €30.000, δηλαδή το σύνολο του Ενεργητικού είναι €70.000. Το Παθητικό αποτελεί η υποχρέωση προς το φορέα ποσού €70.000 (όσο η αξία του αυτοκινήτου μαζί με τα μετρητά που εισέφερε ο φορέας), και λέγεται Καθαρή περιουσία ή Καθαρή θέση ή Ίδια Κεφάλαια ή Κεφάλαιο. Παρατηρούμε ότι το Ενεργητικό που είναι €70.000 προέρχεται από το Παθητικό (από το φορέα) και είναι ίσο μ’ αυτό.

Στη συνέχεια η επιχείρηση αγόρασε εμπορεύματα αξίας €25.000 με πίστωση από τη ΝΙΚΗ ΑΕ. Τώρα, το Ενεργητικό αποτελούν τα μεταφορικά μέσα αξίας €40.000, το ταμείο €30.000 καθώς και τα εμπορεύματα €25.000 δηλαδή το σύνολο του ενεργητικού είναι €95.000. Το Παθητικό της αποτελούν η καθαρή περιουσία (υποχρέωση προς το φορέα της) ποσού €70.000 και οι προμηθευτές (υποχρέωση προς τον τρίτο ΝΙΚΗ ΑΕ από τον οποίο αγόρασε εμπορεύματα με πίστωση), ποσού €25.000 δηλαδή το σύνολο του Παθητικού είναι €95.000. Και εδώ παρατηρούμε ότι το Ενεργητικό που είναι €95.000 είναι ίσο με το Παθητικό και προέρχεται από αυτό (€70.000 από το φορέα και €25.000 από τον τρίτο).

Από τα πιο πάνω προκύπτουν ότι:

Ενεργητικό είναι τα μέσα δράσης (αξίες και απαιτήσεις) της επιχείρησης. Με μια κουβέντα, ΟΛΑ ΟΣΑ ΕΧΕΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ.
Παθητικό είναι οι πηγές προέλευσης του ενεργητικού, δηλαδή οι υποχρεώσεις της προς το φορέα και τους τρίτους. Με μια κουβέντα, ΟΛΑ ΟΣΑ ΧΡΩΣΤΑ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ.

 

Διακρίσεις του Ενεργητικού

Εξετάζοντας τα περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού διαπιστώνουμε ότι μερικά από αυτά, όπως είναι οικόπεδα, κτίρια, μηχανήματα, μεταφορικά μέσα, έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός, διπλώματα ευρεσιτεχνίας κτλ., αποτελούν μόνιμο εξοπλισμό της επιχείρησης και προορίζονται να την εξυπηρετούν για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του έτους. Αυτά λέγονται Πάγια. Είναι επομένως τα αγαθά και τα δικαιώματα που προορίζονται να παραμείνουν μακροχρόνια, με την ίδια περίπου μορφή στην επιχείρηση, καθώς και τα έξοδα πολυετούς απόσβεσης, οι συμμετοχές σε άλλες επιχειρήσεις και οι μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Δεν πρόκειται να πωληθούν, τουλάχιστον μέσα σε αυτή τη χρονιά. Είναι αυτά που χρησιμοποιεί η επιχείρηση για να κάνει τη δουλειά της.

Άλλα περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού, όπως είναι πελάτες, πρώτες και βοηθητικές ύλες, έτοιμα, προϊόντα, χρεόγραφα, γραμμάτια εισπρακτέα, ταμείο κτλ., προορίζονται να υφίστανται συνεχείς μεταβολές στη διάρκεια της χρονιάς, π.χ. η πρώτη ύλη γίνεται έτοιμο προϊόν, το έτοιμο προϊόν μετρητά, τα μετρητά πρώτη ύλη κτλ. Αυτά λέγονται Κυκλοφορούντα. Άρα το Κυκλοφορούν Ενεργητικό αποτελούν τα περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού που προορίζονται να αλλάζουν θέση και μορφή μία ή περισσότερες φορές μέσα σε μια διαχειριστική χρήση (ένα έτος). Διευκρινίζεται ότι ένα περιουσιακό στοιχείο θεωρείται Πάγιο ή Κυκλοφορούν ανάλογα με τον προορισμό του π.χ. ένα αυτοκίνητο που προορίζεται να πωληθεί (προϊόν ή εμπόρευμα) είναι κυκλοφορούν, ενώ, αν τo χρησιμοποιεί η επιχείρηση για ης δουλειές της, είναι πάγιο.

 

Χρηματικά Διαθέσιμα είναι τα περιουσιακά στοιχεία που μετατρέπονται σε χρήματα αμέσως και ασφαλώς, δηλαδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πληρωμές σε οποιαδήποτε στιγμή, όπως μετρητά (ταμείο), καταθέσεις όψεως, επιταγές.

 

Διακρίσεις του Παθητικού

Όπως έχει αναφερθεί το Παθητικό διακρίνεται σε Ίδιο Κεφάλαιο ή Καθαρή Περιουσία και σε Ξένο κεφάλαιο ή Πραγματικό Παθητικό ή υποχρεώσεις σε τρίτους.

 

Έσοδα

Τα έσοδα προέρχονται κυρίως από πωλήσεις, παροχή υπηρεσιώντόκουςπρομήθειες και ενοίκια. Τα έσοδα στην ουσία επηρεάζουν το ύψος των απαιτήσεων των φορέων των επιχειρήσεων, δηλαδή την Καθαρή περιουσία.  Αν και αντιπροσωπεύουν εισπράξεις (τρέχουσες ή μελλοντικές), κάθε εισροή μετρητών στην επιχείρηση δεν συνεπάγεται και δημιουργία εσόδου. Αν για παράδειγμα, εισπραχθεί ένα δάνειο από Τράπεζα, αυτή η εισροή δεν αποτελεί έσοδο για την επιχείρηση αλλά μία οφειλή της επιχείρησης προς την τράπεζα. Τα έσοδα αντιπροσωπεύουν την αύξηση της καθαρής περιουσίας της επιχείρησης.

Μια σημαντική διάκριση των εσόδων γίνεται με βάση την προέλευσή τους: Τα οργανικά έσοδα προέρχονται από το κύριο αντικείμενο δραστηριότητας της επιχείρησης π.χ ξενοδοχείο που προσφέρει ύπνο σε κάποια άτομα. Τα ανόργανα έσοδα προέρχονται από άλλες δευτερεύουσες δραστηριότητες ή τυχαία και μη ελεγχόμενα γεγονότα όπως π.χ. τα ίδια άτομα ήπιαν τα ποτάκια τους στο μπαρ και κάναν μασαζάκι και σάουνα. Η ίδια διάκριση ισχύει και για τα έξοδα.

 

Έξοδα

Τα έξοδα σε αντίθεση με τα έσοδα αποτελούν περιοδικές χρήσεις περιουσιακών στοιχείων ή αυξήσεις των υποχρεώσεων και μειώνουν την καθαρή περιουσία. Αντιπροσωπεύουν τρέχουσες ή μελλοντικές εκροές μετρητών , αλλά δεν πρέπει να συγχέεται η έννοια του εξόδου με την έννοια των πληρωμών. Η ισόποση εξόφληση ενός δανείου δεν αποτελεί έξοδο αλλά τακτοποίηση μίας οφειλής. Η καταβολή όμως τόκων αντιπροσωπεύει μία μείωση της καθαρής περιουσίας και άρα αποτελεί ένα έξοδο για την επιχείρηση που τους καταβάλλει και ένα έσοδο για την τράπεζα που τους εισπράττει. Έξοδα αποτελούν η μισθοδοσία των εργαζομένων, το κόστος των πρώτων υλών, οι προμήθειες , οι τόκοι και τα γενικά έξοδα όπως είναι π. χ ο φωτισμός και τα ενοίκια.

 

Κέρδη και Ζημίες

Τα καθαρά κέρδη αντιπροσωπεύουν αυξήσεις στην καθαρή θέση της επιχείρησης, οι οποίες προέρχονται από τη διαφορά των συνόλων των οργανικών εσόδων και εξόδων στο πλαίσιο μίας περιόδου ή χρήσης όπως λέμε. Οι ζημίες αποτελούν μείωση της καθαρής περιουσίας στο πλαίσιο μίας περιόδου ή χρήσης, δηλαδή η διαφορά των συνόλων των οργανικών και ανόργανων  εσόδων και εξόδων είναι αρνητική.

 

Άσκηση προς επίλυση

 

Άσκηση προς επίλυση

Να κατατάξετε τους παρακάτω λογαριασμούς σε Ενεργητικό, Παθητικό, Έσοδα, Έξοδα.

1) Κτίρια =>
2) Μηχανήματα=>
3) Δάνειο ΤΡΑΠΕΖΑΣ=>
4) ΠΙΣΤΩΤΕΣ=>
5) Καταθέσεις Όψεως=>
6) Γραμμάτια Πληρ.=>
7) Ενοίκια=>
8) Ασφάλιστρα=>
9) Πελάτες=>
10) AYTOKINHTA=>
11) Ίδιο Κεφάλαιο=>
12) Φ.Π.Α*=>
13) Εμπορεύματα=>
14) Επιταγές Εισπ.=>
15) Κλιματιστικό=>
16) Φήμη-Πελατεία=>
17) Αμοιβές Προσωπικού=>
18) Πωλήσεις=>
19) Διαφημίσεις=>
20) Ασφαλ. Οργανισμοί=>

 

Άσκηση προς επίλυση

Η περιουσιακή κατάσταση της Grandma Vasiliki Rooms To Let της 31/12/ΧΧ αποτελείται από τα ακόλουθα στοιχεία:

1 Μετρητά στο Ταμείο €40.000
2 Καταθέσεις όψεως στην Τράπεζα Χ €5.000
3 Εμπορεύματα €55.000
4. Πελάτες €50.000
5. Προμηθευτές €15.000
6. Δάνεια €90.000
7. Κτίρια €175.000
8. Μεταφορικά μέσα €50.000

 

Ζητείται:
Το Ενεργητικό και το Παθητικό της Επιχείρησης, με κατάλληλη διάκριση των στοιχείων της καθώς και το ποσό της Καθαρής Περιουσίας.

 

Άσκηση προς επίλυση

Ένας τριτοετής φοιτητής του τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων συνέταξε στο μάθημα της Γενικής Λογιστικής τον κάτωθι ισολογισμό για την επιχείρηση MyHome στις 31/12/Χ3

                                                                ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 

Εμπορεύματα 18.000Γραμμάτια πληρωτέα                  13.300
Γραμματια εισπρακτεα31.000Ίδια κεφάλαια                          60.000   
Πελάτες 17.000Προμηθευτές6.700                                
Ταμείο   12.500Καταθέσεις όψεως                     15.500    
Μισθοί πληρωτέοι   8.000Μηχανήματα25.000
Δανειο από την  τραπεζα πειραιως      42.000Ι.χ φορτηγο (υαζ1245)11.000
    
Σύνολο ενεργητ.         Σύνολο παθητικού                     ?

Ζητείται να εντοπισθούν τα λάθη και τα ποσά που λείπουν.

 

ΜΑΘΗΜΑ 2

Λέξεις κλειδιά: Απογραφή, είδη απογραφής, διαχειριστική χρήση, αποτίμηση, Ισολογισμός, μορφές Ισολογισμού, μεταβολές περιουσιακών στοιχείων, διαδοχικοί ισολογισμοί

Απογραφή

Απογραφή είναι η λεπτομερής και αναλυτική εξακρίβωση, καταμέτρηση, καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης σε ορισμένη χρονική στιγμή.

Η απογραφή πραγματοποιείται σε δυο στάδια:

  • Στο πρώτο γίνεται λεπτομερής και αναλυτική αναγνώριση, καταμέτρηση και καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων τόσο του Ενεργητικού όσο και του Παθητικού.
  • Στο δεύτερο στάδιο γίνεται η αποτίμησή τους σε χρηματικές μονάδες. 

 Είδη Απογραφής

Η απογραφή διακρίνεται:

Ανάλογα με την έκτασή της σε:

Γενική, που αποβλέπει στον προσδιορισμό της οικονομικής κατάστασης της επιχείρησης και περιλαμβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία, όπως η απογραφή έναρξης λειτουργίας της επιχείρησης, οι απογραφές των χρήσεων κτλ. Η απογραφή που γίνεται σύμφωνα με το νόμο στο τέλος μιας διαχειριστικής χρήσης είναι Γενική και λέγεται τελική απογραφή της χρήσης που έληξε και αρχική απογραφή της επόμενης χρήσης.

Μερική, που αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα περιουσιακά στοιχεία, όπως μετρητά, εμπορεύματα, υλικά κτλ. Πρέπει να διενεργείται έκτακτα για λόγους ελέγχων, τόσο προληπτικών για να προλαμβάνονται άσχημες καταστάσεις, όπως κλοπές υπεξαιρέσεις, λάθη κτλ. όσο και κατασταλτικών, όταν διαπιστωθεί κάποια τέτοια κατάσταση.

Ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται σε:

Πραγματική ή Εξωτερική ή Εξωλογιστική, όταν προκύπτει από πραγματικές εξακριβώσεις, καταμετρήσεις κτλ. των περιουσιακών στοιχείων.

Θεωρητική ή Εσωτερική ή Εσωλογιστική, όταν προκύπτει από τα λογιστικά βιβλία.

Ανάλογα με το χρόνο σύνταξής της σε:

Τακτική, όταν συντάσσεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, όπως η απογραφή των διαχειριστικών χρήσεων, η οποία λέγεται και ετήσια.

Έκτακτη, όταν συντάσσεται οποτεδήποτε υπάρχει σκοπιμότητα.

 

Διαχειριστική χρήση 

Η επιχείρηση προκειμένου να επιτύχει το σκοπό της, δηλαδή την επίτευξη του κέρδους, χρησιμοποιεί τα περιουσιακά της στοιχεία. Το αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, δηλαδή της χρησιμοποίησης ή της διαχείρισης της περιουσίας για την επίτευξη κέρδους, προσδιορίζεται μέσα σε ένα χρονικό διάστημα το οποίο λέγεται διαχειριστική χρήση ή διαχειριστική περίοδος.

Κάθε περίοδος διαρκεί, σύμφωνα με το νόμο, δώδεκα μήνες. Κατά την έναρξη, τη λήξη, ή τη διακοπή των εργασιών της επιχείρησης η διαχειριστική περίοδος μπορεί να είναι μικρότερη από δώδεκα μήνες. Ειδικά κατά την έναρξη των εργασιών, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι μεγαλύτερη από δώδεκα μήνες, όχι όμως και μεγαλύτερη από είκοσι τέσσερις μήνες.

 

Η διαχειριστική περίοδος συνήθως αρχίζει την 1η Ιανουαρίου και λήγει την 31η Δεκεμβρίου, δηλαδή ταυτίζεται με το ημερολογιακό έτος.

Αποτίμηση

Ωραία, βρήκαμε στην απογραφή ότι στην αποθήκη μας έχουμε 100 τηλεοράσεις και 100 λάπτοπ. Ποια είναι όμως η αξία της αποθήκης μου; Αυτό θα γίνει με την αποτίμηση. Τι είναι η αποτίμηση; Ο προσδιορισμός της αξίας με την οποία πρέπει να εμφανισθούν στις λογιστικές καταστάσεις τα εμπορεύματα που έμειναν (μένοντα) και τα εμπορεύματα που πωλήθηκαν (πωληθέντα).

Μέθοδοι αποτίμησης

Έχουμε 4 μεθόδους αποτίμησης:

  1. Μέθοδος της εξατομικευμένης τιμής κτήσεως
  2. Μέθοδος της μέσης σταθμικής τιμής κτήσεως (Μ.Σ.Τ)
  3. Μέθοδος της σειράς εξαντλήσεως (FIFO, first in first out)
  4. Μέθοδος της αντίστροφης σειράς εξαντλήσεως (LIFO, last in first out) *έχει καταργηθεί
Μέθοδος της εξατομικευμένης τιμής κτήσεως

Το παρακάτω παράδειγμα προϋποθέτει οι τιμές των μενόντων και πωληθέντων να παραμένουν σταθερές, κάτι που όμως στην πραγματικότητα δύσκολα συμβαίνει.

 τεμάχιαΑξία €Σύνολα €
Απόθεμα αρχής1.50080120.000
Αγορές4.00080320.000
Συνολικό Κόστος5.500 440.000
    
Πωλήσεις4.500  
Απόθεμα1.000  
    
Αποτίμηση   
Κόστος Πωληθέντων4.50080360.000
Κόστος Μενόντων1.0008080.000
Σύνολα5.500 440.000
Μέθοδος της μέσης σταθμικής τιμής κτήσεως (Μ.Σ.Ο)
 τεμάχιαΑξία €Σύνολα €
Απόθεμα αρχής (1/1)2001.000200.000
Αγορά (15/2)3001.100330.000
Αγορά (12/7)4001.160464.000
Αγορά (7/11)1001.260126.000
Σύνολο1.000 1.120.000

Η απογραφή μας στις 31/12 δείχνει μένοντα εμπορεύματα 300 μονάδες. Σε ποια τιμή θα αποτιμηθούν;

Βρίσκουμε την Μέση Τιμή (1.120)

Επομένως:

Κόστος μενόντων:      300 x 1.120 = 336.000€

Κόστος πωληθέντων: 700 x 1.120 = 784.000€

Σημειώσεις:

Ο υπολογισμός της Μέσης Τιμής γίνεται στο τέλος της λογιστικής χρήσης (31/12/20xx) και καλείται περιοδική μέση τιμή κτήσεως.

Συγκεντρώσου τώρα γιατί πάμε σε πολύ σημαντικά πράγματα στη λογιστική! 

Ισολογισμός

Μετά την σύνταξη της απογραφής στην οποία φαίνονται αναλυτικά όλα τα περιουσιακά στοιχεία και οι αξίες τους, μπορούμε να έχουμε μία συνοπτική κατάσταση της περιουσίας της επιχείρησης που λέγεται Ισολογισμός.

Ισολογισμός είναι η λογιστική κατάσταση με την οποία εμφανίζονται συνοπτικά τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης και η αξία τους, σε ορισμένη χρονική στιγμή εκφρασμένα με το ίδιο νόμισμα.

 

Ο ισολογισμός όπως και η απογραφή στηρίζεται στη γνωστή ισότητα Ε= Π.Π+ Κ.Π ή Ε=Π. Αποτελεί την επίσημη εικόνα της συγκρότησης της περιουσίας της επιχείρησης για όσους ενδιαφέρονται για αυτή και γι αυτό δημοσιεύεται.

Κάθε συναλλαγή μεταβάλλει δύο τουλάχιστον στοιχεία. Μπορείς να σκεφτείς λογιστικά γεγονότα με αυτό το χαρακτηριστικό;

Υπόδειγμα Ισολογισμού

Όπως στην απογραφή έτσι και στον Ισολογισμό το Ενεργητικό και το Παθητικό εμφανίζονται με τις διακρίσεις τους και τις υποδιακρίσεις τους. Ο ισολογισμός καταχωρείται στο βιβλίο Απογραφών και Ισολογισμών σε δύο σελίδες τη μία δίπλα στην άλλη. Στην αριστερή σελίδα καταχωρείται το ενεργητικό και στη δεξιά το παθητικό. Γραφικά ο ισολογισμός παρίσταται με το γράμμα Τ.

Συνοπτική παρουσίαση υποδείγματος Ισολογισμού τέλους χρήσης.

Μορφές Ισολογισμού

Ανάλογα με τη σχέση του Ενεργητικού με το Πραγματικό Παθητικό ο Ισολογισμός διακρίνεται σε θετικό, ουδέτερο και αρνητικό.

Θετικός είναι ο ισολογισμός στον οποίο το Ε είναι μεγαλύτερο από το Πραγματικό Παθητικό ή δεν υπάρχει Πραγματικό Παθητικό. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει καθαρή θετική περιουσία ή καθαρή θέση

Ουδέτερος είναι ο ισολογισμός στον οποίο το Ε είναι ίσο με το Πραγματικό Παθητικό. Στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει καθαρή Θέση και η επιχείρηση ότι έχει το χρωστάει σε τρίτους.

Αρνητικός, είναι ο ισολογισμός στον οποίο το Ε είναι μικρότερο από το πραγματικό παθητικό ή δεν υπάρχει καθόλου Ε. Στην περίπτωση αυτή η Καθαρή θέση, είναι αρνητική, λέγεται έλλειμμα ή ζημία και γράφεται στην Πλευρά του Ε, ως απαίτηση της επιχείρησης, επειδή ο επιχειρηματίας που φέρει τον κίνδυνο πρέπει να το καλύψει από την ατομική του περιουσία.

Άσκηση προς επίλυση

Έστω ότι οι λογαριασμοί της επιχείρησης στις 31/12/20Χ2 παρουσιάζουν τα παρακάτω υπόλοιπα:

  • Προμηθευτές €290.000
  • Ταμείο €30.000
  • Γραμμάτια Πληρωτέα €172.000
  • Καταθέσεις Όψεως €15.000
  • Πιστωτές Διάφοροι €30.000
  • Γραμμάτια Εισπρακτέα €229.000
  • Ακίνητα €250.000
  • Πελάτες €97.000
  • Μεταφορικά Μέσα €30.000
  • Εξοπλισμός Γραφείων €16.000
  • Εμπορεύματα €360.000
  • Μακροπρόθεσμες Απαιτήσεις €50.000
  • Κεφάλαιο €389.000
  • Αποθέματα (καύσιμα) €4.000
  • Δάνειο (λήγει το 20Χ2) €200.000

Ζητείται:

Η παράθεση των λογαριασμών στον ισολογισμό στις 31.12.20Χ2.

 

Άσκηση προς επίλυση

Έστω ότι οι λογαριασμοί της επιχείρησης στις 31/12/20Χ2 παρουσιάζουν τα παρακάτω υπόλοιπα:

  • Καταθέσεις Όψεως €1.358
  • Ταμείο €1.000
  • Μηχανήματα €4.890
  • Εμπορεύματα €1.000
  • Xρεώστες διάφοροι €340
  • Ακίνητο €89.000
  • Μεταφορικά Μέσα €11.524
  • Συναλλαγματικές Εισπρακτέες €352
  • Έπιπλα και Σκεύη €1.256
  • Γραμμάτια Πληρωτέα €2.054
  • Δάνειο (λήγει σε 10 έτη) €69.000
  • Προμηθευτές €4.596
  • Κεφάλαιο €35.070

Ζητείται:

Η παράθεση των λογαριασμών στον ισολογισμό στις 31.12.20Χ2.

 

Άσκηση προς επίλυση

Έστω ότι οι λογαριασμοί της επιχείρησης στις 31/12/20Χ2 παρουσιάζουν τα παρακάτω υπόλοιπα σε €:

  • Εμπορεύματα 5.870
  • Πελάτες 1.200
  • Γραμμάτια Εισπρακτέα 2.310
  • Μεταφορικά Μέσα 25.000
  • Χρεώστες Διάφοροι 2.500
  • Κτιριακές Εγκαταστάσεις 118.000
  • Ταμείο 2.900
  • Μετοχικό Κεφάλαιο 74.500
  • Προμηθευτές 34.000
  • Δάνειο ΕΤΕ (λήγει σε 10 έτη) 35.000
  • Γραμμάτια Πληρωτέα 5.600
  • Ενοίκια Πληρωτέα 3.680
  • Δάνειο Τρ. Πειραιώς (για κεφάλαιο κίνησης) 5.000

Ζητείται:

Η παράθεση των λογαριασμών στον ισολογισμό στις 31.12.20Χ2.

 

Μεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Η επιχείρηση, προκειμένου να επιτύχει τους σκοπούς της, αναπτύσσει πολλές δραστηριότητες, όπως π.χ αγοράζει εμπορεύματα ή πρώτες ύλες, έπιπλα, προσφέρει υπηρεσίες, πληρώνει τα ενοίκια του κτιρίου, τη μισθοδοσία του προσωπικού κ.α.

Όλες αυτές οι πράξεις , οι οποίες μεταβάλλουν τα περιουσιακά στοιχεία του Ενεργητικού, του Πραγματικού Παθητικού και της Καθαρής περιουσίας, που στηρίζονται σε δικαιολογητικά ή αποδεικτικά έγγραφα (τιμολόγια, αποδείξεις πληρωμών, συμβόλαια, φορτωτικές κ. α) και είναι εκφρασμένες σε χρηματικές μονάδες, ονομάζονται λογιστικά γεγονότα.

Οι μεταβολές αυτές, που ονομάζονται μετασχηματισμοί, αν αφορούν μόνο δύο στοιχεία λέγονται απλοί, ενώ αν αφορούν περισσότερα στοιχεία λέγονται σύνθετοι.

Διακρίνουμε δύο κυρίως κατηγορίες οικονομικών πράξεων (λογιστικών γεγονότων):

1.   Οικονομικές πράξεις που δεν τροποποιούν την Καθαρή περιουσία της επιχείρησης (το Αρχικό κεφάλαιο , την πρώτη χρηματοδότηση), που σημαίνει τελικά ότι στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε αποτέλεσμα, είτε θετικό (κέρδος), είτε αρνητικό (ζημία).

2.   Οικονομικές πράξεις που τροποποιούν την καθαρή περιουσία.

 

Παράδειγμα

  •  Την 1/1/20Χ1 ο Μ. Νίκου ιδρύει μια εμπορική επιχείρηση και εισφέρει: Ακινητοποιήσεις (διάφορα πάγια περιουσιακά στοιχεία ) €80.000 και Καταθέσεις στην Τράπεζα Α €20.000. 
  •  Την 10/1/20ΧΧ αγοράζει από προμηθευτές της εμπορεύματα αξίας €10.000 με μετρητά. Αυτή η οικονομική πράξη επιφέρει μία μείωση των μετρητών της επιχείρησης (στοιχείο του ενεργητικού της) κατά €10.000 αλλά και μια ταυτόχρονη και ισόποση αύξηση των εμπορευμάτων της, τα οποία επίσης αποτελούν στοιχείο του ενεργητικού της. Διαπιστώνουμε ότι η οικονομική πράξη ή εμπορική συναλλαγή (αγορά εμπορευμάτων με μετρητά) τροποποιεί τις θέσεις του Ε αλλά δεν μεταβάλλει τις αξίες, το σύνολο της αξίας του Ε και βεβαίως του Π. 
  • Την 20/1/20ΧΧ αγοράζει από προμηθευτές της εμπορεύματα με πίστωση αξίας €30.000. Στην περίπτωση αυτή η επιχείρηση κατέχει επιπλέον εμπορεύματα αξίας €30.000 (αύξηση του ενεργητικού της) αλλά ταυτόχρονα και ισόποσα δημιουργείται μια υποχρέωση προς τους προμηθευτές (αξίας €30.000) έχουμε δηλαδή μια χρηματοδότηση η οποία προέρχεται από τρίτους 

Δεν τροποποιείται η καθαρή περιουσία (το κεφάλαιο) αλλά το σύνολο του Ε και του Π αυξάνεται ισόποσα.

  • Την 30/1/20ΧΧ αγοράζει μία μηχανή αξίας €50.000. Για τον σκοπό αυτό συνάπτει τραπεζικό δάνειο ύψους €45.000 και πληρώνει και €5.000 σε μετρητά.
  • Οι ακινητοποιήσεις (δηλαδή τα πάγια περιουσιακά στοιχεία, τμήμα των οποίων αποτελεί και η μηχανή) αυξήθηκαν κατά €50.000 ενώ αντίστοιχα μειώθηκαν τα μετρητά κατά €5.000 και οι υποχρεώσεις προς την Τράπεζα αυξήθηκαν κατά €45.000 (Ισολογισμός Νο 4).
  • Η καθαρή περιουσία δεν τροποποιείται , αλλά τροποποιείται το σύνολο του Ε και του Π (αύξηση κατά €45.000, ποσό που αντιστοιχεί σε συμπληρωματικά κεφάλαια προσφερθέντα στην επιχείρηση).

Με βάση τις παραπάνω οικονομικές πράξεις διαπιστώνουμε ότι δεν τροποποιείται το Κεφάλαιο (καθαρή περιουσία), που σημαίνει ότι δεν προέκυψε κανένα αποτέλεσμα για την επιχείρηση, θετικό ή αρνητικό και ότι η μορφή του ισολογισμού παραμένει Θετική, δηλαδή Ε=ΚΠ ή Ε=ΚΠ+Π.

Η παρακολούθηση των μεταβολών των περιουσιακών στοιχείων με τη μέθοδο των διαδοχικών ισολογισμών, αν και είναι θεωρητικά ορθή, είναι πρακτικά αδύνατη γιατί:

  1. Δεν είναι δυνατόν να συντάσσουμε ένα πλήθος ισολογισμών καθημερινά, δηλαδή τόσων όσα είναι και τα λογιστικά γεγονότα.
  2. Αν υποτεθεί ότι εφαρμόζουμε τη μέθοδο των διαδοχικών ισολογισμών , δεν θα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες καθενός λογιστικού γεγονότος οι οποίες θεωρούνται απαραίτητες , όπως είναι τα στοιχεία  (αριθμός, ημερομηνία , ποσό )και το είδος του δικαιολογητικού (τιμολόγιο, απόδειξη κ.τ.λ) με βάση το οποίο έγινε η λογιστική πράξη.
  3. Σε περίπτωση που από κάποιο λογιστικό γεγονός δημιουργηθεί αποτέλεσμα , το αποτέλεσμα αυτό δεν μπορούμε να το εμφανίσουμε κάπου μόνο του, πριν μεταβάλλουμε το κεφάλαιο.

Για τους λόγους αυτούς η λογιστική επινόησε ένα άλλο μέσο για να παρακολουθεί τα περιουσιακά στοιχεία (τους λογαριασμούς) τόσο σπουδαία, ώστε να αποκαλείται και επιστήμη των λογαριασμών.

Μετασχηματισμοί περιουσιακών στοιχείων

Απλοί μετασχηματισμοί

1. +Ε,-Ε (αύξηση κάποιου περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού και ταυτόχρονα ελάττωση κάποιου άλλου επίσης του Ενεργητικού). Π.χ. Αγορά επίπλων με μετρητά. Έχουμε τις μεταβολές: Αύξηση του περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού «Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός» (+Ε) και ταυτόχρονα ισόποση ελάττωση του περιουσιακού στοιχείου του Ενεργητικού «Ταμείο»(-Ε).

2. +Ε.+Π.Π (αύξηση Ενεργητικού και ταυτόχρονα αύξηση του Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. Αγορά εμπορευμάτων με πίστωση.

3. +Ε.+Κ.Π (αύξηση του Ενεργητικού και ταυτόχρονη αύξηση της Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Συμπληρωματική εισφορά μετρητών από τον επιχειρηματία.

4. -Ε,-Π.Π (ελάττωση Ενεργητικού και ελάττωση Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. εξόφληση της υποχρέωσης σε προμηθευτή, με μετρητά.

5. -Ε.-Κ.Π (ελάττωση Ενεργητικού και ελάττωση Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Καταστροφή ανασφάλιστων επίπλων από φωτιά.

6. +Π.Π, -Π.Π (αύξηση κάποιου περιουσιακού στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού και ταυτόχρονη, ελάττωση κάποιου άλλου στοιχείου του Πραγματικού Παθητικού). Π.χ. Εξόφληση προμηθευτή με αποδοχή συναλλαγματικής.

7. +Π.Π,-Κ.Π (αύξηση Πραγματικού Παθητικού και ελάττωση της Καθαρής Περιουσίας) Π.χ. επιβάρυνση της επιχείρησης με τόκους από τον προμηθευτή της.

8. -Π.Π, + Κ.Π (ελάττωση Πραγματικού Παθητικού με παράλληλη αύξηση της Καθαρής Περιουσίας). Π.χ. Χορήγηση έκπτωσης στην επιχείρηση από τον προμηθευτή της.

9. +Κ.Π, -Κ.Π (αύξηση και ελάττωση της Καθαρής Περιουσίας) Π.χ. Μετατροπή (σε εταιρεία) αποθεματικών κεφαλαίων σε κεφάλαιο (μετά από τροποποίηση καταστατικού της).

Σύνθετοι μετασχηματισμοί

Για πληρέστερη κατανόηση των μεταβολών που επέρχονται στα περιουσιακά στοιχεία θα παρακολουθήσουμε με παραδείγματα μερικά λογιστικά γεγονότα τα οποία προκαλούν σύνθετες μεταβολές.

  • Αγορά εμπορευμάτων αξίας 4.000 Ευρώ τα μισά με μετρητά και τα άλλα μισά με πίστωση. Έχουμε τις μεταβολές:

Αύξηση των Εμπορευμάτων (+Ε) κατά €4.000,
Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά €2.000 και
Αύξηση των Προμηθευτών (+Π.Π) κατά €2.000

  • Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 2.000 Ευρώ αντί 2.500 Ευρώ. Η επιχείρηση εισέπραξε τα 1.000 Ευρώ και τα υπόλοιπα με πίστωση. Έχουμε τις μεταβολές:

Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά €2.000 (όσο το κόστος τους)
Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά €1.000
Αύξηση των Πελατών (+Ε) κατά €1.500 και
Αύξηση του Κεφαλαίου (+Κ.Π) κατά €500,

γιατί η επιχείρηση κέρδισε 500 Ευρώ από την πώληση των εμπορευμάτων (τα πώλησε 2.500 Ευρώ ενώ κόστιζαν 2.000 Ευρώ, δηλαδή 500 Ευρώ περισσότερο από την αξία τους).

  • Ανάληψη από τον επιχειρηματία, έναντι μελλοντικών κερδών για ατομικές του ανάγκες, μετρητών 2.000 Ευρώ και εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 500 Ευρώ. Έχουμε: Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 2.500 Ευρώ Ελάττωση του Ταμείου (-Ε) κατά 2.000 Ευρώ και Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 500 Ευρώ
  • Πώληση εμπορευμάτων αξίας (κόστους) 1.000 Ευρώ αντί 850 Ευρώ με μετρητά. Έχουμε: Ελάττωση των Εμπορευμάτων (-Ε) κατά 1000 Ευρώ Αύξηση του Ταμείου (+Ε) κατά 850 Ευρώ και Ελάττωση του Κεφαλαίου (-Κ.Π) κατά 150 Ευρώ, όση είναι η ζημία που προέκυψε από την πώληση

Άσκηση προς επίλυση

Να καταχωρήσετε στο λογαριασμό ΤΑΜΕΙΟ (που έχει Χρεωστικό Υπόλοιπο 800) τις πιο κάτω πράξεις:

  1. Καταθέτουμε στη τράπεζα €200.
  2. Εισπράττουμε από πελάτη μας €60.
  3. Πληρώνουμε προμηθευτή €20.
  4. Πουλάμε εμπορεύματα με μετρητά €40.
  5. Αγοράζουμε έπιπλα με πίστωση €100.
  6. Αναλαμβάνουμε από τη τράπεζα €70.
  7. Πληρώνουμε το ενοίκιο του καταστήματος €30.
  8. Εισπράττουμε με συναλλαγματική €50.

Άσκηση με λύση

  1. 3/1/20Χ6: Έκδοση 20.000 μετοχών αξίας 1 € και κατάθεση αυτών στο Ταμείο της εταιρείας
  2. 4/1/20Χ6: Αγορά μηχανήματος 200€ με μετρητά
  3. 5/1/20Χ6: Αγορά εμπορευμάτων 400€ με πίστωση (ανοιχτή)
  4. 7/1/20Χ6: Τμηματική αποπληρωμή οφειλών στον προμηθευτή κατά 100€ με καταβολή μετρητών.
  5. 10/1/20Χ6: Συμφωνία αγοράς εμπορευμάτων με πίστωση αξίας 2.000€
  6. 15/1/20Χ6: Μείωση κεφαλαίου κατά 2.000€ με την άμεση καταβολή τους στους μετόχους.
  7. 20/1/20Χ6: Για μέρος της οφειλής ποσού 200€ (από τα 300 €) υπογράφτηκε γραμμάτιο λήξεως 24/1/20Χ6.
  8. 24/1/20Χ6: Εξοφλήθηκε το γραμμάτιο ποσού 200€.
  9. 25/1/20Χ6: Μείωση κεφαλαίου κατά 3.000€. Τα χρήματα θα επιστραφούν στους μετόχους σε 3 μήνες.
  10. 26/1/20Χ6: Ο προμηθευτής δέχτηκε να συμμετέχει ως εταίρος κατά το ποσό που του οφειλόταν με ταυτόχρονη απαλοιφή της απαίτησής του.
  11. 27/1/20Χ6: Αγορά κτιρίου 2000€ με μετρητά
  12. 31/1/20Χ6: Συμφωνία ενοικίασης μέρους του κτιρίου (για 5 χρόνια) στον Βασιλείου για 300€ το μήνα
  13. 1/2/20Χ6: Η εταιρεία προπλήρωσε ασφάλιστρα για 1 έτος 1.200€
  14. 2/2/20Χ6: Ο Βασιλείου προπλήρωσε τα ενοίκια 2 μηνών

Λύση

Μέθοδος διαδοχικών ισολογισμών

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή μετά από κάθε λογιστικό γεγονός συντάσσεται νέος ισολογισμός ο οποίος εμφανίζει τη νέα οικονομική κατάσταση της λογιστικής μονάδας. Έτσι με την κατάρτιση διαδοχικών ισολογισμών παρακολουθούνται οι επιδράσεις των λογιστικών γεγονότων στα στοιχεία της λογιστικής ισότητας.

Παράδειγμα

Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή μετά από κάθε λογιστικό γεγονός συντάσσεται νέος ισολογισμός ο οποίος εμφανίζει τη νέα οικονομική κατάσταση της λογιστικής μονάδας. Έτσι με την κατάρτιση διαδοχικών ισολογισμών παρακολουθούνται οι επιδράσεις των λογιστικών γεγονότων στα στοιχεία της λογιστικής ισότητας.

Δίνονται παρακάτω ορισμένα λογιστικά γεγονότα καθώς και οι σχετικοί ισολογισμοί:

Λογιστικό γεγονός 1: Ο κ. Νίκας αποφασίζει να ιδρύσει μια επιχείρηση αντιπροσωπειών αυτοκινήτων. Για τον σκοπό αυτό εισφέρει 50.000€ μετρητά.

ΕΠ
Ταμείο 50.000                      Ίδιο Κεφάλαιο  50.000

Λογαριασμοί που επηρεάζονται:

1. Ταμείο (Ενεργητικό) αυξάνεται  κατά 50.000€                    

2. Ίδιο κεφάλαιο (Καθαρή θέση) αυξάνεται κατά 50.000€

 

Λογιστικό γεγονός 2: η επιχείρηση καταβάλλει 8.000€ για την αγορά επίπλων.

ΕΠ
Ταμείο 42.000
Έπιπλα 8.000                      
Ίδιο Κεφάλαιο  50.000

Λογαριασμοί που επηρεάζονται:

1. Έπιπλα & σκεύη (Ενεργητικό) αυξάνεται κατά 8.000€

2. Ταμείο (Ενεργητικό) μειώνεται κατά 8.000€ 

 

Λογιστικό γεγονός 3: Αγοράζεται για τις ανάγκες της επιχειρήσεως ένα αυτοκίνητο αντί 90.000€ κατά το 1/3 τοις μετρητοίς και κατά το υπόλοιπο επί πιστώση.

Λογαριασμοί που επηρεάζονται:

ΕΠ
Ταμείο        12.000
Έπιπλα         8.000
Αυτοκίνητα 90.000                     
Ίδιο Κεφάλαιο   50.000
Προμηθευτές     60.000

1. Αυτοκίνητα (Ενεργητικό) αυξάνεται κατά 90.000€

2. Ταμείο (Ενεργητικό) μειώνεται με το 1/3 των 90.000 = 30.000

3. Προμηθευτές (Παθητικό) αυξάνεται  με τα 2/3 των 90.00 =60.000€

 

Λογιστικό γεγονός 4: Καταβάλλονται 3.000€ για ενοίκια γραφείων της επιχείρησης.

Το λογιστικό γεγονός αυτό αποτελεί έξοδο. Συνεπώς επηρεάζεται το Ίδιο κεφάλαιο.

Λογαριασμοί που επηρεάζονται:

ΕΠ
Ταμείο         9.000
Έπιπλα         8.000
Αυτοκίνητα 90.000                     
Ίδιο Κεφάλαιο   47.000
Πιστωτές      60.000

1. Ταμείο (Ενεργητικό) μειώνεται κατά 3.000€

2. Ίδιο κεφάλαιο (Καθαρή θέση) μειώνεται  κατά 3.000€

 

Ο τελευταίος ισολογισμός είναι και ο ισολογισμός τέλους χρήσεως.

 

ΜΑΘΗΜΑ 3

Λέξεις κλειδιά: Λογαριασμοί, ορολογία λογαριασμών, κανόνες λειτουργίας λογαριασμών, διάκριση λογαριασμών, πληρωτέα, εισπρακτέα, λογαριασμοί τάξεως, λογαριασμοί καθαρής θέσης, λογαριασμοί αξιών, ανάλυση λογιστικών γεγονότων

Λογαριασμοί

Λογαριασμός είναι ένας πίνακας με κατάλληλη γραμμογράφηση, στον οποίο καταχωρούνται με χρονολογική σειρά και αιτιολογημένα οι μεταβολές ενός περιουσιακού στοιχείου σε ποσότητα και αξία (εμπορεύματα, προϊόντα).

Στους λογαριασμούς πρέπει να καταγράφεται κάθε λεπτομέρεια σχετική με τη μεταβολή ενός περιουσιακού στοιχείου. Έτσι κάθε λογαριασμός πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής στοιχεία:

  • Τον τίτλο του, ο οποίος δηλώνει το όνομα του περιουσιακού στοιχείου που παρακολουθεί. Π.χ Μεταφορικά μέσα, Εμπορεύματα, Πελάτες, Προμηθευτές κ.τ.λ
  • Τη χρονολογία κατά την οποία έγινε η μεταβολή του περιουσιακού στοιχείου.
  • Την αιτιολογία της μεταβολής καθώς και το δικαιολογητικό (με εκδότη, αριθμό και ημερομηνία έκδοσης)  στο οποίο αναφέρεται το λογιστικό γεγονός που επέφερε τη μεταβολή του περιουσιακού στοιχείου.
  • Το μέγεθος της μεταβολής του περιουσιακού στοιχείου.

Γραφική παράσταση του λογαριασμού

Συνήθως χρησιμοποιούμε τον εξής απλό τύπο, γνωστό και σαν λογαριασμό σχήματος Τ  (Ταφ).

Ορολογία λογαριασμών

Όταν η μεταβολή καταγράφεται στη χρέωση του λογαριασμού, τότε λέμε ότι ο λογαριασμός χρεώνεται, όταν η μεταβολή καταγράφεται στην πίστωση, τότε λέμε ότι ο λογαριασμός πιστώνεται.

Καταχώρηση σε λογαριασμό είναι η εγγραφή της μεταβολής στην χρέωση ή στην πίστωσή του.

Άνοιγμα λογαριασμού είναι η δημιουργία του. Πριν δεν υπήρχε κάποια κίνησή του.

Κίνηση του λογαριασμού για κάποια χρονική περίοδο είναι το σύνολο των καταχωρήσεων σ΄ αυτόν κατά την περίοδο αυτή.

Υπόλοιπο λογαριασμού λέγεται η διαφορά μεταξύ των συνολικών ποσών της χρέωσης και της πίστωσής του. Αν η χρέωση είναι μεγαλύτερη , το υπόλοιπο λέγεται Χρεωστικό, ενώ αν η πίστωση είναι μεγαλύτερη, λέγεται Πιστωτικό.

Εξίσωση λογαριασμού έχουμεόταν τα ποσά της χρέωσης και της πίστωσης είναι ίσα.

Κλείσιμο λογαριασμού λέγεται η οριστική εξίσωσή του και σημαίνει την κατάργησή του (την παύση της λειτουργίας του).

Χρέωση και Πίστωση των λογαριασμών

Στη χρέωση καταχωρείται κάθε αύξηση στοιχείου του ενεργητικού και κάθε ελάττωση στοιχείου του Παθητικού (Πραγματικού Παθητικού και Καθαρής Περιουσίας).

Στην πίστωση καταχωρείται κάθε αύξηση στοιχείου του Παθητικού (Π. Π και Κ. Π) και κάθε ελάττωση στοιχείου του Ενεργητικού.

Σχηματικά έχουμε : 

Κανόνες λειτουργίας λογαριασμών

  1. Οι λογαριασμοί του Ενεργητικού και των Εξόδων χρεώνονται με τις αυξήσεις και πιστώνονται με τις μειώσεις.
  2. Οι λογαριασμοί του Παθητικού, της Καθαρής Θέσης και των Εσόδων πιστώνονται με τις αυξήσεις και χρεώνονται με τις μειώσεις.
  3. Κάθε λογιστικό γεγονός προκαλεί μια τουλάχιστον χρέωση και μια τουλάχιστον πίστωση.

Όταν το σύνολο της χρέωσης είναι μεγαλύτερο απο το σύνολο της πίστωσης, λέμε ότι έχουμε Χρεωστικό Υπόλοιπο και συμβολίζεται με ΧΥ.

Όταν το σύνολο της πίστωσης είναι μεγαλύτερο απο το σύνολο της χρέωσης, λέμε ότι έχουμε Πιστωτικό Υπόλοιπο και συμβολίζεται με ΠΥ.

Διάκριση των λογαριασμών

 Ο αριθμός των λογαριασμών που τηρεί μια επιχείρηση εξαρτάται από ποικίλους λόγους, όπως:

  1. Το αντικείμενο δράσης της επιχείρησης, πχ: μια βιομηχανική επ/ση χρειάζεται τον λογαριασμό «πρώτες ύλες», ενώ μια εμπορική επιχείρηση δεν τηρεί το λογαριασμό «πρώτες ύλες», αφού δεν κατασκευάζει εμπορεύματα, ωστόσο και οι δύο επιχειρήσεις χρησιμοποιούν τον λογαριασμό «ταμείο.
  2. Το μέγεθος της επιχείρησης, πχ μια επιχείρηση μπορεί να έχει πολλά υποκαταστήματα, όπως έχει ένα μεγάλο σούπερ μάρκετ, ή μπορεί να είναι μοναδικό κατάστημα οπότε δε χρειάζεται τον λογαριασμό «Υποκαταστήματα»
  3. Οι νομοθετικές ρυθμίσεις, που επιβάλλονται από το κράτος σε ορισμένες επιχειρήσεις να τηρούν συγκεκριμένους λογαριασμούς.
  4. Οι πληροφορίες που θέλει να παίρνει η διοίκηση της επιχείρησης, με βάση την δυνατότητα που έχει για να τις αξιοποιήσει.

Λογαριασμοί Γενικοί (ή Περιληπτικοί), Ειδικοί (ή Αναλυτικοί).

Γενικοί ή περιληπτικοί, είναι οι λογαριασμοί στους οποίους εικονίζονται και παρακολουθούνται, στο σύνολό τους περιουσιακά στοιχεία όπως εμπορεύματα, Προμηθευτές, Μεταφορικά Μέσα κ.α.

Ειδικοί ή αναλυτικοί, είναι οι λογαριασμοί στους οποίους αναλύεται ένας γενικός ή περιληπτικός λογαριασμός, όπως οι λογαριασμοί «Αυτοκίνητα», «Πλοία» στους οποίους αναλύεται ο γενικός λογαριασμός «Μεταφορικά Μέσα».

Κάθε λογαριασμός, ο οποίος αναλύεται, είναι ειδικός για τον προηγούμενό του και γενικός για τους επόμενούς του. Η πιο πάνω διάκριση είναι αναγκαία και γίνεται από την άποψη της πληροφοριακής περιεκτικότητας του κάθε λογαριασμού.

Πρωτοβάθμιοι, Δευτεροβάθμιοι, Τριτοβάθμιοι, Τεταρτοβάθμιοι Λογαριασμοί.

Πρωτοβάθμιοι λέγονται οι λογαριασμοί που τηρούνται στο Γενικό καθολικό και με αυτούς παρακολουθούνται τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης κατά ομοειδείς κατηγορίες, όπως οι λογαριασμοί «Εμπορεύματα», «Πελάτες».

Δευτεροβάθμιοι λέγονται οι ειδικοί ή αναλυτικοί λογαριασμοί κάθε πρωτοβαθμίου περιληπτικού λογαριασμού που τηρούνται στο Αναλυτικό Καθολικό, ένα για κάθε πρωτοβάθμιο λογαριασμό π.χ στο Αναλυτικό καθολικό του πρωτοβάθμιου λογαριασμού «Εμπορεύματα» τηρούνται οι δευτεροβάθμιοι λογαριασμοί «Ανδρικά Ενδύματα», «Γυναικεία Ενδύματα».

Τριτοβάθμιοι λέγονται οι ειδικοί λογαριασμοί κάθε δευτεροβάθμιου περιληπτικού λογαριασμού που τηρούνται στο αναλυτικό καθολικό δεύτερης σειράς π. χ στο Αναλυτικό καθολικό του δευτεροβάθμιου λογαριασμού «Ανδρικά Ενδύματα» τηρούνται οι τριτοβάθμιοι λογαριασμοί «Σακάκια», «Κοστούμια».

Με τον ίδιο τρόπο συνεχίζεται η ανάλυση σε τεταρτοβάθμιους, πεμπτοβάθμιους λογαριασμούς μέχρι την τέλεια εξατομίκευση του κάθε περιουσιακού στοιχείου.

Σχετικός είναι ο παρακάτω πίνακας:

Διευκρινήσεις στους Λογαριασμούς

ΠΛΗΡΩΤΕΑ = που ΘΑ πληρώσω (ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ – ΠΑΘΗΤΙΚΟ)

ΕΙΣΠΡΑΚΤΕΑ = που ΘΑ εισπράξω (ΑΠΑΙΤΗΣΗ – ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ)

 

Παραδείγματα εδώ

Ανάλυση λογιστικών γεγονότων

ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΛΥΣΟΥΜΕ ΚΑΘΕ ΑΣΚΗΣΗ

Κάθε λογιστικό γεγονός πριν καταχωρηθεί στους λογαριασμούς θα πρέπει να αναλυθεί έτσι, ώστε να προσδιοριστούν οι λογαριασμοί που θα χρεωθούν και οι λογαριασμοί που θα πιστωθούν με τα αντίστοιχα ποσά τους.

Για να πετύχουμε αυτό θα πρέπει να ακολουθήσουμε την παρακάτω μέθοδο:

  • Βρίσκω ποιοι λογαριασμοί μεταβάλλονται.
  • Βρίσκω αν αυξάνονται ή μειώνονται
  • Βρίσκω αν ανήκουν στο Ε ή στο Π ώστε να ξέρω αν θα χρεώσω ή θα πιστώσω
  • Βρίσκω το ποσό της μεταβολής

Παράδειγμα

Αγορά επίπλων αξίας €500 με πίστωση από τον προμηθευτή μας κ. Σκουρόπουλο.

Έχουμε:

  1. Προσδιορισμός λογαριασμών. Οι λογαριασμοί οι οποίοι παρακολουθούν τα περιουσιακά στοιχεία που μεταβάλλονται είναι: α) Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός β) Προμηθευτές
  2. Προσδιορισμός του είδους μεταβολής, α) Τα έπιπλα αυξάνονται και β) οι προμηθευτές επίσης αυξάνονται.
  3. Προσδιορισμός της κατηγορίας των λογαριασμών.
    • Τα έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός είναι λογαριασμός ενεργητικού και με την αύξηση χρεώνεται και
    • Οι προμηθευτές είναι λογαριασμός Πραγματικού Παθητικού και με την αύξηση πιστώνεται.
  4. Προσδιορισμός του ποσού της μεταβολής, α) Η αξία των επίπλων αυξάνεται κατά 500 Ευρώ, και β) οι υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές αυξάνονται κατά 500 Ευρώ επίσης.

Άσκηση προς επίλυση

Να καταχωρήσετε τις πιο κάτω πράξεις στους οικείους λογαριασμούς και από τα υπόλοιπα τους να συντάξετε τον Ισολογισμό της Grandma Vasiliki Rooms To Let:

  1. Για έναρξη των εργασιών της επιχείρησης κατατίθενται μετρητά €600.
  2. Αγοράζονται εμπορεύματα με αποδοχή συναλλαγματικής €400.
  3. Πωλούνται εμπορεύματα με πίστωση €100.
  4. Εξοφλούνται οι μισθοί του μήνα €60.
  5. Πωλούνται εμπορεύματα με έκδοση συναλλαγματικής €200.
  6. Κατατίθενται στη τράπεζα €100.
  7. Εξοφλούνται οι συναλλαγματικές αποδοχής μας.
  8. Εισπράττονται οι συναλλαγματικές εκδόσεως μας.
  9. Μας επιστρέφονται εμπορεύματα που πουλήθηκαν με πίστωση σαν ακατάλληλα €80.

Άσκηση με λύση

Τα στοιχεία του ισολογισμού σε € της Grandma Vasiliki Rooms To Let την 31/12/20Χ5 είχαν ως εξής:

Μετοχικό κεφάλαιο?Προ-πληρωθέντα ασφάλιστρα3.000
Προμηθευτές43.000Προ-εισπραχθέντα Ενοίκια6.000
Προϊόντα6.000  
Εμπορεύματα15.000Χρεώγραφα11.000
Ενυπόθηκο Οικόπεδο40.000Αμοιβές προσωπικού πλη/τέες34.000
Πελάτες, λ/μος προκαταβολών13.000Γραμμάτια εισπρακτέα7.000
Δικαιώματα ευρεσιτεχνίας15.000Φόροι πληρωτέοι5.000
Αποθεματικά24.000Ταμείο4.000
Μερίσματα πληρωτέα10.000Αυτοκίνητα10.000
Πελάτες29.000Μηχανήματα50.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές10.000Βραχυπρόθεσμο Δάνειο15.000
Κτίριο15.000Μακρ/σμο (ενυπόθηκο) Δάνειο35.000
Εργοδοτικές εισφορές πλη/τέες5.000Γραμμάτια πληρωτέα8.000
Καταθέσεις όψεως7.000Γραφική Ύλη2.000
Έπιπλα γραφείου3.000Εξοπλισμός γραφείου1.000

Ζητείται να καταρτίσετε τον Ισολογισμό την 31/12/20Χ5

Λύση

Άσκηση με λύση

Τα στοιχεία του ισολογισμού σε € της εμπορικής εταιρείας MyHome την 31/12/20Χ6 είχαν ως εξής:

Μετοχικό κεφάλαιο49.000Προ-πληρωθέντα ασφάλιστρα5.000
Μακροπρόθεσμο Δάνειο50.000Προ-εισπραχθέντα Έσοδα2.000
Προϊόντα10.000Εμπορεύματα20.000
Προμηθευτές7.000Δικαιώματα ευρεσιτεχνίας10.000
Έσοδα από πωλήσεις7.000Μισθοί πληρωτέοι40.000
Έξοδα Α’ εγκατάστασης10.000Έσοδα από πωλήσεις2.000
Φόροι πληρωτέοι10.000Γραμμάτια εισπρακτέα5.000
Ταμείο5.000Γήπεδα-Οικόπεδα50.000
Αποθεματικά?Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός10.000
Χρεόγραφα (μετοχές, ομολογίες)10.000Προβλέψεις για δικαστικά3.000
Πελάτες15.000Προκαταβολές από Πελάτες13.000
Κτίρια30.000  

Ζητείται να καταρτίσετε τον Ισολογισμό την 31/12/20Χ6

Λύση

Άσκηση προς επίλυση

Κατόπιν απογραφής που διενεργηθεί στις 31/12/Χ8 στην εταιρίας μας Grandma Vasiliki Rooms To Let προέκυψαν τα εξής: Ταμείο 2.400, Υποχρεώσεις από Φόρους – Τέλη 800, Γήπεδα 8.000, Μηχανήματα 4.000, Προκαταβολές στο προσωπικό 320, Έπιπλα 1.800, Μεταφορικά μέσα 12.000, Έτοιμα προϊόντα 7.200, Χρεόγραφα 1.600, Γραμμάτια πληρωτέα 2.800, Ασφαλιστικοί Οργανισμοί 80, Αποδοχές προσωπικού πληρωτέες  1.000,  Εταιρικό κεφάλαιο 35.320, Εμπορεύματα 2.680

Ζητείται να καταρτιστεί ο Ισολογισμός της επιχείρησης.

 

Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρησή μας διενέργησε πραγματική απογραφή από την οποία προέκυψαν τα εξής: Ταμείο 400, Εμπορεύματα 800, Έτοιμα προϊόντα 120, Φόροι πληρωτέοι 160, Κτίρια 2.360, Ασφαλιστικοί Οργανισμοί 120, Δάνεια τραπεζών μακροπρόθεσμα 1.600,  Εταιρικό κεφάλαιο 6.240, Μηχανολογικός εξοπλισμός 2.000, Χρεόγραφα 1.600, Καταθέσεις Όψεως στην ΕΤΕ 200, απαιτήσεις από πελάτες 400 και υλικά συσκευασίας 240.

Ζητείται να καταρτιστεί ο Ισολογισμός της επιχείρησης Grandma Vasiliki Rooms To Let.

 

Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρησή μας διενέργησε πραγματική απογραφή από την οποία προέκυψαν τα εξής: Ταμείο 400, Εμπορεύματα 800, Έτοιμα προϊόντα 120, Φόροι πληρωτέοι 160, Κτίρια 2.360, Ασφαλιστικοί Οργανισμοί 120, Δάνεια τραπεζών μακροπρόθεσμα 1.600,  Εταιρικό κεφάλαιο 6.240, Μηχανολογικός εξοπλισμός 2.000, Χρεόγραφα 1.600, Καταθέσεις Όψεως στην ΕΤΕ 200, απαιτήσεις από πελάτες 400 και υλικά συσκευασίας 240.

Ζητείται να καταρτιστεί ο Ισολογισμός της επιχείρησης Grandma Vasiliki Rooms To Let.

 

Άσκηση προς επίλυση

Να συντάξετε τον ισολογισμό της επιχείρησής μας Grandma Vasiliki Rooms To Let αφού λάβετε υπόψη σας ότι διαθέτει: μετρητά 100.000, έπιπλα  σκεύη 700.000, τρόφιμα – ποτά 800.000 από τα οποία οφείλει τα μισά, χρεόγραφα αξίας 500.000 ενεχυριασμένα στην Εθνική Τράπεζα για ασφάλεια δανείου 200.000,  συναλλαγματικές αποδοχής της 150.000, υποχρεώσεις στο ΙΚΑ 50.000 και συναλλαγματικές έκδοσης της 100.000.

 

Άσκηση προς επίλυση

Ποια από τα παρακάτω στοιχεία σε € του ενεργητικού της επιχείρησής μας Grandma Vasiliki Rooms To Let ανήκουν στο πάγιο ενεργητικό και ποια στο κυκλοφορούν

  • Μηχανήματα
  • Γραμμάτια εισπρακτέα
  • Φορτηγό αυτοκίνητο
  • Ταμείο
  • Εμπορεύματα (έπιπλα)
  • Καταθέσεις όψεως στην Εθνική Τράπεζα
  • Οικόπεδο
  • Υπολογιστές
  • Επιταγές εισπρακτέες
  • Υλικά
  • Μετοχές

Άσκηση προς επίλυση

Δίνονται τα παρακάτω στοιχεία σε € ισολογισμού της επιχείρησής μας Grandma Vasiliki Rooms To Let στις 31/12/20Χ0:

  • Πελάτες 8.200
  • Μακροπρόθεσμο δάνειο 9.000
  • Έπιπλα 11.500
  • Κτίρια 38.000
  • Προμηθευτές 15.500
  • Καταθέσεις όψεως 22.500
  • Επιταγές πληρωτέες 6.500
  • Ταμείο 3.300
  • Μετοχικό κεφάλαιο 60.000
  • Μηχανήματα 7.500

Ζητείται: Να συνταχθεί ο ισολογισμός στις 31/12/20Χ0

Άσκηση προς επίλυση

Η επιχείρησή μας Grandma Vasiliki Rooms To Let εμφανίζει τα παρακάτω δεδομένα στις 31/12/20Χ1:

  • Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες 3.000
  • Διάφορα αναλώσιμα υλικά 400
  • Γήπεδα – οικόπεδα 68.000
  • Γραμμάτια πληρωτέα 29.000
  • Εταιρικό κεφάλαιο         Χ???????
  • Κτίρια 52.000
  • Μηχανήματα 65.000
  • Πελάτες 800
  • Προμηθευτές 14.000
  • Ταμείο 9.200

Ζητείται να συντάξετε τον ισολογισμό στις 31/12/20Χ1 προσδιορίζοντας και το κεφάλαιο.

 

Άσκηση προς επίλυση

Δίνονται τα στοιχεία (σε €) της εταιρείας Grandma Vasiliki Rooms To Let όπως αυτά είχαν την 31/12/Χ1 και ζητείται να συνταχθεί ο ισολογισμός.

  • Ενυπόθηκα ακίνητα 250.000
  • Ενυπόθηκα δάνεια 200.000
  • Γραμμάτια εισπρακτέα 210.000
  • Καύσιμα (αποθέματα) 4.000
  • Αμοιβές προσωπικού πληρωτέες  26.000
  • Ίδια κεφάλαια 389.000
  • Επιταγές εισπρακτέες 19.000
  • Μακροπρόθεσμες απαιτήσεις 50.000
  • Ασφάλιστρα πληρωτέα 4.000
  • Εμπορεύματα 360.000
  • Καταθέσεις όψεως 15.000
  • Εξοπλισμός γραφείων 16.000
  • Γραμμάτια πληρωτέα 172.000
  • Προμήθειες εισπρακτέες 7.000
  • Ταμείο 30.000
  • Οχήματα 30.000
  • Προμηθευτές 290.000
  • Πελάτες 90.000                                                      

Διάκριση των Λογαριασμών ανάλογα με τη φύση ή το περιεχόμενό τους

 Διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες: 

  1. Αξιών
  2. Προσώπων
  3. Εξόδων
  4. Εσόδων
  5. Εκμετάλλευσης και Αποτελεσμάτων Χρήσης
  6. Αμιγείς και Μεικτοί
  7. Τεχνικής Λογιστικής Φύσης: α) Αντίθετοι ή Αρνητικοί, β) Διάμεσοι, γ) Μεταβατικοί
  8. Τάξεως 

1. Αξιών: Είναι λογαριασμοί όπου παρακολουθούνται αξίες όπως τα κτίρια και τα εμπορεύματα. Οι αξίες αυτές αποκτήθηκαν με σκοπό τη χρησιμοποίηση τους για την πραγματοποίηση εσόδων. Για παράδειγμα, τα εμπορεύματα πωλούνται για να αποκτηθούν έσοδα, τα μηχανήματα χρησιμοποιούνται για να γίνουν προϊόντα, από την πώληση των οποίων θα πραγματοποιηθούν έσοδα. Οι λογαριασμοί αξιών με τους οποίους παρακολουθούνται πάγια περιουσιακά στοιχεία είναι: Εδαφικές εκτάσεις (οικόπεδα, γήπεδα κτλ.), Κτίρια – Εγκαταστάσεις κτιρίων – Τεχνικά έργα, Μηχανήματα – Τεχνικές εγκαταστάσεις – Λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός, Μεταφορικά μέσα, Έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός, Ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσης πάγιων στοιχείων, Ασώματες ακινητοποιήσεις και έξοδα πολυετούς απόσβεσης. Οι λογαριασμοί αξιών με τους οποίους παρακολουθούνται περιουσιακά στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού είναι: Εμπορεύματα, Έτοιμα και ημιτελή προϊόντα, Υποπροϊόντα και υπολείμματα, Παραγωγή σε εξέλιξη, Πρώτες και βοηθητικές ύλες – υλικά συσκευασίας, Αναλώσιμα υλικά, Είδη συσκευασίας, Ανταλλακτικά πάγιων στοιχείων, δηλαδή όλοι οι λογαριασμοί που παρακολουθούν περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν στην ομάδα του κυκλοφορούντος ενεργητικού «Αποθέματα υλικών αξιών» καθώς και οι λογαριασμοί «Χρεόγραφα» και «Ταμείο». Οι λογαριασμοί αξιών λειτουργούν όπως όλοι οι λογαριασμοί του Ενεργητικού. Ειδικά στους λογαριασμούς των αποθεμάτων τηρούνται χωριστοί υπολογαριασμοί με τους οποίους παρακολουθούνται οι αγορές που πραγματοποιούνται στη διάρκεια της διαχειριστικής χρήσης καθώς και τα αποθέματα, αρχικά και τελικά, για κάθε κατηγορία αγαθών. Ο δευτεροβάθμιος λογαριασμός «Αποθέματα (απογραφής)» και οι αναλυτικοί του χρεώνονται κατά την έναρξη της χρήσης με την αξία των αποθεμάτων κατ’ είδος, όπως αυτά έχουν προκύψει στην απογραφή. Ο λογαριασμός «Αγορές χρήσης» και οι αναλυτικοί του χρεώνονται με τις αγορές κατά τη διάρκεια της χρήσης με την αξία κτήσης των αγοραζόμενων αγαθών, αυξημένη με τα ειδικά έξοδα αγοράς (έξοδα μεταφοράς, ασφάλιστρα, φορτοεκφορτωτικά κτλ.) και πιστώνονται με τις τυχόν επιστροφές αγορών καθώς και τις εκπτώσεις (εκτός τιμολογίου). Για τις τυχόν επιστροφές αγορών καθώς και τις εκπτώσεις αγορών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι δευτεροβάθμιοι λογαριασμοί «Επιστροφές αγορών», «Εκπτώσεις αγορών» με τους αναλυτικούς τους. Στην περίπτωση αυτή στο τέλος της χρήσης μεταφέρονται στο λογαριασμό «Αγορές Χρήσης». Για τις εκπτώσεις που παραχωρούνται για περισσότερα από ένα είδος αγαθών και είναι δύσκολο ή αδύνατο να διαχωριστούν «κατά είδος», πιστώνεται ιδιαίτερος δευτεροβάθμιος λογαριασμός, ο λογαριασμός «Εκπτώσεις αγορών» (προφανώς χωρίς ανάλυση). Στη διάρκεια της χρήσης κανένας λογαριασμός που παρακολουθεί αποθέματα υλικών αξιών δεν πιστώνεται με εξαγωγές π.χ. πωλήσεις (με αυτές πιστώνονται λογαριασμοί των εσόδων).

2. Προσώπων: Λογαριασμοί προσωπικοί είναι οι λογαριασμοί με τους οποίους παρακολουθούνται οι σχέσεις επιχείρησης με πρόσωπα (φυσικά ή νομικά). Οι σχέσεις αυτές άλλοτε είναι απαιτήσεις και ανήκουν στο ενεργητικό και άλλοτε υποχρεώσεις και ανήκουν στο παθητικό (Π.Π, Κ.Π). Σημειώνεται ότι όλοι οι λογαριασμοί του παθητικού είναι προσωπικοί. Ακόμη οι προσωπικοί λογαριασμοί διακρίνονται σε λογαριασμούς απαιτήσεων ή υποχρεώσεων σε Ευρώ και σε λογαριασμούς απαιτήσεων ή υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα (συνάλλαγμα), με τους οποίους εικονίζονται και παρακολουθούνται οι αξίες του ξένου νομίσματος σε Ευρώ όπως Πελάτες και Πελάτες σε Ξ.Ν., Γραμμάτια Εισπρακτέα και Γραμμάτια Εισπρακτέα σε Ξ.Ν., Γραμμάτια Πληρωτέα και Γραμμάτια Πληρωτέα σε Ξ.Ν. Εκτός από τις παραπάνω διακρίσεις των Προσωπικών λογαριασμών έχουμε και τη διάκριση σε λογαριασμούς: α) Μακροπρόθεσμων απαιτήσεων ή υποχρεώσεων, εάν αυτές λήγουν μετά το τέλος της επόμενης χρήσης. β) Βραχυπρόθεσμων απαιτήσεων ή υποχρεώσεων, οι οποίες πρέπει να εξοφληθούν μέσα στην επόμενη χρήση. Οι προσωπικοί λογαριασμοί του Ενεργητικού είναι: ΠελάτεςΓραμμάτια Εισπρακτέα, Παραγγελίες στο εξωτερικό, Χρεώστες διάφοροι, Λογ/σμοί διαχείρισης προκαταβολών και πιστώσεων (λειτουργούν προσωρινά για ποσά που καταβάλλονται σε συνεργάτες, όπως εκτελωνιστές ή σε μέλη του προσωπικού της τα οποία δαπανούν για λογαριασμό της επιχείρησης και στη συνέχεια θα αποδώσουν λογαριασμό), μακροπρόθεσμες απαιτήσεις (εγγυήσεις σε οργανισμούς κοινής ωφέλειας, γραμμάτια εισπρακτέα μακροπρόθεσμης λήξης κτλ). Οι προσωπικοί λογαριασμοί του Παθητικού είναι: Προμηθευτές, Γραμμάτια Πληρωτέα, Τράπεζες – λογαριασμοί βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων, Πιστωτές διάφοροι, Υποχρεώσεις από Φόρους – Τέλη, Ασφαλιστικοί Οργανισμοί, Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις, Κεφάλαιο, Αποθεματικά – Διαφορές αναπροσαρμογής – Επιχορηγήσεις Επενδύσεων, Αποτελέσματα εις νέο, Ποσά προορισμένα για αύξηση κεφαλαίου (αντικείμενο της Λογιστικής εταιρειών).

3. Εξόδων: Έξοδο είναι κάθε μείωση της καθαρής θέσεως μιας οικονομικής μονάδας η οποία προέρχεται από τις δραστηριότητές της. Κάθε μείωσης της ΚΘ μιας επιχείρησης η οποία γίνεται με σκοπό τη δημιουργία εσόδου αποτελεί έξοδο. Δεν πρέπει να συγχέεται η έννοια του εξόδου με την έννοια των πληρωμών, πχ η ισόποση εξόφληση ενός δανείου δεν αποτελεί έξοδο αλλά τακτοποίηση μίας οφειλής. Η καταβολή όμως τόκων αντιπροσωπεύει μία μείωση της καθαρής περιουσίας και άρα αποτελεί ένα έξοδο για την επιχείρηση που τους καταβάλλει και ένα έσοδο για την τράπεζα που τους εισπράττει. Άλλες πράξεις που δημιουργούν έξοδα είναι: η απασχόληση προσωπικού, η χρησιμοποίηση υπηρεσιών τρίτων. Παίρνουν ειδικούς τίτλους όπως: αμοιβές προσωπικού, εργοδοτικές εισφορές, έξοδα διαφήμισης, καύσιμα, αποσβέσεις, ασφάλιστρα, ενοίκια, τόκοι χρεωστικοί. Σημειώνεται ότι οι μειώσεις της καθαρής θέσης που οφείλονται σε αναλήψεις του φορέα δεν θεωρούνται έξοδα, διότι δεν είναι δυνατόν οι αναλήψεις του επιχειρηματία να θεωρηθούν ότι συνιστούν προσδιοριστικό παράγοντα του αποτελέσματος της επιχείρησης. Τα έξοδα διακρίνονται στις πιο κάτω βασικές κατηγορίες: 1. Ανάλογα με το σκοπό στον οποίον αποβλέπει η χρησιμοποίησή τους, σε έξοδα: α) Οργανικά, που γίνονται για την ομαλή διεξαγωγή των δραστηριοτήτων της επιχείρησης π.χ. μισθοί προσωπικού, ενοίκια κτλ. β) Ανόργανα, τα οποία δεν γίνονται για χάρη των δραστηριοτήτων της επιχείρησης. Αυτά τα έξοδα συνδέονται με τυχαίες και ευκαιριακές δραστηριότητες, όπως π.χ. η περίπτωση αγοράς αυτοκινήτου για άμεση μεταπώληση από συνεργείο αυτοκινήτων, επειδή πουλιόταν σε πολύ χαμηλή τιμή. 2. Ανάλογα με την ομαλότητα τους ή μη με το έργο που παράγεται από τη δημιουργία τους, σε έξοδα: α) Ομαλά, τα οποία βρίσκονται σε ομαλή σχέση με το έργο του παράγεται από τη δημιουργία τους. β) Ανώμαλα, τα οποία δε βρίσκονται σε ομαλή σχέση με το έργο που παράγεται από τη δημιουργία τους. Παράδειγμα: Επιχείρηση άφηνε αναμμένα τα φώτα του καταστήματος της τις νυκτερινές ώρες, χωρίς να υπάρχει λόγος και ο λογαριασμός του ηλεκτρικού ήταν για ένα χρόνο 5.000 Ευρώ. Υπολογίστηκε ότι η αξία του ηλεκτρικού ρεύματος που καταναλώθηκε χωρίς λόγο ήταν 1.000 Ευρώ. Το ομαλό έξοδο είναι τα 4.000 Ευρώ και το ανώμαλο είναι τα 1.000 Ευρώ. Τα ανώμαλα έξοδα εμφανίζουν έντονα τα χαρακτηριστικά των έκτακτων ζημιών. Για το λόγο αυτό τα ανόργανα και ανώμαλα έξοδα και οι έκτακτες ζημίες έχουν τον ίδιο λογιστικό χειρισμό και στο τέλος της χρήσης μεταφέρονται απ’ ευθείας στο λογαριασμό «Αποτελέσματα Χρήσης». 3. Ανάλογα με το αν βαρύνουν ένα φορέα ή μη, σε έξοδα: α) Άμεσα, τα οποία βαρύνουν μια δραστηριότητα, ένα προϊόν κτλ., π.χ. ο μισθός του μάγειρα σε εστιατόριο. β) Έμμεσα, τα οποία βαρύνουν περισσότερες από μια δραστηριότητες, προϊόντα κτλ. π.χ. το ενοίκιο σε κατάστημα πώλησης ανδρικών και γυναικείων υποδημάτων. 4. Ανάλογα με τον αν αφορούν ή όχι τη διαχειριστική χρήση, σε έξοδα: α) Δουλευμένα, τα οποία έχουν γίνει για χάρη της διαχειριστικής χρήσης, άσχετα αν έχουν εξοφληθεί ή όχι. β) Μη δουλευμένα, τα οποία δεν αφορούν την παρούσα διαχειριστική χρήση, παρά το ότι πληρώθηκαν μέσα στη χρήση αυτή. Παράδειγμα: Επιχείρηση πλήρωσε 1.200 Ευρώ ως ασφάλιστρα για το κτίριο της στις 31/10/20Χ1, για το χρονικό διάστημα από 1/10/20Χ1 μέχρι 30/9/20Χ2. Το ποσό των €300 (3X100 Ευρώ) αφορά τη χρήση 20Χ1 (αυτό που αναφέρεται από 1/10 έως 31/12/20Χ1) και είναι δουλευμένο για τη χρήση αυτή, ενώ το ποσό των €900 (9×100 Ευρώ) αφορά τη χρήση 20Χ2 (αυτό που αναφέρεται στο χρονικό διάστημα 1/1-30/9/20Χ2) και είναι μη δουλευμένο για τη χρήση 20Χ1, παρά το ότι πληρώθηκε (για την ακρίβεια προπληρώθηκε) στη χρήση αυτή. Είναι όμως δουλευμένο έξοδο για τη χρήση 20Χ2 παρά το ότι πληρώθηκε στην προηγούμενη χρήση. Οι λογαριασμοί οργανικών εξόδων είναι: Αμοιβές και έξοδα προσωπικού, Αμοιβές και έξοδα τρίτων, Παροχές τρίτων, Φόροι-Τέλη, Διάφορα έξοδα, Τόκοι και συναφή έξοδα, Αποσβέσεις πάγιων στοιχείων ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος, Προβλέψεις εκμετάλλευσης. Οι λογαριασμοί ανόργανων και ανώμαλων εξόδων και έκτακτων ζημιών είναι: Έκτακτα και ανόργανα έξοδα, Έκτακτες ζημίες, Έξοδα προηγουμένων χρήσεωνΠροβλέψεις για έκτακτους κινδύνουςΑποσβέσεις πάγιων στοιχείων μη ενσωματωμένες στο λειτουργικό κόστος. Τα έξοδα, μειώνουν την καθαρή περιουσία της επιχείρησης. Γι’ αυτό κάθε φορά που πραγματοποιούνται, χρεώνονται οι αντίστοιχοι λογαριασμοί εξόδων. Χρεώνεται επίσης ο λογαριασμός «Υποχρεώσεις από Φόρους-Τέλη» με το ποσό του ΦΠΑ με το οποίο επιβαρύνονται ορισμένα έξοδα, όπως συμβαίνει και με τους λογαριασμούς αξιών. 

4. Εσόδων: Έσοδο είναι κάθε αύξηση της ΚΘ μιας οικονομικής μονάδας η οποία προέρχεται από τις δραστηριότητές της. Πχ πώληση εμπορευμάτων ή υπηρεσιών. Παίρνουν ειδικούς τίτλους όπως έσοδα από πωλήσεις εμπορευμάτων ή υπηρεσιών, έσοδα ενοικίων. Τα έσοδα στην ουσία επηρεάζουν το ύψος των απαιτήσεων των φορέων των επιχειρήσεων, δηλαδή την Καθαρή περιουσία . Τα έσοδα προέρχονται κυρίως από πωλήσεις, παροχή υπηρεσιών, τόκους , προμήθειες και ενοίκια. Αν και αντιπροσωπεύουν εισπράξεις (τρέχουσες ή μελλοντικές), κάθε εισροή μετρητών στην επιχείρηση δεν συνεπάγεται και δημιουργία εσόδου. Αν για παράδειγμα , εισπραχθεί ένα δάνειο από Τράπεζα, αυτή η εισροή δεν αποτελεί έσοδο για την επιχείρηση αλλά μία οφειλή της επιχείρησης προς την τράπεζα. Τα έσοδα αντιπροσωπεύουν την αύξηση της καθαρής περιουσίας της επιχείρησης. Σημειώνεται ότι οι αυξήσεις της ΚΘ που προέρχονται από νέες εισφορές κεφαλαίου του ιδιοκτήτη δεν θεωρούνται έσοδα διότι αυτές οι εισφορές δεν μπορούν να θεωρηθούν ότι συνιστούν παράγοντα που διαμορφώνει το αποτέλεσμα της επιχειρήσεως. Τα έσοδα, όπως και τα έξοδα, διακρίνονται σε Λειτουργικά: είναι αυτά που προέρχονται από τις κύριες δραστηριότητες της επιχείρησης πχ πώληση εμ/των και σε Μη Λειτουργικά: που προέρχονται από δευτερεύουσες ή άλλες δραστηριότητες πχ μερίσματα από μετοχές άλλων. Τα έσοδα διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες. Οι πιο βασικές είναι: 1. Ανάλογα με την προέλευση τους, σε έσοδα: α) Οργανικά, που προέρχονται από την ομαλή εκμετάλλευση των κυρίων και των παρεπόμενων δραστηριοτήτων της επιχείρησης π.χ. πωλήσεις εμπορευμάτων, επιχορηγήσεις πωλήσεων. Συσχετίζονται με τα οργανικά έξοδα για τον προσδιορισμό του οργανικού αποτελέσματος της επιχείρησης. β) Ανόργανα, που προέρχονται από τυχαίες και συμπτωματικές πράξεις, συναλλαγές ή άλλες δραστηριότητες της επιχείρησης, όπως π.χ. προμήθεια συνεργείου αυτοκινήτων, επειδή μεσολάβησε σε πώληση αυτοκινήτου πελάτη. Στα ανόργανα έσοδα περιλαμβάνονται και τα έκτακτα έσοδα που, αν και έχουν σχέση με τις δραστηριότητες της επιχείρησης, πραγματοποιούνται από έκτακτα γεγονότα και περιστατικά, π.χ. οι συναλλαγματικές διαφορές, οι καταπτώσεις εγγυήσεων ή ποινικών ρητρών υπέρ της επιχείρησης. 2. Ανάλογα με την ομαλότητα τους, σε έσοδα: α) Ομαλά, που προέρχονται από την κανονική, ομαλή και κατά κανόνα προγραμματισμένη πορεία της δραστηριότητας της επιχείρησης. β) Ανώμαλα, που οφείλονται σε απότομες μεταβολές της οικονομικής συγκυρίας ή σε έκτακτα γεγονότα και περιστατικά που, κάτω από κανονικές συνθήκες, δεν αναμένονται. Η χρονική τους διάρκεια είναι συνήθως περιορισμένη. Π.χ. η απεργία του προσωπικού μιας βιομηχανίας γάλακτος δίνει την ευκαιρία στις άλλες βιομηχανίες γάλακτος να πραγματοποιήσουν μεγαλύτερα έσοδα. 3. Ανάλογα με το αν αφορούν ή όχι τη διαχειριστική χρήση, σε έσοδα: α) Δουλευμένα, που έχουν πραγματοποιηθεί για χάρη της χρήσης, άσχετα αν εισπραχθούν ή όχι. β) Μη δουλευμένα, που δεν αφορούν τη συγκεκριμένη διαχειριστική χρήση, παρά το ότι εισπράχθηκαν μέσα σ’ αυτή. Παράδειγμα: Ιδιωτικό σχολείο εισέπραξε €10.000 στις 2/9/20Χ1, για δίδακτρα από 1/9/20Χ1 έως 30/6/20Χ2. Από το ποσό αυτό τα €4.000 (4×1.000) αφορούν τη χρήση 20Χ1 και είναι γι’ αυτή δουλευμένο έσοδο, ενώ τα €6.000 (6×1.000) αφορούν την επόμενη χρήση, είναι για τη χρήση 20Χ1 μη δουλευμένο, θα εμφανιστούν στον ισολογισμό ως υποχρέωση και θα γίνουν έσοδο στη χρήση 20Χ2. Οι λογαριασμοί των οργανικών εσόδων είναι: Πωλήσεις εμπορευμάτων, Πωλήσεις προϊόντων έτοιμων και ημιτελών, Πωλήσεις λοιπών αποθεμάτων και άχρηστου υλικού, Πωλήσεις υπηρεσιών (έσοδα από παροχή υπηρεσιών), Έσοδα παρεπόμενων ασχολιών, Έσοδα κεφαλαίων, Ιδιοπαραγωγή παγίων – τεκμαρτά έσοδα από αυτομεταδόσεις και καταστροφές αποθεμάτων. Οι λογαριασμοί των ανόργανων και ανώμαλων εσόδων και έκτακτων κερδών είναι Έκτακτα και ανόργανα έσοδα, Έκτακτα κέρδη, Έσοδα προηγούμενων χρήσεων, Έσοδα από προβλέψεις προηγούμενων χρήσεων. Τα έσοδα, αυξάνουν την καθαρή περιουσία της επιχείρησης. Γι’ αυτό κάθε φορά που πραγματοποιούνται, πιστώνονται οι αντίστοιχοι λογαριασμοί εσόδων. Πιστώνεται επίσης ο λογαριασμός «Υποχρεώσεις από Φόρους-Τέλη» με το ποσό του ΦΠΑ που αναλογεί στα έσοδα, επειδή τον οφείλει στο Δημόσιο για λογαριασμό του οποίου τον εισπράττει. Οι εκπτώσεις και οι επιστροφές των πωλήσεων μπορούν να τηρηθούν σε ξεχωριστούς δευτεροβάθμιους λογαριασμούς όμως μπορούν να καταχωρηθούν στη χρέωση (αφαιρετικά) του λογαριασμού που καταχωρήθηκαν οι αντίστοιχες πωλήσεις. Αν τηρηθούν ξεχωριστοί λογαριασμοί, στο τέλος της χρήσης και πριν από τη διαδικασία προσδιορισμού των αποτελεσμάτων και της σύνταξης του ισολογισμού, γίνεται μεταφορά τους στο λογαριασμό «Πωλήσεις».

  1. Μεταφέρουμε τα άμεσα έξοδα και έσοδα στους αντίστοιχους λογαριασμούς εκμεταλλεύσεων
  2. Συντάσσουμε το φύλλο επιμερισμού των έμμεσων εξόδων
  3. Μεταφέρουμε τα έμμεσα έξοδα στους λογαριασμούς εκμεταλλεύσεων
  4. Προσδιορίζουμε το αποτέλεσμα από την κάθε εκμετάλλευση

Ο λογαριασμός «Αποτελέσματα Χρήσης»

Μετά τον προσδιορισμό των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης προσδιορίζεται το συνολικό καθαρό αποτέλεσμα που πραγματοποίησε, η επιχείρηση στη διάρκεια της χρήσης, κέρδος ή ζημία. Το αποτέλεσμα της χρήσης προκύπτει από τη συσχέτιση στο λογαριασμό «Αποτελέσματα Χρήσης» όλων των καθαρών αποτελεσμάτων των εκμεταλλεύσεων της επιχείρησης με τα έκτακτα και ανόργανα έξοδα, τα έσοδα και έξοδα προηγούμενων χρήσεων, τα έσοδα από προβλέψεις προηγούμενων χρήσεων, τα έκτακτα κέρδη, τις έκτακτες ζημίες, τις προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους, και τις τυχόν πρόσθετες αποσβέσεις των πάγιων στοιχείων που δεν ενσωματώνονται στο λειτουργικό κόστος. Ο λογαριασμός «Αποτελέσματα Χρήσης» ανοίγει στο τέλος της χρήσης. Το υπόλοιπο του λογαριασμού «Αποτελέσματα Χρήσης», κέρδη, αν είναι πιστωτικό, ζημίες, αν είναι χρεωστικό, μεταφέρεται στο λογαριασμό «Αποτελέσματα προς διάθεση» και από εκεί, σύμφωνα με το καταστατικό και τις διατάξεις της νομοθεσίας γίνεται η διανομή τους, ή αν πρόκειται για ατομική επιχείρηση, μεταφέρεται στο λογαριασμό «Κεφάλαιο».

6. Αμιγής λέγεται ο λογαριασμός που χρεώνεται και πιστώνεται με το ίδιο μέτρο αξίας (π.χ. τιμή αγοράς) και το υπόλοιπο του δείχνει τη θέση του περιουσιακού στοιχείου που παρακολουθεί. Με τους αμιγείς λογαριασμούς παρακολουθούνται στοιχεία του ενεργητικού ή του πραγματικού παθητικού ή της καθαρής περιουσίας. Μεικτός λέγεται ο λογαριασμός που, εκτός από το περιουσιακό στοιχείο που προορίζεται να παρακολουθεί, περιέχει και το αποτέλεσμα που προέρχεται από αυτό, κέρδος ή ζημία. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι με διαφορετική μονάδα αξίας χρεώνεται και με διαφορετική πιστώνεται. Παρακάτω παρουσιάζουμε πρακτική εφαρμογή του θέματος, αντί για τη θεωρητική του ανάπτυξη, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα το λογαριασμό «Χρεόγραφα» ως αμιγή και ως μεικτό. Σε επιχείρηση έγιναν οι ακόλουθες πράξεις: – Αγορά 1.000 μετοχών της εταιρίας «Ψ» προς 20 Ευρώ την κάθε μία με μετρητά. – Πώληση 800 μετοχών της πιο πάνω εταιρίας προς 22 Ευρώ την κάθε μία με μετρητά. Ο λογαριασμός «Χρεόγραφα», αν τηρηθεί ως αμιγής, θα χρεωθεί με 20 Ευρώ η κάθε μετοχή και θα πιστωθεί πάλι με 20. Η διαφορά θα μεταφερθεί σε λογαριασμό αποτελέσματος. Το υπόλοιπο του αμιγή λογαριασμού «Χρεόγραφα» δείχνει τη θέση των χρεογράφων που έμειναν, που είναι 20.000-16.000 = 4.000 ή 200 μετοχές προς €20 = €4.000. Στην περίπτωση του μεικτού, στο ίδιο παράδειγμα χρεώνεται ο λογαριασμός «Χρεόγραφα» με €20 η κάθε μία μετοχή, δηλαδή με την τιμή αγοράς της, αλλά πιστώνεται με την τιμή πώλησής της, που είναι €22. Όπως φαίνεται, από τα 17.600 Ευρώ τα 16.000 Ευρώ είναι το κόστος των χρεογράφων που πωλήθηκαν και τα 1.600 Ευρώ το κέρδος. Στο παράδειγμα μας αυτό έχουμε μόνο μία αγορά και μία πώληση και γνωρίζουμε τις ποσότητες. Αν όμως, είχαμε πολλές πράξεις, δηλαδή πολλές αγορές με διαφορετικές τιμές η κάθε μία και πολλές πωλήσεις πάλι με διαφορετικές τιμές η κάθε μία, τότε η τήρηση του λογαριασμού ως αμιγή γίνεται δύσκολη. Ακόμη πιο δύσκολη γίνεται, όταν ο λογαριασμός δεν τηρείται και κατά ποσότητα. Οι μεικτοί λογαριασμοί δεν παρουσιάζουν την αληθινή θέση και κίνηση του περιουσιακού στοιχείου και πρέπει να αποφεύγονται. Η τήρηση όμως των μεικτών λογαριασμών είναι αναπόφευκτη σε πολλές περιπτώσεις, όπως στα εμπορεύματα, στα χρεόγραφα, στα ξένα νομίσματα και στις απαιτήσεις και υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα που οι τιμές τους μεταβάλλονται καθημερινά. Είναι απαραίτητο στο τέλος της χρήσης που γίνεται η απογραφή να εκκαθαρίζονται οι μεικτοί λογαριασμοί και να γίνονται αμιγείς. Με την εκκαθάρισή τους γίνεται ο διαχωρισμός των αποτελεσμάτων από τα περιουσιακά στοιχεία.

Για να γίνει εκκαθάριση πρέπει:

α) Να συνταχθεί πραγματική απογραφή και αποτίμηση των περιουσιακών στοιχείων που παρακολουθούνται με τους μεικτούς λογαριασμούς, και

β) Να υπολογιστεί και να βρεθεί το αποτέλεσμα που προέκυψε.

Ακολουθεί η εγγραφή της εκκαθάρισης του μεικτού λογαριασμού, δηλαδή της μεταφοράς του αποτελέσματος σε λογαριασμό αποτελέσματος. Μετά την εγγραφή αυτή ο λογαριασμός από μεικτός γίνεται αμιγής και το υπόλοιπο του συμφωνεί με την απογραφή. Παράδειγμα εκκαθάρισης μεικτών λογαριασμών: Ο λογαριασμός «Χρεόγραφα», με βάση τα δεδομένα του προηγούμενου παραδείγματος χρεώνεται με 1.000Χ20 = 20.000 και πιστώνεται με 800Χ22 = 17.600

Οι 200 μετοχές της εταιρίας «Ψ» που βρέθηκαν στο τέλος της χρήσης αποτιμήθηκαν προς 20 Ευρώ η κάθε μία, δηλαδή 200×20 = 4.000 Ευρώ.

Για να γίνει εκκαθάριση μεικτού λογαριασμού πρέπει να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα.

Από τις συνολικές πωλήσεις των χρεογράφων (φαίνονται στην πίστωση του λογαριασμού), αφαιρούμε το κόστος πωλημένων χρεογράφων. Το κόστος πωλημένων βρίσκεται, αν από όσα είχαμε στην αρχή της χρήσης και όσα αγοράσαμε στη διάρκεια της (φαίνονται στη χρέωση του λογαριασμού), αφαιρέσουμε αυτά που δεν πωλήσαμε, δηλαδή αυτά που έμειναν και βρέθηκαν στην Απογραφή. Έτσι έχουμε:

Έσοδα από χρεόγραφα (πίστωση λογαριασμού) 17.600
Μείον Κόστος πωληθέντων:  
     Συνολικό κόστος χρεογράφων (χρέωση)20.000 
     Μείον κόστος χρεογράφων που δεν πωλήθηκαν (απογραφή) 4.000 
      -16.000
ΚΕΡΔΟΣ από πώληση χρεογράφων 1.600

7. Αντίθετος ή αρνητικός λογαριασμός είναι εκείνος ο οποίος εμφανίζει μειώσεις ενός άλλου λογαριασμού, ο οποίος καλείται κύριος λογαριασμός. Πχ οι λογαριασμοί «εκπτώσεις πωλήσεων» και «επιστροφές πωλήσεων» είναι αντίθετοι του ίδιου κύριου λογαριασμού «πωλήσεις».  Ο αντίθετος λογαριασμός χρησιμοποιείται στη θέση ενός άλλου λογαριασμού που λέγεται κύριος του. Λειτουργεί, όταν υπάρχει σκοπιμότητα να μη μειωθεί ο κύριος, δηλαδή να μείνει αμετάβλητη η αρχική αξία που εικονίζεται σ’ αυτόν. Επειδή ο αντίθετος λογαριασμός παρακολουθεί μόνο μειώσεις του κύριού του λογαριασμού, καλείται και αρνητικός λογαριασμός. Αντίθετοι ή αρνητικοί είναι οι λογαριασμοί που χρεώνονται η πιστώνονται αντίθετα από τους κύριούς τους, αντί γι’ αυτούς και για συγκεκριμένο λόγο. Οι αντίθετοι λογαριασμοί δεν είναι αυτοτελείς. Πρέπει να μελετάται ταυτόχρονα κύριος και αντίθετος λογαριασμός, προκειμένου να έχουμε ολοκληρωμένη αντίληψη για το περιουσιακό στοιχείο που παρακολουθούν. Ανήκουν στην ίδια κατηγορία (Ενεργητικό ή Παθητικό) με τους κύριούς τους, παρά το ότι τα ποσά τους είναι στην αντίθετη κατεύθυνση. Επειδή οι αντίθετοι λογαριασμοί παρακολουθούν μειώσεις του κύριού τους λογαριασμού, το ποσό τους δεν μπορεί να γίνει μεγαλύτερο από το ποσό του κύριού τους. Οι αντίθετοι λογαριασμοί κλείνουν, όταν πρόκειται να παύσει να λειτουργεί ο κύριος τους λογαριασμός, με μεταφορά σ’ αυτόν. Γράφονται στον Ισολογισμό αφαιρετικά από τον κύριό τους λογαριασμό, για να αποσαφηνίζεται η θέση του περιουσιακού στοιχείου και να μη δημιουργούνται συγχύσεις. Π.χ. Γραμμάτια Εισπρακτέα στο χαρτοφυλάκιο μείον τα προεξοφλημένα και μεταβιβασμένα.

8. Οι διάμεσοι λογαριασμοί (ομάδα 9), μέσα στο σύστημα της αυτόνομης λειτουργίας της αναλυτικής λογιστικής εκμεταλλεύσεως, αποτελούν το συνδετικό κρίκο ή τη γέφυρα από την οποία μεταφέρονται στην αναλυτική λογιστική τα δεδομένα των αρχικών αποθεμάτων, των αγορών, των εξόδων και εσόδων, καθώς και των αποτελεσμάτων των λογαριασμών της ομάδας 8, χωρίς κατά τη μεταφορά αυτή να θίγονται ή να κινούνται οι οικείοι λογαριασμοί της γενικής λογιστικής. Διάμεσοι λέγονται οι λογαριασμοί που παρεμβάλλονται μεταξύ δύο άλλων λογαριασμών, χωρίς να φέρνουν μεταβολές σ’ αυτούς. Οι διάμεσοι λογαριασμοί τελικά εξισώνονται, αφού δέχονται ίσα ποσά στη χρέωση και στην πίστωση τους.

Οι επιχειρήσεις κατά τον κλείσιμο του Ισολογισμού τους ενδέχεται να διαπιστώσουν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να προκύψουν έξοδα ή ζημίες, χωρίς όμως να μπορούν να προσδιορίσουν με ακρίβεια το μέγεθος τους ή το χρόνο πραγματοποίησης τους ή και τα δύο. Για να μπορούν να ανταποκριθούν σ’ αυτά τα έξοδα ή τις ζημίες, όταν πραγματοποιηθούν, κρατούν ορισμένο ποσό, το οποίο καλείται πρόβλεψη.

Διακρίνονται σε:

α) Προβλέψεις για κινδύνους εκμετάλλευσης, οι οποίες προορίζονται να καλύψουν έξοδα της χρήσης που πιθανολογούνται ότι θα πραγματοποιηθούν στο μέλλον. Π.χ. οι προβλέψεις για αποζημίωση προσωπικού λόγω εξόδου από την υπηρεσία, οι προβλέψεις για επισφαλείς απαιτήσεις* κτλ.

β) Προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους, οι οποίες προορίζονται να καλύψουν πιθανές ζημίες ή έξοδα. Π.χ. οι προβλέψεις για εξαιρετικούς κινδύνους και έκτακτα έξοδα, οι προβλέψεις για έξοδα προηγούμενων χρήσεων κτλ.

Ο σχηματισμός των προβλέψεων για κινδύνους εκμετάλλευσης γίνεται με χρέωση του λογαριασμού «Προβλέψεις εκμετάλλευσης», ο οποίος είναι λογαριασμός οργανικών εξόδων και πίστωση του λογαριασμού. «Προβλέψεις» του οποίου το υπόλοιπο φανερώνει τη σχηματισμένη πρόβλεψη.

Όταν πραγματοποιηθεί το έξοδο, ο λογαριασμός «Προβλέψεις» χρεώνεται.

Στην περίπτωση που δεν πραγματοποιηθεί το έξοδο ή αν η σχηματισμένη πρόβλεψη είναι μεγαλύτερη από το ποσό που πραγματικά απαιτήθηκε, τότε η αχρησιμοποίητη πρόβλεψη ή το αχρησιμοποίητο τμήμα της μεταφέρεται στο λογαριασμό «Έσοδα από προβλέψεις προηγουμένων χρήσεων», προκειμένου να αυξήσει τα «αποτελέσματα χρήσης» τα οποία στο παρελθόν είχε μειώσει.

Ο σχηματισμός των προβλέψεων για έκτακτους κινδύνους γίνεται με χρέωση του Λογαριασμού «Προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους», ο οποίος μεταφέρεται απ’ ευθείας στο λογαριασμό «Αποτελέσματα χρήσης».

Συνεπώς μπορούμε να πούμε πως ο ενδιάμεσος λογαριασμός εξισώνεται παρεμβαλλόμενος μεταξύ των ουσιαστικών λογαριασμών, οι οποίοι εξακολουθούν να παραμένουν ανοιχτοί, ενώ με την παρεμβολή αυτή αποτρέπεται το φαινόμενο της διπλής καταχώρησης.

Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι με την παρεμβολή του διάμεσου, επιτυγχάνεται και η λήψη στατιστικών στοιχείων. Έτσι ο διάμεσος μας δίνει το ποσό των πωλήσεων μετρητοίς, ενώ το ποσό αν το αφαιρέσουμε από τις συνολικές πωλήσεις μας δίνει το ύψος των πωλήσεων επί πιστώσει.

Άλλοι διάμεσοι λογαριασμοί ενδεικτικά είναι: Επιστροφές αγορών, Εκπτώσεις αγορών, Επιστροφές πωλήσεων, Εκπτώσεις πωλήσεων, Αγορές τοις μετρητοίς, Πωλήσεις τοις μετρητοίς

9. Όπως οι μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού, έτσι και οι μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού εξυπηρετούν το σκοπό της αναμορφώσεως των λογαριασμών του ισολογισμού στο πραγματικό μέγεθός τους κατά την ημερομηνία λήξεως της χρήσεως. Ειδικότερα, στους μεταβατικούς λογαριασμούς παθητικού καταχωρούνται τα έσοδα της επόμενης χρήσεως που προεισπράττονται και τα πληρωτέα έξοδα της κλειόμενης χρήσεως, που πραγματοποιούνται δηλαδή μέσα στη χρήση, δεν πληρώνονται όμως μέσα σ αυτή, ούτε είναι δυνατή η πίστωσή τους σε προσωπικούς λογαριασμούς, επειδή δεν είναι απαιτητά κατά το τέλος της χρήσεως. Πχ «εκπτώσεις επι πωλήσεων χρήσεως υπο διακανονισμό». Οι μεταβατικοί λογαριασμοί δημιουργούνται κατά κανόνα στο τέλος της χρήσης και είναι λογαριασμοί του Ισολογισμού. Η ανάγκη δημιουργίας προκύπτει κατά την τακτοποίηση των λογαριασμών Εσόδων και Εξόδων, οι οποίοι πρέπει να περιλαμβάνουν όλα τα δουλευμένα έσοδα και έξοδα της χρήσης και μόνο αυτά. Για παράδειγμα, αν σε μία επιχείρηση στο τέλος της χρήσης διαπιστωθεί ότι ο λογαριασμός «Ενοίκια» δεν περιλαμβάνει το ενοίκιο του Δεκεμβρίου το οποίο οφείλεται, θα πρέπει να καταχωρηθεί το ποσό του ενοικίου στον αντίστοιχο λογαριασμό εξόδου και συγχρόνως να εμφανιστεί σε μεταβατικό λογαριασμό η υποχρέωση για την πληρωμή του. Ο μεταβατικός λογαριασμός θα εμφανιστεί στον Ισολογισμό, στην προκειμένη περίπτωση στη στήλη του Παθητικού ως υποχρέωση, και θα κλείσει στη νέα χρήση, όταν γίνει η πληρωμή του ενοικίου. Οι μεταβατικοί λογαριασμοί διακρίνονται σε μεταβατικούς λογαριασμούς Ενεργητικού και σε μεταβατικούς λογαριασμούς Παθητικού.

Στους μεταβατικούς λογαριασμούς του Ενεργητικού καταχωρούνται:

α) Τα έξοδα που πληρώθηκαν μέσα στη χρήση αλλά αφορούν την επόμενη ή τις επόμενες χρήσεις.

β) Τα έσοδα που ανήκουν στη χρήση που κλείνει αλλά δεν έχουν εισπραχθεί μέσα σ’ αυτή.

Στους μεταβατικούς λογαριασμούς του Παθητικού καταχωρούνται:

α) Τα έσοδα που εισπράχθηκαν μέσα στη χρήση αλλά αφορούν την επόμενη ή τις επόμενες χρήσεις.

β) Τα έξοδα που ανήκουν στη χρήση που κλείνει αλλά δεν έχουν πληρωθεί μέσα σ’ αυτή.

Ερώτηση: Μπορείς να σκεφτείς λογιστικά γεγονότα που θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τους μεταβατικούς λογαριασμούς; Ποια θα είναι η συνέχεια τους;

10. Τάξεως: Οι λογαριασμοί τάξεως με τους οποίους παρέχονται σημαντικές πληροφορίες και χρήσιμα στατιστικά στοιχεία περιλαμβάνονται στην ομάδα 10 του ΕΓΛΣ. Οι λογαριασμοί τάξεως είναι λογαριασμοί ειδικής κατηγορίας, στους οποίους απεικονίζονται και παρακολουθούνται χρήσιμες πληροφορίες καθώς και γεγονότα που δημιουργούν νομικές δεσμεύσεις, χωρίς να επιφέρουν άμεση ποσοτική μεταβολή στα περιουσιακά στοιχεία της οικονομικής μονάδας, η οποία όμως (ποσοτική μεταβολή) είναι δυνατό να επέλθει στο μέλλον. Οι λογαριασμοί τάξεως λειτουργούν πάντοτε αμοιβαία, κατά ζεύγη λογαριασμών, σε αυτόνομο λογιστικό κύκλωμα της ομάδας 10, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα συλλειτουργίας τους με τους λογαριασμούς ουσίας της γενικής λογιστικής (λογ. ομάδων 1-8) και της αναλυτικής λογιστικής εκμεταλλεύσεως (λογ. ομάδας 9).

Με τους λογαριασμούς τάξεως παρακολουθούνται ιδίως:

  • Αλλότρια περιουσιακά στοιχεία.
  • Εγγυήσεις που λαμβάνονται από την οικονομική μονάδα για εξασφάλιση απαιτήσεών της.
  • Εγγυήσεις που παραχωρούνται από την οικονομική μονάδα για εξασφάλιση υποχρεώσεών της.
  • Αμφοτεροβαρείς και άλλης φύσεως συμβάσεις, κατά το ανεκτέλεστο μέρος τους.
  • Διάφορες πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία

Οι λογαριασμοί τάξης λειτουργούν σε αυτόνομο λογιστικό Κύκλωμα και έχουν ως εξής:

Από την ανάπτυξη των λογαριασμών τάξης συμπεραίνουμε, ότι αυτοί λειτουργούν κατά ζεύγη, δηλαδή, όταν χρεώνεται ο ένας λογαριασμός του ζεύγους, πιστώνεται ο άλλος και αντίθετα. Η λειτουργία κατά ζεύγη γίνεται όχι μόνο σε επίπεδο πρωτοβάθμιων λογαριασμών αλλά σε όλα τα επίπεδα. Επειδή λοιπόν λειτουργούν κατά ζεύγη, έχουν υπόλοιπα ίσα και αντίθετα. Οι λογαριασμοί τάξης είναι αμιγείς λογαριασμοί, δηλαδή χρεώνονται και πιστώνονται πάντα με την ίδια μονάδα αξίας. Όμως δεν είναι πάντοτε δυνατό να τηρούνται σε πραγματικές αξίες. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορούν να λειτουργούν με λογιστικά ισότιμα, δηλαδή συμβολικές αξίες που δείχνουν κατά κύριο λόγο την ύπαρξη και μόνο των περιουσιακών στοιχείων που απεικονίζονται με την εγγραφή τάξης π.χ. όταν φυλάσσονται στις αποθήκες της επιχείρησης «Χ» κιβώτια σφραγισμένα αγνώστου περιεχομένου ή περιεχομένου το οποίο είναι δύσκολο ν’ αποτιμηθεί ή δεν ενδιαφέρει η αποτίμηση τόσο, όσο η ποσότητα που φυλάσσεται, τότε χρησιμοποιούμε λογιστικό ισότιμο για την αποτίμησή του, που μπορεί να ανέρχεται σε ένα Ευρώ για κάθε κιβώτιο. Οι λογαριασμοί τάξης εμφανίζονται ιδιαιτέρως στον ισολογισμό, κάτω από τα συνολικά αθροίσματα του Ενεργητικού και του Παθητικού.

Ερώτηση: Οι λογαριασμοί τάξης κατά πόσο μεταβάλλουν την περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησής μας στον Ισολογισμό;


Ερώτηση: Ο ΦΠΑ είναι έσοδο ή έξοδο ή κάτι άλλο για την επιχείρηση;

Απάντηση

Λογαριασμοί Καθαρής Θέσης

Οι λογαριασμοί Καθαρής θέσης, ανάλογα με την νομική μορφή της επιχείρησης και την πηγή προελεύσεως τους διακρίνονται σε κατηγορίες. Εάν έχουμε Ατομική επιχείρηση τότε έχουμε ένα λογαριασμό: «Ίδιο Κεφάλαιο» = οι υποχρεώσεις της επιχείρησης προς τον φορέα της. Εάν έχουμε εταιρεία τότε έχουμε δύο ή περισσότερους λογαριασμούς: «Μετοχικό Κεφάλαιο» = οι υποχρεώσεις της επιχείρησης προς τους μετόχους από τις εισφορές τους. «Τακτικό αποθεματικό» = Κέρδη της εταιρείας που δεν έχουν διανεμηθεί (υποχρεωτικός λογαριασμός στην περίπτωση υπάρξεως κερδών). «Έκτακτο αποθεματικό» = Κέρδη της εταιρείας που δεν έχουν διανεμηθεί (προαιρετικός λογαριασμός).

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας

Σχέση Ισολογισμού και Λογαριασμών

Ο ισολογισμός δίνει μια συνολική εικόνα της περιουσιακής κατάστασης της επιχείρησης σε κάποια συγκεκριμένη χρονική, ενώ ο λογαριασμός αναφέρεται σε ένα περιουσιακό στοιχείο. Για να παρακολουθήσουμε τη θέση και την κίνηση κάθε περιουσιακού στοιχείου θα πρέπει να ανοίξουμε (δημιουργήσουμε) τους λογαριασμούς σύμφωνα με τα πιο πάνω:

  • Οι λογαριασμοί του Ε χρεώνονται με τα ποσά που έχουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στον Ισολογισμό.
  • Οι λογαριασμοί του ΠΠ πιστώνονται με τα ποσά που έχουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στον Ισολογισμό
  • Οι λογαριασμοί της ΚΠ πιστώνονται. Αν όμως ο ισολογισμός είναι αρνητικός (Ε< Π.Π) ,τότε χρεώνονται.

ΜΑΘΗΜΑ 4

Λέξεις κλειδιά: Διπλογραφική μέθοδος, Ημερολόγιο, ενημέρωση λογιστικών βιβλίων, καθολικά, ισοζύγιο

Βασικές αρχές της διπλογραφικής μεθόδου

Διπλογραφική μέθοδος είναι η καταγραφή των μεταβολών που προέρχονται από ένα λογιστικό γεγονός, όπου κινούνται δύο τουλάχιστον λογαριασμοί από τους οποίους ένας ή περισσότεροι χρεώνονται και ένας ή περισσότεροι πιστώνονται και το άθροισμα των ποσών των χρεώσεων είναι πάντα ίσο με το άθροισμα των ποσών των πιστώσεων. 

 

Λογιστικά Βιβλία

Τα κύρια βιβλία που απαιτούνται, όταν μια επιχείρηση τηρεί διπλογραφικό σύστημα είναι:

  1. Το βιβλίο απογραφών και ισολογισμών, στο οποίο καταχωρούνται κατά τη σύνταξη τους οι απογραφές και οι ισολογισμοί.
  2. Το Ημερολόγιο, στο οποίο καταγράφονται όλα τα λογιστικά γεγονότα με χρονολογική σειρά.
  3. Το Γενικό Καθολικό, στο οποίο τηρούνται οι πρωτοβάθμιοι λογαριασμοί.
  4. Τα Αναλυτικά Καθολικά, στα οποία τηρούνται οι αναλυτικοί λογαριασμοί κάθε λογαριασμού ανώτερου βαθμού.

Άλλα βιβλία είναι το βιβλίο αποθήκης, το βιβλίο Μητρώο Γραμματίων εισπρακτέων καθώς και το βιβλίο Μητρώο Γραμματίων πληρωτέων. Αν η επιχείρηση δεν τηρεί βιβλία τρίτης κατηγορίας, τότε μπορεί να τηρεί βιβλίο Αγορών ή βιβλίο Εσόδων – Εξόδων. Τα βιβλία που τηρεί μια επιχείρηση ορίζονται από τον ΚΦΑΣ ανάλογα κυρίως με το ύψος των ακαθάριστων εσόδων. Από τον ΚΦΑΣ ορίζονται επίσης τα βιβλία, που πρέπει να θεωρηθούν, πριν χρησιμοποιηθούν, από τον προϊστάμενο της Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας (Δ.Ο.Υ.), κατά κανόνα της περιοχής που εδρεύει η επιχείρηση.

Βιβλίο απογραφών και ισολογισμών

Συγκεντρώνει τους ισολογισμούς όλων των ετών

Καθολικά

Καθολικό ονομάζεται το βιβλίο εκείνο στο οποίο καταχωρούνται οι λογαριασμοί που μεταφέρονται από το ημερολόγιο της επιχειρήσεως. Στο καθολικό κάθε λογαριασμός είναι καταχωρημένος σε ιδιαίτερη σελίδα. Στο ημερολόγιο οι εγγραφές καταχωρούνται η μία μετά την άλλη.

  1. ΓΕΝΙΚΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ: είναι εκείνο στο οποίο παρακολουθείται η κίνηση των πρωτοβάθμιων λογαριασμών
  2. ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ: είναι εκείνο στο οποίο παρακολουθείται  η κίνηση καθενός από τους αναλυτικούς λογαριασμούς οι οποίοι ονομάζονται και δευτεροβάθμιοι.

Πχ. Στο γενικό καθολικό παρακολουθείται ο λογαριασμός «Πελάτες» ενώ στο «αναλυτικό καθολικό Πελατών» παρακολουθείται η κίνηση καθενός πελάτη ξεχωριστά (Πελάτης Γεωργίου, Πελάτης Αλεξίου κτλ) 

Ημερολόγιο

Τα λογιστικά γεγονότα, πριν την καταχώρησή τους στους λογαριασμούς, καταγράφονται σε ένα ειδικό βιβλίο, το Ημερολόγιο. Το ημερολόγιο είναι ένα λογιστικό βιβλίο στο οποίο καταχωρούνται, κατά χρονολογική σειρά σύμφωνα με τη διπλογραφική μέθοδο, όλα τα λογιστικά γεγονότα που συμβαίνουν στην επιχείρηση. Η καταχώρηση κάθε λογιστικού γεγονότος στο ημερολόγιο λέγεται ημερολογιακή εγγραφή ή ημερολογιακό άρθρο και στηρίζεται πάντα σε δικαιολογητικό ή αποδεικτικό έγγραφο όπως τιμολόγιο, δελτίο αποστολής, απόδειξη πληρωμής, συμφωνητικό, φορτωτική κτλ.

Απαραίτητα στοιχεία κάθε ημερολογιακού άρθρου είναι:
α) Ο αύξοντας αριθμός του
β) Η ημερομηνία καταχώρησης του άρθρου
γ) Οι τίτλοι των λογαριασμών που χρεώνονται και πιστώνονται με τα ποσά τους. 
δ) Η αιτιολογία της εγγραφής του άρθρου, που είναι ένα σύντομο ιστορικό του λογιστικού γεγονότος με αναφορά και του σχετικού δικαιολογητικού.

Το ημερολογιακό άρθρο, όταν περιλαμβάνει δύο λογαριασμούς, λέγεται απλό, ενώ, όταν περιλαμβάνει περισσότερους λέγεται σύνθετο.

Το πρώτο άρθρο που καταχωρείται στο ημερολόγιο είναι ο αρχικός ισολογισμός (για το άνοιγμα των βιβλίων) και το τελευταίο ο τελικός ισολογισμός (αντίθετα για το τεχνητό κλείσιμο των βιβλίων).

Μετά την καταχώρηση των λογιστικών γεγονότων στο ημερολόγιο, γίνεται η μεταφορά των μεταβολών στους αντίστοιχους λογαριασμούς. Η τήρηση του βιβλίου του Ημερολογίου είναι υποχρεωτική από τη νομοθεσία.

Περιγραφή και τρόπος τήρησης

Γνωρίζουμε, σύμφωνα με τη διπλογραφική μέθοδο, ότι τα ποσά των μεταβολών που προκύπτουν από ένα λογιστικό γεγονός θα έχουν ίσο άθροισμα χρεώσεων και πιστώσεων. Κατά συνέπεια, στο ημερολόγιο στο οποίο καταχωρούνται τα λογιστικά γεγονότα, οι στήλες της χρέωσης και της πίστωσης θα έχουν ίσα αθροίσματα. Για να ελέγχεται αυτή η βασική ισότητα στο ημερολόγιο θα πρέπει τα αθροίσματα της χρέωσης και της πίστωσης να μεταφέρονται από σελίδα σε σελίδα.

Η μεταφορά γίνεται με την εξής διαδικασία:
α) Στο τέλος της κάθε σελίδας αθροίζονται τα ποσά και γράφονται στην τελευταία γραμμή, με την ένδειξη «Σε μεταφορά».
β) Στην πρώτη γραμμή της επόμενης σελίδας και στις αντίστοιχες στήλες γράφονται τα μεταφερόμενα αθροίσματα, με την ένδειξη «Από μεταφορά».

Στην περίπτωση που ένα ημερολογιακό άρθρο άρχισε να καταχωρείται σε μια σελίδα αλλά δεν μπορεί να ολοκληρωθεί η καταχώρησή του, γιατί οι γραμμές της σελίδας δε φτάνουν για όλους τους λογαριασμούς ή την αιτιολογία, θα συνεχιστεί στην επόμενη σελίδα, κάτω από την ένδειξη «Από μεταφορά».

 

Άσκηση προς επίλυση

Να καταχωρήσετε τις παρακάτω πράξεις στο Ημερολόγιο:

  1. Αγορά μηχανημάτων με μετρητά 150.
  2. Αγορά επίπλων με επιταγή 450.
  3. Αγορά αυτοκινήτου με πίστωση 500.
  4. Αγορά εμπορευμάτων με αποδοχή συν/κής 300.
  5. Πώληση εμπορευμάτων με μετρητά 200.
  6. Πώληση προϊόντων με επιταγή 100.
  7. Πώληση καυσίμων με πίστωση 250.
  8. Πώληση τροφίμων με έκδοση συν/κής 350.
  9. Εξοφλείται η συναλλαγματική της πράξης 4.
  10. Πληρώνονται οι πιστωτές μας.
  11. Εισπράττεται η συναλλαγματική της πράξης 8.
  12. Μας εξοφλούν οι χρεώστες μας.
  13. Κατατίθεται η επιταγή της πράξης 6 στην τράπεζα σε λογαριασμό όψεως.

Άσκηση προς επίλυση

Να καταχωρηθούν οι πιο κάτω πράξεις στο Ημερολόγιο (σε €):

  1. Πωλούνται με πίστωση εμπορεύματα αξίας 100 αντί 180.
  2. Καταστρέφονται ανασφάλιστα εμπορεύματα 200.
  3. Αγοράζονται γραφικά (= γενικά έξοδα) 15.
  4. Επιστρέφουμε εμπορεύματα που αγοράσαμε 120.
  5. Παραχωρούμε έκπτωση σε πελάτες μας 150.
  6. Αποσύρονται από τη τράπεζα 250.
  7. Πουλάμε με μετρητά ομολογίες (= χρεόγραφα) της ΔΕΗ 100, αφού αποκόπτονται τοκομερίδια που είχαν λήξη 10.
  8. Μας επιστρέφουν εμπορεύματα που πουλήσαμε 80.
  9. Προμηθευτής μας, μας παραχωρεί έκπτωση 40.
  10. Εισπράττονται τα τοκομερίδια της 7ης πράξης.
  11. Εισφέρεται ακίνητο αξίας 5.000, υποθηκευμένο στην ΑΤΕ για ασφάλεια δανείου 1.000.
  12. Λαϊκό λαχείο αξίας 5, που εφέρετο σαν μετρητά, κερδίζει 120.

Άσκηση με λύση

Σας δίνονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχείρησης ‘Α.Β. Α.Ε’ την 30/11/20Χ6

  ΧΠΙΣΟΛ ή ΚΑΧ
Οικόπεδα10.00010.000 ΙΣΟΛ
Πιστωτές Διάφοροι1.000 1.000ΙΣΟΛ
Προμηθευτές3.000 3.000ΙΣΟΛ
Μακροπρόθεσμα Δάνεια πληρωτέα7.000 7.000ΙΣΟΛ
Βραχυπρόθεσμα Δάνεια πληρωτέα3.000 3.000ΙΣΟΛ
Μετοχικό Κεφάλαιο65.000 65.000ΙΣΟΛ
Πωλήσεις (Έσοδα από πωλήσεις)40.000 40.000 
Εμπορεύματα33.00033.000 ΙΣΟΛ
Κτίρια60.00060.000 ΙΣΟΛ
Προεισπραχθέντα Έσοδα5.000 5.000ΙΣΟΛ
Προκαταβολές σε προμηθευτές2.0002.000 ΙΣΟΛ
Αμοιβές προσωπικού8.0008.000  
Αποθεματικά7.000 7.000ΙΣΟΛ
Ταμείο31.00031.000 ΙΣΟΛ
Κέρδη από πώληση παγίων2.000 2.000 
Φόροι πληρωτέοι1.000 1.000ΙΣΟΛ
Πελάτες10.00010.000 ΙΣΟΛ
Γραμμάτια πληρωτέα4.000 4.000ΙΣΟΛ
Έκτακτες ζημίες1.0001.000  
Προπληρωθέντα Ενοίκια2.0002.000 ΙΣΟΛ
Προκαταβολές από πελάτες5.000 5.000ΙΣΟΛ
Κρατήσεις και εισφορές πληρωτέες13.000 13.000ΙΣΟΛ
Πιστωτικοί τόκοι1.000 1.000 
ΣΥΝΟΛΟ 157.000157.000 

Ζητείται

  1. Να συμπληρώσετε το Ισοζύγιο αναγράφοντας ποιοι λογαριασμοί έχουν Χρεωστικό ή Πιστωτικό Υπόλοιπο και αν αποτελούν λογαριασμούς του Ισολογισμού ή λογαριασμούς εσόδων – εξόδων.
  • Να καταχωρήσετε τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα
    • 2/12: Αγορά Εμπορευμάτων αξίας 10.000€, εκ των οποίων με μετρητά 5.000€, με συμψηφισμό των προκαταβολών και τα υπόλοιπα με πίστωση.
    • 8/12: Είσπραξη απαιτήσεων (σε μετρητά) από πελάτες ύψους 3.000€.
    • 10/12: Πώληση Εμπορευμάτων αντί 10.000€, εκ των οποίων με μετρητά 2.000€, με έκδοση γραμματίων 1.000€, με συμψηφισμό των προκαταβολών και τα υπόλοιπα με πίστωση.
    • 14/12: Η εταιρεία κατέβαλλε σε μετρητά 2.000€ για εξόφληση γραμματίων.
    • 15/12: Η εταιρεία κατέβαλλε σε μετρητά την τελευταία τοκοχρεολυτική δόση του βραχυπρόθεσμου δανείου ύψους 3.500€.
  • 27/12: Η εταιρεία εισέπραξε σε μετρητά 1.000€ από διάφορα έσοδα και έλαβε λογαριασμό τηλεφώνου από Ο.Τ.Ε. ύψους 2.000€.
    • 29/12: Η εταιρεία πλήρωσε τον Ο.Τ.Ε. με μετρητά
    • 31/12: Η εταιρεία κατέβαλλε για αμοιβές εργαζομένων 10.000€ (καθαρό ποσό) ενώ οι εργοδοτικές εισφορές ύψους 3.000 και οι κρατήσεις εργαζομένων ύψους 2.000€ οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία.

Λύση

Άσκηση με λύση

Σας δίνονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχείρησης ‘Α.Β. Α.Ε’ την 31/12/20Χ6

Κτίρια30.000 Μετοχικό Κεφάλαιο60.000
Έπιπλα και Σκεύη5.000 Γραμμάτια Πληρωτέα10.000
Εμπορεύματα10.000 Προμηθευτές5.000
Γραφική ύλη200 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις3.000
Πελάτες5.000 Υποχρεώσεις σε ασφαλιστικούς οργανισμούς1.000
Γραμμάτια Εισπρακτέα5.000 Προεισπραχθέντα ενοίκια1.000
Προπληρωθέντα Ασφάλιστρα2.800   
Ταμείο22.000   

Ζητείται

Να καταχωρήσετε τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα

  • 1/4: Αγορά αυτοκινήτου αξίας 1000€ με υπογραφή επιταγής. Η επιταγή θα αποπληρωθεί την 1/4/2008.
  • 1/5: Αγορά μηχανημάτων αξίας 200€ τοις μετρητοίς. Η εταιρεία κατέβαλε σε μετρητά και 50€ για έξοδα μεταφοράς και συναρμολόγησης.
  • 1/6: Η εταιρεία προπλήρωσε σε μετρητά ασφάλιστρα για 1 έτος ύψους 1.200 €.
  • 1/7: Αγορά Εμπορευμάτων αξίας 6.000€ αντί 5.000€, εκ των οποίων με μετρητά 3.000€, 1000€ με πίστωση και τα υπόλοιπα με γραμμάτια..
  • 5/7: Αγορά γραφικής ύλης 200€ με μετρητά.
  • 20/7: Είσπραξη απαιτήσεων (σε μετρητά) από πελάτες ύψους 500€.
  • 1/9: Πώληση Εμπορευμάτων αντί 15.000€, εκ των οποίων με μετρητά 12.000€, με έκδοση γραμματίων (διάρκειας ενός έτους) ύψους 1.000€ στα οποία δεν είχαν προστεθεί τόκοι και τα υπόλοιπα με πίστωση.
  • 1/10: Εμπορεύματα αξίας 1.000 καταστράφηκαν από πυρκαγιά
  • 1/11: Η εταιρεία έλαβε βραχυπρόθεσμο (ενός έτους) δάνειο 2.000€ με ετήσιο επιτόκιο 12% και το αντληθέν χρηματικό ποσό κατατέθηκε σε λογαριασμούς όψεως της εταιρείας.
  • 10/11: Η εταιρεία κατέβαλλε τοις μετρητοίς 1.000€ για εξόφληση γραμματίων.
  • 1/12: Η εταιρεία εισέπραξε τοις μετρητοίς 2.000€ από διάφορα έσοδα και κατέβαλλε τοις μετρητοίς για γενικά έξοδα 500€, για επισκευές αυτοκινήτων  300€ και αποπλήρωσε τις οφειλές σε ασφαλιστικούς οργανισμούς.
  • 31/12: Η εταιρεία κατέβαλλε (σε μετρητά) για αμοιβές εργαζομένων 8.000€ ενώ οι εργοδοτικές εισφορές ύψους 2.000 και οι κρατήσεις εργαζομένων ύψους 1.000€ οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία.

Λύση

Άσκηση με λύση

Σας δίνονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχείρησης ‘Α.Β. Α.Ε’ την 31/12/20Χ7

Κτίρια60.000 Μετοχικό Κεφάλαιο100.000
Αυτοκίνητα40.000 Μακροπρόθεσμο Δάνειο50.000
Εμπορεύματα35.000 Γραμμάτια Πληρωτέα5.000
Ενεχυριασμένα Εμπορεύματα15.000 Προμηθευτές25.000
Πελάτες20.000 Προκαταβολές από πελάτες10.000
Γραμμάτια Εισπρακτέα10.000 Κρατήσεις και εισφορές πληρωτέες8.000
Προκαταβολές από προμηθευτές10.000 Προεισπραχθέντα ενοίκια1.000
Καταθέσεις όψεως5.000 Βραχυπρόθεσμο δάνειο με ενέχυρο εμπορεύματα9.000
Ταμείο15.000 Μερίσματα πληρωτέα2.000

Ζητείται

Να καταχωρήσετε τα παρακάτω λογιστικά γεγονότα

  1. Αγορά Εμπορευμάτων αξίας €30.000 αντί €28.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών, με μετρητά €2.000, και το υπόλοιπο με γραμμάτια στα οποία δεν είχε ενσωματωθεί τόκος.
  2. Η εταιρεία προεξόφλησε στην τράπεζα γραμμάτια εισπρακτέα ονομαστικής αξίας €7.000 αντί €6.500 που κατατέθηκε σε λογαριασμό όψεως που η επιχείρηση τηρεί στην τράπεζα.
  • Πώληση Εμπορευμάτων αντί €40.000, εκ των οποίων με μετρητά €20.000, με έκδοση γραμματίων €5.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών και τα υπόλοιπα με πίστωση.
  • Η εταιρεία αποπλήρωσε το βραχυπρόθεσμο δάνειο με μετρητά, κατέβαλλε σε μετρητά €500 για τόκους και έλαβε πίσω τα ενεχυριασμένα εμπορεύματα. Επίσης έλαβε ειδοποίηση ότι ο οφειλέτης των γραμματίων εξόφλησε το γραμμάτιο.
  • Έγινε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με εισφορά μετρητών ποσού €30.000 και αυτοκινήτων ύψους €20.000.
  • Αγορά μηχανημάτων αξίας €2.000 με έκδοση μεταχρονολογημένης επιταγής. Η εταιρεία κατέβαλε €200 σε μετρητά για έξοδα μεταφοράς και συναρμολόγησης.
  • Η εταιρεία εξόφλησε τις οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία με έκδοση επιταγής ημέρας.
  • Η εταιρεία εισέπραξε €5.000 από διάφορα λειτουργικά έσοδα και κατέβαλλε για γενικά έξοδα €2.000, για επισκευές αυτοκινήτων €1.000 και για προπληρωμή ασφαλίστρων €500.
  • Εμπορεύματα της εταιρείας αξίας €2.000 καταστράφηκαν ολοσχερώς. Η ασφαλιστική εταιρεία αναγνώρισε το 60% της ζημιάς το οποίο θα αποπληρώσει την επόμενη χρονιά
  • Οι μικτές αμοιβές των εργαζομένων ανέρχονταν στο ποσό των €8.000. Οι εργοδοτικές εισφορές ύψους €2.000 και οι κρατήσεις εργαζομένων ύψους €1.000 οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία ενώ οι καθαρές αμοιβές αποδόθηκαν με μετρητά στους εργαζόμενους.

Λύση

Άσκηση προς επίλυση

Δίνονται τα εξής λογιστικά γεγονότα και ζητείται να γίνει η καταχώρησή τους στους σχετικούς λογαριασμούς.

  1. Ο Αλεξίου εισφέρει 30.000€ μετρητά για ίδρυση μιας ατομικής επ/σης.
  2. Αγοράζονται δύο Η/Υ για το λογιστήριο έναντι 600€ επι πιστώσει
  3. Καταβάλλονται στον δικηγόρο Χασοδίκη 300€ για υπηρεσίες που προσέφερε.
  4. Καταθέτονται στον λογαριασμό όψεως στην Πειραιώς 5.800€.
  5. Αγοράζονται εμπορεύματα αξίας 4.000€, το 1/2 επι πιστώσει και το 1/2 με επιταγή λήξης 90 ημερών.
  6. Καταβάλλονται 750€ για το ενοίκιο του μηνός Νοεμβρίου της επιχείρησης.
  7. Ο πελάτης Αντωνίου καταβάλλει στην επιχ/ση 370€ ως προκαταβολή για παραγγελία που έχει κάνει στην επιχείρηση.
  8. Εισπράττονται από ενοίκια αποθήκης Β 250€.
  9. Αγοράζονται εμπορεύματα αξίας 3.300€, το 1/3 με μετρητά, το 1/3 με επιταγή λήξης 30 ημερών και το 1/3 με πίστωση.
  10. Εξοφλούνται οι παραπάνω πληρωτέες επιταγές των 90 και 30 ημερών.

Ο πελάτης Δημητρίου αγοράζει εμπορεύματα αξίας 1.300€ καταβάλλοντάς μας μετρητά στον λογ/σμό όψεως της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος (ΕΤΕ).

 

Άσκηση προς επίλυση

88 εγγραφές

 Ισοζύγιο Λογαριασμών Γενικού Καθολικού

Για να υπάρχει έλεγχος στις μεταφορές από το ημερολόγιο στους λογαριασμούς του Γενικού Καθολικού χρειάζεται να υπολογιστούν τα αθροίσματα όλων των λογαριασμών του Γενικού Καθολικού. Για αυτό το λόγο συντάσσουμε έναν ειδικό πίνακα ο οποίος ονομάζεται Ισοζύγιο των λογαριασμών του Γενικού Καθολικού.

Ισοζύγιο ονομάζεται η περιληπτική κατάσταση των λογαριασμών του καθολικού που περιλαμβάνει πέντε τουλάχιστον στήλες, δηλαδή: τίτλοι λογαριασμών, ποσών χρεώσεων, ποσών πιστώσεων,  χρεωστικών υπολοίπων, πιστωτικών υπολοίπων.

 

Μορφή του ισοζυγίου

ΛογαριασμόςΧρέωσηΠίστωσηΧΥΠΥ
Ταμείο€1.000€200€800 
Προμηθευτές€35.000€39.000 €4.000
Σύνολο€36.000€39.200€800€4.000
Μπορεί ο λογαριασμός Ταμείο να εμφανίζεις ΠΥ; Τι σημαίνει αυτό; Τι κάνουμε στη συνέχεια;
Μπορεί ο λογαριασμός Πελάτες να εμφανίζει ΠΥ; Τι σημαίνει αυτό; Τι κάνουμε στη συνέχεια;
Μπορεί ο λογαριασμός Προμηθευτές να εμφανίζει ΧΥ; Τι σημαίνει αυτό; Τι κάνουμε στη συνέχεια;

Διάκριση Ισοζυγίων

Γενικά είναι αυτά που περιλαμβάνουν το σύνολο των ποσών χρεώσεως και πιστώσεως λογαριασμών από την έναρξη της χρήσης μέχρι την μέρα συντάξεώς του. Μερικά είναι αυτά που περιλαμβάνουν τα ποσά χρεώσεως και πιστώσεως λογαριασμών ορισμένης χρονικής περιόδου. Μπορούμε να τα διακρίνουμε επίσης σε έκτακτα, προσωρινά και οριστικά ανάλογα με τον χρόνο συντάξεως τους.

Δίνονται οι παρακάτω λογαριασμοί και στη συνέχεια συντάσσεται σύμφωνα με αυτούς το προσωρινό ισοζύγιο της επιχείρησης «Α» στις 30/11/ΧΧ 

 Ταμείο 
2000
1000
 2000
 Προμηθευτές 
2000 1000
1000
1000
 Γραμμάτια Εισπρακτέα 
1000
500
 200
300
 Εμπορεύματα 
 500
500
500
1500
200
800
 Πελάτες 
 1000
1000
200
800
 
 Δάνειο 
4000 10000

Επιχείρηση «Α»

Προσωρινό ισοζύγιο 30/11/Χ9

ΛογαριασμόςΧρέωσηΠίστωσηΧΥΠΥ
Ταμείο300020001000 
Προμηθευτές20003000 1000
Γραμμάτια Εισπρακτέα15005001000 
Εμπορεύματα300010002000 
Πελάτες3000 3000 
Δάνειο400010000 6000
Σύνολο€12500€6500€7000€7000

Αν θέλεις, δες άλλο ένα παράδειγμα

ΜΑΘΗΜΑ 5

Ισολογισμός Τέλους Χρήσης

Στο τέλος κάθε διαχειριστικής χρήσης συντάσσεται ισολογισμός, που για το λόγο αυτό καλείται Ισολογισμός τέλους χρήσης. Ακόμη, στο τέλος κάθε χρήσης προσδιορίζονται τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης και τα αποτελέσματα χρήσης που προέκυψαν στη διάρκεια της χρήσης. Για να προσδιορισθούν τα αποτελέσματα μιας διαχειριστικής χρήσης, θα πρέπει να συσχετισθούν όλα τα έσοδα και έξοδα που αφορούν τη χρήση αυτή και μόνο αυτά, δηλαδή όλα τα δουλευμένα έσοδα και έξοδα της χρήσης. Κατά συνέπεια, προκειμένου να προσδιορισθούν με ακρίβεια τα αποτελέσματα μίας χρήσης, θα πρέπει να γίνει χρονική τακτοποίηση των εσόδων και των εξόδων, δηλαδή να διαχωρισθούν τα έσοδα και έξοδα που αφορούν άλλη ή άλλες χρήσεις και να προσδιορισθούν με ακρίβεια τα έσοδα και έξοδα, που, παρά το ότι αφορούν τη συγκεκριμένη χρήση, δεν έχουν καταχωρηθεί στα βιβλία. Έτσι το αποτέλεσμα μιας χρήσης δεν επηρεάζεται από τα έσοδα και τα έξοδα άλλων χρήσεων, δηλαδή κάθε χρήση έχει αυτοτέλεια ως προς τα έσοδα και τα έξοδα.

Προσαρμογή των λογαριασμών στην απογραφή

Οι λογαριασμοί ανοίγουν στην αρχή της χρήσης, από τα δεδομένα της απογραφής. Στη διάρκεια της χρήσης οι λογαριασμοί παρακολουθούν τις μεταβολές των περιουσιακών στοιχείων. Κατά συνέπεια, θα έπρεπε στο τέλος της χρήσης με βάση τα δεδομένα των λογαριασμών, δηλαδή από τα υπόλοιπά τους, να μπορούμε να προσδιορίσουμε τα αποτελέσματα της χρήσης και να συντάξουμε τον τελικό Ισολογισμό. Όμως τα αποτελέσματα που θα προσδιοριστούν, καθώς και ο ισολογισμός που θα συνταχθεί σύμφωνα με τα παραπάνω, ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται στην πραγματική οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, για τους εξής λόγους:

α) Κατά τη διάρκεια της χρήσης συμβαίνουν γεγονότα που επιφέρουν μεταβολές σε περιουσιακά στοιχεία αλλά διαφεύγουν από την παρακολούθηση του λογιστηρίου, είτε γιατί είναι πολύ δύσκολο να προσδιορισθούν, όπως π.χ. οι φύρες των εμπορευμάτων από εξάτμιση ή απώλεια υγρασίας, είτε γιατί είναι τεχνικά αδύνατο, όπως π.χ. οι φθορές των πάγιων στοιχείων από τη χρησιμοποίησή τους.

β) Στα έξοδα και στα έσοδα της χρήσης είναι πιθανό να περιέχονται έξοδα και έσοδα που δεν αφορούν στη χρήση αυτή. Επίσης είναι πιθανό να μην περιέχονται στους λογαριασμούς των εξόδων και των εσόδων, αν και αφορούν τη χρήση αυτή, έξοδα και έσοδα τα οποία οφείλονται.

γ) Πιθανόν να έχουν γίνει λογιστικά λάθη ή και καταχρήσεις,

δ) Το υπόλοιπο των λογαριασμών που τηρήθηκαν μεικτοί δε δείχνει τίποτε, αν δε γίνει εκκαθάρισή τους.

ε) Ορισμένες απαιτήσεις κατά πελατών ή χρεωστών μπορεί να είναι επισφαλείς ή ακόμη και να έχουν απολεσθεί, γιατί έγιναν ανεπίδεκτες είσπραξης.

στ) Δεν έχουν διενεργηθεί προβλέψεις εκμετάλλευσης και προβλέψεις για έκτακτους κινδύνους.

ζ) Άλλες αιτίες, όπως υπερτιμήσεις και υποτιμήσεις αξιών.

Η πραγματική οικονομική κατάσταση της επιχείρησης, που πρέπει να δίνεται με τον Ισολογισμό, εξασφαλίζεται με τη διενέργεια γενικής εξωτερικής απογραφής. Ο προσδιορισμός της αξίας των περιουσιακών στοιχείων σε χρήμα λέγεται αποτίμηση. Με τα δεδομένα της απογραφής γίνεται και η εκκαθάριση των μεικτών λογαριασμών. Στις περιπτώσεις που τα υπόλοιπα των λογαριασμών δε συμφωνούν με τα δεδομένα της απογραφής, αφού διαπιστώσουμε την αιτία της διαφοράς, προσαρμόζουμε τους λογαριασμούς στην απογραφή, δηλαδή στην πραγματικότητα.

Η λογιστική εργασία στο τέλος της διαχειριστικής χρήσης.

Οι λογιστικές εργασίες που γίνονται στο τέλος της διαχειριστικής χρήσης είναι οι παρακάτω:

1) Διενέργεια γενικής απογραφής και προσαρμογή ίων λογαριασμών σ’ αυτή. 2) Προσδιορισμός των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης καθώς και των αποτελεσμάτων χρήσης. 3) Σύνταξη οικονομικών καταστάσεων (Ισολογισμός τέλους χρήσης, κατάσταση του λογαριασμού «Αποτελέσματα χρήσης», πίνακας διάθεσης των αποτελεσμάτων, κατάσταση του λογαριασμού «Γενικής εκμετάλλευσης» 4) Κλείσιμο των βιβλίων της χρήσης και άνοιγμα τους για τη νέα χρήση.

Η σειρά των λογιστικών εργασιών

Η σειρά των λογιστικών εργασιών μετά την καταχώρηση όλων των λογιστικών γεγονότων και της τελευταίας ημέρας της διαχειριστικής χρήσης έχει ως εξής:

  1. Σύνταξη ανακεφαλαιωτικού ισοζυγίου (Πρώτο Προσωρινό).
  2. Διενέργεια γενικής απογραφής
  3. Σύγκριση των λογαριασμών με τα δεδομένα της απογραφής και, σε περίπτωση διαπίστωσης διαφοράς, προσαρμογή τους σ’ αυτή
  4. Σύνταξη Β’ προσωρινού Ισοζυγίου
  5. Προσδιορισμός των αποτελεσμάτων εκμετάλλευσης, των αποτελεσμάτων χρήσης και διανομή του αποτελέσματος
  6. Σύνταξη Οριστικού Ισοζυγίου
  7. Σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων
  8. Κλείσιμο των βιβλίων της χρήσης, και
  9. Άνοιγμα των βιβλίων της νέας χρήσης

    Δες περισσότερη ανάλυση εδώ

1. Σύνταξη ανακεφαλαιωτικού ισοζυγίου
Με βάση τα δεδομένα των λογαριασμών συντάσσεται το ανακεφαλαιωτικό Ισοζύγιο. Το Ισοζύγιο αυτό, επειδή θα μεταβληθεί λόγω της προσαρμογής των λογαριασμών στην απογραφή και στη συνέχεια του προσδιορισμού των αποτελεσμάτων, καλείται Πρώτο Προσωρινό Ισοζύγιο.

2. Διενέργεια γενικής απογραφής
Η απογραφή που διενεργείται στο τέλος της χρήσης αφορά όλα τα περιουσιακά στοιχεία και είναι υποχρεωτική από τον ΚΒΑΣ.

3. Σύγκριση των λογαριασμών με τα δεδομένα της απογραφής και, σε περίπτωση διαπίστωσης διαφοράς, προσαρμογή τους σ’ αυτή

Συγκρίνονται τα ποσά που δίνουν οι λογαριασμοί με τα δεδομένα της απογραφής. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν διαφορές, προσαρμόζονται τα δεδομένα των λογαριασμών στην απογραφή.

Η προσαρμογή των λογαριασμών γίνεται με λογιστικές εγγραφές, οι οποίες λέγονται εγγραφές προσαρμογής ή έγγραφές τακτοποίησης.

Οι εγγραφές προσαρμογής συνήθως αφορούν:

α) Τους λογαριασμούς πάγιων περιουσιακών στοιχείων. Πρόκειται για τις εγγραφές αποσβέσεών τους

β) Τους λογαριασμούς των εξόδων – εσόδων. Πρόκειται για τη χρονική τακτοποίησή τους

γ) Τους μεικτούς λογαριασμούς π.χ. χρεόγραφα, προμηθευτές σε ξένο νόμισμα, καταθέσεις σε συνάλλαγμα

δ) Τους λογαριασμούς απαιτήσεων, υποχρεώσεων. Σχετικά μ’ αυτούς τους λογαριασμούς μπορούν να υπάρξουν οι εξής διαπιστώσεις:

– Χαρακτηρισμός απαίτησης ως επισφαλούς.

Επισφαλής λέγεται η απαίτηση για την οποία υπάρχει αμφιβολία αν θα εισπραχθεί στο ακέραιο. Εάν μια απαίτηση χαρακτηριστεί ως επισφαλής, πρέπει να διαχωριστεί από τις ασφαλείς απαιτήσεις, δηλαδή από εκείνες που είναι βέβαιο ότι θα εισπραχθούν στο ακέραιο.

Παράδειγμα:

Στο τέλος της χρήσης σε μια επιχείρηση στις 31/12/20Χ3 διαπιστώθηκε ότι ο πελάτης της Δ. Δημητρίου που οφείλει €2.000 κρίθηκε επισφαλής. Για το χαρακτηρισμό του πελάτη Δ. Δημητρίου ως επισφαλούς θα γίνει η εξής λογιστική εγγραφή: πιστώνω πελάτες, χρεώνω επισφαλείς πελάτες

Η διαγραφή απαίτησης ως ανεπίδεκτης είσπραξης γίνεται στη διάρκεια της χρήσης με οριστική εγγραφή, όταν αποδεδειγμένα κριθεί ανεπίδεκτη. Στο παραπάνω παράδειγμα πιστώνω επισφαλείς πελάτες, χρεώνω ζημία απο επισφαλείς πελάτες. Επειδή ενδέχεται η απαίτηση που διαγράφηκε να εισπραχθεί στο μέλλον, για υπενθύμιση της απαίτησης γίνεται και σχετική επαφή με λογαριασμούς τάξης.

– Υπολογισμός τόκων, οι οποίοι είναι έσοδα, όταν αυξάνουν απαιτήσεις, και έξοδο, όταν επιβαρύνεται η επιχείρηση με αυτούς από τράπεζες ή άλλες υποχρεώσεις της.

ε) Το σχηματισμό προβλέψεων, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν στην παράγραφο 7.11.

στ) Τη διαπίστωση ελλειμμάτων ή πλεονασμάτων.

4. Σύνταξη Β’ Προσωρινού Ισοζυγίου

Μετά την καταχώρηση των εγγραφών προσαρμογής στους λογαριασμούς συντάσσεται ανακεφαλαιωτικό Ισοζύγιο, που και αυτό έχει χαρακτήρα προσωρινό, γιατί θα ακολουθήσουν οι εγγραφές προσδιορισμού των αποτελεσμάτων, και καλείται Β’ Προσωρινό Ισοζύγιο. Βασικός του σκοπός είναι η διαπίστωση της προσαρμογής των λογαριασμών με την απογραφή.

5. Προσδιορισμός των αποτελεσμάτων και διανομή τους

Προσδιορίζονται τα αποτελέσματα εκμετάλλευσης με την κατάρτιση του λογαριασμού «Γενική Εκμετάλλευση» και τα αποτελέσματα χρήσης, με την κατάρτιση του λογαριασμού «Αποτελέσματα Χρήσης». Το αποτέλεσμα της χρήσης μεταφέρεται στο λογαριασμό «Αποτέλεσμα προς διάθεση», προκειμένου να γίνει η διάθεσή του σύμφωνα με το καταστατικό και τις διατάξεις της νομοθεσίας. Στις ατομικές όμως επιχειρήσεις μεταφέρεται στο λογαριασμό «Κεφάλαιο», εκτός αν έχει λειτουργήσει ο λογαριασμός «Ατομικός λογαριασμός επιχειρηματία» (αναλυτικός του «Χρεώστες Διάφοροι»), οπότε μεταφέρεται σ’ αυτόν για συμψηφισμό. Το υπόλοιπο που προκύπτει μετά τη μεταφορά του αποτελέσματος χρήσης, ολόκληρο ή μέρος του, μπορεί κατά την κρίση του επιχειρηματία να μεταφερθεί στο λογαριασμό «Κεφάλαιο».

6. Σύνταξη του Οριστικού Ισοζυγίου

Μετά τις εγγραφές του προσδιορισμού και της διανομής των αποτελεσμάτων συντάσσεται ανακεφαλαιωτικό Ισοζύγιο, το οποίο καλείται Οριστικό Ισοζύγιο, γιατί οι λογαριασμοί έχουν πάρει την οριστική τους μορφή. Όλοι οι λογαριασμοί, εκτός από τους λογαριασμούς του Ισολογισμού, είναι εξισωμένοι.

7. Σύνταξη των οικονομικών καταστάσεων

Οι οικονομικές καταστάσεις που συντάσσονται είναι οι ακόλουθες:

α) Ο Ισολογισμός τέλους χρήσης.
β) Η κατάσταση του λογαριασμού «Αποτελέσματα χρήσης».
γ) Ο Πίνακας διάθεσης των αποτελεσμάτων.
δ) Η κατάσταση του λογαριασμού γενικής εκμετάλλευσης.

ΕΓΛΣΔΛΠ
έως 31/12/2014από 31/12/2015
  
ΙσολογισμόςΙσολογισμός
ΚΑΧΚΑΧ
Πίνακας Διάθεσης ΑποτελεσμάτωνΚατάσταση Μεταβολών Καθαρής θέσης
ΠροσάρτημαΚατάσταση Ταμειακών Ροών
 Προσάρτημα

8. Κλείσιμο των βιβλίων της χρήσης

Το κλείσιμο των βιβλίων γίνεται με μια εγγραφή, στην οποία οι λογαριασμοί του παθητικού χρεώνονται και του Ενεργητικού πιστώνονται. Αντί για μια εγγραφή, μπορούν να γίνουν δύο με τη χρήση του ενδιάμεσου λογ/σμού «Ισολογισμός» (δευτ/θμιος «Ισολογισμός κλεισίματος»). Δύο εγγραφές μπορούν να γίνουν και για το άνοιγμα των βιβλίων (στις εγγραφές αυτές ο δευτ/θμιος ενδιάμεσος λογαριασμός είναι ο λογ/σμός «Ισολογισμός ανοίγματος»).

9. Άνοιγμα των βιβλίων για τη νέα χρήση

Το άνοιγμα των βιβλίων της νέας χρήσης γίνεται με μια εγγραφή, στην οποία οι λογαριασμοί του Ενεργητικού χρεώνονται και του Παθητικού πιστώνονται. Αντί για μια εγγραφή, μπορούν να γίνουν δύο με τη χρήση του ενδιάμεσου λογ/σμού «Ισολογισμός» (δευτ/θμιος «Ισολογισμός κλεισίματος»). Δύο εγγραφές μπορούν να γίνουν και για το άνοιγμα των βιβλίων (στις εγγραφές αυτές ο δευτ/θμιος ενδιάμεσος λογαριασμός είναι ο λογ/σμός «Ισολογισμός ανοίγματος»).

Άσκηση προς επίλυση

Ιδρύεται επιχείρηση με μετρητά 50.000 ευρώ.

Στην συνέχεια γίνονται οι παρακάτω δοσοληψίες:

  1. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 30.000 με μετρητά.
    1. Αγορά εμπορευμάτων αξίας 5.000, τα μισά μετρητοίς και τα υπόλοιπα με πίστωση.
    1. Πώληση εμπορευμάτων αξίας 3.000 αντί 3.600, τα μισά μετρητοίς και το υπόλοιπο με πίστωση στον Μάρκου.
    1. Έναντι χρέους πληρώνω 1.000 ευρώ
    1. Πληρώνω ενοίκιο καταστήματος 1.200 ευρώ.
    1. Ο Μάρκου για χρέος στην επιχείρηση μας, καταβάλλει 600 ευρώ.
    1. Πωλούμε εμπορεύματα αξίας 1.400 ευρώ αντί 1.600, τα μισά μετρητοίς και το υπόλοιπο με πίστωση στον Δήμου.
    1. Πληρώνω φόρο εισοδήματος 650 ευρώ.

Να συνταχθεί ο αρχικός ισολογισμός, να γίνει το άνοιγμα των λογαριασμών, να καταχωρηθούν οι παραπάνω πράξεις [δοσοληψίες], να σχηματιστεί το ισοζύγιο και να συνταχθεί ο τελικός ισολογισμός.

 

ΜΑΘΗΜΑ 6

Λέξεις κλειδιά: Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης, ΚΑΧ, Έσοδα, Έξοδα, Κέρδη, Ζημίες, Γενική Εκμετάλλευση (ΓΕ)

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσης

Η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (ΚΑΧ) (οι λογαριασμοί της ανήκουν στην ομάδα 8 του ΕΓΛΣ) και ο ισολογισμός είναι οι δύο λογιστικές καταστάσεις τις οποίες υποχρεούνται οι επιχειρηματικές μονάδες να καταρτίζουν στο τέλος κάθε λογιστικής χρήσης.

Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως είναι η λογιστική κατάσταση η οποία εμφανίζει το αποτέλεσμα το οποίο πέτυχε μια οικονομική μονάδα κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου καθώς και τους προσδιοριστικούς παράγοντες του αποτελέσματος αυτού.
  • Θετικό αποτέλεσμα = κέρδος
  • Αρνητικό αποτέλεσμα = ζημιά

Οι προσδιοριστικοί παράγοντες του αποτελέσματος είναι:

  1. Έσοδα
  2. Έξοδα
  3. Έκτακτα κέρδη
  4. Έκτακτες ζημιές

Προσδιορισμός του Αποτελέσματος Χρήσης

Το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) που πέτυχε μια επιχείρηση κατά τη διάρκεια μιας λογιστικής χρήσης προσδιορίζεται συγκρίνοντας τους θετικούς και αρνητικούς παράγοντες που διαμόρφωσαν το αποτέλεσμα αυτό.

Μορφές καταστάσεως αποτελεσμάτων χρήσης

Η κατάσταση ΑΧ όπως και ο Ισολογισμός, μπορούν να πάρουν δύο μορφές:

1. Η μορφή της οριζόντιας παράθεσης

2. Η μορφή της κάθετης παράθεσης

Στην οριζόντια παράθεση, η κατάσταση αποτελείται από δύο στήλες, στην αριστερή παρουσιάζονται οι αρνητικοί παράγοντες που είναι τα έξοδα (λειτουργικά και μη) και οι έκτακτες ζημίες, στην δεξιά παρουσιάζονται οι θετικοί παράγοντες που είναι τα έσοδα (λειτουργικά και μη) και τα έκτακτα κέρδη. Ο προσδιορισμός του αποτελέσματος γίνεται μέσω της σύγκρισης των θετικών και αρνητικών παραγόντων και η διαφορά (κέρδος ή ζημία) γράφεται στη στήλη που έχει το μικρότερο άθροισμα.

Κατάσταση ΑΧ εταιρίας «Ωμέγα» με Οριζόντια Παράθεση
Αμοιβές προσωπικού4.800.000Πωλήσεις εμπ/των9.000.000
Ενοίκια500.000Τόκοι πιστωτικοί80.000
Καύσιμα1.600.000Κέρδη από λαχείο140.000
Αμοιβές τρίτων200.000 
Ασφάλιστρα250.000
Ζημία επίπλων από πυργκαγιά150.000
  
 7.500.000
ΚΕΡΔΗ ΧΡΗΣΕΩΣ1.720.000
 9.220.000 9.220.000

Στην μορφή της κάθετης παράθεσης, τα στοιχεία της κατάστασης των ΑΧ τίθενται το ένα κάτω από το άλλο με τα αντίστοιχα ποσά.

Η μορφή αυτή έχει δύο παραλλαγές:

2α. Κάθετη παράθεση μιας βαθμίδας

2β. Κάθετη παράθεση πολλαπλών βαθμίδων

Κατάσταση ΑΧ εταιρίας «Ωμέγα» με Κάθετη παράθεση μιας βαθμίδας
Πωλήσεις8.500.000 
Κέρδη από συμμετοχές35.0008.535.000
Μείον:Κόστος πωληθέντων4.600.000 
 Αμοιβές προσωπικού3.680.000 
 Διαφημίσεις100.000 
 Τόκοι χρεωστικοί320.000 
 Γραφική ύλη30.000 
 Γενικά έξοδα70.0008.800.000
ΖΗΜΙΑ ΧΡΗΣΕΩΣ 265.000

Είναι φανερό ότι κατά την παραλλαγή αυτή όπως και κατά την οριζόντια παράθεση, το αποτέλεσμα της χρήσης (κέρδος ή ζημία) προκύπτει αμέσως, χωρίς των προσδιορισμό των ενδιάμεσων μεγεθών. Στην παραλλαγή των πολλαπλών βαθμίδων, έχουμε προσδιορισμό των επιμέρους αποτελεσμάτων. Ισχύει το εξής:

 ΑΧ με Κάθετη παράθεση πολλαπλών βαθμίδων
 Πωλήσεις
Μείον:Κόστος πωληθέντων
 ΜΙΚΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ (ΚΕΡΔΟΣ ‘Η ΖΗΜΙΑ)
Συν:Έσοδα λειτουργικά
Μείον:Έξοδα λειτουργικά
 ΚΕΡΔΗ Ή ΖΗΜΙΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ
Συν:Έκτακτα κέρδη
Μείον:Έκτακτες ζημίες
 ΚΕΡΔΟΣ Ή ΖΗΜΙΑ ΧΡΗΣΗΣ

Μικτό αποτέλεσμα είναι η διαφορά μεταξύ των εσόδων από πωλήσεις και του κόστους των πωληθέντων, μπορεί να είναι Μικτό Κέρδος ή Μικτή Ζημία.

Αν από το μικτό αποτέλεσμα προστεθούν τα λειτουργικά έσοδα και αφαιρεθούν τα λειτουργικά έξοδα, έχουμε το αποτέλεσμα εκμετάλλευσης, μπορεί να είναι Κέρδος Εκμετάλλευσης ή Ζημία Εκμετάλλευσης.

Αν στο αποτέλεσμα εκμετάλλευσης προσθέσουμε τα έκτακτα κέρδη και αφαιρέσουμε τις έκτακτες ζημίες τότε παίρνουμε το αποτέλεσμα χρήσης, που μπορεί να είναι Κέρδος Χρήσης ή Ζημία Χρήσης.

Πλεονέκτημα μεθόδου –> προσδιορίζεται εύκολα

Μειονέκτημα μεθόδου –> δεν γνωρίζουμε τους παράγοντες που διαμορφώνουν το αποτέλεσμα

 ΚΑΧ με Κάθετη παράθεση πολλαπλών βαθμίδων
 Πωλήσεις
Μείον:Κόστος πωληθέντων
 ΜΙΚΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ (ΚΕΡΔΟΣ ‘Η ΖΗΜΙΑ)
Συν:Έσοδα λειτουργικά
Μείον:Έξοδα λειτουργικά
 ΚΕΡΔΗ Ή ΖΗΜΙΕΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ
Συν:Μη λειτουργικά Έσοδα
Συν:Έκτακτα κέρδη
Μείον:Μη λειτουργικά Έξοδα
Μείον:Έκτακτες ζημίες
  

Παράδειγμα

 AX 
 8.480 (2)
20 (3)
8.500 (1)
 ΚΕΡΔΗ ΧΡΗΣΕΩΣ 
 20 (4)20 (3)
 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 
 20 (4) 

Άσκηση 3η : Κατάρτιση Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης

Τα στοιχεία της Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης της εμπορικής εταιρείας ‘ΑΒΓ Α.Ε.’ για την περίοδο 1/1/2005 – 31/12/2005 είχαν ως εξής:

Ζημιά από πυρκαγιά3.000      Αμοιβές Προσωπικού7.000
Αποσβέσεις10.000    Κόστος Πωληθέντων50.000
Χρεωστικοί Τόκοι5.000    Έσοδα από Ενοίκια4.000
Πωλήσεις80.000    Αναλωθείσα Γραφική Ύλη2.000
Ασφάλιστρα4.000    Κέρδη από λαχνό5.000
  Ζητείται να καταρτίσετεΓενικά έξοδα την Κ.Α.Χ. της ΑΒΓ Α.Ε. σε κάθετη διάταξη1.000 α) μίας

βαθμίδας και β) πολλαπλών βαθμίδων

Λύση

Άσκηση 3η : Κατάρτιση Κατάστασης Αποτελεσμάτων Χρήσης

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΒΓ Α.Ε. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (1-1-2005 έως 31-12-2005)

Πωλήσεις80.000 
Έσοδα από Ενοίκια4.000
Κέρδη από λαχνό       5.00089.000
Μείον: Κόστος Πωληθέντων50.000 
Αποσβέσεις10.000 
Ασφάλιστρα4.000 
Αμοιβές Προσωπικού7.000 
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη2.000 
Γενικά έξοδα1.000 
Ζημιά από πυρκαγιά3.000 
Χρεωστικοί Τόκοι       5.000   82.000
ΚΕΡΔΗ ΧΡΗΣΕΩΣ     7.000   

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΒΓ Α.Ε. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (1-1-2005 έως 31-12-2005)

Πωλήσεις 80.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (50.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 30.000
Πλέον:           Έσοδα από Ενοίκια4.0004.000
Μείον:           Αποσβέσεις(10.000) 
Ασφάλιστρα(4.000) 
Αμοιβές Προσωπικού(7.000) 
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη(2.000) 
Γενικά έξοδα(1.000)(24.000)
Μερικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης 10.000
(Λειτουργικό Αποτέλεσμα) Μείον:            Χρεωστικοί Τόκοι   (5.000)
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης Πλέον:            Κέρδη από λαχνό  5.0005.000
Μείον:            Ζημιά από πυρκαγιά(3.000) 
Αποτέλεσμα Χρήσεως 7.000

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΒΓ Α.Ε. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (1-1-2005 έως 31-12-2005)

ΝΛΠ

Πωλήσεις 80.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (50.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 30.000
Πλέον:           Έσοδα από Ενοίκια4.0004.000
Μείον:           Αποσβέσεις(10.000) 
Ασφάλιστρα(4.000) 
Αμοιβές Προσωπικού(7.000) 
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη(2.000) 
Γενικά έξοδα(1.000) 
Πλέον:            Κέρδη από λαχνό5.000 
Μείον:            Ζημιά από πυρκαγιά(3.000) 
Κέρδη Προ φόρων και τόκων 12.000
Μείον:            Χρεωστικοί Τόκοι (5.000)
Κέρδη Προ φόρων 7.000
Κέρδη μετά από φόρους 7.000

Άσκηση 4η : Κατάρτιση Ισολογισμού & Κ.Α.Χ.

Τα στοιχεία του ισολογισμού και της Κ.Α.Χ. της εμπορικής εταιρείας ‘ΑΒ Α.Ε.’ είχαν ως εξής:

Μετοχικό κεφάλαιο40.000Προ-πληρωθέντα Ενοίκια3.000
Προμηθευτές10.000Κέρδη από πώληση παγίου1.000
Εμπορεύματα σε τρίτους προς2.000Χρεωσττικοί Τόκοι2.000
πώληση   
Εμπορεύματα10.000Επιταγές εισπρακτέες1.000
Ενυπόθηκο κτίριο20.000Αμοιβές προσωπικού6.000
Πελάτες, λ/μος προκαταβολών4.000Γραμμάτια εισπρακτέα15.000
Πωλήσεις60.000Φόροι πληρωτέοι2.000
Αποθεματικά;Ταμείο6.000
Διαφημίσεις1.000Αυτοκίνητα5.000
Πελάτες10.000Γραμμάτια εισπρακτέα στις4.000
  τράπεζες προς είσπραξη 
Κόστος Πωληθέντων35.000Ενοίκια7.000
Οικόπεδα10.000Μακρ/σμο (ενυπόθηκο) Δάνειο15.000
Εργοδοτικές εισφορές2.000Γραμμάτια πληρωτέα2.000
Ασφάλιστρα2.000Αναλωθείσα Γραφική Ύλη4.000
Αμοιβές προσωπικού πλη/τέες8.000Μερίσματα Πληρωτέα3.000

Ζητείται να καταρτίσετε

  1. τον Ισολογισμό σε οριζόντια διάταξη και
  2. την Κ.Α.Χ. της ΑΒ Α.Ε. σε κάθετη διάταξη πολλαπλών βαθμίδων

Λύση

ΑΒ. Α.Ε. ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 31 /12/2005

Πάγιο Ενεργητικό Οικόπεδο  10.000Ίδια Κεφάλαια Μετοχικό κεφάλαιο  40.000
Ενυπόθηκο Κτίριο20.000Αποθεματικά       2.000
Αυτοκίνητα5.000 42.000
  Κυκλοφορούν Ενεργητικό35.000Μακρ. Υποχρεώσεις Μακρ/σμο (ενυπόθηκο) Δάνειο       15.000
Αποθέματα Εμπορεύματα  10.000 15.000
Εμπορεύματα σε τρίτους προς πώληση2.000Βραχ. Υποχρεώσεις 
 12.000Φόροι πληρωτέοι2.000
Απαιτήσεις Μερίσματα Πληρωτέα3.000
Πελάτες10.000Γραμμάτια πληρωτέα2.000
Γραμμάτια εισπρακτέα15.000Πελάτες, λ/μος προκαταβολών4.000
Γραμ/τια εισ/κτέα στις τράπ. προς είσπραξη4.000Προμηθευτές10.000
Επιταγές εισπρακτέες1.000Αμοιβές προσωπικού πλη/τέες       8.000
Προ-πληρωθέντα ενοίκια3.000 29.000
 33.000  
Διαθέσιμα Ταμείο  6.000  
 51.000  
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ86.000ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΘ. + Κ.Θ.86.000

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΒ Α.Ε. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (1-1-2005 έως 31-12-2005)

Πωλήσεις 60.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (35.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης Μείον:           Ενοίκια  (7.000)25.000
Ασφάλιστρα(2.000) 
Αμοιβές Προσωπικού(6.000) 
Εργοδοτικές Εισφορές(2.000) 
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη(4.000) 
Διαφημίσεις(1.000)(22.000)
Μερικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης (Λειτουργικό Αποτέλεσμα) Μείον:            Χρεωστικοί Τόκοι 3.000   (2.000)
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης Πλέον:            Κέρδη από πώληση παγίου  1.0001.000
Αποτέλεσμα Χρήσεως 2.000

ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΑΒΓ Α.Ε. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ (1-1-2005 έως 31-12-2005)

ΝΛΠ

Πωλήσεις 60.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (35.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης Μείον:           Ενοίκια  (7.000)25.000
Ασφάλιστρα(2.000) 
Αμοιβές Προσωπικού(6.000) 
Εργοδοτικές Εισφορές(2.000) 
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη(4.000) 
Διαφημίσεις(1.000)(22.000)
Πλέον:            Κέρδη από πώληση παγίου1.000 
Κέρδη Προ φόρων και τόκων 4.000
Μείον:            Χρεωστικοί Τόκοι (2.000)
Κέρδη Προ φόρων 2.000
Κέρδη μετά από φόρους 2.000

Άσκηση (χωρίς λύση)

Τα στοιχεία του ισολογισμού και της κατάστασης αποτελεσμάτων χρήσεως της εμπορικής επιχειρήσεως “Βήτα” είχαν την 31-12-09 ως εξής:

Ενυπόθηκο ακίνητο2.500
Αμοιβές Προσωπικού800
Εργοδοτικές εισφορές180
Αμοιβές τρίτων150
Γραμμάτια εισπρακτέα1.200
Διαφημίσεις120
Εμπορεύματα2.000
Γραμμάτια πληρωτέα1.400
Ζημιά από πώληση αυτοκινήτου60
Πωλήσεις5.000
Ταμείο250
Τόκοι χρεωστικοί90
Ενυπόθηκο δάνειο1.800
Χρεώγραφα400
Ίδιο Κεφάλαιο????
Κόστος πωληθέντων3.300
Κέρδη από πώληση χρεογράφων70
Μερίσματα εισπρακτέα30
Πελάτες1.600
Έσοδα από μερίσματα45
Προμηθευτές1.250
Έσοδα από προμήθειες αντιπροσωπειών480
Γραφική ύλη απόθεμα35
Γραμμάτια εν καθυστερήση160
Προσωπικό λογαριασμός δανείων150
Εργοδοτικές εισφορές πληρωτέες60
Κέρδη από κλήρωση ομολογιών100
Κρατήσεις υπέρ Ασφαλιστικών οργανισμών35
Γενικά έξοδα220
Αμοιβές τρίτων πληρωτέες30

Ζητείται:

  1. Να καταρτισθεί η κατάσταση αποτελεσμάτων χρήσεως πολλαπλών βαθμίδων
  2. Να καταρτισθεί ο ισολογισμός με οριζόντια παράθεση στοιχείων

 

Λογαριασμός Γενικής Εκμετάλλευσης

Είναι η κατάσταση όπου συγκεντρώνονται τα έσοδα και τα έξοδα προκειμένου από τη σύγκρισή τους να προσδιορισθεί το αποτέλεσμα εκμετάλλευσης (κέρδος ή ζημία). Γίνεται με Οριζόντια ή Κάθετη παράθεση. Περιλαμβάνει:

ΑΛΕΞΙΟΥ ΑΕ  
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΕΥΣΗΣ     (01.01.2009 – 31.12.2009)
 (καταχωρείται στο βιβλίο απογραφών και ισολογισμών) 
Χ Ρ Ε Ω Σ Η  
1. Αποθέματα ενάρξεως χρήσεως  
20.    – Εμπορεύματα42,430.18 
21.    – Προιόντα52,067.61 
22.    – Υποπροιόντα & Υπολείμματα68.00 
23.    – Παραγωγή σε εξέλιξη11,219.40 
24.    – Πρώτες & β.ύλες210,979.50316,764.69
2. Αγορές Χρήσεως  
20.    – Εμπορεύματα110,456.16 
24.    – Πρώτες & β.ύλες1,052,006.48 
25.    – Αναλώσιμα10,827.27 
26.    – Ανταλλακτικά παγίων889.601,174,179.51
3. ΜΕΙΟΝ: Αποθέματα τέλους χρήσεως  
20.    – Εμπορεύματα38,249.72 
21.    – Προιόντα24,893.34 
22.    – Υποπροιόντα & Υπολείμματα80.00 
23.    – Παραγωγή σε εξέλιξη0.00 
24.    – Πρώτες & β.ύλες118,164.01181,387.07
Κόστος Πωληθέντων 1,309,557.13
   
4. Οργανικά έξοδα  
60.    – Αμοιβές & έξοδα Προσωπικού353,332.30 
61.    – Αμοιβές & έξοδα Τρίτων47,997.94 
62.    – Παροχές Τρίτων182,893.54 
63.    – Φόροι-Τέλη8,834.93 
64.    – Διάφορα έξοδα  
64.00  – Εξοδα μεταφορών55,275.83 
64.01  – Εξοδα ταξειδίων10,063.09 
64.02  – Εξοδα προβολής & διαφήμισης190.64 
64.03  – Εξοδα εκθέσεων & επιδείξεων0.00 
64.05  – Συνδρομές-Εισφορές395.41 
64.06  – Δωρεές-Επιχορηγήσεις0.00 
64.07  – Εντυπα & Γραφική ύλη3,839.48 
64.08  – Υλικά άμεσης ανάλωσης972.49 
64.09  – Εξοδα δημοσιεύσεων1,642.71 
64.98  – Διάφορα2,804.77 
65.    – Τόκοι & συναφή έξοδα36,730.78 
66.    – Αποσβέσεις ενσωματωμένες91,854.53796,828.44
   
Συνολικό κόστος 2,106,385.57
   
88.00  – Κέρδη εκμετάλλευσης 116,370.63
   
  2,222,756.20
Π Ι Σ Τ Ω Σ Η  
1. Πωλήσεις  
70.       – Εμπορευμάτων141,970.64 
71.       – Προιόντων2,076,879.75 
72.       – Υποπροιόντων356.88 
72.       – Πρ.Υλών & Υλ.Συσκευασίας247.00 
72.       – Αναλωσίμων2,503.992,221,958.26
2. Λοιπά οργανικά έσοδα  
75.       – Εσοδα παρεπομένων ασχολιών            792.00 
76.       – Εσοδα κεφαλαίων5.94797.94
  2,222,756.20
(ή Ζημία εκμετάλλευσης)  

Στα αποτελέσματα εκμετάλλευσης (κέρδη ή ζημίες) προσθέτουμε τα έκτακτα κέρδη και αφαιρούμε τις έκτακτες ζημίες και προκύπτει το αποτέλεσμα χρήσης (κέρδη ή ζημίες προ φόρων).

Άσκηση 9η: Εγγραφές Προσαρμογής

Σας δίνονται τα υπόλοιπα των εξής λογαριασμών στο τέλος της χρήσης (31/12/20Χ6) πριν τη σύνταξη του προσαρμοσμένου ισοζυγίου:

Μηχανήματα:10.000
Αποσβεσμένα μηχ/τα:1.000
Κτίρια:40.000
Αποσβεσμένα Κτίρια:5.000
Γραφική ύλη:2.000
Ασφάλιστρα Προπληρωθέντα :4.000
Δάνειο:5.000
Προεισπραχθέντα ενοίκια:3.000
Ταμείο:20.000

Κατά τη διάρκεια της απογραφής βρέθηκε ότι

  1. Η εταιρεία στη διάρκεια της χρήσης αγόρασε γραφική ύλη ύψους 500€ με μετρητά. Ο λογιστής εκ παραδρομής είχε ξεχάσει να καταλογίσει την αγορά αυτή. Το τελικό απόθεμα της γραφικής ύλης αποτιμάται σε 200€.
  2. Τα προπληρωθέντα ασφάλιστρα αφορούσαν ασφαλιστικό συμβόλαιο για κάλυψη ζημιών από πυρκαγιά διάρκειας 8 μηνών που η ισχύς του άρχισε την 1/11/20Χ6.
  3. Η εταιρεία είχε λάβει δάνειο ύψους 5.000 με ετήσιο επιτόκιο 10% την 1/7/20Χ6 και ως την 31/12 δεν είχε αποπληρώσει ούτε τόκους ούτε μέρος του δανείου.
  4. Η εταιρεία στο τέλος της χρήσης διαπίστωσε ότι όφειλε Γενικά έξοδα ύψους 200€.
  5. Η εταιρεία είχε προεισπράξει την 1/10/20Χ6 ενοίκια ύψους 3.000€ για 6μήνες.
  6. Διαπιστώθηκε ότι για υπηρεσίες μεσιτείας που η εταιρεία είχε παρέχει μέσα στη χρήση, της όφειλαν 2.000€.
  7. Οι αποσβέσεις κτιρίων και μηχανημάτων υπολογίστηκαν σε 500€ και 2.500€ αντίστοιχα

Να καταχωρηθούν οι εγγραφές προσαρμογής

Λύση

  Γραφική Ύλη  500
                       Ταμείο                                                            500                     
Αναλωθείσα Γραφική Ύλη2.300
                       Γραφική Ύλη                                                 2.300                     
Ασφάλιστρα1.000
                       Ασφάλιστρα Προπληρωθέντα                              1.000                     
Χρεωστικοί Τόκοι2.500
                       Χρεωστικοί Τόκοι Πληρωτέοι                              2.500                     
Γενικά Έξοδα200
                       Γενικά Έξοδα Πληρωτέα                                200                     
Προεισπραχθέντα Ενοίκια1.500
                       Έσοδα από Ενοίκια                                        1.500                     
Έσοδα από Μεσιτείες εισπρακτέα (ή2.000
Χρεώστες διάφοροι, ή Πελάτες)                        Έσοδα από Μεσιτείες                                       2.000                     
Αποσβέσεις3.000
Αποσβεσμένα Κτίρια500
                       Αποσβεσμένα Μηχανήματα                              2.500                     

Άσκηση 10η

Τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχειρήσεως “ΑΒΓ Α.Ε.” στη 31/12/20Χ5 είχαν ως ακολούθως (σε €):

Κατάστημα10.000 Μετοχικό Κεφάλαιο30.000
Αυτοκίνητα5.000 Μακροπρόθεσμα Δάνεια10.000
Έπιπλα και Σκεύη6.000 Μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις3.000
Εμπορεύματα12.000 Υποχρεώσεις σε ασφαλιστικούς οργανισμούς1.000
Υλικά συσκευασίας2.000 Προμηθευτές4.000
Πελάτες3.000 Γραμμάτια Πληρωτέα2.000
Γραμμάτια εισπρακτέα3.000   
Προκαταβολές σε προμηθευτές1.500   
Ασφάλιστρα προπληρωθέντα500   
Ταμείο7.000   

Κατά τη διάρκεια της χρήσεως 20X6 έλαβαν χώρα τα εξής λογιστικά γεγονότα:

  1. Αγοράστηκαν εμπορεύματα αξίας €10.000 αντί €8.000 με υπογραφή γραμματίων ποσού €5.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών σε προμηθευτές και το υπόλοιπο με μετρητά.
  2. Πωλήθηκαν εμπορεύματα αξίας €12.000, με μετρητά €5.000 και το υπόλοιπο με λήψη γραμματίων εισπρακτέων.
  3. Καταβλήθηκαν για αμοιβές προσωπικού €2.000, ενώ οι κρατήσεις των εργαζομένων €500 και οι εργοδοτικές εισφορές €1.000 οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων.
  4. Καταβλήθηκαν για Γενικά Έξοδα €1.000, για έξοδα επισκευής αυτοκινήτου €500 και για ασφάλιστρα €500 και εισπράχθηκαν διάφορα λειτουργικά έσοδα €4.000.
  5. Καταστράφηκαν εμπορεύματα αξίας €1.500 και η ασφαλιστική εταιρία αναγνώρισε το 60% της ζημιάς, την οποία η εταιρία δεν είχε εισπράξει μέχρι 31/12/20Χ6.
  6. Την 1/7/20Χ6 αυξήθηκαν τα κεφάλαια της επιχειρήσεως με εισφορά ενός καταστήματος αξίας €10.000.

Ζητείται:

Α. Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές προσδιορισμού των αποτελεσμάτων χρήσεως, αφού ληφθούν υπόψη ότι τα εμπορεύματα στο τέλος της χρήσεως ήταν

€8.000, τα υλικά συσκευασίας ήταν €1.500 και τα προπληρωθέντα ασφάλιστρα έγιναν δεδουλευμένα, ενώ οφείλονταν οι τόκοι του μακροπρόθεσμου δανείου €200.

Β. Να γίνει η διανομή των αποτελεσμάτων.

Γ. Να συνταχθεί ο Ισολογισμός την 31/12/2006, η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (ΚΑΧ) πολλαπλών βαθμίδων με κατ΄ είδος ανάλυση των εξόδων (για τη χρήση 20Χ6) και η ΚΑΧ πολλαπλών βαθμίδων με κατά δραστηριότητα ανάλυση  των εξόδων αφού λάβετε υπ’ όψιν ότι τα προς μερισμό έξοδα κατανέμονται κατά 50% στη λειτουργία της Διοίκησης και κατά 50% στη λειτουργία της προβολής και διαφήμισης.

 

Λύση

 1 
  Εγγραφή ανοίγματος                                                                                          
 2 
Εμπορεύματα 8.000
Γραμμάτια πληρωτέα 5.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές 1.500
                       Ταμείο                                                            1.500                     
 3 
Ταμείο 5.000
Γραμμάτια εισπρακτέα 7.000
                       Πωλήσεις                                                     12.000                     
 4 
Αμοιβές Προσωπικού 2.500
Εργοδοτικές Εισφορές 1.000
Ταμείο 2.000
                       Υποχρεώσεις σε ΑσφαλιστικούςΟργ.                              1.500                     
 5 
Γενικά έξοδα1.000
Έξοδα επισκευής500
Ασφάλιστρα500
                       Ταμείο                                                           2.000                     

6

Ταμείο                                                                                4.000

                       Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                                             4.000                     

7

Ζημιά Από Καταστροφή Εμπ/των                                         1.500

                       Εμπορεύματα                                                                     1.500                     

8

Απαιτήσεις Από ασφαλιστική Εταιρεία900
                       Ζημιά Από Καταστροφή Εμπ/των                                900                     
9 Κατάστημα  10.000
                       Ίδια Κεφάλαια                                             10.000                     

10

Κόστος Πωληθέντων                                                          10.500

                       Εμπορεύματα                                                                   10.500                     

11

Αναλωθέντα Υλικά Συσκευασίας                                             500

                       Υλικά Συσκευασίας                                                             500                     

12

Ασφάλιστρα                                                                           500

                       Προπληρωθέντα Ασφάλιστρα                                               500                     

13

Τόκοι Χρεωστικοί (ή Τόκοι Μακροπρόθεσμου Δανείου)                                  200

Τόκοι Χρεωστικοί πληρωτέοι  Τόκοι                                       200

                               Μακροπρόθεσμου Δανείου πληρωτέοι)                                                                                                      

14

Πωλήσεις                                                                          12.000

                       Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                  12.000                     

15

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης10.500
                       Κόστος Πωληθέντων                                    10.500                     
16 
Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων7.100
Αμοιβές Προσωπικού2.500
Εργοδοτικές Εισφορές1.000
Γενικά έξοδα1.000
Έξοδα επισκευής500
Ασφάλιστρα1.000
Αναλωθέντα Υλικά Συσκευασίας500
                       Ζημιά Από Καταστροφή Εμπ/των                                600                     
17 
Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης1.500
Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα4.000
                       Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων                              5.500                     

18

Αποτέλεσμα προ φόρων                                                       1.800

Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων                                        1.200

                       Χρεωστικοί τόκοι                                                                200                     

19

Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                              1.800

                       Αποτέλεσμα προ φόρων                                                     1.800                     

20

Υπόλοιπο Ζημιών Προηγ. Χρήσης                                        1.800

                       Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                            1.800                     

21

Εγγραφή Κλεισίματος Βιβλίων

    
  

                                                               ή (ΕΓΛΣ)                                                              

16

Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης6.700 
Αμοιβές Προσωπικού 2.500
Εργοδοτικές Εισφορές 1.000
Γενικά έξοδα 1.000
Έξοδα επισκευής 500
Ασφάλιστρα 1.000
Αναλωθέντα Υλικά Συσκευασίας 500
                       Τόκοι Χρεωστικοί (ή Τόκοι Μακροπρόθεσμου Δανείου)                                200                      17
Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης1.500
Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα4.000
                       Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                              5.500                     
18 
Αποτέλεσμα Χρήσης1.800
Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης1.200
                       Ζημιά Από Καταστροφή Εμπ/των                                600                     
19 Υπόλοιπο Ζημιών Προηγ. Χρήσης  1.800 

                       Αποτέλεσμα Χρήσης                                                         1.800                     

20

Εγγραφή Κλεισίματος Βιβλίων

Κατάστημα                                  Αυτοκίνητα                               Έπιπλα & Σκέυη 10.000                                        5.000                                             6.000

(9) 10.000

Εμπορεύματα                         Υλικά Συσκευασίας                               Πελάτες 12.000           1.500 (7)               2.000               500 (11)                3.000

(2) 8.000        10.500 (10)

Γραμμάτια Εισπρακτέα                   Προκαταβολές σε Προμηθευτές

Προπληρωθέντα Ασφάλιστρα

1.500

1.500 (2)

500

500 (12)

Ταμείο                                   Ίδια Κεφάλαια                               Μακρ. δάνεια

7.000             1.500 (2)                                       30.000                                          10.000

(3) 5.000        2.000 (4)                                       10.000 (9)

(6) 4.000        2.000 (5)

Μακρ. Υποχρεώσεις                  Υποχρεώσεις σε Ασφ.

Οργανισμούς

1.000

1.500 (4)

Προμηθευτές

Γραμμάτια πληρωτέα                            Πωλήσεις                            Αμοιβές Προσωπικού 2.000                             (14) 12.000      12.000 (3)             (4) 2.500         2.500 (16)

5.000 (2)

Εργοδοτικές Εισφορές                       Γενικά Έξοδα                             Έξοδα Επισκευής (4) 1.000             1.000 (16)             (5) 1.000          1.000 (16)             (5) 500            500 (16)

Ασφάλιστρα                         Διάφορα Λείτ. Έσοδα              Ζημιά από Καταστ. Εμπορ. (5) 500                1.000 (16)             (17) 4.000        4.000 (6)               (7) 1.500         900 (8)

(12) 500                                                                                                                   600 (16)

Απαιτήσεις από Ασφάλ.

Εταιρ.

(8) 900

Κόστος Πωληθέντων                     Αναλωθέντα Υλικά Συσκευασίας

(11) 500          500 (16)

Τόκοι Χρεωστικοί                       Τόκοι Χρεωστικοί Πληρωτέοι

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμεταλ.

200 (13)

(15) 10.500

(17) 1.500

12.000 (14)

Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων

Αποτέλεσμα προ φόρων               Υπόλοιπο ζημίας Προγ.

Χρήσ.

(16) 7.1005.500 (17) (19) 1.8001.600 (18) (20) 1.800
 1.600 (18)  200 (18)  

Αποτέλεσμα μετά φόρων

(19) 1.800      1.800 (20)

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΒΓ. Α.Ε. 31 /12/2006

Πάγιο Ενεργητικό Κατάστημα  20.000Ίδια Κεφάλαια Μετοχικό κεφάλαιο  40.000
Αυτοκίνητα5.000Υπόλοιπο Ζημιάς Προηγ. Χρήσ.  (1.800)
Έπιπλα & Σκεύη6.000 38.200
  Κυκλοφορούν Ενεργητικό31.000Μακρ. Υποχρεώσεις Μακροπρόθεσμο Δάνειο  10.000
Αποθέματα Μακροπρόθεσμες Υποχρεώσεις     3.000
Εμπορεύματα8.000 13.000
Υλικά συσκευασίας1.500  
Απαιτήσεις Βραχ. Υποχρεώσεις 
Πελάτες3.000Υποχρεώσεις σε Ασφαλ. Οργαν.2.500
Γραμμάτια εισπρακτέα10.000Προμηθευτές4.000
Απαιτήσεις από ασφ. εταιρεία900Γραμμάτια πληρωτέα7.000
Διαθέσιμα Τόκοι χρεωστικοί πληρωτέοι        200
Ταμείο10.500 13.700
 33.900  
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ64.900ΣΥΝΟΛΟ ΥΠ. + Κ.Θ.  64.900
ΚΑΧ (κατ’ είδος), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 31 /12/2006) 
Πωλήσεις12.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων(10.500)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης1.500
Πλέον:             Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                           4.0004.000
Μείον:             Αμοιβές Προσωπικού                                     (2.500) 
Εργοδοτικές Εισφορές                                    (1.000) 
Γενικά έξοδα                                                   (1.000) 
Έξοδα επισκευών                                             (500) 
Ασφάλιστρα                                                    (1.000) 
Αναλωθ. Ύλικά Συσκ.                                     (500)(6.500)
Λειτουργικό Αποτέλεσμα (ή Μερικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης)(1.000)
Χρεωστικοί Τόκοι                                           (200)          
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης(1.200)
Μείον:              Ζημιά από καταστροφή εμπορ.                         (600) 
Αποτέλεσμα Χρήσεως(1.800)
ΚΑΧ (κατά δραστηριότητα), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 31 /12/2006) 
Πωλήσεις12.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων(10.500)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης1.500
Πλέον:             Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                           4.0004.000
Μείον:             Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας                     (3.250) 
Έξοδα Προβολής και Διαφήμισης                  (3.250) 
Λειτουργικό Αποτέλεσμα (ή Μερικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης)(1.000)
Χρηματοοικονομικά έξοδα                             (200)          
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης(1.200)
Μείον:              Ζημιά από καταστροφή εμπορ.                         (600) 
Αποτέλεσμα Χρήσεως(1.800)

Έξοδα                 Ποσό                                          Δραστηριότητες                                      

Προβολή

 ΠαραγωγήΔιοίκηση& ΔιαφήμισηΧρηματοοικονομική
Κόστος Πωληθέντων10.500         10.500   
Αμοιβές Προσωπικού2.5001.2501.250 
Εργοδοτικές Εισφορές1.000500500 
Γενικά Έξοδα1.000500500 
Έξοδα Επισκευών500250250 
Ασφάλιστρα1.000500500 
Αναλωθέντα Υλικά500250250 
Συσκευασίας    
Χρεωστικοί Τόκοι200  200
ΣΥΝΟΛΑ17.200         10.5003.2503.250200
ΚΑΧ (κατ’ είδος), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 31 /12/2006) 
ΝΛΠ 
Πωλήσεις12.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων(10.500)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης1.500
Πλέον:             Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                           4.0004.000
Μείον:             Αμοιβές Προσωπικού                                     (2.500) 
Εργοδοτικές Εισφορές                                    (1.000) 
Γενικά έξοδα                                                   (1.000) 
Έξοδα επισκευών                                             (500) 
Ασφάλιστρα                                                    (1.000) 
Αναλωθ. Ύλικά Συσκ.                                     (500) 
Ζημιά από καταστροφή εμπορ.                        (600)(7.100)
Ζημιά προ τόκων & φόρων(1.600)
Χρεωστικοί Τόκοι                                           (200)          
Ζημιά προ φόρων(1.800)
Αποτέλεσμα Χρήσεως(1.800)
ΚΑΧ (κατά δραστηριότητα), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 31 /12/2006) 
Πωλήσεις12.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων(10.500)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης1.500
Πλέον:             Λοιπά συνήθη Έσοδα                                       4.000 
Μείον:             Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας                     (3.250) 
Έξοδα Προβολής και Διαφήμισης                  (3.250) 
Λοιπά έξοδα & Ζημιές                                     (600) 
Ζημιά προ τόκων & φόρων(1.600)
Χρεωστικοί Τόκοι                                           (200)          
Ζημιά προ φόρων(1.800)
Αποτέλεσμα Χρήσεως(1.800)

Άσκηση

Τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχειρήσεως “ΔΕΖ Α.Ε.” στη 31/12/20X5 είχαν ως ακολούθως (σε €):

Κτίρια20.000 Μετοχικό κεφάλαιο40.000
Αυτοκίνητα10.000 Μακροπρόθεσμα Δάνεια15.000
Εμπορεύματα20.000 Προκαταβολές από πελάτες2.000
Αναλώσιμα Υλικά3.000 Υποχρεώσεις σε ασφαλιστικούς οργανισμούς3.000
Πελάτες7.000 Προμηθευτές5.000
Ασφάλιστρα προπληρωθέντα2.000 Γραμμάτια Πληρωτέα4.000
Ταμείο8.000 Φόροι πληρωτέοι1.000

Κατά τη διάρκεια της χρήσεως 20X6 έλαβαν χώρα τα εξής λογιστικά γεγονότα:

  1. Πωλήθηκαν εμπορεύματα αξίας €10.000, με μετρητά €6.000, με συμψηφισμό προκαταβολών και το υπόλοιπο με λήψη γραμματίων εισπρακτέων.
  2. Καταβλήθηκαν €500 για Γενικά Έξοδα, €500 για προκαταβολές ασφαλίστρων, 1000€ για τόκους και εξοφλήθηκαν οι υποχρεώσεις σε προμηθευτές ενώ εισπράχθηκαν διάφορα έσοδα €3.000 και οι απαιτήσεις από πελάτες.
  3. Καταβλήθηκαν για αμοιβές προσωπικού €1.000 (καθαρό ποσό), ενώ οι κρατήσεις των εργαζομένων €200 και οι εργοδοτικές εισφορές €300 οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων.
  4. Αγοράστηκαν εμπορεύματα αξίας €4.000 με υπογραφή γραμματίων ποσού

€1.500 και το υπόλοιπο με μετρητά.

  • Καταστράφηκε αυτοκίνητο της εταιρείας αξίας €2.000 και η ασφαλιστική εταιρία αναγνώρισε το 50% της ζημιάς, την οποία η εταιρία δεν την είχε εισπράξει μέχρι 31/12/20X6.
  • Η εταιρεία αγόρασε με μετρητά μηχάνημα αξίας 500€ και κατέβαλε για έξοδα συναρμολόγησης του μηχανήματος 100€.
  • Αυξήθηκαν τα κεφάλαια της επιχειρήσεως με εισφορά ενός αυτοκινήτου αξίας

€5.000.

Ζητείται:

Α. Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές προσδιορισμού των αποτελεσμάτων χρήσεως, αφού ληφθούν υπόψη ότι τα εμπορεύματα στο τέλος της χρήσεως ήταν

€18.000, τα αναλώσιμα υλικά ήταν €2.500, τα προπληρωθέντα ασφάλιστρα έγιναν δεδουλευμένα, ενώ δεν είχαν καταχωρηθεί διάφορα έσοδα ύψους 2.000 που οφείλονταν στην ΔΕΖ Α.Ε.

Β. Να γίνει η διανομή των αποτελεσμάτων, αφού λάβετε υπ’ όψιν ότι τα αποτελέσματα της χρήσης κατά 60% θα δοθούν ως μέρισμα και κατά 40% θα πάνε σε αποθεματικά.

Γ. Να συνταχθεί ο Ισολογισμός την 31/12/20X6, η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (ΚΑΧ) πολλαπλών βαθμίδων με κατ΄ είδος ανάλυση των εξόδων (για τη χρήση 2006) και η ΚΑΧ πολλαπλών βαθμίδων με κατά δραστηριότητα ανάλυση των εξόδων αφού λάβετε υπ’ όψιν ότι τα προς μερισμό έξοδα κατανέμονται κατά 70% στη λειτουργία της Διοίκησης και κατά 30% στη λειτουργία της προβολής και διαφήμισης.

Άσκηση 11 (ΛΥΣΗ): 
    Εγγραφή ανοίγματος                              1                                                             
  Ταμείο2  6.000
Προκαταβολές από πελάτες 2.000
Γραμμάτια εισπρακτέα 2.000
                       Πωλήσεις                                                     10.000                     
  Γενικά έξοδα3  500
Προπληρωθέντα Ασφάλιστρα 500
Χρεωστικοί Τόκοι 1.000
Προμηθευτές 5.000
                       Ταμείο                                                           7.000                     
  Ταμείο4  10.000
Πελάτες 7.000
                       Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                               3.000                     
  Αμοιβές Προσωπικού5  1.200
Εργοδοτικές Εισφορές 300
Ταμείο 1.000
                       Υποχρεώσεις σε ΑσφαλιστικούςΟργ.                                500                     

6

Εμπορεύματα                                                                       4.000

Γραμμάτια πληρωτέα                                                         1.500

                       Ταμείο                                                                              2.500                     

7

Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των                                         2.000

                       Αυτοκίνητα                                                                       2.000                     

8

Απαιτήσεις Από ασφαλιστική Εταιρεία1.000
                       Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των                              1.000                     
9 Μηχανήματα  600
                       Ταμείο                                                             600                     

10

Αυτοκίνητα                                                                         5.000

                       Ίδια Κεφάλαια                                                                   5.000                     

11

Κόστος Πωληθέντων                                                            6.000

                       Εμπορεύματα                                                                     6.000                     

12

Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά                                               500

                       Αναλώσιμα Υλικά                                                                500                     

13

Ασφάλιστρα                                                                        2.500

                       Προπληρωθέντα Ασφάλιστρα                                             2.500                     

14

Διάφορα Έσοδα εισπρακτέα                                                 2.000

Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                                              2.000

15

Πωλήσεις                                                                          10.000

                       Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                  10.000                     

16

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                      6.000

                       Κόστος Πωληθέντων                                                          6.000                     

17

Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων                                         6.000

Γενικά έξοδα                                                                        500

Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των                                        1.000

Αμοιβές Προσωπικού                                                         1.200

Εργοδοτικές Εισφορές                                                           300

Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά                                             500

Ασφάλιστρα                                                                      2.500

18

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                      4.000

Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                                                5.000

                       Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων                                       9.000                     

19

Αποτέλεσμα προ τόκων & φόρων                                         3.000

Αποτέλεσμα μετά από τόκους                                             2.000

                       Χρεωστικοί Τόκοι                                                              1.000                     

20

Αποτέλεσμα μετά από τόκους                                               2.000

Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                             2.000

21

Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                              2.000

Μερίσματα πληρωτέα                                                         1.200

                       Αποθεματικά                                                                       800                     

Ή (ΕΓΛΣ)

17

Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                                6.000

Γενικά έξοδα                                                                        500

Χρεωστικοί Τόκοι                                                              1.000

Αμοιβές Προσωπικού                                                         1.200

Εργοδοτικές Εισφορές                                                           300

Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά                                             500

Ασφάλιστρα                                                                      2.500

18

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                      4.000

Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα                                                3.000

Διάφορα Έσοδα                                                                   2.000

                       Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                              9.000                     

19

Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                                3.000

Αποτέλεσμα Χρήσης                                                          2.000

                       Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των                                       1.000                     

20

Αποτέλεσμα Χρήσης                                                            2.000

Μερίσματα πληρωτέα                                                         1.200

                       Αποθεματικά                                                                       800                     

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΖ. Α.Ε. 31 /12/2006

Πάγιο Ενεργητικό Κατάστημα  20.000Ίδια Κεφάλαια Μετοχικό κεφάλαιο  45.000
Αυτοκίνητα13.000Αποθεματικά        800
Μηχανήματα600 45.800
  Κυκλοφορούν Ενεργητικό33.600Μακρ. Υποχρεώσεις Μακροπρόθεσμο Δάνειο  15.000
Αποθέματα   
Εμπορεύματα18.000 15.000
Αναλώσιμα Υλικά2.500  
Απαιτήσεις Βραχ. Υποχρεώσεις 
Διάφορα έσοδα εισπρακτέα2.000Υποχρεώσεις σε Ασφαλ. Οργαν.3.500
Γραμμάτια εισπρακτέα2.000Φόροι πληρωτέοι1.000
Απαιτήσεις από ασφ. εταιρεία1.000Γραμμάτια πληρωτέα5.500
Διαθέσιμα Μερίσματα πληρωτέα     1.200
Ταμείο12.900 11.200
 38.400  
ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ72.000ΣΥΝΟΛΟ ΥΠ. + Κ.Θ.  72.000
ΚΑΧ (κατ’ είδος), ΔΕΖ Α.Ε. ( Πωλήσεις1/1 31 /12/2006)  10.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (6.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 4.000
Πλέον:             Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα5.0005.000
Μείον:             Γενικά έξοδα(500) 
Χρεωστικοί Τόκοι(1.000) 
Αμοιβές Προσωπικού(1.200) 
Εργοδοτικές Εισφορές(300) 
Αναλωθ. Αναλώσιμα Υλικά(500) 
Ασφάλιστρα         (2.500)        (6.000)
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης Μείον:              Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των  (1.000)3.000
Αποτέλεσμα Χρήσεως 2.000
ΚΑΧ (κατά δραστηριότητα), ΔΕΖ ΠωλήσειςΑ.Ε. (1/1 31 /12/2006)  10.000
Μείον Κόστος Πωληθέντων (6.000)
Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 4.000
Πλέον:             Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα5.0005.000
Μείον:             Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας(3.500) 
Έξοδα Προβολής και Διαφήμισης(1.500) 
Χρηματοοικονομικά έξοδα         (1.000)        6.000
Ολικό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης Μείον:              Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των  (1.000)3.000
Αποτέλεσμα Χρήσεως 2.000

Έξοδα                 Ποσό                                          Δραστηριότητες                                     

Προβολή

 ΠαραγωγήΔιοίκηση& ΔιαφήμισηΧρηματοοικονομική
Κόστος Πωληθέντων6.000           6.000   
Γενικά έξοδα500350150 
Χρεωστικοί Τόκοι1.000  1.000
Αμοιβές Προσωπικού1.200840360 
Εργοδοτικές Εισφορές30021090 
Αναλωθ. Αναλώσιμα500350150 
Υλικά    
Ασφάλιστρα2.5001.750750 
ΣΥΝΟΛΑ12.000          6.0003.5001.5001.000
    
 Πλαίσιο κειμένου: ΚΑΧ (κατ’ είδος), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 ΝΛΠ -31 /12/2006) Πωλήσεις 10.000 Μείον Κόστος Πωληθέντων (6.000) Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 4.000 Πλέον: Διάφορα Λειτουργικά Έσοδα 5.000 5.000 Μείον: Γενικά έξοδα (500) Ζημιά Από Καταστροφή Αυτ/των (1.000) Αμοιβές Προσωπικού (1.200) Εργοδοτικές Εισφορές (300) Αναλωθ. Αναλώσιμα Υλικά (500) Ασφάλιστρα (2.500) (6.000) Κέρδη προ τόκων & φόρων 3.000 Χρεωστικοί Τόκοι (1.000) Κέρδη προ φόρων 2.000 Αποτέλεσμα Χρήσεως (Κέρδη μετά από φόρους) 2.000 ΚΑΧ (κατά δραστηριότητα), ΑΒΓ. Α.Ε. (1/1 -31 /12/2006) Πωλήσεις 10.000 Μείον Κόστος Πωληθέντων (6.000) Μικτό Κέρδος Εκμετάλλευσης 4.000 Πλέον: Λοιπά συνήθη Έσοδα 5.000 5.000 Μείον: Έξοδα Διοικητικής Λειτουργίας (3.500) Έξοδα Προβολής και Διαφήμισης (1.500) Λοιπά έξοδα & Ζημιές (1.000) (6.000) Κέρδη προ τόκων & φόρων (3.000) Χρεωστικοί Τόκοι (1.000) Κέρδη προ φόρων 2.000 Αποτέλεσμα Χρήσεως (Κέρδη μετά από φόρους) 2.000
  
 

 

Άσκηση (χωρίς λύση)

Το Ισοζύγιο της επιχείρησης ΑΛΕΣΤΑ ΟΕ στις 15/12/20Χ6 ήταν το παρακάτω:

Α/ΑΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙΧΥ  ΠΥ
1.Έπιπλα10.000   
2.Τόκοι κ συναφή έξοδα300   
3.Έσοδα παρεπόμενων ασχολιών   400
4.Γραμμάτια πληρωτέα   500
5.Μεταβατικοί λογ ενεργητικού4.000   
6.Εμπορεύματα αρχής5.000   
7.Αγορές εμπορευμάτων6.000   
8.Πωλήσεις εμπορευμάτων9.400   
9.Αποσβεσμένα έπιπλα4.000   
10.Ταμείο4.000   
11.Όψεως6.000   
12.Κεφάλαιο   20.500
13.Παροχές τρίτων2.000   
14.Μεταβατικοί λογ παθητικού   2.500
15.Προμηθευτές   1.000
16.Πελάτες600   
17.Γραμμάτια εισπρακτέα400   
      
 ΣΥΝΟΛΑ38.300  38.300

Στο β’ δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:

  1. Αγορά εμπορευμάτων 2000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά
  2. Πώληση εμπορευμάτων 6000 ευρώ, τα μισά με συναλλαγματική και τα υπόλοιπα μετρητά
  3. Εξόφληση γραμματίων 80 ευρώ καταχωρήθηκε από λάθος ως είσπραξη γραμματίων
  4. Στα έσοδα παρεπόμενων ασχολιών δεν έχουν περιληφθεί οι απαιτήσεις από προμήθειες και μεσιτείες 150 ευρώ
  5. Κατάθεση στην τράπεζα 300 ευρώ καταχωρήθηκε κατά λάθος με το ποσό των 3000 ευρώ
  6. Υπολογίστηκε ότι οφείλονται επιπλέον τόκοι 40 ευρώ σε προμηθευτές
  7. Οφείλουμε τον λογαριασμό ΔΕΗ Δεκεμβρίου ύψους 180 ευρώ
  8. Επιστροφή ακατάλληλων εμπορευμάτων αξίας 200 ευρώ από πελάτη
  9. Είσπραξη 80 ευρώ ως έκπτωση από προμηθευτή (όχι παρέχεται έκπτωση)
  10. Ο ονομαστικός (μικτός) μισθός Δεκεμβρίου είναι 1200 ευρώ (κρατήσεις ικα εργαζομένου 300 ευρώ, ΦΜΥ 100 ευρώ, εργοδοτική εισφορά 500 ευρώ
  11. Τα έπιπλα υπόκεινται σε 10% ετήσια σταθερή απόσβεση

Αν δε λαμβάνεται υπόψη η φορολογία εισοδήματος και στις 31/12 του ίδιου έτους τα μένοντα εμπορεύματα (τέλους χρήσης) αξίζουν €3000, ζητούνται:

  1. Οι εγγραφές σε ημερολόγιο και καθολικό για τα παραπάνω γεγονότα και οι τακτοποιήσεις τους (προσαρμογές)
  2. Να προσδιοριστεί λογιστικά το αποτέλεσμα (κέρδος ή ζημία) της χρήσης με τη συγκέντρωση των αποτελεσματικών λογαριασμών
  3. Η σύνταξη ισολογισμού

ΜΑΘΗΜΑ 7

Λογιστικά σφάλματα

Υπάρχει περίπτωση κατά την καταχώρηση των λογιστικών εγγραφών να γίνουν σφάλματα. Βέβαια η εφαρμογή των νέων τεχνολογιών στην εργασία της λογιστικής έχει ελαχιστοποιήσει τις πιθανότητες αυτές, όμως είναι πιθανόν να γίνουν εκεί που υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγοντας, δηλαδή στην καταχώρηση των ημερολογιακών εγγραφών. Σε κάθε περίπτωση που γίνεται κάποιο λάθος απαγορεύεται το σβήσιμο ή το ξύσιμο. Η λογιστική θεωρία προβλέπει λογιστικούς τρόπους με τους οποίους διορθώνονται οι λανθασμένες καταχωρήσεις.

 

  • Ο λογιστής, για να διορθώσει τη λανθασμένη εγγραφή, θα κάνει μια διορθωτική με την οποία την ακυρώνει. Η εγγραφή αυτή λέγεται ολικός αντιλογισμός και είναι η εξής:
  • Σε κάποια εγγραφή αντί να πιστωθεί ο λογαριασμός Χρηματικά διαθέσιμα, πιστώθηκε ο λογαριασμός Προμηθευτές. Πρόκειται για ημερολογιακή εγγραφή μερικά λανθασμένη, αφού είναι λανθασμένο το ένα από τα δύο μέρη της. Αν θέλουμε να διορθώσουμε το σφάλμα αυτό, θα κάνουμε μια εγγραφή, που την ονομάζουμε και μερικό αντιλογισμό.
  • Υπάρχει περίπτωση να κάνουμε σφάλμα σε μια εγγραφή μόνο στα ποσά. Για διόρθωση θα γίνει η ακόλουθη συμπληρωματική εγγραφή:
  • Αν τα ποσά που καταχωρήθηκαν λανθασμένα είναι μεγαλύτερα από τα σωστά, τότε πρέπει να γίνει μια μερική αντιλογιστική εγγραφή ως προς τα ποσά της διαφοράς.

Εκτός από τα σφάλματα που εξετάσαμε, μπορούν να συμβούν και άλλα, όπως κατά τη μεταφορά των ποσών στις διάφορες λογιστικές καταστάσεις, αθροιστικά κτλ. Για τον εντοπισμό αυτών ακολουθούμε συστηματική έρευνα. Τα σφάλματα στα Καθολικά διορθώνονται:

– Όταν προέρχονται από λάθος στο Ημερολόγιο, με τη διόρθωση της ημερολογιακής εγγραφής.

– Όταν έχουν γίνει μόνο στα Καθολικά με διαγραφή του λάθους κατά τρόπο που να διαβάζεται ό,τι διαγράφεται και εγγραφή του ορθού.

– Όταν ανακαλυφθεί εγγραφή που έχει παραλειφθεί να καταχωρηθεί, καταχωρείται αμέσως.

Επαναληπτικό

Βιβλίο Λογιστικής 2 – ΚΕΚ from Alexandros Tsikolatas

Βιβλίο – ΚΑΧ – ΓΕ – Ισολογισμός – Ταμειακές ροές from Alexandros Tsikolatas

Άσκηση 12η

Τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχειρήσεως “ΑΔΠ Α.Ε.” την 01/01/2008 είχαν ως ακολούθως (σε €):

Οικόπεδα20.000 Μετοχικό Κεφάλαιο100.000
Κτίρια50.000 Βραχυπρόθεσμο δάνειο με ενέχυρο εμπορεύματα8.000
Έπιπλα & Σκεύη30.000 Προμηθευτές41.000
Εμπορεύματα30.000 Πιστωτές διάφοροι5.000
Ενεχυριασμένα Εμπ/τα10.000 Μερίσματα πληρωτέα16.000
Πελάτες20.000 Υποχρεώσεις σε ασφαλιστικούς οργανισμούς30.000
Γραμμάτια εισπρακτέα10.000   
Ταμείο20.000   
Καταθέσεις όψεως10.000   

Κατά τη διάρκεια της χρήσεως 2008 έλαβαν χώρα τα εξής λογιστικά γεγονότα:

  1. Αγοράστηκαν εμπορεύματα αξίας €10.000 (πλέον Φ.Π.Α. 19%), με μετρητά

€4.000, με πίστωση €3.000 και το υπόλοιπο με γραμμάτια στα οποία προστέθηκαν τόκοι ύψους €200 (το γραμμάτιο έχει διάρκεια ενός έτους και θα αποπληρωθεί την 1/4/2009).

  • Η εταιρεία κατέβαλλε σε μετρητά €1.000 (πλέον Φ.Π.Α. 19%) για Γενικά Έξοδα και €500 (πλέον Φ.Π.Α. 19%) για αγορά αναλώσιμων υλικών ενώ οπισθογράφησε γραμμάτια για αποπληρωμή των συνολικών της οφειλών προς τους πιστωτές της.
  • Πωλήθηκαν εμπορεύματα αντί €50.000 (πλέον Φ.Π.Α. 19%), με μετρητά

€20.000, με επιταγή ημέρας €15.000, με πίστωση €10.000 και το υπόλοιπο με γραμμάτια στα οποία δεν προστέθηκαν τόκοι.

  • Την 1/8 η εταιρεία νοικιάζει μέρος του ακινήτου που της ανήκει για 4 έτη αντί μηνιαίου μισθώματος €300. Ο ενοικιαστής (μισθωτής) προκαταβάλλει τα ενοίκια ενός έτους με μετρητά
  • Οι αμοιβές προσωπικού ανέρχονταν στο ποσό των €4.000, οι κρατήσεις των εργαζομένων προς τα ασφαλιστικά ταμεία ανέρχονταν στο ποσό των €1.000 και οι εργοδοτικές εισφορές στο ποσό των €2.000. Η αποπληρωμή των παραπάνω οφειλών διακανονίστηκε με επιταγές που θα εξοφληθούν την επόμενη χρονιά.
  • Η επιχείρηση αγοράζει μηχάνημα αξίας €2.000 με έκδοση γραμματίων. Το κόστος συναρμολόγησης του μηχανήματος ανέρχεται σε €200 (πλέον Φ.Π.Α. 19%) και καταβάλλεται τοις μετρητοίς.
  • Ο προμηθευτής των εμπορευμάτων παρέχει έκπτωση €1.000 (πλέον Φ.Π.Α. 19%) με μείωση των οφειλών.
  • Η εταιρεία αποπληρώνει το ΦΠΑ που οφείλει με μετρητά.
  • Εξοφλεί πλήρως τις δανειακές της υποχρεώσεις προς την τράπεζα με μεταφορά

€8.500 από το λογαριασμό όψεως και παραλαμβάνει τα ενεχυριασμένα εμπορεύματα.

Ζητείται:

Να γίνουν οι ημερολογιακές εγγραφές προσδιορισμού του μικτού αποτελέσματος, του αποτελέσματος προ τόκων και φόρων και του αποτελεσμάτων προ φόρων, αφού ληφθούν υπόψη ότι τα εμπορεύματα στο τέλος της χρήσεως ήταν €29.000 & τα αναλώσιμα υλικά ήταν €200 και να υπολογιστεί το λειτουργικό αποτέλεσμα.

 

Λύση

 

Άσκηση 12 (ΛΥΣΗ):

    
  
2 Εμπορεύματα  10.000 
ΦΠΑ1.900
Μη δεδουλευμένοι τόκοι γραμματίων πληρωτέων200
Ταμείο 4.000
Προμηθευτές 3.000
Γραμμάτια πληρωτέα 5.100
   3  
Γενικά έξοδα1.000
Αναλώσιμα Υλικά500
ΦΠΑ285
                       Ταμείο                                                          1.785                     

4

Πιστωτές διάφοροι                                                               5.000

Γραμμάτια εισπρακτέα μεταβιβασθέντα*                             5.000

  *αντίθετος λογαριασμός του λογαριασμού γραμμάτια εισπρακτέα                                                                               
5 
Ταμείο20.000
Καταθέσεις όψεως15.000
Πελάτες10.000
Γραμμάτια εισπρακτέα14.500
Πωλήσεις50.000
                       Φ.Π.Α.                                                          9.500                     

6

Ταμείο                                                                                3.600

                       Προεισπραχθέντα ενοίκια                                                   3.600                     

7

Αμοιβές Προσωπικού                                                           4.000

Εργοδοτικές Εισφορές                                                          2.000

                       Επιταγές πληρωτέες                                                           6.000                     

8

Μηχανήματα                                                                       2.200

ΦΠΑ                                                                                      418

Γραμμάτια πληρωτέα                                                         2.380

                       Ταμείο                                                                                238                     

9

Προμηθευτές                                                                       1.190

ΦΠΑ                                                                                    190

                       Εμπορεύματα                                                                     1.000                     

10

ΦΠΑ7.087
                       Ταμείο                                                           7.087                     
11 Βραχυπρόθεσμο δάνειο με ενέχυρο εμπορεύματα  8.000
Τόκοι χρεωστικοί500
                       Καταθέσεις όψεως                                          8.500                     

12

Εμπορεύματα                                                                  10.000

                       Ενεχυριασμένα Εμπορεύματα                                        10.000                        

13

Κόστος Πωληθέντων                                                          20.000

                       Εμπορεύματα                                                                   20.000                     

14

Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά                                               300

                       Αναλώσιμα Υλικά                                                                300                     

15

Τόκοι χρεωστικοί (200 * 9/12)                                                 150

                       Μη δεδουλευμένοι τόκοι γραμματίων πληρωτέων                   150                     

16

Προεισπραχθέντα ενοίκια                                                     1.500

                       Έσοδα από ενοίκια                                                             1.500                     

17

Πωλήσεις                                                                          50.000

                       Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                  50.000                     

18

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                    20.000

                       Κόστος Πωληθέντων                                                        20.000                     

19  
Αποτέλεσμα προ τόκων και προ φόρων7.300
Γενικά έξοδα 1.000
Αμοιβές Προσωπικού 4.000
Εργοδοτικές Εισφορές 2.000
Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά 300
   20  
Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης30.000
Έσοδα από ενοίκια1.500
                    Αποτέλεσμα προ τόκων και προ φόρων                            31.500                     
21 Αποτέλεσμα προ τόκων και προ φόρων  24.200 
Χρεωστικοί Τόκοι 650
Αποτέλεσμα μετά τόκων και προ φόρων 23.550

Λειτουργικό Αποτέλεσμα : 20.000 – 7.300 + 1.500 = 24.200

 

Άσκηση 13η

Σας δίνονται τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχείρησης «ΑΒΓ ΑΕ» την 31/12/2008 πριν την κατάρτιση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων:

Γραμμάτια εισπρακτέα9.000Κόστος Πωληθέντων30.000
Πιστωτές διάφοροι9.000Εμπορεύματα                (τελικό απόθεμα)40.000
Αναλώσιμα Υλικά (τελικό απόθεμα)5.000Προπληρωθέντα ενοίκια3.000
Μετοχικό Κεφάλαιο60.000Έσοδα από ενοίκια5.000
Αμοιβές προσωπικού7.000Αποθεματικά5.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές8.000Έπιπλα      &      Σκευή      (αξία κτήσεως)50.000
Πωλήσεις40.000Καταθέσεις όψεως25.000
Αποσβεσμένα Έπιπλα & Σκευή10.000Φόροι Πληρωτέοι3.000
Μακροπρόθεσμο Δάνειο50.000Πελάτες24.000
Μερίσματα πληρωτέα3.000Διαφημιστικά έξοδα3.000
Τόκοι πιστωτικοί6.000Υπόλοιπο Κερδών εις νέον20.000
Ταμείο6.000Έξοδα επισκευών1.000

Ζητείται :

Να καταρτισθεί ο Ισολογισμός και η Κατάσταση Αποτελεσμάτων Χρήσεως (κατά λειτουργία εμφάνιση των δαπανών) για τη χρήση 2008 λαμβάνοντας υπ’ όψιν ότι:

  1. Η επιχείρηση δεν επιβαρύνθηκε με φόρο εισοδήματος
  2. Η επιχείρηση αποφάσισε να διανείμει το 50% των κερδών μετά από φόρους το οποίο θα το καταβάλλει την επόμενη χρήση. Το υπόλοιπο 50% θα αυξήσει τα αποθεματικά.
  3. Για τον προσδιορισμό του λειτουργικού αποτελέσματος τα διάφορα έξοδα που το διαμορφώνουν κατανέμονται μεταξύ των λειτουργιών της διοίκησης και της διάθεσης με την παρακάτω αναλογία : διοίκηση 50%, διάθεση 50%. Εξαίρεση αποτελούν : το κόστος των πωληθέντων το οποίο δεν κατανέμεται σε λειτουργίες και τα διαφημιστικά έξοδα τα οποία κατανέμονται εξ ολοκλήρου στην λειτουργία της διάθεσης.

Λύση

 

ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 31/12/08

Πάγιο Ενεργητικό Έπιπλα & Σκευή (αξία κτήσεως)  50.000Καθαρή Θέση Μετοχικό Κεφάλαιο  60.000
– Αποσβεσμένα Έπιπλα & Σκευή(10.000)Αποθεματικά10.000
 40.000Υπόλοιπο Κερδών εις νέον20.000
Κυκλοφορούν Ενεργητικό  90.000
Εμπορεύματα (τελικό απόθεμα)40.000  
Αναλώσιμα       Υλικά       (τελικό5.000Μακροπρόθεσμο Δάνειο50.000
απόθεμα)   
Πελάτες24.000Πιστωτές διάφοροι9.000
Γραμμάτια εισπρακτέα9.000Φόροι Πληρωτέοι3.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές8.000Μερίσματα πληρωτέα8.000
Προπληρωθέντα ενοίκια3.000 70.000
Ταμείο6.000  
Καταθέσεις όψεως25.000  
 120.000  
Σύνολο Ενεργητικού160.000Σύνολο Κ.Θ & Παθητικού160.000

ΚΑΧ (ΕΓΛΣ) (1/1 – 31/12/2008)

Πωλήσεις 40.000
Μείον: Κόστος Πωληθέντων Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης  10.000– 30.000
Έσοδα από ενοίκια Μείον:Έξοδα Διάθεσης5.000  -7.000
Μείον:Έξοδα Διοίκησης – 4.000
Λειτουργικό Αποτέλεσμα (ή μερικό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης) Τόκοι πιστωτικοί4.000   6.000 
Αποτέλεσμα Χρήσης 10.000

ΚΑΧ (ΝΛΠ) (1/1 – 31/12/2008)

Πωλήσεις 40.000
Μείον: Κόστος Πωληθέντων – 30.000
Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης10.000 
Έσοδα από ενοίκια5.000 
Μείον:Έξοδα Διάθεσης -7.000
Μείον:Έξοδα Διοίκησης – 4.000
Κέρδη προ τόκων και φόρων4.000 
(ή μερικό αποτέλεσμα εκμετάλλευσης)  
Τόκοι πιστωτικοί6.000 
Κέρδη προ φόρων 10.000
Αποτέλεσμα Χρήσης (Κέρδη μετά από φόρους) 10.000
 
 

Έξοδα                 Ποσό                                          Δραστηριότητες                                     

Προβολή

 ΠαραγωγήΔιοίκηση& ΔιαφήμισηΧρηματοοικονομική
Κόστος Πωληθέντων30.000         30.000   
Αμοιβές Προσωπικού7.0003.5003.500 
Διαφημιστικά Έξοδα3.000 3.000 
Έξοδα Επισκευών1.000500500 
ΣΥΝΟΛΑ41.000         30.0004.0007.0000

Άσκηση 14η

Τα υπόλοιπα των λογαριασμών της εμπορικής επιχειρήσεως “ΔΕΖ Α.Ε.” στη 1/1/2008 είχαν ως ακολούθως (σε €):

Κτίριο50.000 Μετοχικό Κεφάλαιο80.000
Έπιπλα & Σκεύη30.000 Βραχυπρόθεσμα Δάνεια7.000
Εμπορεύματα10.000 Προμηθευτές33.000
Αναλώσιμα Υλικά2.000 Υποχρεώσεις σε ασφαλιστικούς οργανισμούς10.000
Πελάτες25.000 Μερίσματα πληρωτέα6.000
Προκαταβολές σε προμηθευτές10.000 Γραμμάτια εισπρακτέα προεξοφλημένα2.000
Γραμμάτια εισπρακτέα7.000 Γραμμάτια Πληρωτέα7.000
Ταμείο16.000 Φόροι πληρωτέοι5.000

Κατά τη διάρκεια της χρήσεως 2008 έλαβαν χώρα τα εξής λογιστικά γεγονότα:

  1. Αυξήθηκαν τα κεφάλαια της επιχειρήσεως με εισφορά μετρητών €10.000 και εμπορευμάτων αξίας €20.000.
  2. Πωλήθηκαν εμπορεύματα αντί €25.000, με μετρητά €12.000, με πίστωση €7.000 και το υπόλοιπο με λήψη γραμματίων εισπρακτέων στο οποίο δεν προστέθηκαν τόκοι.
  3. Εξοφλήθηκαν υποχρεώσεις σε προμηθευτές αξίας €4.000 με μεταβίβαση γραμματίων ενώ η τράπεζα ενημέρωσε ότι ο οφειλέτης των προεξοφλημένων γραμματίων εξόφλησε την οφειλή του.
  4. Καταβλήθηκαν για αμοιβές προσωπικού €2.000, ενώ οι κρατήσεις των εργαζομένων €300 και οι εργοδοτικές εισφορές €900 οφείλονταν στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων.
  5. Αγοράστηκαν εμπορεύματα αξίας €15.000 με μετρητά €2.000, με συμψηφισμό των προκαταβολών και το υπόλοιπο με μεταχρονολογημένες επιταγές.
  6. Εξοφλήθηκαν οι υποχρεώσεις στους ασφαλιστικούς οργανισμούς με υπογραφή γραμματίων και εισπράχθηκαν €2.000 σε μετρητά ως προκαταβολή για ενοίκια κτιρίου της εταιρείας.
  7. Καταστράφηκαν εμπορεύματα της εταιρείας αξίας €4.000 και η ασφαλιστική εταιρία αναγνώρισε το 80% της ζημιάς, το οποίο η ασφαλιστική εταιρία κατέθεσε σε λογαριασμό όψεως που ανήκει στη “ΔΕΖ Α.Ε.”.

Ζητείται:

Α. Να γίνουν οι παραπάνω ημερολογιακές εγγραφές και οι εγγραφές προσδιορισμού του μικτού αποτελέσματος, του αποτελέσματος προ τόκων και προ φόρων και των αποτελεσμάτων χρήσεως, αφού ληφθούν υπόψη ότι τα εμπορεύματα στο τέλος της χρήσεως ήταν €32.000, τα αναλώσιμα υλικά ήταν €1.000, τα προεισπραχθέντα έσοδα έγιναν δεδουλευμένα, οι αποσβέσεις των κτιρίων και των επίπλων & σκευών υπολογίστηκαν αντίστοιχα σε €1.000 και σε €500 ενώ δεν είχαν καταχωρηθεί διάφορα έξοδα ύψους €1.000 που οφείλονταν από την ΔΕΖ Α.Ε.

Β. Να γίνει η διανομή των αποτελεσμάτων, αφού λάβετε υπ’ όψιν ότι τα αποτελέσματα της χρήσης κατά 60% θα δοθούν ως μέρισμα και κατά 40% θα πάνε σε αποθεματικά.

 

Λύση

Άσκηση 14 (ΛΥΣΗ): 
  Ταμείο2  10.000
Εμπορεύματα 20.000
                       Μετοχικό Κεφάλαιο                                      30.000                     
Ταμείο312.000
Πελάτες 7.000
Γραμμάτια εισπρακτέα 6.000
                       Πωλήσεις                                                     25.000                     
Προμηθευτές44.000

                       Γραμμάτια εισπρακτέα μεταβιβασμένα                                4.000                     

5

Γραμμάτια εισπρακτέα προεξοφλημένα                                 2.000

                       Γραμμάτια εισπρακτέα                                                       2.000                     

6

Αμοιβές Προσωπικού                                                           2.300

Εργοδοτικές Εισφορές                                                            900

Ταμείο                                                                               2.000

                       Υποχρεώσεις σε Ασφαλιστικούς Οργ.                                 1.200                     

7

Εμπορεύματα                                                                     15.000

Προκαταβολές σε προμηθευτές                                         10.000

Ταμείο                                                                               2.000

                       Επιταγές πληρωτέες                                                           3.000                     

8

Υποχρεώσεις σε Ασφαλιστικούς οργανισμούς                     11.200

                       Γραμμάτια πληρωτέα                                                       11.200                     

9

Ταμείο                                                                                2.000

                       Προεισπραχθέντα Ενοίκια                                                  2.000                     

10

Ζημιά Από Καταστροφή Εμπορευμάτων                               4.000

                       Εμπορεύματα                                                                     4.000                     

11

Καταθέσεις όψεως                                                               3.200

                       Ζημιά Από Καταστροφή Εμπορευμάτων                              3.200                     

12

Κόστος Πωληθέντων 9.000
                       Εμπορεύματα                                                  9.000                     
  Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά13  1.000
                       Αναλώσιμα Υλικά                                           1.000                     
  Προεισπραχθέντα Ενοίκια14  2.000
                       Έσοδα από ενοίκια                                          2.000                     
  Αποσβέσεις15  1.500
Αποσβεσμένα κτίρια 1.000
                       Αποσβεσμένα Έπιπλα & Σκεύη                                 500                     
 16 

Διάφορα έξοδα                                                                    1.000

                       Διάφορα έξοδα πληρωτέα                                                   1.000                     

17

Πωλήσεις                                                                          25.000

                       Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                  25.000                     

18

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                      9.000

                       Κόστος Πωληθέντων                                                          9.000                     

19  
Αποτέλεσμα προ τόκων και φόρων7.500
Αμοιβές Προσωπικού 2.300
Εργοδοτικές Εισφορές 900
Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά 1.000
Αποσβέσεις 1.500
Διάφορα έξοδα 1.000
Ζημιά Από Καταστροφή 800
Εμπορευμάτων  
   20  
Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης16.000
Έσοδα από ενοίκια2.000
                       Αποτέλεσμα προ τόκων και φόρων                            18.000                     
21 
Αποτέλεσμα προ τόκων και φόρων10.500
Αποτέλεσμα προ φόρων10.500
    
  

22

Αποτέλεσμα προ φόρων                                                     10.500

Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                           10.500

23

Αποτέλεσμα μετά από φόρους                                             10.500

Μερίσματα πληρωτέα                                                         6.300

                       Αποθεματικά                                                                     4.200                     

Ή ΕΓΛΣ

19

Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                                6.700

Αμοιβές Προσωπικού                                                         2.300

Εργοδοτικές Εισφορές                                                           900

Αναλωθέντα Αναλώσιμα Υλικά                                          1.000

Αποσβέσεις                                                                       1.500

Διάφορα έξοδα                                                                   1.000

    
  

20

Μικτό Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                    16.000

Έσοδα από ενοίκια                                                               2.000

                       Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                            18.000                     

21

Αποτέλεσμα Εκμετάλλευσης                                              11.300

Αποτέλεσμα Χρήσης                                                        10.500

                       Ζημιά Από Καταστροφή Εμπορευμάτων                                800                     

22

Αποτέλεσμα Χρήσης                                                          10.500

Μερίσματα πληρωτέα                                                         6.300

                       Αποθεματικά                                                                     4.200                     

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

Subscribe, like, share, comment

To tsikolatas.com αναπτύσσεται μέσα από την  σας. Κάντε την να μεγαλώσει με εγγραφή και λάικ στα κανάλια μας


Πώς σου φάνηκε το μάθημα της Λογιστικής 1; Θα χαρώ να διαβάσω τα σχόλια σου!

Ερωτήσεις και Απαντήσεις Πιστοποίησης Εκπαίδευσης Ενηλίκων ΕΟΠΠΕΠ

Ερωτήσεις και Απαντήσεις Πιστοποίησης

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Λεωφόρος Εθνικής Αντιστάσεως 41, 142 34 Νέα Ιωνία

www.eoppep.gr

 ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ
Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης

Αθήνα, Ιούλιος 2014

Το έργο με τίτλο: «ΕΝΙΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΩΝ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Δ.Β.Μ.» υλοποιείται μέσω του Ε.Π «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – Ε.Κ.Τ.) και Εθνικών πόρων. Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης του έργου είναι η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Ε.Π. «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Μήνυμα του Προέδρου του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. θέτει στη διάθεση των ενδιαφερομένων την Τράπεζα Θεμάτων για τις εξετάσεις Πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης.
Με γνώμονα τη διαμόρφωση κοινών ευρωπαϊκών πολιτικών ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, τη διαφάνεια και την ποιότητα, προωθούμε την δρομολόγηση στοχευμένων συνεργειών με τελικό στόχο την οριστική έξοδο από την κρίση και την εμπέδωση αναπτυξιακής προοπτικής για την Εθνική Οικονομία.
Η διαμόρφωση ρεύματος διασύνδεσης των πραγματικών κοινωνικών αναγκών με την εκπαιδευτική διαδικασία, οδηγεί στην ανάπτυξη εκπαιδευτικής κουλτούρας στις επιχειρήσεις που με βεβαιότητα συμβάλλει καθοριστικά στην αυξημένη αποτελεσματικότητα τόσο του επιχειρησιακού έργου όσο και της επιχειρηματικότητας.
Με τη διαδικασία αυτή δρομολογείται μια ακόμη κρίσιμη επένδυση στο πεδίο της Δια Βίου Μάθησης. Αυτό με τη σειρά του αναμένεται να συνεισφέρει στην Επιχειρηματικότητα, την εξεύρεση απασχόλησης, την διατήρηση θέσεων εργασίας και εν γένει την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.
Η Τράπεζα Θεμάτων συμβάλλει στην διασφάλιση ποιότητας στο πλαίσιο της αρχικής και συνεχιζόμενης κατάρτισης καθώς και στη βελτιστοποίηση του παρεχομένου εκπαιδευτικού έργου, αφού προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι η ύπαρξη εξειδικευμένων Στελεχών – Εκπαιδευτών Ενηλίκων.
Tο περιεχόμενο, το εύρος, η ενσωματωμένη μεθοδολογική προσέγγιση καθώς και ο τρόπος δημιουργίας της Τράπεζας Θεμάτων διασφαλίζουν την εγκυρότητα, την αξιοπιστία και την καινοτόμο εφαρμογή της.

Ο Πρόεδρος του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Γεώργιος Τύπας

Πρόλογος Διευθύνοντος Συμβούλου Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) δίνοντας προτεραιότητα στη διασφάλιση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών στο πεδίο της μη τυπικής εκπαίδευσης και στην ουσιαστική αναβάθμιση των προσόντων των Εκπαιδευτών Ενηλίκων που δραστηριοποιούνται ή πρόκειται να δραστηριοποιηθούν στο εν λόγω πεδίο μερίμνησε μεταξύ άλλων για τα εξής:
Τη διαμόρφωση ενός ενιαίου Συστήματος Πιστοποίησης των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Διά Βίου Μάθησης με την εκπόνηση σχετικής μελέτης.
Το σχεδιασμό ενός ενιαίου Συστήματος Πιστοποίησης των Εκπαιδευτών Ενηλίκων.

Το σχεδιασμό ενός ενιαίου Μητρώου Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης στο πλαίσιο της Διά Βίου Μάθησης.
Την κατάρτιση κανονιστικού πλαισίου, τη σύνταξη αιτιολογικής έκθεσης και προϋπολογιμού. Τη διενέργεια δημόσιας διαβούλευσης.
Την εισήγηση κανονιστικού πλαισίου προς τον αρμόδιο Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Την επικαιροποίηση του πιστοποιημένου Επαγγελματικού Περιγράμματος του Εκπαιδευτή Ενηλίκων Διά Βίου Μάθησης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης Πλαισίου Προγράμματος εκπαίδευσης Εκπαιδευτών με στόχο την πιστοποίηση της Εκπαιδευτικής Επάρκειας.
Την εξειδίκευση Μεθοδολογίας για την πιστοποίηση της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης.
Την επιλογή εμπειρογνωμόνων με έργο τη δημιουργία Τράπεζας Θεμάτων και το συντονισμό του έργου τους. Τη συγκρότηση Επιστημονικής Ομάδας με έργο την Αξιολόγηση της Τράπεζας Θεμάτων.
Την επιλογή Εξεταστικών Κέντρων διενέργειας των εξετάσεων πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης.
Την αναβάθμιση υπάρχοντος πληροφορικού συστήματος που υποστηρίζει το Μητρώο Εκπαιδευτών Ενηλίκων, το σχεδιασμό εντύπων και ηλεκτρονικής αίτησης, προκειμένου να συμμετέχουν οι ενδιαφερόμενοι στη διαδικασία πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης.
Την ανάπτυξη πληροφορικού συστήματος που υποστηρίζει τις εξετάσεις πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων.
Την αξιολόγηση των φακέλων των υποψηφίων οι οποίοι θα συμμετέχουν στη διαδικασία πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι συνεργάστηκαν για τη διαμόρφωση της παρούσας Τράπεζας Θεμάτων και να επισημάνω ότι αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για τη διενέργεια των εξετάσεων πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.
Ιωάννης Γερ. Βουτσινάς

Αντί Προλόγου

Με την εφαρμογή του Συστήματος Πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης στη χώρα μας επιτυγχάνονται τα ακόλουθα:

Α. Ως προς τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις της χώρας:

Διευκόλυνση της συγκρισιμότητας και αναγνωρισιμότητας των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των πιστοποιημένων Εκπαιδευτών Ενηλίκων και εκτός των συνόρων της χώρας.
Διασφάλιση συνέργειας μεταξύ των εμπλεκομένων μερών, ώστε να διαμορφωθούν κοινές πολιτικές ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού στην Ελλάδα.
Αποδυνάμωση της γραφειοκρατίας με τη θέσπιση ενός ενιαίου Μητρώου Εκπαιδευτών Ενηλίκων στο οποίο εντάσσονται όσοι διαθέτουν πιστοποιημένη εκπαιδευτική επάρκεια.
Διασφάλιση της ποιότητας σε όλα τα στάδια εφαρμογής του συστήματος αυτού, μέσω της πιστοποίησης του Επαγγελματικού Περιγράμματος του Εκπαιδευτή Ενηλίκων, του πλαισίου Προγράμματος εκπαίδευσης Εκπαιδευτών, της επιμόρφωσης των Αξιολογητών που συμμετέχουν στις επιτροπές πιστοποίησης, της επιμόρφωσης των Εκπαιδευτών Εκπαιδευτών Ενηλίκων.

Β. Ως προς την ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού της χώρας:

 

Υποστήριξη της διασύνδεσης με τις υπαρκτές ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας καθώς ο σχεδιασμός του συστήματος αυτού είναι αποτέλεσμα κοινωνικής διαβούλευσης και ενθαρρύνει τις επιχειρήσεις στην εξεύρεση πιστοποιημένων Εκπαιδευτών και στη λειτουργία τους ως οργανισμών μάθησης.
Ενίσχυση της συμμετοχής στη Διά Βίου Μάθηση με τη σπονδυλωτή μορφή των προγραμμάτων εκπαίδευσης Εκπαιδευτών.
Αύξηση της διαφάνειας των προσόντων των Εκπαιδευτών Ενηλίκων.
Διασφάλιση της πρόσβασης των ενδιαφερομένων πολιτών σε σύστημα πιστοποίησης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων τους στο πεδίο της μη τυπικής εκπαίδευσης.

Γ. Ως προς την ποιότητα της Διά Βίου Μάθησης:

Υποστήριξη της μετατροπής του εκάστοτε πιστοποιημένου Επαγγελματικού Περιγράμματος του Εκπαιδευτή Ενηλίκων σε πλαίσιο Προγράμματος εκπαίδευσης Εκπαιδευτών.
Ενίσχυση του προσανατολισμού των προγραμμάτων εκπαίδευσης Εκπαιδευτών, ώστε να καταλήγουν στην πιστοποίηση της Εκπαιδευτικής Επάρκειας.

Ως ένα μέσο προετοιμασίας για τη συμμετοχή των ενδιαφερομένων Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη τυπικής εκπαίδευσης στις εξετάσεις πιστοποίησης της Εκπαιδευτικής τους Επάρκειας, δημιουργήθηκε η παρούσα «Τράπεζα Θεμάτων» από επιστήμονες, οι οποίοι διαθέτουν εμπειρογνωμοσύνη σε ζητήματα αποθετηρίων θεμάτων και διεξαγωγής εξετάσεων. Για την ιδιαίτερα εποικοδομητική συνεργασία που είχαμε μαζί τους, τούς ευχαριστούμε θερμά. Η ανανέωση, συμπλήρωση και βελτίωση του περιεχομένου της παρούσας «Τράπεζας Θεμάτων» θα αποτελέσει επιδίωξη του μέλλοντος.

 

Η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Πιστοποίησης Προσόντων

Ιωάννα Δέδε

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ Ο ΟΔΗΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ – ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ 6
Θεματική Ομάδα 1: Ομάδα Εκπαιδευομένων- Ομάδες Στόχοι 8
Θεματική Ομάδα 2: Δυναμική της Ομάδας 48
Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο- Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων 78
Θεματική Ομάδα 4: Ιστορική εξέλιξη – Εκπαιδευτική Πολιτική 103
Θεματική Ομάδα 5: Μεθοδολογία Σχεδιασμού – Κοινωνικο-
Οικονομικό/Πολιτισμικό Πλαίσιο 120
Θεματική Ομάδα 6: Εκπαιδευτικές μέθοδοι – Τεχνικές- Εκπαιδευτική
διεργασία 137
Θεματική Ομάδα 7: Βασικές Ικανότητες –Φύλο- Διαπολιτισμικότητα 179
Θεματική Ομάδα 8: Εκπαιδευτικό υλικό- Εποπτικά μέσα- Χώρος 210
Θεματική Ομάδα 9: Αυτοαξιολόγηση-Συνεχής Ανάπτυξη 239

Εισαγωγή
Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) υλοποιεί το έργο της εγκεκριμένης Πράξης με τίτλο «Ενιαίο Σύστημα Πιστοποίησης της εκπαιδευτικής επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων ΔΒΜ» μέσω του Ε.Π. «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» με τη συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – Ε.Κ.Τ.) και Εθνικών Πόρων. Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης του έργου είναι η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Ε.Π. «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Ο παρών Οδηγός συντάχθηκε στο πλαισίο της Δράσης «Δημιουργία Τράπεζας Θεμάτων για τις εξετάσεις Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη Τυπικής Εκπαίδευσης» του Υποέργου 4 με τίτλο «Εφαρμογή και υποστήριξη της διαδικασίας πιστοποίησης της εκπαιδευτικής επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων ΔΒΜ» της προαναφερθείσας εγκεκριμένης Πράξης και κατ’ εφαρμογήν των διατάξεων της υπ’ αριθμ. ΓΠ/20082/2012 απόφασης του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού (Β΄ 2844/23-10-2012) «Σύστημα Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης», όπως συμπληρώθηκε με την υπ΄ αρ. 10472/2013 απόφαση του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Συμπλήρωση της υπ΄αριθμ. ΓΠ/20082/2012 απόφασης του Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού (Β΄ 2844/23-10-2012) «Σύστημα Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της Μη Τυπικής Εκπαίδευσης» και κυρώθηκε με την παρ. 12 του άρθρου 47 του Ν. 4264/2014 «Άσκηση εμπορικών δραστηριοτήτων εκτός καταστήματος και άλλες διατάξεις» (Φ.Ε.Κ. 118/Α΄/15.5.2014).
Μετά από Ανοικτή Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος (υπ’ αριθμ. Πρωτ. Β/23694 Απόφαση της 45ης /20.12.2012 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.) ανατέθηκε σε εμπειρογνώμονες, οι οποίοι επελέγησαν βάσει κριτηρίων (υπ’ αριθμ. Πρωτ. ΔΠ/15858 Απόφαση της 67ης/06.06.2013 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.), η δημιουργία της Τράπεζας Θεμάτων για τις εξετάσεις Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη Τυπικής Εκπαίδευσης. Έργο των εμπειρογνωμόνων ήταν η σύνταξη ερωτήσεων και απαντήσεων για τριάντα τρεις
(33) θεματικές ενότητες, οι οποίες αποτελούν τμήμα εννέα (9) ευρύτερων Θεματικών Ομάδων. Το σύνολο των ερωτήσων και απαντήσεων, σύμφωνα με τις ορισθείσες θεματικές ενότητες και την κατανομή των υπό ανάπτυξη ενοτήτων στους εμπειρογνώμονες, παραλήφθηκε από τους ορισθέντες με την υπ. αρ. ΔΠ/11328/29.04.2013 Απόφαση της 61ης /27.04.2013 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. συντονιστές του έργου με το από 5/9/2013 Πρακτικό Παραλαβής.
Ακολούθως, με την υπ’ αρ. πρωτ. Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. ΔΠ/34125/20.09.2013 Απόφαση της 83ης/20.09.2013 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. ορίσθηκε Επιστημονική Ομάδα, με έργο την «Αξιολόγηση της Τράπεζας Θεμάτων για την Πιστοποίηση Εκπαιδευτικής Επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη Τυπικής Εκπαίδευσης». Τα μέλη της Επιστημονικής Ομάδας είναι έγκριτοι επιστήμονες σε συναφή γνωστικά αντικείμενα: οι κ.κ. Βρεττός Ιωάννης, καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Βεργίδης Δημήτρης, καθηγητής του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών, Δαγδιλέλης Βασίλειος, καθηγητής του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Κόκκος Αλέξιος, καθηγητής και Διευθυντής Σπουδών του Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Δημόπουλος Κωνσταντίνος, καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Στο πλαίσιο της αξιολόγησης της Τράπεζας Θεμάτων για την Πιστοποίηση Εκπαιδευτικής Επάρκειας Εκπαιδευτών Ενηλίκων της μη Τυπικής Εκπαίδευσης η ως άνω Επιστημονική Ομάδα προέβη στην διατύπωση προτάσεων βελτίωσης, συμπλήρωσης, σύνθεσης ή και αναθεώρησης – αναδιατύπωσης του συνόλου των κατατεθειμένων από τους εμπειρογνώμονες ερωτήσεων και απαντήσεων με στόχο τη βέλτιστη ολοκλήρωσή τους. Το έργο της ανωτέρω Επιστημονικής Ομάδας παρελήφθη και επικυρώθηκε με την υπ’ αρ. ΔΠ/42357 Απόφαση της 92ης/12.12.2013 Συνεδρίασης του Δ.Σ. του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

 

ΤΙ ΠΕΡΙΕΧΕΙ Ο ΟΔΗΓΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ- ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ
Τα κείμενα που περιλαμβάνει ο παρών Οδηγός έχουν εν μέρει συνταχθεί πρωτογενώς και εμπλουτιστεί από την υφιστάμενη βιβλιογραφία, συνθέτοντας ένα σώμα Εκπαιδευτικού Υλικού Αναφοράς που συνδέει σημαντικά κείμενα σχετικά με την Εκπαίδευση Ενηλίκων στη χώρα μας με τις νεώτερες εξελίξεις και τα επιστημονικά δεδομένα στο συγκεκριμένο πεδίο. Ειδικότερα, το Εκπαιδευτικό Υλικό Αναφοράς περιλαμβάνει ερωτήσεις-απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες (βλ. σελ. 5) καθώς και κείμενα που έχουν επιλεγεί από εκδόσεις των παρακάτω επιστημονικών / θεσμικών / κοινωνικών φορέων, οι οποίοι είναι φορείς δημοσίου συμφέροντος ή κοινωνικοί εταίροι:

  1. Εκπαιδευτικό Υλικό του Προγράμματος Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών του Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.)
  2. Εκπαιδευτικό Υλικό του Προγράμματος Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Κ.Δ.Δ.Α.)
  3. Εκπαιδευτικό Υλικό του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (Ε.Α.Π.)
  4. Εκπαιδευτικό υλικό του Ινστιτούτου Ερευνών της Γενικής Συνομποσπονδίας Εργατών Ελλάδος (ΙΝ.Ε./ Γ.Σ.Ε.Ε.)
  5. Εκπαιδευτικό Υλικό του Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της Γενικής Συνομποσπονδίας Εργατών Ελλάδος (Κ.ΑΝ.Ε.Π./ Γ.Σ.Ε.Ε.)
  6. Εκπαιδευτικό Υλικό του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (Ι.ΜΕ./ Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε.)
  7. Εκπαιδευτικό Υλικό της Ανώτατης Διοίκησης Ενώσεων Δημοσίων Υπαλλήλων (Α.Δ.Ε.Δ.Υ.) Ως προς τη δομή, η Τράπεζα Θεμάτων είναι διαρθρωμένη σε εννέα (9) Θεματικές Ομάδες:
    • Θεματική Ομάδα 1: Ομάδα Εκπαιδευομένων- Ομάδες στόχοι
    • Θεματική Ομάδα 2: Δυναμική Ομάδας
    • Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο- Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων
    • Θεματική Ομάδα 4: Ιστορική εξέλιξη – Εκπαιδευτική Πολιτική
    • Θεματική Ομάδα 5: Μεθοδολογία Σχεδιασμού. Κοινωνικό – Οικονομικό-Πολιτισμικό Πλαίσιο
    • Θεματική Ομάδα 6: Εκπαιδευτικές μέθοδοι – Τεχνικές – Εκπαιδευτική διεργασία
    • Θεματική Ομάδα 7: Βασικές Ικανότητες – Φύλο- Διαπολιτισμικότητα
    • Θεματική Ομάδα 8: Εκπαιδευτικό υλικό – Εποπτικά μέσα – Χώρος
    • Θεματική Ομάδα 9: Αυτοαξιολόγηση – Συνεχής ανάπτυξη

Κάθε Θεματική Ομάδα περιέχει ερωτήσεις και απαντήσεις που διαβαθμίζονται σε: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη.
Είναι ευνόητο ότι οι ερωτήσεις που υπάρχουν στην παρούσα Τράπεζα Θεμάτων είναι δεκτικές πολλών απαντήσεων και ερμηνειών. Οι απαντήσεις συνεπώς που υπάρχουν κάτω από τις ερωτήσεις θα πρέπει να θεωρηθούν ως ενδεικτικές. Οι υποψήφιοι προς πιστοποίηση δεν είναι σκόπιμο να τις απομνημονεύσουν. Σκόπιμο είναι να κατανοήσουν το νόημά τους, ώστε να μπορούν να απαντούν στις ερωτήσεις με τρόπο μεστό και με δικά τους λόγια, αξιοποιώντας και τις ευρύτερες γνώσεις και εμπειρίες που διαθέτουν.

Επισημαίνεται ότι κατά τη διαδικασία Πιστοποίησης Εκπαιδευτικής Επάρκειας, στο Θεωρητικό Μέρος των Εξετάσεων, οι Ερωτήσεις που περιλαμβάνονται στο φύλλο Ερωτήσεων Θεωρητικού Μέρους, κληρώνονται αυτοματοποιημένα και τυχαία, μέσω πληροφορικού συστήματος και είναι δυνατόν να αντλούνται από οποιαδήποτε από τις εννέα (9) Θεματικές Ομάδες.

[Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Το κείμενο του Α.Κόκκου (2007) «Χαρακτηριστικά των Ενηλίκων Εκπαιδευομένων και Προϋποθέσεις Αποτελεσματικής Μάθησης», το οποίο αντλήθηκε από τον Τόμο Ι του «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).Το κείμενο αυτό παρατίθεται στην αρχή του υλικού της παρούσας Θ.Ο.
• Μέρη από τα κείμενα των Δ. Μπαμπανέλου, Π. Παπανδρέου, Ε. Πολίτου, Μ. Γκασούκα, Μ. Οικονόμου, Κ. Μάγου (2007), από τον Τόμο ΙΙ «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).

 

• Μέρος από το βιβλίο της Α. Τσιμπουκλή (2012) «Δυναμική Ομάδας και Επικοινωνία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων», (Εκδ. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ).

• Μέρη από το κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου (2007) «Αξιοποίηση της Διεργασίας της Ομάδας στην Εκπαίδευση Ενηλίκων», από τον Τόμο ΙΙΙ «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).

• Μέρος από το κείμενο της Η. Παπαγεωργίου (2012) «Περιεχόμενο και προβληματική της Διά Βίου Εκπαίδευσης», το οποίο αντλήθηκε από το «Εκπαιδευτικό Υλικό: Σχεδιασμός, Υλοποίηση και Αξιολόγηση Προγραμμάτων Διά Βίου Εκπαίδευσης» (Εκδ. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ).
• Μέρος από το βιβλίο της Π. Λευθεριώτου (2012) «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών-Συμβούλων: Οδηγός μελέτης εκπαιδευτικού υλικού» (Εκδ. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ).

 

• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.] [Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]

Διαβάστε πρώτα το παρακάτω κείμενο, το οποίο αποτελεί υλικό για απάντηση στις ερωτήσεις 1-7.

Θεματική Ομάδα 1: Ομάδα Εκπαιδευομένων- Ομάδες Στόχοι

Χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευομένων και προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης
Αλέξης Κόκκος

 

Σκοπός
Σκοπός του κεφαλαίου είναι να παρουσιαστούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι ενήλικοι ως εκπαιδευόμενοι (σε σχέση με τους ανηλίκους) και με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά να προσδιοριστούν οι κυριότερες προϋποθέσεις
που απαιτούνται προκειμένου οι ενήλικοι να μαθαίνουν αποτελεσματικά.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα
Όταν θα έχετε ολοκληρώσει το κεφάλαιο, θα είστε σε θέση να:

• γνωρίζετε τα πέντε βασικά χαρακτηριστικά των ενηλίκων ως εκπαιδευομένων που τους διαφοροποιούν από τους ανήλικους μαθητές·
• γνωρίζετε τις προϋποθέσεις, με βάση τις οποίες οι ενήλικοι μπορούν να μαθαίνουν αποτελεσματικά·
• εντοπίζετε την ύπαρξη μηχανισμών άμυνας στη μάθηση, μέσα από ανάλυση παραδειγμάτων εκπαιδευτικής πρακτικής.

 

Λέξεις – Κλειδιά
• Εκπαιδευτικές ανάγκες
• Άγχος
• Στόχοι
• Φόβοι
• Φάσμα εμπειριών
• Μηχανισμοί άμυνας
• Τρόποι μάθησης
• Μηχανισμοί παραίτησης
• Ενεργητική συμμετοχή
• Απομάθηση
• Εμπόδια στη μάθηση
• Εξατομικευμένη προσέγγιση
• Ψυχολογικοί παράγοντες
• Μαθησιακό κλίμα

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
Είδαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο ότι υπάρχουν σοβαρές διαφορές μεταξύ των μελετητών σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν οι ενήλικοι. Είδαμε επίσης ότι είναι σκόπιμο να είμαστε επιφυλακτικοί ως προς την υιοθέτηση οποιασδήποτε θεωρίας που αποκλείει τα στοιχεία όλων των άλλων. Η συζήτηση για τη μάθηση των ενηλίκων είναι ακόμα ανοικτή, δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητα και καθολικά παραδεκτά συμπεράσματα. Σε πολύ γενικές γραμμές μόνο, φαίνεται να συγκλίνουν οι απόψεις των θεωρητικών ότι σημαντικά στοιχεία, που συμβάλλουν στην εκπαίδευση
των ενηλίκων, είναι:

α) η ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων στην πορεία της μάθησης, β) η αξιοποίηση των εμπειριών τους,
γ) ο σεβασμός του τρόπου με τον οποίο καθένας μαθαίνει.
Εξαιτίας λοιπόν της αδυναμίας των θεωριών μάθησης να καλύψουν ικανοποιητικά το φαινόμενο της εκπαίδευσης ενηλίκων, πολλοί μελετητές αισθάνθηκαν την ανάγκη να αναπτυχθεί ένα πιο στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο, με βάση το οποίο οι εκπαιδευτές να μπορούν να διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις, προκειμένου οι ενήλικοι να μαθαίνουν αποτελεσματικά. Στράφηκαν λοιπόν πολλοί μελετητές προς τη διερεύνηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχουν οι ενήλικοι ως εκπαιδευόμενοι, σε σύγκριση με τους ανηλίκους. Προσδοκία της διερεύνησης ήταν ότι θα διαπιστώνονταν οι συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ανάγκες των ενηλίκων, οι οποίες, στο μέτρο που θα λαμβάνονταν υπόψη από τους εκπαιδευτές, θα μπορούσαν να οδηγήσουν στον εντοπισμό των προϋποθέσεων για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων.
Έτσι γράφτηκαν μια σειρά από σημαντικά βιβλία από τους St. Brookfield, S. Courau, C. O. Houle, M. Knowles, J. Rogers, E. Williams κ.ά., που εξετάζουν το ζήτημα με αυτή την επαγωγική σειρά: τα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων, τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες και τις προϋποθέσεις για την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στις οποίες συμμετέχουν. Όπως προέκυψε από τα πορίσματα των μελετητών αυτών, αλλά και από το πλήθος των μηνυμάτων που προκύπτουν από την καθημερινή εκπαιδευτική πράξη, οι εκπαιδευτές που είναι ενήμεροι για την παραπάνω προβληματική και την εφαρμόζουν με ικανότητα και συνέπεια, στις περισσότερες περιπτώσεις επιτελούν αξιόλογο έργο.

Το κεφάλαιο έχει την ακόλουθη δομή:

• Στην ενότητα 1 εξετάζονται τα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων, καθώς και οι προσδοκίες, οι ανάγκες και οι επιθυμίες που απορρέουν από αυτά.
• Στην ενότητα 2 παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις της αποτελεσματικής μάθησης.

Ενότητα 1. Χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων

Τώρα παρουσιάζουμε τα χαρακτηριστικά που έχουν οι ενήλικοι ως εκπαιδευόμενοι, τα οποία μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στα εξής πέντε:

α. Έρχονται στην εκπαίδευση με συγκεκριμένους στόχους
Οι περισσότεροι ανήλικοι θεωρούν το γεγονός ότι πηγαίνουν στο σχολείο ως αυτονόητο και φυσικό. Η μαθητική τους ιδιότητα είναι συνυφασμένη με την ηλικία και τις υποχρεώσεις τους. Οι στόχοι που θέτουν σε ό,τι αφορά την εκπαίδευσή τους είναι αρκετά αόριστοι: πηγαίνουν στο σχολείο για να «μορφωθούν», «να μπορέσουν να μπουν στο πανεπιστήμιο», «να αποκτήσουν επαγγελματικά εφόδια» ή απλά γιατί «έτσι κάνουν όλοι», «έτσι πρέπει». Για τους ενηλίκους, η ιδιότητα του εκπαιδευομένου έχει αρκετά διαφορετική υφή. Όταν αποφασίζουν να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης, το κάνουν συνήθως για συγκεκριμένους λόγους, που σχετίζονται με τη φάση ζωής που διανύουν και τις ανάγκες που προκύπτουν. Εκπαιδεύονται, γιατί διαπιστώνουν ότι χρειάζονται ορισμένες γνώσεις και δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να ανταπεξέλθουν καλύτερα στην τωρινή κατάστασή τους ή σε μια μελλοντική. Έρχονται λοιπόν στην εκπαίδευση συνήθως με συγκεκριμένους στόχους. Ας εξετάσουμε τους
κυριότερους:

• Στόχοι επαγγελματικοί: Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι επιδιώκουν να αποκτήσουν εφόδια για να βρουν δουλειά ή, αν ήδη εργάζονται, για να προσαρμοστούν στις εξελισσόμενες απαιτήσεις του επαγγέλματός τους ή να προαχθούν ή να αναλάβουν καινούριους επαγγελματικούς ρόλους.
• Στόχοι εκπλήρωσης κοινωνικών ρόλων: Άλλοι ενήλικοι αποφασίζουν να εκπαιδευτούν για να μπορέσουν να εκπληρώσουν κοινωνικούς ρόλους που έχουν ή πρόκειται να αναλάβουν, λ.χ. το ρόλο του μέλους μιας κοινωνικής ή πολιτικής ομάδας, του εισερχομένου σε ένα νέο πολιτισμικό περιβάλλον, του γονιού κ.ά.
• Στόχοι προσωπικής ανάπτυξης: Άλλοτε, καθώς οι ενήλικοι έρχονται αντιμέτωποι με νέες καταστάσεις και προκλήσεις, αισθάνονται την ανάγκη να διευρύνουν τα ενδιαφέροντά τους και να ανακαλύψουν νέες διαστάσεις της γύρω τους πραγματικότητας αλλά και του εαυτού τους. Παρακολουθούν λοιπόν εκπαιδευτικά προγράμματα με αντικείμενο επιστημονικά θέματα, αλλά και την υγεία, την ψυχολογία, τις τέχνες, το περιβάλλον, τον αθλητισμό, τις δραστηριότητες ελεύθερου χρόνου κ.ο.κ.
• Στόχοι απόκτησης κύρους: Υπάρχουν και ορισμένοι που επιθυμούν να εκπαιδευτούν, όχι τόσο για να χρησιμοποιήσουν στην πράξη όσα θα μάθουν, αλλά περισσότερο για λόγους κύρους, για να θεωρηθεί ότι ανήκουν στην κατηγορία των μορφωμένων ή ενημερωμένων. Σε αυτή την περίπτωση, ορισμένες φορές ενδιαφέρονται περισσότερο για τις κοινωνικές συναναστροφές που σχετίζονται με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα παρά για το καθαυτό περιεχόμενό του.
Ωστόσο, όπως ήδη αναφέραμε, αυτά συμβαίνουν συνήθως. Γιατί δεν λείπουν και περιπτώσεις που οι ενήλικοι έρχονται στην εκπαίδευση με συγκεχυμένους ή αόριστους στόχους. Επίσης, άλλες φορές υποχρεώνονται από την εργοδοσία τους να συμμετάσχουν (αν και στην πράξη σπάνια αυτή η υποχρέωση τίθεται τόσο επιτακτικά ώστε να πρέπει οπωσδήποτε να εκτελεστεί). Αλλες φορές πάλι, αν οι ενήλικοι είναι άνεργοι, ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους παρακολουθούν το πρόγραμμα είναι η αναμονή του σχετικού επιδόματος.
Παρόλα αυτά, τις περισσότερες περιπτώσεις η συμμετοχή των ενηλίκων σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα αποτελεί επιλογή συνειδητή, συνδεδεμένη με αρκετά σαφείς στόχους*. Όταν αποφασίζουν να αφιερώσουν χρόνο στην εκπαίδευση, το κάνουν θυσιάζοντας συχνά άλλες προτεραιότητες ή ενδιαφέροντά τους. Για αυτό όμως προσδοκούν από την εκπαίδευση να μην έχει μόνο ακαδημαϊκό χαρακτήρα, αλλά να προσφέρει συγκεκριμένες γνώσεις και δεξιότητες που να συνδέονται με τους στόχους τους και να μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα στην πράξη. Προτιμούν λοιπόν εκείνο το είδος της μάθησης που θέτει προς επεξεργασία τα ζητήματα που τους απασχολούν.

β. Έχουν ευρύτερο και διαφορετικό φάσμα εμπειριών
Οι ενήλικοι διαθέτουν ευρύτερο φάσμα εμπειριών από τους ανηλίκους και μπορούν να αντλήσουν από αυτό πολύ περισσότερα στοιχεία. Επιπλέον οι εμπειρίες τους είναι ριζικά διαφορετικές, δεδομένου ότι απορρέουν από καταστάσεις της ενήλικης ζωής, όπως είναι οι επαγγελματικές δραστηριότητες, οι κοινωνικές ευθύνες, οι πολιτικοί ρόλοι, οι οικογενειακές σχέσεις. Κατά συνέπεια έχουν – έστω διαισθάνονται – την ανάγκη το περιεχόμενο της εκπαίδευσής τους να συνδέεται με τις συγκεκριμένες εμπειρίες τους και να τις αξιοποιεί. Προτιμούν, με άλλα λόγια, το είδος εκείνο της μάθησης που σχετίζεται με όσα ήδη γνωρίζουν ή εφαρμόζουν στην καθημερινή ζωή. Έτσι οι προηγούμενες εμπειρίες γίνονται αφετηρία για τη νέα μάθηση. Στο σημείο αυτό συναντιόμαστε λοιπόν με ένα από τα βασικά πορίσματα της θεωρητικής επισκόπησης του προηγούμενου κεφαλαίου, που αφορά την αξιοποίηση των
εμπειριών στις διαδικασίες εκπαίδευσης ενηλίκων.

γ. Έχουν αποκρυσταλλώσει τους προτιμώμενους τρόπους μάθησής τους
Καθένας προτιμά να μαθαίνει με ένα συγκεκριμένο τρόπο, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τις ικανότητές του, τις εμπειρίες του. Αλλοι προτιμούν να μαθαίνουν ακούγοντας το διδάσκοντα, άλλοι παρατηρώντας, άλλοι εμπλεκόμενοι σε δραστηριότητες και αντλώντας διδάγματα από αυτές, άλλοι μελετώντας μόνοι

τους κ.ο.κ.
Πολλές μελέτες έχουν προσπαθήσει να κατατάξουν τους εκπαιδευομένους σε κατηγορίες, ανάλογα με τον τρόπο που μαθαίνουν. Οι Honey και Manfold χρησιμοποίησαν τις εξής παραστατικές φράσεις, για να δείξουν τις τέσσερις κατηγορίες εκπαιδευομένων που διέκριναν:
«Θα δοκιμάσω τα πάντα από μια φορά» (πρώτη κατηγορία).
«Στοχάσου πριν δράσεις» (δεύτερη).
«Η συνεχής εκλογίκευση είναι σκόπιμη» (τρίτη).
«Αν κάτι δοκιμάστηκε και λειτουργεί, τότε είναι εντάξει» (τέταρτη).

Όποια κι αν είναι η κατηγοριοποίηση των τρόπων με τους οποίους μαθαίνουμε, είναι αναμφισβήτητο ότι καθένας προτιμά έναν ή δύο περισσότερο από άλλους. Οι δε ενήλικοι, με τα χρόνια, μέσα από διάφορες μαθησιακές δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν, έχουν αποκρυσταλλώσει τους τρόπους μάθησής τους πιο έντονα από ό,τι οι ανήλικοι. Σε αυτό το σημείο λοιπόν συναντιόμαστε ξανά με τα πορίσματα των μελετητών, που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο κεφάλαιο, αναφορικά με τη σημασία των τρόπων με τους οποίους μαθαίνει κάθε ενήλικος.

δ. Έχουν τάση για ενεργητική συμμετοχή
Η ενηλικιότητα είναι συνυφασμένη με την τάση των ατόμων για αυτοκαθορισμό, χειραφέτηση, ενεργητική συμμετοχή στη διαμόρφωση των καταστάσεων που τους αφορούν. Αυτό ισχύει συνήθως και στο πεδίο της εκπαίδευσης. Εδώ, όπως και στις άλλες δραστηριότητες της ζωής, οι ενήλικοι επιθυμούν να αντιμετωπίζονται ως υπεύθυνοι άνθρωποι. Συνήθως προτιμούν να ζητείται η γνώμη τους, να υπάρχει ανοικτός διάλογος και επικοινωνία. Ο μονόλογος του εκπαιδευτή τους απωθεί. Συχνά διεκδικούν η διδακτέα ύλη να μην είναι τυποποιημένη, προκατασκευασμένη, αλλά να προσαρμόζεται στους δικούς τους μαθησιακούς στόχους. Ορισμένες φορές, επειδή γνωρίζουν πολύ καλά τις ανάγκες τους, είναι σε θέση να αμφισβητήσουν δικαιολογημένα το περιεχόμενο ενός προγράμματος που δεν αντιστοιχεί σε αυτές και να αντιπροτείνουν άλλα θέματα και μεθόδους, γεγονός που τους διαφοροποιεί από τους ανήλικους μαθητές. Σε προέκταση των παραπάνω, διαφέρει και η σχέση που επιθυμούν να έχουν με τον εκπαιδευτή. Τον αντιμετωπίζουν περισσότερο ως έναν πεπειραμένο εμπειρογνώμονα ή συνάδελφο, παρά ως αδιαφιλονίκητη αυθεντία.
Ασφαλώς όμως αυτά δεν ισχύουν πάντοτε. Υπάρχουν περιπτώσεις που οι εκπαιδευόμενοι απεμπολούν την ενηλικιότητά τους και υιοθετούν ρόλους παθητικούς, υπεκφεύγουν, εκφράζουν αρνητισμό. Όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω, αυτές οι συμπεριφορές πηγάζουν από εσωτερικά εμπόδια απέναντι στη μάθηση. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές οι ενήλικοι επιδιώκουν να συμμετέχουν ενεργά στην πορεία της μάθησής τους ή έστω το
επιζητούν ενδόμυχα και επομένως ανταποκρίνονται, όταν τους δοθούν εναύσματα.

ε. Αντιμετωπίζουν εμπόδια στη μάθηση
Η πορεία των ενηλίκων προς τη μάθηση δεν είναι απρόσκοπτη ούτε ευθύγραμμη. Συναντά πλήθος εμποδίων που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατάλληλα, διαφορετικά διακυβεύεται σε μεγάλο βαθμό η αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας. Το ζήτημα είναι λοιπόν νευραλγικής σημασίας, γι’ αυτό θα του δώσουμε την απαραίτητη προσοχή.

Τα εμπόδια στη μάθηση μπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται τα εμπόδια που οφείλονται στην κακή οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας. Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που πάσχει έκδηλα στο επίπεδο των στόχων, του συντονισμού, της υποδομής κ.ο.κ. είναι ευνόητο ότι θα προκαλέσει συναισθήματα απογοήτευσης στους συμμετέχοντες, θα εγκλωβίσει το ενδιαφέρον τους και θα τους οδηγήσει σε στάση άρνησης ή αδιαφορίας. Αυτό ασφαλώς μπορεί να συμβεί και σε προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά.
Ωστόσο η αντίδραση των ενηλίκων απέναντι στην κακή οργάνωση της μαθησιακής διαδικασίας είναι αναμενόμενο να

έχει μεγαλύτερη σφοδρότητα για τους λόγους που έχουμε προαναφέρει, όπως η εντονότερη ανάγκη τους να αντιμετωπίζονται υπεύθυνα, καθώς και η προσδοκία τους για άμεσα αποτελέσματα από την εκπαίδευση.

Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται εμπόδια που απορρέουν από τις κοινωνικές υποχρεώσεις και τα καθήκοντα των ενήλικων εκπαιδευομένων, που συχνά τους περισπούν και τους εμποδίζουν στην πορεία των σπουδών.

Η τρίτη κατηγορία είναι τα εσωτερικά εμπόδια που απορρέουν, όπως θα δούμε, από την προσωπικότητα των ατόμων. Η Jenny Rogers, μια από τους σκαπανείς της εκπαίδευσης ενηλίκων, δίνει ένα παράδειγμα εμποδίων αυτού του είδους με την περιγραφή του ακόλουθου περιστατικού:
«Όταν ήμουν ακόμα πολύ νέα εκπαιδευτικός, στο σχολείο όπου εργαζόμουν μου είχε ανατεθεί – μάλλον κακώς θα έλεγα – να ασχοληθώ με τις εγγραφές των νυκτερινών τμημάτων. Μία από τις πρώτες μου υποψήφιες ήθελε να εγγραφεί στο τμήμα της ιταλικής γλώσσας για αρχαρίους. Τη ρώτησα, σύμφωνα με τις οδηγίες που μου είχαν δοθεί, εάν ήξερε ιταλικά και μέχρι ποιο επίπεδο. Μου εκμυστηρεύτηκε χαρούμενα ότι ήταν η τρίτη χρονιά της στο τμήμα αρχαρίων της ιταλικής γλώσσας. Της άρεσε πολύ ο εκπαιδευτής, αλλά δεν ήταν μόνο αυτό. Δεν ένιωθε ακόμη σίγουρη για τα ιταλικά της, ώστε να προχωρήσει στο δεύτερο έτος. Φοβόταν μήπως της φανούν πολλά, μήπως η ίδια φανεί γελοία, και γι’ αυτό το λόγο αναζητούσε πάλι από την αρχή την άνεση και την οικειότητα που της προσέφερε το τμήμα αρχαρίων. Αυτή λοιπόν ήταν η πρώτη μου επαφή με μία από τις χαρακτηριστικές ανησυχίες των ενήλικων εκπαιδευομένων: το άγχος τους μήπως φανούν γελοίοι ή εκτεθούν στο ενδεχόμενο μιας αποτυχίας. Αυτό το είδος άγχους δεν το έχουν μόνοι οι εκπαιδευόμενοι που παρακολουθούν μαθήματα «ελεύθερου χρόνου» ούτε οι όχι
ιδιαίτερα μορφωμένοι. Φαίνεται αντίθετα να ισχύει για όλο το φάσμα των ενήλικων εκπαιδευομένων» (Jenny Rogers, 1989, σ. 9).

Ας εξετάσουμε τώρα αναλυτικά το ζήτημα των εσωτερικών εμποδίων.

Τα εμπόδια αυτά θα μπορούσαν να καταταχθούν σε δύο υποκατηγορίες.

• Εμπόδια που σχετίζονται με προϋπάρχουσες γνώσεις και αξίες.
Οι ενήλικοι έρχονται στην εκπαιδευτική διαδικασία φέρνοντας μαζί τους ένα απόθεμα γνώσεων και αξιών, που απέκτησαν από το σύνολο των δραστηριοτήτων της ζωής τους. Σε αυτές τις γνώσεις και αξίες προσκολλώνται επίμονα, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να αποδεχτούν καινούρια μαθησιακά αντικείμενα ή νέες εκπαιδευτικές μεθόδους. Αυτό συμβαίνει στους ενηλίκους περισσότερο από ό,τι στα παιδιά ή στους εφήβους. Μια βασική αιτία είναι ότι τα ενήλικα άτομα έχουν γίνει με το πέρασμα του χρόνου λιγότερο εύπλαστα. Έχουν μάθει να σκέφτονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και έχουν διαμορφώσει πεποιθήσεις που τους εμποδίζουν να αφομοιώνουν τα νέα δεδομένα και ακόμη περισσότερο να αναθεωρούν τις απόψεις που έχουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο (Bourdieu P., 1999).
Μια άλλη αιτία της προσκόλλησης των ενηλίκων στις γνώσεις και αξίες που διαθέτουν είναι ότι έχουν επενδύσει συναισθηματικά σε αυτές. Αν λοιπόν κάποιος – στην προκειμένη περίπτωση ο εκπαιδευτής – επιδιώξει να τις μετασχηματίσει, θεωρείται ότι αμφισβητεί την προσωπικότητά τους και αμφιβάλλει για την κρίση τους. Έτσι μπορεί να δημιουργηθούν τριβές ανάμεσα στον εκπαιδευτή και στους εκπαιδευομένους ή ανάμεσα στα μέλη της εκπαιδευόμενης ομάδας.
• Εμπόδια που απορρέουν από ψυχολογικούς παράγοντες.
Τα εμπόδια αυτής της υποκατηγορίας είναι αλληλένδετα. Ένα πρώτο είδος τους είναι συνυφασμένο με μόνιμα

χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Ένα δεύτερο είδος έχει στη ρίζα του το άγχος. Το άγχος είναι μια αρνητική συναισθηματική κατάσταση, που προσλαμβάνει δύο κύριες μορφές:

• ανησυχία απέναντι στην απειλή που προέρχεται από επιβεβλημένες απαιτήσεις,
• ανησυχία για την ικανότητα ανταπόκρισης σε ορισμένες συνθήκες.

Το άγχος είναι δυνατό να οφείλεται σε πολλά αίτια, όπως είναι ο φόβος της αποτυχίας, ο φόβος της κριτικής, ο φόβος του αβέβαιου, ο φόβος της γελοιοποίησης. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους ενήλικους εκπαιδευομένους το άγχος προκαλείται από την επανακτούμενη ιδιότητα του «μαθητή». Ένας μεγάλος αριθμός ενηλίκων φοβάται να ξαναρχίσει να εκπαιδεύεται, γιατί δεν αισθάνεται τη βεβαιότητα ότι θα κατορθώσει να αντεπεξέλθει. Ιδιαίτερα αυτό ισχύει για τα μέλη ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, που αμφιβάλλουν για τις δυνατότητές τους και θεωρούν ότι η μόρφωση είναι προσιτή μόνο σε εκείνους που ήδη διαθέτουν τις απαραίτητες γνωστικές βάσεις. Επίσης πολλοί ενήλικοι εκπαιδευόμενοι φοβούνται τις διάφορες μορφές αξιολόγησης, γιατί τις συνδέουν με την πιθανότητα της αποτυχίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τους ενηλίκους που έχουν αρνητικές εμπειρίες από το σχολικό σύστημα και στο υποσυνείδητό τους έχουν συνδέσει τη μαθησιακή διαδικασία με αρνητικά συναισθήματα και προβληματικές καταστάσεις.
Πρέπει να προστεθεί ότι το άγχος μπορεί να μην οφείλεται μόνο στο φόβο της κριτικής και της αποτυχίας, αλλά – και πιθανόν ταυτόχρονα – και σε ψυχολογικούς παράγοντες, ιδιαίτερα στην έλλειψη αυτοπεποίθησης.

Από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι η κατάκτηση της γνώσης δεν είναι για κανέναν ευθύγραμμη. Όλοι, όταν μαθαίνουμε, σκοντάφτουμε εδώ ή εκεί, για διάφορους λόγους. Τα εμπόδια στη μάθηση είναι συνυφασμένα με την ανθρώπινη φύση. Αποτελούν μέρος της προσωπικότητας καθενός μας, απορρέουν από τον τρόπο που μεγαλώσαμε. Είναι λοιπόν σημαντικό να μπορούμε πρώτα να τα διακρίνουμε και ύστερα να παραδεχτούμε νηφάλια την ύπαρξή τους. Συνειδητοποιώντας τα, κάνουμε ένα βήμα για την αντιμετώπισή τους. Ταυτόχρονα, αντιλαμβανόμαστε βαθύτερα τον εαυτό μας και τους γύρω. Και, αν είμαστε εκπαιδευτές, αντιλαμβανόμαστε βαθύτερα τους εκπαιδευομένους. Συνειδητοποιούμε ότι πίσω από τον τυχόν αρνητισμό τους υπάρχει κάποιος λόγος, συνήθως εμπειρίες τραυματικές που ανάγονται στην παιδική ηλικία. Εάν δούμε το ζήτημα από αυτή τη σκοπιά, ασφαλώς θα τους αντιμετωπίσουμε με μεγαλύτερη υπομονή και ευαισθησία.

Τα εμπόδια λοιπόν στη μάθηση των ενηλίκων είναι ζήτημα ιδιαίτερα σημαντικό όσο και δύσκολο, που απαιτεί από τον εκπαιδευτή αυξημένες ικανότητες προκειμένου να το αντιμετωπίσει (ικανότητα για διάγνωση της κατάστασης, για επικοινωνία, για επεξεργασία εναλλακτικών λύσεων, καθώς και διαίσθηση και ευαισθησία).

Ενότητα 2. Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης

Έχοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ενήλικων εκπαιδευομένων, μπορούν τώρα να διατυπωθούν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις, με βάση τις οποίες είναι δυνατόν οι ενήλικοι να μαθαίνουν αποτελεσματικά.

Οι βασικές προϋποθέσεις μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:

  1. Η εκπαίδευση έχει εθελοντικό χαρακτήρα. Η πίεση προς τους ενηλίκους, για οποιονδήποτε λόγο, προκειμένου να συμμετάσχουν σε μια εκπαιδευτική διαδικασία έχει σχεδόν πάντα αρνητικό αποτέλεσμα.
  2. Αποσαφηνίζονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι. Ο εκπαιδευτής συμβάλλει ώστε οι στόχοι των συμμετεχόντων σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα να γίνουν όσο το δυνατόν πιο σαφείς, ρεαλιστικοί, συνδεδεμένοι με τις δικές τους υποκειμενικές ανάγκες, καθώς και με τις αντικειμενικές ανάγκες του επαγγελματικού και κοινωνικού περίγυρου. Για αυτό το λόγο έχει μεγάλη σημασία η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών, που γίνεται πριν από την έναρξη ενός προγράμματος, καθώς και η συζήτηση για τους εκπαιδευτικούς στόχους, που γίνεται κατά την εναρκτήρια συνάντηση.
  3. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι άψογα οργανωμένο σε όλα τα επίπεδα. Πολλές φορές παρατηρείται αρνητική συμπεριφορά των εκπαιδευομένων όταν, παρόλες τις προσπάθειες και την ποιότητα των εκπαιδευτών, το πρόγραμμα έχει αδυναμίες σε ό,τι αφορά την υποδομή, το εκπαιδευτικό υλικό, τη γραμματειακή υποστήριξη, την εκπλήρωση των οικονομικών και άλλων υποχρεώσεων προς τους συμμετέχοντες.
  4. Το περιεχόμενο έχει άμεση σχέση με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων. Τα θέματα, τα παραδείγματα και τα προβλήματα που εξετάζονται πρέπει να συνδέονται στενά με καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευόμενοι. Επίσης είναι σκόπιμο να τους δίνονται πολλά εναύσματα, ώστε να αξιοποιούν τις εμπειρίες τους, να τις επεξεργάζονται και να μαθαίνουν από αυτές.

Ένα παράδειγμα: Στη διδακτική ενότητα «Σύνταξη φορολογικής δήλωσης» του μαθήματος της Λογιστικής δεν είναι ίσως σκόπιμο να δοθεί έμφαση στη θεωρία, ούτε να ξεκινήσει ο εκπαιδευτής από την παράθεση θεωρητικών στοιχείων. Σκόπιμο είναι πρώτα να ασκηθούν οι εκπαιδευόμενοι, επεξεργαζόμενοι συγκεκριμένες δηλώσεις,
διατυπώνοντας απορίες, αναζητώντας λύσεις και μαθαίνοντας από τα τυχόν λάθη τους. Στη συνέχεια θα εμβαθύνουν, συνδέοντας αυτά που ήδη έμαθαν με τα σχετικά θεωρητικά στοιχεία.

Ο Μ. Knowles (1998, σ. 68) δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:
«Για πολλά χρόνια διάφορα πανεπιστήμια πρόσφεραν απογευματινά μαθήματα σε ενηλίκους, τα οποία είχαν τα ίδια χαρακτηριστικά με τα μαθήματα που διδάσκονταν σε εφήβους το πρωί. Όμως στη δεκαετία του 1950 η δομή των απογευματινών μαθημάτων άλλαξε. Για παράδειγμα, ένα μάθημα του πρωινού προγράμματος που είχε τίτλο “Έκθεση Ι”, τιτλοφορήθηκε στο απογευματινό πρόγραμμα “Συντάσσοντας Καλύτερες Επαγγελματικές Επιστολές”. Το πρωινό μάθημα “Έκθεση ΙΙΙ”, τιτλοφορήθηκε στο απογευματινό πρόγραμμα “Βελτίωση των Τρόπων Επαγγελματικής Επικοινωνίας”. Και δεν άλλαξαν μόνο οι τίτλοι, αλλά και η μέθοδος με την οποία διδάσκονταν τα μαθήματα. Ενώ οι μαθητές της “Έκθεσης Ι” συνέχιζαν να αποστηθίζουν συντακτικούς κανόνες, οι σπουδαστές του “Συντάσσοντας Καλύτερες Επαγγελματικές Επιστολές” ξεκινούσαν αμέσως, γράφοντας επαγγελματικές επιστολές και ύστερα
εξέταζαν αυτά που είχαν γράψει και από εκεί αντλούσαν τους κανόνες της σύνταξης».
Στο ίδιο πνεύμα βρίσκεται ένα ακόμη παράδειγμα, που δίνουν οι D. Noyé και J. Piveteau (2002, σ. 105).
«Εφόσον τα ενδιαφέροντα ενός ατόμου είναι αποτέλεσμα των εμπειριών του, είναι χρήσιμο να οργανώνουμε

προγράμματα που επικεντρώνονται, όχι πια στη μελέτη θεωρητικών θεμάτων, αλλά στα προβλήματα προς επίλυση ή στις περιπτώσεις προς ανάλυση, που έχουν σχέση με τις εμπειρίες του καθενός. Παραδείγματος χάριν, όταν εκπαιδεύουμε στην εργατική νομοθεσία ένα άτομο που εργάζεται στην επιχείρηση, πρέπει να αποφύγουμε να
διδάξουμε το δίκαιο σαν πανεπιστημιακή ύλη, χωρισμένη σε διαφορετικά κεφάλαια_ αντίθετα, πρέπει να μελετήσουμε επαγγελματικές περιπτώσεις που συναντά κανείς και να συμβάλουμε στη λύση τους, δίνοντας σημασία στις νομικές, ανθρώπινες και οικονομικές πτυχές των προβλημάτων που μελετώνται».

  1. Λαμβάνονται υπόψη οι προτιμώμενοι τρόποι μάθησης. Χρειάζεται εξατομικευμένη προσέγγιση του τρόπου με τον οποίο κάθε εκπαιδευόμενος μαθαίνει καλύτερα και η διδασκαλία πρέπει να οργανώνεται λαμβάνοντας υπόψη τους τρόπους αυτούς.
  2. Ενθαρρύνεται σταδιακά η ενεργητική συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ανάλογα με τη διάθεση που δείχνει κάθε ομάδα και με την ατμόσφαιρα που διαμορφώνεται, ο εκπαιδευτής είναι σκόπιμο να αφήνει σταδιακά έδαφος πρωτοβουλίας και να υποκινεί τους εκπαιδευομένους να συμμετέχουν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία.

Μια πρώτη δυνατότητα συμμετοχής υπάρχει στην εναρκτήρια συνάντηση κάθε προγράμματος. Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να εκφράσουν τις προσδοκίες και τους στόχους τους, τις ανησυχίες που τυχόν έχουν, τις απόψεις τους για το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί. Με βάση τη συζήτηση που θα γίνει, ο εκπαιδευτής είναι σκόπιμο να επιφέρει στο σχεδιασμό του προγράμματος τις τροποποιήσεις που είναι εφικτές και που συνδέονται με τις ανάγκες των εκπαιδευομένων.
Μια άλλη δυνατότητα συμμετοχής είναι να συμβάλουν οι εκπαιδευόμενοι στη διαμόρφωση του διδακτικού υλικού. Ασφαλώς αυτό δεν είναι εφικτό σε όλα τα μαθήματα. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που μπορεί να τους ζητηθεί να ψάξουν και αυτοί για διδακτικό υλικό και να το θέσουν στην κρίση του εκπαιδευτή που, αν το βρει κατάλληλο, μπορεί να το διανείμει στους άλλους. Παραδείγματος χάρη μπορούν να φέρουν, ανάλογα με το μάθημα, κείμενα, άρθρα, στατιστικά στοιχεία, φωτογραφίες, στοιχεία από την εμπειρία τους, στοιχεία που μπορούν να βρουν στο internet ή στην τοπική βιβλιοθήκη κ.ο.κ. Με αυτό τον τρόπο θα αισθανθούν ότι το εκπαιδευτικό υλικό δεν διαμορφώθηκε ερήμην τους, αλλά συνέβαλαν και αυτοί στη διαμόρφωσή του.
Μία ακόμη δυνατότητα συμμετοχής είναι η συμβολή τους στις αποφάσεις που αφορούν την οργάνωση της πρακτικής άσκησης ή ακόμη τη διασύνδεση του προγράμματος κατάρτισης με τους τοπικούς επαγγελματικούς φορείς και τις δραστηριότητες της τοπικής κοινωνίας.
Είναι επίσης δυνατή η αξιοποίηση ορισμένων εκπαιδευομένων ως συντονιστών ομάδων εργασίας ή ως «κατά περίπτωση εκπαιδευτών» στο μέτρο που έχουν τις απαραίτητες γνώσεις και ικανότητες.
Μπορεί επίσης να ζητηθεί η συμμετοχή των εκπαιδευομένων στη διαμόρφωση του χώρου όπου γίνονται τα μαθήματα και η πρακτική άσκηση, ώστε να αισθάνονται όσο γίνεται πιο άνετα μέσα σε αυτόν.
Όμως το πιο προνομιακό ίσως έδαφος για την ανάπτυξη της συμμετοχής των εκπαιδευομένων είναι εκείνο των εκπαιδευτικών τεχνικών, μέσω των οποίων πραγματοποιείται η μάθηση.

Ο Rogers επισημαίνει ότι ασφαλώς η επιλογή της μιας ή της άλλης εκπαιδευτικής τεχνικής εξαρτάται από το διδακτέο αντικείμενο και το διαθέσιμο χρόνο. Ταυτόχρονα όμως υπογραμμίζει ότι τόσο τα ερευνητικά δεδομένα όσο και η συσσωρευμένη εμπειρία της εκπαίδευσης ενηλίκων δείχνουν ότι, σε γενικές γραμμές, ο παραδοσιακός, δασκαλοκεντρικός τρόπος εκπαίδευσης (μετωπική εισήγηση, μονολογική μεταφορά γνώσεων από την πλευρά του εκπαιδευτή) αποτελεί μια από τις πιο αναποτελεσματικές μεθόδους διδασκαλίας.

Αντίστροφα, η αποτελεσματικότητα μεγαλώνει κατακόρυφα στο μέτρο που χρησιμοποιούνται ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές (ο Rogers αναφέρει ενδεικτικά τις ομαδικές εργασίες και τις παρουσιάσεις τους από εκπαιδευομένους, την ευρετική μάθηση, τη συζήτηση, τις μαιευτικές ερωτήσεις· εμείς θα προσθέταμε τις μελέτες περίπτωσης, τις ασκήσεις, τις προσομοιώσεις, το παιχνίδι ρόλων, τον «καταιγισμό ιδεών»). Ο P. Mucchielli, στο βιβλίο του “Les méthodes actives de la pédagogie des adultes” («Οι ενεργητικές μέθοδοι στην εκπαίδευση ενηλίκων») καταλήγει στο ίδιο ακριβώς συμπέρασμα:
«Εάν προσέχουμε, συγκρατούμε κατά προσέγγιση:
10% από αυτά που διαβάζουμε, 20% από αυτά που ακούμε, 30% από αυτά που βλέπουμε,
50% από αυτά που βλέπουμε και ακούμε ταυτόχρονα, 80% από αυτά που λέμε,
90% από αυτά που λέμε, ενώ ταυτόχρονα εκτελούμε πράξεις που απαιτούν σκέψη και στις οποίες εμπλεκόμαστε ενεργητικά» (στο S. Courau, 2002, σ. 28).
Ο Rogers, στην ίδια προαναφερθείσα ενότητα, κάνει ακόμη ένα βήμα. Υπογραμμίζει ότισχεδόν όλα τα γνωστικά αντικείμενα είναι δυνατό να διεξαχθούν μέσω ενεργητικών τεχνικών: «Σχεδόν πάντα υπάρχουν καλύτερες μέθοδοι από τη μετωπική παρουσίαση του θέματος από τον εκπαιδευτή».

  1. Διερευνώνται τα εμπόδια στη μάθηση που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευόμενοι, καθώς και οι τρόποι για την υπέρβασή τους. Ο εκπαιδευτής προσπαθεί, με πολύ σεβασμό για κάθε εκπαιδευόμενο ξεχωριστά, να διαγνώσει τους παράγοντες που ενδεχομένως εμποδίζουν τη μάθηση και ενυπάρχουν στο πλαίσιο της ομάδας, της οποίας έχει την ευθύνη.
  2. Διαμορφώνεται μαθησιακό κλίμα που χαρακτηρίζεται από ουσιαστική επικοινωνία, συνεργατικό πνεύμα και αμοιβαίο σεβασμό. Ένα τέτοιο κλίμα αποτελεί το υπόβαθρο για να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι άλλες προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν. Στο πλαίσιό του ο εκπαιδευτής δεν λειτουργεί ως καθοδηγητής ή ως φορέας και μεταφορέας της αυθεντικής γνώσης. Είναι ο συντονιστής, ο καταλύτης αυτής της μαθησιακής διεργασίας, εκείνος που βοηθά στη σταδιακή προσέγγιση του ζητήματος, ενθαρρύνει την ευρετική πορεία προς τη γνώση, βρίσκεται σε αλληλεπίδραση με τους εκπαιδευομένους, τους τροφοδοτεί με εναύσματα, συνεργάζεται δημιουργικά μαζί τους.

ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ ΓΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Στη διαδρομή αυτoύ του κεφαλαίου διαπιστώσαμε μια βασική αντίφαση που διαπερνά το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Από τη μία, οι εκπαιδευόμενοι έχουν τάση να συμμετέχουν ενεργά στην πορεία του προγράμματος. Από την άλλη, η τάση αυτή προσκρούει συχνά σε εμπόδια. Οι εκπαιδευόμενοι προσκολλώνται στις προϋπάρχουσες γνώσεις και αξίες τους με αποτέλεσμα να αρνούνται ή να αμφισβητούν την καινούργια γνώση ή μέθοδο. Επίσης συχνά οδηγούνται σε τέτοια συμπεριφορά γιατί εμποδίζονται από ψυχολογικούς παράγοντες, που είτε είναι εγχαραγμένοι στη δομή της προσωπικότητάς τους είτε/και οφείλονται σε άγχος.
Τι να κάνει λοιπόν ο εκπαιδευτής; Έως ποιο σημείο να υποκινεί τους εκπαιδευομένους; Να προωθεί την ενεργή συμμετοχή τους στην πορεία της μάθησης ή να επιφυλάσσεται, ιδιαίτερα εάν διαπιστώνει ισχυρά εμπόδια στη μάθηση, και να ακολουθεί το παραδοσιακό, δασκαλοκεντρικό μοντέλο;
Πολλοί μπορεί να πουν ότι, εάν ο εκπαιδευτής διαπιστώνει εμπόδια, φρόνιμο είναι να ακολουθεί το δεύτερο δρόμο.
Από την άλλη εγείρεται σοβαρός αντίλογος. Ότι δηλαδή ο εκπαιδευτής, χωρίς βέβαια να παύει να λαμβάνει υπόψη τη συμπεριφορά και τις δυνατότητες της ομάδας, έχει ωστόσο μια σταθερή αξιωματική θέση, που αποτελεί κριτήριο των

ενεργειών του. Η θέση αυτή είναι ότι, ανεξάρτητα από τα εμπόδια που προκύπτουν, δεν πρέπει να χάνει τον τελικό στόχο, που είναι να ενεργοποιηθούν οι εκπαιδευόμενοι. Γιατί, όπως είδαμε, μέσα από μια τέτοια διεργασία μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά. Υπάρχει όμως κι ένας εξίσου σημαντικός λόγος. Μέσα από την ενεργητική συμμετοχή αναπτύσσονται και οι κοινωνικές ικανότητες των εκπαιδευομένων (για τις οποίες μιλήσαμε στην Εισαγωγή του τόμου), δηλαδή οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και γίνονται περισσότερο ικανοί να παίρνουν πρωτοβουλίες, να συνεργάζονται, να επικοινωνούν, να σκέφτονται κριτικά, να επεξεργάζονται εναλλακτικές λύσεις, να «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν». Κατά συνέπεια η ενεργητική συμμετοχή στην πορεία της μάθησης γίνεται αφετηρία για να πλησιάσουν περισσότερο οι εκπαιδευόμενοι στο ιδανικό της ενηλικιότητας, δηλαδή να γίνουν πιο ώριμοι, υπεύθυνοι, αυτοπροσδιοριζόμενοι.

Ακόμη λοιπόν κι αν ένας εκπαιδευτής συναντά εμπόδια και αναγκάζεται να ζητήσει από τους εκπαιδευομένους περισσότερο πειθαρχημένη δράση παρά πρωτοβουλία και έκφραση, δεν πρέπει να παύει σταδιακά, ανάλογα με το ρυθμό της ομάδας, να επιδιώκει την ενεργητική συμμετοχή.
Ωστόσο, με τη σειρά τους θα μπορούσαν πολλοί να αντιτείνουν ότι αυτό είναι ανέφικτο και να επικαλεστούν περιστατικά που πράγματι συμβαίνουν στα προγράμματα κατάρτισης, όπου οι εκπαιδευόμενοι, για διαφόρους λόγους, θεωρούν το διάλογο περιττό και τη διεργασία της κριτικής σκέψης κουραστική. Μπορεί επίσης να επικαλεστούν ότι ο εποπτικός οργανισμός σε εθνικό επίπεδο απαιτεί (όπως συμβαίνει στη χώρα μας με το Υπουργείο Εργασίας), για να χρηματοδοτηθεί ένα πρόγραμμα κατάρτισης, να εγκριθεί το λεπτομερές αναλυτικό περιεχόμενο, οι εκπαιδευτικές μέθοδοι, ακόμη και η διάρκεια και συχνότητα των διαλειμμάτων, με συνέπεια να μην μπορούν οι εκπαιδευτές να αποκλίνουν από αυτά κι έτσι να συρρικνώνονται οι δυνατότητες συμμετοχής των εκπαιδευομένων στη διαμόρφωση των μαθησιακών δραστηριοτήτων.
Παρόλα αυτά, η άλλη άποψη με τη σειρά της, θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι υπάρχει πιθανότητα να αμβλυνθούν τα εμπόδια στη μάθηση, όπως βεβαιώνουν πολλές μαρτυρίες έμπειρων εκπαιδευτών ενηλίκων, εφόσον έχουμε πεισθεί για τη σπουδαιότητα της ενεργητικής συμμετοχής και επιδιώκουμε βήμα-βήμα αλλά σταθερά, να γίνει πράξη. Υπάρχει όμως και πιθανότητα τα αποτελέσματα να μη γίνουν αμέσως ορατά. Οι δυνατότητες αυτοκαθορισμού που επιδιώξαμε να ενεργοποιήσουμε μπορεί να μείνουν σε λανθάνουσα κατάσταση στη συνείδηση των εκπαιδευομένων και να εκδηλωθούν αρκετό χρόνο μετά τη λήξη του προγράμματος. Μπορεί ακόμη σε μια ομάδα εκπαιδευομένων να μην υπάρξει ποτέ διάθεση συμμετοχής. Ωστόσο, ακόμη και μια τέτοια εξέλιξη δεν ακυρώνει τη σημασία των στόχων και των μεθόδων που αποβλέπουν στην ενεργητική συμμετοχή. Δείχνει μόνο ότι η συγκεκριμένη ομάδα εκπαιδευομένων δεν έχει την ετοιμότητα για κάτι τέτοιο, πιθανόν και για λόγους που οφείλονται στους χειρισμούς του εκπαιδευτή. Η επίγνωση από την πλευρά του εκπαιδευτή των δυνατοτήτων του και των ορίων της παρέμβασής του, καθώς και των δυνατοτήτων ανάπτυξης που έχει κάθε εκπαιδευόμενη ομάδα, του δίνει κάθε φορά το κριτήριο των ενεργειών του.
Ένας κορυφαίος μελετητής, ο Ira Shor (2011), αφηγείται ως εξής τις εμπειρίες που είχε αναφορικά με τις προσπάθειές του για την υποκίνηση της συμμετοχής:
«Υπήρξε μία ποικιλία αντιδράσεων. Ορισμένοι αναρωτιόντουσαν για ποιο λόγο είχαν μένει καιρό μακριά από μία τέτοια εκπαίδευση. Μπορεί να το έλεγαν με πιο καθημερινό τρόπο έκφρασης, κάτι δηλαδή σαν “Μα πού βρισκόσουν τόσον καιρό;”. Όλη τη ζωή μας γυρνάμε γύρω από ανικανοποίητες ανάγκες που δεν τις πολυκαταλαβαίνουμε. Όταν φτάνει η στιγμή να ικανοποιηθούν, λέμε “Μα πού βρισκόσουν τόσον καιρό;”. Ξαφνικά μπορείς να ανακαλύψεις αυτό που πράγματι είσαι, αλλά καμία από τις καταστάσεις της ζωής δεν σου είχε επιτρέψει το συναίσθημα αυτό. Αυτή ήταν μία από τις αντιδράσεις που παρατήρησα.
Επίσης εκδηλώθηκε θυμός και άγχος. Μερικοί εκπαιδευόμενοι ίσως να θέλουν να ρωτήσουν φωναχτά: “Μα τι στην ευχή θέλεις; Γιατί δεν γεμίζεις μία ώρα με τα γνωστά δασκαλίστικα και δεν με αφήνεις στην ησυχία μου να γράφω τις απαντήσεις μου, χαζεύοντας το άδειο βλέμμα σου και δίνοντας την εντύπωση ότι παρακολουθώ τα λόγια σου να
ταξιδεύουν μέσα στην τάξη”. (…)
Αυτό που με βοήθησε πολύ στις χειρότερες στιγμές ήταν να κατανοήσω τα όρια των δυνάμεών μου. (…) Ίσως θα έπρεπε επίσης να πω ότι δεν μπορώ να υποθέσω αν μια ομάδα θα επαναλάβει τους ίδιους ρυθμούς ανάπτυξης ή

μετασχηματισμού της προηγούμενης ομάδας. Θα πρέπει να ανακαλύψω από την αρχή την απόσταση που μπορεί να διανύσει η νέα ομάδα. Είναι πολύ λίγα τα πράγματα που μπορώ να θεωρήσω δεδομένα από ομάδα σε ομάδα. Αυτή η μη προβλεψιμότητα των αντιδράσεων των διδασκομένων είναι καλή και κακή ταυτόχρονα. Το κακό είναι ότι είναι
δυνατόν να συμβούν τα πάντα, δεν υπάρχει ομοιόμορφη ανάπτυξη καθενός ή συνθήκες σταθερές για να βασιστείς. Από την άλλη, επειδή το ενδιαφέρον των διδασκομένων καθορίζει το αποτέλεσμα, μπορώ να πάψω να ενοχοποιούμαι για τις ομάδες που δεν πηγαίνουν πουθενά. Εάν μία ομάδα δεν λειτουργεί, αυτό δεν σημαίνει ότι ακυρώνεται η σημασία του διαλόγου. Απλά συμπεραίνω ότι η κατάσταση δεν ήταν πρόσφορη για μετασχηματισμό. Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στη διεργασία δεν μπορούσαν να μπουν σε μετασχηματιστική διαδικασία εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, σε εκείνο το χώρο, με αυτά τα μέσα.
Πιστεύω ότι αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα για τους εκπαιδευτές.»

Κάθε φορά λοιπόν που σχεδιάζεται ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων αρχίζει μία διεργασία με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Αυτό είναι το κοπιαστικό αλλά και γοητευτικό στοιχείο στο έργο του εκπαιδευτή. Αν στόχος του είναι η ενίσχυση της ενηλικιότητας, οι πιθανότητες να προκύψει αποτελεσματική μάθηση αυξάνουν.
Από την άλλη, τίποτα δεν εγγυάται την έκβαση της προσπάθειας. Η ενηλικιότητα είναι μια κατάσταση μερικά πραγματωνόμενη τις περισσότερες φορές. Αυτό όμως δεν αποδυναμώνει την πεποίθηση ότι η ενεργοποίηση των συμμετεχόντων αποτελεί θεμελιώδη στόχο των δραστηριοτήτων μας και ότι υπάρχουν πειστικοί και ζωτικής σημασίας λόγοι για να επιδιώκουμε την προσέγγισή του.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Bourdieu, P. (1999). Η Διάκριση. Αθήνα: Εκδ. Πατάκη.
Courau, S. (2002). Τα βασικά «εργαλεία» του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Freire, P., Shor, I. (2011). Απελευθερωτική Παιδαγωγική. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Knowles, M. (1998). The Adult Learner. Houston, Texas: Gulf Publishing Company. Noye, D., Pireteau, J. (2002). Πρακτικός Οδηγός του Εκπαιδευτή. Αθήνα: Μεταίχμιο. Rogers, J. (1989). Adults Learning. The Open University Press.

1(Γ) Ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχουν οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην Ενότητα 1 του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 7-11 του παρόντος Οδηγού.
2(Β) Η διάθεση για ενεργητική συμμετοχή αποτελεί χαρακτηριστικό των ενηλίκων εκπαιδευομένων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο δ του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 9 του παρόντος Οδηγού.
3(Β) Γιατί η εκπαίδευση ενηλίκων πρέπει να σχετίζεται με τις εμπειρίες τους;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο β του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 8 και στη σελ. 12 του παρόντος Οδηγού.
4(Β) Ποιοι μπορεί να είναι οι εκπαιδευτικοί στόχοι των ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο α του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 7-8 του παρόντος Οδηγού.
5(Γ) Ποια είναι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι στη μαθησιακή διαδικασία;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε συνθετικά:
α) Στην παράγραφο ε του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 9-11 του παρόντος Οδηγού β) Στην παρακάτω παράγραφο:
Η προβληματική οργάνωση ενός εκπαιδευτικού προγράμματος σε επίπεδο στοχοθεσίας, υποδομής, συντονισμού και καταλληλότητας εκπαιδευτών, προκαλεί αναμφίβολα απογοήτευση στους συμμετέχοντες και οδηγεί σε απώλεια ενδιαφέροντος, αδιαφορία ή ακόμα και σε άρνηση συμμετοχής. Οι αυξημένες κοινωνικές υποχρεώσεις και οι διαφορετικοί κοινωνικοί ρόλοι που έχουν οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι περιορίζουν σημαντικά το διαθέσιμο ελεύθερο χρόνο τους, προκαλούν αναπάντεχες υποχρεώσεις και αποσπούν την προσοχή τους από την παρακολούθηση του προγράμματος. Η συσσωρευμένη γνώση, πείρα και οι συνήθειες που αντιμετωπίζουν μπορεί να κρύβουν κινδύνους για την εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι πολύ πιθανό όσα γνωρίζουν να έρχονται σε αντίθεση με τη νέα γνώση, ή οι γνώσεις τους αυτές να λειτουργήσουν ως προκαταλήψεις. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει είτε σε άμυνα και άρνηση είτε σε απογοήτευση και μηχανισμούς παραίτησης. Τέλος, η προσωπικότητα που έχει διαμορφώσει ο κάθε ενήλικος εκπαιδευόμενος μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλεί εσωτερικά εμπόδια στη μάθηση, όπως ο φόβος για ενδεχόμενη αποτυχία, η ανησυχία για δημόσια έκθεση απόψεων, η έλλειψη κοινωνικότητας κ.λπ.
6(Β) Ποιες είναι οι βασικές προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης των ενηλίκων εκπαιδευομένων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην Ενότητα 2 του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 14-18 του παρόντος Οδηγού.
7(Β) Για ποιους λόγους είναι σκόπιμο να ενθαρρύνεται η ενεργητική συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαιδευτική διαδικασία;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο 6 του κειμένου του Α.Κόκκου, σελ. 14-15 του παρόντος Οδηγού.

8(Α) Να δώσετε έναν ορισμό του ενήλικου εκπαιδευόμενου
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο της Η. Παπαγεωργίου:
Ποια είναι, όμως η ειδοποιός διαφορά της εκπαίδευσης ενηλίκων σε σχέση με άλλες μορφές εκπαίδευσης που απευθύνονται σε μη ενηλίκους; Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθούμε στην έννοια ενήλικος. Η έννοια αυτή είναι πολύπλευρη και το κριτήριο της ηλικίας ενηλικίωσης δεν είναι πάντα χρήσιμο για την κατανόησή της. Εκτός από το γεγονός ότι η ηλικία ενηλικίωσης διαφέρει ανά εποχή και ανά κοινωνία, δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία στην οποία τα άτομα κατακτούν χαρακτηριστικά που εκφράζουν την ενηλικιότητα. Επιπροσθέτως, το ίδιο άτομο μπορεί να λειτουργεί ως περισσότερο ή λιγότερο ενήλικο σε διαφορετικά πλαίσια ή στιγμές της ζωής του. Ως εκ τούτου, οι ορισμοί της εκπαίδευσης ενηλίκων κάνουν αόριστες αναφορές στην ηλικία, όπως παρατηρούμε και στους ορισμούς της UNESCO και του NIACE που προηγήθηκαν. Χρήσιμο κριτήριο για τον χαρακτηρισμό ενός ατόμου ως ενήλικο, όμως, είναι το κατά πόσο το άτομο αυτό βρίσκεται στην κατάσταση της ενηλικιότητας. Ο Knowles τονίζει την πολύπλοκη αυτή σχέση επισημαίνοντας ότι «γινόμαστε ενήλικοι από κοινωνική άποψη όταν αρχίζουμε να αναλαμβάνουμε ρόλους ενηλίκων, όπως είναι οι ρόλοι του πλήρως απασχολούμενου, του συζύγου, του γονέα, του πολίτη που ψηφίζει κτλ […] Γινόμαστε ενήλικοι από ψυχολογική άποψη όταν φτάνουμε στην αυτοαντίληψη ότι εμείς είμαστε οι υπεύθυνοι για τη ζωή μας, ότι είμαστε αυτοπροσδιοριζόμενοι»
9(Α) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν, γενικά, την ένταξη και παραμονή των κοινωνικά ευπαθών ομάδων σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Τέτοιοι αρνητικοί παράγοντες μπορεί να είναι :
• Η μη προσφορά θέσεων εργασίας στις ομάδες αυτές ύστερα από την ολοκλήρωση των προγραμμάτων εκπαίδευσης ή κατάρτισης.
• Η έλλειψη προγραμμάτων εκπαίδευσης ή κατάρτισης που ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των ομάδων αυτών.
• Η έλλειψη συνέχειας αυτών των προγραμμάτων.
• Η έλλειψη οικονομικών πόρων.
• Η μη σύνδεση των προγραμμάτων με ένα δίκτυο παροχής ψυχο -κοινωνικών υπηρεσιών, που θα έχει στόχο την κοινωνική επανένταξη.
• Η έλλειψη υποστηρικτικού οικογενειακού περιβάλλοντος, είτε γιατί δεν υπάρχει είτε διότι έχει αποκοπεί από τον ψυχικά ασθενή, τον φυλακισμένο κ.λ.π. που έχει την ανάγκη του.
• Οι προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες που μπορεί να έχουν τα άτομα αυτά από το εκπαιδευτικό σύστημα.
• Ψυχικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα άτομα που ανήκουν σε αυτές τις ομάδες.

10(Β) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή των παλιννοστούντων- μεταναστών- προσφύγων σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Δ. Μπαμπανέλου:
Αναφέρουμε στη συνέχεια μερικές από τις σημαντικότερες κατηγορίες δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμοί αυτοί στην προσπάθεια της κοινωνικής τους ενσωμάτωσης:

Διαπολιτισμική επικοινωνία

Η άγνοια της γλώσσας και οι συνακόλουθες δυσκολίες στην επικοινωνιακή ικανότητα, η κοινωνικοποίησή τους σε ένα διαφορετικό πολιτισμικό υπόστρωμα (ανατροφή σε κοινωνίες με πολύ διαφορετική λειτουργία θεσμών, όπως π.χ. η οικογένεια ή η θρησκεία), η άγνοια του συστήματος αξιών και η αδυναμία κατανόησης του πολιτισμού της κοινωνίας υποδοχής δυσχεραίνουν σημαντικά την ενεργό προσαρμογή τους.

Προβλήματα καθημερινής ζωής

Οι ομάδες αυτές αντιμετωπίζουν βασικά προβλήματα στην καθημερινή τους ζωή, όπως αυτό της ανεύρεσης κατοικίας, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης (ασυμβατότητα εκπαιδευτικών συστημάτων, αδυναμία αναγνώρισης πτυχίων κ.λπ.), δυσκολίες που οξύνονται λόγω της άγνοιας βασικών στοιχείων για τη λειτουργία του ελληνικού κράτους, των υπηρεσιών του και ευρύτερα της ελληνικής κοινωνίας. Επίσης μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα περιθωριοποίησης, αποκοπής από ευρύτερα κοινωνικά δίκτυα, προκαταλήψεων και αρνητικών συμπεριφορών από τμήματα της ελληνικής κοινωνίας.

Οικονομική – εργασιακή κατάσταση

Η κακή, σε πολλές περιπτώσεις, οικονομική κατάσταση των μεταναστών μπορεί να συνδυάζεται με υψηλά επίπεδα ανεργίας, υποαπασχόλησης, ετεροαπασχόλησης κ.τ.ό. Επιπλέον η σταδιακή επέκταση της απασχόλησης των ομάδων αυτών συνδυάστηκε κυρίαρχα με την εξάπλωση της παραοικονομίας και της καταπάτησης των δικαιωμάτων των εργαζομένων και της σχετικής νομοθεσίας. Οι ομάδες αυτές, ως ευάλωτη και φτηνή εργατική δύναμη, χρησιμοποιούνται σε δραστηριότητες, για τις οποίες υπάρχει πολύ χαμηλότερη προσφορά από την πλευρά των γηγενών Ελλήνων και επίσης αποζημιώνονται με χαμηλότερες αμοιβές εργασίας. Κατά κανόνα απασχολούνται στις πιο βαριές, ανθυγιεινές, επικίνδυνες και κακοπληρωμένες εργασίες, πολλές φορές χωρίς δυνατότητα ασφάλισης.

Ζητήματα νομιμοποίησης και ισότητας ευκαιριών

Η προβληματική ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία οξύνεται από την αδυναμία άσκησης των κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους. Η μακρόχρονη παραμονή τους σε καθεστώς ημινομιμότητας (τμήμα των προσφύγων και ομογενείς για μια μεγάλη περίοδο της προηγούμενης δεκαετίας) ή/και παρανομίας (ευρύτερες κατηγορίες αλλοδαπών μεταναστών), τους στερεί την ισότιμη ένταξη και εντείνει, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, προβλήματα και ανισότητες που αναδεικνύονται σε άλλες σφαίρες της κοινωνικής ζωής (με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό του εργασιακού χώρου, της οικονομικής ένταξης κ.λπ.).

Ψυχολογικές δυσκολίες

Ο συνδυασμός όλων των προηγούμενων δυσκολιών δημιουργεί ένα υψηλό επίπεδο ανθρώπινης ανασφάλειας στις ομάδες αυτές. Μέσα σε συνθήκες ανασφάλειας είναι απαραίτητο να διαχειριστούν μια σειρά από πρακτικά προβλήματα, ενώ ταυτόχρονα καλούνται να «επαναδιαπραγματευτούν» την ίδια την ταυτότητά τους μέσα στο νέο κοινωνικό περιβάλλον. Οι σημαντικές αλλαγές στις συνθήκες ζωής τους αναδιαμορφώνουν τις εμπειρίες τους και οδηγούν στην ανάγκη ανασυγκρότησης της ίδιας της προσωπικότητάς τους (ανάγκη μεγαλύτερης ευελιξίας, ανοχής κ.λπ., χωρίς παράλληλα να χάνεται η αίσθηση της συνέχειας, της ταυτότητάς τους, των αξιών τους κ.τ.ό.). Σημαντικά στοιχεία επίσης που μπορούν να επηρεάσουν την ‘πορεία’ της ενσωμάτωσής τους αποτελούν οι υφιστάμενες προσδοκίες τους ή/και τα σχέδιά τους για μόνιμη ή προσωρινή παραμονή στην ελληνική κοινωνία.

11(Γ) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή των ενηλίκων με ιστορικό κατάχρησης ψυχοτρόπων ουσιών σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Π. Παπανδρέου:

Το εκπαιδευτικό επίπεδο των εξαρτημένων ατόμων

Είναι αυτονόητο ότι δεν έχουν όλοι οι χρήστες παράνομων ψυχοτρόπων ουσιών το ίδιο εκπαιδευτικό επίπεδο και σχολικό ιστορικό. Κάποιοι έχουν παρακολουθήσει μόνο δύο ή τρεις τάξεις του δημοτικού, ενώ άλλοι φοιτούν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Τα ερευνητικά δεδομένα (ΕΚΤΕΠΝ, 2002) αναφέρουν ότι μόνο το ένα τρίτο (32, 4%) των χρηστών που αναζητούν θεραπεία είναι απόφοιτοι λυκείου. Σχεδόν ένα άλλο τρίτο (32,6%) διαθέτει απολυτήριο γυμνασίου, ενώ ένα σημαντικό τμήμα του συγκεκριμένου πληθυσμού (28%) έχει φτάσει μόνο μέχρι το δημοτικό. Πέρα από το λύκειο έχει προχωρήσει μόνο το 7% των χρηστών. Αυτή η εικόνα των φτωχών εκπαιδευτικών επιδόσεων των χρηστών, παραμένει σταθερή στο χρόνο και επιβεβαιώνεται από κάθε μεγάλη έρευνα των χαρακτηριστικών των εξαρτημένων ατόμων στη χώρα μας.

Παρόλη την ανομοιογένεια και προκειμένου να έχουμε μια γενική εκτίμηση, μπορούμε να πούμε ότι οι χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών, κατά μέσο όρο, χαρακτηρίζονται από σοβαρές εκπαιδευτικές ελλείψεις τόσο σε τυπικό όσο και ουσιαστικό επίπεδο. Σε τυπικό επίπεδο γιατί πολλοί έχουν εγκαταλείψει πρόωρα τη βασική εκπαίδευση και σε λειτουργικό επίπεδο γιατί η χρήση ουσιών στις περισσότερες περιπτώσεις υπονόμευσε τις επιδόσεις ακόμη και όσων ήταν, από τυπική άποψη, ενταγμένοι στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Κεντρικό σημείο αυτής της συζήτησης για το εκπαιδευτικό υπόβαθρο των πρώην χρηστών αποτελεί η χρονική αλληλουχία εμφάνισης των φαινομένων της έναρξης της χρήσης ουσιών και της εγκατάλειψης του σχολείου, η οποία δεν φαίνεται να είναι ίδια για όλους τους χρήστες ναρκωτικών.

• Ίσως η πλέον τυπική περίπτωση αφορά εκείνους τους εφήβους, οι οποίοι, λόγω του ότι αντιμετωπίζουν πολλά και αλληλοτροφοδοτούμενα προβλήματα σε προσωπικό, οικογενειακό ή και κοινωνικό επίπεδο, καταφεύγουν στη χρήση ψυχοτρόπων ουσιών. Οι έφηβοι αυτοί στη συνέχεια κλιμακώνουν την εμπλοκή τους με τις ναρκωτικές ουσίες και προχωρούν στη φάση της κατάχρησης και της εξάρτησης από αυτές. Δεδομένου δε του ότι ένα σημαντικό ποσοστό αρχίζει να πειραματίζεται με τις εξαρτησιογόνες ουσίες πρώιμα, σε ηλικία 12-14 ετών, η εγκατάλειψη του σχολείου μοιάζει να αποτελεί συνέπεια της χρήσης. Εξάλλου συμπίπτει χρονικά με την είσοδο των εφήβων στη φάση της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών. Παρόλα αυτά η εγκατάλειψη του σχολείου δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στη χρήση ναρκωτικών, μιας και αυτή συχνά έρχεται να ολοκληρώσει μια ήδη προβληματική ή και παραβατική πορεία. Μια τέτοια τοποθέτηση δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι η χρήση ναρκωτικών συνιστά πρόσθετο διακριτό παράγοντα που επιδεινώνει τη σχολική πορεία των έφηβων χρηστών (Mensch & Kandel, 1988).
• Μια άλλη υποομάδα χρηστών έχει από νωρίς φτωχές επιδόσεις στο σχολείο και κάποια στιγμή το εγκαταλείπει για λόγους άσχετους με τα ναρκωτικά. Οι αιτίες της εγκατάλειψης του σχολείου μπορεί, για τη συγκεκριμένη υποομάδα, να έχουν σχέση με μαθησιακές δυσκολίες ή την οικονομική δυσπραγία της οικογένειας (Papandreou 2000). Αφήνοντας πίσω τους το σχολικό περιβάλλον, οι έφηβοι αυτοί αρχίζουν να εργάζονται και να αναπτύσσουν κοινωνικές σχέσεις είτε στο χώρο της γειτονιάς είτε της εργασίας. Το σχολείο παύει να λειτουργεί, όχι μόνο ως εποικοδομητική προοπτική, αλλά και ως μηχανισμός κοινωνικού ελέγχου. Κάποιοι από τους εφήβους που το έχουν εγκαταλείψει προσκολλώνται σε φιλικούς κύκλους και υποκουλτούρες που ευνοούν τη χρήση ουσιών. Γι’ αυτή την υποομάδα μπορεί να ειπωθεί ότι ήταν η απομάκρυνση από το σχολείο που άνοιξε το δρόμο για την εμπλοκή τους με τη χρήση ουσιών. Απεξαρτημένοι χρήστες που είχαν αυτή την πορεία, συναντούν μεγάλες δυσκολίες όταν εντάσσονται σε προγράμματα επιμόρφωσης ή επαγγελματικής κατάρτισης, λόγω των σημαντικών εκπαιδευτικών ελλείψεων αλλά και των μαθησιακών τους δυσκολιών.
• Τέλος, τα αρχεία των θεραπευτικών υπηρεσιών επισημαίνουν ότι υπάρχουν και κάποιοι έφηβοι, οι οποίοι, παρά το γεγονός ότι κάνουν συστηματική χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, καταφέρνουν και αποφοιτούν από το λύκειο. Πρόκειται για εφήβους που ξεκίνησαν τη χρήση σχετικά αργά και δεν ανάλωσαν πολύ χρόνο στο στάδιο της κατάχρησης. Φαίνεται ότι το σχολικό περιβάλλον με το να θέτει εκ των πραγμάτων όρια, αλλά και με τη γενικότερη θετική επιρροή του προστάτευσε τους νέους αυτούς από την ακραία εξαθλίωση. Όπως θα περίμενε κανείς, οι πρώην

χρήστες που ανήκουν σε αυτή την υποομάδα διαθέτουν αρκετά μορφωτικά εφόδια και επομένως έχουν μεγαλύτερη ευκολία αξιοποίησης των εκπαιδευτικών ευκαιριών που τους προσφέρονται.

Η ανάγκη για ψυχοκοινωνική υποστήριξη

Οι εκπαιδευόμενοι που προσέρχονται στα εκπαιδευτικά προγράμματα που μας απασχολούν εδώ, είτε έχουν αποφοιτήσει από κάποιο θεραπευτικό πρόγραμμα είτε βρίσκονται στο στάδιο της κοινωνικής επανένταξης. Τα αναγνωρισμένα από την πολιτεία θεραπευτικά προγράμματα προσφέρουν στους χρήστες που τα παρακολουθούν ουσιαστική και πολυεπίπεδη θεραπευτική υποστήριξη, αλλά βέβαια δεν εξαφανίζουν «δια μαγείας» όλα τα προβλήματα που έχει συσσωρεύσει η μακρόχρονη εμπλοκή με τη χρήση ουσιών και η συνεπακόλουθη απομάκρυνση από την κοινωνία και τους θεσμούς της.

Όπως είναι αναμενόμενο, τα προβλήματα αυτά δεν περιορίζονται στην απουσία τυπικών εκπαιδευτικών προσόντων, αλλά συχνά συμπεριλαμβάνουν έλλειψη βασικών δεξιοτήτων, πολιτισμική ένδεια, λειτουργικό αναλφαβητισμό, άγνοια των οδών πρόσβασης σε πληροφορίες και ευκαιρίες. Η ένταξη των πρώην χρηστών σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα αναπόφευκτα φέρνει στην επιφάνεια τις εκπαιδευτικές και εν γένει μορφωτικές αδυναμίες τους.

Ένα άλλο επίπεδο προβλημάτων συνδέεται με την προοπτική της ένταξης στην αγορά εργασίας και την έλλειψη επαγγελματικών προσόντων. Η αύξηση της ανεργίας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια κάνει όλο και πιο δύσκολη την κοινωνική επανένταξη των νέων ανθρώπων που ολοκληρώνουν τα θεραπευτικά προγράμματα. Όταν οι αποθεραπευμένοι χρήστες αφήνουν πίσω τους το θεραπευτικό πρόγραμμα συνειδητοποιούν ακόμη περισσότερο τις αντιξοότητες της πραγματικότητας. Σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται αντιμέτωποι με το ανταγωνιστικό και απορριπτικό περιβάλλον του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος, τις σκληρές συνθήκες της αγοράς εργασίας, αλλά και τις προκαταλήψεις που επικρατούν στην ευρύτερη κοινωνία.

Αναγνωρίζοντας ότι τα προβλήματα αυτά αποτελούν πηγή μεγάλων εντάσεων και άγχους, οι εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που συγχρηματοδοτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν συχνά τη μορφή ολοκληρωμένων προγραμμάτων, τα οποία προβλέπουν και δράσεις συμβουλευτικής υποστήριξης.

12(Β) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή των τσιγγάνων σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Ε.Πολίτου:
Επισφαλής σχέση με τους εκπαιδευτικούς θεσμούς

Πολύ μεγάλα ποσοστά των Τσιγγάνων είτε δεν έχουν φοιτήσει καθόλου στο σχολείο είτε φοίτησαν και διέκοψαν, πριν καν ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους στη στοιχειώδη εκπαίδευση. Σύμφωνα με έρευνα (Παπακωνσταντίνου, Βασιλειάδου, Παυλή-Κορρέ, 2000) 69,7% των ερωτηθέντων δεν είχαν πάει καθόλου σχολείο ή ήταν λειτουργικά αναλφάβητοι. Η σχολική φοίτηση των Τσιγγάνων επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η μετακίνηση λόγω δουλειάς, τα οικονομικά προβλήματα, τα οποία τους αναγκάζουν να αναζητήσουν εργασία ήδη από την εφηβική ή και την παιδική ηλικία, η απόσταση από το σχολείο, οι κακές συνθήκες διαβίωσης, η έλλειψη κάποιας μόνιμης στέγης κ.λπ. Από την άλλη πλευρά δεν είναι καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις όπου οι Τσιγγάνοι συναντούν ισχυρά εμπόδια στη φοίτησή τους εντός του ίδιου του σχολικού θεσμού (άρνηση διευθυντών να εγγράψουν μαθητές στα σχολεία τους, διαμαρτυρίες των άλλων γονέων, εγκλωβισμός των Τσιγγάνων μαθητών σε «ειδικά» τμήματα κ.λπ.).

Όπως είναι αναμενόμενο, αυτή η κατάσταση θέτει τον εκπαιδευτή ενώπιον προβλημάτων:

• Πρώτον εξαιτίας της διαφορετικής «εκπαιδευτικής βιογραφίας» των εκπαιδευομένων, ο εκπαιδευτής πιθανότατα θα πρέπει να απευθυνθεί σε μία ομάδα ανομοιογενή σε πολλά επίπεδα: στις γραμματικές γνώσεις και στις δεξιότητες εγγραμματισμού, στις κοινωνικές εμπειρίες, στις προσδοκίες.

• Δεύτερον είναι πιθανό να αντιμετωπίσει τη γενικότερη (και δικαιολογημένη) επιφύλαξη των εκπαιδευομένων για τις ευκαιρίες κοινωνικής κινητικότητας που παρέχει η εκπαίδευση.
• Τρίτον είναι πιθανό να έρθει αντιμέτωπος με προβλήματα που προκύπτουν από τη «ματαιωμένη» παιδική και εφηβική ηλικία πολλών από τους εκπαιδευομένους, οι οποίοι αναγκάστηκαν πρώιμα να βγουν στην αγορά εργασίας και μάλιστα κάτω από όχι ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους.

Ωστόσο ο εκπαιδευτής θα διαπιστώσει ότι κάποιοι εκπαιδευόμενοι, παρά τις αντίξοες συνθήκες, έμαθαν λίγα ή πολλά
«γράμματα»: στο σχολείο, στην οικογένεια, στη δουλειά, στο στρατό. Θα γνωρίσει μάλιστα ανθρώπους, οι οποίοι διαχειρίζονται ως πολύτιμο το – έστω – περιορισμένο «γραμματικό κεφάλαιό» τους, ακριβώς επειδή είναι κατακτημένο με κόπο: θα γνωρίσει ανθρώπους που γράφουν ποιήματα, λαϊκούς στιχουργούς, αυτοδίδακτους λεξικογράφους, ερασιτέχνες ιστοριοδίφες κ.ά.

Καλείται λοιπόν ο εκπαιδευτής να συντονίσει τα διαφορετικά επίπεδα των εκπαιδευομένων, τόσο μεταξύ τους όσο και με τις σταθμισμένες απαιτήσεις της συγκεκριμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας. Καλείται επίσης να πετύχει αυτό το συντονισμό με τέτοιο τρόπο, ώστε να πείσει τους εκπαιδευομένους να «επανεπενδύσουν» στις δυνατότητες της εκπαίδευσης να αλλάξει τη ζωή τους.

Προβλήματα που απορρέουν από την υπαγωγή στην κατηγορία «Τσιγγάνος»

Οι Τσιγγάνοι της κάθε επιμέρους κοινότητας δεν αναγνωρίζουν αυθόρμητα εθνοτικές (ή άλλου είδους) σχέσεις με όλους τους άλλους Τσιγγάνους, είτε αυτούς που ζουν σε άλλες κοινότητες είτε και αυτούς που ζουν στην ίδια τους την κοινότητα. Αντίθετα είναι πολύ πιθανό σε μία κοινότητα να συμβιώνουν ομάδες, οι οποίες έχουν ανταγωνιστικές σχέσεις μεταξύ τους και κατηγορούν η μία την άλλη για την υποβάθμιση της οικονομικής και κοινωνικής τους θέσης.

Είναι επομένως πιθανό αυτοί οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν αρνητικά τη συνύπαρξή τους σε εκπαιδευτικά προγράμματα.

Πολύ περισσότερο η ίδια η πρόσκλησή τους σε αυτά τα προγράμματα, σε περίπτωση που το πρόγραμμα απευθύνεται ειδικά σε Τσιγγάνους, συχνά δίνει στους εκπαιδευομένους την εντύπωση της απαξίωσης και της διάκρισης, αφού τα άλλα -ατομικά ή συλλογικά- χαρακτηριστικά τους (φύλο, ηλικία, μορφωτική και επαγγελματική εμπειρία, γεωγραφική κατανομή) αγνοούνται ή θεωρούνται δευτερεύοντα, ενώ τονίζεται το χαρακτηριστικό εκείνο που είναι εντονότερα συνδεδεμένο με την «κοινωνική παθολογία»: η – πραγματική ή υποτιθέμενη – ταυτότητα του Τσιγγάνου.

Στο πλαίσιο αυτό ο εκπαιδευτής είναι πιθανό να αντιμετωπίσει τριβές στο εσωτερικό της ομάδας των εκπαιδευομένων, τις οποίες καλείται να διαχειριστεί. Επιπλέον καλείται να πείσει τους εκπαιδευομένους ότι η συγκεκριμένη εκπαιδευτική περίσταση συνιστά δυνατότητα και όχι πιστοποίηση της αδυναμίας.

Οι κακές συνθήκες διαβίωσης

Μία τρίτη πηγή προβλημάτων για την εκπαιδευτική διαδικασία απορρέει από τις συνήθως πολύ κακές αντικειμενικές συνθήκες διαβίωσης των εκπαιδευομένων, οι οποίες μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις επιδεινώνονται. Τα δυσεπίλυτα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευόμενοι στη στέγασή τους, στη διατροφή, στην υγεία, είναι αναμενόμενο να διαταράξουν σε αρκετές περιπτώσεις άμεσα την ομαλή διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας, λόγου χάρη να επηρεάσουν την τακτική φοίτηση των εκπαιδευομένων.

Ο εκπαιδευτής καλείται λοιπόν να ρυθμίσει άμεσα προβλήματα που προκύπτουν από τις συνθήκες ζωής των εκπαιδευομένων. Επίσης καλείται να χειριστεί την αντίφαση ανάμεσα στις προσδοκίες των εκπαιδευομένων και στις αντικειμενικές δυνατότητες απασχόλησης, αλλά και να καθοδηγήσει τους ίδιους τους
εκπαιδευομένους σε μια ανάλογη διαχείριση.

13(Β) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή φυλακισμένων σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ.Γκασούκα:

Στη φυλακή οι κρατούμενοι/ες αποκτούν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ή καλύτερα υποδύονται ρόλους που είναι αναγκαίοι για να καλύψουν τις ανάγκες τους και υιοθετούν συγκεκριμένες συμπεριφορές και στάσεις (βία, απομόνωση, αδράνεια).

Στοιχεία που προσδιορίζουν την ομάδα είναι: α) η ιδρυματοποίηση (ζουν ή έζησαν για σημαντικό χρονικό διάστημα μέσα στη φυλακή, σε μια «άλλη» κοινωνία με δικούς της κανόνες και ρυθμούς, όπως η καταστολή και η αποκοινωνικοποίηση, η έλλειψη ανθρώπινης επαφής, σεξουαλικών σχέσεων, εργασίας, διαβάσματος, η κατάργηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η αδυναμία επικοινωνίας, η ανάπτυξη αμυντικής στάσης), β) η έλλειψη βασικών, κοινωνικών δεξιοτήτων, γ) το χαμηλό επαγγελματικό προφίλ, δ) η έλλειψη ευκαιριών εκπαίδευσης και απασχόλησης, ε) η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών (36% των κρατουμένων) και στ) η διάρρηξη της οικογενειακής ζωής.

Παράγοντες που συντελούν στις ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες διαβίωσης στις ελληνικές φυλακές είναι ο υπερπληθυσμός (υπερβολικός αριθμός κρατουμένων), η έλλειψη διαχωρισμού των κρατουμένων (τοξικομανείς, αλλοδαποί, ανήλικα κορίτσια, ψυχικά ασθενείς, ασθενείς με σοβαρά μεταδιδόμενα ή μη νοσήματα, κρατούμενοι με μεγάλες ποινές, υπόδικοι κ.λπ.), η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού (ψυχολόγοι, εγκληματολόγοι, γιατροί, κοινωνιολόγοι κ.ά.), το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και η ανεπαρκής επαγγελματική επιμόρφωση των σωφρονιστικών υπαλλήλων, η ανυπαρξία εναλλακτικών των «περιοριστικών της ελευθερίας» ποινών (εκτός της κοινωνικής εθελοντικής εργασίας, που ελάχιστα εφαρμόζεται).

Η συμμετοχή των κρατουμένων, πριν ή μετά την αποφυλάκισή τους, στη μαθησιακή διεργασία και η προοπτική εύρεσης εργασίας μπορεί να οδηγήσει στην αποκατάσταση της εκτίμησης και της εμπιστοσύνης απέναντι στον εαυτό τους και την κοινωνία, στην αποδοχή της πραγματικότητας, στην αποφυγή της υποτροπής, στην ευθεία και μαχητική κάλυψη των αναγκών τους.

Οι συνέπειες του εγκλεισμού, της κοινωνικής απομόνωσης και η ανεργία συνοδεύουν τους αποφυλακισμένους, δεδομένου ότι λείπουν εκείνες οι δομές και οι υπηρεσίες που ήδη από τη φυλακή θα επέτρεπαν δραστηριότητες που θα μείωναν τις συνέπειες του εγκλεισμού και θα στήριζαν τους αποφυλακισμένους στις πρώτες προσπάθειές τους για κοινωνική επανένταξη. Παράλληλα λείπουν και δομές / υπηρεσίες που «ευαισθητοποιούν» την κοινωνία ευρύτερα, αλλά και τον κόσμο της εργοδοσίας ειδικότερα, ώστε να αποδεχθούν τους αποφυλακισμένους και να τους προσφέρουν ευκαιρίες απασχόλησης (δομές μετασωφρονιστικής φροντίδας και συμβουλευτικής, αλλά και κοινωνικής ενημέρωσης- ευαισθητοποίησης). Λείπουν ακόμη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, και οι συλλογικές οργανώσεις των ίδιων των αποφυλακισμένων π.χ. Συνεταιρισμός Γυναικών «Ελεύθερη Δημιουργία», ενώ κάποιοι σχετικοί σύλλογοι που ιδρύθηκαν με συνεργασία του Υπουργείου Δικαιοσύνης και άλλων φορέων, αδρανοποιήθηκαν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο χρονικό διάστημα.

Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια έχουν ξεκινήσει προσπάθειες επανένταξης αποφυλακισμένων με προγράμματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, απεξάρτησης, συμβουλευτικής υποστήριξης, νομικής βοήθειας, ιατρικής φροντίδας κ.λπ. από φορείς, όπως η Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, το Κέντρο Πολλαπλής Παρέμβασης (ΚΕΘΕΑ), η ΑΡΣΙΣ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κ.ά., καθώς και προοπτικές απασχόλησης με προγράμματα που υλοποιεί ο ΟΑΕΔ.

14(Β) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή ατόμων με ειδικές ανάγκες σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ.Οικονόμου:

1.1. Η νοητική υστέρηση ή καθυστέρηση είναι μια κατάσταση μη ανάπτυξης ή παύσης των νοητικών ικανοτήτων, η οποία χαρακτηρίζεται από έκπτωση των δεξιοτήτων και της νοημοσύνης σε πεδία όπως των γνωστικών λειτουργιών, της γλωσσικής ικανότητας και των κινητικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Η νοητική υστέρηση μπορεί να εμφανίζεται είτε μόνη της είτε και σε συνδυασμό με άλλες σωματικές και ψυχικές διαταραχές και επιβαρύνει όχι μόνο τα ίδια τα άτομα αλλά και τις οικογένειές τους. Η πιο σοβαρή μορφή της απαιτεί βοήθεια για την αυτοεξυπηρέτηση του ατόμου αλλά και την ικανοποίηση των καθημερινών αναγκών του. Όλες οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην καλύτερη δυνατή εκμετάλλευση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου με την εκπαίδευση του ίδιου, τη βελτίωση της συμπεριφοράς του, την υποστήριξη και εκπαίδευση της οικογένειάς του, την επαγγελματική του εκπαίδευση και τις ευκαιρίες εργασίας σε προστατευόμενα περιβάλλοντα.
1.2. Ο αυτισμός είναι μια άλλη βαριά διαταραχή της νοητικής ανάπτυξης της οποίας τα κύρια χαρακτηριστικά είναι διαταραγμένη κοινωνική συμπεριφορά (διαταραχές στην οπτική-βλεμματική επαφή και στη συναισθηματική έκφραση, στη μεταφορά πληροφοριών καθώς και διαταραχές σε αμοιβαίες κοινωνικές επαφές και συναλλαγές), διαταραγμένη επικοινωνία (ανύπαρκτη ή καθυστερημένη ομιλία, έλλειψη φαντασίας και πρωτοβουλίας στην έναρξη ή διατήρηση συνομιλίας με άλλους, χρήση στερεότυπου, επαναληπτικού ή με άλλες ιδιορρυθμίες λόγου), καθώς και περιορισμένα ενδιαφέροντα, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Αν και υπάρχει πληθώρα θεραπευτικών προσεγγίσεων για άτομα με αυτισμό, η συμπεριφοριστική προσέγγιση έχει αναγνωριστεί ως η πλέον κατάλληλη.
1.3. Από τις χρόνιες ψυχικές διαταραχές η πλέον σοβαρή είναι η σχιζοφρένεια, η οποία τυπικά κάνει την εμφάνισή της στο τέλος της εφηβείας ή στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης, αργότερα δηλαδή από την εμφάνιση των αναπτυξιακών διαταραχών. Η σχιζοφρένεια επηρεάζει σχεδόν όλες τις βασικές νοητικές λειτουργίες και απορρυθμίζει τη ζωή τόσο του ατόμου όσο και της οικογένειάς του. Η συμπεριφορά μπορεί να είναι σοβαρά διαταραγμένη, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ορισμένων φάσεων της διαταραχής, και να έχει δυσμενή κοινωνικά επακόλουθα. Η πορεία της σχιζοφρένειας ποικίλλει από άτομο σε άτομο, σημαντικό όμως ποσοστό ασθενών αντιμετωπίζουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σοβαρούς περιορισμούς στην καθημερινή τους ζωή με σωρεία συμπτωμάτων εκφυλισμού, όπως έλλειψη ενδιαφέροντος και πρωτοβουλιών, μειωμένη βλεμματική και λεκτική επικοινωνία, νωθρή έκφραση και στάση, απόσυρση και απομόνωση, καθώς και δυσκολίες σε ένα ευρύ φάσμα διαπροσωπικών σχέσεων και κοινωνικών καταστάσεων. Καταστάσεις που συνήθως θεωρούνται δύσκολες είναι η έναρξη, η διατήρηση και ο τερματισμός μιας συζήτησης, η πραγματοποίηση της πρώτης κίνησης στο ξεκίνημα μιας σχέσης, η δημιουργία ή η διατήρηση φιλικών και διαπροσωπικών σχέσεων, η έξοδος με κάποιο άτομο του αντίθετου φύλου, η συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις, η αντιμετώπιση καθημερινών προβλημάτων και συγκρούσεων, και, το κυριότερο, η ανεύρεση και διατήρηση εργασίας. Επιπλέον, οι ασθενείς αυτοί δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν καταστάσεις οι οποίες για τους κοινωνικά «επαρκείς» είναι αυτονόητες, όπως η φροντίδα του εαυτού, η διαχείριση των χρημάτων, η χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, τα ψώνια, το περπάτημα στο δρόμο.

Στα άτομα με σχιζοφρένεια αρμόζουν εκπαιδευτικές τεχνικές συμπεριφοριστικού τύπου οι οποίες στηρίζονται στις θεωρίες της μάθησης και στην εργασία των Pavlov, Skinner, Watson, και Mary Cover-Jones. Παράλληλα, χρησιμοποιούνται μέθοδοι και τεχνικές οι οποίες βασίζονται σε ένα ευρύ θεραπευτικό πεδίο, όπως το παιχνίδι ρόλων από το ψυχόδραμα του Μοrenο, τη μιμητική μάθηση του Bandura, τα γνωσιακά στοιχεία από τους Βeck, Ellis και Meichenbaum. Αλλες τεχνικές στηρίζονται στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων του Argyle, στην έκθεση στο φοβογόνο αντικείμενο του Marks και στις μεθόδους επίλυσης προβλήματος του Spivack. Έτσι, στην πράξη ο εκπαιδευτής πρέπει να χρησιμοποιεί ένα αμάλγαμα τεχνικών, συνδυασμένων ποικιλοτρόπως, ώστε να καλύπτονται οι εξατομικευμένες ανάγκες και οι ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου. Πρέπει επίσης να φροντίζει να εξασφαλίζει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εφαρμοστούν και θα λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι εκπαιδευτικές τεχνικές και παράλληλα θα επιτευχθεί η συμμαχία με τον εκπαιδευόμενο.

Πάντως όλες οι διαταραχές που αναφέρθηκαν έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά την κοινωνική ανεπάρκεια, τη διαταραγμένη επικοινωνία, τις ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες καθώς και την ανάγκη στήριξης από την οικογένεια και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ως πλέον κατάλληλες τεχνικές θεωρούνται αυτές που βασίζονται γενικά στις θεωρίες της μάθησης, με κυρίαρχη την εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες. Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτής να γνωρίζει ότι ο κυριότερος σκοπός της εκπαίδευσης σε κοινωνικές δεξιότητες είναι η βελτίωση εκείνων των δεξιοτήτων των ασθενών ώστε αυτοί να είναι σε θέση να εκπληρώνουν τους προσωπικούς τους στόχους και να βελτιώνουν την ποιότητα των κοινωνικών τους σχέσεων και της κοινωνικής τους λειτουργικότητας. Το πρόβλημα πάντως που προβάλλει έντονα είναι η γενίκευση των δεξιοτήτων σε είδη περιβάλλοντος ή σε καταστάσεις διαφορετικές από εκείνες στις οποίες διδάχτηκαν και αποκτήθηκαν οι δεξιότητες αυτές, καθώς και η αντοχή τους στο χρόνο, η διατήρηση και η παγίωσή τους. Γι’ αυτό το λόγο η εκπαίδευση πρέπει να λαμβάνει χώρα και στο περιβάλλον στο οποίο πρόκειται να ασκηθεί η νέα συμπεριφορά, π.χ. στο χώρο που πρόκειται να εργαστεί ο εκπαιδευόμενος.

Με βάση τις βιβλιογραφικές πηγές, μπορούμε να εντοπίσουμε ορισμένα χαρακτηριστικά των επιτυχημένων μοντέλων εκπαίδευσης που αφορούν κοινωνικές δεξιότητες:

• Οι επιτυχημένες τεχνικές πρέπει να είναι άμεσες και συμπεριφοριστικές, να επικεντρώνονται δηλαδή περισσότερο σε συγκεκριμένες δεξιότητες και καταστάσεις παρά σε γενικές βελτιώσεις ή στην εν γένει προσωπική ανάπτυξη του ατόμου.
• Η βραχεία εκπαίδευση (διάρκειας μικρότερης των 6 μηνών) είναι λιγότερο αποτελεσματική από τη μακράς διάρκειας και μερικές φορές είναι ελάχιστα έως καθόλου αποτελεσματική. Ιδιαίτερα τα άτομα με τις σοβαρότερες αναπηρίες, χρήζουν μακράς εκπαίδευσης και συνεχούς στήριξης ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
• Η εκπαίδευση είναι αποτελεσματική όταν παρέχεται πλησιέστερα στο φυσικό περιβάλλον, εκεί όπου πρόκειται να ασκηθεί η συγκεκριμένη δεξιότητα και συμπεριφορά και όχι σε περιβάλλον προσομοίωσης.

15(Β) Ποιοι παράγοντες δυσχεραίνουν την ένταξη και παραμονή μελών θρησκευτικών και πολιτισμικών μειονοτήτων σε προγράμματα εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Κ. Μάγου:

Μαθησιακά εμπόδια και ο ρόλος του εκπαιδευτή
Όπως και για τις υπόλοιπες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, έτσι και για την περίπτωση των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης τα εμπόδια που συναντούν στη μάθηση, πέραν εκείνων που ισχύουν γενικότερα για την εκπαίδευση ενηλίκων, εστιάζονται σε μια σειρά από ειδικότερα χαρακτηριστικά.

Γλώσσα
Οι διαφορετικές από την ελληνική μητρικές γλώσσες (τουρκική, πομακική, ρομανί) των μελών της μουσουλμανικής μειονότητας δημιουργούν συχνά προβλήματα συνεννόησης μεταξύ του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων, αλλά και μεταξύ των εκπαιδευομένων, όταν στην ομάδα συμμετέχουν και μέλη της πλειονότητας. Τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας έχουν μεταξύ τους διαφορετικό επίπεδο γνώσης της ελληνικής γλώσσας, ανάλογα με την εκπαίδευση και τις εμπειρίες τους. Το μεγαλύτερο μέρος του μειονοτικού πληθυσμού κατανοεί και χειρίζεται επαρκώς τον προφορικό λόγο στα ελληνικά, αλλά συχνά αντιμετωπίζει μικρότερα ή μεγαλύτερα προβλήματα στη χρήση του γραπτού λόγου.
Αξίζει να αναφερθεί ότι και τα πομακικά και τα ρομανί είναι μόνο προφορικές γλώσσες.

Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτής να διερευνήσει από νωρίς το επίπεδο των εκπαιδευομένων ως προς την ελληνική γλώσσα και να προσαρμόσει σε αυτό τόσο τον προφορικό του λόγο, όσο και τις σημειώσεις ή τα γραπτά κείμενα που χρησιμοποιεί. Πιθανόν να βοηθηθεί, αν γνωρίζει ότι ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού των Πομάκων, καθώς και των μουσουλμάνων Τσιγγάνων είναι τρίγλωσσοι. Οι μεν πρώτοι μιλάνε συχνά εξίσου καλά τα πομακικά, τα τουρκικά και τα ελληνικά, ενώ οι δεύτεροι, τα τουρκικά, τα ελληνικά και τα ρομανί. Αντίστοιχα οι μουσουλμάνοι Τούρκοι μιλάνε τουρκικά και ελληνικά. Η εξοικείωση αυτή με τους διαφορετικούς γλωσσικούς κώδικες δημιουργεί συνήθως ένα θετικό

υπόβαθρο για την υπέρβαση των γλωσσικών εμποδίων. Εκτός από τη χρήση απλής και κατανοητής γλώσσας, εκείνο που απαιτείται από τον εκπαιδευτή είναι να επιλέξει τις κατάλληλες τεχνικές για να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθηση των εκπαιδευομένων σχετικά με τη χρήση της ελληνικής γλώσσας, αλλά και με τη γενικότερη συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Εκπαίδευση

Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, το ποσοστό των μαθητών της μειονότητας που δεν ολοκληρώνουν την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση ανέρχεται στο 88%, ενώ ελάχιστο είναι και το ποσοστό εκείνων που εισέρχονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ο εκπαιδευτής θα ήταν καλό να διερευνήσει εκ των προτέρων τις γραμματικές γνώσεις των εκπαιδευομένων και να λάβει υπόψη του την πιθανή ανομοιογένεια, ιδιαίτερα όταν στην ομάδα συμμετέχουν και μέλη της πλειονότητας. Όπως συμβαίνει γενικότερα στις περιπτώσεις ανομοιογενών ομάδων εκπαιδευομένων, έτσι και σε προγράμματα κατάρτισης μελών της μειονότητας, η εξατομικευμένη διδασκαλία αποτελεί την πλέον αποτελεσματική διδακτική προσέγγιση.

Στερεότυπα και προκαταλήψεις

Οι γενικότερες προκαταλήψεις και τα στερεότυπα της πλειονότητας σχετικά με την ταυτότητα των μελών της μειονότητας, όπως είναι αναμενόμενο, συχνά εκδηλώνονται και στα προγράμματα κατάρτισης. Η κυρίαρχη άποψη των μελών της πλειονότητας, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών εκπαιδευτών, ότι ένα τμήμα του πληθυσμού της μουσουλμανικής μειονότητας ταυτίζεται με τους «εθνικά αντίπαλους», δημιουργεί συχνά προστριβές που εμποδίζουν τη δημιουργία κλίματος κατάλληλου για μάθηση. Οι στερεοτυπικές όμως απόψεις δεν αποτελούν μονοπώλιο της πλειονότητας. Όπως γίνεται συνήθως, αντίστοιχες απόψεις τρέφουν και μέλη της μειονότητας προς την πλειονότητα, καθώς και μέλη των επιμέρους ομάδων της μειονότητας μεταξύ τους. Έτσι η αρμονική συνύπαρξη στο πλαίσιο της ίδιας εκπαιδευτικής ομάδας δεν είναι αυτονόητη ούτε μεταξύ των μελών της μειονότητας και της πλειονότητας ούτε μεταξύ των μελών των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων της μειονότητας.

Προκειμένου να ξεπεραστούν τα παραπάνω εμπόδια είναι απαραίτητο ο εκπαιδευτής, αναδεικνύοντας μέσα από το λόγο και τη στάση του το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού του κάθε ανθρώπου και το σεβασμό της διαφορετικότητας σε όλες τις πιθανές διαστάσεις, να εξασφαλίσει την κατάλληλη ατμόσφαιρα αμοιβαίας επικοινωνίας και αλληλοαποδοχής μεταξύ των μελών της ομάδας. Η ατμόσφαιρα αυτή είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ήδη από την εναρκτήρια συνάντηση, η οποία συχνά καθορίζει και το κλίμα που θα επικρατήσει στις επόμενες συναντήσεις. Ο εκπαιδευτής δεν πρέπει να διστάσει να αφιερώσει στην εναρκτήρια συνάντηση όλο τον απαιτούμενο χρόνο, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ουσιαστική γνωριμία και επικοινωνία μεταξύ των μελών της ομάδας. Ένα ιδιαίτερο στοιχείο που πρέπει να φροντίσει ο εκπαιδευτής κατά την εναρκτήρια συνάντηση είναι και ο ίδιος και οι εκπαιδευόμενοι να μάθουν την ακριβή προφορά του ονόματος που επιθυμεί να χρησιμοποιεί κάθε μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας. Η εκμάθηση και η ορθή προφορά του ονόματος αποτελεί μια πρώτη απόδειξη του αλληλοσεβασμού μεταξύ των εκπαιδευομένων.

Οικονομική και εργασιακή κατάσταση

Η θέση των μελών της μειονότητας στην αστική αγορά εργασίας είναι ιδιαίτερα μειονεκτική, εφόσον συνήθως δεν έχουν κάποια αναγνωρισμένη ειδικότητα, δεν γνωρίζουν επαρκώς την κυρίαρχη γλώσσα, ούτε και τους όρους που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Έτσι συχνά – και κυρίως οι γυναίκες – γίνονται αντικείμενο εργασιακής εκμετάλλευσης, καθώς και εργασιακού αποκλεισμού. Η κακή οικονομική κατάσταση σε συνδυασμό με τις κακές συνθήκες διαβίωσης και ό,τι αυτό συνεπάγεται, ιδιαίτερα για τα μέλη της μειονότητας που αναγκάζονται να ακολουθήσουν το δρόμο της εσωτερικής μετανάστευσης, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Συχνά οι εκπαιδευόμενοι δεν είναι σε θέση να παρακολουθήσουν συστηματικά την εκπαιδευτική διαδικασία, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που αναγκάζονται να τη διακόψουν.

Όπως και στην περίπτωση των υπόλοιπων κοινωνικά ευάλωτων ομάδων, έτσι και για τα μέλη της μουσουλμανικής μειονότητας ο εκπαιδευτής καλείται να αντιμετωπίσει τα σοβαρά πολλές φορές προβλήματα που σχετίζονται με τη δουλειά και τη ζωή των εκπαιδευομένων. Χρειάζεται να «ακούει», να δίνει εναλλακτικές λύσεις για θέματα που σχετίζονται με το πρόγραμμα εκπαίδευσης, αλλά και να υποδεικνύει μεθόδους για την αποτελεσματικότερη προσέγγιση των προβλημάτων τους, καθώς και την υπεράσπιση των εργασιακών και άλλων δικαιωμάτων τους.

16(Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Ας υποθέσουμε ότι ένας εκπαιδευτής ενηλίκων πρόκειται να εκπαιδεύσει άτομα κάποιας ευάλωτης κοινωνικά ομάδας. Ποια θέματα που αφορούν στο ρόλο του και στην αλληλεπίδρασή του με τους εκπαιδευόμενους νομίζετε πως θα αντιμετωπίσει;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε επιλέγοντας τα κατάλληλα στοιχεία (που ταιριάζουν σε όλες τις ευάλωτες ομάδες) από τα αποσπάσματα που σχετίζονται με τις παραπάνω ερωτήσεις 10-15.
17(Α) Τι ορίζεται ως προκατάληψη;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ως προκατάληψη ορίζεται η αρνητική στάση που υιοθετούμε απέναντι στα μέλη μιας ορισμένης κοινωνικής ομάδας μόνο και μόνο επειδή ανήκουν σε αυτήν, δεδομένου οτι θεωρούμε πως όλα τα μέλη αυτής της ομάδας έχουν ομοιογενή χαρακτηριστικά.
Η στάση αυτή παραβλέπει τις ιδιαιτερότητες του ατόμου, δε δίνει σημασία στην προσωπικότητα, στη συμπεριφορά και στα χαρακτηριστικά του καθενός.

Βασίζεται στις στάσεις ή τις απόψεις που έχουν τα μέλη μιας ομάδας για τα μέλη μιας άλλης, που συνήθως είναι φήμες και δεν αλλάζουν εύκολα.
Έτσι, η αρνητική προκατάληψη οδηγεί στην αμεροληψία, στην παγίωση αμετάβλητων στάσεων, στην αρνητική έως και εχθρική αξιολόγηση και αντιμετώπιση.

18(Β) Μετανάστες, Παλιννοστούντες, Πρόσφυγες: Πώς θα ορίζατε αυτές τις ομάδες; Εντοπίζετε διαφορές;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Δ. Μπαμπανέλου:
Εννοιολογική αποσαφήνιση όρων
Ο όρος μετανάστευση αναφέρεται σε κάθε είδους μετακίνηση πληθυσμού από μία περιοχή ή από μία χώρα σε μία άλλη και χρησιμοποιείται για να περιγράψει ποικίλες διαδικασίες και φαινόμενα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μπορεί να έχουμε εσωτερική ή διεθνή μετανάστευση, εποχιακή, συνοριακή, προσωρινή ή μόνιμη, νόμιμη ή παράνομη [Βεντούρα]. Επίσης είναι δυνατόν να κατηγοριοποιήσουμε τα είδη μετανάστευσης, ανάλογα με τους λόγους για τους οποίους μετακινούνται οι πληθυσμοί (π.χ. για τη βελτίωση του οικονομικού και βιοτικού τους επιπέδου ή γιατί διώκονται για τις θρησκευτικές ή πολιτικές τους πεποιθήσεις, για τη φυλετική τους καταγωγή κ.λπ.). Τα τελευταία χρόνια η χρήση του όρου αναφέρεται κυρίως σε αλλοδαπούς οικονομικούς μετανάστες, αν και τα όριά του είναι ρευστά (μπορεί π.χ. να γίνεται αναφορά σε λαθρομετανάστες / πρόσφυγες). Τέλος, με ορόσημο τη συνθήκη του Σένγκεν, παρατηρείται μια σταδιακή μετατόπισή του, καθώς τείνει πλέον να χρησιμοποιείται για πολίτες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όσον αφορά τους πρόσφυγες, ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμού. Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο η έννοια του πρόσφυγα, όπως καθιερώθηκε στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, αναφέρεται σε έναν άνθρωπο με «δικαιολογημένο φόβο διώξεως επειδή ανήκει σε συγκεκριμένη φυλή, θρησκεία, εθνικότητα, κοινωνική ομάδα ή πολιτική παράταξη, βρίσκεται μακριά από τη χώρα καταγωγής του και εξαιτίας του φόβου αυτού δεν επιθυμεί να τύχει προστασίας αυτής της χώρας» (Crisp J., κ.ά., 1998, σ. 78). Σταδιακά θεσπίζεται το «Διεθνές Σύστημα Προστασίας» των προσφύγων, σύμφωνα με το οποίο οι πληθυσμοί που ανήκουν στη συγκεκριμένη κατηγορία επωφελούνται από την αρχή της «μη επαναπροώθησης» και

απολαμβάνουν κάποια κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα στη χώρα όπου διαμένουν.

Ο όρος παλιννοστούντες αναφέρεται σε ομογενείς επαναπατρισθέντες. Η τρέχουσα χρήση του μπορεί να αναφέρεται τόσο σε Έλληνες γηγενείς, οι οποίοι έχουν φύγει στο εξωτερικό και επιστρέφουν, σε Έλληνες δεύτερης ή τρίτης γενιάς που έχουν γεννηθεί ή και ζήσει στο εξωτερικό και έρχονται να μείνουν στην Ελλάδα, αλλά και σε Έλληνες της ευρύτερης ελληνικής ομογένειας, οι οποίοι κατάγονται από πληθυσμούς που έχουν μεταναστεύσει σε προηγούμενους αιώνες και μπορεί να μην έχουν ζήσει ποτέ στα εδαφικά όρια του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Στην τελευταία αυτή περίπτωση ανήκει η συντριπτική πλειονότητα των ομογενών από την Αλβανία (αναγνωρισμένη μειονότητα) και των Ποντίων από την πρώην Σοβιετική Ένωση, οι οποίοι έχουν έρθει σε μεγάλο αριθμό στην Ελλάδα κατά την τελευταία δεκαετία. Για τους πληθυσμούς αυτούς ο όρος της παλιννόστησης χρησιμοποιείται με τη συμβολική του έννοια για να δηλώσει την «επιστροφή» στο εθνικό κέντρο, δηλαδή στο ελληνικό κράτος.

19(Β) Ποιες ανάγκες μπορεί να καλύψει ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων που απευθύνεται σε φυλακισμένους;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Τα προγράμματα εκπαίδευσης-κατάρτισης που παρέχουν ποικιλία γνωστικών αντικειμένων στον χώρο της φυλακής είναι αναγκαία και προσφέρουν, όταν στοχεύουν:
• στην κινητοποίηση των κρατουμένων και στη δημιουργική κάλυψη του χρόνου τους μέσα στη φυλακή,
• στην επανασύνδεσή τους με την εκπαιδευτική διαδικασία (τυπική και μη) και στο δικαίωμά τους στην εκπαίδευση,
• στην απόκτηση και στην αναβάθμιση των βασικών τους δεξιοτήτων, όπως της γραφής, ανάγνωσης, κατανόησης, έκφρασης συναισθημάτων, διαπροσωπικής επικοινωνίας κ.λ.π.,
• στην απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων που διευκολύνουν δραστηριότητες της καθημερινής ζωής, π. χ. διαπραγμάτευσης, επίλυσης συγκρούσεων,
• στην απόκτηση νέων βασικών δεξιοτήτων που μπορούν να βοηθήσουν στην επανένταξή τους, π.χ. χρήση Η/Υ, λογιστική, κ. ά.,
• στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης μέσα από την προσωπική συμμετοχή τους σε δημιουργικές δραστηριότητες και ανάπτυξη των θετικών σημείων της προσωπικότητας.

Επίσης, χρήσιμο υλικό βρίσκεται στο κείμενο της Μ. Γκασούκα, το οποίο παρατίθεται στην απάντηση της ερ.13.

20(Α) Μπορείτε να αναφέρετε κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των τσιγγάνων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι τσιγγάνοι ζουν νομαδικά, σε μια κλειστή κοινωνία με τη δική της ιδιαίτερη οργάνωση, έχουν ιδιαίτερη αφοσίωση στην οικογένεια και στην ιεραρχία της, σεβασμό στους άγραφους κανόνες τους. Μιλούν μεταξύ τους στη δική τους γλώσσα ενώ με τους υπόλοιπους στα ελληνικά, τηρούν με ευλάβεια τα ήθη και τα έθιμά τους, έχουν έντονη θρησκευτικότητα.
Κοινωνικά είναι περιθωριοποιημένοι και συχνά έχουν κακές συνθήκες διαβίωσης, ενώ αντιμετωπίζουν και πρόβλημα φτώχειας.
Έχουν υψηλό δείκτη ανεργίας, αντιμετωπίζουν οικιστικό πρόβλημα, επιδεικνύουν όμως μεταξύ τους αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια.
Η πλειοψηφία τους είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, οι γνώσεις τους προέρχονται συνήθως από τις εμπειρίες τους και από την ενασχόλησή τους με παραδοσιακά επαγγέλματα ή το εμπόριο, ενώ συνήθως δεν πηγαίνουν σχολείο.

Τέλος, αποτελούν θύματα προκαταλήψεων, στερεοτύπων, με αποτέλεσμα τη διακριτική μεταχείρισή τους από την υπόλοιπη κοινωνία.

21(Β) Πιστεύετε ότι η εκπαιδευτική ένταξη του πληθυσμού των τσιγγάνων συναντά δυσκολίες λόγω της
«εχθρικής» στάσης τους απέναντι στο σχολείο ή λόγω της «εχθρικής» στάσης του σχολείου και της κοινωνίας απέναντί τους;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Συνήθως θεωρούμε πως οι τσιγγάνοι είναι αρνητικοί και εχθρικοί απέναντι στο θεσμό της εκπαίδευσης. Και αυτή η πεποίθηση όμως βασίζεται σε προκαταλήψεις και στερεότυπα του τύπου ότι οι τσιγγάνοι δε θέλουν να πάνε σχολείο, ότι έχουν μειωμένες νοητικές ικανότητες και χαμηλές σχολικές επιδόσεις γι ’ αυτό σταματούν το σχολείο, πως είναι ξένοι προς τους Έλληνες γι ’ αυτό δεν πάνε στα σχολεία τους κ.λ.π.
Αν όμως κοιτάξουμε προσεκτικά το θέμα, θα δούμε μια άλλη πραγματικότητα. Το σχολείο είναι έτσι οργανωμένο που δυσκολεύει την ιδιοσυγκρασία των τσιγγάνων. Για παράδειγμα, απαιτεί παρουσίες μέσα σε συγκεκριμένο πρόγραμμα, κάτι που δυσκολεύει την ελεύθερη, χωρίς περιορισμούς ιδιοσυγκρασία τους.
Μέσα στο σχολείο βρίσκονται σε μια κουλτούρα διαφορετική από τη δική τους, τα πρότυπα και οι αξίες του είναι ξένα προς αυτούς. Συχνά δέχονται ρατσιστικά σχόλια από γονείς, παιδιά, δασκάλους. Οι σχολικές τους επιδόσεις γίνονται αντικείμενο αρνητικών σχολίων και κριτικής. Το ίδιο ισχύει για το παρουσιαστικό και τη φτώχεια τους.
Απομονώνονται και περιθωριοποιούνται από τους άλλους και από μόνοι τους λόγω των συμπεριφορών αυτών. Τέλος, οι μετακινήσεις τούς αναγκάζουν να διακόπτουν το σχολείο και ύστερα από τις αρνητικές εμπειρίες να μην επιστρέφουν.
Συνεπώς, ούτε το σχολείο υπάρχει σαν παράδοση στην τσιγγάνικη κοινωνία, ούτε όμως και το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα είναι ελκυστικό για τους τσιγγάνους.

22(Α) Αν άμεσα στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένας εκπαιδευτής ενηλίκων τσιγγάνων είναι η αντιμετώπιση των δικών του προκαταλήψεων. Με ποιες ενέργειες μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτήν την προσπάθεια;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να ανιχνεύσει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των τσιγγάνων για να προσπαθήσει να ανταποκριθεί στις διαφορετικές ανάγκες τους, αναπροσαρμόζοντας το εκπαιδευτικό υλικό πάνω σε αυτές.
Θα πρέπει να αποφεύγει να παρουσιαστεί σαν αυθεντία, αλλά να αποτελέσει με τις ενέργειές του και τις ιδέες του πρότυπο που θα τους έλξει προς τα πλεονεκτήματα της εκπαίδευσης.
Γι ’ αυτό πρέπει να ενθαρρύνει την έκφραση και τη δημιουργική συμμετοχή όλων των εκπαιδευομένων, να ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ των μελών της ομάδας και να δίνει έμφαση, εκτός από τη θεωρία, στην εμπειρία, στα βιώματα, στις ικανότητες και δεξιότητες που ήδη κατέχουν.
Εάν επιδείξει σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στις παραδόσεις τους, θα μπορέσει να ενθαρρύνει και να ενισχύσει την ομάδα του. Έτσι θα μπορέσει να ανταποκριθεί στο ρόλο του.

23(Β) Ποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και προβλήματα νομίζετε ότι αντιμετωπίζει μια ομάδα χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών και ποιοί θα πρέπει να είναι οι στόχοι ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που απευθύνεται σε αυτούς;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Κάποια από τα χαρακτηριστικά και τα προβλήματα αυτά που ενδιαφέρουν την εκπαιδευτική διαδικασία είναι ότι η πλειονότητα των χρηστών είναι άνδρες και ανάμεσά τους μεγάλο είναι το ποσοστό νέων σε ηλικία έως 30 ετών. Πολλοί χρήστες επίσης καταναλώνουν παράλληλα και άλλες ουσίες. Φυσικά, η πλειοψηφία τους μαστίζεται από την ανεργία.
Η χρήση αρχίζει συνήθως κατά την εφηβεία λόγω αλληλένδετων προβλημάτων σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο. Συνέπειά της είναι η εγκατάλειψη του σχολείου ή η κακή επίδοση στις σχολικές δραστηριότητες. Η συνύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών ή οικονομικών προβλημάτων οδηγεί στην εγκατάλειψη του σχολείου και στην ένταξή τους σε υποκουλτούρες που ευνοούν τη χρήση ή την παρανομία.
Το χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, η έλλειψη βασικών δεξιοτήτων, η άγνοια μέσων-μεθόδων πρόσβασης σε πληροφορίες και ευκαιρίες, η αύξηση της ανεργίας, οι προκαταλήψεις, αποτελούν προβλήματα της ομάδας αυτής που μπορεί να συμμετέχει σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα του οποίου οι στόχοι θα πρέπει να είναι : η ενεργοποίηση των εκπαιδευομένων, η ενδυνάμωση της ομάδας ώστε να μπορεί να υπερβεί τις όποιες αρνητικές εμπειρίες, η αποτροπή των αποχωρήσεων από το πρόγραμμα, η διευκόλυνση της επανένταξης στην εκπαιδευτική διαδικασία, η διαχείριση των εντάσεων που εμφανίζονται, η συμβουλευτική στην αναζήτηση εργασίας, η διευκόλυνση της ένταξης στην εργασία, η μείωση των υποτροπών, κ. ά.

24(Α) Ποιες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίσει ο εκπαιδευτής σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης που πραγματοποιείται σε φυλακή;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Συνήθως οι δυσκολίες του εκπαιδευτή έχουν σχέση με τις προκαταλήψεις και τα στερεότυπα. Εάν λοιπόν δεν έχει έρθει αντιμέτωπος με αυτά ώστε να τα αντιμετωπίσει , μπορεί ο χώρος της φυλακής να του προκαλέσει φόβο.
Κάγκελα, σύρματα, ψηλοί τοίχοι , φύλακες παντού.
Αμέσως λοιπόν μπορεί να φοβηθεί πως θα του επιτεθεί κάποιος ή θα βρεθεί μέσα σε μια εξέγερση. Υπάρχει περίπτωση να νιώσει κλειστοφοβία μέσα στους χώρους που κινείται μι ας και πολλές καγκελόπορτες θα ανοίξουν και θα κλείσουν πίσω του μέχρι να φτάσει στο χώρο διδασκαλίας.
Μπορεί να νιώσει ανασφαλής σε θέματα υγείας, αφού κινείται σε ένα χώρο που πολλοί κρατούμενοι, λόγω και πρότερων κακών συνθηκών διαβίωσης ή λόγω συνωστισμού, μπορεί να ασθενούν.
Η απειλή είναι ένα άλλο αίσθημα που ενδέχεται να τον δυσκολέψει στην προσπάθεια προσέγγισης με εκπαιδευόμενους που έχουν διαπράξει σοβαρά αδικήματα, π.χ. ανθρωποκτονία.
Τέλος, ο οίκτος και ο πόνος που ίσως νιώσει μπορεί να τον αποπροσανατολίσει από τον ουσιαστικό ρόλο του.

25(Α) Τα άτομα τρίτης ηλικίας αποτελούν έναν ιδιαίτερο στόχο των προγραμμάτων εκπαίδευσης ενηλίκων . α) Ποιός είναι ο βασικός σκοπός των προγραμμάτων που απευθύνονται σε άτομα τρίτης ηλικίας;
β) Ποιες ανάγκες των εκπαιδευομένων καλύπτουν αυτά τα προγράμματα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α) Ο βασικός σκοπός των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που απευθύνονται σε άτομα τρίτης ηλικίας είναι να προσφέρουν λύσεις στο ζήτημα του πώς θα καταφέρουν τα άτομα αυτά να «γεράσουν επιτυχημένα» μέσα από την υιοθέτηση ενός δημιουργικού, υγιεινού και δραστήριου τρόπου ζωής. Η εκπαίδευση μπορεί να συνεισφέρει σ’ αυτό, είτε ενισχύοντας την προσπάθεια για σωματική και πνευματική υγεία, είτε προσφέροντας διεξόδους για προσωπική ικανοποίηση, ενασχόληση με κοινωνικά ή πολιτιστικά ζητήματα, ακόμα και για επαγγελματική διέξοδο. Παραδείγματα θεμάτων εκπαίδευσης τρίτης ηλικίας: «Προληπτική Ιατρική», «Εισαγωγή στην Πληροφορική», «Εικαστικό Εργαστήρι»,
«Κατασκευή Κοσμήματος», «Σχέσεις στην Οικογένεια», «Η Ιστορία του Τόπου μου», κ.ά.

β) Τα κίνητρα για μάθηση των ατόμων τρίτης ηλικίας είναι η πνευματική εγρήγορση, η κοινωνικότητα και η καλλιέργεια κάποιων δεξιοτήτων. Επομένως, οι βασικές εκπαιδευτικές ανάγκες για τα άτομα τρίτης ηλικίας είναι η ανάγκη να μπορούν να αντεπεξέρχονται στις ανάγκες της καθημερινότητας, η ανάγκη έκφρασης και επικοινωνίας, η ανάγκη που νιώθουν να αισθάνονται χρήσιμοι συνεισφέροντας και η ανάγκη που νιώθουν για επιρροή, ότι δηλαδή μπορούν να γίνουν φορείς κοινωνικής προσφοράς και αλλαγής.

26(Α) Τι είναι ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα του βιβλίου της Ά. Τσιμπουκλή:

Ομάδα ορίζεται ως μια συνάθροιση ατόμων στην οποία κάθε άτομο έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, αλληλεπιδρά με τους άλλους, δέχεται ότι έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις ως μέλος αυτή, μοιράζεται μια κοινή ταυτότητα, ενώ παράλληλα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης από τους άλλους για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Σύμφωνα με τον Kurt Lewin, ο οποίος οργάνωσε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων αντρών και γυναικών της εργατικής τάξης, για να υπάρξει ομάδα θα πρέπει να υπάρχει αλληλεξάρτηση των μελών της ομάδας ως προς την επίτευξη συγκεκριμένων εργασιών και στόχων. Με άλλα λόγια, εάν η εργασία της ομάδας είναι τέτοια που απαιτεί την εξάρτηση του ενός μέλους από το άλλο για την ολοκλήρωσή της, τότε δημιουργείται μια πολύ ισχυρή δυναμική. Επίσης, η αλληλεξάρτηση των μελών έχει ως αποτέλεσμα τη λειτουργία της ομάδας ως ένα δυναμικό σύνολο και συνεπάγεται ότι οποιαδήποτε αλλαγή σε ένα μέλος επηρεάζει και τα υπόλοιπα.
Μεγάλη ομάδα μπορεί να θεωρηθεί ολόκληρη η κοινωνία, η οποία αποτελείται από μικρότερες υπο-ομάδες. Ομάδα μπορεί να είναι μια οικογένεια, μια σχολική τάξη, οι εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση κτλ. Η ανάγκη του ανθρώπου να συμμετέχει σε ομάδες εκδηλώνεται από την παιδική ηλικία και οι άνθρωποι δημιουργούν ομάδες κάθε φορά για διαφορετικούς λόγους [π.χ., ομάδες προσωπικής ανάπτυξης, ομάδες μελέτης, θρησκευτικές ομάδες]. Σε κάθε περίπτωση όμως η αποδοχή του ατόμου από την ομάδα αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής του και την ψυχική του υγεία, με το στοιχείο αυτό να εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονο στην εφηβεία.
Τα κριτήρια για τη δημιουργία μιας ομάδας είναι:

  • τυπική κοινωνική δομή
  • διαπροσωπική αλληλεπίδραση
  • η παρουσία τριών ή περισσότερων ατόμων
  • κοινός στόχος
  • αλληλεξάρτηση
  • αυτο-ορισμός των μελών της ομάδας ως μέλη μιας ομάδας
  • αναγνώριση από άλλους

Ισχυρή ομάδα είναι αυτή στην οποία τα μέλη έχουν στενή σχέση μεταξύ τους, επενδύουν σημαντική ενέργεια και ωφελούνται από συμμετοχή τους σε αυτήν με διάφορους τρόπους.

Επομένως, οι ομάδες αποτελούν ανεξάρτητες οντότητες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και σχετικά προβλέψιμα στάδια ανάπτυξης και ωρίμανσης. Δηλαδή, όπως ένας άνθρωπος γεννιέται, αναπτύσσεται και ωριμάζει, με τον ίδιο τρόπο μια ομάδα γεννιέται, αναπτύσσεται και ωριμάζει.

27(Β) Ποιες ανάγκες ικανοποιούν οι ομάδες;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Ποιες ανάγκες καλύπτουν οι ομάδες
Η κατανόηση των κινήτρων με τα οποία οι άνθρωποι προσχωρούν στις ομάδες και του φάσματος των αναγκών που επιζητούν να ικανοποιήσουν αποτελεί σημαντικό εφόδιο για όποιον θέλει να αξιοποιήσει τη διεργασία της ομάδας για εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα κίνητρα, οι ανάγκες, οι αλληλεπιδράσεις ατόμου – ομάδας, συνθέτουν το πεδίο δυνάμεων, μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται τα φαινόμενα της διεργασίας της ομάδας (σχήμα).

Ανάγκες που ικανοποιούν οι ομάδες

Η ομάδα είναι σημαντική για την επιβίωση: μέσα σε αυτήν ο άνθρωπος διασφαλίζει πολλά για τον εαυτό του, τα οποία δεν μπορεί να τα πραγματοποιήσει μόνος του.
Πέρα όμως από την επιβίωση, η ομάδα προσφέρει την αίσθηση του ανήκειν, της σύνδεσης και της ασφάλειας, το να βρίσκεσαι με άλλους, να συμπεριλαμβάνεσαι μέσα σε ένα διαπροσωπικό δίκτυο που προωθεί και ρυθμίζει τις σχέσεις σου, αυξάνοντας την ποιότητα και τη διάρκεια της κοινωνικής συναλλαγής.
Εκτός από τη γενική ανάγκη για ανήκειν, υπάρχει και η ανάγκη για οικειότητα, δηλαδή για οικείες σχέσεις αλληλοφροντίδας, φιλίας, εκμυστήρευσης, συντροφικότητας, αγάπης, ζεστασιάς. Οι ομάδες βοηθούν τα μέλη τους σε κρίσεις ζωής, με συγκινησιακή στήριξη στη δυσκολία, άκουσμα προβλημάτων χωρίς κριτική, μοίρασμα συναισθημάτων, ενθάρρυνση, καλό λόγο, σεβασμό για τις ικανότητες.
Στις ομάδες βρίσκουμε επίσης ένα «εργαστήριο» επεξεργασίας της πληροφορίας, της εμπειρίας και των νέων ιδεών και αντλούμε καθοδήγηση και ευκαιρίες για μάθηση, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπου οι πληροφορίες μας βομβαρδίζουν.
Μέσα από τη συνεργασία στην ομάδα ενισχύεται η παραγωγικότητα και η απόδοση στο έργο και μπορούν να επιχειρηθούν έργα που δεν γίνονται από άτομα.
Στην ομάδα μπορούμε να επηρεάσουμε αλλά και να επηρεαστούμε, να αναλάβουμε πρωτοβουλία και ευθύνη, να πείσουμε τους άλλους και να τους κατευθύνουμε, να ασκηθούμε δηλαδή στην εφαρμογή κοινωνικής δύναμης, η οποία έχει περιγραφεί ως σημαντική ανάγκη μας.

28 (Α) Τι εννοούμε με τον όρο «ομάδες εργασίας» στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παρακάτω παράγραφο:

Η ολομέλεια των εκπαιδευόμενων χωρίζεται σε υποομάδες που εργάζονται για την επίτευξη επιμέρους στόχων της εκπαιδευτικής διαδικασίας και στη συνέχεια μεταφέρουν τα ευρήματα τους στην ολομέλεια, όπου εκεί γίνεται συζήτηση των απόψεων και η τελική τους σύνθεση.

29 (Γ) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ομάδας εκπαιδευομένων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Χαρακτηριστικά της ομάδας
1.1. Δομή και λειτουργία της ομάδας
Η δομή αφορά κατά κύριο λόγο τη σύσταση και την οργάνωση της ομάδας, δηλαδή τα στοιχεία εκείνα που διαμορφώνουν την «αλληλεξάρτηση» μεταξύ των μελών. Βασικός μοχλός της είναι ο κοινά συμφωνημένος σκοπός, τα συγκεκριμένα έργα που απορρέουν από αυτόν, η μεθόδευσή τους και τα κριτήρια αποτελεσματικότητας που θα διαμορφωθούν. Μια δεύτερη όψη της δομής είναι τα κοινά σημεία αναφοράς ως προς το χρόνο, το χώρο, τη διαδικασία, καθώς και τους κανόνες και ρόλους που οργανώνουν τη συναλλαγή των μελών της. Όταν διαρθρωθούν αυτά τα δύο σύνολα στοιχείων, διαμορφώνεται μία κοινή γλώσσα και κοινή συνείδηση των μελών, το «εμείς» δηλαδή της ομάδας. Αυτά είναι τα στοιχεία που διαφοροποιούν μία ομάδα από μία απλή συνάθροιση ανθρώπων.

Η λειτουργία αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η ομάδα, τον τρόπο με τον οποίο ρυθμίζει τις ανάγκες της διεργασίας και επιλύει θέματα που προκύπτουν στις σχέσεις των μελών μεταξύ τους, καθώς και τις σχέσεις τους με τον εκπαιδευτή και με το πλαίσιο μέσα στο οποίο η ομάδα είναι ενταγμένη.

Στο σχήμα που ακολουθεί μπορείτε να δείτε ενδεικτικά στοιχεία της δομής και της λειτουργίας της ομάδας:

Δομή και λειτουργία της ομάδας

1.2. Εμφανή και μη εμφανή στοιχεία της δομής
Όλες οι ομάδες έχουν εμφανή και μη εμφανή στοιχεία της δομής τους.

Τα εμφανή στοιχεία της δομής είναι αυτά που έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων, όπως για παράδειγμα ο τόπος, ο χρόνος, το μέγεθος της ομάδας, η σύνθεσή της, το χρονοδιάγραμμα και η διάρκεια των συναντήσεων, ο ρόλος του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων, η θεματολογία και ενδεχομένως κάποιες αξιολογήσεις ή εξετάσεις.

Η μη εμφανής δομή είναι αυτή που αναδύεται μέσα από αυτή καθαυτή τη διεργασία και σχετίζεται άμεσα με την εξέλιξη της συναλλαγής των μελών, τους ρόλους που αναδεικνύονται στην ανάπτυξη της διεργασίας, τους κανόνες που τίθενται, τις μορφές επιρροής και επικοινωνίας, το κοινωνικό-συγκινησιακό κλίμα, καθώς και τις αξίες και στάσεις των μελών.

Η απόκλιση ή και η σύγκρουση στοιχείων ανάμεσα στην ορατή και μη ορατή δομή δημιουργεί προβλήματα στην ομάδα. Είναι χρήσιμο για τον εκπαιδευτή να προσπαθεί να διακρίνει αυτά τα σημεία, όπου η μη ορατή δομή έρχεται να υπονομεύσει τη συμφωνημένη δομή, ώστε να μπορεί να παρεμβαίνει διορθωτικά.

Παράδειγμα : Ανατροπή αρχηγίας
Ένα συνηθισμένο παράδειγμα που βιώνουμε στη σημερινή κοινωνία, είναι η ανατροπή ρόλων μέσα στα συστήματα διαπαιδαγώγησης. Τέτοιο θέμα «ανατροπής της αρχηγίας» εμφανίζεται στις εκπαιδευτικές ομάδες ως πηγή σύγχυσης μεταξύ επίσημης και ανεπίσημης δομής. Ενώ μπορεί να είναι επιθυμία του εκπαιδευτή να κρατήσει στα χέρια του την ευθύνη, για παράδειγμα σε ό,τι αφορά το χρόνο που θα αφιερωθεί σε μια άσκηση, αν η ομαδική διεργασία δεν ρυθμιστεί με κατάλληλο τρόπο, ενδέχεται κάποιο μέλος ή μια υποομάδα να πάρει άτυπα το ρόλο του «αρχηγού» και να παρασύρει την ομάδα προς μια άλλη κατεύθυνση.

Οι αλλοιώσεις της εμφανούς δομής μπορεί να οφείλονται σε ποικίλα χαρακτηριστικά της ομάδας, για παράδειγμα στη σχέση κάποιων από τα μέλη με τους οργανωτές ή με τον εκπαιδευτή, στις σχέσεις μεταξύ μελών που προϋπάρχουν της συνάντησης (ύπαρξη «κλίκας»), στις μορφές επικοινωνίας στις οποίες έχουν εθιστεί οι εκπαιδευόμενοι στο πλαίσιο άλλων προγραμμάτων (π.χ. να απευθύνονται συνεχώς στον εκπαιδευτή και να μην αξιοποιούν τη μεταξύ τους ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών).

1.3. Ρυθμιστικοί κανόνες (ή «νόρμες»)
Στοιχείο της δομής της ομάδας είναι οι εμφανείς ή μη εμφανείς κανόνες που ρυθμίζουν τις συμπεριφορές των μελών, καθορίζουν τι είναι επιτρεπτό και κατάλληλο και τι όχι, προσφέρουν καθοδήγηση και οργανώνουν τις συναλλαγές, έτσι ώστε το πλαίσιο λειτουργίας των μελών να γίνεται προβλέψιμο και να συνδέεται με το στόχο της ομάδας. Οι κανόνες δηλαδή έχουν ρυθμιστικό ρόλο και δημιουργούν πλαίσιο αναφοράς και κλίμα ασφάλειας για τη συναλλαγή των μελών. Μπορεί να αφορούν όψεις της λειτουργίας της ομάδας που σχετίζονται με το ξεκίνημα και τη λήξη των συναντήσεων, με το πώς αντιμετωπίζουμε τους αργοπορημένους ή αυτούς που θέλουν να αποχωρήσουν νωρίτερα ή με το πότε εργαζόμαστε ατομικά, πότε σε υποομάδες και πότε στην ολομέλεια. Διευθετούν επίσης θέματα ορίων των μελών της ομάδας, όπως για παράδειγμα έως ποιο σημείο θα εκφράσουμε το συναίσθημά μας – ιδιαίτερα το αρνητικό – έως ποιο σημείο μπορούμε να ανοίξουμε μία αντιπαράθεση ή σύγκρουση. Παρέχουν ακόμη κριτήρια για την αντιμετώπιση των διαφορών των μελών (ψηφοφορία ή προσπάθεια για σύνθεση) κ.ο.κ.

Οι κανόνες αφορούν και την παρουσία της ομάδας μέσα στο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, κατά πόσον πρέπει να παραδώσουμε τη διάταξη των επίπλων στο χώρο όπως την παραλάβαμε ή ποιο είναι το επίπεδο του θορύβου μας που δεν ενοχλεί τη λειτουργία σε άλλους χώρους. Οι κανόνες που τίθενται για τη συγκεκριμένη ομάδα από τον εκπαιδευτή και τους εκπαιδευομένους ενδέχεται να αποκλίνουν από εκείνους που επικρατούν συνήθως. Π.χ. σε ένα μοντέλο εκπαίδευσης που θέλει να αξιοποιήσει τη συναλλαγή μεταξύ των μελών, η μετακίνηση των μελών στο χώρο για τη δημιουργία υποομάδων, καθώς και η ενθάρρυνση της μεταξύ τους συναλλαγής δημιουργούν «θορύβους», αποκλίνοντας έτσι από το συνηθισμένο κανόνα της «ήσυχης τάξης». Οι κανόνες που αποκλίνουν από τις συνήθεις νόρμες χρειάζονται ιδιαίτερη αποσαφήνιση και υπογράμμιση.

Πώς καθορίζονται ή διαμορφώνονται οι ρυθμιστικοί κανόνες;
Κάποιοι κανόνες ορίζονται και αποσαφηνίζονται εκ των προτέρων. Αλλοι διαμορφώνονται στην πορεία και τίθενται προς επαναδιαπραγμάτευση όταν η ομάδα αλλάζει φάση.

Σημαντικά ερωτήματα σε σχέση με την κατανόηση των κανόνων σε μία ομάδα είναι τα εξής:

• Ποιοι είναι οι κανόνες;
• Πόσο επιτρέπεται στα μέλη να παραβιάζουν ή να αλλάζουν τους κανόνες;
• Είναι κανόνες που επιβάλλονται έξωθεν, από το οργανωτικό πλαίσιο, ή είναι κανόνες που θέτουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι εκπαιδευόμενοι και ο εκπαιδευτής;
• Είναι σαφείς και κατανοητοί από όλους;
• Υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα μέλη στον τρόπο που αντιλαμβάνονται τους κανόνες;

Θα μπορούσε να αφιερωθεί μισή ώρα σε αυτή τη διαδικασία, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε μια επαναδιαπραγμάτευση μεταξύ μελών και εκπαιδευτή για θέματα του εκπαιδευτικού συμβολαίου, πράγμα που θα βοηθήσει τη συνέχιση της ομαλής πορείας της ομάδας.

1.4. Μέγεθος της ομάδας
Ανάλογα με το μέγεθος της ομάδας διαμορφώνεται διαφορετική ατμόσφαιρα, διαφοροποιείται ο ρόλος του εκπαιδευτή και χρειάζεται να ακολουθείται διαφορετική διαδικασία. Έως δώδεκα μέλη σε μια ομάδα φτιάχνουν έναν κύκλο, όπου όλοι είναι αρκετά κοντά μεταξύ τους και μπορούν σταθερά να συμμετέχουν με ενεργό τρόπο. Όσο περισσότερο μεγαλώνει μία ομάδα, τόσο περισσότερη οργάνωση χρειάζεται για να λειτουργήσει και περισσότερο ενεργό ρόλο του εκπαιδευτή για τη διατήρηση της συνοχής της και το χειρισμό των δυσκολιών.

Μια όψη της συμπλοκότητας στις μεγάλες αριθμητικά ομάδες είναι το «επικοινωνιακό πλέγμα» που δημιουργείται. Ο μαθηματικός τύπος που υπολογίζει τον αριθμό των «καναλιών επικοινωνίας» από το κάθε μέλος προς καθένα από τα άλλα μέλη (=Υ) είναι: Υ= x2 –x, όπου το x δηλώνει τον αριθμό των μελών. Παρατηρήστε το σχήμα και συγκρίνετε το επικοινωνιακό πλέγμα της δυάδας και της τετράδας με αυτά της 12άδας και της 20άδας. Όσο πιο μεγάλη είναι η ομάδα, τόσο περισσότερο χρόνο θέλει για να δομηθεί και να αναπτυχθεί. Εάν η ομάδα έχει είκοσι μέλη είναι σκόπιμο η εργασία να εναλλάσσεται συχνά μεταξύ μικρών ομάδων και ολομέλειας.

Αυξανόμενη συμπλοκότητα επικοινωνίας όσο αυξάνονται τα κανάλια επικοινωνίας

1.5. Σύνθεση της ομάδας
Εφόσον μιλάμε για «δυναμική» της ομάδας και «διεργασία», η οποία τροφοδοτείται από τα ίδια τα μέλη, τους προβληματισμούς τους και τις ανάγκες τους, είναι φυσικό η διεργασία να επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά των μελών.

Με κριτήριο αυτά τα χαρακτηριστικά η ομάδα είναι περισσότερο ή λιγότερο ομοιογενής ή ετερογενής. Η επίδραση της ομοιογένειας ή ανομοιογένειας στη λειτουργία της ομάδας εξαρτάται από το στόχο της. Υπάρχουν στόχοι, για τους οποίους η ανομοιογένεια είναι βοηθητικό στοιχείο, π.χ. όταν στόχος ενός προγράμματος είναι η διαπολιτισμική επικοινωνία. Η ανομοιογένεια μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην πρόοδο των εργασιών της ομάδας, π.χ. όταν στόχος είναι οι εκπαιδευόμενοι να μάθουν πληροφορική και έχουν μεγάλες διαφορές σε ό,τι αφορά τις υπάρχουσες

γνώσεις τους.

Σε κάθε περίπτωση είναι χρήσιμο ο εκπαιδευτής να κατανοήσει σε ποια σημεία η ομάδα είναι ομοιογενής ή ετερογενής, ώστε να αξιοποιήσει ανάλογα αυτές τις πληροφορίες. Για παράδειγμα η ύπαρξη διαφορετικών ηλικιών, όταν το θέμα της εκπαίδευσης σχετίζεται με τις οικογενειακές ή τις διαφυλικές σχέσεις, μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο στοιχείο. Ο εκπαιδευτής μπορεί να διαμορφώσει μικρές ομάδες, ανά ηλικιακή κατηγορία, προκειμένου να ακουστούν πιο καθαρά οι διαφορετικές ανάγκες και απόψεις. Με αντίστοιχο τρόπο μπορούν να αξιοποιηθούν οι διαφορετικές επαγγελματικές ειδικότητες σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης που αφορά τη χρήση υπολογιστών ή η διοίκηση μέσα σε μία επιχείρηση.

1.6. Συνοχή
Η έννοια της συνοχής εμπλέκεται στη σωστή αξιοποίηση της ετερογένειας στη σύνθεση της ομάδας. Ως «συνοχή» ορίζεται η δύναμη του δεσμού που έλκει και ενώνει τα μέλη μεταξύ τους ως σύνολο και τους προσδίδει την ταυτότητα
«εμείς» σε αντιδιαστολή με άλλες ομάδες. Η συνοχή οικοδομείται κυρίως πάνω στον ορατό κοινό στόχο, στη συμφωνία για τη μεθόδευση προς αυτόν και στο καλό κλίμα που διαμορφώνεται από τη συναλλαγή των μελών.

Δείκτες υψηλής συνοχής είναι οι εκφράσεις, λεκτικές ή μη, του ομαδικού πνεύματος, η συχνότητα και η ποιότητα του συναισθήματος με το οποίο τα μέλη αναφέρονται στο «εμείς», η συλλογική λειτουργία, η ενεργοποιημένη συμμετοχή όλων των μελών, η συνεργασία και η απόδοση στο έργο. Αντίθετα, δείκτες χαμηλής συνοχής είναι το να παραμένουν κάποιοι ανένταχτοι στη διαδικασία (κάθονται μόνοι, αργούν, δεν έρχονται σταθερά, δεν συμβάλλουν με έργο και προτάσεις) ή κάποιοι να παραμένουν μέσα σε δυάδες ή να δημιουργούν κλίκες, που δεν ενσωματώνονται λειτουργικά στο σύνολο και αποπροσανατολίζουν από το έργο με αντιπαραθέσεις μεταξύ τους, ακόμη και σε θέματα που δεν έχουν κεντρική σημασία, όπως είναι η χρήση κάποιου υλικού ή το άνοιγμα του παραθύρου. Χαμηλή συνοχή συναντάται σε οργανισμούς και επιχειρήσεις, στις οποίες υπάρχουν συχνές μεταθέσεις προσωπικού και δημιουργείται μία διασπαστική – ενίοτε ανταγωνιστική – δυναμική μεταξύ παλιών και νέων στελεχών.

Η συνοχή είναι σημαντική για τη λειτουργία της ομάδας και χρειάζεται να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης φροντίδας από τον εκπαιδευτή. Σε μία λειτουργικά αναπτυσσόμενη ομάδα η συνοχή διαμορφώνεται και αυξάνεται σταδιακά.

Η έννοια της συνοχής δεν πρέπει να συγχέεται με την ύπαρξη διαφορετικών απόψεων ή προελεύσεων μέσα στην ομάδα. Μπορεί να έχουμε μία ομάδα υψηλής συνοχής ως προς την αίσθηση του ανήκειν και τη σημασία που τα μέλη αποδίδουν στην ομάδα, και ταυτόχρονα τα μέλη να χαρακτηρίζονται από αρκετά μεγάλο φάσμα διαφορετικών απόψεων και εμπειριών.

1.7. Στόχοι της ομάδας
Ο στόχος που καλείται να υλοποιήσει μια ομάδα αποτελεί το λόγο της σύστασής της. Εάν αυτός καταργηθεί, η ομάδα διαλύεται. Υπάρχουν στόχοι που είναι εμφανείς και συμφωνημένοι και άλλοι που δεν είναι. Για παράδειγμα ο στόχος για κάποιον που εγγράφεται σε ένα τμήμα εκπαίδευσης στη φωτογραφία στο πολιτιστικό κέντρο ενός Δήμου, μπορεί να είναι η απόκτηση δεξιοτήτων στη φωτογραφική τέχνη, μπορεί όμως να είναι και η ανάγκη γνωριμίας με μέλη της κοινότητας.

Ανάλογα και με το στόχο υπαγορεύεται το πόσο η μαθησιακή διαδικασία θα είναι ανοικτή σε διεργασίες, όπως είναι η συζήτηση διαφορετικών απόψεων ή ενδιαφερόντων. Γι– αυτό και η αναγνώριση από τον εκπαιδευτή των διαφορετικών στόχων, με τους οποίους έρχονται τα μέλη στην ομάδα, αποτελεί σημαντικό κριτήριο για το πώς θα συντονίσει τη λειτουργία της.

1.8. Διάρκεια του κύκλου των συναντήσεων και συχνότητά τους
α. Πυκνότητα συναντήσεων και ρυθμός εργασίας: Σημαντικό ρόλο παίζει ο ρυθμός και η διάρκεια κάθε συνάντησης. Υπάρχουν εκπαιδευτικές ομάδες που συμπυκνώνουν τις συναντήσεις τους για πολλές ημέρες, από τις 9.00 έως τις 17.00, και άλλες που συναντιούνται για δύο ώρες μια φορά την εβδομάδα. Ο έντονος και πυκνός ρυθμός μπορεί να

δυσκολέψει τον εκπαιδευτή που θα προσπαθήσει να αξιοποιήσει την ανάπτυξη της διεργασίας, γιατί πολύ γρήγορα θα αναδυθούν θέματα, για τη βαθύτερη επεξεργασία των οποίων ο εκπαιδευτής και τα μέλη δεν θα διαθέτουν τα απαραίτητα ενδιάμεσα διαστήματα.
β. Σημασία της διάρκειας: Έχει μεγάλη σημασία αν ο κύκλος συναντήσεων μιας ομάδας είναι μεγάλης ή μικρής διάρκειας. Σε μεγάλης διάρκειας κύκλους, αναπτύσσονται φαινόμενα που σχετίζονται άμεσα με τις δυσκολίες και τις φάσεις που διανύουν οι ανθρώπινες σχέσεις στην προσπάθειά τους να οικοδομήσουν κλίμα εμπιστοσύνης και οικειότητας, να δοκιμάσουν διαφορετικά σχήματα συνεργασίας μέχρι να προσαρμοστούν σε αυτό που τους ταιριάζει καλύτερα κ.λπ.

Στις περισσότερες περιπτώσεις των προγραμμάτων κατάρτισης υπάρχουν δύο συστήματα που λειτουργούν χωριστά ως προς τη συνολική διάρκειά τους:

• η «ομάδα των εκπαιδευομένων» (σύστημα «α») και
• η ομάδα των εκπαιδευομένων μαζί με ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτή Χ (σύστημα «γ1») = «εκπαιδευτική ομάδα».

Συστήματα που αποτελούν την εκπαιδευτική ομάδα

Η ομάδα των εκπαιδευομένων υπάρχει ως σύστημα «α» ανεξάρτητα από τον εκπαιδευτή Χ. Καταρχήν αυτό απορρέει από το διαφορετικό ρόλο της στην εκπαιδευτική διεργασία. Ενισχύεται όμως ακόμη περισσότερο στην περίπτωση που αυτή η ομάδα συνδέεται με περισσότερους εκπαιδευτές, κατά τη διάρκεια ενός πολυήμερου προγράμματος με πολλές διδακτικές ενότητες.
Στα περισσότερα προγράμματα κατάρτισης η ομάδα των εκπαιδευομένων συναντιέται με ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτή για ένα μόνο μέρος της συνολικής διάρκειας (π.χ. μόνο για τρία 6ωρα από τις 200 ώρες του προγράμματος). Δηλαδή το σύστημα «γ 1», που προκύπτει από τη συναλλαγή του εκπαιδευτή Χ με την ομάδα των 20 εκπαιδευομένων, είναι τελικά ένα υποσύνολο του συνόλου των εκπαιδευτικών συναντήσεων, που συμπεριλαμβάνουν συναντήσεις της ομάδας και με άλλους εκπαιδευτές. Έτσι το σύστημα «γ 1» αποτελεί έναν κρίκο σε μία ευρύτερη αλυσίδα, που συμπεριλαμβάνει τα συστήματα «γ 2», «γ 3», «γ 4» κ.λπ. (βλ. σχήμα).

Αλυσίδα «εκπαιδευτικών ομάδων», στις οποίες συμμετέχει μία ομάδα εκπαιδευομένων σε ένα αντιπροσωπευτικό πρόγραμμα κατάρτισης

Αυτή η ενσωμάτωση έχει δύο πολύ σημαντικές συνέπειες:

• Η ομάδα «α» έχει μια δική της αυτόνομη ζωή, έξω από τη ζωή της με τον εκάστοτε εκπαιδευτή (και επομένως είναι η ομάδα με τη μεγαλύτερη διάρκεια).
• Η ομάδα «γ», που δημιουργείται κάθε φορά από τη συναλλαγή του εκάστοτε εκπαιδευτή με την ομάδα «α», είναι μία νέα ομάδα είτε η διάρκεια του κύκλου των συναντήσεών της είναι μεγάλη είτε ελάχιστων ωρών.

Οι επισημάνσεις αυτές θέτουν τις ακόλουθες προδιαγραφές για τον εκπαιδευτή, ιδιαίτερα για εκείνον που σε ένα πρόγραμμα μεγάλης διάρκειας αναλαμβάνει μια διδακτική ενότητα στο ενδιάμεσο, για παράδειγμα την 150η – 170η ώρα:

  1. Να αντιμετωπίσει την ομάδα ως μία οντότητα που υπάρχει έξω από αυτόν – πριν και μετά – που σημαίνει ότι χρειάζεται να λάβει υπόψη του τι έχει προηγηθεί και τι έπεται, να διαγνώσει προϋπάρχουσες δυναμικές και να αναγνωρίσει τη φάση στην οποία βρίσκεται η ομάδα στην πορεία της εξέλιξής της (βλ. επίσης κεφάλαιο 4, ενότητα 8).
  2. Να αντιμετωπίσει την πρώτη του επαφή με την ομάδα ως μία «εναρκτήρια συνάντηση», ως ένα σύστημα δηλαδή που ξεκινάει από την αρχή. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να «θεμελιώσει» εκ νέου τη διεργασία, εξηγώντας στα μέλη αυτή την ανάγκη.
  3. Χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή ώστε ο εκπαιδευτής να μην εμπλακεί στην ενδεχόμενη κριτική των εκπαιδευομένων για όσα έχουν συμβεί στους προηγούμενους κύκλους. Δεν θα πρέπει να ξεχνάει ότι ο ίδιος ανήκει καταρχήν στην «ομάδα των εκπαιδευτών» – είτε αυτή έχει συσταθεί επίσημα μέσα από κάποιες συναντήσεις είτε απλώς υπάρχει νοερά.
  4. Παράλληλα όμως χρειάζεται να υπογραμμίσει την ενδεχόμενη απόκλισή του από τους προηγούμενους ή επόμενους κύκλους, σε θέματα διαδικασίας ή προσέγγισης που τα θεωρεί σημαντικά, υποδεικνύοντας συγχρόνως ότι αυτή η διαφορά μπορεί να συμπληρώσει την εμπειρία των εκπαιδευομένων στους άλλους κύκλους.

1.9. Ανάγκη συντονισμού των εκπαιδευτών μεταξύ τους και με τους οργανωτές
Όμως τι θα γίνει, αν κάθε εκπαιδευτής που έρχεται κάνει με την ομάδα νέο συμβόλαιο διαφορετικό από τα προηγούμενα; Είναι λοιπόν σκόπιμη μια προσυνεννόηση των εκπαιδευτών σε κοινή «γραμμή πλεύσης».

Η συνέχεια της διεργασίας της ομάδας από τη μία συνάντηση στην άλλη εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη δομή του συνολικού προγράμματος και το βαθμό στον οποίο οι διαφορετικοί εκπαιδευτές συντονίζονται μεταξύ τους και αποτελούν μέλη μιας ομάδας οι ίδιοι, είτε ως στελέχη είτε ως σταθεροί συνεργάτες του φορέα κατάρτισης. Ο εκπαιδευτής μπορεί να ενταχθεί καλύτερα σε αυτή την ευρύτερη διεργασία, αν ξέρει επί πόσο χρόνο συναντιέται η ομάδα, με πόσους διαφορετικούς εκπαιδευτές, καθώς και αν έχει σταθεροποιηθεί με έναν από τους εκπαιδευτές μία διαδικασία ως συνήθης. Αυτή η τελευταία πληροφορία χρειάζεται, γιατί αν η προηγούμενη σχέση της ομάδας με έναν εκπαιδευτή ήταν τακτική, είναι πιθανό να δημιουργήθηκε μια «διεργασία κορμός», η οποία συμπληρώνεται,

εμπλουτίζεται ή διαταράσσεται με την παρεμβολή των υπόλοιπων «εκπαιδευτικών ομάδων». Διαφορετική δηλαδή ομάδα παραλαμβάνουμε, εάν μέχρι την ώρα εκείνη έχουν αλλάξει εκπαιδευτές ανά τρεις συναντήσεις, από ό,τι εάν η ομάδα είχε μία σταθερή σχέση με έναν τουλάχιστον βασικό εκπαιδευτή, π.χ. για περισσότερες από τρεις εξάωρες συναντήσεις.

Εάν συναντούμε ως εκπαιδευτές την ομάδα, όχι στο ξεκίνημά της, αλλά σε κάποια προχωρημένη φάση της, να ξέρουμε ότι θα παραλάβουμε μία ομάδα που έχει ήδη διευθετήσει στοιχεία της δομής της. Αυτά τα στοιχεία θα πρέπει να τα αποδεχτούμε και να κάνουμε – στο πλαίσιο του εφικτού – μία από την αρχή διαπραγμάτευση μόνο σε ό,τι αφορά κάποια στοιχεία που κρίνουμε ότι είναι σημαντικά για το δικό μας τμήμα της εκπαίδευσης.

30 (Β) Τι είναι ομοιογενείς και ετερογενείς ομάδες; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο 1.5 του κειμένου της Μ.Πολέμη-Τοδούλου, σελ. 36-37 του παρόντος Οδηγού.
31 (Α) Πότε μία ομάδα έχει υψηλή και πότε χαμηλή συνοχή;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο 1.6 του κειμένου της Μ.Πολέμη-Τοδούλου, σελ. 37 του παρόντος Οδηγού.
32 (Β) Ποια είναι η σημασία του μεγέθους της εκπαιδευόμενης ομάδας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο 1.4 του κειμένου της Μ.Πολέμη-Τοδούλου, σελ. 35-36 του παρόντος Οδηγού.

33 (Β) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Ας υποθέσουμε ότι μια ομάδα εκπαιδευομένων έχει 25 άτομα. Πώς θα το σχολιάζατε; Τεκμηριώστε τη γνώμη σας.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην παράγραφο 1.4 του κειμένου της Μ.Πολέμη-Τοδούλου, σελ. 35-36 του παρόντος Οδηγού.
34 (Α) Να αναφέρετε τι γνωρίζετε για τα παρακάτω χαρακτηριστικά της ομάδας: Συλλογική αντίληψη
Αλληλεξάρτηση

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο παρακάτω κείμενο:

Συλλογική αντίληψη : Όλα τα άτομα της ομάδας έχουν επίγνωση ότι είναι μέλη της. Η συλλογική αντίληψη υποχρεώνει κάθε μέλος της ομάδας να διαμορφώνει συμπεριφορές που είναι αποδεκτές από την ομάδα. Η ομάδα, ταυτόχρονα, εμφανίζει μία ταυτότητα «επιπλέον» από τις προσωπικότητες και τα χαρακτηριστικά των μελών της. Η ομάδα δεν είναι ένα απλό άθροισμα (των ικανοτήτων) των μελών της, αλλά κάτι περισσότερο, που απορρέει από τη συνέργεια και αλληλεπίδραση των μελών της.
Αλληλεξάρτηση: Τα μέλη είναι αλληλεξαρτώμενα, αφού όλα επηρεάζονται από κάθε γεγονός που αφορά οποιοδήποτε μεμονωμένο μέλος της ομάδας. Ταυτόχρονα, κάθε μέλος φέρνει τις δικές του γνώσεις, δεξιότητες, αξίες και κίνητρα που αλληλεπιδρούν θετικά ή αρνητικά στη συνολική απόδοσή της.

35 (Β) Να αναφέρετε τι γνωρίζετε για τα παρακάτω χαρακτηριστικά της ομάδας:
Ανάγκες Αλληλεπίδραση Σχέση μελών

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικα, στο παρακάτω κείμενο:

Ανάγκες: Ένα άτομο συμμετέχει σε μία ομάδα γιατί πιστεύει ότι μέσα από αυτή τη διαδικασία θα ικανοποιηθούν ορισμένες ανάγκες και επιθυμίες του ή ότι η ομάδα θα του προσφέρει ορισμένα οφέλη. Η συμμετοχή του ατόμου στην εκπαιδευόμενη ομάδα είναι συνήθως εθελοντική, αλλά απαιτεί τη διάθεση μέρους από τον ελεύθερο χρόνο του και όλη την ενέργεια που διαθέτει: νοητική, κοινωνική, συναισθηματική.

Αλληλεπίδραση: Τα μέλη της ομάδας επηρεάζουν το ένα με το άλλο. Η αλληλεπίδραση αυτή προκαλεί μια κατάσταση που ξεπερνά τη συμβολή κάθε μέλους και δημιουργεί πολλαπλασιαστικά αποτέλεσμα για την ομάδα. Η άποψη των μελών της ομάδας επηρεάζει τις αντιδράσεις κάθε μέλους της, μια και η αίσθηση της «ομάδας» υπάρχει ακόμη και όταν τα μέλη δεν βρίσκονται στον ίδιο χώρο.

Σχέση μελών: Η αλληλεπίδραση των μελών της ομάδας βελτιώνει και τις προσωπικές σχέσεις μεταξύ τους, αναπτύσσοντας δεσμούς αλληλεξάρτησης, φιλίας και αλληλοεκτίμησης. Στην ομαδική συνεργασία όλοι αναμειγνύονται και δεσμεύονται . Ακούν ο ένας τον άλλον, συσχετίζουν τις πληροφορίες, επιβεβαιώνουν όταν συμφωνούν και επισημαίνουν τις διαφωνίες.

36 (Β) Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της ομαδικής εργασίας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της Π. Λευθεριώτου:

Πλεονεκτήματα της ομαδικής εργασίας

  • Η ομάδα χαρακτηρίζεται από ενεργητικότητα, υποστηρίζει την προσπάθεια και αυξάνει τη δημιουργικότητα, δημιουργεί δυναμική που ευνοεί τη μάθηση.
  • Η ομάδα αποτελεί πεδίο για συντονισμό, για αμοιβαίες διορθώσεις, καθώς οικοδομεί πολύπλοκες δομές, όπως ευρύτερη ποικιλία πιθανών λύσεων, περισσότερες αξιολογικές κρίσεις.
  • Η ομαδική εργασία αποτελεί πηγή εμπλουτισμού γνώσεων, απόκτησης δεξιοτήτων, αλλαγής στάσεων και συμπεριφορών.
  • Μέσα στην ομάδα αναπτύσσεται αίσθημα αλληλεγγύης και ενθάρρυνσης, η επιτυχία ανταμείβεται και κατοχυρώνεται το κύρος των μελών της.
  • Η ομάδα αποδίδει καλύτερα απ’ ότι είναι δυνατόν να αποδώσουν τα καλύτερα μέλη της μεμονωμένα.

Μειονεκτήματα της ομαδικής εργασίας

• Η πίεση για συμμόρφωση μπορεί να προάγει τη μίμηση και όχι τη φαντασία και την ελεύθερη άσκηση στον πειραματισμό.
• Η ομάδα μπορεί να «πνίξει» το άτομο.
• Η ομάδα μπορεί να δημιουργήσει «απόβλητους» ή να προδώσει στο άτομο τυποποιημένο ρόλο από τον οποίο να μην μπορεί να ξεφύγει.
• Ο ρυθμός δραστηριοποίησης που ορίζεται από την ομάδα μπορεί να μην είναι αυτός που χρειάζεται το κάθε μέλος ξεχωριστά.

Παρά τα μειονεκτήματά της – που ωστόσο μπορούν να ξεπεραστούν σε μεγάλο βαθμό με τον αποτελεσματικό συντονισμό της ομάδας – η ομαδική εργασία παρουσιάζει εξαιρετικά πλεονεκτήματα, γι’ αυτό και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διεργασίας στην εκπαίδευση ενηλίκων (βλ. σχετικά στις ενότητες Προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης ενηλίκων και Εκπαιδευτικές τεχνικές).
Έτσι λοιπόν, ο εκπαιδευτής που συντονίζει μια εκπαιδευτική ομάδα θα πρέπει διαρκώς να μεριμνά για τα ακόλουθα:
• Η διεργασία να ενισχύσει και όχι να υποβιβάζει την αυτοεκτίμηση των μελών.
• Τα μέλη να υποστηρίζονται όταν αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
• Να καθορίζεται με σαφήνεια η προσωπική ευθύνη κάθε μέλους.
• Να δίνονται ευκαιρίες για επεξεργασία πληροφοριών και εμπειριών.
• Να διαμορφώνεται κλίμα οικειότητας, συνεργασίας και ομαδικού πνεύματος.

37 (Α) Πως ο παράγοντας «ηλικία» επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα μέλη μιας ομάδας επιλέγουν να μπουν σε αυτή και συμμετέχουν στην ανάπτυξη της διεργασίας της;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η ηλικία των μελών μιας ομάδας αποτελεί σημαντικό παράγοντα στον τρόπο με τον οποίο τα μέλη της επιλέγουν να μπουν σε αυτήν και συμμετέχουν στην ανάπτυξη της διεργασίας της. Συγκεκριμένα, παίζει ρόλο η φάση της ζωής των μελών της ομάδας: αν είναι στη φάση του ενήλικου που ακόμη αναζητά επαγγελματική ταυτότητα ή δεν έχει δημιουργήσει ακόμα οικογένεια, σε σύγκριση με έναν 45χρόνο, ο οποίος έρχεται στην ομάδα με διαφορετικές απόψεις διαμορφωμένες μέσα από την εμπειρία που έχει συσσωρεύσει στον επαγγελματικό αλλά και στον προσωπικό χώρο της ζωής του. Επίσης, η σχέση ηλικίας των μελών μιας ομάδας με την ηλικία του εκπαιδευτή, που συχνά συμβαίνει να είναι νεώτερος, είναι μια παράμετρος που δεν πρέπει να αγνοηθεί.

38 (Α) Πώς ο παράγοντας «επαγγελματική ιδιότητα» επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τα μέλη μιας ομάδας επιλέγουν να μπουν σε αυτή και συμμετέχουν στην ανάπτυξη της διεργασίας της;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Επαγγελματική ιδιότητα
Οι ομάδες που τα μέλη τους ανήκουν στην ίδια ειδικότητα, τείνουν να επηρεάζονται από αυτήν. Για παράδειγμα, οι ομάδες νηπιαγωγών έχουν μεγάλη εξοικείωση με διαδικασίες μέσα στην ομάδα που απαιτούν κίνηση, δεδομένου ότι, λόγω της καθημερινής τους επαφής με μικρά παιδιά, έχουν συνηθίσει να κινούνται και να χρησιμοποιούν το σώμα τους. Για τους ίδιους λόγους είναι εξοικειωμένες με τη χρήση αναλογικών μέσων, όπως η ζωγραφική, η μουσική κ.λπ. Οι ομάδες φιλολόγων έχουν ευκολία με το γραπτό λόγο. Ομάδες που συμπεριλαμβάνουν ειδικότητες θετικών επιστημών προσεγγίζουν τα θέματα και τις διαδικασίες με πιο μεθοδικό τρόπο και αξιοποιούν αρκετά την παρατήρηση, ενώ τα μέλη ομάδων που είναι απόφοιτοι θεωρητικών επιστημών τείνουν περισσότερο σε ερμηνείες. Πέρα από τις προτιμήσεις και τις ικανότητες στον τρόπο έκφρασης, οι επαγγελματικές ιδιότητες διαφοροποιούν τα μέλη και ως προς τον τρόπο που προσεγγίζουν το θεματικό περιεχόμενο. Επίσης τα μέλη, ανάλογα με την επαγγελματική τους ιδιότητα, τείνουν να δημιουργούν περισσότερο ή λιγότερο κάποιους ρόλους και να δίνουν διαφορετική έμφαση
στην περιγραφή των χαρακτηριστικών τους.

39 (Γ) Η διαπραγμάτευση των εκπαιδευτικών αναγκών δεν είναι πάντα μια εύκολη διαδικασία για τον εκπαιδευτή ενηλίκων. Η επιτυχής, ως έναν βαθμό, διαπραγμάτευση συνεπάγεται την ορθή χρήση των τεχνικών επικοινωνίας. Σύμφωνα με τα παραπάνω, προσδιορίστε το περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης, ποια στοιχεία πρέπει να προβλεφθούν από τον εκπαιδευτή για την αίσια έκβαση της διαδικασίας και, τέλος,

αναπτύξτε το πώς μπορεί να αξιοποιήσει θετικά τις αρχές της αποτελεσματικής επικοινωνίας για να προχωρήσει την εκπαιδευτική διαδικασία προς την ολοκλήρωσή της.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η συνύπαρξη των ενηλίκων μέσα σε μια ομάδα, ακόμη και για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, συχνά σηματοδοτεί συγκρούσεις και σοβαρές διαφωνίες. Πόσο μάλλον η διαδικασία της διαπραγμάτευσης των εκπαιδευτικών αναγκών των εκπαιδευομένων, η οποία αφορά άμεσα το στόχο του ίδιου του προγράμματος και τα αιτήματα – κίνητρα των εκπαιδευομένων.
Γενικά, η διαπραγμάτευση ενέχει το στοιχείο της αλλαγής και ως εκ τούτου μπορεί να σημαίνει διαμάχη, στην οποία πρέπει ο εκπαιδευτής να βρει διέξοδο, ώστε να μην κινδυνεύσει η ομάδα είτε με αποχωρήσεις μελών, είτε ως προς τη συνοχή της.
Στη βάση αυτή, είναι πολύ σημαντικά στοιχεία ο σχεδιασμός της διαδικασίας και η αξιοποίηση των επικοινωνιακών ικανοτήτων του εκπαιδευτή.
Ο χρόνος και ο τρόπος που θα γίνει η διαπραγμάτευση καθορίζουν σημαντικά την έκβασή της. Επιπρόσθετα, σημαντικός είναι ο σχεδιασμός του πώς θα παρουσιαστεί η ανάγκη της ιεράρχησης ή του επαναπροσδιορισμού των αναγκών και των στόχων στους εκπαιδευόμενους. Δηλαδή το να καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι πρόκειται για έναν τρόπο επίλυσης κάποιων δυσκολιών και όχι για μια συγκρουσιακή κατάσταση, με νικητές και ηττημένους.
Καταρχάς, πρέπει να αναλυθεί και να συζητηθεί το νόημα της ίδιας της λέξης «διαπραγμάτευση» και το περιεχόμενο – στόχος της διαδικασίας, ώστε να μην προκαλεί αισθήματα απειλής, πιθανολογήσεις τετελεσμένων αποφάσεων ή αίσθηση απομάκρυνσης από τους αρχικούς στόχους της ομάδας ή τις προσδοκίες των συμμετεχόντων.
Για αυτό και οι όποιες αντιδράσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται με υπομονή, κατανόηση και σεβασμό από τον εκπαιδευτή. Οι ενήλικοι χρειάζονται χρόνο να αντιληφθούν τις νέες καταστάσεις και να τις αφομοιώσουν παραγωγικά.

Στόχος του εκπαιδευτή είναι, παρά τη δύσκολη κατάσταση, να:
• Βοηθήσει στην έκφραση – εκτόνωση των συναισθημάτων των συμμετεχόντων.
• Συμβάλλει στο να αποκατασταθεί η ηρεμία στην ομάδα.
• Αφομοιωθούν δημιουργικά οι αλλαγές και τα μέλη να δεσμευτούν ως προς την τήρησή τους.
• Προχωρήσει προς την επίτευξη των στόχων της ομάδας, εμψυχώνοντας και επιβραβεύοντας τους συμμετέχοντες για τα επιτεύγματά τους.

Στην απάντησή σας, επίσης, είναι σκόπιμο να αξιοποιήσετε στοιχεία από όσα γνωρίζετε για την αλληλεπίδραση στην ομάδα και την ομαδική εργασία.

40 (Β) Κατά τη διάρκεια υλοποίησης ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων ο εκπαιδευτής οφείλει να διαπιστώσει το αν και κατά πόσο ικανοποιούνται οι εκπαιδευτικές ανάγκες των μελών της ομάδας του, ώστε να εντοπίσει τυχόν προβλήματα και δυσκολίες και να προχωρήσει σε απαραίτητες αναπροσαρμογές. Με ποιους τρόπους μπορεί να εκπονήσει τη συγκεκριμένη διαδικασία; Επιπλέον, καταγράψτε 5 ενδεικτικές ερωτήσεις που θα μπορούσε να συμπεριλάβει στο ‘εργαλείο’ που θα χρησιμοποιήσει.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Κατά τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος ο εκπαιδευτής ενηλίκων πρέπει να προϋπολογίσει χρόνο, ώστε περίπου στο μέσον της εκπαιδευτικής διαδικασίας να υλοποιήσει μια ακόμη αξιολόγηση – αποτίμηση της πορείας των εκπαιδευομένων μέσα από το πρόγραμμα, αλλά και της απόδοσης του ίδιου του προγράμματος ως προς τις ανάγκες τους. Ο συνήθης τρόπος είναι η διατύπωση ανοικτών ερωτήσεων που θα κληθούν να απαντήσουν οι εκπαιδευόμενοι είτε σε ατομική βάση με ένα ερωτηματολόγιο, είτε ομαδικά με μια ημικατευθυνόμενη συνέντευξη.

Πέντε ενδεικτικές ερωτήσεις που θα μπορούσε να συμπεριλάβει στο ‘εργαλείο’ του είναι οι εξής:
1) Από την μέχρι σήμερα συμμετοχή σας, κρίνετε ό τι το πρόγραμμα έχει ανταποκριθεί στο βαθμό που αναμένατε; Αν όχι , γιατί ;
2) Τι άλλο θα θέλατε να συμπεριληφθεί στο πλαίσιο του προγράμματος, προκειμένου να γίνει ακόμη πιο ενδιαφέρον για εσάς;
3) Πώς πιστεύετε ότι μπορεί ο εκπαιδευτής ενηλίκων να συμβάλλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην επίτευξη των στόχων της ομάδας;
4) Οι εκπαιδευτικές σας προσδοκίες έχουν μεταβληθεί σε αυτή τη φάση σε σχέση με την αρχική τους διατύπωση; Αν ναι , είστε ικανοποιημένος/η από τη μεταβολή αυτή;
5) Με ποιο τρόπο θα μπορούσατε να συνεισφέρετε επιπλέον εσείς αλλά και οι συνεκπαιδευόμενοί σας στην επίτευξη των προσωπικών σας στόχων μέσα από το πρόγραμμα;

41 (Β) Γιατί είναι σημαντικό το συγκινησιακό κλίμα μέσα στην εκπαιδευόμενη ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Συγκινησιακό κλίμα στην ομάδα
Όλο και περισσότερο γίνεται συνείδηση στην επιστήμη της ομάδας ότι οι συγκινησιακές διεργασίες που εκτυλίσσονται, πέρα από την αυτόνομη σημασία τους για τη συμβολή τους στο καλώς έχειν των μελών και στη σφαιρικότερη ανάπτυξή τους, παίζουν σημαντικό ρόλο στη μάθηση του συγκεκριμένου αντικειμένου (Goleman, 1996). Η συναισθηματική κινητοποίηση συμβάλλει στη μάθηση, διευρύνοντας το πεδίο, πάνω στο οποίο στηρίζονται οι νέες γνώσεις. Αυτή καθαυτή η ευχαρίστηση, το συγκινησιακό άνοιγμα και η χαρά «ανοίγουν» τη διεργασία μάθησης, όπως έχουν δείξει οι μελέτες ψυχολογίας της μάθησης.

Η αξιοποίηση των συναισθημάτων μέσα στην ομάδα διατηρεί σε καλό επίπεδο τα κίνητρα και την ενεργοποίηση των μελών. Νιώθουν δηλαδή πιο ελεύθερα να εκφραστούν και έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη ότι θα εισακουσθούν. Μία κατάλληλη συγκινησιακή ατμόσφαιρα δημιουργεί δυνατότητες αλληλοαξιοποίησης των συνεκπαιδευομένων. Επομένως εμπλουτίζει τις πηγές άντλησης πληροφοριών για το θέμα και διευρύνει το πεδίο επεξεργασίας τους μέσα από το διάλογο και την ανοικτή έκφραση απόψεων.

Ένα ιδιαίτερης σημασίας σημείο σε αυτό το θέμα αφορά τα συναισθήματα του ίδιου του εκπαιδευτή: Όταν είμαστε ανοικτοί ως εκπαιδευτές στο να αναγνωρίζουμε τα δικά μας συναισθήματα και την πηγή τους, μπορούμε να τα αξιοποιούμε προκειμένου να αντιλαμβανόμαστε τι απασχολεί την ομάδα, και μπορούμε να ανασύρουμε και να μοιραζόμαστε με τα μέλη σχετικά παραδείγματα από κάποια δική μας εμπειρία. Έτσι συμβάλλουμε ακόμη περισσότερο στην κατανόηση και τη μάθηση.

Στο βαθμό που είναι παρούσες οι παραπάνω διεργασίες, το κοινωνικο-συγκινησιακό κλίμα που διαμορφώνεται είναι ζεστό, φιλικό, επιτρεπτικό. Αντίθετα, όταν δεν ενθαρρύνονται τέτοιες διεργασίες, το κλίμα εξελίσσεται σε ψυχρό, τυπικό, συγκρατημένο, πιεσμένο, με ένταση και σε ακραίες περιπτώσεις εχθρικό. Οπωσδήποτε η ψυχοκοινωνική ατμόσφαιρα επηρεάζει τη μάθηση και τον τρόπο με τον οποίο αξιοποιούμε αυτό που μαθαίνουμε μέσα στη ζωή μας.

42 (Β) Πώς επιτυγχάνεται το καλό συγκινησιακό κλίμα στην ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Όλο και περισσότερο γίνεται συνείδηση ότι το καλό συναισθηματικό κλίμα συμβάλλει ιδιαίτερα στο «δέσιμο» της εκπαιδευτικής ομάδας και κατ’ επέκταση στην κινητοποίηση των εκπαιδευομένων για μάθηση. Αυτό επιτυγχάνεται με:
• τη δημιουργία μιας ομαδικής προσπάθειας και ατμόσφαιρας,

• την ενίσχυση των κινήτρων των εκπαιδευομένων για ενεργητική συμμετοχή και συνεργασία στη διάρκεια της εκπαιδευτικής διεργασίας,
• την υποστήριξη των εκπαιδευομένων σε συνδυασμό με το να τους τίθενται δημιουργικές προκλήσεις στις οποίες είναι δυνατόν να αντεπεξέλθουν,
• την πρόθεση και το έργο του εκπαιδευτή να δημιουργήσει ομαδικό κλίμα,
• την ικανοποίηση των αναγκών των εκπαιδευομένων από την εκπαιδευτική διεργασία,
• την αναγνώριση της συνεισφοράς κάθε μέλους της ομάδας,
• τη μείωση του άγχους που βιώνουν οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι,
• τη μείωση των αντιστάσεων απέναντι στις νέες απόψεις, αντιλήψεις και γνώσεις,
• την εύστοχη χρήση χιούμορ,
• την προσπάθεια ένταξης όλων των εκπαιδευομένων στην ομάδα με την αξιοποίηση των ικανοτήτων τους μέσα από τις κατάλληλες δραστηριότητες,
• την αξιοποίηση της διαφοράς,
• την αλληλοαποδοχή,
• την έκφραση των συναισθημάτων.

43 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Στόχος: «Αποκατάσταση συγκινησιακού κλίματος»

Είστε εκπαιδευτής σε ένα Τμήμα Ενηλίκων και το Πρόγραμμα (συνολικής διάρκειας 24 ωρών) πηγαίνει αρκετά καλά. Σε κάποια φάση της πορείας του όμως, (στο 8 ο μάθημα) κάποιοι εκπαιδευόμενοι δείχνουν αποθαρρυμένοι, κουρασμένοι, ματαιωμένοι και θέλουν να σταματήσουν, γιατί θεωρούν ότι δεν έχει κανένα νόημα για την προσωπική τους ανάπτυξη αυτό που κάνουν. Παρά τις συζητήσεις σας μαζί τους, καταλαβαίνετε ότι χρειάζεται να τους δώσετε κάποιο διαφορετικό έναυσμα ώστε να αλλάξει η διάθεσή τους.
Να αναφέρετε δύο (2) δραστηριότητες που θα σας βοηθήσουν να αλλάξετε το κλίμα στην τάξη, αξιοποιώντας τα παρακάτω αποσπάσματα από την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝTΗΣΗ (δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί στη δική σας απάντηση)
Ενέργειες που μπορούν να γίνουν από τον εκπαιδευτή, αξιοποιώντας τα παραπάνω αποσπάσματα:

  1. Μοιράζει τα αποσπάσματα στους εκπαιδευόμενους και τους δίνει χρόνο (10΄ -12΄), παροτρύνοντάς τους να απολαύσουν την ανάγνωση.
  2. Ζητάει από αυτούς που επιθυμούν να πουν ποιο κομμάτι τους άρεσε περισσότερο και ποια συναισθήματα τους δημιούργησε, ενθαρρύνοντας παράλληλα το διάλογο μεταξύ των εκπαιδευομένων.

Στη δική σας απάντηση θα πρέπει να έχετε κατά νου στοιχεία από όσα γνωρίζετε για το συναισθηματικό κλίμα στην ομάδα, την ομαδική εργασία, την αλληλεπίδραση.

44 (Β) Ποιους παράγοντες πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ο εκπαιδευτής ενηλίκων για να συμβάλει στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης σε ομάδες;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Oι Παράγοντες που πρέπει να λαμβάνει υπόψη ο εκπαιδευτής είναι :
α) το είδος (γνωστικό αντικείμενο) του προγράμματος εκπαίδευσης (εκμάθηση Η/Υ, αλφαβητισμός, εκπαίδευση γονέων, προσωπική ανάπτυξη, καλλιτεχνικές δραστηριότητες κ. ά),
β) το πλαίσιο μέσα στο οποίο υλοποιείται το πρόγραμμα εκπαίδευσης (Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας, φυλακές, Κέντρα Δια Βίου μάθησης, σχολές γονέων κ. ά.),
γ) το προφίλ των ενήλικων εκπαιδευομένων, και εάν είναι δυνατόν, την προηγούμενη σχέση τους με την εκπαίδευση (στελέχη επιχειρήσεων, μετανάστες, φυλακισμένοι, άνεργοι κ. ά.),
δ) τις προσωπικές του ικανότητες και γνώσεις, βάσει των οποίων μπορεί να διαχειριστεί την ομάδα (Είναι σε θέση ο εκπαιδευτής να αντιμετωπίσει την αντίσταση, την αμφισβήτηση και την αντίδραση που μπορεί να εκφράσουν οι εκπαιδευόμενοι στον τρόπο και στην ανάγκη αλληλογνωριμίας της ομάδας;),
ε) το διαθέσιμο χρόνο και χώρο (δυνατότητα για κατάλληλη διάταξη της αίθουσας, συνολικός χρόνος εκπαίδευσης και επαφής με τους εκπαιδευομένους),
στ) τον αριθμό των εκπαιδευομένων (ένας αριθμός το πολύ 20 ατόμων επιτρέπει περισσότερο ενεργητικές τεχνικές), ζ) την υποστήριξη του πλαισίου στην αξιοποίηση ενεργητικών τεχνικών (π.χ. φυλακές, Κέντρα Δια Βίου Μάθησης κ.ά.). Οι παραπάνω παράγοντες δεν είναι πάντοτε όλοι παρόντες.
Η έλλειψη ορισμένων από αυτούς δε συνεπάγεται ότι ο εκπαιδευτής θα πρέπει να εγκαταλείψει την προσπάθεια ώστε οι παράγοντες αυτοί να εξασφαλιστούν και να λειτουργήσουν. Επίσης, ο εκπαιδευτής χρειάζεται να είναι κατάλληλα προετοιμασμένος για τα εμπόδια και τα προβλήματα τα οποία ενδέχεται να συναντήσει.
Συνεπώς, θα πρέπει να έχει καταρτίσει ένα εναλλακτικό πλάνο δράσης, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις.

45 (Β) Πώς οριοθετείται η ομάδα και προστατεύεται η λειτουργία της όταν α) αλλάζει η σύνθεσή της; β) υπάρχουν ανωμαλίες στην προσέλευση και αναχώρηση, γ)όταν υπάρχει ‘απρόσκλητος επισκέπτης’;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Οριοθέτηση της ομάδας
Όλες οι ομάδες, για να επιτελέσουν το έργο τους, είναι απαραίτητο να έχουν σταθερή σύνθεση και περιορισμούς στο πότε και πώς αποχωρεί ένα μέλος ή εντάσσεται ένα καινούριο. Οι εναλλαγές προσώπων, ιδιαίτερα όταν είναι συχνές και απρόβλεπτες, παρεμποδίζουν την ανάπτυξη της διεργασίας της ομάδας.

  1. Όταν αλλάζει η σύνθεση:
    Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από τον εκπαιδευτή στο πώς θα χειριστεί την προσχώρηση ή την αποχώρηση μέλους, προκειμένου να μη διαταραχθεί η λειτουργία της ομάδας. Είναι μέσα στην ευθύνη του να επιλέξει τη χρονική στιγμή και τον τρόπο που θα γίνει αυτό, καθώς και να προετοιμάσει την ομάδα γι’ αυτή την αλλαγή (ή να επεξεργαστεί έστω εκ των υστέρων την αλλαγή, αν αυτή συμβεί απρόβλεπτα). Η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης ομάδας έχει αναδείξει την εξής αρχή: «Κάθε προσχώρηση νέου μέλους ή/και αποχώρηση παλιού, ξαναφέρνει τη διεργασία στο ξεκίνημα»,
    έτσι ώστε να χρειάζεται εκ νέου φροντίδα, έστω και σύντομα, προκειμένου να γίνει το εκπαιδευτικό συμβόλαιο, η ανάπτυξη της οικειότητας κ.λπ.
  2. Όταν υπάρχουν ανωμαλίες στην προσέλευση και αναχώρηση:
    Θέμα οριοθέτησης είναι και ο χειρισμός της αργοπορημένης προσέλευσης ή πρόωρης αναχώρησης μελών από τη συνάντηση. Όσο περισσότερη ευελιξία επιτρέψει ο εκπαιδευτής, τόσο περισσότερη συμπλοκότητα και δυσκολία δημιουργείται. Όπως ένας ηθοποιός ή μουσικός δεν μπορεί να κρατήσει το επίπεδο της επίδοσής του διασπώμενος από την προσέλευση αργοπορημένων ακροατών, αντίστοιχα και η εξελισσόμενη διεργασία διαταράσσεται.
    Ο εκπαιδευτής χρειάζεται να κρατήσει στα χέρια του την ευθύνη για το πότε θα «ανοίξει την πόρτα», δηλαδή τα όρια της ομάδας, για να εντάξει στη διεργασία το καθυστερημένο μέλος λειτουργικά και όχι διαταρακτικά για το ίδιο και την ομάδα. Για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί αρκετά αποτελεσματικό το να ρίχνουν τα καθυστερημένα μέλη της ομάδας σημείωμα κάτω από την πόρτα, που ενημερώνει τον εκπαιδευτή για την άφιξή τους. Έτσι ο εκπαιδευτής μπορεί να κρίνει ποια είναι η κατάλληλη στιγμή για να τα εντάξει στη διαδικασία.
  3. Όταν υπάρχει επισκέπτης:

Η ξαφνική είσοδος στην αίθουσα προσώπου εκτός ομάδας, ακόμη και σχετικού με τον ευρύτερο χώρο και το πρόγραμμα, μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα. Προβληματιστείτε πάνω στο παράδειγμα «Απρόσκλητος επισκέπτης».

Παράδειγμα: Απρόσκλητος επισκέπτης

Σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης ανέργων στο μάνατζμεντ διεξάγεται η 5η από 14 συναντήσεις. Η ομάδα έχει ήδη χτίσει ένα αρκετά οικείο συγκινησιακό – κοινωνικό κλίμα, έχει ενεργοποιηθεί η συμμετοχή των μελών και είναι η φάση που δουλεύεται ένα θέμα επαναπροσδιορισμών σχέσεων μέσα στον εργασιακό χώρο. Έχει διαβαστεί ένα περιστατικό και έχουν ξεκινήσει τα μέλη τη δραματοποίησή του, προκειμένου να κατανοήσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις που παράγονται μέσα σε μια τέτοια δυναμική. Έχει ξεκινήσει ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο εκπαιδευομένους. Όλοι συμμετέχουν ενεργά με τα συναισθήματα, τη σκέψη τους και την έκφρασή τους.
Ξαφνικά ανοίγει η πόρτα και μπαίνει με φόρα ένας κύριος και, πριν προλάβει ο εκπαιδευτής να αντιδράσει, ανεβαίνει στην έδρα και αρχίζει να αναγγέλλει με δυνατή φωνή το πού και πότε οι εκπαιδευόμενοι θα εισπράξουν την επιδότηση από το πρόγραμμα. Ο εκπαιδευτής με ευγένεια οδηγεί γρήγορα τον κύριο έξω από την αίθουσα, πληροφορώντας τον ψιθυριστά ότι «αυτή τη στιγμή η ομάδα επεξεργάζεται κάτι σημαντικό, που θα χαλάσει, αν διακοπεί» και ότι αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη να δώσει την πληροφορία στους εκπαιδευομένους σε καταλληλότερη στιγμή.
Η αντίδραση του εκπαιδευτή ήταν τόσο άμεση, σίγουρη και με τον απαραίτητο σεβασμό, που δεν άφησε περιθώρια αμφισβήτησης στον επισκέπτη-διευθυντικό στέλεχος του εκπαιδευτικού οργανισμού – ο οποίος και αντέδρασε συμμορφούμενος και ευχαριστώντας τον εκπαιδευτή, που ανέλαβε να δώσει τη πληροφορία για την επιδότηση. Η ομάδα συνέχισε τη δουλειά της με ανανεωμένο το συναίσθημα της εμπιστοσύνης.

Τέτοια περιστατικά σε χώρους επιμόρφωσης δεν είναι ασυνήθιστα. Έχει συμβεί να χτυπά η πόρτα και να μπαίνουν στην αίθουσα πρόσωπα του πλαισίου (διοικητικά στελέχη, άλλοι εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενοι από άλλα τμήματα), που θέλουν π.χ. να πάρουν κάποιο αντικείμενο ή να συνεννοηθούν με κάποιον από την ομάδα. Όταν η ομάδα δουλεύει, ο εκπαιδευτής έχει την ευθύνη να ρυθμίζει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η συνεννόηση με τον όποιο επισκέπτη (εκπαιδευτής στο ρόλο του «φρουρού στη πόρτα»). Η ομάδα νιώθει προστατευμένη και μαθαίνει να σέβεται και η ίδια περισσότερο τη διεργασία της.

Θεματική Ομάδα 2: Δυναμική της Ομάδας

[Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από το κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου (2007) «Αξιοποίηση της Διεργασίας της Ομάδας στην Εκπαίδευση Ενηλίκων», από τον Τόμο ΙΙΙ «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).

• Μέρη από τα κείμενα των Α. Τσιμπουκλή, Π. Λευθεριώτου, τα οποία βρίσκονται κάτω από ορισμένες ερωτήσεις.

• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.] [Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]

1 (Β) Πώς θα ορίζατε τη «δυναμική της ομάδας» και πώς το «διεργασία της ομάδας»;

Το Υλικό για την απάντηση βασίζεται, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της Ά. Τσιμπλουκή (2012)
«Δυναμική της Ομάδας και Επικοινωνία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων» (Εκδ. ΙΝΕ/ΓΣΕΕ):
Η «δυναμική» της ομάδας αναφέρεται σε οτιδήποτε συμβαίνει σε μια ομάδα: τα χαρακτηριστικά της ομάδας, οι αξίες που έχει, η ποιότητα του ηγέτη, οι σχέσεις που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της, οι ρόλοι που εμφανίζονται, η ενεργητική συμμετοχή των μελών της, το είδος και η φύση της, η δομή και η συνοχή της, η σχέση της με το ευρύτερο περιβάλλον (π.χ., με τον εκπαιδευτικό φορέα στον οποίο εντάσσεται). Καθώς τα μέλη της ομάδας αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν το ένα το άλλο, στο εσωτερικό των ομάδων αναπτύσσεται μια δυναμική (κανόνες, σχέσεις, ρόλοι, κοινωνικές επιρροές, επιδράσεις στη συμπεριφορά) που τη διαφοροποιεί από την τυχαία συνάθροιση ατόμων.
Η «διεργασία» της ομάδας αφορά στην αλληλουχία των γεγονότων όπως εκτυλίσσονται, τα οποία επιφέρουν την αλλαγή σε μια ομάδα, δηλαδή το «σύνολο των πράξεων, των αντιδράσεων και των συμπεριφορών που δοκιμάζει μια ομάδα για να επιτύχει τους στόχους της» (Douglas, 1997:87). Η διεργασία, επομένως, της ομάδας αναφέρεται στην κατανόηση της συμπεριφοράς των μελών της. Για παράδειγμα, όταν προσπαθούν να λύσουν ένα πρόβλημα ή να πάρουν μια απόφαση. Ο εκπαιδευτής της ομάδας μπορεί να τη βοηθήσει να επιτύχει τους στόχους της, παρακολουθώντας, για παράδειγμα, πόσο καλά λειτουργεί στη λήψη των αποφάσεων και παρεμβαίνοντας όταν κρίνει ότι χρειάζεται για να τη βοηθήσει να κατανοήσει τη συμπεριφορά της και εάν χρειαστεί να την αλλάξει.

2 (Γ) Τι υποστηρίζει η ψυχοδυναμική προσέγγιση που αφορά στη δυναμική και διεργασία των ομάδων;
Το Υλικό για την απάντηση βασίζεται, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της Ά. Τσιμπλουκή:
Με τη δυναμική και τη διεργασία των ομάδων έχει ασχοληθεί η ψυχοδυναμική προσέγγιση και ιδιαιτέρως ο Kurt Lewin ο οποίος έχει εντρυφήσει στην επιστημονική μελέτη των ομάδων. Εισήγαγε τον όρο «δυναμική των ομάδων» για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο οι ομάδες και τα άτομα αντιδρούν στην αλλαγή.
Η ψυχοδυναμική προσέγγιση του Lewin υποστηρίζει ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων στην ομάδα σχετίζεται με την παιδική ηλικία και συγκεκριμένα τις οικογενειακές σχέσεις και την ποιότητά τους (π.χ. συγκρουσιακές, ήρεμες). Όταν η ομάδα προσφέρει ασφάλεια και σέβεται το δικαίωμα έκφρασης των εκπαιδευομένων και των εκπαιδευτών, χωρίς να

τους «υποτιμά» ή να τους «εξοστρακίζει», τότε εκπαιδευόμενοι και εκπαιδευτές μπορούν να επιβληθούν στα δυσάρεστα συναισθήματά τους.
Στην ίδια οπτική στο πεδίο της ψυχαναλυτική προσέγγισης των ομάδων και η θεωρία του Ο Wilfred Bion, ο οποίος υποστηρίζει ότι σε κάθε ομάδα υπάρχουν τρεις βασικές υποθέσεις: α) η εξάρτηση (dependency) β) η σύγκρουση-φυγή (fight-flight) γ) το ζευγάρωμα (pairing).
Η «εξάρτηση» έχει κύριο στόχο να δημιουργήσει στα μέλη αίσθημα ασφάλειας και να τους προσφέρει προστασία. Τα μέλη της ομάδας ενεργούν παθητικά και λειτουργούν θεωρώντας ότι ο εκπαιδευτής έχει τον απόλυτο έλεγχο της κατάστασης.
Στη φάση αυτή ο εκπαιδευτής εξιδανικεύεται από την ομάδα και αντιμετωπίζεται σαν «θεός». Εκπαιδευτές που έχουν φιλοδοξίες είναι ταυτόχρονα ευάλωτοι στην ανάληψη αυτού του ρόλου. Η αποστροφή, όμως, που μπορεί να αισθανθούν τα μέλη της ομάδας, λόγω της εξάρτησής τους, μπορεί να τα οδηγήσει στην «αποκαθήλωση» του εκπαιδευτή και στην αναζήτηση ενός άλλου ηγέτη.
Η «σύγκρουση-φυγή» σημαίνει ότι η ομάδα λειτουργεί σαν να πρέπει να διατηρήσει την ύπαρξή της με κάθε τρόπο και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο όταν αποφεύγει κάποιον ή συγκρούεται με κάποιον ή κάτι. Στη σύγκρουση η ομάδα χαρακτηρίζεται από επιθετικότητα και οργή. Στη φυγή η ομάδα σχολιάζει, λέει ιστορίες, αρχίζει αργά ή κάνει άλλες δραστηριότητες που εξυπηρετούν την ανάγκη της να αποφύγει τις εργασίες. Στις περιπτώσεις αυτές ο εκπαιδευτής μπορεί να κινητοποιήσει την ομάδα προς τη σύγκρουση ή να την οδηγήσει στην αποφυγή.
Το «ζευγάρωμα» βασίζεται στην υπόθεση ότι η ομάδα έχει στόχο την αναπαραγωγή της. Δυο εκπαιδευόμενοι, ανεξαρτήτως φύλου, κάνουν τη δουλειά της ομάδας μέσα από τη συνεχή αλληλεπίδρασή τους. Τα υπόλοιπα μέλη παρακολουθούν με ενδιαφέρον και με ένα αίσθημα ανακούφισης και προσμονής.
Ο Bion υποστηρίζει μάλιστα ότι οι τρεις παραπάνω βασικές λειτουργίες στην ουσία αποτελούν μηχανισμούς άμυνας των συμμετεχόντων απέναντι στα αισθήματα άγχους και εκφράζονται μέσα από συγκεκριμένες συμπεριφορές ως συνολική αντίδραση της ομάδας. Επομένως, παρότι η ομάδα μπορεί να συναντάται έχοντας συγκεκριμένο εργασιακό στόχο, μια δραστηριότητα που προσπαθεί να φέρει σε πέρας, ο στόχος της μπορεί να παρεμποδίζεται από κάποιους ασαφείς συναισθηματικούς λόγους.
3 (Β) Τι σημαίνει «ρόλοι» μέσα σε μία ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο της Π. Λευθεριώτου (2012)
«Εκπαίδευση Εκπαιδευτών- Συμβούλων: Οδηγός μελέτης εκπαιδευτικού υλικού» (Εκδ. ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ):
Οι ρόλοι μέσα σε μια ομάδα, είναι σύνολα από συμπεριφορές και προσδοκίες για τη συμπεριφορά των μελών της. Οργανώνονται γύρω από την ευθύνη για κάποιο σημαντικό έργο μέσα στη διεργασία της ομάδας και επενδύονται με την αντίστοιχη ισχύ. Αποτελούν αλληλένδετους συμπληρωματικούς κρίκους στη διεργασία της ομαδοποίησης και η εμφάνιση τους στην ομάδα συνιστά κάτι ευρύτερο από την έκφραση προσωπικών αδυναμιών και ιδιαιτεροτήτων. Σε όλες τις ομάδες τα μέλη αναλαμβάνουν διαφορετικούς ρόλους, ανάλογα με το τι πιστεύουν ότι απαιτείται από αυτά και ανάλογα με την ιδέα που έχουν για τις ικανότητές τους, ενώ συχνά υπάρχει διάσταση ανάμεσα στη προσωπική αντίληψη του μέλους της ομάδας για το ρόλο του και στην αντίστοιχη αντίληψη των άλλων μελών. Οι ρόλοι που εμφανίζονται σε κάθε ομάδα δεν είναι πάντα οι ίδιοι, ενώ και ο ίδιος ρόλος δεν εκφράζεται κάθε φορά με πανομοιότυπο τρόπο και ίδια ένταση στις διαφορετικές ομάδες. Η ποικιλία εξάλλου των ρόλων που συναντώνται σε μια ομάδα είναι μεγάλη και η τυπολογία με την οποία αναφέρονται στη βιβλιογραφία ποικίλλει, καθώς σε πολλές περιπτώσεις στον ίδιο ή σε παρεμφερείς ρόλους αντιστοιχούν διαφορετικές ονομασίες. Θα εξετάσουμε στη συνέχεια το περίγραμμα ρόλων που συχνότερα απαντώνται στις εκπαιδευτικές ομάδες, αναφέροντας και τις ανάγκες της διεργασίας που εκφράζεται μέσω αυτών.

4 (Γ) Ποιοι ρόλοι αναδύονται μέσα σε μία ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το αναφερθέν βιβλίο της Π. Λευθεριώτου:
 ηγέτης (έργου ή ομάδας), που αντιστοιχεί είναι προσανατολισμένος στην επίτευξη του έργου της ομάδας ή στην έκφραση των αναγκών και την υπεράσπιση των συμφερόντων της. Μέσω αυτών των ρόλων υπηρετείται η ανάγκη της ομάδας να επιτύχει τους στόχους της, αλλά και να αναπτύξει υψηλό ομαδικό πνεύμα.

 συναισθηματικά υπεύθυνος/συγκινησιακό βαρόμετρο, που εκφράζει στενοχώρια, δυσφορία ή παράπονα, όταν κάτι δεν παέι καλά ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, όταν ζητείται από την ομάδα κάτι καινούριο (π.χ. αφήγηση προσωπικών εμπειριών), όταν υπάρχουν καθυστερήσεις ή δυσκολίες στο έργο της, διευκολύνοντας έτσι την έκφραση συναισθημάτων από όλα τα μέλη της ομάδας. Παρεμφερείς ανάγκες υπηρετεί και ο ρόλος του αστείου/γελωτοποιού (εκτόνωση, συναισθηματική αποφόρτιση, οικειότητα, ξεκούραση) ή αυτού που είναι το πειραχτήρι της ομάδας, αλλά και του εμψυχωτή, που ενθαρρύνει και επιβραβεύει διαρκώς τα μέλη της ομάδας και έχει πάντα έναν καλό λόγο για όλους και αισιοδοξία στις δυσκολίες.

 αμφισβητίας/αντιρρησίας, που διαρκώς αμφισβητεί και φέρνει αντιρρήσεις, εκφράζοντας την ανάγκη της ομάδας για αυτόνομη και δημιουργική ανάπτυξη, για διαμόρφωση και έκφραση άποψης μέσω και της αντιπαράθεσης. Παρεμφερής επίσης ρόλος είναι και αυτός του εριστικού/αντιπολιτευόμενου.

 ιδιαίτερος/αποκλίνων, που δρα με πιο προσωπικό και ατομικό προσανατολισμό, επιδιώκοντας π.χ. τη διατήρηση του δικαιώματός του να συμμετέχει σε δραστηριότητες όποτε ο ίδιος θέλει. Αλλά και όταν το πίνει, ο τρόπος του είναι και πάλι ιδιαίτερος. Μέσω του ρόλου αυτού υπηρετείται η ανάγκη της ομάδας για αναζήτηση νοήματος στο έργο της και σύνδεσής του με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μελών της, αλλά και με την πορεία της ζωής του εκτός ομάδας. Αν περιθωριοποιηθεί από την ομάδα, μπορεί να καταλήξει στο ρόλο του παρείσακτου.

 αποδιοπομπαίος τράγος, ο «καρπαζοεισπράκτορας» της ομάδας, που δέχεται το φορτίο της αποτυχίας, αναδεικνύοντας ωστόσο την ανάγκη για αποδοχή της αδυναμίας και της προσωπικής ιδιαιτερότητας και θυμίζοντας στην ομάδα ότι τα λάθη είναι αναμενόμενα και χρήσιμα στον επαναπροσδιορισμό των στόχων, προκειμένου να γίνουν καταλληλότεροι και εφικτοί.

 συνεχώς ερωτών, που βρίσκει διαρκώς αφορμή να διακόπτει ζητώντας διευκρινήσεις, συχνά όχι ουσιαστικές ούτε της στιγμής. Δίνοντας όμως έτσι το λόγο και πάλι στον εκπαιδευτή, παρατείνει τη φάση της εισήγησης, εκφράζοντας την ανάγκη να διατηρηθεί η ομάδα στην οικεία παραδοσιακή της μορφή.

 παντογνώστης, ειδικός, λεπτολόγος, κυριολεκτικός, είναι οι ρόλοι που δε χρειάζονται επεξηγήσεις για τον τρόπο που εκφράζονται. Η συμβολή τους στη διεργασία είναι κυρίως στο να προσανατολίζουν την ομάδα στο έργο που έχει αναλάβει.

5 (Γ) Γιατί είναι χρήσιμοι οι ρόλοι μέσα σε μία ομάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω απόσπασμα από το αναφερθέν βιβλίο της Π. Λευθεριώτου:
Οι ρόλοι είναι χρήσιμοι για τη διεργασία της ομάδας, γιατί, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, εκφράζουν και υπηρετούν συγκεκριμένες ανάγκες της. Γίνονται όμως δυσλειτουργικοί σε δύο περιπτώσεις: α) όταν παγιώνονται με συγκεκριμένη μορφή και σε συγκεκριμένα πρόσωπα, χωρίς να εναλλάσσονται ανάμεσα σε περισσότερα μέλη και β)

όταν δεν αξιοποιούνται για την ικανοποίησητων αναγκών της ομάδας, αλλά αντίθετα θεωρούνται ενόχληση και επιχειρείται η αποσιώπησή τους. Το σημαντικότερο λοιπόν μέλημα του εκπαιδευτή, όταν αντιληφθεί την ύπαρξη κάποιων ρόλων στην ομάδα που συντονίζει, είναι να αναγνωρίσει την ανάγκη της διεργασίας που εκφράζεται μέσω αυτών, να αξιολογήσει – λαμβάνοντας υπόψη του και άλλες ενδείξεις π.χ. μη λεκτικά μηνύματα, άλλες αντιδράσεις των εκπαιδευομένων – το πόσο σημαντική είναι η ανάγκη αυτή για τη δεδομένη φάση της ομάδας και να κάνει τις κατάλληλες παρεμβάσεις. Για παράδειγμα, αν κάποιο μέλος κάνει διαρκώς τα τελευταία λεπτά διάφορα αστεία σε σημείο που να διασπάται συνεχώς η προσοχή όλων αυτό μπορεί να σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη για διάλειμμα ή για αλλαγή στη διεργασία (π.χ. αλλαγή τρόπου επεξεργασίας του θέματος). Ο εκπαιδευτής λοιπόν μπορεί να ελέγξει αν αυτό ισχύει, εισάγοντας μια νέα δραστηριότητα σχετική με το θέμα. Επίσης, μπορεί να κάνει άμεση παρέμβαση, αξιοποιώντας προς όφελος της ομάδας τη συμπεριφορά που εκδηλώνεται μέσα από ένα ρόλο (π.χ. στο προηγούμενο παράδειγμα θα μπορούσε να πει ότι «απ’ ότι φαίνεται και μας το δείχνει συνεχώς ο κ. Χ με τα αστεία του, κουραστήκατε και έχετε ανάγκη για…..», προτείνοντας εναλλακτικές λύσεις, ή ρωτώντας απευθείας τους εκπαιδευόμενους τι επιθυμούν). Τέλος, στοχεύοντας στην ενεργοποίηση όλων των μελών, ο εκπαιδευτής μπορεί να διευκολύνει την κατανομή των ρόλων μέσα στην ομάδα, για την αποκατάσταση ισορροπιών μέσα σε αυτή. Έχει διαπιστωθεί ότι η συμμετοχή των μη δημοφιλών ή αδύναμων μελών ενισχύεται όταν τους ανατεθεί από τον εκπαιδευτή συγκεκριμένη εργασία και τους δοθούν κάποια εφόδια (π.χ. πληροφορίες) που είναι σημαντικά για την υλοποίηση του έργου. Αντίστοιχα, ο εκπαιδευτής μπορεί να αντιμετωπίσει τα μέλη που κάνουν διαρκώς επίδειξη γνώσεων, προκαλώντας την αγανάκτηση των υπολοίπων, προσφεύγοντας στην ομάδα και εμπλέκοντας όλα τα μέλη στη συζήτηση, έτσι ώστε να αναδειχτούν οι εμπειρίες και οι γνώσεις όλων.
6 (Α) Τι είδους πληροφορίες μπορεί να προσφέρουν στον εκπαιδευτή ενηλίκων οι «δύσκολοι» ρόλοι στην ομάδα για την πορεία της συμβουλευτικής διαδικασίας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι «δύσκολοι» ρόλοι δυσχεραίνουν την επικοινωνία σε μια ομάδα, καθώς τα μέλη που τους υποδύονται παρεμβαίνουν με το δικό τους τρόπο και αλλοιώνουν τη δυναμική της. Πολλές φορές αλλάζουν τη ροή της συμβουλευτικής διαδικασίας, αναιρώντας σε μεγάλο βαθμό ακόμη και τον αρχικό σχεδιασμό της. Μολαταύτα, οι διακοπές και οι δυσχέρειες που προέρχονται από τέτοιου είδους συμπεριφορές μπορεί να είναι «νύξεις» ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά στη δυναμική της ομάδας. Οι πληροφορίες που μπορεί να αντλήσει ο εκπαιδευτής ενηλίκων από «τα δύσκολα» μέλη μπορεί να είναι πολύ διαφωτιστικές, καθώς πολλές φορές εκφράζουν το γενικότερο κλίμα, τη στάση και τη διάθεση της ομάδας απέναντι στη διαδικασία τη δεδομένη στιγμή, όπως και συγκεκριμένα συναισθήματα. Έτσι μπορούν να προσφέρουν στον εκπαιδευτή σημαντική ανατροφοδότηση που μπορεί να την αξιοποιήσει ως διαμορφωτική αξιολόγηση και να αλλάξει κάτι στην όλη διαδικασία ώστε να βελτιώσει το κλίμα.

7 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Ας υποθέσουμε ότι σε μία ομάδα εκπαιδευομένων ένα μέλος εκφράζει συχνά έντονες αντιρρήσεις. Ποια μπορεί να είναι τα αίτια; Τι θα μπορούσε να κάνει ο εκπαιδευτής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε αντλώντας από τα υλικά που χρησιμοποιήσατε για την απάντηση στις ερωτήσεις 3,4,5,6.
8 (Γ) Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζει τους ρόλους ο εκπαιδευτής;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:
Αντιμετώπιση των ρόλων από τον εκπαιδευτή
α. Αναγνώριση των ρόλων: Ο εκπαιδευτής, όταν αντιλαμβάνεται την ύπαρξη κάποιων ρόλων, καλείται να ενεργήσει ως εξής:

  1. Να αναγνωρίσει την ανάγκη της διεργασίας που εκφράζεται, σύμφωνα με αυτά που ήδη αναλύσαμε σε αυτό το κεφάλαιο.
  2. Να αξιολογήσει, αξιοποιώντας και άλλες ενδείξεις, κατά πόσον η ομάδα πράγματι έχει αυτήν την ανάγκη στη δεδομένη φάση της ανάπτυξής της. Για παράδειγμα, αν κάποιο μέλος έχει τα τελευταία λεπτά κάνει πολλαπλές απόπειρες για αστεία, σε σημείο που να διασπάται συνεχώς η προσοχή, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι η ομάδα έχει κουραστεί και έχει ανάγκη για διάλειμμα ή για αλλαγή διαδικασίας. Ενδεχομένως ο εκπαιδευτής να χρειαστεί να ελέγξει αυτές τις αξιολογήσεις του με κάποια δοκιμή ή και ρωτώντας απευθείας τα μέλη.
  3. Να παρέμβει, αξιοποιώντας τη συμπεριφορά ενός μέλους (στην παραπάνω περίπτωση του «γελωτοποιού»), λέγοντας π.χ. «από ό,τι φαίνεται και μας το δείχνει συνεχώς και ο κ. Χ. με τα αστεία του, κουραστήκατε και έχετε ανάγκη για κάτι άλλο–» και να προτείνει την αλλαγή στο πρόγραμμα που θα ξεκουράσει την ομάδα.

β. Σε περιπτώσεις ομάδων με μεγάλο αριθμό συναντήσεων, εάν ο εκπαιδευτής αντιληφθεί ότι ο ίδιος ρόλος αναλαμβάνεται συνεχώς από το ίδιο πρόσωπο, είναι χρήσιμο να παρέμβει ώστε να εμποδίσει την περαιτέρω παγίωση αυτού του φαινομένου. Μπορεί π.χ. να σχολιάσει «ο κ. Π. είναι πάντα πρόθυμος να μας προσφέρει τη διαφορετική σκοπιά και να μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν όντως αυτά που συζητάμε είναι στο σωστό δρόμο. Υπάρχει και κάποιος άλλος που προθυμοποιείται να καταθέσει μια διαφορετική, ακόμα και αντίθετη άποψη, μια διαφορετική οπτική γωνία;» και να συνεχίσει, ενθαρρύνοντας την έκφραση αντίθετων απόψεων και άλλων μελών πέραν του κ. Π.
Εάν στην πορεία της ομάδας ο εκπαιδευτής διαπιστώσει ότι τα μέλη εναλλάσσονται στους ρόλους και διαφοροποιείται ολοένα περισσότερο ο τρόπος έκφρασής τους, τότε έχει μία ένδειξη ότι η ομάδα προχωράει καλά και είναι χρήσιμο να το εκφράσει αυτό και στα μέλη, λέγοντας π.χ. «διαπιστώνω ότι, από την πρώτη ημέρα μέχρι σήμερα, η ομάδα πήρε ιδέες και εναύσματα διαδοχικά από διαφορετικά μέλη της και αυτό είναι καλό, γιατί έτσι δοκιμάσαμε διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης». Ύστερα, γυρίζοντας προς ορισμένα μέλη που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν δείξει ιδιαίτερη πρωτοβουλία στο να κατευθύνουν το έργο με δικές τους προτάσεις, μπορεί να τους παροτρύνει να αναλάβουν το ρόλο του «ηγέτη έργου», λέγοντας π.χ. «εσείς δεν μας έχετε ακόμα δώσει τις δικές σας ιδέες και κατευθύνσεις. Θα θέλατε να μας προτείνετε κάτι από τη δική σας σκοπιά;».

γ. Ενίσχυση των μη δημοφιλών μελών: Επίσης ο εκπαιδευτής, εάν το θέλει, μπορεί να παρέμβει στην κατανομή των ρόλων και της ισχύος μέσα στην ομάδα. Μια τέτοια παρέμβαση είναι ιδιαίτερα επιθυμητή, εάν η εκπαιδευτική του φιλοσοφία δίνει αξία στην ενεργοποίηση όλων των μελών κι όχι μόνο των λίγων. Έχει διαπιστωθεί ότι η συμμετοχή των μη δημοφιλών («αδύναμων») μελών ενισχύεται, εάν δοθούν σε αυτά κάποια εφόδια (π.χ. εργαλεία ή πληροφορίες) που είναι σημαντικά για την υλοποίηση του έργου της ομάδας. Τότε αλλάζει προς το θετικότερο η συμπεριφορά των υπόλοιπων μελών προς αυτά και αυξάνει την επικοινωνία που απευθύνεται σε αυτά. Έτσι ανακατατάσσονται οι ρόλοι, με τρόπο που είναι πιο λειτουργικός για το σύνολο των μελών.

9 (Α) Πώς μπορεί ο εκπαιδευτής ενηλίκων να ενεργοποιήσει τη συμμετοχή στην ομάδα ενός εξωστρεφούς μέλους, αξιοποιώντας τους ρόλους;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Κάθε μέλος είναι μοναδικό και έχει τη δική του ξεχωριστή προσωπικότητα. Τα μέλη που είναι λιγότερο κοινωνικά ή εξωστρεφή συχνά αρνούνται να αναλάβουν εύκολα διάφορους ρόλους, ή προτιμούν να μένουν στο περιθώριο της επικοινωνίας της ομάδας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο εκπαιδευτής μπορεί να συμβάλει στη διανομή των δραστηριοτήτων της ομάδας με τέτοιο τρόπο, ώστε να καταστεί πιο διακριτή η παρουσία κάποιου λιγότερο εξωστρεφούς μέλους. Είναι δυνατόν να του αναθέσει να φέρει εις πέρας κάποια δραστηριότητα που θα τον θέσει στο κέντρο της επικοινωνίας (π.χ. εκπρόσωπος της ομάδας στην ολομέλεια, κεντρικό πρόσωπο σε ένα παιχνίδι ρόλων, παρουσίαση μιας δραστηριότητας, κ.ά.) Έτσι θα ενισχύσει την αλληλεπίδρασή του με τα άλλα μέλη της ομάδας, με τρόπο που θα αλλάξει η εικόνα της ομάδας και η συμπεριφορά της απέναντί στο συγκεκριμένο μέλος, και το αντίστροφο.
10 (Γ) Τι γνωρίζετε για τα στάδια στην πορεία ανάπτυξης και ωρίμανσης μίας ομάδας; Προσδιορίστε αναλυτικά το κάθε ένα από αυτά και αναφερθείτε στη σειρά της εμφάνισής τους.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η ανάλυση των Tuckman & Jensen για τα στάδια της ομάδας είναι σήμερα από τις πλέον αποδεκτές στη διεθνή βιβλιογραφία.
Οι συγγραφείς περιγράφουν πέντε στάδια στην εξέλιξη της ομάδας.

  1. Διαμόρφωση (Forming): Στο στάδιο αυτό η ομάδα προσπαθεί να βρει τον στόχο και τον προσανατολισμό της, δηλαδή να διερευνήσει τις προσδοκίες των μελών της. Σε αυτή τη φάση οι εκπαιδευόμενοι προσπαθούν να γνωριστούν μεταξύ τους, να μάθουν πώς λειτουργεί η ομάδα, να καθορίσουν τους στόχους και τις προσδοκίες τους και να βρουν τη θέση τους στην ομάδα. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν άγχος, νιώθουν εξαρτημένοι από τον εκπαιδευτή, θέλουν να έχουν τον έλεγχο της κατάστασης και συνήθως υιοθετούν «κοινωνικά αποδεκτές» συμπεριφορές. Στη διάρκεια αυτού του σταδίου εκδηλώνεται το άγχος της ομάδας και η εξάρτησή της από τον εκπαιδευτή. Στην έναρξη του σταδίου αυτού είναι σημαντικό το να διαμορφώνεται συνεργατικά ένα «εκπαιδευτικό συμβόλαιο» μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων, το οποίο αφορά στους κανόνες και στον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργεί η ομάδα.
  2. Σύγκρουση (Conflict): Στο στάδιο αυτό οι εκπαιδευόμενοι βιώνουν έντονο άγχος, το οποίο πηγάζει από την έλλειψη σαφήνειας των στόχων της εκπαιδευτικής ομάδας και των αποδεκτών συμπεριφορών στην ομάδα και από το φόβο των εκπαιδευομένων ότι η ομάδα θα απορρίψει τις απόψεις και τις ιδέες τους. Σε αυτό το στάδιο έρχονται σε αντιπαράθεση (η οποία μπορεί να είναι σφοδρή ή ηπιότερη ή «υπόγεια») με τον εκπαιδευτή ή και μάχονται μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτή για το ποιος θα ελέγχει την ομάδα. Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από αρνητικά σχόλια και έντονη κριτική των εκπαιδευομένων προς τον εκπαιδευτή, ενώ συχνά εμφανίζονται συγκρούσεις ανάμεσα στις υποομάδες, αμφισβήτηση του ρόλου του εκπαιδευτή, πόλωση και συναισθηματική αντίσταση των μελών στις απαιτήσεις του προγράμματος.
  3. Ρύθμιση (Norming): Στο στάδιο αυτό έχουν πλέον τεθεί οι κανόνες λειτουργίας της ομάδας και ενθαρρύνεται η ανοικτή ανταλλαγή εμπειριών, απόψεων και συναισθημάτων και η ομάδα γίνεται παραγωγική. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν αρχίσει να συνηθίζουν ο ένας τον άλλο και να αναπτύσσουν δεσμούς εμπιστοσύνης. Ωστόσο συμβαίνει συχνά οι ομάδες να διατηρούν κανόνες που τους είχαν τεθεί κάποτε και πλέον αυτές δεν τους χρειάζονται. Μερικοί από αυτούς τους κανόνες μπορεί να μην είναι πια λειτουργικοί και να δυσχεραίνουν την επικοινωνία ανάμεσα στα άτομα. Οι κυριότεροι κανόνες της ομάδας είναι συνήθως άγραφοι, καθορίζουν τη συμπεριφορά των μελών της, διασφαλίζουν την εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη, περιλαμβάνουν σεβασμό στις απόψεις των άλλων, ανοχή σε συμβατικότητες (όπως πιθανή μη έγκαιρη προσέλευση, ανάγκη νωρίτερης αποχώρησης κ.α ). Οι κανόνες αυτοί διαμορφώνονται σε συνάρτηση με την κουλτούρα της ομάδας, προσφέρουν ασφάλεια στα μέλη της και αναμφίβολα συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία της.
  4. Απόδοση (Performing): Στο στάδιο αυτό η ομάδα εργάζεται για έναν συγκεκριμένο στόχο με μεγάλη δέσμευση, αποτελεσματικότητα και συνεργασία. Επίσης, επιλύονται διαπροσωπικά προβλήματα και αναπτύσσεται δημιουργικά η συνεργασία ανάμεσα στα μέλη για την επίτευξη των στόχων.
  5. Ολοκλήρωση -Τερματισμός (Completion): Στο στάδιο αυτό οι στόχοι έχουν επιτευχθεί, οι ρόλοι έχουν ολοκληρωθεί, έχει μειωθεί η εξάρτηση των μελών από την ομάδα και ο συναισθηματικός δεσμός τους με αυτή, οπότε η ομάδα βρίσκεται πλέον στη φάση του αποχωρισμού και στην ολοκλήρωση των ρόλων και των εργασιών.
    Επισημαίνεται ότι η σειρά με την οποία τα στάδια εναλλάσσονται δεν είναι αυστηρά καθορισμένη, αφού η ομάδα συχνά επανέρχεται σε ένα στάδιο που έχει διανύσει. Ωστόσο, μια ομάδα δεν μπορεί να φτάσει σε ένα στάδιο αν πρώτα δεν έχει διανύσει τα προηγούμενα. Ο εκπαιδευτής φροντίζει ώστε το κάθε στάδιο να επιτελέσει το σκοπό του και να οδηγήσει στο επόμενο.

11 (Β) Πώς μπορεί να συνεισφέρει ο εκπαιδευτής κατά το στάδιο της «σύγκρουσης» της ομάδας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο. Μπορείτε να το συμπληρώσετε με άλλα στοιχεία που θα αντλήσετε από το υλικό της παρούσας Θ.Ο. για το ρόλο του εκπαιδευτή.
Κατά το στάδιο της σύγκρουσης, ο εκπαιδευτής μπορεί να βοηθήσει τα μέλη:
-να εντοπίσουν την πηγή του άγχους τους,
-να κατανοήσουν τις στάσεις και τις συμπεριφορές που προκαλούν σύγκρουση στην ομάδα,
-να τηρούν τους κανόνες λειτουργίας που έχουν συμφωνηθεί,
-να αποσαφηνίσουν το ρόλο που επιθυμούν να έχουν στην ομάδα,
-να αντιμετωπίσουν ευθέως και δημιουργικά τις συγκρούσεις,
-να προστατευτούν, μέσα από κατάλληλες ενέργειες του εκπαιδευτή, από ακραίες συμπεριφορές (προσβολές, έλλειψη σεβασμού από μέλη της ομάδας, αποχωρήσεις από την ομάδα, κ.ά),
-να αναστοχαστούν όσον αφορά στις αιτίες των συγκρούσεων,
-να επιλύσουν δημιουργικά τις διαφορές τους.
Επίσης, ο εκπαιδευτής ενθαρρύνει τα μέλη της ομάδας να εργάζονται μαζί σε υποομάδες και τους προτείνει να πραγματοποιούν δραστηριότητες που ευνοούν το «χτίσιμο» του ομαδικού πνεύματος. Αν χρειαστεί, συντονίζει μία διαδικασία αναθεώρησης του «εκπαιδευτικού συμβολαίου» με βάση το οποίο λειτουργεί η ομάδα.

12(Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Αναφέρετε το παράδειγμα μίας εκπαιδευόμενης ομάδας στην οποία συμμετείχατε (σαν εκπαιδευτής/ τρια ή εκπαιδευόμενος/η) και η οποία βρέθηκε για ένα χρονικό διάστημα στο στάδιο της σύγκρουσης. Περιγράψτε τα γεγονότα και εξηγήστε τους λόγους για τους οποίους συνέβησαν (έως 2 σελίδες). Το παρακάτω παράδειγμα θα σας βοηθήσει στην απάντησή σας [αντλήθηκε από το βιβλίο της Α. Τσιμπουκλή (2012) «Δυναμική Ομάδας και Επικοινωνία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων» (Εκδ. ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ).

13 (Γ) Ποιες είναι οι ενέργειες προετοιμασίας του εκπαιδευτή πριν συναντήσει για πρώτη φορά μία ομάδα που πρόκειται να αρχίσει να συμμετέχει σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Προετοιμασία του εκπαιδευτή

Μεγάλη σημασία για το πώς θα κυλήσει η διεργασία της ομάδας και θα επιτευχθούν οι επιδιωκόμενοι στόχοι έχει η κατάλληλη προετοιμασία και ο έγκυρος σχεδιασμός που θα κάνουμε ως εκπαιδευτές πριν συναντήσουμε την ομάδα.

Σε αυτό το σημείο αναφέρουμε την εξής αρχή: «Είναι σημαντικό ο εκπαιδευτής να έχει κάνει έναν προσεκτικό σχεδιασμό για τις συναντήσεις του με την εκπαιδευτική ομάδα και παράλληλα να έχει την ετοιμότητα να τον αλλάζει, όσο και όποτε χρειάζεται».

Είναι παρακινδυνευμένο ο εκπαιδευτής να αναλάβει την εκπαίδευση μιας ομάδας χωρίς προσεκτική προετοιμασία και σχεδιασμό, ανεξάρτητα από το πόσο έμπειρος είναι. Ταυτόχρονα είναι εξίσου σημαντικό να γνωρίζει ότι, εφόσον κάθε ομάδα είναι μοναδική κι επομένως απρόβλεπτη στις αντιδράσεις της, θα πρέπει να έχει την ετοιμότητα να προσαρμόζει το πλάνο του, κάθε στιγμή, σύμφωνα με τα νέα δεδομένα, αξιοποιώντας εναλλακτικά σχέδια και διαδικασίες. Το να μπούμε σε μία ομάδα έχοντας διαμορφώσει έναν προσεκτικό σχεδιασμό για το σύνολο των συναντήσεων και ένα σχεδιασμό για κάθε συγκεκριμένη συνάντηση, λειτουργεί τουλάχιστον με δύο τρόπους:
α. Καταρχήν το σχέδιο του τι θα κάνουμε μας καθοδηγεί και μας καθησυχάζει.
β. Ακόμα πιο σημαντικό όμως είναι ότι, όλη αυτή η προεργασία μας ετοιμάζει να εισέλθουμε στη σχέση μας με την ομάδα με διαμορφωμένη αρχική θέση ως προς το τι να περιμένουμε. Είμαστε επομένως καλύτερα εξοπλισμένοι να παρατηρήσουμε τι μας ξαφνιάζει ή ποιες προβλέψεις μας επιβεβαιώνονται. Έτσι, καθοδηγούμενοι από τα κριτήρια και τα ερωτήματα που έχουμε ήδη διαμορφώσει, αξιολογούμε την πραγματικότητα της ομάδας και είμαστε σε θέση να διαφοροποιήσουμε το αρχικό μας σχέδιο.

Η σημασία του αρχικού σχεδιασμού κάθε διδακτικής μας ενότητας, ορισμένες φορές τον κάνει να διαρκεί περισσότερο και από την ίδια τη φάση της υλοποίησης. Συμπεριλαμβάνει πολλαπλά επιμέρους έργα. Ακολουθεί η περιγραφή τους:

1.Διαμόρφωση μιας πρώτης «εικόνας» για τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα μέσα από συγκέντρωση πληροφοριών για την ομάδα και το ευρύτερο πρόγραμμα εκπαίδευσής της
α. Διαμόρφωση «εικόνας» για τους συμμετέχοντες:

  1. Πόσα είναι τα μέλη, ποιες οι ηλικίες τους, οι επαγγελματικές τους ιδιότητες, το επίπεδο εμπειρίας τους, η πολιτισμική τους προέλευση;
  2. Μέσα από ποια διαδικασία επιλογής συμμετέχουν σε αυτή την ομάδα, με τι κίνητρα, ποιο είναι το συμβόλαιό τους με τον εκπαιδευτικό οργανισμό;
  3. Έχει προηγηθεί άλλη σχέση τους με το πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος; Έπεται άλλη φάση στην εκπαίδευσή τους;

β. Διαμόρφωση «εικόνας» για το πρόγραμμα:
Είναι χρήσιμο για τον εκπαιδευτή να είναι επίσης ενήμερος για το σύνολο του εκπαιδευτικού προγράμματος, μέρος του οποίου αποτελούν οι δικές του συναντήσεις με την ομάδα. Είναι καλό να γνωρίζει, όπως είπαμε προηγουμένως, με πόσους και ποιους άλλους εκπαιδευτές θα συνεργαστεί και σε ποια φάση του ολικού χρονοδιαγράμματος είναι προγραμματισμένες οι δικές του συναντήσεις.

γ. Διαμόρφωση «εικόνας» για τα πολιτισμικά / κοινωνικά χαρακτηριστικά του πλαισίου:
Εάν οι συμμετέχοντες αποτελούν μέλη ευρύτερης ομάδας σε μία κοινότητα, έναν οργανισμό ή μία συγκεκριμένη

ειδικότητα, καλό είναι ο εκπαιδευτής να σκεφτεί και να ενημερωθεί, όσο αυτό είναι εφικτό, για τις πολιτισμικές, κοινωνικές ή άλλες ιδιαιτερότητες αυτής της ομάδας. Αν πάλι δεν αποτελούν ενιαία ομάδα ως προς την προέλευση και τους στόχους τους, θα πρέπει ο εκπαιδευτής να αξιολογήσει τις διαφορές που περιμένει να αναδυθούν μέσα στην ομάδα, προκειμένου να τις συμπεριλάβει ως κριτήριο στο σχεδιασμό.

δ. Προϊστορία της ομάδας και της σχέσης της με το πλαίσιο:
Σημαντική είναι για το σχεδιασμό και η επίγνωση αν τα μέλη μεταξύ τους έχουν προηγούμενη σχέση ή όχι. Για παράδειγμα, αν είναι συνάδελφοι στο ίδιο εργασιακό πλαίσιο, η μεταξύ τους σχέση προϋπάρχει και «τη φέρνουν μαζί τους» στην ομάδα. Το ότι η ομάδα δεν ξεκινάει από το σημείο «μηδέν» ως προς τη σχέση των μελών μεταξύ τους διευκολύνει τη διεργασία, αν η προϋπάρχουσα δυναμική των σχέσεων είναι λειτουργική, και αντίστροφα τη δυσκολεύει, αν έχουν ήδη παρουσιαστεί προβλήματα στις σχέσεις.

  1. Διαμόρφωση συνεργατικής- υποστηρικτικής διαδικασίας
    Είναι πολύ χρήσιμο να έχει ο εκπαιδευτής τη δυνατότητα να κουβεντιάζει το σχεδιασμό του με κάποιο συνεργάτη. Εάν το επιτρέπει το πρόγραμμα, θα μπορούσε αυτός να είναι ένας συνεκπαιδευτής ή κάποιος υπεύθυνος του προγράμματος,
    που έχει συνολικότερη εποπτεία της συγκεκριμένης ομάδας. Θα μπορούσε επίσης να είναι κάποιος έξω από το πλαίσιο, με τον οποίον ο εκπαιδευτής έχει αναπτύξει σχέση γενικότερης συνεργασίας και επανατροφοδότησης σε τέτοια θέματα.
  2. Καθορισμός των στόχων
    Κεντρικό θέμα στο σχεδιασμό αποτελεί ο καθορισμός των στόχων για το σύνολο των συναντήσεων και η κατανομή τους ανά συνάντηση. Εδώ θα προσεγγιστούν ορισμένες διαστάσεις με γνώμονα τη διεργασία της ομάδας.

α. Οριοθέτηση του πεδίου των εκπαιδευτικών στόχων:
Στον αρχικό σχεδιασμό των στόχων, καθώς και στις προσαρμογές που υφίσταται στην πορεία, βοηθητικό κριτήριο είναι το «τι να μην κάνουμε» – τι να αφήσουμε απ– έξω, από πλευράς θεματολογίας και διαδικασίας. Χρειάζεται δηλαδή να οριοθετήσουμε το πεδίο, μέσα στο οποίο θα κινηθούμε, αναλογιζόμενοι: (1) τον αριθμό των συναντήσεων που έχουμε,
(2) το επίπεδο δέσμευσης των εκπαιδευομένων και (3) τις απαιτήσεις του προγράμματος ευρύτερα και της διδακτικής μας ενότητας ειδικότερα. Οι δικές μας προσδοκίες πρέπει να είναι όσο γίνεται πιο κοντά στην πραγματικότητα. Οι υπερβολικές προσδοκίες λειτουργούν υπονομευτικά για τη διεργασία της ομάδας, όπως και οι προσδοκίες που δεν δίνουν έναν κατάλληλο βαθμό «πρόκλησης».

β. Στόχοι σε φάσεις – πρόβλεψη για αλλαγές στους στόχους σύμφωνα με τη διεργασία που θα προκύπτει:
Ο έμπειρος εκπαιδευτής συνήθως έχει διαμορφώσει μία «προ-ιδέα» για το ποιες σημαντικές στάσεις και πεποιθήσεις των μελών μιας ομάδας εμπλέκονται στους στόχους που σχεδίασε. Χρειάζεται βέβαια κάθε φορά, λόγω της μοναδικότητας της κάθε ομάδας, να «διορθώνει» αυτή την «προ-ιδέα». Η ενημερότητά του αυτή είναι καθοδηγητικό στοιχείο για το πώς θα θέσει τους στόχους σε μία διαδοχή φάσεων και ποιες διαδικασίες θα επιλέξει.

γ. Η διαδοχή των στόχων σε επίπεδο περιεχομένου να συμβαδίζει με τις φάσεις της ομάδας:
Το ότι αναφερόμαστε σε αξιοποίηση της διεργασίας ομάδας και όχι σε παραδοσιακού τύπου μάθημα, παραπέμπει και σε μία ακόμη σημαντική διαφορά: Η ομάδα αναπτύσσεται, δεν είναι στατικό σύστημα. Αυτό το στοιχείο χρειάζεται να το συμπεριλάβουμε στο σχεδιασμό μας. Για παράδειγμα, στο ξεκίνημά της χρειάζεται να δώσουμε έμφαση στην εσωτερική της διαμόρφωση. Δεν είναι λοιπόν η καταλληλότερη στιγμή για να ζητηθεί από την ομάδα να λειτουργήσει σε ένα δύσκολο έργο.

  1. «Συμβόλαιο» με τον οργανισμό, στον οποίο γίνεται η εκπαίδευση
    Ένα από τα πρώτα έργα προετοιμασίας αφορά το προσεκτικό «συμβόλαιο» με τον οργανισμό, στον οποίο διεξάγεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι, όπως έχουν αρχικά διαμορφωθεί από τον οργανισμό και επαναπροσδιοριστεί από τον εκπαιδευτή, χρειάζεται να έχουν συμφωνηθεί μεταξύ τους, για να έχει ο εκπαιδευτής την απόλυτη στήριξη του οργανισμού. Η στήριξη είναι σημαντική, γιατί δίνει στον εκπαιδευτή την «ισχύ» να χειριστεί τις
    δυσκολίες που ίσως παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης. Είναι σημαντικό δε, σε αυτό το σημείο, ο εκπαιδευτής να ενημερώνεται για τη δεοντολογία του οργανισμού και γενικότερα για τη φιλοσοφία του και την ιστορία του.
  2. Ετοιμασία του χώρου
    Ο εκπαιδευτής ως «οικοδεσπότης»: Η σχέση του εκπαιδευτή με το χώρο των συναντήσεων της ομάδας εξαρτάται από τη σχέση του με το πρόγραμμα και τον εκπαιδευτικό οργανισμό. Αν είναι ο μόνος ή ένας από τους βασικούς εκπαιδευτές και η συνεργασία του με τον οργανισμό είναι ευρύτερη σε διάρκεια και σημασία, το συναίσθημα και η ευθύνη έχει άλλη βαρύτητα. Σε αυτή την περίπτωση ο εκπαιδευτής μπορεί να δράσει και ως «οικοδεσπότης». Είναι βέβαια διαφορετικός ο ρόλος, αν ο εκπαιδευτής είναι επισκέπτης για μία ή δύο συναντήσεις σε μία ομάδα που έχει ήδη λειτουργήσει για ένα χρονικό διάστημα.

Σε κάθε περίπτωση όμως είναι σημαντικό ο εκπαιδευτής να «υποδέχεται» την ομάδα στην αίθουσα, την οποία έχει προετοιμάσει και εφοδιάσει με τρόπο κατάλληλο για τη συνάντηση. Ιδιαίτερα εάν ο χρόνος της συνάντησης είναι περιορισμένος, είναι σημαντικό να έχουν τοποθετηθεί οι καρέκλες όπως τις θέλει ο εκπαιδευτής, π.χ. σε σχήμα Π, και ο αριθμός τους να ταυτίζεται με τον αριθμό των συμμετεχόντων που αναμένονται. Εάν υπάρχουν καρέκλες ή τραπέζια περιττά για τη διαδικασία που ο εκπαιδευτής έχει επιλέξει, θα πρέπει – ίσως με τη βοήθεια του διοικητικού προσωπικού ή των πρώτων μελών της ομάδας που καταφθάνουν – να μετακινηθούν (π.χ. στο πίσω μέρος της αίθουσας), προκειμένου να ελευθερωθεί ο απαιτούμενος χώρος. Η έννοια βέβαια «εκπαιδευτής ως οικοδεσπότης» αποκλίνει από τη στερεότυπη παραδοσιακή αντίληψη, που εκτιμά ότι οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να «περιμένουν» το «διδάσκοντα».
Η διαμόρφωση της αίθουσας προδιαθέτει τα μέλη της ομάδας και τους δημιουργεί προσδοκίες για αυτό που πρόκειται να συμβεί.

14 (Α) Με ποιο τρόπο η διευθέτηση του χώρου συμβάλλει στη διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο χωροταξικός σχεδιασμός των θέσεων των εκπαιδευομένων είναι καθοριστικός για τη δημιουργία κλίματος συνοχής, ομαδικότητας, αποδοχής και ενθάρρυνσης.
Για παράδειγμα, ο παραδοσιακός τρόπος διάταξης των καθισμάτων (σύμφωνα με τον οποίο τα τραπέζια εργασίας είναι τοποθετημένα γραμμικά και ο ένας εκπαιδευόμενος κάθεται πίσω από τον άλλο) που είναι συνδεδεμένος με την εισήγηση ως μοναδικού τρόπου παρουσίασης του γνωστικού αντικειμένου, είναι καταστροφικός για τη συμβουλευτική διαδικασία, καθώς καλλιεργεί το αίσθημα της απομόνωσης των εκπαιδευόμενων και της απόστασης, κυριολεκτικά και συμβολικά, τόσο των εκπαιδευομένων μεταξύ τους, όσο και μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων. Ενθαρρύνει δε φυγόκεντρες και διασπαστικές τάσεις στην επικοινωνία των μελών.
Η διευθέτηση των καθισμάτων σε σχήμα κύκλου ή ημικύκλιου, όπου ο εκπαιδευτής αποτελεί μέλος της ομάδας, παρότι με τρόπο διακριτό, διευκολύνει την αλληλεπίδραση μεταξύ των συμμετεχόντων, καλλιεργεί το αίσθημα εμπιστοσύνης, αποδοχής και ισοτιμίας.

15 (Α) Στο πρώτο στάδιο λειτουργίας της εκπαιδευόμενης ομάδας διαμορφώνεται το «εκπαιδευτικό συμβόλαιο». Κατά την άποψή σας, τι θα έπρεπε να περιλαμβάνει το «εκπαιδευτικό συμβόλαιο»;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Το εκπαιδευτικό συμβόλαιο διαμορφώνεται στην πρώτη συνάντηση και αξιοποιείται από τον εκπαιδευτή και τους εκπαιδευομένους σε όλη τη διάρκεια του εκπαιδευτικού προγράμματος (πιθανόν με ορισμένες αναθεωρήσεις του, εάν χρειάζεται). Το συμβόλαιο για να επιτελέσει το ρόλο του και να διευκολύνει τη μαθησιακή διαδικασία θα πρέπει να περιλαμβάνει:
• τη διάγνωση των αναγκών των εκπαιδευομένων
• τον ορισμό των στόχων του προγράμματος

• τον εντοπισμό των μεθόδων μάθησης
• τον προσδιορισμό των κανόνων λειτουργίας της ομάδας
• την αξιολόγηση της ατομικής και ομαδικής εξέλιξης

16 (Β) Είστε εκπαιδευτής / εκπαιδεύτρια σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων. Ποιοι θεωρείτε ότι θα πρέπει να είναι οι στόχοι στην εναρκτήρια ή πρώτη συνάντηση, ώστε να δομηθεί το «εκπαιδευτικό συμβόλαιο» και να τεθούν οι βάσεις λειτουργίας και αλληλεπίδρασης της ομάδας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η εναρκτήρια ή πρώτη συνάντηση του εκπαιδευτή με τους εκπαιδευομένους είναι ίσως η πιο σημαντική για την πορεία της μάθησης, επειδή βάζει τα θεμέλια για τη διεργασία της ομάδας και την κατάρτιση του μαθησιακού συμβολαίου.
Στόχοι της εναρκτήριας συνάντησης είναι:

• να μειωθεί η ένταση και το άγχος των εκπαιδευομένων,

• να διατυπώσουν τις ανησυχίες που ενδεχομένως έχουν,

• να γνωριστούν οι εκπαιδευόμενοι μεταξύ τους και με τον εκπαιδευτή και να τους δοθεί χώρος να μιλήσουν,

• να μπουν κανόνες και θέματα δεοντολογίας που θα ισχύουν σε όλη τη διάρκεια του προγράμματος,

• να διερευνηθούν οι προσδοκίες των εκπαιδευομένων από το πρόγραμμα,

• να τεθούν τα όρια και οι κανόνες λειτουργίας της ομάδας,

• να καταρτιστεί το μαθησιακό συμβόλαιο και να τεθούν τα θεμέλια της συνεργασίας εκπαιδευομένων και εκπαιδευτή.

17 (Γ) Καταγράψτε τις εξής δημιουργικές τεχνικές αλληλογνωριμίας εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων κατά το 1ο Στάδιο λειτουργίας στις εκπαιδευτικές ομάδες εκπαίδευσης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Αυτο-παρουσίαση: Η ομάδα κάθεται σε κύκλο ή σε σχήμα Π. Ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τον εαυτό του δίνοντας έμφαση κυρίως στην επαγγελματική και εκπαιδευτική του πορεία. Κατόπιν, ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να συστηθούν στην ομάδα. Οι πληροφορίες που έδωσε ο εκπαιδευτής για τον εαυτό του καθορίζουν ανάλογα τις συστάσεις που θα κάνουν οι εκπαιδευόμενοι για τον εαυτό τους. Εάν δηλαδή ο εκπαιδευτής έδωσε περισσότερες επαγγελματικές παρά προσωπικές πληροφορίες, αναμένεται το ίδιο να κάνουν και οι εκπαιδευόμενοι. Εάν, όμως, έχει αναφερθεί σε προσωπικά δεδομένα, προβλέπεται ότι και οι εκπαιδευόμενοι θα πράξουν ανάλογα. Συνιστάται οι πληροφορίες να είναι μεστές, χωρίς διάθεση αυτοπροβολής, και να περιέχουν επαγγελματικά, αλλά και ορισμένα προσωπικά στοιχεία.
Γνωριμία σε ζευγάρια: Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να χωριστούν σε ζευγάρια. Υπάρχει συνήθως η τάση οι εκπαιδευόμενοι να επιλέγουν το άτομο το οποίο κάθεται δίπλα τους ή αυτό ν/-ην που ήδη γνωρίζουν στην ομάδα. Η επιλογή αυτή δεν είναι η καλύτερη. Εάν τα άτομα ήδη γνωρίζονται, ενδέχεται να δημιουργηθεί μια υπο-ομάδα η οποία στην πορεία του προγράμματος εκπαίδευσης να λειτουργήσει αρνητικά για τη

δυναμική της ομάδας. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να προσπαθήσει να αποφευχθεί αυτό. Ενδέχεται, κάποια άτομα, να μείνουν χωρίς άλλο άτομο. Στην περίπτωση αυτή, ο εκπαιδευτής μπορεί να παρέμβει διακριτικά, δημιουργώντας ζευγάρια ή τριάδες (εάν ο αριθμός των εκπαιδευομένων είναι μονός). Επίσης, μπορεί να ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να τηρήσουν ορισμένα κριτήρια στην επιλογή τους· για παράδειγμα, να επιλέξουν άτομα διαφορετικής γεωγραφικής προέλευσης ή διαφορετικής επαγγελματικής εμπειρίας. Στη συνέχεια, ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να πάρουν μια σύντομη συνέντευξη ο ένας από τον άλλον, η οποία θα επικεντρωθεί: α) στην εκπαιδευτική τους πορεία, β) στην επαγγελματική τους πορεία, γ) στους λόγους συμμετοχής τους στο πρόγραμμα και δ) σε ορισμένα προσωπικά στοιχεία (λ.χ. οικογενειακή κατάσταση, τόπος διαμονής). Η γνωριμία σε ζευγάρια μπορεί να διαρκέσει περίπου 10-15 λεπτά. Στο επόμενο στάδιο, ο εκπαιδευτής έχει δύο επιλογές, ανάλογα με τον αριθμό των εκπαιδευομένων: α) να ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να συστήσουν το ταίρι τους σε όλη την ομάδα, β) να ζητήσει από τα ζευγάρια να διαμορφώσουν τετράδες και να κάνουν εκεί τις συστάσεις. Οι τετράδες κάθονται σε κύκλο και, αφού γίνουν οι συστάσεις, η ομάδα επιλέγει ένα μέλος το οποίο θα συστήσει με συντομία τα υπόλοιπα μέλη στην ολομέλεια.
• Αλυσίδα: Οι εκπαιδευόμενοι συστήνουν τον εαυτό τους στην ομάδα λέγοντας απλώς το μικρό τους όνομα και τα ονόματα όσων κάθονται πριν από αυτούς. Κάθε εκπαιδευόμενος που συστήνεται στην αλυσίδα πρέπει να αναφέρει, εκτός από το όνομά του, τα ονόματα όλων όσων έχουν ήδη συστηθεί πριν από αυτόν. Ο πρώτος που συστήθηκε πρέπει να αναφέρει τα ονόματα όλων των μελών της ομάδας.
• Όνομα και ιστορία: Κάθε εκπαιδευόμενος γράφει το μικρό του όνομα σε ένα χαρτί. Μετά τοποθετεί το χαρτί στο κέντρο του κύκλου (στο πάτωμα) και αναφέρει κάτι το οποίο να χαρακτηρίζει το όνομά του (Για παράδειγμα: «Με λένε Μαρία και το όνομα αυτό μού αρέσει, γιατί είναι της γιαγιάς μου, την οποία αγαπούσα πολύ»). Ο εκπαιδευτής είναι ο πρώτος που γράφει το όνομά του και εξηγεί στην ομάδα για ποιους λόγους του αρέσει ή δεν του αρέσει.
• Χαρακτηριστικά: Οι εκπαιδευόμενοι γράφουν σε ένα χαρτί ορισμένα πράγματα τα οποία προτιμούν. Για παράδειγμα, μπορούν να γράψουν το αγαπημένο τους φαγητό, βιβλίο, παιχνίδι, άθλημα, μουσική. Στη συνέχεια αναζητούν στην ομάδα ένα άλλο άτομο με το οποίο μοιράζονται κάποιες κοινές προτιμήσεις. Αφού συζητήσουν μεταξύ τους για 2-3 λεπτά τους λόγους για τους οποίους έχουν αυτές τις προτιμήσεις και ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά τους, στη συνέχεια παρουσιάζει ο καθένας στην ομάδα τους λόγους αυτούς και λέει το όνομά του.
• Καρτελάκι: Σε όλες τις ομάδες, και ιδίως σε αυτές που ο αριθμός των εκπαιδευομένων υπερβαίνει τα 15 άτομα, ο εκπαιδευτής μπορεί να μοιράσει καρτελάκια στα οποία οι εκπαιδευόμενοι και ο ίδιος θα γράψουν τα ονόματά τους και, εάν θέλουν, κάποια άλλη πληροφορία που θεωρούν σημαντική (π.χ. τον φορέα για τον οποίο εργάζονται).
18 (Α) Καταγράψτε σύντομα τις μορφές που μπορεί να έχει «αρνητική στάση» των εκπαιδευομένων στο πλαίσιο λειτουργίας της ομάδας, ιδίως κατά το 2ο Στάδιο της λειτουργίας της.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι μορφές αυτές εκφράζονται με ορισμένες τάσεις και συμπεριφορές, όπως είναι:
• η μονοπώληση του ενδιαφέροντος από ορισμένα μέλη,
• η δημιουργία υπο-ομάδων, οι οποίες λειτουργούν ανασταλτικά στις δραστηριότητες της ομάδας,
• η υποτίμηση ορισμένων εκπαιδευομένων από τα υπόλοιπα μέλη και η κατασκευή αποδιοπομπαίων τράγων,
• η έλλειψη συνεργασίας στην ομάδα,
• η επιδεικτική σιωπή και η απόσυρση ορισμένων εκπαιδευομένων από τις δραστηριότητες της ομάδας,
• οι έντονες, επαναλαμβανόμενες, ίσως εκτός θέματος αντιρρήσεις.

19 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Ένας εκπαιδευτής προετοιμάζεται να μπει σε ένα τμήμα εκπαίδευσης ενηλίκων. Έχει σχεδιάσει τους στόχους της εκπαιδευτικής παρέμβασής του, τη διδακτική μεθοδολογία, έχει επιλέξει τις τεχνικές διδασκαλίας που θα εφαρμόσει και είναι ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα της δουλειάς του.
Οι εκπαιδευόμενοι, όμως, δεν αντιμετωπίζουν με τον ίδιο ενθουσιασμό τις ενέργειες που γίνονται από την πλευρά του, όταν μπαίνει στο τμήμα. Όταν τους μοιράζει μια πρακτική άσκηση, χωρίς να τους εξηγήσει κάτι παραπάνω, και τους ζητάει να χωριστούν σε 3 ομάδες και να γράψουν τις απόψεις τους, τις οποίες στη συνέχεια θα παρουσιάσουν στην ολομέλεια, κάποιοι είναι απρόθυμοι να συμμετάσχουν και ακούγονται τα παρακάτω σχόλια:
-Γιώργος: «Τι είναι αυτό που θα διαβάσουμε;»
-Νίκη: « Μα σε τι θα μας χρησιμεύσουν αυτά;»
-Κωνσταντίνος: « Μακάρι να ξέραμε τι μας γίνεται. Εγώ βαριέμαι, τώρα. Δεν βρίσκω κανένα νόημα σε όλα αυτά».
Παρέμβαση εκπαιδευτή: «Διαβάστε, τώρα το κείμενο, καταγράψτε τις απόψεις σας και θα σας εξηγήσω όταν τελειώσουμε».

Ερωτήσεις:
1) Τι πιστεύετε ότι δεν πήγε καλά στη διαδικασία;
2) Τι θα κάνατε εσείς για να έχετε θετικές αντιδράσεις από την πλευρά των εκπαιδευομένων;

Στην απάντησή σας θα πρέπει να έχετε κατά νου όσα σχετικά με το περιστατικό μελετήσατε στο πλαίσιο της παρούσας Θ.Ο. Μην επαναλάβετε την παρακάτω ενδεικτική απάντηση, αυτή παρουσιάζεται εδώ μόνο ως παράδειγμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
1) Η απόκρυψη του σκοπού μιας δραστηριότητας έρχεται σε αντίφαση με τις βασικές αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων.
Ο εκπαιδευτής αγνόησε τις εμπειρίες, τις ανάγκες, τις προσδοκίες και τη γνώμη των εκπαιδευομένων κατά το σχεδιασμό της διαδικασίας. Στη συνέχεια δείχνει να αγνοεί τις ερωτήσεις, τις απορίες και τις ανησυχίες τους.
2) Κάποιες βασικές ενέργειες που απαιτούνται από τον εκπαιδευτή ενηλίκων για να πετύχει τη θετική αντίδραση των εκπαιδευόμενων είναι οι ακόλουθες:
-Αρχικά προσπαθεί να δημιουργήσει καλό συναισθηματικό κλίμα (ενθάρρυνση διαλόγου, ανταπόκριση στις μαθησιακές ανάγκες τους, σεβασμός και ανταπόκριση στις απορίες και τις ανησυχίες τους, υποστήριξη, δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος).
-Εξηγεί το σκοπό για τον οποίο γίνεται κάτι.
-Ενθαρρύνει την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων σε όλες τις φάσεις στην πορεία της μάθησης (διαμόρφωση σκοπού, προγράμματος, αξιολόγηση).
-Επιδιώκει την έκφραση όλων των απόψεων και τις λαμβάνει σοβαρά υπόψη ενσωματώνοντάς τις στο σχεδιασμό ή εξηγώντας τους λόγους που δεν είναι λειτουργικό να συμπεριληφθούν κάποιες από αυτές.

-Ενθαρρύνει με τη στάση και τη συμπεριφορά του τις ανοικτές, συνεργατικές σχέσεις εκπαιδευτών- εκπαιδευομένων.
20 (Β) Για ποιους λόγους οι ομαδικές, βιωματικές ασκήσεις έχουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διεργασίας της ομάδας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου:

Η χρήση βιωματικών ομαδικών ασκήσεων

Λειτουργία της ομαδικής άσκησης στη διεργασία
Οι ομαδικές ασκήσεις αποτελούν σημαντικό μοχλό στην ανάπτυξη της διεργασίας της ομάδας, γιατί:

• Οργανώνουν τη συναλλαγή μεταξύ των μελών, προσφέροντας συγκεκριμένο έργο.
• Συνδέουν τη διεργασία της ομάδας που αναπτύσσεται στη συνάντηση με το γνωστικό αντικείμενο.
• Προσφέρουν τον καμβά, πάνω στον οποίο «υφαίνεται» η συνέχεια από συνάντηση σε
συνάντηση και διαμορφώνεται μία ακολουθία θεμάτων και προβληματισμών σχετικά με το αντικείμενο και τη σχέση των μελών με αυτό.
• Βοηθούν τον εκπαιδευτή να αναγνωρίζει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες της ομάδας, τις ανάγκες της, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί σε εκείνη τη φάση.

Στην περίπτωση μιας βιωματικής ομαδικής άσκησης τα άτομα «μπαίνουν» σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, πραγματική ή φανταστική, ή σε ένα συγκεκριμένο ρόλο, βιώνουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις και λειτουργούν μέσα από τη σκοπιά αυτή. Στόχος είναι να καταλάβουν τη πραγματικότητα πιο σφαιρικά και να διερευνήσουν τις σχέσεις με άλλους ρόλους.
Εάν η άσκηση είναι βιωματική, γίνεται ακόμα πιο έντονος καταλύτης της διεργασίας, ενεργοποιώντας επιπλέον τα εξής:

• Ενθαρρύνεται η αυτοσυγκρότηση, όχι μόνο των μελών, αλλά και της ομάδας ως συνόλου: όταν τα μέλη βιώνουν τα θέματα αντί να τα κουβεντιάζουν μόνο, αναγκάζονται να συγκροτούν συναισθήματα, σκέψεις, συμπεριφορές, καθώς και αξίες και πεποιθήσεις κι έτσι η συναλλαγή τους παίρνει χαρακτήρα πιο «αληθινό».
• Καλλιεργούνται νέες ικανότητες ανοικτής επικοινωνίας, συνεννόησης με συναδέλφους και συνεργασίας στη λήψη αποφάσεων και, μέσα από την πιο ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων, αναπτύσσεται η αυτοενημερότητα και η ενσυναίσθηση του άλλου. Έτσι ενισχύονται οι ομόλογες σχέσεις στην ομάδα.
• Αυξάνεται η πιθανότητα να αλλάξουν οι στάσεις των μελών και να διευρυνθεί το αντιληπτικό τους πεδίο, γιατί η ομάδα, ενεργοποιημένη συναισθηματικά από τη βιωματική άσκηση, πολλαπλασιάζει την επίδρασή της στα μέλη.
• Αναπτύσσεται το προσωπικό ενδιαφέρον των μελών για το θέμα, γιατί τους δίνεται η ευκαιρία να καταλάβουν και να μοιραστούν τον τρόπο με τον οποίο οι ίδιοι βιώνουν κάποιες πλευρές του.
• Καλλιεργούνται τρόποι συστηματικής αξιοποίησης της εμπειρίας μέσα από την ομαδική επεξεργασία, που ακολουθεί την άσκηση. Η ικανότητα αυτή είναι απαραίτητη σε όλα τα πεδία ζωής και ίσως είναι από τα πιο σημαντικά στοιχεία που έχει να προσφέρει μια εκπαιδευτική ομάδα.

21 (Γ) Ποιες είναι οι προδιαγραφές διεξαγωγής των ομαδικών, βιωματικών ασκήσεων προκειμένου αυτές να έχουν θετικά μαθησιακά αποτελέσματα και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της διεργασίας της ομάδας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου:

Προδιαγραφές για τη σωστή λειτουργία μιας ομαδικής άσκησης
Η χρήση ομαδικών ασκήσεων, ιδιαίτερα αυτών που φαίνεται να έχουν γίνει δημοφιλείς ανάμεσα στους εκπαιδευτές ομάδας, κινδυνεύει να γίνει επιφανειακή, αν δεν διασφαλιστούν κάποιες προϋποθέσεις. Ένα παράδειγμα είναι το συχνά

χρησιμοποιούμενο παιχνίδι ρόλων που μπορεί να μην προσδώσει καμία άλλη διάσταση στη μάθηση των εκπαιδευομένων πέρα από το να έχουν περάσει ευχάριστα παίζοντας, αν δεν δοθεί η απαραίτητη προσοχή ώστε να καταλάβουν κάποιες σημαντικές πτυχές, όπως π.χ. ότι οι ρόλοι κατά κάποιον τρόπο είναι «δυναμικοί σχηματισμοί της διεργασίας» μέσα σε μία κατάσταση, που εκφράζουν τις ανάγκες της και όχι στατικά χαρακτηριστικά κάποιων προσώπων. Επομένως, προκειμένου να λειτουργήσει καλά μια ομαδική άσκηση, χρειάζεται να τηρηθούν κάποιες προδιαγραφές:

  1. Καταρχήν χρειάζεται ως εκπαιδευτές να νιώθουμε ότι η άσκηση που ζητάμε από τα μέλη να κάνουν είναι οικεία πρώτα σε εμάς τους ίδιους, γιατί την έχουμε ζήσει, δημιουργήσει ή διαμορφώσει με το δικό μας τρόπο κι έχουμε ένα ξεκάθαρο σκεπτικό για τη χρήση της στο πλαίσιο της επιστημολογικής μας προσέγγισης. Παράγονται «στρεβλές» καταστάσεις, όταν μία βιωματική άσκηση διεκπεραιώνεται ως «τεχνική». Οι τεχνικές που δίνονται στα ποικίλα βοηθήματα είναι καλό να αξιοποιούνται ως ερέθισμα για να διαμορφώνουμε και να φτιάχνουμε τη δική μας άσκηση. Δεν είναι φρόνιμο να τις παίρνουμε κατά γράμμα, γιατί τότε λειτουργούν σαν «ξένο ρούχο» για εμάς και επομένως και για την ομάδα. Επειδή ακριβώς η ομάδα συνίσταται από «ζωντανές διεργασίες», μία άσκηση, για να είναι εργαλείο και όχι εμπόδιο στο έργο της, χρειάζεται να γίνει πολύ «δική μας», να της βάλουμε μέσα δικά μας συστατικά. Καλό λοιπόν είναι όταν σχεδιάζουμε τη διαδικασία για την κάθε συνάντηση, να επεξεργαζόμαστε πρώτα για τον εαυτό μας την άσκηση που σκεφτόμαστε να ζητήσουμε από τους εκπαιδευομένους, απαντώντας στο ερώτημα «τι αντλώ για εμένα από αυτή την άσκηση;». Να αποκτήσουμε δηλαδή τη δική μας προσωπική σύνδεση με αυτήν. Ακόμη κι αν δεν καταφέρουμε να την προσαρμόσουμε χρησιμοποιώντας τη φαντασία μας, τα ειδικά ενδιαφέροντά μας και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα ειδικά ενδιαφέροντα της ομάδας, το γεγονός ότι προσπαθήσαμε να συνδέσουμε την άσκηση με τις προσωπικές μας εμπειρίες επιδρά μέσα μας, ακόμα και με τρόπο όχι απόλυτα εμφανή.

Επισήμανση: Αρχή της συνεξέλιξης
Αυτό αγγίζει και πάλι την «αρχή της συνεξέλιξης», που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξηγηθεί στον αρχάριο μελετητή της ομαδικής δυναμικής: «Η ομάδα των εκπαιδευομένων συνεξελίσσεται με τον εκπαιδευτή, εφόσον και οι δύο αποτελούν τμήματα του ευρύτερου συστήματος, που διαμορφώνεται από τη συναλλαγή τους». Επομένως, εάν περιμένει ο εκπαιδευτής μόνο από τους εκπαιδευομένους να αναπτύσσονται και να μαθαίνουν μέσα από τη διεργασία ομάδας, μοιραία κάποια στιγμή η διεργασία θα «κολλήσει» και μαζί της και η επεξεργασία του θέματος.

  1. Εξίσου σημαντικό για την ομαλή έκβαση της άσκησης είναι το να ζητάμε τη συνεργασία των μελών μέσα από ένα προσεκτικό συμβόλαιο κάθε φορά, γιατί δεν είναι κατ’ ανάγκην μία αναμενόμενη ή συνήθης γι’ αυτούς διαδικασία, ιδιαίτερα αν η άσκηση εμπλέκει το προσωπικό στοιχείο. Για παράδειγμα, οι εκπαιδευτές που επιχειρούν ασκήσεις, οι οποίες μοιάζουν με παιχνίδι, όπως αυτές που ζητούν την αναπαράσταση ρόλων ή χρησιμοποιούν λιγότερο συνηθισμένα κανάλια επικοινωνίας, όπως ζωγραφική ή κινήσεις του σώματος, έρχονται συχνά αντιμέτωποι με κάποια μέλη που δεν παίρνουν στα σοβαρά την άσκηση, χασκογελούν κ.λπ. Πιθανός λόγος είναι ότι δεν έχει συμφωνηθεί και τονιστεί η σημασία της άσκησης για το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο.
  2. Πέρα από αυτές τις δύο σημαντικές προϋποθέσεις χρειάζεται να λαμβάνουμε υπόψη και τις υπάρχουσες συνθήκες, αναφορικά με τον απαιτούμενο χρόνο, έτσι ώστε να διανυθούν σωστά όλες οι φάσεις της ομαδικής άσκησης. Ιδιαίτερα αν είναι βιωματική, θα είναι χρονοβόρα, γιατί απαιτεί κάποια στάδια προκειμένου να ολοκληρωθεί.
  3. Να αξιολογούμε αν ο αριθμός των παρόντων μελών επιτρέπει να γίνει η ομαδική άσκηση ολοκληρωμένα. Χρειάζεται όλα τα μέλη να συμμετέχουν με έναν υπεύθυνο και ενεργό ρόλο και όχι να μένουν παρατηρητές (εκτός αν η παρατήρηση είναι μέρος της άσκησης). Καλό είναι βέβαια τα μέλη να έχουν επιλογή για το πότε, πώς, με ποιον τρόπο θα συμμετέχουν και βέβαια να διευκολύνονται από τον εκπαιδευτή, εάν τυχόν συναντούν δυσκολίες.
  4. Να είμαστε έτοιμοι να προσαρμόσουμε την άσκηση στην περίπτωση που παρουσιαστεί έλλειψη χρόνου, υλικών, ακαταλληλότητα χώρου, αλλαγή στον αριθμό των μελών.
  5. Να έχουμε ετοιμάσει τις πληροφορίες και τις οδηγίες που κρίνουμε ότι χρειάζονται τα μέλη της συγκεκριμένης ομάδας για να κάνουν την άσκηση. Συχνά είναι χρήσιμο οι οδηγίες να είναι γραμμένες από πριν, γιατί όσο απλές κι αν φαίνονται αρχικά, όταν μπούμε στη διαδικασία να τις γράψουμε, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με διαφορετικές επιλογές γραφής, που δίνουν διαφορετική έμφαση και κατευθύνσεις.
  6. Σημαντικό στάδιο μιας ομαδικής άσκησης είναι η συζήτηση στο τέλος, μέσα από την οποία «συγκροτείται σε γνώση» ό,τι βιώθηκε και παρατηρήθηκε κατά τη διάρκειά της, με κάποιο λειτουργικό και σχετικό με το θέμα τρόπο. Ιδιαίτερα στην περίπτωση της βιωματικής άσκησης χρειάζεται να χειριστούμε με προσοχή τη στιγμή που τα μέλη θα «βγουν» από την «κατάσταση» στην οποία μπήκαν και να προβλέψουμε το χρόνο, ώστε να προλάβουν να συζητήσουν την εμπειρία. Συχνά η απουσία αυτής της φάσης μπορεί να στερήσει από τα μέλη της ομάδας την ουσιαστική μάθηση

που εμπεριέχεται στις ομαδικές ασκήσεις.

  1. Να βρισκόμαστε σε εγρήγορση, ώστε να κρατάμε την υλοποίηση της άσκησης στα όριαπου επιτρέπει η πραγματικότητα και η ωριμότητα της ομάδας. Επειδή κατά τη διάρκεια των ομαδικών ασκήσεων, ιδιαίτερα των βιωματικών, αναμοχλεύονται συναισθήματα και προσωπικές μνήμες, χρειάζονται τα μέλη προστασία από τον κίνδυνο να αποκαλύψουν για τον εαυτό τους ή για άλλους συμβάντα και συναισθήματα που δεν έχουν θέση στην ομάδα ή δεν είναι ώρα να ανοιχτούν ακόμη. Η καλή οριοθέτηση από τον εκπαιδευτή δημιουργεί κλίμα ασφάλειας. Έχουν αναφερθεί συχνά από νεοεκπαιδευομένους στην ομαδική διεργασία περιστατικά, όπου κάποιο μέλος ανοίγεται συγκινησιακά περισσότερο από όσο πρέπει.

22 (Β) Προσδιορίστε την έννοια της επικοινωνίας:
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Δύο ορισμοί μπορούν να θεωρηθούν ως οι αντιπροσωπευτικότεροι του πλήθους των ορισμών που υπάρχουν στην βιβλιογραφία:

  1. Επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία μεταβιβάζονται πληροφορίες και νοήματα από έναν άνθρωπο σε άλλον με τον προφορικό ή γραπτό λόγο ή με τη γλώσσα του σώματος.
  2. Επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία ένας πομπός Α (άνθρωπος, ομάδα) μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις, ιδέες, συναισθήματα και ενέργεια σε έναν δέκτη Β (άνθρωπο, ομάδα), με στόχο να ενεργήσει πάνω του με τρόπο ώστε να προκαλέσει σε αυτόν την εμφάνιση ιδεών, πράξεων, συναισθημάτων, ενέργειας και σε τελική ανάλυση να επηρεάσει την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του.
    23 (Β) Ποια είναι η διαδικασία της επικοινωνίας;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
    Η διαδικασία της επικοινωνίας αρχίζει από τη στιγμή που ένας πομπός ή πηγή (άνθρωπος ή ομάδα) έχει την επιθυμία να μεταβιβάσει μία πληροφορία, μία σκέψη κτλ. Στη συνέχεια ο πομπός κωδικοποιεί αυτό που θέλει να μεταβιβάσει με τη χρήση ενός κώδικα λέξεων, συμβόλων, κινήσεων κτλ., σχηματίζοντας ένα μήνυμα. Με τη βοήθεια καναλιών επικοινωνίας ή δικτύων (δηλαδή μέσων επικοινωνίας) μεταβιβάζει το μήνυμα στο δέκτη. Ο δέκτης λαμβάνει το μήνυμα, το αποκωδικοποιεί, το ερμηνεύει και τελικά γνωρίζει, αντιλαμβάνεται, κατανοεί , αισθάνεται αυτό που ο πομπός επιθυμούσε να μεταβιβάσει.
    Η επικοινωνία συνήθως επιφέρει αποτελέσματα: επηρεάζει τη γνώση, τη σκέψη, την ιδεολογία, τα αισθήματα, τη συμπεριφορά του παραλήπτη.
    Τέλος, με τον μηχανισμό ελέγχου(feed-back) ο πομπός πληροφορείται για την εξέλιξη του μηνύματός του.
    24 (Α)Ποια είναι τα βασικά στοιχεία της λεκτικής επικοινωνίας που επηρεάζουν το δέκτη να μεταβάλλει μία στάση ή συμπεριφορά του;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
    Υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία που μπορούν να πείσουν το δέκτη να μεταβάλει τη στάση του: 1.Το ήθος του ομιλητή,
  3. Η συγκίνηση που προκαλεί στο δέκτη,
  4. Τα πειστικά ή φαινομενικά πειστικά επιχειρήματα που χρησιμοποιεί (Αριστοτέλης).

25 (Α) α. Ποια είναι τα κύρια μέσα της προφορικής επικοινωνίας; β. Τι απαιτείται για μία επιτυχή προφορική επικοινωνία;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Το κύριο μέσο διεξαγωγής της προφορικής επικοινωνίας είναι ο λόγος, αλλά όχι και το μοναδικό. Η όλη στάση, η μορφή, η αμφίεση, η εμφάνιση, η κόμμωση, το ύφος, ο τόνος της φωνής, η προφορά κ.τ.λ. είναι δυνατό να διαμορφώσουν τη γενική εικόνα του δέκτη για τον πομπό και να συντελέσουν καθοριστικά στην αποδοχή ή όχι του μηνύματος.
β. Για να έχει η προφορική επικοινωνία επιτυχία, επιβάλλεται να είναι όχι μόνο ο πομπός καλός μεταβιβαστής μηνύματος, αλλά συγχρόνως και ο δέκτης καλός ακροατής. Παρόλα αυτά οι έρευνες δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είναι καλοί ακροατές. Η καλή ακρόαση προϋποθέτει συνειδητή προσπάθεια του δέκτη να επιδείξει πνεύμα συνεργασίας και κατανόησης, καθώς και αυξημένη αυτοσυγκέντρωση.

26 (Α) Α. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της προφορικής επικοινωνίας;
Β. Ποιο είναι το βασικό μειονέκτημα της προφορικής επικοινωνίας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Η προφορική επικοινωνία έχει τα πλεονεκτήματα της αμεσότητας, της ζωντάνιας και της παραστατικότητας.
Επίσης, στην προφορική επικοινωνία ο πομπός γνωρίζει ότι ο δέκτης έλαβε το μήνυμά του, ενώ στη γραπτή πάντα υπάρχει μία δόση αμφιβολίας στο σημείο αυτό, η οποία κορυφώνεται στην περίπτωση της μη απάντησης.
β. Το βασικό μειονέκτημα της προφορικής επικοινωνίας είναι ότι τα λεγόμενα δεν παραμένουν, αφού δεν καταγράφονται, οπότε δεν υπάρχουν αποδείξεις για το τι ελέχθη ή και συμφωνήθηκε.

27 (Α) Αναφέρατε τεχνικές καλής ακρόασης:
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο: Οι σημαντικότερες τεχνικές καλής ακρόασης είναι:
α. Ενεργητική προσπάθεια κατανόησης, αυτοσυγκέντρωση β. Διάθεση κατανόησης
γ. Ακρόαση με ειλικρίνεια και έλλειψη προκατάληψης δ. Ακρόαση με ενσυναίσθηση

28 (Β) Τι είναι η ενσυναίσθηση;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ενσυναίσθηση είναι η κατανόηση με συναισθηματική συμμετοχή. Σημαίνει την ικανότητα από μέρους ενός ατόμου να βάζει τον εαυτό του στη θέση του άλλου, ώστε να κατανοεί τα συναισθήματά του. Σημαίνει να ακούει κανείς με ακρίβεια και να αισθάνεται τον εμπειρικό κόσμο του άλλου ανθρώπου, να αντιλαμβάνεται τον κόσμο όπως τον ‘βλέπει’ ο άλλος. Το κλειδί για να μαντέψει κανείς τα συναισθήματα του άλλου βρίσκεται στην ικανότητα να ‘διαβάζει’ και τα μη λεκτικά στοιχεία της επικοινωνίας. Να ερμηνεύει τον τόνο της φωνής, τις χειρονομίες, την έκφραση του προσώπου, κ.ά.
29 (Γ) Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου του «κακού « ή δύσκολου ακροατή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

  1. Η ακρόαση ενδεχομένως πληγώνει τον εγωισμό του δέκτη.
  2. Η ακρόαση υποχρεώνει το δέκτη, που ίσως κατέχει και κάποια ηγετική θέση ή αισθάνεται ότι βρίσκεται σε υψηλότερο κοινωνικό ή πνευματικό επίπεδο, να παραμερίσει το συνηθισμένο ρόλο εξουσίας και υπεροχής και να μεταβληθεί σε δέκτη των λόγων του πομπού, ο οποίος έχει πλέον την πρωτοβουλία στη συζήτηση.
  3. Ο ακροατής μπορεί να δεχτεί και να κατανοήσει πολύ περισσότερες λέξεις απ’ όσες μπορεί να πει ο ομιλητής. Η σκέψη δηλαδή του ακροατή προτρέχει των λόγων του ομιλητή, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να παρεμβάλλεται ένα κενό χρονικό διάστημα μεταξύ των λόγων του πρώτου και της λήψης τους εκ μέρους του δεύτερου. Στο κενό αυτό χρονικό διάστημα υπεισέρχονται στο νου του ακροατή άλλες σκέψεις, οι οποίες τον απομακρύνουν από τους λόγους του ομιλητή.
  4. Συχνά κάποια λέξη ή φράση του ομιλητή ανακαλεί συνειρμικά στη σκέψη του ακροατή κάποιες παραστάσεις από το παρελθόν του, που μοιραία αποσπούν την προσοχή του από τα λεγόμενα. Ο ακροατής αποδέχεται κάποιες αξίες και γενικά έχει τη δική του κοσμοθεωρία. Όταν λοιπόν ακούσει κάτι το οποίο δε συμφωνεί με τα πιστεύω του, τότε δαπανά χρόνο «συζητώντας το» με τον εαυτό του και δεν παρακολουθεί με προσοχή το συνομιλητή του. Συχνά, μάλιστα, παρασύρεται από το ιδεολογικό του υπόβαθρο και τα συναισθήματά του καταλήγοντας προκαταβολικά σε συμπεράσματα, πριν ακόμη ολοκληρώσει ο ομιλητής τους συλλογισμούς του ή αποδίδει στα λεγόμενα σημασία διαφορετική από αυτή που επιθυμεί ο τελευταίος.
  5. Η ακρόαση είναι μια δυναμική διαδικασία η οποία απαιτεί έντονη προσοχή και αυτοσυγκέντρωση, γεγονός που κουράζει τον ακροατή. Ο ακροατής λοιπόν, προκειμένου να αποφύγει την κόπωση γίνεται παθητικός δέκτης, χωρίς να αυτοσυγκεντρώνεται και να εντείνει την προσοχή του.
  6. Επειδή η ακρόαση απαιτεί την καταβολή νοητικών και σωματικών δυνάμεων, στην περίπτωση που αυτή δυσχεραίνεται, λόγω της χρήσης εκ μέρους του ομιλητή λέξεων και εννοιών δύσκολων, ο ακροατής κουράζεται ακόμη περισσότερο, με αποτέλεσμα να αφαιρείται ή να παραιτείται από την προσπάθεια παρακολούθησης και κατανόησης των λεγομένων.
  7. Τέλος, η ιδέα που έχει ο ακροατής για το συνομιλητή του είναι δυνατό να επιδράσει αρνητικά στην ακρόαση, στην περίπτωση φυσικά που η ιδέα αυτή είναι όχι καλή.

30 (Β) Να περιγράψετε τι σημαίνει θετική κατανόηση και αποδοχή από την πλευρά του εκπαιδευτή:
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η θετική κατανόηση και αποδοχή (C. Rogers) αναφέρεται στην αποδοχή του εκπαιδευόμενου από πλευράς του εκπαιδευτή ενηλίκων, με απόλυτο σεβασμό στην προσωπική του ιστορία και στην προσωπικότητά του. Η θετική κατανόηση των αναγκών και των ιδιαιτεροτήτων από πλευράς του εκπαιδευτή έχει σχέση με την ικανότητά του να

συμπεριφέρεται (λεκτικά και μη λεκτικά) με τρόπο ώστε να δομείται μία σχέση με ειλικρίνεια, ενδιαφέρον, και βαθιά κατανόηση, χωρίς κριτική, κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασής του με τους εκπαιδευόμενους.
31 (Β) Να αναφέρετε 4-5 θετικές πτυχές που μπορεί να αναδυθούν κατά την αλληλεπίδραση των μελών της ομάδας:
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Κάποιες από τις θετικές πτυχές που αναδύονται κατά τη διάρκεια της αλληλεπίδρασης των μελών μιας ομάδας είναι: 1/ η ανταλλαγή νέων ιδεών και τεχνογνωσίας,
2/η ανταλλαγή εμπειριών και δεξιοτήτων μεταξύ διαφορετικών ατόμων,
3/ η ανάπτυξη αισθήματος συντροφικότητας και φιλίας/ ανάπτυξη σχέσεων, 4/η ανάπτυξη συνεργασίας και συνοχής στην ομάδα,
5/ ενίσχυση του κινήτρου για μάθηση και ενεργή συμμετοχή των εκπαιδευομένων, 6/ περισσότερες δυνατότητες ενθάρρυνσης για κριτικό στοχασμό.
32 (Β) Αναφέρετε τέσσερις τουλάχιστον ενέργειες του εκπαιδευτή που εξυπηρετούν την ενθάρρυνση του διαλόγου και της αλληλεπίδρασης.
Ενδεικτικό υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο παρακάτω απόσπασμα του βιβλίου της Α. Τσιμπουκλή (2012)
«Δυναμική Ομάδας και Επικοινωνία στην Εκπαίδευση Ενηλίκων» (Εκδ. ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ):

33 (Β) Τι γνωρίζετε για τη «γλώσσα του σώματος»;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Όταν αναφερόμαστε στη γλώσσα του σώματος εννοούμε τον τρόπο που χρησιμοποιούμε για να στείλουμε μηνύματα με χειρονομίες, κινήσεις του σώματος, εκφράσεις του προσώπου, τρόπο ένδυσης κ.ά. Όλα αυτά μπορεί να γίνονται συνειδητά, υποσυνείδητα ή ακόμα και ασυνείδητα. Η μη λεκτική επικοινωνία, όπως αλλιώς λέγεται, περιλαμβάνει επίσης τον προσωπικό χώρο που έχει ανάγκη ο καθένας γύρω του, το βλέμμα, αλλά και την αντίδραση στη σωματική επαφή.

34 (Β) Γιατί είναι σημαντική η γλώσσα του σώματος;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η γλώσσα του σώματος είναι σημαντική γιατί:

• Δημιουργεί τις πρώτες εντυπώσεις.

• Οδηγεί σε συμπεράσματα για το χαρακτήρα του ατόμου, την κοινωνική, πολιτισμική και οικονομική του θέση.

• Αποτελεί εργαλείο της αυτοπαρουσίασής μας. Καθορίζει σε μεγάλο ποσοστό το είδος της σχέσης που θα δημιουργήσουμε με τον/τους άλλους.

• Είναι κοινή σε όλο τον κόσμο (οικουμενική), παρότι έχει διάφορες εκδοχές.

• Αποκαλύπτει τα συναισθήματα, όσο και αν προσπαθήσουμε να τα κρύψουμε.

• Αντανακλά ρόλους που αναλαμβάνουμε στις σχέσεις μας και στη ζωή μας γενικότερα, αλλά και τις τάσεις της εκάστοτε εποχής μέσω του τρόπου που ντυνόμαστε, τις χειρονομίες, τις κινήσεις μας και τη στάση του σώματός μας.

• Φανερώνει το ψέμα, αφού η αλήθεια των συναισθημάτων και των λόγων μας «διαρρέει» πάντα με κάποιον τρόπο μέσα από τη γλώσσα του σώματος, φτάνει να είναι κανείς προσεκτικός και να ξέρει τι και πού να παρατηρήσει.

• Αποτελεί διέξοδο για τις ανέκφραστες σκέψεις και τα συναισθήματα που ο καθένας μας έχει.

35 (Β) Πώς μπορεί ένας εκπαιδευτής να διαχειρίζεται τις δικές του αντιδράσεις όταν αντιμετωπίζει ‘δύσκολους’ εκπαιδευόμενους;
Ενδεικτικό υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο παρακάτω απόσπασμα του αναφερθέντος βιβλίου της Α. Τσιμπουκλή:

36 (Γ) Πώς μπορεί ένας εκπαιδευτής να επεξεργάζεται τη διεργασία;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Μ. Πολέμη- Τοδούλου:

Επεξεργασία της διεργασίας από τον εκπαιδευτή

Ποια είναι τα εφόδια του εκπαιδευτή στη διαχείριση της διεργασίας της εκπαιδευτικής ομάδας;
Α. Να παρατηρεί όσα εκτυλίσσονται γύρω του και μέσα του και να τα επεξεργάζεται συστηματικά.
Β. Να κάνει αυτή την επεξεργασία με γνώμονα την πυξίδα που έχει διαμορφώσει σχετικά με τις αρχές που διέπουν τη διεργασία μιας εκπαιδευτικής ομάδας και με «πίστη» στην αξία αυτής της διεργασίας.
Γ. Να παρατηρεί και να επεξεργάζεται την όλη διεργασία με αυτοενημερότητα. Στη συνέχεια επεξεργαζόμαστε αναλυτικά τα ζητήματα αυτά.

Α. Παρατήρηση και επεξεργασία
Η επεξεργασία συνίσταται στο να αξιοποιούμε τις παρατηρήσεις και τις καταγραφές που κάναμε κατά τη διάρκεια κάθε εκπαιδευτικής συνάντησης ή μετά από αυτή, σχετικά με την πορεία της, τα μέλη, την ομάδα ως σύνολο, καθώς και τα δικά μας συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας, προκειμένου να καταλάβουμε τι ακριβώς έγινε και πώς να σχεδιάσουμε καλύτερα την επόμενη συνάντηση. Η επεξεργασία δηλαδή παρέχει το πλαίσιο, μέσα στο οποίο αξιολογούμε το σχεδιασμό μας και το ρόλο μας και γίνεται κατανοητή η απόδοση της ομάδας, οι δυσκολίες ή οι κρίσεις που αντιμετωπίζει, καθώς και η ανάγκη της για προσαρμογή σε συνθήκες διαφορετικές από τις αναμενόμενες.

Οι «πρώτες ύλες» μας για το έργο της επεξεργασίας είναι:

  1. Τα στοιχεία που έχουμε καταγράψει για όσα συνέβησαν κατά τη διάρκεια της συνάντησης (παρατηρημένα από τη δική μας τη σκοπιά).
  2. Τα έργα αυτά καθαυτά της ομάδας και των υποομάδων της (χωρίς τη δική μας ερμηνεία).
  3. Η δική μας εμπειρία, οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας, πριν, μετά και κατά τη διάρκεια της συνάντησης.
  4. Ο τρόπος, με τον οποίο η ομάδα αξιολογεί την εμπειρία της από τις εκπαιδευτικές συναντήσεις.

Θεωρώντας την επεξεργασία εξαιρετικά σημαντική για τη διαχείριση της διεργασίας της ομάδας, εξασφαλίζουμε τον απαραίτητο χρόνο για αυτήν, προγραμματίζοντάς την. Η έμφαση στη συνεχή απασχόληση όλων μας, που χαρακτηρίζει την εποχή μας έναντι του να σταματάμε για λίγο για να σκεφτούμε, μας αποπροσανατολίζει από το να δώσουμε την απαραίτητη σημασία στην επεξεργασία. Μέσα όμως στην ευθύνη του συντονισμού μιας εκπαιδευτικής ομάδας θα πρέπει να προϋπολογίζουμε εκτός από το χρόνο του αρχικού σχεδιασμού και το χρόνο της επεξεργασίας ανάμεσα στις συναντήσεις, καθώς και της επεξεργασίας που κάνουμε στο τέλος, για να δώσουμε στον εαυτό μας
(ανεξάρτητα αν μας το ζητάει ο εκπαιδευτικός φορέας) μία πλήρη εικόνα του τι έγινε και να ολοκληρώσουμε την εμπειρία αυτή, συνειδητοποιώντας τι καινούριο μάθαμε.

Από τη στιγμή που επιτρέπουμε σε αυτό που λέμε «ομαδική διεργασία» να αναπτυχθεί και φιλοδοξούμε να την αξιοποιήσουμε για εκπαιδευτικούς σκοπούς, ανοίγουμε για τον εαυτό μας ένα μεγάλο κεφάλαιο, αυτό
της «ανάγνωσής» της μέσα από την επεξεργασία των παρατηρήσεων και καταγραφών όσων συμβαίνουν μέσα στην ομάδα και στη συναλλαγή μας μαζί της. «Αφουγκραζόμαστε» προσεκτικά τα περιστατικά που συνέβησαν, αυτά που νιώσαμε ή αντιληφθήκαμε ότι ένιωσαν οι άλλοι και μελετάμε τις σημειώσεις που κρατήσαμε. Όλα αυτά τα αξιοποιούμε για να καταλάβουμε σε ποια φάση της διεργασίας βρίσκεται η ομάδα, ποια δυσκολία αντιμετωπίζει ως προς τη θεματική κατανόηση και πώς σχετίζεται η διεργασία που αναπτύσσεται με το περιεχόμενο του θέματος.

Βοηθάει επομένως να κρατάμε σημειώσεις την ώρα της συνάντησης, για να μπορούμε να έχουμε σημεία αναφοράς για την επεξεργασία. Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι η εικόνα του εκπαιδευτή που κρατάει σημειώσεις αποτελεί καινούριο στοιχείο, δεδομένου ότι στην παραδοσιακή εκπαιδευτική τάξη οι μόνοι που κρατούσαν σημειώσεις ήταν οι εκπαιδευόμενοι. Ίσως λοιπόν χρειάζεται ο εκπαιδευτής να αναφερθεί στις σημειώσεις που κρατάει και πώς αυτό τον βοηθάει.

Βοηθάει επίσης η αξιοποίηση των καταγραφών των μικρών ομάδων, όταν το ζητάει η άσκηση. Σε κάποιες περιπτώσεις έχει αποδειχθεί χρήσιμο να καταθέτουν τα μέλη, στο τέλος κάθε συνάντησης, κάτι που να σηματοδοτεί το πώς νιώθουν και σκέφτονται, με τη μορφή ενός ερωτήματος, μιας «έννοιας-κλειδιού», μιας «χαρακτηριστικής φράσης» ή ενός «τίτλου για τη συνάντηση που μόλις τέλειωσε» κ.λπ.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης καλό είναι να βρίσκουμε την ευκαιρία να αφουγκραζόμαστε για λίγο τα δικά μας συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αντιδράσεις μας και να επεξεργαζόμαστε αυτά που συμβαίνουν εκείνη τη στιγμή. Μια τέτοια ευκαιρία για προσωπικό χρόνο παρουσιάζεται κατεξοχήν όταν δουλεύουν οι υποομάδες μεταξύ τους, χωρίς τη δική μας ανάμιξη, οπότε και καθόμαστε λίγο παράμερα και σκεφτόμαστε: Συγκρίνουμε τους στόχους που είχαμε ξεκινώντας με αυτά που παρατηρούμε ότι συμβαίνουν εκείνη τη στιγμή, αξιολογούμε την πορεία της ομάδας (π.χ. το επίπεδο οικειότητας που έχει καλλιεργηθεί), εκτιμάμε, με αφορμή κάποιες παρεμβάσεις που έγιναν (π.χ. του μέλους που εκμυστηρεύτηκε κάτι προσωπικό), το κίνητρο, το συναίσθημα και τη σύνδεση των μελών και ετοιμάζουμε τον εαυτό μας να ακούσει τις αναφορές των μικρών ομάδων. Επομένως αυτό το «δεκάλεπτο» αποβαίνει εξαιρετικά χρήσιμο για τον εκπαιδευτή, για να διαμορφώνει «αυτιά» και «μάτια» για να ακούει και να βλέπει όποιες πληροφορίες έρχονται σε επίπεδο ομαδικό και όχι ατομικό: Για ποιο πράγμα μιλάει η ομάδα; Με ποιο νήμα συνδέονται αυτά που έχει καταθέσει ως μηνύματα στις προηγούμενες συναντήσεις και στη σημερινή; Τι σχέση μπορεί να έχουν αυτά τα μηνύματα που δίνει η διεργασία της ομάδας με το περιεχόμενο της εκπαίδευσης που αυτή τη στιγμή επιχειρεί να κατακτήσει, με τις ικανότητες που προσπαθεί να καλλιεργήσει;

Προσπαθούμε δηλαδή εκείνη τη στιγμή να καταλάβουμε το νόημα όσων συμβαίνουν και, οδηγούμενοι από τις ενδείξεις και την αίσθηση του τρόπου με τον οποίο κινείται η ομάδα ως σύνολο, εστιάζουμε στα στοιχεία εκείνα της διεργασίας που κατά κάποιον τρόπο διαμορφώνουν τον κεντρικό κορμό της.

Στη συνέχεια προβληματιζόμαστε πάνω στις δικές μας ενέργειες και παρεμβάσεις «εμείς τι κάναμε και γιατί;» και «προς ποια κατεύθυνση χρειάζεται να ενεργήσουμε τώρα;», «είναι καλύτερα να παρακάμψουμε κάποια ζητήματα και να επιμείνουμε περισσότερο σε κάποια άλλα;». Εάν, για παράδειγμα, η ομάδα βρίσκεται σε φάση που θέλει να επεξεργαστεί περισσότερο ορισμένα θέματα, είναι καλύτερα να μην προσθέσουμε άλλες πληροφορίες και να δώσουμε περισσότερο χρόνο στην εσωτερική, ατομική επεξεργασία των μελών και στη συμμετοχή τους σε μικρές ομάδες. Αν πάλι η ομάδα είναι σε φάση όπου τα μέλη έχουν ικανοποιητικά επεξεργαστεί το θέμα, μπορεί να χρειάζεται να τους παρουσιάσουμε νέες πληροφορίες, για να διευρύνουμε τον προβληματισμό τους ή για να προχωρήσουμε σε ένα επόμενο στάδιο μάθησης του γνωστικού αντικειμένου.

Επίσης, αμέσως μετά τη συνάντηση ή ανάμεσα στις συναντήσεις, είναι πολύ χρήσιμο, αφού είμαστε πια έξω από την άμεση επίδραση της ομάδας, να σημειώνουμε δυο-τρία πράγματα που νιώσαμε, καταλάβαμε, μας έκαναν εντύπωση ή σκεφτήκαμε ως συνέχεια για την επόμενη φορά. Να αξιολογούμε τι πήγε σύμφωνα με τις προβλέψεις μας και τι όχι, πώς η ομάδα ανταποκρίθηκε στη διαδικασία όπως την είχαμε σχεδιάσει και σε ποία σημεία της έκανε αλλαγές. Ιδιαίτερα χρήσιμα είναι τα σημεία στα οποία νιώσαμε «ξάφνιασμα»: Να σταθούμε δηλαδή στο «όχι» μελών της ομάδας και στον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο εφάρμοσαν αυτό που τους ζητήθηκε, για να καταλάβουμε ενδεχομένως κάτι για την ομάδα, που δεν το είχαμε καταλάβει νωρίτερα. Να σταθούμε στη στιγμή που νιώσαμε εμείς ανησυχία και στη στιγμή που ανακουφιστήκαμε. Να αναζητήσουμε την πηγή αυτών των συναισθημάτων μέσα στη διεργασία της ομάδας σε σχέση με όσα συμβαίνουν μέσα μας με αφορμή αυτή τη διεργασία. Να φέρουμε στο νου όλη τη συνάντηση, για να την καταλάβουμε ως σύνολο και να σταθούμε σε ένα- δύο σημεία που, μετά την ολοκλήρωσή της, τα νιώθουμε ως σημαντικότερα. Να σημειώσουμε τι μας «διδάσκει» όλη αυτή η επεξεργασία και τι θα θέλαμε για την επόμενη συνάντηση. Επειδή ακριβώς μιλάμε για δυναμική διεργασία και όχι για στατικά φαινόμενα, η επεξεργασία της εμπειρίας αυτής που κάνουμε μέσα μας εξελίσσεται και αυτή. Για αυτό το λόγο, πολλές φορές άλλα καταλαβαίνουμε κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης, άλλα αμέσως μετά και άλλα λίγο αργότερα. Αυτή η «σταδιακά αναπτυσσόμενη κατανόηση» δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει, αντίθετα θα πρέπει να την περιμένουμε και να μάθουμε να την αξιοποιούμε.

Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να φαίνεται σχολαστική. Όμως, σύμφωνα και με τα όσα αναφέραμε στην αρχή του κεφαλαίου, ούτως ή άλλως μπαίνουμε στην ομάδα με διαμορφωμένες προσδοκίες και διαμορφωμένη προσέγγιση και η κατανόηση των όσων γίνονται, καθώς και η αξιοποίησή τους καθοδηγείται από αυτές. Όσο αφήνουμε λοιπόν αυτές τις προσδοκίες και την προσέγγισή μας να εξελίσσονται ερήμην μας, μένουμε πιο ευάλωτοι στις αδυναμίες μας και τις συγκινησιακές μας εμπλοκές. Καλό είναι να γινόμαστε πιο «ενσυνείδητα ενήμεροι», αφιερώνοντας τον κατάλληλο χρόνο, για να μπορούμε να τις ρυθμίζουμε με τον καλύτερο για το στόχο μας τρόπο.

Η παραμέληση της επεξεργασίας οδηγεί κάποια στιγμή τη δουλειά μας με την ομάδα σε αποτυχία. Ακόμη κι όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, χρειάζεται να αποκωδικοποιήσουμε τι λειτούργησε και μέσα απ’ αυτό να μάθουμε. Βέβαια αυτό, εκτός από χρόνο, απαιτεί και πλούσιο εσωτερικό διάλογο, που μας φέρνει αντιμέτωπους με τις δυνάμεις και τις αδυναμίες μας.

Β. Γνώμονας είναι οι αρχές που διέπουν τη διεργασία της ομάδας
Στην επεξεργασία των πληροφοριών και στη διαχείριση της διεργασίας της ομάδας καθοδηγούμαστε από ένα σύνολο αρχών, που έχουμε μάθει στην εκπαίδευσή μας και έχουμε συλλέξει από τη δική μας εμπειρία. Αυτές συνθέτουν τη βάση της πυξίδας μας.

Γ. Αυτοενημερότητα του εκπαιδευτή στην αντιμετώπιση της διεργασίας της ομάδας
Στη φροντίδα της διεργασίας που αναλαμβάνει ο εκπαιδευτής βοηθιέται πολύ από κάποιες πεποιθήσεις, αξίες, στάσεις και ικανότητες. Τον βοηθά να «πιστεύει στην ομάδα», να τη θεωρεί δηλαδή ως ένα χρήσιμο και αποδοτικό πλαίσιο.
Ιδιαίτερα τον βοηθά να έχει κάποια επιστημολογική προσέγγιση σε θέματα διεργασίας. Οι ευαισθησίες που διαθέτει και κάποια κριτήρια για την ανθρώπινη λειτουργία και δυσλειτουργία τού επιτρέπουν να γίνεται στηρικτικός εκεί που χρειάζεται και να συγκρατεί την έκφραση της προσωπικής δυσλειτουργίας των μελών έξω από την ομάδα. Η
επεξεργασμένη εμπειρία του από ομάδες τον κάνει ευέλικτο στο να μπορεί να παρακολουθεί τις διακυμάνσεις και τις

αλλαγές της διεργασίας και να προσαρμόζει το αρχικό του πλάνο, καθώς και να λειτουργεί με ενημερότητα των ορίων της φύσης της εκπαιδευτικής ομάδας που συντονίζει.

37 (Β) Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η διαφορά και η τυχόν διαφωνία στην ομάδα;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Διαφορές πάντα προκύπτουν στις ομάδες -ως προς τις απόψεις ή τις ενέργειες -ανάμεσα στα μέλη ή μεταξύ εκπαιδευτή και ομάδας. Αυτή η δυσκολία είναι κατά κάποιον τρόπο αναμενόμενη. Στο χειρισμό της βοηθάει να αξιοποιούνται αντιλήψεις όπως:
α) Η πεποίθηση ότι η ύπαρξη διαφοράς σηματοδοτεί τις περισσότερες φορές πλούτο διαφορετικών εμπειριών ή οπτικής, με την οποία προσεγγίζεται το θέμα. Γι’ αυτό η έκφραση της διαφοράς είναι σημαντικό να επιτρέπεται σε μια ομάδα, με την προϋπόθεση ότι αποτελεί κοινή επιδίωξη η αξιοποίησή της με στόχο τη διεύρυνση του αντιληπτικού πεδίου και για σφαιρικότερη αντίληψη του θέματος μέσα από τη σύνθεση ή, όπου αυτό δεν είναι εφικτό, τη διατήρηση των διαφορετικών απόψεων, αλλά σε κλίμα συνεργασίας και αλληλοαποδοχής.
β) Η συνειδητοποίηση ότι η εμφάνιση διαφορετικών απόψεων σε σημαντικά θέματα ανάμεσα σε πρόσωπα που καλούνται να λειτουργήσουν συμπληρωματικά δεν καθιστά απειλή. Ο εκπαιδευτής οφείλει να συμβάλλει στο να αναπτυχθούν στρατηγικές αξιοποίησης των ενδεχόμενων διαφωνιών. Οι «αντιθέσεις» που εκφράζονται από μέλη της ομάδας ενδεχομένως αντανακλούν ορισμένες ανάγκες τους που δεν έχουν ικανοποιηθεί (λ.χ. θέματα που δεν καλύφθηκαν, ιδεολογικές διαφωνίες κ.ά.). Οι απόψεις αυτές είναι χρήσιμο να ενθαρρύνονται να εκφραστούν σε κάποιο βαθμό και να τίθενται σε διάλογο και επεξεργασία, μέσα στα επιτρεπόμενα χρονικά περιθώρια, ώστε να εμπλουτίζεται το πεδίο μάθησης της ομάδας με εναλλακτικές προτάσεις. Έτσι τα μέλη βιώνουν τη σχέση τους με την ομάδα ως σημαντική και η συμμετοχή τους, αναδεικνυόμενη σε σημαντικό παράγοντα, ενεργοποιείται ακόμη περισσότερο.
38 (Β) Συχνά στα πλαίσια λειτουργίας μιας ομάδας εκπαίδευσης ενηλίκων, ειδικά σε αυτές που έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια, ο εκπαιδευτής έρχεται αντιμέτωπος με την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των εκπαιδευτικών στόχων και την εκ νέου ιεράρχησή τους με τη βοήθεια των μελών. Πώς, κατά την άποψή σας, μπορεί να χειριστεί την κατάσταση αυτή ο εκπαιδευτής; Αναφέρετε 3 – 4 ενδεικτικές περιπτώσεις, στις οποίες θα κρίνατε επιβεβλημένη μια τέτοια αλλαγή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι εκπαιδευτές ενηλίκων μπορεί στη διάρκεια λειτουργίας μιας ομάδας να έρθουν αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο αλλαγής ή αντικατάστασης κάποιων εκπαιδευτικών στόχων, προκειμένου να καλυφθούν νέες εκπαιδευτικές ανάγκες που προκύπτουν, λ.χ. στο πλαίσιο της αποτίμησης των εργασιών της ομάδας. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο εκπαιδευτής οφείλει να είναι σε άμεση συνεννόηση με τους συντονιστές και γενικά τα στελέχη του προγράμματος, αλλά και με τους εκπαιδευτές που δίδαξαν την ομάδα πριν από αυτόν, για να συλλέξει όσες περισσότερες πληροφορίες μπορεί για την ομάδα του. Δηλαδή, να την αντιμετωπίσει ως μια οντότητα με παρελθόν και συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη τι έχει προηγηθεί και τι έπεται. Έτσι, θα μπορέσει να διαγνώσει την προϋπάρχουσα δυναμική της ομάδας, προκειμένου να διακρίνει και να αποφασίσει για το αν και πώς θα μεταβληθούν οι στόχοι της μέσα από την εκ νέου διαπραγμάτευση των εκπαιδευτικών αναγκών.
Στη βάση αυτή, στην ομάδα που θα κληθεί να αναλάβει ο εκπαιδευτής θα μπορεί να ενσωματώνει στοιχεία από τη μέχρι στιγμής πορεία της λαμβάνοντας υπόψη τις νέες ή τις μεταβληθείσες εκπαιδευτικές ανάγκες των μελών της.
Οι περιπτώσεις που γενικά απαιτούν το συντονισμό του εκπαιδευτή με τα στελέχη του προγράμματος και τα μέλη της ομάδας για τη διαπραγμάτευση και τον επαναπροσδιορισμό των εκπαιδευτικών της στόχων είναι:

• Όταν αλλάζει η σύνθεση της ομάδας, π.χ. αποχώρηση κάποιου ή κάποιων μέλους/ μελών.

• Σε περιπτώσεις ανάγκης για οριοθέτηση της ομάδας, που προκαλείται από την έλλειψη ενδιαφέροντος των μελών της, π.χ. απουσίες, αργοπορημένες αφίξεις.

• Όταν ο σκοπός και οι στόχοι του προγράμματος δεν ανταποκρίνονται στις επικρατούσες κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές συνθήκες, π.χ. στο τι απαιτεί η αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται άμεσα το περιεχόμενο ενός προγράμματος.

• Τέλος, στην περίπτωση μειωμένης συμμετοχής των μελών στις δραστηριότητες της ομάδας.

39 (Γ) Τι είναι η μεταβίβαση συναισθημάτων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι εκπαιδευτές ενηλίκων είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να κατανοούν το φαινόμενο της μεταβίβασης, ώστε να μπορούν να το αντιμετωπίσουν κατάλληλα. Η μεταβίβαση είναι μια συναισθηματική αντίδραση κάποιων εκπαιδευομένων προς τον εκπαιδευτή τους. Αναφέρεται σε συναισθήματα, θετικά ή αρνητικά, που αναδύονται από τους εκπαιδευόμενους κατά την εκπαιδευτική διαδικασία και απευθύνονται προς τον εκπαιδευτή. Αυτό συμβαίνει ασυναίσθητα, καθώς ο εκπαιδευόμενος, προσπαθώντας να ενταχθεί σε ένα νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον, αναζητάει συναισθηματικά ερείσματα και χαρακτηριστικά σε σημαντικά για εκείνον άτομα του παρόντος (π.χ. στον εκπαιδευτή) παρόμοια με εκείνα που είχαν σημαντικά πρόσωπα-φορείς εξουσίας (π.χ. γονείς, δάσκαλοι) στη ζωή του κατά το παρελθόν. Οι εκπαιδευόμενοι επιλέγουν ασυνείδητα τη μεταβίβαση συναισθημάτων προς τον εκπαιδευτή με στόχο, πολλές φορές, να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του. Η μεταβίβαση συναισθημάτων που μπορεί να συμβεί από κάποιον εκπαιδευόμενο αναφέρεται μόνο σε περιπτώσεις κατά τις οποίες:
-Η αρνητική του στάση ή/ και συμπεριφορά δεν εκδηλώνεται ως αντίδραση σε ενέργειες του εκπαιδευτή.
-Η συμπεριφορά του εκπαιδευόμενου αποτελεί επανάληψη των συναισθηματικών αντιδράσεων που απευθύνονταν σε σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του κατά το παρελθόν (λ.χ. επιθετικότητα, αμυντισμός, θαυμασμός κ.λπ.).

40 (Α) Πώς καλλιεργείται το αίσθημα της ευθύνης στους εκπαιδευόμενους;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο: Το «αίσθημα της ευθύνης» καλλιεργείται στους εκπαιδευόμενους όταν:
-νιώθουν ότι υπολογίζεται η γνώμη τους,
-συμμετέχουν στη στοχοθέτηση,
-εκφράζουν ελεύθερα την άποψή τους και γίνεται σεβαστή,
-υπάρχει αλληλο-σεβασμός,
-υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη,
-αισθάνονται δεμένοι μεταξύ τους και με την ομάδα,
-μαθαίνουν να δουλεύουν ομαδικά,

-υπάρχει σεβασμός στους κανόνες λειτουργίας της ομάδας.

41 (Α) Σε τι συμβάλλει η λειτουργία συνεκτικής εκπαιδευόμενης ομάδας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο βαθμός στον οποίο οι εκπαιδευόμενοι αισθάνονται δεμένοι μεταξύ τους συμβάλλει:
-στην καλλιέργεια αισθήματος οικειότητας και φιλίας μεταξύ των μελών,
-στη μείωση της εμφάνισης ανταγωνιστικών σχέσεων, συγκρούσεων και τριβών,
-στην αύξηση του αισθήματος εμπιστοσύνης,
-στην εμπλοκή τους στη διεργασία της μάθησης,
-στη μείωση του άγχους να εκθέσουν τις απόψεις τους,
-στη μείωση της πιθανότητας αποχώρησης από το πρόγραμμα.
42 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

ΕΡΩΤΗΣΗ

Αξιοποιήστε τα παρακάτω αποσπάσματα από το ποίημα «Περιμένοντας τους Βαρβάρους» του Κ. Π. Καβάφη, για να περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο θα προσπαθήσετε να επιτευχθεί κάποιο «ξεπάγωμα» των στάσεων των εκπαιδευομένων για τους μετανάστες.
“Περιμένοντας τους βαρβάρους”
-Τι περιμένουμε στην αγορά συναθροισμένοι;
-Είναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
-Γιατί μέσα στη Σύγκλητο μια τέτοια απραξία; Τι κάθοντ’ οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
-Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα…-

Γιατί ν’ αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία κι η σύγχισις; Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν;
Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι κι οι πλατείες
κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι; Γιατί ενύχτωσε κι οι βάρβαροι δεν ήρθαν.
Και μερικοί έφθασαν απ’ τα σύνορα,
και είπανε πώς βάρβαροι πια δεν υπάρχουν. Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους; Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις. (Κ. Π. Καβάφης)

Στην απάντησή σας θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα σχετικά με το περιστατικό στοιχεία τα οποία μελετήσατε στο πλαίσιο της παρούσας Θ.Ο.
43 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

ΕΡΩΤΗΣΗ
α) Σε ποιο Στάδιο βρίσκεται η ομάδα; Τεκμηριώστε την άποψή σας.
β)Σε ποιες ενέργειες θα προβείτε ως εκπαιδευτής ενηλίκων σε σχέση με το στάδιο που διανύει η ομάδα και τους ρόλους που αναδύονται για να αποκαταστήσετε το καλό συναισθηματικό κλίμα και τη συνεργασία στη συγκεκριμένη ομάδα;
Στην απάντησή σας θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα σχετικά με το περιστατικό στοιχεία τα οποία μελετήσατε στο πλαίσιο της παρούσας Θ.Ο.

44 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Στη συνέχεια θα βρείτε στοιχεία από ένα περιστατικό που συνέβη σε πρόγραμμα ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης (σε τραπεζικό οργανισμό) με θέμα «Οργάνωση και Προγραμματισμός Εργασιών». Σκοπός του προγράμματος είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων που αφορούν στην οργάνωση και στον προγραμματισμό των καθημερινών εργασιών των υπαλλήλων, στον σωστό καθορισμό προτεραιοτήτων και στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων.
Αφού μελετήσετε καλά τις παρακάτω πληροφορίες, απαντήστε στις ερωτήσεις που ακολουθούν.
Πληροφορίες

Λίγα λόγια για το πρόγραμμα:
Το πρόγραμμα στο οποίο συνέβη το περιστατικό είναι διάρκειας 8 ωρών. Συμμετείχαν 18 υπάλληλοι τράπεζας, ηλικίας 25-35 ετών, άνδρες και γυναίκες. Κάποιοι εκπαιδευόμενοι γνωρίζονταν καλά μεταξύ τους (π.χ. υπήρξαν συνάδελφοι στο ίδιο τραπεζικό κατάστημα πριν καιρό), ενώ αρκετές φορές έχουν υπάρξει συνεκπαιδευόμενοι σε άλλα σεμινάρια που διεξάγει ο οργανισμός. Πολλοί από αυτούς γνώριζαν την εκπαιδεύτρια από προηγούμενα σεμινάρια. Η εκπαιδεύτρια είναι επίσης υπάλληλος του οργανισμού και η εμπειρία της στην εκπαίδευση ενηλίκων είναι ενός έτους. Γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενο του σεμιναρίου.

Περιστατικό:

Η ολομέλεια χωρίζεται σε υποομάδες προκειμένου να επεξεργαστούν μία δραστηριότητα σχετικά με ένα θέμα του σεμιναρίου. Δύο εκπαιδευόμενοι αποτελούν μέλη μιας υποομάδας 5 ατόμων. Δείχνουν εμφανή αδιαφορία στο να επεξεργαστούν την άσκηση και παρεμποδίζουν τα υπόλοιπα μέλη της υποομάδας να εργαστούν. Αστειεύονται διαρκώς συμπαρασύροντας και τους υπόλοιπους. Γυρίζουν τα έντυπα της άσκησης από την ανάποδη πλευρά λέγοντας «Τα γνωρίζουμε εμείς αυτά, ας τα κάνουν οι άλλοι».
Εκτός από το συγκεκριμένο περιστατικό που συνέβη περίπου στη μέση της ημέρας, οι εν λόγω εκπαιδευόμενοι από την αρχή του προγράμματος διατηρούν την ίδια στάση, κάνοντας σχόλια που υπονομεύουν την αξία και τη χρησιμότητα του σεμιναρίου, τονίζοντας την πολυετή εμπειρία τους και τη γνώση των θεμάτων του σεμιναρίου. Κανείς από την ομάδα δεν χειρίζεται λεκτικά την όλη συμπεριφορά τους. Αρκετοί γελούν και συμπαρασύρονται στο γενικότερο αυτό κλίμα. Ένας δύο μόνο στραβοκοιτούν.
Η εκπαιδεύτρια δεν έρχεται σε ανοικτή αντιπαράθεση μαζί τους. Προσπαθεί να αγνοήσει τα σχόλιά τους προκειμένου να μη δημιουργήσει μεγαλύτερη ένταση στην αίθουσα. Κάποιες φορές ζητά από τους υπόλοιπους τη γνώμη τους σχετικά με το αν πιστεύουν ότι τους είναι χρήσιμο το περιεχόμενο του σεμιναρίου.
Ερωτήσεις:

  1. Σε ποια φάση ανάπτυξης της συγκεκριμένης ομάδας τοποθετείτε το περιστατικό; Αιτιολογήστε την άποψή σας.
  2. Ποιοι ρόλοι αναδύονται στη συγκεκριμένη ομάδα;
  3. Ποιοι θα πρέπει να είναι οι χειρισμοί από την πλευρά της εκπαιδεύτριας;
    Στην απάντησή σας θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα σχετικά με το περιστατικό στοιχεία τα οποία μελετήσατε στο πλαίσιο της παρούσας Θ.Ο.

45 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

  1. Για ποιους λόγους θεωρείτε ότι τα άτομα του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων , που περιγράφετε, αποτελούσαν ομάδα;
  2. Περιγράψτε έναν από τους ρόλους που αναδείχτηκαν ανάμεσα στα πρόσωπα της συγκεκριμένης ομάδας. Ποιος ήταν αυτός ο ρόλος; Τεκμηριώστε την άποψή σας.
    Στην απάντησή σας θα πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα σχετικά με το περιστατικό στοιχεία τα οποία μελετήσατε στο πλαίσιο της παρούσας Θ.Ο.

46 (Α) Ποιες γνώσεις, ικανότητες και στάσεις διακρίνουν τον αποτελεσματικό εκπαιδευτή ενηλίκων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
1/ να έχει καλή γνώση:
-του θέματος που διδάσκει,
-του σκοπού της εκπαίδευσης ενηλίκων,
-του σκοπού του προγράμματος στο οποίο εμπλέκεται,
-των αρχών της δυναμικής της ομάδας,
-των προσδοκιών της ομάδας των εκπαιδευομένων από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα,
-του ρόλου του ως προτύπου που επηρεάζει, λεκτικά και μη λεκτικά, τη δυναμική της ομάδας.
2/ Στο επίπεδο των ικανοτήτων και στάσεων, χρειάζεται:
-να λειτουργεί με εν-συναίσθηση,
-να είναι ευγενής,
-να διαθέτει χιούμορ,
-να είναι εξασκημένος στη γόνιμη αυτό-κριτική και να αναγνωρίζει τα λάθη του,
-να είναι ανοικτός στην κριτική της ομάδας,
-να έχει καλή αίσθηση του χειρισμού και του καταμερισμού του χρόνου,
-να υιοθετεί συνειδητά την ομαδική διαδικασία ως τρόπου μάθησης,
-να χρησιμοποιεί τη δημιουργική σκέψη στην αξιοποίηση των εμπειριών των εκπαιδευομένων,

-να γνωρίζει τα όριά του και να θέτει όρια στις προσδοκίες της ομάδας που αντιβαίνουν στους στόχους και κανόνες λειτουργίας της ομάδας,
-να αγαπάει αυτό που κάνει,
-να είναι ‘καλός άνθρωπος’ (με την έννοια του να θέλει πράγματι να υποστηρίξει τους εκπαιδευόμενους στην πραγματοποίηση των στόχων τους).

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο- Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από τα κείμενα: α) Κόκκος, Α. (2005). Μεθοδολογία Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Θεωρητικό πλαίσιο και προϋποθέσεις μάθησης. Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, β) Κουλαουζίδης, Γ. (2011) Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης, τεύχος Α’- Θεωρητικό Μέρος.
• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.]
[Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]

  1. (Β) Θεωρείτε ότι διαφέρει η εκπαίδευση ενηλίκων από τη δια βίου μάθηση και τη δια βίου εκπαίδευση; Αν ναι σε τι;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η δια βίου μάθηση θεωρείται πολύ ευρύτερος όρος από την εκπαίδευση, καθώς περιλαμβάνει χωρίς εξαίρεση όλες τις μορφές μάθησης, τόσο εκείνες που παρέχονται από κάθε είδους εκπαιδευτικούς φορείς, όσο και όλες τις μορφές της άτυπης μάθησης, ενώ καλύπτει όλες τις φάσεις της ζωής ενός ανθρώπου. Ο όρος «δια βίου εκπαίδευση» παραπέμπει σε οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες που καλύπτουν όλες τις φάσεις της ζωής ενός ανθρώπου. Η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί ένα εκτεταμένο πεδίο θεωρητικής αναζήτησης και πρακτικής εφαρμογής που αναφέρεται στη συστηματική και οργανωμένη μάθηση ενηλίκων. Επομένως, η εκπαίδευση ενηλίκων θεωρείται ότι εντάσσεται στη δια βίου μάθηση – και στη δια βιου εκπαίδευση- ως ένα υποσύνολό τους.

  1. (Β) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Ως μέλος του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων του σχολείου όπου φοιτά τα παιδί σας καλείστε να παρακολουθήσετε κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς τέσσερις διαλέξεις διαφόρων ειδικών πάνω σε θέματα γενικού ενδιαφέροντος. Θεωρείτε ότι αυτή η περίπτωση εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Όταν η μάθηση είναι συνειδητή επιλογή, οργανώνεται με συγκεκριμένους στόχους, αποσκοπεί στην κάλυψη εντοπισμένων εκπαιδευτικών αναγκών και διοργανώνεται από κάποιο φορέα εκπαίδευσης ενηλίκων, τότε η μάθηση αυτή εντάσσεται στο επιστημονικό πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Συνεπώς, οι σποραδικές επιμορφωτικές συναντήσεις που αναφέρονται στην ερώτηση δε μπορούν να ενταχθούν στο επιστημονικό πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων.

Σελίδα 78 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

  1. (Α) «Επίκεντρο της εκπαιδευτικής διεργασίας είναι οι εκπαιδευόμενοι». Συμφωνείτε με την άποψη αυτή ή όχι; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Πράγματι, η εκπαιδευτική διεργασία πρέπει να λαμβάνει με έμφαση υπόψη τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των ενηλίκων εκπαιδευομένων και να προσαρμόζεται σε αυτά. Παράλληλα, πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις μαθησιακές δυνατότητες που διαθέτει ο κάθε εκπαιδευόμενος και τον ρυθμό με τον οποίο θέλει και μπορεί να μαθαίνει. Έτσι, οι εκπαιδευόμενοι γίνονται συντελεστές της ίδιας τους της μάθησης και συνυπεύθυνοι για την πορεία και το αποτέλεσμά της. Σε διαφορετική περίπτωση, οι εκπαιδευόμενοι είναι πολύ πιθανό να απογοητευτούν και να εγκαταλείψουν την προσπάθεια

  1. (Β) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του κατάλληλου «μαθησιακού κλίματος» στη διεργασία της εκπαίδευσης ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Τα χαρακτηριστικά αυτά είναι: α) η επικοινωνία διδασκόντων και διδασκομένων βασίζεται στην αμοιβαία ειλικρίνεια και στο ότι η κάθε πλευρά είναι ανοικτή στην ελεύθερη έκφραση γνώμης και στην άσκηση και αποδοχή κριτικής σε πλαίσιο δημιουργικής αναζήτησης, β) κάθε εκπαιδευόμενος αισθάνεται ότι αναγνωρίζεται ως οντότητα, γ) η αυτοπεποίθηση του εκπαιδευόμενου ενισχύεται με την επιβράβευση των επιτυχημένων προσπαθειών του και, ταυτοχρόνως, «αξιοποιούνται» τα «λάθη» του ώστε να μάθει μέσα από την αντιμετώπιση / διόρθωσή τους, δ) η επιβράβευση έχει σαφή, αναλυτικό και αιτιολογημένο χαρακτήρα και ε) οι κανόνες με τους οποίους διεξάγεται η μάθηση είναι σαφείς, αποδεκτοί από όλους και χαρακτηρίζονται από ευελιξία, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες και ρυθμούς μάθησης των εκπαιδευομένων.

  1. (Α) Με ποιους τρόπους βοηθάει ο εκπαιδευτής τους ενηλίκους να μάθουν;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι εκπαιδευτές βοηθούν τους ενηλίκους να μάθουν α) με πρακτική άσκηση, με παραδείγματα από την καθημερινή πραγματικότητα, με επεξεργασία και ανάλυσή τους και τη διασύνδεσή τους με αναφορές της θεωρίας, β) με διάλογο, ανταλλαγή απόψεων και, ουσιαστικά, με ενεργητική συμμετοχή τους και γ) όταν οι σχέσεις εκπαιδευτή – εκπαιδευομένων βασίζονται στην ειλικρίνεια και στην ανοικτή επικοινωνία και συνεργασία.

  1. (Β) Γιατί είναι σημαντικό στη διεργασία της μάθησης, ο κάθε εκπαιδευόμενος, να αναγνωρίζεται ως πρόσωπο και να συμμετέχει ενεργητικά;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Σελίδα 79 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Ο εκπαιδευόμενος αισθάνεται ότι αποδίδεται αξία στην προσωπική του διαδρομή και είναι αποδεκτός με τις γνώσεις του, τα προσόντα του αλλά και τις ελλείψεις του, που επιδιώκει να καλύψει μέσω της συμμετοχής του στη διεργασία της μάθησης. Οι εμπειρίες του και οι απόψεις του είναι αυτές που μπορεί να προσφέρει και που χαρακτηρίζονται από μια μοναδικότητα, αφού διαφέρουν (λιγότερο ή περισσότερο) από τις αντίστοιχες των άλλων εκπαιδευομένων αλλά και του εκπαιδευτή. Έτσι, ενθαρρύνεται να συμμετάσχει στη μαθησιακή διεργασία με ενεργό και δημιουργικό τρόπο, κάτι που λειτουργεί προς όφελος όλων.

  1. (Α) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ Ένας εκπαιδευτής ενηλίκων σχεδιάζει μια εκπαιδευτική παρέμβαση με θέμα το νομικό πλαίσιο των διαπραγματεύσεων εργαζομένων – εργοδοτών. Οι εκπαιδευόμενοι είναι συνδικαλιστικά στελέχη που εργάζονται σε επιχειρήσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα. Ο εκπαιδευτής, αντί να παρουσιάσει τη σχετική νομοθεσία σε ενότητες / κεφάλαια, επιλέγει να μελετήσει, από κοινού με τους εκπαιδευόμενους, πραγματικά προβλήματα που συναντούν και να εντοπιστούν / προταθούν λύσεις σε αυτά, μελετώντας, παράλληλα και μέσω κατάλληλων εναυσμάτων, τις νομικές, ανθρώπινες και οικονομικές πτυχές των υπό μελέτη προβλημάτων. Ποια από τις αρχές αποτελεσματικής μάθησης εφάρμοσε ο εκπαιδευτής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο εκπαιδευτής εφάρμοσε την αρχή το ότι περιεχόμενο της εκπαιδευτικής παρέμβασης πρέπει να έχει άμεση σχέση με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των εκπαιδευομένων. Τα θέματα, τα παραδείγματα και τα προβλήματα που εξετάζονται συνδέονται στενά με καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ή θα αντιμετωπίσουν οι εκπαιδευόμενοι και τους παρέχονται εναύσματα ώστε να αξιοποιούν τις εμπειρίες τους, να τις επεξεργάζονται και να μαθαίνουν από αυτές.

  1. (Α) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΣΩΣΗΣ Ένας εκπαιδευτής ενηλίκων σχεδιάζει την εναρκτήρια συνάντηση ενός προγράμματος. Σκοπεύει να ζητήσει από τους εκπαιδευόμενους να καταγράψουν τους λόγους για τους οποίους επέλεξαν να παρακολουθήσουν το συγκεκριμένο πρόγραμμα, τους ενδοιασμούς που τυχόν έχουν, τους στόχους και τις προσδοκίες τους και τις απόψεις τους για το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί. Ποια από τις αρχές αποτελεσματικής μάθησης σκοπεύει να εφαρμόσει ο εκπαιδευτής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο εκπαιδευτής σχεδιάζει να ενθαρρύνει σταδιακά, την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων στην εκπαιδευτική διαδικασία, να «αποφορτίσει» τους εκπαιδευόμενους να διαπραγματευτεί μαζί τους το περιεχόμενο και να τους αφήσει, σταδιακά, έδαφος για να πά ρουν πρωτοβουλίες και να συμμετάσχουν, με ενεργό τρόπο, στη μαθησιακή διεργασία.

Σελίδα 80 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

  1. (Α) Να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους η εκπαίδευση ενηλίκων αποτελεί ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Για να καθοριστεί ένα επιστημονικό πεδίο ως διακριτό από τα άλλα θα πρέπει να έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο από αρχές, θεωρητικές προσεγγίσεις, υποθέσεις και αξιώματα, ώστε να καθίσταται εφικτή η κατανόηση, η ερμηνεία ή και πρόβλεψη των φαινομένων που σχετίζονται με το πεδίο αυτό. Τον τελευταίο μισό αιώνα έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό όλα εκείνα τα απαραίτητα στοιχεία που συνηγορούν στην εδραίωση της εκπαίδευσης ενηλίκων ως ένα διακριτό επιστημονικό πεδίο.

  1. (Γ) Να συγκρίνετε τη συμβολική / αφηρημένη μάθηση με την εμπειρική μάθηση στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η συμβολική / αφηρημένη μάθηση είναι αποτέλεσμα της παρουσίασης, από τον εκπαιδευτή στους εκπαιδευόμενους, ενός συνόλου γνώσεων το οποίο οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να αφομοιώσουν μέσω της κατάλληλης καθοδήγησης του εκπαιδευτή. Σημείο εκκίνησης της εμπειρικής μάθησης είναι η δράση (είτε μέσω απόκτησης εμπειριών, είτε μέσω πρακτικής άσκησης) και, στη συνέχεια, έπεται η επεξεργασία των δεδομένων που αντλήθηκαν, η ανάλυση και η μελέτη τους.
Στην αφηρημένη/συμβολική μάθηση ο ρόλος του εκπαιδευτή στηρίζεται στην αυθεντία του, αντίθετα στην εμπειρική μάθηση ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι διαφοροποιημένος και στηρίζεται στην ικανότητά του να κινητοποιεί τους εκπαιδευόμενους και να αξιοποιεί τις εμπειρίες τους.

  1. (Β) Ποιοι είναι οι λόγοι για τους οποίους τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί έντονος προβληματισμός για την εμπειρική/βιωματική μάθηση στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η εμπειρική μάθηση, δηλαδή η επίτευξη μαθησιακών στόχων μέσω της επεξεργασίας εμπειριών είναι ένα από τα θέματα γύρω από το οποίο αναπτύσσεται έντονος ερευνητικός προβληματισμός στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων.
Αυτό οφείλεται στο ότι ιδίως στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων έγινε τα τελευταία χρόνια κατανοητό ότι η πράξη (η επεξεργασία δηλαδή της εμπειρίας σε συνδυασμό με δράση) είναι περισσότερο θεμελιώδης σε μια μαθησιακή διεργασία από ότι η θεωρητική συζήτηση. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει επίσης και η άποψη που υποστηρίζει ότι η εμπειρική μάθηση έχει γίνει πολύ δημοφιλής, επειδή ένα μεγάλο μέρος του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων

Σελίδα 81 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

καλύπτεται από δραστηριότητες συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης όπου δίδεται ιδιαίτερη σημασία στην εμπειρία των εκπαιδευομένων και στην απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων.
12 (Γ) α. Ποιος είναι ο ρόλος του εκπαιδευτή στην βιωματική/εμπειρική μάθηση;

β. Ποιες είναι οι δυσκολίες/προβλήματα που μπορεί να συναντήσει ένας εκπαιδευτής ενηλίκων στην προσπάθειά του να αναπτύξει τη βιωματική μάθηση;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α. Κάθε προσπάθεια βιωματικής προσέγγισης στο χώρο της εκπαίδευσης έχει ως προαπαιτούμενο έναν εκπαιδευτή που έχει την ικανότητα να οργανώνει και να υποστηρίζει δραστηριότητες βιωματικής/εμπειρικής μάθησης. Συγκεκριμένα:

  • Ο εκπαιδευτής δεν λειτουργεί ως προμηθευτής γνώσεων, ενεργοποιεί τους/ις εκπαιδευόμενους/ες, και συντονίζει τη διαδικασία της γνώσης.
  • Ο εκπαιδευτής ενισχύει την ικανότητα των ατόμων να ερευνούν, να βρίσκουν πληροφορίες, να λύνουν προβλήματα, να παίρνουν αποφάσεις, να στοχάζονται κριτικά, να συνεργάζονται και να προχωρούν σε δημιουργικές συνθέσεις.
  • Ο εκπαιδευτής διαπραγματεύεται τις ανάγκες των εκπαιδευομένων και της ομάδας μάθησης.
  • Ο εκπαιδευτής έχει εμπειρία συμμετοχής σε βιωματικές μαθησιακές δραστηριότητες.
  • Ο εκπαιδευτής είναι αναστοχαστικός δάσκαλος, έτοιμος να ερευνήσει, να δοκιμάσει και να δοκιμαστεί σε νέες ιδέες, αντιλήψεις, πρακτικές.
    β. Η κυριότερη δυσκολία είναι οι παγιωμένες στάσεις και οι προδιαθέσεις των εκπαιδευομένων, που έχουν διαμορφωθεί στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα. Επίσης για τη βιωματική/εμπειρική μάθηση απαιτείται κατάλληλα διαμορφωμένη αίθουσα διδασκαλίας και η ανάπτυξη θετικού μαθησιακού κλίματος.
  1. (Β) α. Ποιο είναι το βασικό πλεονέκτημα και μειονέκτημα της συμβολικής / αφηρημένης μάθησης; β. Ποιο είναι το βασικό πλεονέκτημα και μειονέκτημα της εμπειρικής μάθησης;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α. Το βασικό πλεονέκτημα της διεργασίας της συμβολικής/αφηρημένης μάθησης: χαρακτηρίζεται ως αποτελεσματική ως προς τη μετάδοση γνώσεων σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα. Το βασικό μειονέκτημα, από τη άλλη πλευρά, είναι ότι δεν απαιτεί την εμπλοκή των εκπαιδευομένων και τη δράση εκ μέρους τους. Δηλαδή, οι εκπαιδευόμενοι έχουν παθητικό ρόλο και μειώνεται το ενδιαφέρον τους για μάθηση αφού καλούνται να αφομοιώσουν περιεχόμενο που αποφασίστηκε χωρίς τη δική τους συμμετοχή και είναι αποκομμένο από τη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν.

Σελίδα 82 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

β. Το βασικό πλεονέκτημα της εμπειρικής μάθησης είναι το ότι επιτυγχάνει την ενεργό συμμετοχή των εκπαιδευομένων στη μαθησιακή διεργασία. Μειονέκτημά της θεωρείται το ότι είναι χρονοβόρα και εμφανίζει δυσκολία στην εξαγωγή γενικών αρχών και συμπερασμάτων από τις επιμέρους (διαφορετικές) εμπειρίες των εκπαιδευομένων.

  1. (Γ) Ο στοχαστής που πρώτος ασχολήθηκε συστηματικά με την εμπειρική μάθηση είναι ο John Dewey. Ποιες είναι οι απόψεις του για την εκπαίδευση γενικά; Να επισημάνετε τις απόψεις του που επηρέασαν την εκπαίδευση ενηλίκων.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο Dewey ασχολήθηκε κυρίως με την εκπαίδευση των παιδιών, ωστόσο θεωρείται ότι υπήρξε ταυτόχρονα ένας από τους θεωρητικούς της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Αυτό οφείλεται στο ότι συνέδεσε σε ένα αδιάσπαστο συνεχές την αρχική και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση. Ο Dewey θεωρεί την εκπαίδευση συστατικό στοιχείο της ανάπτυξης του ανθρώπου, που δεν εξαντλείται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία αλλά μπορεί να συνεχίζεται σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής.
Στο θεμελιώδες έργο του «Εμπειρία και Εκπαίδευση» υποστηρίζει ότι κάθε άνθρωπος είναι δυνατόν να βρίσκεται σε μια συνεχή διεργασία ανάπτυξης, που βασίζεται στη συνεχιζόμενη εκπαίδευσή του, στο βαθμό που η προηγούμενη εκπαίδευση που έλαβε θέτει τις κατάλληλες βάσεις. Ο Dewey θεωρεί ότι αυτό δεν μπορεί να το επιτύχει η παραδοσιακή εκπαίδευση, που απαιτεί από τους νέους απλώς να αφομοιώνουν όσα έχουν γραφτεί στα διδακτικά βιβλία ή υπάρχουν στο μυαλό των διδασκόντων. Στο πλαίσιό της καταπνίγεται η ενεργός συμμετοχή και η πρωτοβουλία των ατόμων. Επιπλέον, εκείνο που μαθαίνεται είναι στατικό, θεωρείται τελειωμένο προϊόν και εμπεριέχει τη λανθασμένη αντίληψη ότι το μέλλον θα είναι όμοιο με το παρελθόν. Χρειάζεται, λοιπόν, να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό σύστημα εκπαίδευσης, που να επιτρέπει στους νέους να εμπλέκονται σε εμπειρίες με παιδευτική αξία, μέσα από τις οποίες υποκινείται η περιέργεια, ενδυναμώνεται η πρωτοβουλία και διαμορφώνεται η επιθυμία για περισσότερη μάθηση.
Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Ιστορικές καταβολές: Το έργο του J. Dewey

Ο πρώτος στοχαστής που ασχολήθηκε συστηματικά με την εμπειρική μάθηση ήταν ο αμερικανός θεμελιωτής των κατευθυντήριων γραμμών της ανθρωπιστικής παιδείας John Dewey (1859 – 1952). Ο Dewey ασχολήθηκε κυρίως με την εκπαίδευση των παιδιών, ωστόσο θεωρείται ότι υπήρξε ταυτόχρονα ένας από τους μείζονες θεωρητικούς της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης. Αυτό οφείλεται στο ότι συνέδεσε σε ένα αδιαχώριστο συνεχές την αρχική και τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση. Ο Dewey θεωρεί την εκπαίδευση συστατικό στοιχείο της ανάπτυξης του ανθρώπου, που δεν εξαντλείται κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, αλλά μπορεί να έχει παρουσία σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής. Στο θεμελιώδες έργο του «Εμπειρία και εκπαίδευση» (1933, ελληνική έκδοση 1980, Εκδ. Γλάρος) ισχυρίζεται ότι κάθε άνθρωπος είναι δυνατόν να βρίσκεται σε μια συνεχή διεργασία ανάπτυξης, που βασίζεται στη συνεχιζόμενη εκπαίδευσή του, στο βαθμό που η προηγούμενη εκπαίδευση που έλαβε θέτει τις κατάλληλες βάσεις.

Σελίδα 83 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Ο Dewey θεωρεί ότι αυτό δεν μπορεί να το επιτύχει η παραδοσιακή εκπαίδευση, που απαιτεί από τους νέους απλώς να αφομοιώνουν όσα έχουν γραφτεί στα βιβλία ή υπάρχουν στο μυαλό των διδασκόντων. Στο πλαίσιό της καταπνίγεται η ενεργός συμμετοχή και πρωτοβουλία των μαθητών και επιπλέον εκείνο που μαθαίνεται είναι στατικό, θεωρείται τελειωμένο προϊόν, που εμπεριέχει τη λανθασμένη αντίληψη ότι το μέλλον θα είναι όμοιο με το παρελθόν. Χρειάζεται, λοιπόν, να διαμορφωθεί ένα διαφορετικό σύστημα εκπαίδευσης, που να επιτρέπει στους νέους να εμπλέκονται σε εμπειρίες με παιδευτική αξία, μέσα από τις οποίες υποκινείται η περιέργεια, ενδυναμώνεται η πρωτοβουλία και διαμορφώνεται η επιθυμία για περισσότερη μάθηση. Με αυτό τον τρόπο, η εκπαίδευση που βασίζεται στην αξιοποίηση των εμπειριών γίνεται κινητήρια δύναμη συνεχούς μάθησης, καθώς προετοιμάζει τα άτομα για την αναζήτηση και αξιοποίηση νέων εμπειριών που θα τους προσδίδουν γνώσεις και ικανότητες σε βαθύτερο επίπεδο:
“Η αρχή της συνέχειας στην παιδαγωγική της εφαρμογή σημαίνει ότι πρέπει να λαβαίνουμε υπόψη μας το μέλλον σε κάθε στάδιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας […]. Αποκτώντας ορισμένες ικανότητες και μαθαίνοντας ορισμένα πράγματα που θα χρειαστούν αργότερα (ίσως στο κολέγιο ή στη ζωή του ενηλίκου) οι μαθητές κατά κάποιο τρόπο ετοιμάζονται για τις ανάγκες και τις συνθήκες το μέλλοντος. Σύμφωνα με μια έννοια, κάθε εμπειρία πρέπει να προετοιμάζει ένα άτομο να δεχθεί μεταγενέστερες εμπειρίες βαθύτερης και περισσότερο ευρείας ουσίας.”
(Dewey,1980, σ. 34-35)

Ο Dewey δεν περιορίστηκε να προσδιορίσει τις αρχές της εκπαίδευσης μέσα από την αξιοποίηση της εμπειρίας, αλλά προχώρησε στη διατύπωση μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας. Περιέγραψε την εμπειρική εκπαίδευση σαν έναν αέναο κύκλο, όπου σε κάθε στάδιο το άτομο εμπλέκεται σε μια εμπειρία και στη συνέχεια προβαίνει σε συστηματική παρατήρηση των συνθηκών και συγκέντρωση πληροφοριών, αντιλαμβάνεται τις διαστάσεις του προβλήματος και τις διασυνδέσεις μεταξύ των μερών του και προβλέπει τις συνέπειες της ίδιας του της δράσης, που ενδεχομένως θα απορρεύσει μέσα από την προηγηθείσα διεργασία:
“Η παρατήρηση μόνη της δε φτάνει. Πρέπει να καταλάβουμε τη σημασία εκείνου που βλέπουμε, που ακούμε και αγγίζουμε. Αυτή η σημασία συνίσταται στις συνέπειες εκείνου που θα προκύψει όταν ενεργοποιηθεί εκείνο που βλέπουμε […]. Η θέση των σκοπών μας είναι λοιπόν μια μάλλον σύνθετη διανοητική λειτουργία. Προϋποθέτει: 1) παρατήρηση των συνθηκών του περιβάλλοντος, 2) γνώση του τι συνέβη σε ανάλογες περιστάσεις στο παρελθόν, μια γνώση που αποκτάται μερικώς από την περισυλλογή και μερικώς από την πληροφορία, συμβουλή και προειδοποίηση όλων όσοι έχουν ήδη πίσω τους μεγαλύτερη εμπειρία, και 3) κρίση που τοποθετεί μαζί ό,τι έγινε αντικείμενο παρατήρησης και ό,τι συντελεί στο να υποδηλώσει τη σημασία του. Ένας σκοπός διαφέρει από την πρωταρχική τάση και επιθυμία μέσα από τη μεταφορά του σε σχέδιο και μέθοδο δράσης βασισμένη πάνω στην πρόβλεψη των συνεπειών της δράσης, κάτω από παρατηρημένες συνθήκες, κατά έναν ορισμένο τρόπο.”
(Dewey, 1980, σ. 53-54)

Συμπερασματικά, ο Dewey είναι εκείνος που προσδιόρισε ότι μάθηση είναι η διεργασία άντλησης νοήματος από την εμπειρία και ότι ο στοχασμός επάνω στην εμπειρία είναι το κύριο στοιχείο της εκπαιδευτικής διεργασίας.

Οι απόψεις του Dewey έγιναν κεντρικό σημείο αναφοράς από πλατιά στρώματα εκπαιδευτικών τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και επηρέασαν βαθιά μερικούς από τους θεμελιωτές της εκπαίδευσης ενηλίκων όπως ο Lindeman, ο Houle, ο Knowles, ο Carl Rogers, ο Mezirow, ο Lewin.

  1. (Α) Ποιες είναι οι κυριότερες αρχές της εμπειρικής/βιωματικής μάθησης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Σελίδα 84 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Οι κυριότερες αρχές της εμπειρικής/βιωματικής μάθησης είναι:

Η βιωματική μάθηση αξιοποιεί τα βιώματα των εκπαιδευομένων.
Ενθαρρύνει τον εκπαιδευόμενο να συμμετέχει ενεργητικά στη μαθησιακή διεργασία, να ερευνά, να αναπτύσσει τη φαντασία του και τη δημιουργικότητά του.
Επιδιώκει την προσωπική νοηματοδότηση και όχι την απομνημόνευση πληροφοριών. Κινητοποιεί τους εκπαιδευόμενους διανοητικά και συναισθηματικά.
Αναπτύσσει την αυτογνωσία των εκπαιδευομένων.

  1. (Β) Ποιες είναι οι συνθήκες που θα πρέπει να εξασφαλιστούν ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναλάβουν ενεργό ρόλο σε μια βιωματικού τύπου μαθησιακή διεργασία;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι κατάλληλες συνθήκες για να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι να έχουν ενεργό ρόλο στη διεργασία της μάθησης είναι το υποστηρικτικό πλαίσιο, που επιτρέπει τη δημιουργία κλίματος αποδοχής, ενδιαφέροντος, εμπιστοσύνης, ασφάλειας και ομαδικότητας, ώστε όλοι οι συμμετέχοντες να έχουν τη δυνατότητα να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς το φόβο της απόρριψης ή της γελοιοποίησης και να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες που θα ενισχύουν την αυτοεκτίμηση και την αναγνώρισή τους στο πλαίσιο της ομάδας, παράλληλα με την ανάπτυξη αισθήματος αλληλεγγύης. Είναι απαραίτητο, επίσης, να αναπτύσσεται η γνωστική και η συναισθηματική προδιάθεση των ατόμων για τη νέα προσέγγιση.
Οι σχεδιαστές βιωματικών μαθησιακών δραστηριοτήτων θα πρέπει επίσης να φροντίζουν ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ του δημιουργικού μέρους της δραστηριότητας, δηλαδή της έκφρασης του νέου, και του γνωστικού μέρους, δηλαδή της κατανόησης του περιβάλλοντος κόσμου. Κάθε βιωματική δραστηριότητα δεν θα πρέπει να είναι μόνο ευχάριστη και ζωντανή, αλλά θα πρέπει να βοηθά τους ενηλίκους να υπερβαίνουν την προσωπική τους εμπειρία και να δομούν τη γνώση τους για την πραγματικότητα που τους περιβάλλει.

  1. (Α) Ποιες είναι οι σημαντικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν χαρακτηρίσει το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι σημαντικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν χαρακτηρίσει το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι οι εξής:

  1. Η θεωρία της Ανδραγωγικής του Malcolm Knowles
  2. Η θεωρία της Κοινωνικής Αλλαγής του Paolo Freire
  3. Η θεωρία της Μετασχηματίζουσας Μάθησης του Jack Mezirow
  4. Ο κύκλος της μάθησης του David Kolb
  5. Η συνθετική προσέγγιση του Peter Jarvis

Σελίδα 85 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

  1. (A) Ποια είναι η συμβολή της «ανδραγωγικής» στη θεωρία της μάθησης και στην πρακτική της εκπαίδευσης ενηλίκων; Ποια στοιχεία της ανδραγωγικής προσέγγισης θεωρούνται ως κύριες καινοτομίες;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η «ανδραγωγική» θεώρηση του Knowles αποτέλεσε την πρώτη σοβαρή προσπάθεια να διαμορφωθεί μια περιεκτική θεωρία της εκπαίδευσης ενηλίκων. Η συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση που επικράτησε για χρόνια στις ΗΠΑ, άσκησε σημαντική επιρροή εστιάζοντας στα ανθρωπιστικά ιδεώδη της εκπαίδευσης ενηλίκων, δημιουργώντας τη βάση για σημαντικές συζητήσεις σχετικά με τη φύση και την πρακτική της εκπαίδευσης ενηλίκων, επειδή έθεσε στο κέντρο της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της μαθησιακής διεργασίας τις ανάγκες του ενήλικου εκπαιδευόμενου.
Τα καινοτομικά στοιχεία της ανδραγωγικής είναι πρώτον η έμφαση στα χαρακτηριστικά των ενηλίκων εκπαιδευόμενων και ιδιαίτερα στην τάση για αυτοδιαχείριση της μάθησης μέσω της ανάληψης συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και η ανάδειξη του εμψυχωτικού και διευκολυντικού ρόλου του εκπαιδευτή ενηλίκων.

  1. (Γ) α. Ο Malcolm Knowles διατυπώνοντας την θεωρητική προσέγγιση της «ανδραγωγικής» στηρίχτηκε σε έξι θεμελιώδεις παραδοχές για την μάθηση των ενηλίκων. Να αναφερθείτε με συντομία στις παραδοχές της ανδραγωγικής και στις εκπαιδευτικές πρακτικές που απορρέουν από αυτές.
    β. Ποια είναι τα βασικά στοιχεία κριτικής που ασκήθηκαν στην θεωρητική προσέγγιση της «ανδραγωγικής»;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΑΓΩΓΙΚΗΣ (M. Knowles)
Η θεωρία της ανδραγωγικής είναι μια ανθρωπιστική προσέγγιση της εκπαίδευσης ενηλίκων. Θεμελιώθηκε από τον
E. Lindeman (1926), όμως ο Malcolm Knowles (1913-1997) είναι εκείνος που την επεξεργάστηκε περισσότερο και οι απόψεις του συζητήθηκαν ευρύτατα από τα τέλη της δεκαετίας 1960 έως τις αρχές της δεκαετίας 1990.

Η ανδραγωγική φιλοδοξεί να αποτελέσει μια θεωρία για την εκπαίδευση των ενηλίκων, η οποία οδηγεί σε συγκεκριμένες μεθόδους και πρακτικές. Το όνομά της υποδηλώνει το μέλημα των εμπνευστών της να υπογραμμίσουν την ιδιαιτερότητα του τρόπου μάθησης των ενηλίκων, συγκριτικά με τον τρόπο μάθησης των ανηλίκων. Η θεωρία αυτή στηρίζεται σε έξι παραδοχές αναφορικά με την ενήλικη μάθηση:

  1. Οι ενήλικοι έχουν ανάγκη να γνωρίζουν για ποιο λόγο χρειάζονται να μάθουν κάτι πριν εμπλακούν στη διεργασία της εκμάθησής του. Οι εκπαιδευτές πρέπει συνεπώς να τους διευκολύνουν να συνειδητοποιούν τη χρησιμότητα αυτού που μαθαίνουν.
  2. Έχουν ανάγκη και ικανότητα να αυτοκαθορίζονται, να παίρνουν οι ίδιοι αποφάσεις για τη ζωή τους, και ταυτόχρονα έχουν ψυχολογική ανάγκη να τους αντιμετωπίζουν και οι άλλοι ανάλογα. Επομένως οι εκπαιδευτές χρειάζεται να ενισχύουν σταθερά αυτή την τάση των ενηλίκων για αυτοδιάθεση:
    “Ένα παιδί αντιλαμβάνεται κατ΄ αρχάς τον εαυτό του ως μία απόλυτα εξαρτημένη προσωπικότητα. Καθώς αποκτά συνείδηση, εννοεί τον εαυτό του ως απόλυτα εξαρτημένο από τον κόσμο των ενηλίκων που αποφασίζει για λογαριασμό του: το ταΐζουν, του αλλάζουν πάνες, προσέχουν να μην τρυπηθεί από την παραμάνα. Στη διάρκεια της παιδικής και νεανικής του ηλικίας η εξάρτηση αυτή ενισχύεται, καθώς οι αποφάσεις λαμβάνονται για λογαριασμό του από το σπίτι, το σχολείο, την εκκλησία, το γήπεδο, και οπουδήποτε κι αν εμφανιστεί. Αλλά,

Σελίδα 86 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

κάποια στιγμή, ανακαλύπτει τη χαρά να αποφασίζει πράγματα για τον εαυτό του[…]. Το να είναι κανείς ενήλικος σημαίνει να ορίζει την τύχη του. Όσο για το σημείο όπου συντελείται η αλλαγή αυτή, γεννάται στον άνθρωπο μια βαθιά ψυχολογική ανάγκη να γίνεται αντιληπτό από τον ίδιο και από τους άλλους ότι αυτός ορίζει την τύχη του.
Η αντίληψη αυτή βρίσκεται στην καρδιά της ανδραγωγικής. Η ανδραγωγική βασίζεται στην επίγνωση ότι η βαθύτερη ανάγκη ενός ενηλίκου είναι να τον αντιμετωπίζουν ως ενήλικο. Να τον αντιμετωπίζουν ως αυτοκαθοριζόμενο άτομο, να του φέρονται με σεβασμό.”.

  1. Οι ενήλικοι εισέρχονται στην εκπαιδευτική διεργασία φέρνοντας μαζί τους ένα απόθεμα εμπειριών που είναι πολύ μεγαλύτερο και διαφορετικής υφής από εκείνο των παιδιών και αποτελεί πολύτιμη πηγή. Είναι επομένως σημαντικό να δίνεται έμφαση στη βιωματική εκπαίδευση, που αξιοποιεί τις εμπειρίες που είτε ήδη υπάρχουν είτε αναδύονται στη διάρκεια της εκπαιδευτικής διεργασίας.
  2. Οι ενήλικοι θέλουν να αποκτούν γνώσεις που σχετίζονται με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν, ώστε να μπορούν να δρουν αποτελεσματικά. Κατά συνέπεια η εκπαίδευση είναι σκόπιμο να επικεντρώνεται στα πραγματικά προβλήματα.
  3. Επόμενο είναι ότι οι μαθησιακοί προσανατολισμοί των ενηλίκων έχουν ως επίκεντρο το πρόβλημα και όχι την απόκτηση αφηρημένων, ακαδημαϊκών γνώσεων.
  4. Τα πιο σημαντικά κίνητρα μάθησης για τους ενηλίκους δεν είναι τα εξωτερικά (προαγωγή, καλύτεροι μισθοί κ.λπ.) αλλά τα εσωτερικά (ανάγκη για ικανοποίηση από την εργασία, αυτοεκτίμηση κ.λπ.).
    Αυτές οι βασικές παραδοχές της ανδραγωγικής οδηγούν, σύμφωνα με τον Knowles, σε μια σειρά από εκπαιδευτικές πρακτικές, που μπορούν να συνοψιστούν ως εξής:
    • Το μαθησιακό κλίμα σε κάθε πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων χαρακτηρίζεται από τον αλληλοσεβασμό και την αλληλεπίδραση διδασκόντων – διδασκομένων, την ελευθερία της έκφρασης, την ευρύτητα της αναζήτησης, τη φιλικότητα.
    • Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα οικοδομείται με βάση τις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Είναι σημαντικό οι συμμετέχοντες να μαθαίνουν ό,τι χρειάζονται, να συνδέουν την εκπαίδευσή τους με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο κοινωνικό τους πλαίσιο.
    • Οι εκπαιδευόμενοι δεν καλούνται να ακολουθήσουν προαποφασισμένες επιλογές των οργανωτών του προγράμματος, αλλά συμμετέχουν ενεργητικά σε όλα τα στάδια της πραγματοποίησής του (στο σχεδιασμό, στις αποφάσεις για το ρυθμό της εκπαίδευσης και την επικέντρωση σε μαθησιακά αντικείμενα, στην αξιολόγηση).
    • Ο εκπαιδευτής είναι περισσότερο ένας συντονιστής των ενεργειών, ένας καταλύτης, μια πηγή μάθησης που αξιοποιείται από τους εκπαιδευόμενους στο μέτρο που επιθυμούν, παρά ένας μεταφορέας γνώσεων ή καθοδηγητής.
    • Επακόλουθο είναι ότι οι εκπαιδευτικές μέθοδοι που επιλέγονται είναι εκείνες που προάγουν την αλληλεπίδραση, την ανταλλαγή εμπειριών, την ευρετική πορεία προς τη γνώση, τη συλλογικότητα, τη συμμετοχή: συζητήσεις, προσομοιώσεις, παιχνίδια ρόλων, ομαδικές εργασίες, πρακτικές εφαρμογές, εκπόνηση συλλογικών σχεδίων δράσης, διασύνδεση της μάθησης με πραγματικά προβλήματα, αξιοποίηση της εμπειρίας για την ανάπτυξη της μάθησης κ.ο.κ.

Ο Knowles έχει περιγράψει αφοπλιστικά, σε ένα αυτοβιογραφικό κείμενο, πώς άρχισε ο ίδιος όταν ήταν νέος καθηγητής να εφαρμόζει αυτές τις μεθόδους, εγκαταλείποντας τον παραδοσιακό ρόλο του εισηγητή.

20 (Γ) α. Η θεωρία της ανδραγωγικής υποστηρίζει ότι στην εκπαίδευση ενήλικων η διάγνωση των εκπαιδευτικών αναγκών αποτελεί ευθύνη και του εκπαιδευόμενου (αυτοδιάγνωση). Πώς μπορεί ο εκπαιδευτής να συμβάλλει σ’ αυτή τη διεργασία;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο εκπαιδευτής οφείλει να δημιουργήσει ένα πρότυπο από δεξιότητες που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί ένα ιδανικό μοντέλο απόδοσης και κατόπιν να παρέχει στους εκπαιδευόμενους τη δυνατότητα να διαγνώσουν μόνοι τους το επίπεδο των δεξιοτήτων τους αναφορικά με το πρότυπο αυτό.
Σελίδα 87 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

β. Ποια είναι η βασική λειτουργία του εκπαιδευτή ενηλίκων στο πλαίσιο της θεωρίας της ανδραγωγικής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Στο πλαίσιο της ανδραγωγικής ο εκπαιδευτής ενηλίκων λειτουργεί ως «διευκολυντής» (facilitator). Η χρήση του όρου «διευκολυντής» χρησιμοποιείται για να περιγράψει ένα άτομο που είναι υπεύθυνο για τη μαθησιακή λειτουργία ενός συγκεκριμένου εκπαιδευτικού περιβάλλοντος. Συνήθως, από ένα διευκολυντή μιας ομάδας ενηλίκων εκπαιδευόμενων, στο πλαίσιο της ανδραγωγικής, υπάρχει η προσδοκία να ενθαρρύνει, να υποστηρίζει και να βοηθάει την επίτευξη των μαθησιακών στόχων, μοιραζόμενος την ευθύνη της διεργασίας αυτής με τους εκπαιδευόμενους. Η θεωρία της ανδραγωγικής προτείνει τη μετατόπιση του επίκεντρου της εκπαιδευτικής διεργασίας από τον εκπαιδευτή στους εκπαιδευόμενους.

  1. (A) Ποια είναι η θέση του Malcolm Knowles, θεμελιωτή της ανδραγωγικής προσέγγισης για το ζήτημα της αξιολόγησης των ενήλικων εκπαιδευόμενων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο Knowles πίστευε ότι από τη στιγμή που ο ενήλικος αναπροσδιορίζεται η βαθμολόγησή του είναι ένα «συντριπτικό κτύπημα» στην προσωπικότητά του. Δεν πίστευε ότι η βαθμολόγηση ενός ενηλίκου που συμμετέχει σε μια μαθησιακή διεργασία αποτελεί αξιολόγηση με εκπαιδευτικούς όρους ή ότι σχετίζεται με τη διεργασία της μάθησης. Χαρακτηριστικά θεωρεί τη βαθμολόγηση των ενηλίκων ως «αντιμάθηση». Η αξιολόγηση, σύμφωνα με την “ανδραγωγική”, είναι στην πραγματικότητα μια διαδικασία αυτοδιάγνωσης και ως τέτοια πρέπει να αποτελεί ευθύνη του εκπαιδευόμενου, ο οποίος με τη βοήθεια του εκπαιδευτή θα θέσει μαθησιακούς στόχους και στη συνέχεια επιλέγοντας τα κατάλληλα αξιολογικά εργαλεία θα επικυρώσει την κατάκτηση των μαθησιακών στόχων.

  1. (Γ) Ποια είναι η κοινωνικο-πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας του Paulo Freire για την εκπαίδευση και πως επηρεάζει τις θέσεις του για την εκπαίδευση ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο Freire θεωρεί η εκπαίδευση δεν είναι πολιτικά ουδέτερη και υποστηρίζει ότι η κυρίαρχη κουλτούρα αναπαράγεται μέσα από τις δομές της «αποταμιευτικής» αντίληψης για την εκπαίδευση, η οποία προκρίνει την άκριτη απομνημόνευση των δεδομένων μιας κυρίαρχης καταπιεστικής κοινωνικής πραγματικότητας. Από την άλλη πλευρά, η εκπαίδευση για την ανάδειξη προβλημάτων, που ο ίδιος προτείνει, ενθαρρύνει τους εκπαιδευόμενους να θέτουν κριτικά ερωτήματα που συνδέουν την κοινωνική πραγματικότητα με τη συνείδηση των εκπαιδευομένων με στόχο την μορφωτική και κοινωνική απελευθέρωσή τους. Με άλλα λόγια, ο Freire στην προσέγγισή του αναφέρεται σε δύο αντίθετες κουλτούρες για την εκπαιδευτική διεργασία: την κουλτούρα της άρχουσας τάξης και την

Σελίδα 88 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

κουλτούρα των καταπιεσμένων κοινωνικών τάξεων. Έτσι, σύμφωνα με τον Freire, η εκπαίδευση επιδρά στην κοινωνική κατάσταση αφού η κουλτούρα της άρχουσας τάξης, δηλαδή της ελίτ, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με την κουλτούρα των καταπιεσμένων.
Με αφετηρία τις θέσεις αυτές, ο Freire υποστηρίζει ότι η εκπαίδευση ενηλίκων θα πρέπει νa στοχεύει στην χειραφέτηση των καταπιεσμένων.

  1. (Γ) α. Περιγράψτε την έννοια της «πράξης» έτσι όπως την αντιλαμβάνεται ο Paulo Freire στο πλαίσιο της προσέγγισής του.
    β. Τι εννοούμε με τον όρο «κριτική συνειδητοποίηση» στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Η διαδικασία της «πράξης» στοχεύει στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού του εκπαιδευόμενου μέσα από την αξιοποίηση αναπαραστάσεων του πραγματικού του κόσμου και είναι ιδιαίτερα σημαντική, αφού οδηγεί στην αμφισβήτηση της υπάρχουσας γνώσης. Η αμφισβήτηση αυτή είναι το πρώτο βήμα για την πρόκληση αλλαγής στο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον του εκπαιδευόμενου. Η πράξη, για τoν Freire, δεν είναι κάτι διαφορετικό από τη συνδυασμένη ενέργεια στοχασμού πάνω στην εμπειρία που εναρμονίζεται με τον σχεδιασμό για την ανάληψη κοινωνικής δράσης και, τέλος, πραγματώνεται με την ίδια τη δράση. Η πράξη, σύμφωνα με τον Freire, στοχεύει στον εξανθρωπισμό και στον μετασχηματισμό του κοινωνικοπολιτισμικού περιβάλλοντος του ενήλικου εκπαιδευόμενου.
β. Με τον όρο «κριτική συνειδητοποίηση» εννοούμε την απόκτηση από τον εκπαιδευόμενο μιας σταθερής κριτικής θέασης της πραγματικότητας, με στόχο την ανακάλυψη των καταπιεστικών δομών που οδηγούν στην
«απανθρωποποίηση» της κοινωνίας. Η κριτική συνειδητοποίηση, σύμφωνα με τον Freire, είναι μια διεργασία μάθησης κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι κατορθώνουν, με τη συμβολή του εκπαιδευτή τους, να αποκτήσουν επίγνωση για την κατάστασή τους, αλλά και να οικοδομήσουν τις ικανότητες εκείνες που θα τους ενισχύσουν στον αγώνα τους για κοινωνική αλλαγή. Η κριτική συνειδητοποίηση επιτυγχάνεται μέσω της κατανόησης των αιτιών που δημιουργούν τις καταπιεστικές κοινωνικές συνθήκες.

  1. (Α) Ο Freire επιχείρησε να περιγράψει τη μάθηση των ενηλίκων μέσα από τη διάκριση σε
    «αποταμιευτική» εκπαίδευση (banking education) και σε εκπαίδευση «ανάδειξης προβλημάτων» (problem- posing education).
    Ποια μορφή εκπαίδευσης προτείνει ο Freire για τα λαϊκά στρώματα και για ποιους λόγους;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Την πρώτη μορφή εκπαίδευσης, ο Freire τη θεωρεί ως ακατάλληλη για τους ενηλίκους από τα λαϊκά στρώματα αφού απλά αναπαράγει την κοινωνική πραγματικότητα. Τη δεύτερη μορφή εκπαίδευσης ο Freire τη θεωρεί ως

Σελίδα 89 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

αυτή που εμπεριέχει την πραγματική ουσία μιας μαθησιακής διεργασίας, δηλαδή την απελευθέρωση ή χειραφέτηση των ενηλίκων εκπαιδευόμενων.

  1. (Β) Τι είναι η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης; Ποιος είναι ο ρόλος ενός εκπαιδευτή ενηλίκων στο πλαίσιο αυτής της θεωρίας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, εμπνευστής της οποίας είναι ο Jack Mezirow, υποστηρίζει ότι ο απώτερος στόχος, ο σκοπός, της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι να υποστηρίξει τους ενηλίκους εκπαιδευόμενους να συνειδητοποιούν τις δυνατότητές τους και να γίνονται περισσότερο χειραφετημένοι, κοινωνικά υπεύθυνοι και αυτοδύναμα μέλη της κοινωνίας. Είναι μια προσέγγιση που δε σχετίζεται με κάποια «εργαλειακή» διάσταση της εκπαίδευσης ενηλίκων και άρα ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι ιδιαίτερα σύνθετος και κρίσιμος. Σύμφωνα μάλιστα με τον ίδιο τον Mezirow, οι εκπαιδευτές ενηλίκων καταρχήν δεν μπορεί να είναι και δεν πρέπει να είναι ουδέτεροι απέναντι στα ζητήματα που αναπτύσσονται κατά τη μαθησιακή διεργασία. Ο εκπαιδευτής είναι ενεργός πολίτης ο οποίος προσπαθεί να διευρύνει τους κανόνες, τις κοινωνικές πρακτικές, τους θεσμούς και τα συστήματα που ενισχύουν την πληρέστερη και πιο ελεύθερη συμμετοχή στον ορθολογικό διάλογο, στη στοχαστική δράση και στη μεγαλύτερη ενεργοποίηση των ενηλίκων εκπαιδευόμενων.

  1. (Γ) Ποιο είναι το σημείο εκκίνησης της θεωρίας του Mezirow;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουλαουζίδη:

Jack Mezirow (1923 – )

Ο καθηγητής Jack Mezirow θεωρείται σήμερα η κεντρική προσωπικότητα της εκπαίδευσης ενηλίκων στις Η.Π.Α. Το 1991, δημοσίευσε το βιβλίο Transformative Dimensions of Adult Learning, στο οποίο περιέγραφε τη θεωρητική του προσέγγιση για το ζήτημα της μάθησης των ενηλίκων, την οποία ονόμασε θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης. Από τότε και μέχρι και σήμερα, η συγκεκριμένη θεωρία κατέχει κεντρικό ρόλο στη θεωρία και την πρακτική του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Σελίδα 90 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Στα μέσα της δεκαετίας του ’70, ο Mezirow άρχισε να επιδεικνύει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τρόπο που οι ενήλικοι αλλάζουν τις αξίες τους, τα πιστεύω τους και τη στάση της ζωής τους. Με αφορμή τις εμπειρίες της συζύγου του, η οποία επέστρεψε ως ενήλικη στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, ο Mezirow ξεκίνησε μια έρευνα σε εθνικό επίπεδο στις Η.Π.Α., για τις γυναίκες που επιστρέφουν στα πανεπιστημιακά έδρανα, προσπαθώντας αφενός να ταυτοποιήσει τις αλλαγές που βιώνουν από την εμπειρία αυτή και αφετέρου να δημιουργήσει μια τυπολογία προτύπων προσωπικής αλλαγής.Το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα και ίσως να είναι, με μεγάλη διαφορά, η μεγαλύτερη ποιοτική έρευνα για τη μετασχηματίζουσα μάθηση (Taylor, 2000), ήταν η απαρχή για τη διατύπωση της θεωρίας της μετασχηματίζουσας μάθησης, η οποία παρουσιάστηκε στην πιο πλήρη της μορφή το 1991 στο σύγγραμμα με τίτλο «Transformative dimensions of adult learning» (εκδ. Jossey- Bass).
Ο Mezirow ξεκινά με την παραδοχή ότι κάθε ενήλικος ερμηνεύει την πραγματικότητα με βάση ένα σύστημα αντιλήψεων που έχει οικοδομηθεί κατά τη διαδικασία της κοινωνικοποίησής του. Υποστηρίζει μάλιστα ότι το σύστημα αυτό, το οποίο έχει εγχαραχθεί στην προσωπικότητα κάθε ενηλίκου, είναι αποτέλεσμα του πολιτισμικού πλαισίου εντός του οποίου έλαβε χώρα η κοινωνικοποίηση του ενήλικου ατόμου. Με άλλα λόγια, ο Mezirow αποδέχεται την ύπαρξη ενός συστήματος προδιαθέσεων το οποίο είναι αποτέλεσμα των διάφορων κοινωνικοποιήσεων που ένα άτομο διέρχεται στην πορεία προς την ενηλικίωση. Η οπτική του Mezirow στο σημείο αυτό έχει πολλά κοινά στοιχεία με αυτή του Pierre Bourdieu, ο οποίος με την έννοια-κλειδί habitus, έχει εισάγει με μεγάλη ακρίβεια στην κοινωνιολογία της παιδείας την ύπαρξη ενός συστήματος προδιαθέσεων που επηρεάζει την κοινωνική αντίληψη, δράση και αξιολόγηση κάθε ατόμου.
Συνακόλουθα, ο Mezirow συνάγει και την παραδοχή ότι σε έναν ενήλικο δημιουργείται κίνητρο για μάθηση όταν η αντίληψή του για την πραγματικότητα βρεθεί σε δυσαρμονία με μια συγκεκριμένη κατάσταση, όταν δηλαδή δεν υπάρχει σύμπνοια μεταξύ πραγματικότητας και εμπειρίας.

  1. (Γ) Ποια είναι τα τρία βασικά στοιχεία της θεωρίας του Mezirow;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουλαουζίδη:

Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του μηχανισμού της μετασχηματίζουσας μάθησης στην πράξη υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την προσέγγιση που προτείνει ο Mezirow στη θεωρία του: η εμπειρία, ο κριτικός στοχασμός και η επικοινωνία που βασίζεται στον ορθολογικό διάλογο.
Αρχικά η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης υποστηρίζει ότι η εμπειρία ζωής των εκπαιδευόμενων οφείλει να είναι το σημείο εκκίνησης που θα οδηγήσει στον μετασχηματισμό των νοηματοδοτικών πλαισίων και, κατά συνέπεια, η αξιοποίησή της από τον εκπαιδευτή αποκτά θεμελιώδη σημασία.
Για τον Mezirow η διαδικασία του κριτικού στοχασμού κατέχει κεντρικό ρόλο στη μετασχηματίζουσα μάθηση για να καταστεί αυτή απελευθερωτική. Ο κριτικός στοχασμός στη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης αφορά την

Σελίδα 91 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

προσεκτική, οξυδερκή και σε βάθος διεργασία εξέτασης των παραδοχών πάνω στις οποίες στηρίζεται η κοσμοθεωρία κάποιου καθώς και τη διερεύνηση των γενεσιουργών πηγών και των συνεπειών τους. Δηλαδή, στην ουσία, ο κριτικός στοχασμός αναφέρεται στην αμφισβήτηση της εγκυρότητας των προτέρων υποθέσεων της προαποκτηθείσας μάθησης.
Όμως αν η εμπειρία αποτελεί το σημείο εκκίνησης και ο κριτικός στοχασμός έχει τον κεντρικό ρόλο στη διαδικασία της μετασχηματίζουσας μάθησης, η επικοινωνία που εδράζει στον ορθολογικό διάλογο, είναι ο καταλύτης για το μετασχηματισμό αφού διαμέσου αυτού παρακινούνται και, τελικά, «πείθονται» οι εκπαιδευόμενοι να αναζητήσουν το βάθος στο νόημα των απόψεών τους για τον κόσμο και να κοινωνήσουν τις ιδέες τους αυτές ως συνεκτικό και κριτικό λόγο με τον εκπαιδευτή και τους συνεκπαιδευομένους τους.
Ο ορθολογικός διάλογος, με την έννοια που τον χρησιμοποιεί ο Mezirow, είναι μια ιδιαίτερη μορφή συζήτησης, κατά την οποία οι άνθρωποι ανταλλάσσουν και διαπραγματεύονται με ορθολογικό τρόπο τις απόψεις τους, παρουσιάζοντας αποδείξεις και επιχειρήματα, τα οποία λειτουργούν ως τεκμήρια της γνώμης τους. Με άλλα λόγια, η μετασχηματίζουσα μάθηση εκκινεί από τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι και συνδέεται αποκλειστικά με σημαίνοντα γεγονότα στη ζωή του εκπαιδευόμενου.
Σύμφωνα με τον Mezirow, η ανάπτυξη της ικανότητας του κριτικού στοχασμού σε συνδυασμό με την επικοινωνία που εδράζεται στον ορθολογικό διάλογο, είναι τα δύο στοιχεία που οδηγούν στην επίγνωση. Η επίγνωση αυτή θεωρείται ο σημαντικότερος στόχος της εκπαίδευσης των ενηλίκων, αφού επιτρέπει στους ενήλικους να αναθεωρήσουν η/και να ανασκευάσουν τις (πιθανώς) εσφαλμένες αντιλήψεις τους, έτσι ώστε να προχωρήσουν στη συγκρότηση μίας ικανοποιητικότερης, καλύτερα οργανωμένης και ταξινομημένης εικόνας του κόσμου και των σχέσεών τους με τον εαυτό τους και τους άλλους. Ο Mezirow αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Η ανάπτυξη στην ενηλικιότητα αντιμετωπίζεται [στο πλαίσιο της μετασχηματίζουσας μάθησης] ως η προοδευτική ανάπτυξη της ικανότητας των ενηλίκων να αξιολογούν την υπάρχουσα μάθηση μέσω μιας στοχαστικής διαδικασίας και να ενεργούν με βάση τη νέα γνώση που θα προκύψει. Οτιδήποτε, οδηγεί το άτομο προς μια κατεύθυνση περισσότερο περιεκτική, διαφοροποιημένη, ανοικτή σε άλλες οπτικές γωνίες, και σε ολοκληρωμένα νοηματοδοτικά σχήματα, η αξιοπιστία των οποίων τεκμηριώνεται διαμέσου ορθολογικής επικοινωνίας, συνεισφέρει στην ανάπτυξη των ενηλίκων.»

(Πηγή: Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. San FranciscoQ Jossey- Bass, σ.7)

  1. (Β) Στη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, γίνεται ένας βασικός διαχωρισμός της μαθησιακής διεργασίας σε «διαμορφωτική» και «μετασχηματίζουσα» μάθηση. Περιγράψτε συνοπτικά τις δύο αυτές μορφές μάθησης δίνοντας έμφαση στο σημείο που τις διαφοροποιεί.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης υποστηρίζει ότι υπάρχει μια ποιοτική διαφοροποίηση μεταξύ της μάθησης στην παιδική ηλικία και της μάθησης στην ενηλικιότητα. Η μάθηση στη παιδική ηλικία, ορίζεται ως μια διαμορφωτική

Σελίδα 92 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

διεργασία στην οποία περιλαμβάνεται η αφομοίωση των θεμελιωδών πεποιθήσεων και ρόλων που αφορούν στον εαυτό και τον κόσμο και συμβάλλουν στη διεργασία της κοινωνικοποίησης. Η μάθηση στους ενηλίκους προσδιορίζεται ως μια μετασχηματίζουσα διεργασία, η οποία περιλαμβάνει τη δυνατότητα για κριτική απομάκρυνση από δυσλειτουργικές παραδοχές και από άκαμπτους ξεπερασμένους ρόλους της ενήλικης ζωής και την αναπλαισίωση των απόψεων και των προδιαθέσεων στη βάση νέων παραδοχών με μεγαλύτερο βαθμό αυτοπροσδιορισμού.

  1. (Γ) Τι εννοούμε με την έννοια «αποπροσανατολιστικό δίλημμα» ή αποπροσανατολιστικό βίωμα στη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης και πως αυτό λειτουργεί ως έναυσμα για αλλαγή στον τρόπο νοηματοδότησης των εμπειριών ενός ατόμου;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Σύμφωνα με τη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης, η έναρξη μιας μαθησιακής διεργασίας που οδηγεί στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο ένα άτομο νοηματοδοτεί τις εμπειρίες του, ξεκινά με ένα αποπροσανατολιστικό βίωμα. Η φύση των βιωμάτων που είναι δυνατό να αποτελέσουν καταλυτικά γεγονότα για την έναρξη μιας μετασχηματιστικής διεργασίας, αλλά και οι εξωτερικοί και εσωτερικοί παράγοντες που καθιστούν ένα βίωμα αποπροσανατολιστικό, έχουν διερευνηθεί σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια και επιστημονικά πεδία. Συνήθως, ένα προσωπικό βίωμα που οδηγεί σε μετασχηματισμό σχετίζεται με την αντιμετώπιση μιας παράδοξης κατάστασης (η φύση της οποίας ενδέχεται να είναι απλά οδυνηρή ως και τραυματική) ή με μια πρωτόγνωρη μαρτυρία που αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των ατομικών και συλλογικών μας νοηματοδοτήσεων. Σε κάθε περίπτωση, ένα τέτοιο βίωμα μας δίνει το έναυσμα για μετασχηματισμό, δηλαδή για μια αναθεώρηση και αναδόμηση των πεποιθήσεων και των πρακτικών μας προς ένα νέο σχήμα αντίληψης και ύπαρξης. Όταν αποκτάμε εμπειρία μέσω ενός αποπροσανατολιστικού βιώματος, τότε είτε με απόλυτη συνείδηση (μέσω μιας δομημένης και ρητής διεργασίας κριτικού στοχασμού) είτε με έναν λιγότερο συνειδητό τρόπο (μέσω ενός άρρητου αυτοστοχασμού) προσαρμοζόμαστε στις απαιτήσεις του βιώματος οδηγούμενοι είτε προς την υιοθέτηση περισσότερο περιεκτικών και ανοικτών στάσεων (νέος εαυτός), είτε προς την προσκόλληση σε υφιστάμενες στάσεις (παλαιός εαυτός).

  1. (Γ) Ποιες είναι οι βασικές θεωρητικές επιρροές που οδήγησαν τον Mezirow στη διαμόρφωση της θεωρίας της μετασχηματίζουσας μάθησης και για ποιο λόγο θεωρείται ως μια ιδιαίτερα σημαντική θεωρητική συμβολή στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η θεωρία του Mezirow αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές συνεισφορές στην εκπαίδευση ενηλίκων. Συνδυάζοντας τις θέσεις πολλών στοχαστών της κριτικής θεωρίας, όπως οι Jurgen Habermas και Paulo Freire, ανέπτυξε μια συνθετική θεωρία για τη μάθηση στους ενήλικους προσπαθώντας να εφοδιάσει την εκπαίδευση ενηλίκων με μια συνεκτική θεωρία μάθησης και να ενισχύσει τη διακριτότητα αλλά και τον επαγγελματισμό του πεδίου. Αν και η θεωρία του Mezirow, ως θεωρία μάθησης, δέχτηκε κριτική και θεωρήθηκε ότι παρουσιάζει
Σελίδα 93 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

αδυναμίες, είναι ιδιαίτερης σημασίας και αποτελεί σπουδαία συμβολή στη βιβλιογραφία της εκπαίδευσης ενηλίκων. Στο επίκεντρο της θεωρίας του Mezirow είναι οι νοηματοδοτικές δομές (πλαίσιο αναφοράς) των ενηλίκων και ο μετασχηματισμός τους, και αυτή η έμφαση εφοδιάζει το πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων με μια στερεή θέση για το πώς οι ενήλικοι μαθαίνουν, ενώ ταυτόχρονα οριοθετεί με πολύ συγκεκριμένο τρόπο και τη λειτουργία των εκπαιδευτών ενηλίκων ως φορέων προσωπικής χειραφέτησης των συμμετεχόντων.

  1. (Γ) Ποια είναι τα κύρια σημεία κριτικής που ασκούνται στη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης.

Υλικό για την απάντηση, ενδεικτικά, θα βρείτε στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουλαουζίδη:

O Griffin (1987) επέκρινε τον Mezirow για το ότι με τη θεωρία του αποκλείει την διάσταση της κοινωνικής πολιτικής από την εκπαίδευση ενηλίκων. Επίσης, αμφισβητεί την παραδοχή του Mezirow ότι τα άτομα αποδέχονται χωρίς κριτική τις επικρατούσες ιδεολογίες: «Πολιτικές, οικονομικές σεξουαλικές, τεχνολογικές και άλλες πολιτιστικές ιδεολογίες που έχουν συσσωρευτεί μετατρέπονται σε ένα σύνολο από κανόνες, ρόλους και κοινωνικές προσδοκίες που κυβερνούν τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε, σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και πράττουμε» (Mezirow, 1983: 129, όπως αναφέρεται στο Griffin, 1987: 181). Αυτήν την παραπάνω άποψη, όπου τα άτομα μοιάζει να θεωρούνται κοινωνικά παράγωγα, ο Griffin τη θεωρεί μια μορφή λειτουργισμού. Η κριτική του Griffin καταλήγει στο ότι ο Mezirow με τη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης προσπάθησε περισσότερο να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που θα κατοχύρωναν το επάγγελμα του εκπαιδευτή ενηλίκων, παρά να αναπτύξει μια κριτική θεωρία για την εκπαίδευση ενηλίκων.
Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης επικρίθηκε ακόμη για το ότι εξατομικεύει και εσωτερικοποιεί τον μετασχηματισμό χωρίς να συνυπολογίζει τις κοινωνικές επιπτώσεις διαμέσου της άμεσης κοινωνικής δράσης (Tennant, 1993; Κόκκος, 2005), ο Mezirow είναι επιφυλακτικός ως προς το ζήτημα της άμεσης κοινωνικής δράσης των εκπαιδευόμενων και, επίσης, θεωρεί ότι εκπαιδευτής οφείλει να διατηρεί ουδέτερη στάση και να μην παροτρύνει τους εκπαιδευόμενους προς κάποια μορφή δράσης. Το αποτέλεσμα αυτής της στάσης είναι ότι ακόμη και αν τα άτομα μετασχηματιστούν, εφόσον δεν θα υπάρχει άμεση κοινωνική δράση, οι δομές που καταπιέζουν, αλλά και οι «καταπιεστές», θα μπορούν απρόκλητα να συνεχίζουν να ενεργούν και άρα η κοινωνία θα παραμείνει απαράλλακτη.
Μια άλλη διάσταση της κριτικής στη θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης σχετίζεται με το αν είναι δυνατόν από αυτήν να ωφεληθούν όλες οι κοινωνικές τάξεις, από τη στιγμή που ο κριτικός στοχασμός αποτελεί κεντρική διεργασία της. Ο προβληματισμός αυτός βασίζεται σε μια άποψη του Freire, η οποία μάλιστα φαίνεται να έχει επηρεάσει τον Mezirow (1991: 135-137). Ο Freire (1977) υποστηρίζει ότι οι καταπιεσμένοι έχουν χάσει την ικανότητα να αμφισβητούν τις συνθήκες ζωής τους και να σκέπτονται για τη ζωή. Δεν έχουν πια την αυτοπεποίθηση να δρουν ως ανεξάρτητοι στοχαστές και, κατά συνέπεια, σε αυτή την περίπτωση ο κριτικός στοχασμός δεν είναι δυνατό να επιτευχθεί. Έτσι όπως σημειώνει και ο Κόκκος «…. τα άτομα ακριβώς επειδή έχουν υποστεί αλλοτριωτικές επιδράσεις από το κυρίαρχο ιδεολογικό και αξιακό σύστημα, συχνά δεν διαθέτουν κριτήρια για να διακρίνουν τις βιώσιμες λύσεις. Έτσι εγκυμονείται [sic] η πιθανότητα να μετασχηματίζουν μεν τις

Σελίδα 94 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

προηγούμενες αντιλήψεις τους αλλά οι νέες να είναι εξίσου δυσλειτουργικές» (Κόκκος, 2005: 78). Τέλος, ο Taylor έχοντας μελετήσει σε βάθος τις έρευνες που σχετίζονται με τη θεωρία του Mezirow, σχολιάζει τη σχέση της μετασχηματίζουσας μάθησης με άλλες μορφές μάθησης και παρατηρεί:
«Με βάση τις έρευνες μοιάζει καθαρά ότι ο κριτικός στοχασμός και η συναισθηματική μάθηση παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία του μετασχηματισμού… Ο Mezirow αλλά και άλλες μελέτες έχουν δει αυτές τις δύο έννοιες ξεχωριστά και δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην αλληλεξάρτηση που έχουν στην διαδικασία του μετασχηματισμού.» (Taylor, 2000: 303)
Στις περισσότερες από τις παραπάνω απόψεις ο Mezirow απάντησε επισταμένα με άρθρα του στις σελίδες του Adult Education Quarterly και πολλές από αυτές τις απόψεις τις χρησιμοποίησε για να αναπτύξει ακόμη περισσότερο τη θεωρία του, κάνοντας έτσι πράξη την ίδια του τη θεωρία, ενώ μια μεγάλη ποικιλία από έρευνες, στο πλαίσιο εκπόνησης διδακτορικών διατριβών, ασχολήθηκαν με τη μετασχηματίζουσα μάθηση και την εφαρμογή της σε πολλά και διαφορετικά μαθησιακά πλαίσια. Στο τελευταίο μάλιστα συλλογικό έργο που επιμελήθηκε, ο Mezirow, έχοντας επεξεργαστεί τη θεωρία του με βάση τις κριτικές που δέχθηκε, καταλήγει σε δύο πολύ σημαντικές θέσεις για την εκπαίδευση ενηλίκων και τη λειτουργία του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Ο απώτερος στόχος, ο σκοπός, της εκπαίδευσης ενηλίκων είναι να βοηθάει τους ενηλίκους να συνειδητοποιούν τις δυνατότητές τους να γίνονται περισσότερο χειραφετημένοι, κοινωνικά υπεύθυνοι και αυτοδύναμοι μανθάνοντες…Οι εκπαιδευτές ενηλίκων δεν μπορεί να είναι ουδέτεροι. Είναι πολιτισμικοί ακτιβιστές, δεσμευμένοι να υποστηρίζουν και να διευρύνουν τους κανόνες, τις κοινωνικές πρακτικές, τους θεσμούς και τα συστήματα που ενισχύουν την πληρέστερη και πιο ελεύθερη συμμετοχή στο διάλογο, στη μετασχηματίζουσα μάθηση, στη στοχαστική δράση και στη μεγαλύτερη ενεργοποίηση των συμμετεχόντων.»
(Mezirow 2000: 26-31)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Κόκκος, Α. (2005). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το πεδίο. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Clark, M.C., Nilson, A. (1991). Context and Rationality in Mezirow’s Theory of Transformational Theory. Adult Education Quarterly, 41(2), 75-91.
Freire, P. (1977). Η Αγωγή του Καταπιεζόμενου. Αθήνα: Ράππας.
Griffin, C. (1987). Adult Education and Social Policy. London: Croom Helm.
Mezirow, J. (1991). Transformative Dimension of Adult Learning. San Francisco: Jossey- Bass.
Taylor, E. (2000). Αναλύοντας την έρευνα για τη Θεωρία της Μτασχηματίζουσας Μάθησης. Στο J. Mezirow και Συνεργάτες, Η Μετασχηματίζουσα Μάθηση. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Σελίδα 95 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

  1. (Β) Τι είναι ο «Κύκλος της Μάθησης» των Kolb και Fry;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουλαουζίδη:

Ο Kolb μαζί με τον Fry προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα μοντέλο που να περιγράφει τη παραπάνω διεργασία της εμπειρικής μάθησης και έτσι παρουσίασαν, το 1975, τον περίφημο «κύκλο της μάθησης» που αποτελείται από τέσσερα στοιχεία: τη συγκεκριμένη εμπειρία, την παρατήρηση και τον στοχασμό, τη διαμόρφωση αφηρημένων εννοιών και τη δοκιμή σε πραγματικές καταστάσεις. Οι Kolb και Fry υποστηρίζουν ότι ο κύκλος της μάθησης μπορεί να ξεκινήσει από οποιοδήποτε από τα τέσσερα σημεία του και στην ουσία τον θεωρούν έναν συνεχόμενο κύκλο ή ακόμη μια σπείρα. Η διεργασία μάθησης που προτείνεται με το παραπάνω μοντέλο στην ουσία θεωρεί ότι μια μαθησιακή διεργασία ξεκινά όταν ένα άτομο βιώνει μια εμπειρία, όταν δηλαδή δρα με κάποιο τρόπο (διανοητικό, χειρωνακτικό, αισθητικό, κ.λπ.) και αντιλαμβάνεται την επίδραση της δράσης αυτής.

Σχήμα: Ο κύκλος μάθησης του Kolb

Το επόμενο βήμα, σύμφωνα με το παραπάνω σχήμα, είναι η κατανόηση των επιδράσεων στο συγκεκριμένο πλαίσιο που βιώθηκε η εμπειρία καθώς και η αναγωγή τους σε άλλα πλαίσια ή καταστάσεις. Στο τρίτο βήμα το βασικό στοιχείο είναι η διαμόρφωση κανόνων που περιγράφουν τη γενική αρχή στην οποία υπάγεται η συγκεκριμένη δράση.

Σελίδα 96 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Τέλος, όταν εξαχθούν συμπεράσματα και γίνει κατανοητή η αρχή που διέπει τη δράση, το τελευταίο βήμα, σύμφωνα με τον Kolb, είναι η εφαρμογή, δηλαδή η νέα δράση σε νέες καταστάσεις. Η θεώρηση του Kolb για την εμπειρική μαθησιακή διεργασία εμπεριέχει δύο πολύ σημαντικά στοιχεία. Πρώτο, το στοιχείο της
«συγκεκριμένης εμπειρίας» που χρησιμοποιείται για να δοκιμαστούν ιδέες, και δεύτερο, τη «χρήση της ανατροφοδότησης» για να αλλαχθούν θεωρίες και πρακτικές.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Rogers, A. (2002). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Tennant (1997). Psychology and Adult Education. London and New York: Routledge.

  1. (Β) Ποια κριτική ασκήθηκε στο μοντέλο του Kolb;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουλαουζίδη:

Στο μοντέλο του Kolb ασκήθηκε κριτική από διάφορους συγγραφείς. Από μια οπτική γωνία που συνδέεται περισσότερο με την κοινοτική εκπαίδευση ενηλίκων, ο Rogers σημειώνει ότι η «μάθηση περιλαμβάνει στόχους, σκοπούς, προθέσεις, επιλογές και λήψη αποφάσεων και δεν είναι διόλου εμφανές που όλα αυτά ταιριάζουν στον κύκλο της μάθησης» (Rogers, 2002: 154).

Ωστόσο, ο Tennant (1997: 92) σημειώνει ότι «το μοντέλο [του Kolb] μας παρέχει ένα εξαιρετικό πλαίσιο για σχεδιασμό διδακτικών και μαθησιακών δραστηριοτήτων και είναι δυνατό να φανεί χρήσιμο στη κατανόηση των μαθησιακών δυσκολιών στην επαγγελματική συμβουλευτική». Η σημαντικότερη συμβολή όμως του μοντέλου αυτού είναι ότι, παρά τους όποιους περιορισμούς, έχει βοηθήσει σημαντικά να μετακινηθεί το κέντρο της εκπαιδευτικής σκέψης από τον εκπαιδευτή στον εκπαιδευόμενο.

  1. (Γ) Να αναφερθείτε στο πώς τροποποιείται/ εμπλουτίζεται ο κύκλος της μάθησης, σύμφωνα με τις συνεισφορές θεωρητικών της μάθησης, με βάση τα σχήματα που παραθέτουμε.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Πολλοί συγγραφείς υποστήριξαν ότι η μάθηση ολοκληρώνεται με την κριτική ανάλυση της εμπειρίας. Μίλησαν για τον «κύκλο της μάθησης» που αρχίζει με την εμπειρία, προχωρεί στο στοχασμό επάνω στην εμπειρία και καταλήγει στην πράξη, η οποία με τη σειρά της γίνεται η συγκεκριμένη εμπειρία για περαιτέρω επεξεργασία στο επόμενο στάδιο του κύκλου (βλ. Σχήμα 1).

Σελίδα 97 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Μαθαίνοντας μέσω του κριτικού στοχασμού πάνω στην εμπειρία απαιτείται η ενεργός αναζήτηση νέας γνώσης και εμπειρίας. Ο μαθησιακός κύκλος χρειάζεται λοιπόν να εμπλουτισθεί (βλ. Σχήμα 2).
Ο κριτικός στοχασμός οδηγεί σε ορισμένες περιπτώσεις στη συναγωγή συμπερασμάτων, στην ανάπτυξη γενι- κεύσεων, γενικών αρχών («σύλληψη αφηρημένων εννοιών», όπως ονομάζεται). Ο κριτικός στοχασμός μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύνολο ερωτημάτων, τα οποία τίθενται σχετικά με την εμπειρία. Η σύλληψη αφηρημένων εννοιών μπορεί να θεωρηθεί ως μια προσπάθεια διερεύνησης πιθανών απαντήσεων. Από τη διεργασία του κριτικού στοχασμού πάνω στην εμπειρία διαμορφώνονται υποθέσεις, οι οποίες μπορούν να επαληθευτούν σε νέες καταστάσεις (βλ. Σχήμα 3).
Η μάθηση περιλαμβάνει στόχους, σκοπούς, προθέσεις, επιλογή και λήψη αποφάσεων. Οι αποφάσεις χρειάζονται για να προσδιοριστεί ποιες άλλες μορφές εμπειρίας απαιτούνται για τον κριτικό στοχασμό. Υπάρχει η τάση οι αποφάσεις να παραλείπονται από τις συζητήσεις σχετικά με τον κύκλο της μάθησης (βλ. Σχήμα 4).

Σχήμα 1: Ο κύκλος της μάθησης

Σχήμα 2: Ο κύκλος της μάθησης και η αναζήτηση νέας γνώσης

Σελίδα 98 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Σχήμα 3: Ο κύκλος της μάθησης και η σύλληψη εννοιών

Σχήμα 4: Ο κύκλος της μάθησης και η λήψη αποφάσεων

Σελίδα 99 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

  1. (Γ) Ποιο είναι το μοντέλο του Jarvis για τον κύκλο της εκπαιδευτικής διεργασίας (σύμφωνα με το σχήμα που παραθέτουμε) και τι ρόλο παίζουν οι εμπειρίες στο μοντέλο αυτό;

Σχήμα 1: Το μοντέλο του Jarvis για τον κύκλο της εκπαιδευτικής
διεργασίας

Πηγή: Jarvis 2004,
«Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Κατάρτιση: Θεωρία και Πράξη». Αθήνα: Μεταίχμιο.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Σύμφωνα με το Jarvis η διεργασία της μάθησης βρίσκεται στο επίκεντρο της ανθρώπινης υπόστασης και είναι απαραίτητο στοιχείο για την ανάπτυξη του εαυτού και τη διαμόρφωση της σχέσης του με την κοινωνία.

Σελίδα 100 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

Όμως, το φαινόμενο της μάθησης – και της εκπαίδευσης – δεν περιέχει μόνο την ψυχολογική διάσταση της ανάπτυξης της προσωπικότητας. Το άτομο επηρεάζεται βαθιά από κοινωνικοπολιτισμικούς παράγοντες, ενώ, από την άλλη πλευρά, δεν έχει συνήθως επίγνωση αυτού του επηρεασμού του. Συνεπώς είναι αναγκαίο να δίνεται έμφαση στη διερεύνηση των κοινωνικών διαστάσεων των φαινομένων της μάθησης και εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με την παραπάνω θεμελιακή θέση, ο Jarvis κατασκευάζει το δικό του μοντέλο του κύκλου της εκπαιδευτικής διεργασίας.
Ο Jarvis θεωρεί κατ’ αρχήν ότι η εκπαιδευτική διεργασία δεν είναι ουδέτερη. Οι υπεύθυνοι της εκπαίδευσης – φορείς, μεμονωμένοι/ες εκπαιδευτές/ριες – συνήθως μεταδίδουν στους/ις εκπαιδευόμενους/ες – συνειδητά ή ασυνείδητα – ένα τμήμα του κυρίαρχου ιδεολογικού και αξιολογικού συστήματος του πολιτισμού το οποίο έχουν εσωτερικεύσει. Οι εκπαιδευόμενοι/ες ερμηνεύουν και επεξεργάζονται αυτή την πολιτισμική μετάδοση σύμφωνα με το σύστημα αντιλήψεων που έχουν διαμορφώσει με βάση τις προγενέστερες εμπειρίες τους, που και αυτές βέβαια τις ερμήνευσαν υπό την επιρροή του κοινωνικοπολιτισμικού συστήματος. Επομένως, ο στοχασμός των εκπαιδευομένων επάνω στις εμπειρίες τους – που κατά τον Jarvis, όπως και για άλλους στοχαστές, αποτελεί νευραλγικό στοιχείο της εκπαίδευσης ενηλίκων – δεν πραγματοποιείται στο κενό, αλλά υπόκειται σε διπλό κοινω- νικό καθορισμό: εμπεριέχει τις κοινωνικοπολιτισμικά χρωματισμένες επιρροές, τις οποίες οι εκπαιδευόμενοι/ες δέχονται από τους/ις υπεύθυνους της εκπαίδευσης, καθώς και τις κοινωνικοπολιτισμικές επιρροές που οι ίδιοι/ες εσωτερίκευσαν σε ολόκληρη τη ζωή τους μέσω της κοινωνικοποίησης.
Στη συνέχεια, οι εκπαιδευόμενοι αποφασίζουν για την αποδοχή ή την απόρριψη όσων ιδεών τους παρουσιάστηκαν. Ύστερα, ενσωματώνουν όσα αποφάσισαν να αποδεχτούν στο σώμα των δικών τους γνώσεων, πιθανότατα με τις απαραίτητες προσαρμογές, και, τελικά, εξωτερικεύουν αυτά τα αποτελέσματα στην πράξη και στην αλληλεπίδραση με άλλα άτομα.

  1. (Γ) Ποια είναι τα σημεία σύγκλισης των βασικών θεωριών μάθησης; Πώς αναδεικνύεται η σημασία της εμπειρίας στο πλαίσιο αυτό;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο Rogers1 (2002) επισημαίνει ότι υπάρχουν τρία βασικά στοιχεία του τρόπου με τον οποίο συντελείται η μάθηση, προς τα οποία συγκλίνουν οι διάφορες θεωρίες, έστω και αν ορισμένες ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες.
Ένα πρώτο κοινά παραδεκτό στοιχείο είναι ότι το μοντέλο μάθησης «μεταφορά γνώσης» είναι αναποτελεσματικό, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για εκπαίδευση ενηλίκων. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, οι εκπαιδευόμενοι είναι λίγο ή πολύ παθητικοί αποδέκτες και καλούνται να αφομοιώσουν τις γνώσεις και δεξιότητες που τους μεταδίδονται. Πρόκειται για ένα μοντέλο που διογκώνει την εξάρτηση, αποδυναμώνει την κριτική σκέψη και εξουδετερώνει την

1
Rogers, A. (2002). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

Σελίδα 101 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 3: Θεωρητικό Πλαίσιο – Αρχές Εκπαίδευσης Ενηλίκων

ικανότητα που έχουν οι εκπαιδευόμενοι να επεξεργάζονται τα προβλήματα μόνοι τους. Στον αντίποδα αυτού του μοντέλου προτείνεται εκείνο κατά το οποίο οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν ενεργητικά στην πορεία της μάθησης, επεξεργαζόμενοι το υλικό που χρειάζονται και προσπαθώντας να το ερμηνεύσουν με βάση την εμπειρία και τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους.
To δεύτερο σημείο σύγκλισης των μελετητών αφορά τους διάφορους μαθησιακούς τρόπους που χαρακτηρίζουν τους εκπαιδευόμενους. Καθένας προτιμά να μαθαίνει με ένα συγκεκριμένο τρόπο, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του και τις ικανότητές του. Μέσα από αυτό το πρίσμα, οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να ομαδοποιηθούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες. Άλλοι προτιμούν να εμπλέκονται διαρκώς σε νέες εμπειρίες και να μαθαίνουν μέσα από αυτές. Άλλοι προτιμούν να εξετάζουν όλες τις παραμέτρους πριν προχωρήσουν στη φάση της δράσης. Μία τρίτη κατηγορία έχει την τάση να αντλεί σύνθετα διδάγματα από την εμπειρία, θέλει να κατανοεί τα ζητήματα σφαιρικά, στο σύνολο των πτυχών τους. Τέλος, μια τέταρτη κατηγορία προτιμά να δοκιμάζει στην πράξη τις νέες ιδέες προκειμένου να διαπιστώνει την αποτελεσματικότητά τους.
Ένα τρίτο στοιχείο στο οποίο συγκλίνουν οι μελετητές είναι ότι στην εκπαίδευση ενηλίκων η εμπειρία αποτελεί τη βάση κάθε μάθησης. Δηλαδή μάθηση σημαίνει να επεξεργάζεται κανείς την εμπειρία του, να δημιουργεί νοήματα και να διδάσκεται από αυτήν. Συνεπώς η δράση, η πράξη, αποτελεί συστατικό στοιχείο της μαθησιακής διεργασίας, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το προς γνώση αντικείμενο και όχι απλά ένα αποτέλεσμα της μάθησης, μια προσθήκη στο τέλος της.

Σελίδα 102 από 267

Θεματική Ομάδα 4: Ιστορική εξέλιξη – Εκπαιδευτική Πολιτική

[Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.
• Μέρη από το κείμενο του Θ. Καραλή (2007) «Κοινωνικό-οικονομικές και πολιτισμικές διαστάσεις της εκπαίδευσης ενηλίκων», από τον Τόμο Ι του «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).
• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από την ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα. ] [Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α = μέτριας δυσκολίας, Β = δύσκολη, Γ
= πολύ δύσκολη]

  1. (Β) Προσδιορίστε το περιεχόμενο των όρων: «τυπική εκπαίδευση», «μη τυπική εκπαίδευση», «άτυπη εκπαίδευση-μάθηση».

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
«Τυπική εκπαίδευση: Η εκπαίδευση που παρέχεται στο πλαίσιο του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος, οδηγεί στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο από τις δημόσιες αρχές και αποτελεί μέρος της διαβαθμισμένης εκπαιδευτικής κλίμακας. Στην τυπική εκπαίδευση εντάσσεται και η γενική τυπική εκπαίδευση ενηλίκων.
Μη τυπική εκπαίδευση: Η εκπαίδευση που παρέχεται σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση πιστοποιητικών αναγνωρισμένων σε εθνικό επίπεδο. Περιλαμβάνει την αρχική επαγγελματική κατάρτιση, τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων.
Άτυπη μάθηση: Οι μαθησιακές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα εκτός οργανωμένου εκπαιδευτικού πλαισίου, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου ή επαγγελματικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Περιλαμβάνει τις κάθε είδους δραστηριότητες αυτομόρφωσης, όπως η αυτομόρφωση με έντυπο υλικό ή μέσω διαδικτύου ή με χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή ποικίλων εκπαιδευτικών υποδομών, καθώς και τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που αποκτά το άτομο από την επαγγελματική εμπειρία του.» (Νόμος 3879/2010)

  1. (Γ) α. Προσδιορίστε τον όρο «δια βίου εκπαίδευση / μάθηση».

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
«Δια βίου μάθηση»: Όλες οι μορφές μαθησιακών δραστηριοτήτων στη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου, που αποσκοπούν στην απόκτηση ή την ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, οι οποίες συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας, στην επαγγελματική ένταξη και εξέλιξη του ατόμου, στην κοινωνική συνοχή, στην ανάπτυξη της ικανότητας ενεργού συμμετοχής στα κοινά και στην κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη. Περιλαμβάνει την τυπική εκπαίδευση, τη μη τυπική εκπαίδευση και την άτυπη μάθηση.

Ας σημειωθεί ότι οι δύο όροι εκπαίδευση και μάθηση διαφοροποιούνται. Ο όρος δια βίου μάθηση καλλιεργεί την αντίληψη ότι η μάθηση είναι προσωπική υπόθεση του καθένα, ενώ η δια βίου εκπαίδευση είναι μια συλλογική και οργανωμένη διαδικασία υπό την ευθύνη της πολιτείας.

β. Ποιος, κατά τη άποψή σας, είναι ο βασικός άξονας διαφοροποίησης των όρων «εκπαίδευση ενηλίκων» και
«διά βίου εκπαίδευση»;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Ο βασικός άξονας διαφοροποίησης είναι το κριτήριο της ενηλικιότητας. Από τους ορισμούς της εκπαίδευσης ενηλίκων,
«…..αναπληρώνουν την αρχική εκπαίδευση σε σχολεία ή κολλέγια και πανεπιστήμια, καθώς και σε σχολές μαθητείας με την βοήθεια των οποίων (διαδικασιών) άτομα τα οποία θεωρούνται ως ενήλικα από την κοινωνία στην οποία ανήκουν,…» (UNESCO)
ή
«………..πραγματοποιηθεί σε οποιοδήποτε στάδιο της ζωής του ανθρώπου, που έχει υπερβεί την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και η κύρια δραστηριότητά του δεν είναι πλέον η εκπαίδευση…» (ΟΟΣΑ).
γίνεται φανερός ο άξονας της ενηλικιότητας, ενώ η διά βίου εκπαίδευση θεωρείται ως μια μακροχρόνια διαδικασία που αρχίζει κατά τη γέννηση του ανθρώπου και συνεχίζεται καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Σύμφωνα με τον Κόκκο (2005) η κατάσταση της ενηλικιότητας χαρακτηρίζεται από το κατά πόσον το άτομο αναγνωρίζει στον εαυτό του στοιχεία ωριμότητας και τάσης αυτοπροσδιορισμού και ταυτόχρονα αναγνωρίζεται από τους άλλους με τον ίδιο τρόπο, ενώ σύμφωνα με τον ορισμό του ΟΟΣΑ διαφοροποιείται όχι με βάση το κριτήριο της ενηλικιότητας αλλά της απόστασης από την ηλικία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Πηγή: Κόκκος, Α. (2005). Εκπαίδευση Ενηλίκων: Ανιχνεύοντας το Πεδίο. Αθήνα: Μεταίχμιο.

  1. (Α) Πότε εντοπίζονται οι πρώτες δράσεις στην εκπαίδευση ενηλίκων στην Ελλάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Οι πρώτες δράσεις εκπαίδευσης ενηλίκων στην Ελλάδα εκδηλώνονται με σχετική καθυστέρηση σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, στα τέλη του 19ου αιώνα. Είναι δραστηριότητες μορφωτικών οργανώσεων, όπως ο Φιλολογικός Σύνδεσμος Παρνασσός, η Εταιρεία των Φίλων του Λαού και ο Σύλλογος προς Διάδοσιν των Ελληνικών Γραμμάτων. Λίγο αργότερα πραγματοποιούνται προγράμματα εκπαίδευσης εργαζομένων από επιμελητήρια ή από συνδικαλιστικές οργανώσεις. Οι δραστηριότητες αυτές σημειώνονται κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε περιοχές της χώρας όπου παρατηρείται ανάπτυξη του εμπορίου και της μεταποίησης..
Η πρώτη επίσημη εκδήλωση του ενδιαφέροντος του ελληνικού κράτους για την εκπαίδευση ενηλίκων καταγράφεται το 1929, με το νόμο 4397 «περί στοιχειώδους εκπαιδεύσεως» και τη θεσμοθέτηση της Λαϊκής Επιμόρφωσης. Η αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού, η ανάπτυξη μηχανισμών διασφάλισης της εθνικής ομοιογένειας και η ενσωμάτωση των προσφύγων και των πληθυσμών που αρχίζουν να μετακινούνται αθρόα από την επαρχία προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, συνιστούν τις βασικές προτεραιότητες της εκπαίδευσης ενηλίκων εκείνη την εποχή.

  1. (Α) Περιγράψτε τις βασικές εξελίξεις στην εκπαίδευση ενηλίκων στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 80.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Κατά τη δεκαετία του 80 είναι έντονη η παρέμβαση του Κράτους στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Οι πρώτες επιδοτήσεις από την ΕΟΚ χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη και επέκταση δημόσιων φορέων εκπαίδευσης ενηλίκων. Στις αρχές της δεκαετίας (1983) αναβαθμίζεται η Διεύθυνση Λαϊκής Επιμόρφωσης σε Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης. Οι Νομαρχιακές Επιτροπές Λαϊκής Επιμόρφωσης πραγματοποιούν μεγάλο αριθμό προγραμμάτων σε ολόκληρη τη χώρα, ενώ την ίδια περίοδο σημαντική είναι και η παρέμβαση του ΕΛΚΕΠΑ (Ελληνικό Κέντρο Παραγωγικότητας). Κατά τη δεκαετία του 80 ένα σημαντικό μέρος των προγραμμάτων εντάσσεται στην γενική εκπαίδευση ενηλίκων.

  1. (Α) Περιγράψτε τις βασικές εξελίξεις στην εκπαίδευση ενηλίκων στην Ελλάδα κατά τη δεκαετία του 90.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Στις αρχές της δεκαετίας του 90 παρατηρείται ένας κατακερματισμός και μια διασπορά σε μεγάλο αριθμό φορέων για τα επιδοτούμενα προγράμματα. Το δίκτυο της Λαϊκής Επιμόρφωσης σταδιακά αποδυναμώνεται και στο τέλος της δεκαετίας λειτουργεί με οριακούς ρυθμούς, ενώ το 1998 αναστέλλεται η λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Παραγωγικότητας (ΕΛΚΕΠΑ). Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιδοτούμενων προγραμμάτων υλοποιούνται από ιδιωτικούς φορείς, στους οποίους τα προγράμματα ανατίθενται μετά από δημόσιους διαγωνισμούς. Το δεύτερο μισό τη δεκαετίας γίνονται πολύ σοβαρές προσπάθειες για την θεσμοθέτηση προδιαγραφών για τα στελέχη και τις υποδομές των φορέων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Ιδρύεται το Ελληνικό Κέντρο Πιστοποίησης (Ε.ΚΕ.ΠΙΣ.) το οποίο διαμορφώνει τις προδιαγραφές και πιστοποιεί τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΚΕΚ), δηλαδή τους φορείς που υλοποιούν τα επιδοτούμενα προγράμματα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Τα προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων μειώνονται σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία και πλέον οι δραστηριότητες στρέφονται προς τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση και την καταπολέμηση της ανεργίας.

  1. (Γ) Πότε εντοπίζονται στην Ελλάδα οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες εκπαίδευσης εκπαιδευτών και διερεύνησης εκπαιδευτικών αναγκών στην εκπαίδευση ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Θ. Καραλή:

Οι εξελίξεις στον τομέα της εκπαίδευσης εκπαιδευτών στη χώρα μας επηρεάστηκαν, όπως ήταν φυσικό, από τις γενικότερες εξελίξεις στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Παρόλο που η εκπαίδευση των εκπαιδευτών εμφανίζεται ως διαχρονικό «αίτημα» από ερευνητές και στελέχη φορέων, εντούτοις δεν καταγράφονται ρυθμίσεις σε επίπεδο νομοθετικού πλαισίου, τουλάχιστον έως πρόσφατα.

Επιχειρώντας μια σύντομη ιστορική επισκόπηση, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι πρώτες αναφορές στην ανάγκη συστηματικής εκπαίδευσης εκπαιδευτών συνδέονται με τη δραστηριότητα του δικτύου της Λαϊκής Επιμόρφωσης. Ήδη από 1964 ο H. Grau, που συνεργάστηκε με το δίκτυο αυτό ως εμπειρογνώμονας της UNESCO, αναφέρεται στην ανάγκη εκπαίδευσης των επιμορφωτών σύμφωνα με τις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων. Στα κείμενά του* είναι εμφανής η προσπάθεια ευαισθητοποίησης των επιμορφωτών της Λαϊκής Επιμόρφωσης προς την κατεύθυνση της συμμετοχικής, μη δασκαλοκεντρικής μάθησης:

«Ο τίτλος του καθηγητή είναι βέβαια πολύ ελκυστικός, αλλά δεν ταιριάζει στη μετριοφροσύνη μας… Δεν πρέπει να διακατεχόμαστε από αισθήματα συμπόνιας προς τους ενηλίκους – σπουδαστές, αλλά από μια

διάθεση βοήθειας και βαθιάς ανταποκρίσεως προς τις ανάγκες της κοινωνίας μας. Ο ενήλικος, που μας
ακούει, γνωρίζει στον τομέα των απασχολήσεών του πολύ περισσότερα από εμάς. Ας τον αντιμετωπίσουμε λοιπόν ως ίσο μας. Δεν ασκούμε το λειτούργημα του επιμορφωτή για να κάνουμε επίδειξη γνώσεων».

Μετά την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ και τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων της Λαϊκής Επιμόρφωσης από το ΕΚΤ, ανατέθηκε σε ομάδα εμπειρογνωμόνων η αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του δικτύου. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα αυτής της μελέτης** ήταν η ανάγκη συστηματικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτών. Στην κατεύθυνση αυτή προτάθηκε η δημιουργία αρμόδιου φορέα και η θεσμοθέτηση πιστοποιητικού επαγγελματικής επάρκειας. Για το σκοπό αυτό εκπονήθηκε στη συνέχεια ειδική μελέτη για την ίδρυση Σχολής Στελεχών Λαϊκής Επιμόρφωσης (ΣΣΛΕ)***, αλλά οι μεταβολές στην πολιτική του δικτύου της Λαϊκής Επιμόρφωσης δεν κατέστησαν εφικτή την ίδρυση και λειτουργία της Σχολής. Ωστόσο το δίκτυο της Λαϊκής Επιμόρφωσης οργάνωσε ένα σημαντικό αριθμό κύκλων επιμόρφωσης των στελεχών και των εκπαιδευτών του.

Πέρα από τη Λαϊκή Επιμόρφωση, ένας μικρός αριθμός φορέων επιχείρησε να καλύψει το κενό που διαπιστώσαμε, οργανώνοντας προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών, που απευθύνονταν είτε σε στελέχη των ίδιων των φορέων είτε ευρύτερα σε εκπαιδευτές ενηλίκων. Φορείς που ανέπτυξαν σχετική δραστηριότητα ήταν το ΕΛΚΕΠΑ, η Ελληνική Εταιρεία Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ), ορισμένα ΚΕΚ και ΚΕΣΥΥ, ορισμένες τράπεζες και το Ελληνικό Τραπεζικό Ινστιτούτο της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, μερικές επιχειρήσεις κ.ά. Ωστόσο όλες αυτές οι πρωτοβουλίες δεν απέκτησαν ποτέ θεσμική έκφραση. Έτσι σημαντικός αριθμός εκπαιδευτών κάλυπτε τις ανάγκες του για συνεχή βελτίωση μέσα από διαδικασίες αυτομόρφωσης ή συμμετέχοντας σε συνέδρια και σεμινάρια. Θα πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται η εκπαίδευση ενηλίκων και σε πανεπιστημιακό επίπεδο, αφού ήδη λειτουργούν:

• Το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης «Εκπαίδευση Ενηλίκων» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.
• Σχετική κατεύθυνση στο Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών (ειδίκευση: «Εκπαίδευση Στελεχών και Εκπαιδευτών Ενηλίκων»).
• «Κατεύθυνση Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης» σε προπτυχιακό επίπεδο, στο Τμήμα Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Αν και η ανάγκη συστηματικής εκπαίδευσης και πιστοποίησης των εκπαιδευτών του συστήματος συνεχιζόμενης κατάρτισης επισημαίνεται ως βασική προτεραιότητα στα κείμενα των Αποφάσεων για την έγκριση του Α–και του Β– ΚΠΣ, οι σχετικές διαδικασίες εκκινούν τελικά με την έναρξη του Γ– ΚΠΣ (2000).

Στις αρχές του 2001 το ΕΚΕΠΙΣ προχώρησε στη συγκρότηση Μητρώου Εκπαιδευτών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, ενώ το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων σχεδίασε τις προδιαγραφές εκπαίδευσης και πιστοποίησης των εκπαιδευτών του Μητρώου. Στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Απασχόληση και Επαγγελματική Κατάρτιση» προσδιορίζεται το πλαίσιο, στο οποίο θα υλοποιηθεί η εκπαίδευση και πιστοποίηση των εκπαιδευτών συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης:

«Στόχος της δράσης είναι η ανάπτυξη ενός σώματος εκπαιδευτών συνεχιζόμενης κατάρτισης, που συνδυάζουν μια σειρά από ικανότητες, γνώσεις και δεξιότητες «ενός επαγγελματία-εκπαιδευτή ενηλίκων», που να είναι σε θέση, πέρα από τη μετάδοση των επαγγελματικών τους γνώσεων, να επικοινωνούν
αποτελεσματικά με τους καταρτιζομένους, καθώς και να είναι ικανοί να συνεισφέρουν στο σχεδιασμό προγραμμάτων κατάρτισης και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων του προγράμματος. Οι εκπαιδευτές που έχουν ενταχθεί στο μητρώο εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ, καθώς και σε μικρότερο ποσοστό άνεργοι με υψηλά τυπικά προσόντα, θα κληθούν να παρακολουθήσουν πιστοποιημένα προγράμματα εκπαίδευσης εκπαιδευτών».

Όπως αναφέρεται σε σχετικό κείμενο του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων*, κατά την εκπαίδευση των εκπαιδευτών της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, με βάση τις οποίες οι εκπαιδευτές θα είναι ικανοί:

• «να εφαρμόζουν σύγχρονες και καινοτόμους μεθόδους διδασκαλίας,
• να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους καταρτιζομένους,
• να συνεισφέρουν στο σχεδιασμό και την αξιολόγηση των προγραμμάτων κατάρτισης,
• να συνδέουν τους εκπαιδευτικούς στόχους των προγραμμάτων με το γενικό τους σκοπό (απασχόληση, κοινωνική ένταξη κ.ά.)».

Οι εξελίξεις αυτές οδήγησαν στην πραγματοποίηση του προγράμματος εκπαίδευσης εκπαιδευτών που παρακολουθείτε τώρα. Πρόκειται λοιπόν για την πρώτη προσπάθεια τέτοιου είδους που γίνεται σε εθνικό επίπεδο. Είναι ευνόητο ότι από την έκβασή της θα επηρεαστεί σε σημαντικό βαθμό η αναβάθμιση της ποιότητας της προσφερόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Ελπίζουμε η προσπάθεια να έχει θετικά αποτελέσματα, τόσο για τους εκπαιδευτές της χώρας, όσο και για το σύστημα συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης.

  1. (Β) Πότε έγινε η πρώτη πιστοποίηση φορέων διά βίου μάθησης στην Ελλάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Οι πρώτες προσπάθειες για την πιστοποίηση φορέων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης εκδηλώνονται κατά την περίοδο του Β’ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης( 1994-1999), οπότε και ιδρύθηκε το Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. Κατά την τριετία 1995- 1998 εκδίδονται περισσότερα από 20 νομοθετικά κείμενα με στόχο την προσαρμογή του ελληνικού συστήματος συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης στις κοινοτικές προδιαγραφές. Σημαντικά νομοθετικά κείμενα αυτής της περιόδου ρυθμίζουν τους κανόνες πιστοποίησης και λειτουργίας των Κέντρων Επαγγελματικής Κατάρτισης, τα οποία πιστοποιούνται μετά από αξιολόγηση του φακέλου και επιτόπιο έλεγχο από κλιμάκια εμπειρογνωμόνων του Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. Οι προδιαγραφές πιστοποίησης δεν αφορούν μόνον τις κτιριακές και υλικοτεχνικές υποδομές, αλλά επεκτείνονταν και στη στελέχωση και τεχνογνωσία των φορέων.

Πρόσθετο υλικό θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Θ. Καραλή:
Με την έναρξη του Β– ΚΠΣ (1993) πραγματοποιείται η πρώτη πιστοποίηση φορέων συνεχιζόμενης κατάρτισης, ωστόσο, λόγω αδυναμιών στη συγκρότηση και λειτουργία του Κέντρου Πιστοποίησης, το μητρώο φορέων που δημιουργείται έχει προσωρινό χαρακτήρα. Κατά τη διάρκεια του 1995 ανατίθενται, κατόπιν δημόσιου διαγωνισμού, τα πρώτα προγράμματα κατάρτισης στους πιστοποιημένους φορείς. Κατά την επόμενη τριετία, παράλληλα με τον πολλαπλασιασμό των προγραμμάτων κατάρτισης που υλοποιούνται, εντείνονται από την ελληνική πλευρά και τις αρμόδιες κοινοτικές υπηρεσίες οι προσπάθειες για την ορθολογικότερη διαχείριση των προγραμμάτων συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης. Κομβικό σημείο της ανάπτυξης του συστήματος συνεχιζόμενης κατάρτισης είναι η ίδρυση του ΕΚΕΠΙΣ (Εθνικού Κέντρου Πιστοποίησης Δομών Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης και Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών), ενός φορέα με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, που εποπτεύεται από τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Το ΕΚΕΠΙΣ ιδρύθηκε το 1997* με βασικές αρμοδιότητες:

• την ανάπτυξη εθνικού συστήματος πιστοποίησης δομών συνεχιζόμενης κατάρτισης και δομών συνοδευτικών και υποστηρικτικών υπηρεσιών,
• την πιστοποίηση της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης,
• την εναρμόνιση του συστήματος συνεχιζόμενης κατάρτισης με το σύστημα αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης,
• την πιστοποίηση των εκπαιδευτών και των προγραμμάτων συνεχιζόμενης κατάρτισης.

Κατά τη διάρκεια του 1998 το ΕΚΕΠΙΣ ολοκλήρωσε τις διαδικασίες πιστοποίησης των φορέων συνεχιζόμενης κατάρτισης, των φορέων που υλοποιούσαν προγράμματα για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και των φορέων που παρείχαν συνοδευτικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες προς τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες. Πριν από την έναρξη του Γ– ΚΠΣ το ΕΚΕΠΙΣ ολοκλήρωσε και τη νέα φάση πιστοποίησης των φορέων συνεχιζόμενης κατάρτισης. Οι εξελίξεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του συστήματος συνεχιζόμενης κατάρτισης, στο πλαίσιο του οποίου

λειτουργούν φορείς με συγκεκριμένες προδιαγραφές, τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης – ΚΕΚ (βλ. ενότητα 3.3), που ελέγχονται και πιστοποιούνται από το ΕΚΕΠΙΣ. Κατά τη διάρκεια των ετών 1998 και 1999 πιστοποιήθηκαν:

• 262 ΚΕΚ, από τα οποία 133 πιστοποιήθηκαν συμπληρωματικά και για προγράμματα ευπαθών κοινωνικών ομάδων,
• 47 εξειδικευμένα ΚΕΚ για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες,
• 61 Κέντρα Συνοδευτικών και Υποστηρικτικών Υπηρεσιών (ΚΕΣΥΥ),
• 226 ενδοεπιχειρησιακές δομές κατάρτισης.

Χαρακτηριστικό του συστήματος συνεχιζόμενης κατάρτισης είναι η πολυτυπία της νομικής μορφής των φορέων συνεχιζόμενης κατάρτισης, καθώς πλέον δραστηριοποιούνται ιδιωτικοί φορείς κατάρτισης (περισσότεροι από τους μισούς φορείς), φορείς του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα, οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης, ΝΕΛΕ, ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς επίσης και οργανισμοί κατάρτισης κοινωνικών φορέων και εταίρων.

  1. (Α) Σε ποιο βαθμό είναι διαδεδομένη η διά βίου μάθηση στην Ελλάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Σύμφωνα με τις επαναλαμβανόμενες έρευνες της Eurostat στις οποίες οι πολίτες καλούνται να δηλώσουν αν παρακολούθησαν προγράμματα εκπαίδευσης ή κατάρτισης τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας, η Ελλάδα κατατάσσεται στις τρεις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης των 27. Τα ποσοστά συμμετοχής για την περίοδο 2000-2011 κυμαίνονται από 1,0% έως 2,4%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κυμαίνεται από 7,1% έως 9,7%.
Σύμφωνα με την έρευνα του Καραλή για το βαθμό συμμετοχής των ενηλίκων σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες μη τυπικής εκπαίδευσης που ξεκίνησε το 2008, προκύπτει ότι η συμμετοχή των πολιτών στη διά Βίου Εκπαίδευση κινείται σε χαμηλά επίπεδα και παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση από αυτήν των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, εντάσσοντας την Ελλάδα στις δύο ή τρεις τελευταίες θέσεις ανάλογα με το έτος αναφοράς.

  1. (Β) Προσδιορίστε τα σημεία διαφοροποίησης της αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης με τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Στο πλαίσιο της αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης, παρέχονται βασικές επαγγελματικές γνώσεις και δεξιότητες σε ειδικότητες ή και σε εξειδικεύσεις, για την ένταξη, επανένταξη, επαγγελματική κινητικότητα στην αγορά εργασίας και την εν γένει ανέλιξη του ανθρώπινου δυναμικού στην αγορά εργασίας, καθώς και την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη.
Στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης συμπληρώνονται, εκσυγχρονίζονται ή/και αναβαθμίζονται γνώσεις και δεξιότητες που αποκτήθηκαν από άλλα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης ή και από επαγγελματική εμπειρία, με στόχο την ένταξη ή επανένταξη στην αγορά εργασίας, τη διασφάλιση της εργασίας και την επαγγελματική και προσωπική ανάπτυξη.
Ο προσδιορισμός δηλαδή συνεχιζόμενη αναφέρεται σε οποιαδήποτε μορφή κατάρτισης πέραν της βασικής που είναι απαραίτητη για την άσκηση κάποιου επαγγέλματος.

10(Α) Ποιοι είναι οι στόχοι που τίθενται στο Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ευρωπαϊκή Συνεργασία στον Τομέα της Εκπαίδευσης και της Κατάρτισης (2009);

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 12ης Μαΐου 2009 προσδιορίζονται οι παρακάτω τέσσερις στρατηγικοί στόχοι για την εκπαίδευση και την κατάρτιση:
• Υλοποίηση της διά βίου μάθησης και της κινητικότητας.
• Βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
• Προαγωγή της ισοτιμίας, της κοινωνικής συνοχής και της ενεργού συμμετοχής στα κοινά.
• Ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργικότητας, καθώς και του επιχειρηματικού πνεύματος, σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης.

11 (Β). Ποιοι είναι οι βασικοί τομείς προτεραιότητας για τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης στην κατεύθυνση της καταπολέμησης της ανεργίας των νέων με βάση τα επίσημα ευρωπαϊκά κείμενα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο κείμενο «Ανασχεδιασμός της εκπαίδευσης: επενδύοντας στις δεξιότητες», για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων τα κράτη-μέλη θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους στους παρακάτω τομείς:
• Ανάπτυξη επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης παγκόσμιου επιπέδου για να αυξηθεί η ποιότητα των επαγγελματικών δεξιοτήτων.
• Προώθηση της μάθησης με βάση την εργασία, συμπεριλαμβανομένων υψηλής ποιότητας πρακτικής άσκησης, μαθητείας και διττών μοντέλων μάθησης που διευκολύνουν τη μετάβαση από τη μάθηση στην εργασία.
• Προώθηση εταιρικών σχέσεων μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών φορέων (για να εξασφαλίζονται κατάλληλα προγράμματα σπουδών και παροχή κατάλληλων δεξιοτήτων).
• Προώθηση της κινητικότητας μέσω του προτεινόμενου προγράμματος Erasmus για όλους.

12 (Γ) Πώς προσδιορίζεται με βάση τα επίσημα κείμενα, η συμβολή της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην οικονομική ανάκαμψη, την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη του 2020;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου, της 26ης Νοεμβρίου 2012, σχετικά με την εκπαίδευση και την κατάρτιση στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» — Η συμβολή της εκπαίδευσης και της κατάρτισης στην οικονομική ανάκαμψη, την ανάπτυξη και την απασχόληση (2012/C 393/02) αναφέρεται:
« 1. Ότι ακόμα και σε περιόδους περιορισμένων οικονομικών πόρων, η επαρκής και κατάλληλη επένδυση σε τομείς φιλικούς προς την ανάπτυξη, όπως είναι η εκπαίδευση και η κατάρτιση, αποτελεί βασικό συστατικό της οικονομικής ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας, οι οποίες με τη σειρά τους συμβάλλουν καθοριστικά στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

  1. Ότι η επαρκής επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση μπορεί να αποδειχθεί ακόμη σημαντικότερη σε περιόδους οικονομικών δυσχερειών και υψηλής ανεργίας των νέων. Μετά το τέλος της κρίσης, ο αυξημένος αριθμός

διπλωματούχων αυξημένων προσόντων που θα προκύψουν τόσο από την τριτοβάθμια εκπαίδευση όσο και από την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση μπορεί να ενισχύσει ουσιαστικά τις προοπτικές ανάπτυξης, να ευνοήσει την καινοτομία και να συμβάλει στην αποφυγή μελλοντικών κρίσεων.

  1. Ότι σε πολλούς τομείς, τα επίπεδα ικανοτήτων και δεξιοτήτων τόσο των νέων όσο και των ενηλίκων απαιτούν συνεχή προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της οικονομίας και της αγοράς εργασίας. Επομένως, η απασχολησιμότητα πρέπει να προάγεται τόσο από τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης όσο και εντός του περιβάλλοντος εργασίας και να αντιμετωπίζεται ως κοινή ευθύνη του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης.
  2. Ότι κρίσιμος παράγοντας για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» είναι να αποκτήσουν οι ευρωπαίοι πολίτες μαθησιακά κίνητρα και να κινηθούν προς την αυτοτροφοδοτούμενη μάθηση προκειμένου να καταστούν ικανοί να συμβάλουν για πολλά χρόνια στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
  3. Ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να στοχεύουν στη διευκόλυνση της μετάβασης από την εκπαίδευση στην εργασία, στην εξεύρεση της κατάλληλης ισορροπίας μεταξύ θεωρίας και πράξης και, ανάλογα με την περίπτωση, στην ενίσχυση της σύνδεσης μεταξύ εκπαίδευσης και κατάρτισης από τη μια και αγοράς εργασίας από την άλλη. Η μαθησιακή διαδικασία πρέπει να αντικατοπτρίζει καλύτερα τις νέες πραγματικότητες και, όπου κρίνεται σκόπιμο, να συμπεριλαμβάνει στοιχεία πρακτικής κατάρτισης τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της απασχολησιμότητας των σπουδαστών και λοιπών εκπαιδευομένων».
  4. (Β) Ποιος νόμος αποτελεί το βασικό θεσμικό νομοθέτημα για τη Δια Βίου Μάθηση (ΔΒΜ); Αναφέρετε τουλάχιστον 3 αδυναμίες προσπάθησε να εξαλείψει;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Ο ν.3879/2010, που ισχύει σήμερα ως βασικό νομοθέτημα για τη Δια Βίου Μάθηση, αποσκοπεί στην ανάπτυξη και τη συστηματοποίηση της ΔΒΜ σε ενιαίο πλέον επίπεδο. Στο πλαίσιο της επιδίωξης αυτής, οι αδυναμίες – υστερήσεις του πεδίου της ΔΒΜ, που επιχείρησε να καλύψει, αφορούσαν στα κάτωθι:
• Αποσπασματικό και κατακερματισμένο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών ΔΒΜ ελλείψει ενιαίας εθνικής πολιτικής ΔΒΜ.
• Ασαφές πλαίσιο αναφορικά με τα προσόντα και τα συναφή επαγγελματικά δικαιώματα.
• Απουσία σύνδεσης της αρχικής με τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση.
• Πλημμελή διασύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
• Απουσία συστηματικής αξιολόγησης του περιεχομένου της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης.
• Χαμηλά ποσοστά συμμετοχής σε προγράμματα ΔΒΜ.
• Έλλειψη κουλτούρας που διευκολύνει τη θεμελίωση της ΔΒΜ ως συνιστώσας της ιδιότητας του πολίτη.

  1. (Β) Για ποιους λόγους παρατηρείται στην ελληνική κοινωνία μια περιορισμένη συμμετοχή στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Το φαινόμενο της μικρής συμμετοχής σε ενέργειες μη τυπικής εκπαίδευσης ενηλίκων μπορεί να αποδοθεί σε μια σειρά λόγων, οι σημαντικότεροι των οποίων είναι οι ακόλουθοι:
(α) Στην Ελλάδα δεν αναπτύχθηκε διαχρονικά ένα κίνημα εκπαίδευσης ενηλίκων συνδεδεμένο με άλλα κοινωνικά κινήματα και ως εκ τούτου ο θεσμός της εκπαίδευσης ενηλίκων δεν συνιστά μόρφωμα εγγεγραμμένο στη συλλογική συνείδηση.
(β) Η περιορισμένη ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών και η χαμηλή συμμετοχή σε συλλογικές δράσεις.

(γ) Το πλέγμα προσδοκιών της ελληνικής οικογένειας που εκφράζεται με την έντονη ζήτηση για τυπικές σπουδές που συνεισφέρουν στην ανοδική κοινωνική κινητικότητα.
(δ) Η μάλλον χαμηλή ποιότητα και αναγνωρισιμότητα της μη τυπικής εκπαίδευσης.

15(Γ) Ποιες είναι οι προτεραιότητες που τίθενται στο Εθνικό Πρόγραμμα Δια βίου Μάθησης (σύμφωνα μια με τον Ν.3879/2010, «ανάπτυξη της Δια Βίου μάθησης και άλλες διατάξεις»);

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Ο ίδιος ο πολίτης. Λαμβάνονται υπόψη οι εκπαιδευτικές και μορφωτικές του ανάγκες, τα ενδιαφέροντά του και δίνεται έμφαση στην ενεργοποίησή του, στην άρση των εμποδίων για συμμετοχή σε εκπαιδευτικές διαδικασίες και στην αναγνώριση και πιστοποίηση των προσόντων του.
Η σύνδεση της ΔΒΜ με την απασχόληση. Δίνεται βαρύτητα στην παροχή εφοδίων και επαγγελματικής κατάρτισης στους εργαζόμενους , ώστε να συνδεθεί η ΔΒΜ με την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Η καθιέρωση διαφανούς και αποτελεσματικού πλαισίου λειτουργίας για όλους τους φορείς που παρέχουν εκπαίδευση και κατάρτιση.
Η συγκρότηση Εθνικού Πλαισίου Προσόντων. Διασφαλίζεται η διαφάνεια και η ποιότητα διαδικασιών αξιολόγησης, αναγνώρισης και πιστοποίησης τόσο της εργασιακής εμπειρίας, όσο και της μάθησης.

16(Β) Αναφέρετε τουλάχιστον 3 κίνητρα που, με βάση το θεσμικό πλαίσιο, θεσπίζονται για την ανάπτυξη της ΔΒΜ και του ανθρώπινου δυναμικού στο σύνολό του.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Για την ανάπτυξη της δια βίου μάθησης και την επικαιροποίηση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας θεσπίζονται κίνητρα. Σε αυτά περιλαμβάνονται ιδίως:
α) Η σύνδεση προγραμμάτων της μη τυπικής εκπαίδευσης με το σύστημα της τυπικής εκπαίδευσης μέσω σπονδυλωτών και πιστοποιημένων προγραμμάτων μάθησης, τα οποία παρέχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης, άθροισης και μεταφοράς πιστωτικών μονάδων εκπαίδευσης από το ένα σύστημα στο άλλο.
β) Η χορήγηση ειδικών εκπαιδευτικών αδειών για συμμετοχή σε προγράμματα δια βίου μάθησης, με έμφαση στους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.
γ) Η καθιέρωση, στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ατομικών εκπαιδευτικών λογαριασμών με συμμετοχή του εργοδότη και του εργαζόμενου, από τους οποίους ο τελευταίος αποσύρει χρήματα για την κάλυψη των εκπαιδευτικών αναγκών του. Στους λογαριασμούς αυτούς μπορεί να συμμετέχει οικονομικά και το κράτος.
δ) Η καθιέρωση, στο πλαίσιο των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, ατομικών λογαριασμών μαθησιακού χρόνου των εργαζομένων για την παρακολούθηση προγραμμάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης.
ε) Η σύνδεση της αξιολόγησης των φορέων δια βίου μάθησης με τη χρηματοδότησή τους. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών δια βίου μάθησης που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους αξιολογούνται σύμφωνα με την υλοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί στο αντίστοιχο πρόγραμμα δια βίου μάθησης και χρηματοδοτούνται με βάση την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητά τους.

  1. (Γ) Προσδιορίστε τουλάχιστον 4 βασικές επιδιώξεις της Διά Βίου Μάθησης (ΔΒΜ), όπως αυτές προκύπτουν από την ισχύουσα σχετική νομοθεσία.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Η νέα πολιτική για τη ΔΒΜ ενισχύει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας, καθώς δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις γνώσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού. Θεμελιώδης επιδίωξή της είναι η αναβάθμιση της δια βίου μάθησης.
Συγκεκριμένα, επιδιώκεται:

  1. Αύξηση του αριθμού συμμετοχής των ενηλίκων σε δράσεις ΔΒΜ.
  2. Αυξημένη εθνική συμμετοχή στη γενική εκπαίδευση ενηλίκων.
  3. Συστηματοποίηση της ανίχνευσης και διάγνωσης των αναγκών της αγοράς εργασίας.
  4. Ορθολογική κατανομή και αξιοποίηση των κοινοτικών πόρων.
  5. Εξορθολογισμός του πλέγματος των σχετικών φορέων και θεσμών.
  6. Διασφάλιση της ποιότητας.
  7. Ανάπτυξη νέων παιδαγωγικών μεθόδων.
  8. Συνεχής επιμόρφωση των εκπαιδευτών ενηλίκων.
  9. Δημιουργία ενιαίου εθνικού πλαισίου πιστοποίησης για όλες τις μορφές εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων.
  10. Συγκρότηση ενιαίου εθνικού πλαισίου πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων.
  11. Καλλιέργεια των κοινωνικών δεξιοτήτων, ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και γενικότερα ανάπτυξη της ιδιότητας του ενεργού και ενημερωμένου πολίτη.
  12. (Γ). Αναφέρετε φορείς Δια Βίου Μάθησης (ΔΒΜ) διακρίνοντας τους σε φορείς διοίκησης και σε φορείς παροχής υπηρεσιών, όπως αυτοί ορίζονται στις διατάξεις του ν. 3879/2010 (τουλάχιστον 2 από κάθε κατηγορία)

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο. Φορείς συστήματος διοίκησης Δια Βίου Μάθησης θεωρούνται:

  1. Η Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας, Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού.
  2. Οι υπηρεσιακές μονάδες των Περιφερειών που ασκούν αρμοδιότητες σε θέματα ΔΒΜ.
  3. Οι υπηρεσιακές μονάδες των Δήμων που ασκούν αρμοδιότητες ΔΒΜ.
  4. Ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ).
  5. Το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ). Φορείς παροχής υπηρεσιών Δια Βίου Μάθησης χαρακτηρίζονται:
  6. Τα ΙΕΚ.
  7. Τα ΚΕΚ (εφεξής, βάσει του ν. 4093/2012, Κέντρα Δια Βίου Μάθησης επιπέδου ΙΙ).
  8. Τα Κέντρα Μεταλυκειακής Εκπαίδευσης και τα Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών (εφεξής, βάσει του ν. 4093/2012, Κέντρα Δια Βίου Μάθησης επιπέδου Ι).
  9. Οι λοιπές δημόσιες και ιδιωτικές σχολές επαγγελματικής κατάρτισης.
  10. Το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης.
  11. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων (τυπικής και μη τυπικής).
  12. Οι φορείς άτυπης μάθησης που παρέχουν υπηρεσίες ΔΒΜ.
  13. Οι φορείς παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών και υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού.
  14. Τα Κέντρα Προώθησης στην Απασχόληση.
  15. Οι φορείς δημόσιου ή ευρύτερου δημόσιου τομέα που παρέχουν μη τυπική εκπαίδευση στο ανθρώπινο δυναμικό του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
  16. Οι φορείς παροχής υπηρεσιών ΔΒΜ τους οποίους συνιστούν οι τριτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών.

Θα πρέπει να προστεθούν και τα προσφάτως δημιουργηθέντα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης των Δήμων της χώρας.

  1. (Β) Ποιος είναι ο επιτελικός φορέας Διά Βίου Μάθησης και ποια η αποστολή και οι αρμοδιότητές του;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η Γενική Γραμματεία Διά Βίου Μάθησης (ΓΓΔΒΜ), ως επιτελικός φορέας της ΔΒΜ,σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο «έχει ως αποστολή να σχεδιάζει τη δημόσια πολιτική της Διά Βίου Μάθησης, να διαμορφώνει τους σχετικούς κανόνες, να εκπονεί το αντίστοιχο εθνικό πρόγραμμα και να εποπτεύει την εφαρμογή τους». Ασκεί επιτελικό έργο για τον συντονισμό του συστήματος διοίκησης της ΔΒΜ και την εποπτεία και διαχείριση του Εθνικού Συστήματος Σύνδεσης της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με την Απασχόληση (ΕΣΣΕΕΚΑ). Στο πλαίσιο αυτό συνεργάζεται με όλους τους φορείς διοίκησης, αλλά και με τους φορείς παροχής υπηρεσιών Διά Βίου Μάθησης, με στόχο τη διαμόρφωση ενιαίου συνεκτικού πλαισίου παροχής υψηλής ποιότητας άμεσα προσβάσιμων σε όλους ανεξαιρέτως τους πολίτες υπηρεσιών ΔΒΜ, οι οποίες θα πιστοποιούνται και θα διασυνδέονται μέσα στο σύστημα τυπικής, μη-τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης και κατάρτισης της χώρας. Οι δομές που αναδεικνύονται στη Διά Βίου Μάθηση είναι η επαγγελματική κατάρτιση, η οποία διαχωρίζεται σε αρχική και συνεχιζόμενη, καθώς και η γενική εκπαίδευση ενηλίκων.

20(Β) Καταγράψτε το σκοπό και αρμοδιότητες τoυ Ιδρύματος Νεολαίας και Δια βίου Μάθησης ως προς τον συντονισμό και την εφαρμογή δράσεων δια βίου μάθησης.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης είναι πάροχος του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού. Έχει ως σκοπό του την υλοποίηση δράσεων, προγραμμάτων και έργων για:

(α) τη Δια Βίου Μάθηση (β) τη νέα γενιά, με έμφαση τη στήριξη των νέων στη εκπαιδευτική και επαγγελματική διαδρομή και κινητικότητά τους, την ανάδειξη και τη στήριξη της καινοτομίας και κινητικότητας. Οι αρμοδιότητες του «Ιδρύματος Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης» είναι οι εξής: α) Υλοποιεί όλες τις σχετικές δράσεις και τα έργα που αναφέρονται στον ανωτέρω σκοπό του. β) Ενεργεί ως ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης ή τελικός δικαιούχος προγραμμάτων χρηματοδοτούμενων, εν όλω ή εν μέρει, από εθνικούς πόρους ή την Ευρωπαϊκή Ένωση ή από άλλους διεθνείς οργανισμούς, καθώς και συγχρηματοδοτούμενων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων. γ) Φροντίζει για την επαγγελματική εκπαίδευση και συνεχή επαγγελματική κατάρτιση των εργαζομένων του. δ) Εκπονεί προγράμματα, μελέτες, σεμινάρια, συνέδρια και έρευνες, παράγει υποστηρικτικό υλικό με την συνεργασία άλλων φορέων που βοηθούν στην αναπτυξιακή διαδικασία του τόπου, στην απασχόληση, στην εκπαίδευση, στην οργάνωση μεθόδων αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών μορφωτικών και πολιτιστικών προβλημάτων. ε) Αναλαμβάνει και εκτελεί προγράμματα μελετών εθνικής κλίμακας σχετικών με τις δραστηριότητές του.

  1. (Β) Ο ν.3879/2010 αναδεικνύει δύο ισότιμους πυλώνες της Διά Βίου Μάθησης (ΔΒΜ). Ποιοι είναι αυτοί; Προσπαθήστε να ορίσετε εν συντομία τον καθένα από αυτούς.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Οι δύο ισότιμοι πυλώνες που αναδεικνύονται σήμερα είναι η επαγγελματική κατάρτιση καθώς και η γενική εκπαίδευση ενηλίκων (άρθρο 2, ν.3879/2010):
• Η επαγγελματική κατάρτιση (αρχική και συνεχιζόμενη) δίνει έμφαση στη δυνατότητα άμεσης ανταπόκρισης στις ανάγκες της αγοράς εργασίας ενισχύοντας τις προοπτικές απασχόλησης. Στο πλαίσιο αυτό, προτεραιότητα δίνεται στην άμεση διασύνδεσή της με κεντρικούς αναπτυξιακούς στόχους, όπως η ‘πράσινη ανάπτυξη’, ο τουρισμός, τα ποιοτικά προϊόντα και οι υπηρεσίες.

• Η γενική εκπαίδευση ενηλίκων περιλαμβάνει όλες τις οργανωμένες μαθησιακές δραστηριότητες που απευθύνονται σε ενήλικα άτομα και οι οποίες στοχεύουν στον εμπλουτισμό γνώσεων, στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου και της ιδιότητας του ενεργού πολίτη, καθώς και στην άμβλυνση των μορφωτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Η γενική εκπαίδευση ενηλίκων παρέχεται από φορείς της τυπικής (π.χ. ΣΔΕ) και της μη τυπικής εκπαίδευσης.

  1. (Β) Καταγράψτε εν συντομία τους φορείς (τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης) που προσφέρουν προγράμματα γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Προγράμματα Γενικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων προσφέρονται από τις Σχολές Γονέων και, με την ενεργοποίηση των κέντρων Διά Βίου Μάθησης των Δήμων (ΚΔΒΜ), θα παρέχονται κατά κύριο λόγο από αυτά, ενώ τυπική εκπαίδευση ενηλίκων παρέχεται από τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ).

  1. (Α) Αναφέρετε τους λόγους για τη δημιουργία και το ρόλο των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας σε συνδυασμό με τους στόχους της Γενικής Γραμματείας Δια βίου Μάθησης.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Η ΓΓΔΒΜ δραστηριοποιείται ιδιαίτερα για την αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου των πολιτών της Ελλάδας, την άρση του αναλφαβητισμού και την ανατροπή του σχετικά υψηλού ποσοστού (27,7%) ατόμων με χαμηλές επιδόσεις στις βασικές δεξιότητες, καθώς και του ποσοστού 14,2% των ατόμων 18-24 ετών που εγκαταλείπουν πρόωρα την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Στην κατεύθυνση αυτή αναπτύσσει δράσεις με κεντρικό άξονα τη λειτουργία των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ), τα οποία αποτελούν πόλο έλξης των ενηλίκων που αναζητούν μια δεύτερη ευκαιρία στην απόκτηση τίτλου σπουδών βασικής εκπαίδευσης.

  1. (Α) Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι που διέπουν τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας; Πόσοι φοιτούν σε αυτά;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο. Οι κύριοι στόχοι των ΣΔΕ είναι:

√ να ολοκληρώσουν οι ενήλικοι την υποχρεωτική εκπαίδευση,
√ να συνδεθούν με τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης,
√ να αποκτήσουν σύγχρονες γνώσεις και δεξιότητες,
√ να ενισχύσουν την προσωπικότητά τους ανακτώντας την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθησή τους,
√ να ενταχθούν στην αγορά εργασίας ή να βελτιώσουν τη θέση τους στο χώρο εργασίας.
Στα ΣΔΕ οι εκπαιδευόμενοι δεν αποκτούν μόνο γνώσεις αλλά και κοινωνικές δεξιότητες, όπως αυτές της επικοινωνίας, της συνεργασίας, της επίλυσης προβλημάτων κλπ. Επίσης, υποστηρίζονται στη μαθησιακή τους πορεία από τις συμβουλευτικές υπηρεσίες του ΣΔΕ, έναν καινοτόμο θεσμό που περιλαμβάνει έναν σύμβουλο ψυχολόγο και έναν σύμβουλο σταδιοδρομίας για κάθε σχολείο.
Κατά το έτος 2012 φοίτησαν στα ΣΔΕ 4.187 ενήλικοι σε 281 τμήματα.

  1. (Α) Ποια είναι η αφετηρία του προγράμματος «Σχολές Γονέων», ποιοι οι στόχοι του και σε ποια ομάδα ωφελούμενων απευθύνεται;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Οι Σχολές Γονέων σχεδιάστηκαν από τη ΓΓΔΒΜ το 2003 και λειτουργούν από τότε αρχικά με ευθύνη του Ινστιτούτου Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΙΔΕΚΕ) και στη συνέχεια, από το τέλος του 2011 μέχρι σήμερα, με ευθύνη του ΙΝΕΔΙΒΙΜ. Οι Σχολές Γονέων απευθύνονται σε γονείς παιδιών όλων των ηλικιών, κάθε εθνικής προέλευσης, ηλικίας και μόρφωσης, σε μελλοντικούς γονείς, γονείς ατόμων με αναπηρίες, εκπαιδευτικούς, ενήλικες τρίτης ηλικίας, ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Στόχος τους είναι η στήριξη των γονέων, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία στο σύνθετο και δύσκολο ρόλο τους, όπως αυτός διαμορφώνεται στις σύγχρονες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Το έργο προσφέρει στους γονείς και στο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον γνώσεις και ευκαιρίες για προβληματισμό.

26(Β) Ποια είναι τα προγράμματα που προσφέρονται από τις Σχολές Γονέων και με ποια μεθοδολογία αναπτύχθηκαν;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Στις Σχολές Γονέων μέχρι και τον Ιούνιο του 2013 αναπτύσσονται 7 εκπαιδευτικά προγράμματα:
 Η οικογένεια στη σύγχρονη εποχή, διάρκειας 50 ωρών
 Διαφυλικές σχέσεις, διάρκειας 25 ωρών
 Ανάπτυξη στην τρίτη ηλικία, διάρκειας 25 ωρών
 Συνεργασία εκπαιδευτικών – οικογένειας, διάρκειας 25 ωρών
 Ψυχολογική υποστήριξη και αγωγή υγείας ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, διάρκειας 25 ωρών
 Συμβουλευτική γονέων παιδιών με αναπηρίες, διάρκειας 50 ωρών
 Στερεότυπα και διακρίσεις στην οικογένεια, διάρκειας 25 ωρών.
Ο σχεδιασμός έχει γίνει σύμφωνα με τις αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων, η οποία, στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται για να υπηρετήσει κοινωνικούς στόχους, αξιοποιεί και αναπτύσσει περαιτέρω τις υπάρχουσες γνώσεις, εμπειρίες και δεξιότητες των ενηλίκων εκπαιδευομένων, εξασκώντας τους ταυτόχρονα στο «να μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν».

  1. (Α) Τι είναι τα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ); Βάσει του ν. 4093/2012 ποιος φορέας ασκεί την αρμοδιότητα οργάνωσης και λειτουργίας των δημοσίων ΙΕΚ;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Τα ΙΕΚ είναι βασικοί φορείς παροχής αρχικής ή συμπληρωματικής επαγγελματικής κατάρτισης (ν.4093/2012). Αποσκοπούν στη βελτίωση και στην παραγωγική διαδικασία της αγοράς εργασίας. Τα δημόσια ΙΕΚ που υπάγονται στη Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης (ΓΓΔΒΜ), ως σύνολο αρμοδιοτήτων, θέσεων, προσωπικού και υλικοτεχνικής υποδομής μεταφέρονται στις Περιφέρειες από τις 30.6.2013. Ωστόσο, η ΓΓΔΒΜ ασκεί την αρμοδιότητα διαμόρφωσης και εποπτείας του εκπαιδευτικού πλαισίου των ΙΕΚ.

  1. (Β). Τι είναι ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.); Ποιες είναι οι περιοχές δραστηριοτήτων του;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Οι διατάξεις του ν. 4115/2013 ρυθμίζουν θέματα οργάνωσης και λειτουργίας του Ιδρύματος Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) και του ΕΟΠΠΕΠ. Ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και ανήκει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Λειτουργεί προς εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και εποπτεύεται από τον Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων.
Οι αρμοδιότητες του Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. ορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4115/2013 και του ν. 4186/2013, όπως τροποιήθηκαν και ισχύουν.

  1. (Β).Τι ορίζεται ως Ευρωπαϊκό Σύστημα Πιστωτικών Μονάδων και ποιος αποτελεί τον επιτελικό Φορέα ως το Εθνικό Σημείο Επαφής για τη μεταφορά Πιστωτικών Μονάδων στην Ελλάδα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Το ευρωπαϊκό σύστημα ακαδημαϊκών μονάδων για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ECVET) είναι ένα μεθοδολογικό πλαίσιο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την περιγραφή των προσόντων υπό μορφή ενοτήτων μαθησιακών αποτελεσμάτων που εκφράζονται σε αντίστοιχους βαθμούς. Ο Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. ορίζεται ως το Εθνικό Σημείο Επαφής για τη Μεταφορά Πιστωτικών Μονάδων (ECVET) στην Ελλάδα. Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πιστωτικών Μονάδων (ECVET) μαζί με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων αποτελούν σημαντικά εργαλεία της ΕΕ για την προώθηση της κινητικότητας, της διαφάνειας και συγκρισιμότητας των τίτλων/προσόντων που χορηγούνται στον τομέα της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ειδικότερα, στόχος του ECVET είναι να διευκολύνει την αναγνώριση, μεταφορά και συγκέντρωση των μαθησιακών επιτευγμάτων που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο εκπαιδευτικών συστημάτων διαφορετικών χωρών αλλά και διαφορετικών εκπαιδευτικών συστημάτων μέσα στην ίδια χώρα, στην προσπάθεια των ατόμων να αποκτήσουν ένα τίτλο/προσόν.

  1. (Α) Τι είναι το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων, όπως αυτό περιγράφεται στο άρθρο 16 του ν.3879/2010;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων είναι ένα πλαίσιο κατάταξης των προσόντων, δηλαδή των τίτλων που κατέχουν οι πολίτες. Οι τίτλοι αυτοί έχουν αποκτηθεί μετά την ολοκλήρωση μίας διαδικασίας μάθησης.

Με την ανάπτυξη του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων διασφαλίζεται η ύπαρξη ενός και μοναδικού εργαλείου μέσω του οποίου μπορούν να περιγραφούν και να αποτιμηθούν όλοι οι τίτλοι σπουδών, οι οποίοι απονέμονται στην Ελλάδα.
Αρχική επιδίωξη είναι η δημιουργία ενός συνεκτικού και κατανοητού συστήματος κατάταξης των προσόντων, δηλαδή των τίτλων για όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης της χώρας. Σε μεταγενέστερο στάδιο θα αναπτυχθεί σύστημα κατάταξης των προσόντων που αποκτώνται μέσω της μη τυπικής εκπαίδευσης και άτυπης μάθησης.

31(Β). Τι ορίζεται ως επαγγελματικό περίγραμμα και ποιος είναι ο σκοπός ανάπτυξης και πιστοποίησης επαγγελματικών περιγραμμάτων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Ως Επαγγελματικό Περίγραμμα, ορίζεται το σύνολο των βασικών και επιμέρους επαγγελματικών λειτουργιών που συνθέτουν το αντικείμενο εργασίας ενός επαγγέλματος ή μιας ειδικότητας, καθώς και οι αντίστοιχες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες που απαιτούνται για την ανταπόκριση στις λειτουργίες αυτές.

Σκοπός της ανάπτυξης και πιστοποίησης επαγγελματικών περιγραμμάτων στο πλαίσιο της Δια βίου Κατάρτισης είναι η συστηματοποιημένη ανάλυση και καταγραφή του περιεχομένου των επαγγελμάτων, καθώς και των τρόπων απόκτησης των απαιτούμενων για την άσκηση του επαγγέλματος προσόντων.

32(Β). Ποια είναι η βασική στοχοθεσία για την εφαρμογή του συστήματος Πιστοποίησης εκπαιδευτικής επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η ανάπτυξη και εφαρμογή του ενιαίου Συστήματος Πιστοποίησης της εκπαιδευτικής επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων στο πεδίο της μη τυπικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της ενοποίησης των λειτουργούντων μητρώων, καθίσταται αναγκαία, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στα νέα κοινωνικά, οικονομικά και εκπαιδευτικά δεδομένα:
• Προσανατολισμός σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που καθορίζεται από τα αποτελέσματα (‘εκροές’).
• Σύνδεση του περιεχομένου της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και ενίσχυση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού.
• Διεύρυνση του πεδίου δραστηριοποίησης των Εκπαιδευτών Ενηλίκων σε φορείς της αρχικής, της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και της μη τυπικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων.
• Αναγκαιότητα επικαιροποίησης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των Εκπαιδευτών Ενηλίκων.

33(Β) Περιγράψτε το σύστημα επιταγών κατάρτισης που εφαρμόζεται στα προγράμματα συνεχιζόμενης κατάρτισης όπως περιγράφεται στο Ενιαίο Σύστημα Διαχείρισης Ενεργειών Κατάρτισης.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Το Σύστημα Επιταγών Κατάρτισης (Training Voucher) αφορά στη λειτουργία ενός συστήματος παροχής και διαχείρισης υπηρεσιών εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, που προσφέρει τη δυνατότητα στους άμεσα ωφελούμενους να λαμβάνουν υπηρεσίες κατάρτισης από πιστοποιημένους από το πρώην Ε.ΚΕ.ΠΙΣ. και αδειοδοτημένους από τον νυν Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π. παρόχους. Η επιταγή κατάρτισης (training voucher) ενσωματώνει μια συγκεκριμένη οικονομική αξία με αποκλειστικό σκοπό την ανταλλαγή της με υπηρεσίες εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης. Η χρήση του ανωτέρω μοντέλου παροχής υπηρεσιών δίνει τη δυνατότητα στους ωφελούμενους να επιλέγουν οι ίδιοι την υπηρεσία και τον φορέα από τον οποίο θα λαμβάνουν τέτοιου είδους υπηρεσίες, σύμφωνα με τις προσωπικές τους ανάγκες και προϋποθέτει: (α) οι φορείς παροχής υπηρεσιών κατάρτισης να έχουν αδειοδοτηθεί από τον Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π., όπου αυτό προβλέπεται, σύμφωνα με το εκάστοτε ισχύον θεσμικό πλαίσιο σχετικά με την πιστοποίηση των εισροών της μη τυπικής εκπαίδευσης,(β) τα προγράμματα να έχουν σχεδιαστεί, όπου αυτό είναι εφικτό, σύμφωνα με τα πιστοποιημένα επαγγελματικά περιγράμματα και γ) το εκάστοτε ισχύον θεσμικό πλαίσιο να ορίζει το σύστημα πιστοποίησης των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων των καταρτισθέντων.

Θεματική Ομάδα 5: Μεθοδολογία Σχεδιασμού – Κοινωνικο- Οικονομικό – Πολιτισμικό Πλαίσιο

[Σε αυτή τη Θ.Ο. υλικό για απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από το κείμενο του Δ. Βεργίδη (2012) «Σχεδιασμός, οργάνωση και αξιολόγηση εκπαιδευτικού προγράμματος», στο «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών Συνδικαλιστικής Εκπαίδευσης», εκδ. Κοινωνικό Πολύκεντρο της ΑΔΕΔΥ.
• Μέρη από το κείμενο της Ε. Γιαννακοπούλου (2007) «Σχεδιασμός Διδακτικής Ενότητας», στον Τόμο ΙΙΙ
«Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης», εκδ. ΕΚΕΠΙΣ.

• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από την ύλη που περιέχεται στα παταπάνω κείμενα.]
[Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]
1 (B) Ποια στάδια περιλαμβάνει ο σχεδιασμός ενός εκπαιδευτικού προγράμματος στην εκπαίδευση ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο: Τα στάδια σχεδιασμού είναι τα εξής:

  1. Μελέτη του οικονομικού-κοινωνικού πλαισίου του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων,
  2. διερεύνηση των χαρακτηριστικών των εκπαιδευόμενων,
  3. διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών των εκπαιδευόμενων (σε γνώσεις, ικανότητες, στάσεις) και ο συσχετισμός τους με τις ανάγκες του κοινωνικού- οικονομικού- πολιτισμικού πλαισίου,
  4. προσδιορισμός α) του σκοπού της εκπαιδευτικής παρέμβασης, και β) των στόχων (σε επίπεδο γνώσεων- ικανοτήτων- στάσεων),
  5. προσδιορισμός του περιεχομένου,
  6. επιλογή των κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών και εποπτικών μέσων,
  7. σχεδιασμός της αξιολόγησης των πεπραγμένων.

2 (Β) Ποιες κύριες διαστάσεις περιλαμβάνει η μελέτη του κοινωνικού- οικονομικού- πολιτισμικού πλαισίου ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι βασικές διαστάσεις του κοινωνικού-οικονομικού-πολιτισμικού πλαισίου είναι οι εξής:

 Δημογραφικές εξελίξεις (χαρακτηριστικά και εξέλιξη πληθυσμού ως προς το φύλο, τις ομάδες ηλικιών, μετακινήσεις κλπ).
 Οικονομική κατάσταση (απασχόληση, ανεργία, φτώχια, αγορά εργασίας, οικονομική υποδομή, αναπτυξιακά πρότυπα και προγράμματα, αναμενόμενες οικονομικές εξελίξεις κλπ).
 Κοινωνική κατάσταση (κοινωνικές υπηρεσίες, κοινωνικές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις, κοινωνική συνοχή, ειδικές κοινωνικές ομάδες, κοινωνικός αποκλεισμός, κοινωνικές πολιτικές κλπ).
 Πολιτικές εξελίξεις και παρεμβάσεις.
 Πολιτισμικά χαρακτηριστικά (αξίες, θεσμοί, ιδεολογίες, κουλτούρα, ήθη κλπ).
 Τεχνολογία (τεχνολογική υποδομή, προγράμματα τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, τεχνολογικές εξελίξεις κλπ).
 Εκπαίδευση (επίπεδο εκπαίδευσης του πληθυσμού, δίκτυα τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης, θεσμικό πλαίσιο για την εκπαίδευση ενηλίκων, εκπαιδευτικές υποδομές κλπ).

3 (Β) α. Ποια στοιχεία θα συλλέγατε για την μελέτη του κοινωνικού- οικονομικού- πολιτισμικού πλαισίου κατά τον σχεδιασμό ενός προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης που πρόκειται να υλοποιηθεί σε μια πεδινή περιοχή και αφορά στην κατάρτιση μεταναστών; β. Ποια στοιχεία θα συλλέγατε για την μελέτη του κοινωνικού- οικονομικού- πολιτισμικού πλαισίου κατά τον σχεδιασμό ενός προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης που απευθύνεται σε νέους ανέργους σε μια αστική περιοχή;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Παράγοντες που θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη είναι: εγκατάσταση, συνθήκες στέγασης, συνθήκες διαβίωσης, συνθήκες υγιεινής, πρόσβαση στην εκπαίδευση, δυσκολίες πρόσβασης στην πληροφόρηση, επίπεδο φτώχειας, προβλήματα κοινωνικής ένταξης, δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικίες, μορφωτικό επίπεδο), απομόνωση, περιθωριοποίηση, διαφορετική κουλτούρα εργασίας, ανεργία, συνθήκες απασχόλησης, παραβατικότητα, προβλήματα προσαρμογής, τοπική ζήτηση εργατικού δυναμικού και ευκαιρίες απασχόλησης, υφιστάμενη κατάσταση της αγοράς, προβλεπόμενες επενδύσεις – αναπτυξιακά προγράμματα, ζήτηση εργασίας σε συγκεκριμένους κλάδους, τεχνολογικές αλλαγές σε συγκεκριμένους κλάδους, επαγγέλματα και ειδικότητες σε ζήτηση, οικονομικά γεωγραφικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της περιοχής, στοιχεία της τοπικής αγοράς εργασίας, οικονομικά μεγέθη και χαρακτηριστικά της περιοχής εφαρμογής.
β. Παράγοντες που θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη είναι: η τοπική ζήτηση εργατικού δυναμικού και οι ευκαιρίες απασχόλησης, οικονομικά μεγέθη υφιστάμενη κατάσταση της αγοράς, εθνικές και διεθνείς τάσεις στην αγορά εργασίας, στοιχεία απασχόλησης, προβλεπόμενες επενδύσεις – αναπτυξιακά προγράμματα, ζήτηση εργασίας σε συγκεκριμένους κλάδους εργασίας, τεχνολογικές αλλαγές σε συγκεκριμένους κλάδους, επαγγέλματα και ειδικότητες σε ζήτηση, οικονομικά γεωγραφικά και αναπτυξιακά στοιχεία της αγοράς εργασίας, οικονομικά μεγέθη και χαρακτηριστικά της περιοχής εφαρμογής.

4 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Καλείστε να σχεδιάσετε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης τσιγγάνων. Ποιες πηγές γνώσης θα χρησιμοποιήσετε για την μελέτη του κοινωνικού- οικονομικού- πολιτισμικού πλαισίου αναφοράς και ποιους παράγοντες θα λάβετε υπόψη σας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στις παραπάνω απαντήσεις των ερωτήσεων 2 και 3.

5 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Οι άνεργοι μεγάλης ηλικίας αποτελούν μια πληθυσμιακή ομάδα που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα επαγγελματικής και κοινωνικής ένταξης και υφίσταται κοινωνικό αποκλεισμό. Απαριθμήστε τα συγκεκριμένα προβλήματα που προέρχονται από το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό πλαίσιό τους, τα οποία θα πρέπει να ενσωματωθούν κατά την διαδικασία του σχεδιασμού ενός προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης της συγκεκριμένης ομάδας.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στις παραπάνω απαντήσεις των ερωτήσεων 2 και 3.

6 (Α) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Το φύλο, η ηλικία, τα εκπαιδευτικά προσόντα, η επαγγελματική κατάρτιση και η επαγγελματική εμπειρία και εξειδίκευση, η εργασιακή τους κατάσταση (ενδεχομένως άνεργοι ή υποαπασχολούμενοι, στελέχη ή ανειδίκευτοι κ.λπ.), τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά, καθώς και οι υποκειμενικές τους απόψεις για το αντικείμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος.

7 (Β) Με ποιο τρόπο θα προσδιορίσετε τις εκπαιδευτικές ανάγκες των ενηλίκων σε επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων και στάσεων προκειμένου να διαμορφώσετε ανάλογα το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία υλοποίησης της διδακτικής σας ενότητας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ανάγκες σε επίπεδο γνώσεων είναι το τι χρειάζονται να μάθουν.
Ανάγκες σε επίπεδο ικανοτήτων/ δεξιοτήτων είναι το τι χρειάζονται να μάθουν να κάνουν στο τέλος του εκπαιδευτικού προγράμματος.
Ανάγκες σε επίπεδο στάσεων, δηλαδή αξιών, πεποιθήσεων και αναλόγων συμπεριφορών, είναι το τι από αυτές χρειάζεται να μετασχηματίσουν ώστε να γίνουν περισσότερο λειτουργικά.
Προκειμένου να σχεδιαστεί μία διδακτική ενότητα είναι απαραίτητο να διαπιστωθούν όλες αυτές οι ανάγκες των εκπαιδευομένων. Πρόκειται για αρχική ή «εκ των προτέρων», διαγνωστική αξιολόγηση και είναι σημαντική διότι αξιοποιώντας τα αποτελέσματά της με συστηματικό τρόπο κάθε εκπαιδευτική παρέμβαση μπορεί να σχεδιάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προσαρμόζεται στις δυνατότητες, στις εμπειρίες και στο επίπεδο των εκπαιδευόμενων. Αν και

την ευθύνη της διαγνωστικής αξιολόγησης την έχει ο αρμόδιος εκπαιδευτικός φορέας, ο εκπαιδευτής χρειάζεται να ζητά να γίνεται αυτή η αξιολόγηση «εισόδου» διότι και ο ίδιος έχει την ευθύνη για την αρτιότητα της εκπαιδευτικής παρέμβασης που πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Αξιοποιώντας τα δεδομένα θα μπορεί να οργανώσει με πιο εμπεριστατωμένο τρόπο το προγραμματισμό της ύλης, τη κατανομή του χρόνου, τη χρήση του υλικού. Σε περίπτωση που δεν έχει γίνει αρχική αξιολόγηση πριν την έναρξη της παρέμβασης από τον αρμόδιο εκπαιδευτικό φορέα, ο εκπαιδευτής μπορεί στη πρώτη επαφή με τους εκπαιδευόμενους να κάνει μία συστηματική συζήτηση μαζί τους ή να τους δώσει ένα test γνώσεων κα ικανοτήτων σχετικά με το αντικείμενο της εκπαιδευτικής παρέμβασης. Τα δεδομένα που θα προκύψουν θα τα χρησιμοποιήσει για τον επανασχεδιασμό της παρέμβασης.

8 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Γράψτε την ομάδα-στόχο στην οποία απευθύνεται η διδακτική σας ενότητα και τρεις (3) τουλάχιστον στόχους ανά επίπεδο (γνώσεις, δεξιότητες/ικανότητες, στάσεις/συμπεριφορές).

Ομάδα Στόχος: ………………………………………………………………………

Τίτλος διδακτικής ενότητας:…………………………………………………….

Γνώσεις Δεξιότητες/ Ικανότητες Στάσεις

συμπεριφορές

9 (Γ) Τι είναι οι συνειδητές, ρητές και μη ρητές, και οι λανθάνουσες ή υπόρρητες ανάγκες μίας κοινωνικής ή επαγγελματικής ομάδας; Πώς βοηθά τους υπεύθυνους του σχεδιασμού ενός προγράμματος η κατηγοριοποίηση αυτή στην υιοθέτηση συγκεκριμένης ερευνητικής μεθόδου για τη μελέτη και καταγραφή αυτών των αναγκών; Δώστε ένα σύντομο παράδειγμα.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι ανάγκες των ανθρώπων δεν είναι πάντα σαφείς και προκαθορισμένες, παρότι συχνά είναι συνειδητές και πλήρως κατανοητές από τα ίδια τα άτομα. Για αυτό διαχωρίζονται σε:
α) τις συνειδητές και ρητές,

β) τις συνειδητές και μη ρητές και

γ) τις λανθάνουσες, υπόρρητες ανάγκες.

Βάσει των παραπάνω κατηγοριών, οι υπεύθυνοι ενός εκπαιδευτικού προγράμματος ή και ο εκπαιδευτής ενηλίκων στη συνέχεια μπορούν να επιλέξουν και να χρησιμοποιήσουν τα κατάλληλα ερευνητικά εργαλεία για τη διερεύνηση των αναγκών μιας συγκεκριμένης ομάδας. Οι ανάγκες και οι στάσεις των εν δυνάμει εκπαιδευόμενων ενηλίκων μπορούν να ανιχνευτούν με συγκεκριμένες ποιοτικές και ποσοτικές μεθόδους, που διαθέτουν τα αντίστοιχα ερευνητικά εργαλεία, προκειμένου να συλλεχθούν αξιόπιστα στοιχεία. Για τη διερεύνηση των συνειδητών και ρητών εκπαιδευτικών αναγκών μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατάλληλο ερωτηματολόγιο. Για τη διερεύνηση των υπόρρητων αναγκών είναι καταλληλότερη η συνέντευξη ή η εκπαιδευτική βιογραφία.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι ανάγκες συχνά δεν εκφράζονται από τα ίδια τα άτομα, τουλάχιστον όχι με άμεσο τρόπο, για λόγους προσωπικούς, κοινωνικούς, πολιτισμικούς κ.ά. Για παράδειγμα, μια νεαρή Τσιγγάνα, που ενδεχομένως επιθυμεί να συμμετέχει σε μια εκπαιδευτική διαδικασία, δεν είναι σύνηθες να προβάλει ένα τόσο ξεκάθαρο αίτημα. Το πολιτισμικό και κοινωνικό της περιβάλλον ενδεχομένως όχι μόνο δεν το θεωρεί απαραίτητο, αλλά συχνά το επικρίνει ή και το απορρίπτει. Συνεπώς, στην περίπτωση αυτή θα ήταν κατάλληλη μάλλον μια ημιδομημένη ανώνυμη συνέντευξη, ή σε ορισμένες περιπτώσεις η μέθοδος της εκπαιδευτικής βιογραφίας.

10 (Γ) α. Να περιγράψετε συνοπτικά τη διαδικασία διαπραγμάτευσης των εκπαιδευτικών αναγκών των εκπαιδευομένων. Συγκεκριμένα να αναφέρετε:
• Από ποιους και με ποιο στόχο υλοποιείται.
• Ποια είναι η συμβολή της στην εκπαιδευτική διεργασία και
• Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση και ολοκλήρωσή της.

β. Γιατί η διερεύνηση και η διαπραγμάτευση των εκπαιδευτικών αναγκών των ενηλίκων εκπαιδευομένων θεωρείται καθοριστικής σημασίας ζήτημα για την επιτυχή ολοκλήρωση ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Στο πλαίσιο του σχεδιασμού και της υλοποίησης ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, μετά από τη διερεύνηση και καταγραφή των εκπαιδευτικών αναγκών που πραγματοποιείται από τα στελέχη του εκπαιδευτικού φορέα, ακολουθεί η διαπραγμάτευσή τους από τον εκπαιδευτή, στο πλαίσιο της ομάδας των εκπαιδευομένων.

Ο κύριος στόχος, της διαπραγμάτευσης αναγκών είναι να τεθούν προτεραιότητες με συγκεκριμένα κριτήρια, προκειμένου να συγκεκριμενοποιηθούν και να προσαρμοστούν οι στόχοι, το περιεχόμενο και οι εκπαιδευτικές τεχνικές στα ειδικά χαρακτηριστικά της ομάδας των εκπαιδευομένων.
Η διαπραγμάτευση των εκπαιδευτικών αναγκών είναι αναπόσπαστο μέρος της εκπαιδευτικής διεργασίας. Συμβάλλει όχι μόνο στον ακριβή και ρεαλιστικό προσδιορισμό του περιεχομένου του προγράμματος, αλλά και στην αναδιατύπωση ατομικών και συλλογικών αναγκών στη διάρκειά του και ενισχύει τη συμμετοχή των εκπαιδευομένων. Τέλος, συμβάλλει στην υπέρβαση των αντιπαραθέσεων και των συγκρούσεων εντός της ομάδας, με στόχο την επίτευξη πιο ολοκληρωμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων.
Οι προϋποθέσεις για τη διαπραγμάτευση των αναγκών και την επεξεργασία των αποτελεσμάτων της σχετίζονται με:

 Τη θετική στάση των συντελεστών του προγράμματος και των εκπαιδευτών.
 Την εξειδίκευση και την κατάρτισή τους.
 Τη διάχυση των αποτελεσμάτων από τη διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών προς τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους, και την ανάπτυξη του διαλόγου.
β. Η διερεύνηση και διαπραγμάτευση των εκπαιδευτικών αναγκών αποκαλύπτει τους λόγους εμπλοκής των ενήλικων εκπαιδευομένων στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τα κίνητρα αλλά και τις προσδοκίες που έχουν από αυτό. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα για τη σύναψη του μαθησιακού συμβολαίου το οποίο θα ισχύει καθόλη την εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, η διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών μπορεί να συμβάλει στη διάγνωση των γνώσεων και των δεξιοτήτων/ικανοτήτων που ήδη έχουν οι εκπαιδευόμενοι, αλλά και τη διάθεση που έχουν να εμπλακούν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η αξιοποίηση των γνώσεων και εμπειριών που φέρουν μαζί τους οι εκπαιδευόμενοι, καθώς και η ενεργητική συμμετοχή τους αποτελούν θεμελιώδεις αρχές στον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουν οι ενήλικοι. Επίσης, η διαπραγμάτευση αναγκών αποτελεί μια διεργασία κριτικής σύνθεσης των ατομικών αναγκών και διαμόρφωσης συλλογικών αναγκών στο πλαίσιο της ομάδας μάθησης.
Περισσότερο υλικό για μελέτη θα βρείτε στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Δ. Βεργίδη:

Διαπραγμάτευση εκπαιδευτικών αναγκών

Η διερεύνηση εκπαιδευτικών αναγκών πραγματοποιείται στο επίπεδο της ομάδας-στόχου από ερευνητές, καθώς και στο επίπεδο της ομάδας εκπαίδευσης από τους εκπαιδευτές. Ωστόσο, τελικά το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού προγράμματος θα πρέπει να ανταποκρίνεται όχι μόνο στις εκπαιδευτικές ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των εκπαιδευομένων, αλλά και στις προτεραιότητες του φορέα τους, καθώς και του φορέα εκπαίδευσης ενηλίκων ή του φορέα χρηματοδότησης του προγράμματος. Επίσης είναι σαφές ότι κάθε πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων πραγματοποιείται σε ένα συγκεκριμένο κοινωνικο-οικονομικό και πολιτισμικό περιβάλλον. Συνεπώς, πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ των ενδιαφερόντων του ατόμου και των ζητημάτων που αφορούν όλη την κοινωνία. Αυτή την ισορροπία εναπόκειται στον εκπαιδευτή να την προωθήσει σε συνεχή διάλογο με τους εκπαιδευόμενους, αναπτύσσοντας διεργασίες διαπραγμάτευσης.

Οι εκπαιδευόμενοι είναι αναγκαίο να ενημερώνονται για τα αποτελέσματα της διερεύνησης εκπαιδευτικών αναγκών που τους αφορούν. Ο διάλογος για τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους συμβάλλει αφενός στην επεξεργασία τους από τους ίδιους τους συμμετέχοντες και στην πιθανή ιεράρχησή τους, αφετέρου στη συνειδητοποίηση των δυνατοτήτων τους, των διαθέσιμων πόρων και των περιορισμών που επιβάλλει το κοινωνικο-οικονομικό και

πολιτισμικό περιβάλλον, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο και ο φορέας υλοποίησης του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων. Αυτά τα σημαντικά δεδομένα είναι αναγκαίο να συζητηθούν, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να κατανοήσουν ότι έχουν ως ένα βαθμό εσωτερικεύσει τις ιδεολογίες, τις προτιμήσεις και επιθυμίες που υπαγορεύονται από το περιβάλλον τους, καθώς επίσης να αντιληφθούν τις δυνατότητες και τους περιορισμούς της κατάστασης. Χρειάζεται λοιπόν οι συμμετέχοντες να βοηθούνται να αντιλαμβάνονται κριτικά τις αιτίες από τις οποίες προέκυψαν οι ανάγκες τους, τις ρίζες δηλαδή της κοσμοαντίληψής τους, που είναι προϊόντα των πολιτισμικών επιρροών που έχουν εσωτερικεύσει.

Η συνεργασία του εκπαιδευτή με τους εκπαιδευόμενους στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, στηρίζεται είτε στη θεσμική ισχύ του, είτε στην αποδοχή του εκ μέρους των εκπαιδευομένων. Όπως διακρίνουμε στο σχήμα, η δύναμη επιρροής του εκπαιδευτή αυξάνεται όσο αυξάνεται η αποδοχή του και περιορίζεται η άσκηση εξουσίας εκ μέρους του.

Βασική θεώρηση της διαπραγμάτευσης

Δύναμη επιρροής του εκπαιδευτή

Πηγή: Προσαρμογή από Georges, Ευθυμιάδου & Τσίτος, 1998, σελ. 22

Η διαπραγμάτευση των αναγκών αποτελεί μέρος της εκπαίδευσης και της διεργασίας συγκρότησης της ομάδας των εκπαιδευομένων, η οποία σταδιακά ανασυνθέτει κριτικά τις ανάγκες των μελών της και διαμορφώνει συλλογικές ανάγκες. «Η διαπραγμάτευση των προσωπικών και συλλογικών αναγκών και η συλλογική επεξεργασία των αναμενόμενων αποτελεσμάτων όχι μόνο αναπτύσσει τη διαθεσιμότητα και την εμπλοκή των εκπαιδευομένων, αλλά και συμβάλλει στην υπέρβαση των πιθανών αντιθέσεων, αντιπαραθέσεων, συγκρούσεων και αντιφάσεων, στο ξεπέρασμα των δυσλειτουργιών και στη βελτιστοποίηση του προγράμματος.»

Για τη διαπραγμάτευση αναγκών πολύ σημαντική είναι η διάρκεια του προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων και το πεδίο δράσης των εκπαιδευομένων. Το διακύβευμα της διαπραγμάτευσης συναρτάται με το πνεύμα συνεργασίας που αναπτύσσεται ανάμεσα στους εμπλεκόμενους: εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους.

Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, η συμβολή του εκπαιδευτή και του εκπαιδευτικού φορέα έχει καθοριστική σημασία στη διαπραγμάτευση εκπαιδευτικών αναγκών με τους εκπαιδευόμενους ως άτομα και ως ομάδα. Σ’ αυτούς εναπόκειται να προβλέπουν τον αναγκαίο χρόνο και να διαμορφώνουν τις συνθήκες διαδοχικών συναντήσεων για τον αναστοχασμό των εκπαιδευομένων και των συντελεστών του προγράμματος, που αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη συνεργασίας βασισμένης στην αμοιβαιότητα.

11 (Β) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Συχνά, όταν είμαστε αντιμέτωποι με μη ρητές ή με λανθάνουσες εκπαιδευτικές ανάγκες των ανθρώπων, διαφαίνεται ότι χρειάζεται η εφαρμογή ποιοτικών ερευνητικών προσεγγίσεων. Οι βασικές ποιοτικές μέθοδοι για τη διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών και οι επιμέρους κατηγοριοποιήσεις της κάθε μιας είναι οι εξής:
 Ιστορίες ζωής: διακρίνονται σε αναδρομικές και συγχρονικές.
 Μελέτες περίπτωσης: βασίζονται στην παρατήρηση, με βασικούς τύπους εφαρμογής της μεθόδου τη συμμετοχική και μη συμμετοχική παρατήρηση.
 Ατομική και ομαδική συνέντευξη: η ατομική συνέντευξη μπορεί να είναι κατευθυνόμενη, ημικατευθυνόμενη, συνέντευξη με ερωτήσεις- κλειδιά σε μια ελεύθερη συζήτηση, και μη κατευθυνόμενη (με ελάχιστες παρεμβάσεις). Η ομαδική συνέντευξη εφαρμόζεται σε ομάδες ανθρώπων με κοινά χαρακτηριστικά.
Ποια είναι καταλληλότερη από αυτές, σύμφωνα με την άποψή σας, για τη διερεύνηση ειδικών χαρακτηριστικών και των εκπαιδευτικών αναγκών μιας ομάδας ανέργων, με μέσο όρο ηλικίας τα 40 – 50 έτη, που ζουν σε απομακρυσμένη περιοχή; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Για τη συγκεκριμένη ομάδα ενηλίκων εκπαιδευομένων ως καταλληλότερη μέθοδος διερεύνησης των εκπαιδευτικών αναγκών τους μπορεί να θεωρηθεί η ημικατευθυνόμενη ατομική συνέντευξη, καθώς και η μη κατευθυνόμενη συνέντευξη. Στα πλαίσια μιας ελεύθερης συζήτησης και με τις παρεμβάσεις του ερευνητή, οι συγκεκριμένοι ερωτώμενοι μπορούν να αισθανθούν ασφάλεια και να εκθέσουν τους προβληματισμούς και τις δυσκολίες τους με άνεση, κάτι που δεν είναι εύκολο στην ομαδική συνέντευξη. Άλλωστε, ο στενός κοινωνικός περίγυρος συνήθως δυσκολεύει τους ανθρώπους να εκφραστούν. Επομένως μια άμεση προσωπική επαφή, που θα καθοδηγείται εν μέρει από τον ερευνητή, ο οποίος θέτει συγκεκριμένους στόχους και κατευθύνσεις, μπορεί να είναι πολύ βοηθητική στην καταγραφή

των εξατομικευμένων αναγκών της συγκεκριμένης ομάδας, στο κοινωνικό – οικονομικό πλαίσιο και στο ιδιαίτερο πολιτισμικό και αξιακό περιβάλλον της.

12 (Γ) α. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ σκοπού και στόχων μιας διδακτικής ενότητας; β. Γιατί είναι σημαντική η σαφής διατύπωση των διδακτικών στόχων; γ. Σε ποια επίπεδα ταξινομούνται οι στόχοι μιας διδακτικής ενότητας; δ. Ποιους παράγοντες λαμβάνει υπόψη του ένας εκπαιδευτής ενηλίκων για τη διατύπωση των στόχων μιας διδακτικής ενότητας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε,ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Ε. Γιαννακοπούλου:

Διατύπωση των στόχων της διδακτικής ενότητας
Με βάση το σκοπό και το περιεχόμενο ενός προγράμματος κατάρτισης, καθορίζονται αναλυτικά και με σαφήνεια οι διδακτικοί στόχοι της κάθε διδακτικής ενότητας. Προσδιορίζονται δηλαδή τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που επιδιώκουμε από τη διδασκαλία των μαθημάτων κάθε ενότητας. Οι στόχοι αυτοί πρέπει να ανταποκρίνονται στις εκπαιδευτικές ανάγκες που το πρόγραμμα επιδιώκει να καλύψει και ταυτόχρονα να αντιστοιχούν στις πραγματικές δυνατότητες των εκπαιδευομένων.

Η σαφής διατύπωση των διδακτικών στόχων αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αποτελεσματικότητας κάθε διδακτικής ενότητας για τον εξής απλό λόγο: αν δεν γνωρίζει ο εκπαιδευτής, αλλά και οι εκπαιδευόμενοι, εκ των προτέρων και με σαφήνεια τι θέλουν να έχουν πετύχει μετά την ολοκλήρωση μιας διδακτικής ενότητας, οι πιθανότητες εσφαλμένων επιλογών κατά τη διδασκαλία της είναι μεγάλες. Οι στόχοι κάθε διδακτικής ενότητας αποτελούν το πλαίσιο, με βάση το οποίο οι εκπαιδευτές είναι σε θέση να καθορίσουν και να οργανώσουν το αναλυτικό της περιεχόμενο, που είναι γνωστό ως «διδακτέα ύλη», να διαλέξουν τις κατάλληλες για τη συγκεκριμένη διδακτική ενότητα εκπαιδευτικές τεχνικές και να επιλέξουν ή να αναπτύξουν, όπου δεν είναι διαθέσιμα, τα αναγκαία εκπαιδευτικά μέσα.

Επιπλέον οι στόχοι κάθε διδακτικής ενότητας και ο βαθμός επίτευξής τους αποτελούν το πλαίσιο για τη διατύπωση των κριτηρίων και την επιλογή των μέσων και των μεθόδων της αξιολόγησης μετά την ολοκλήρωση της διδασκαλίας ή και μετά τη λήξη του προγράμματος κατάρτισης. Επομένως ο καθορισμός και η διατύπωση των στόχων μιας διδακτικής ενότητας, καθώς και το αποτέλεσμα της διδασκαλίας της είναι αλληλένδετα. Γι’ αυτό είναι παρά πολύ σημαντικό να κατανοήσουν οι εκπαιδευτές τη σπουδαιότητα του καθορισμού, αλλά και της σωστής διατύπωσης των στόχων μιας διδακτικής ενότητας.

Εδώ πρέπει να επισημανθεί η διαφορά ανάμεσα στο σκοπό ενός προγράμματος κατάρτισης και στους στόχους μιας διδακτικής ενότητας, επειδή πολύ συχνά υπάρχει σύγχυση για τις δύο αυτές έννοιες.

Ο σκοπός ενός προγράμματος κατάρτισης είναι μια γενική δήλωση προθέσεων, η οποία μπορεί και να μην αναφέρεται στα αναμενόμενα αποτελέσματα με σαφή και αναλυτικό τρόπο. Για παράδειγμα: «Σκοπός του προγράμματος είναι η εκπαίδευση ανέργων στο θέμα Χ, ώστε να διευκολυνθεί η είσοδός τους στην αγορά εργασίας».

Αντίθετα, ο στόχος μιας διδακτικής ενότητας αναφέρεται στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της διδασκαλίας της με σαφή και αναλυτικό τρόπο. Για παράδειγμα: «Στόχος της διδακτικής ενότητας είναι η απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων, οι οποίες επιτρέπουν το χειρισμό μηχανήματος κοπής» ή «Στόχος της διδακτικής ενότητας είναι η απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων που επιτρέπουν την αποτελεσματική επικοινωνία των εργαζομένων μέσα στην επιχείρηση, καθώς και η
ανάπτυξη θετικής στάσης εκ μέρους τους ως προς τη σημασία της δημιουργικής επικοινωνίας».

Επίπεδα των διδακτικών στόχων
Οι στόχοι μιας διδακτικής ενότητας ταξινομούνται, σύμφωνα με τις κυρίαρχες τάσεις της διεθνούς βιβλιογραφίας και

πρακτικής, σε τρία επίπεδα:

Α. Επίπεδο των γνώσεων: Ποιες γνώσεις θα αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι ή/και ποιες ικανότητες θα αναπτύξουν – οι οποίες σχετίζονται με την απόκτηση και αξιοποίηση της γνώσης (ικανότητες κατανόησης, ανάλυσης, σύνθεσης, αξιολογησης)**.

Παράδειγμα: Στόχος της 5ωρης διδακτικής ενότητας «Αρχές εκπαίδευσης ενηλίκων» είναι να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι να κατονομάζουν και να περιγράφουν αυτές τις αρχές (γνώση), να εντοπίζουν τα κοινά τους στοιχεία (ανάλυση), να τα διασυνδέουν με τις βασικές θεωρίες που αναφέρονται στη μάθηση των ενηλίκων (σύνθεση) και να ερμηνεύουν τη σημασία που έχουν αυτές οι αρχές για την αποτελεσματική μάθηση (κατανόηση, αξιολόγηση).

Β. Επίπεδο των ικανοτήτων: Τι θα είναι ικανοί να κάνουν οι εκπαιδευόμενοι μετά το τέλος της διδακτικής ενότητας.

Παράδειγμα: Στόχος της παραπάνω διδακτικής ενότητας είναι να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι να εφαρμόσουν αποτελεσματικά αυτές τις αρχές, όταν αργότερα θα εκπαιδεύσουν ενηλίκους.

Γ. Επίπεδο των στάσεων: Ποιες αξίες και γενικά προδιαθέσεις θα αναπτύξουν ή θα αποκτήσουν οι εκπαιδευόμενοι, οι οποίες θα επηρεάζουν τις προτιμήσεις και τη συμπεριφορά τους για ορισμένα πρόσωπα, πράγματα ή καταστάσεις.

Παράδειγμα: Στόχος της παραπάνω διδακτικής ενότητας είναι οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον τρόπο, με τον οποίο μαθαίνουν καλύτερα οι ενήλικοι, ιδιαίτερα απέναντι στις αρχές της μάθησης μέσω πράξης και ενεργητικής συμμετοχής.

Η σημασία της στοχοθεσίας στο επίπεδο των στάσεων
Πολύ συχνά ένα πρόγραμμα κατάρτισης, ακόμη κι αν προσφέρει στους εκπαιδευομένους τις κατάλληλες γνώσεις και ικανότητες, ακυρώνεται ως προς την αποτελεσματικότητά του, εάν δεν έχει σχεδιαστεί με τρόπο που να μπορούν να αναπτυχθούν στη διάρκειά του οι κατάλληλες στάσεις ως προς το αντικείμενο της μάθησης και τις εφαρμογές του στην πράξη. Χαρακτηριστικές είναι οι περιπτώσεις αρκετών προγραμμάτων κατάρτισης στην πληροφορική, που απευθύνονται σε εργαζομένους επιχειρήσεων ή οργανισμών. Συχνά, ακόμη κι αν οι εργαζόμενοι αποκτήσουν στη διάρκεια ενός τέτοιου προγράμματος γνώσεις και ικανότητες αναφορικά με τη χρήση κάποιου νέου συστήματος πληροφορικής, το σύστημα αυτό δεν εφαρμόζεται ικανοποιητικά, γιατί δεν έχει υπάρξει μέριμνα να αναπτυχθεί η θετική στάση των συμμετεχόντων ως προς τη χρησιμοποίησή του (λ.χ. οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να ανησυχούν για τις επιπτώσεις που θα έχει στο εργασιακό τους καθεστώς η χρήση της πληροφορικής, βλέπουν ανταγωνιστικά τους
νεότερους συναδέλφους τους που εξοικειώνονται γρηγορότερα με το νέο σύστημα κ.ο.κ.).

13 (Α) α. Πώς διαμορφώνεται ο σκοπός ενός εκπαιδευτικού προγράμματος; β. Αναφέρατε τουλάχιστον τρία ρήματα για την κατάλληλη διατύπωση των στόχων μίας διδακτικής ενότητας σε επίπεδο γνώσεων, σε επίπεδο δεξιοτήτων/ικανοτήτων και σε επίπεδο στάσεων/συμπεριφορών (συνολικά 9 ρήματα τουλάχιστον).
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Ο εκπαιδευτικός σκοπός ενός εκπαιδευτικού προγράμματος διαμορφώνεται με βάση την ανάλυση των σημαντικών δεδομένων που αφορούν το αντικείμενο διδασκαλίας, το κοινωνικό-οικονομικό-πολιτισμικό πλαίσιο του προγράμματος, καθώς και από την ανάλυση των εκπαιδευτικών αναγκών του πληθυσμού στόχου.
β. Για την ορθή διατύπωση στόχων μιας διδακτικής ενότητας σε επίπεδο γνώσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα εξής ρήματα: αναγνωρίζω, διακρίνω, ερμηνεύω, περιγράφω, ορίζω

Για την ορθή διατύπωση στόχων μιας διδακτικής ενότητας σε επίπεδο ικανοτήτων/δεξιοτήτων μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα εξής ρήματα: σχεδιάζω, διορθώνω, ελέγχω, επιλύω, εφαρμόζω
Για την ορθή διατύπωση στόχων μιας διδακτικής ενότητας σε επίπεδο στάσεων/ συμπεριφορών μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα εξής ρήματα: ενθαρρύνω, παροτρύνω, προτιμώ, υποστηρίζω, υιοθετώ.

14 (Α) Σε συζήτηση ανάμεσα σε εκπαιδευτές ενηλίκων διατυπώνεται η άποψη πως: «… δεν είναι απαραίτητη η διατύπωση των διδακτικών στόχων για την επιτυχή υλοποίηση μιας διδακτικής παρέμβασης σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων…. Εκείνο που χρειάζεται είναι η εμπειρία του εκπαιδευτή…». Να σχολιάσετε σύντομα την προαναφερόμενη άποψη.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η άποψη αυτή δεν είναι σωστή, καθώς για την επιτυχή υλοποίηση μιας διδακτικής παρέμβασης απαραίτητη είναι η διατύπωση των διδακτικών στόχων. Οι στόχοι περιγράφουν με ακρίβεια τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής παρέμβασης. Τα αποτελέσματα πρέπει να προσδιορίζονται με τρόπο σαφή, συγκεκριμένο, παρατηρήσιμο και ελέγξιμο, για να μπορεί να αποτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο επιτυγχάνονται. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί στόχοι βοηθούν τον εκπαιδευτή: α) στη διαμόρφωση του περιεχομένου της εκπαιδευτικής συνάντησης, β) στον υπολογισμό του χρόνου που θα χρειαστεί για τις διάφορες δραστηριότητες, γ) στην επιλογή κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών και εποπτικών μέσων διδασκαλίας. Οι εκπαιδευτικοί στόχοι βοηθούν τους εκπαιδευόμενους στην ενεργό συμμετοχή τους στην εκπαιδευτική παρέμβαση και συμβάλλουν στην υποκίνηση του ενδιαφέροντός τους.
15 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Στο πλαίσιο υλοποίησης ενός προγράμματος Ενδοεπιχειρησιακής Κατάρτισης διάρκειας 100 ωρών, σας αναθέτουν τη διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας συνολικής διάρκειας 20 ωρών. Διατυπώστε τους στόχους της συγκεκριμένης ενότητας σε επίπεδο γνώσεων και στάσεων- συμπεριφορών (επιλέξτε εσείς τον τίτλο και το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας).
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στις παραπάνω απαντήσεις των ερωτήσεων 12,13,14.

16 (Γ) Ο προσδιορισμός του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας αποτελεί βασικό στοιχείο του σχεδιασμού της. Τι περιλαμβάνει;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο της Ε.Γιαννακοπούλου:

Καθορισμός και οργάνωση του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας
Ο καθορισμός και η οργάνωση του περιεχομένου αποτελούν τον πυρήνα του σχεδιασμού μιας διδακτικής ενότητας. Το βήμα αυτό περιλαμβάνει:

• τον καθορισμό του περιεχομένου της διδακτικής ενότητας,
• την κατανομή του περιεχομένου της διδακτικής ενότητας σε επιμέρους θέματα (υποενότητες) και
• τη χρονική κατανομή των θεμάτων (υποενοτήτων) της διδακτικής ενότητας.

Παράδειγμα:
Πρόγραμμα κατάρτισης: «Τεχνικές διοίκησης προσωπικού» (διάρκεια 350 ώρες). Διδακτική ενότητα: «Ανθρώπινες σχέσεις» (20 ώρες).
Περιεχόμενο: Κανόνες και αρχές που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Επιπτώσεις του ψυχοκοινωνικού περιβάλλοντος της επιχείρησης στη συμπεριφορά του προσωπικού.
Θέματα (υποενότητες): Ανάπτυξη των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στην επιχείρηση. Βασικοί κανόνες και αρχές των ανθρώπινων σχέσεων. Στοιχεία κοινωνικής ψυχολογίας. Το ψυχοκοινωνικό περιβάλλον της επιχείρησης.
Ενδοεπιχειρησιακή επικοινωνία. Χρονική κατανομή:

Το θεωρητικό περιεχόμενο μιας διδακτικής ενότητας περιλαμβάνει έννοιες, αρχές, κανόνες και μεθόδους που ανήκουν σε ένα επιστημονικό πεδίο ή σε έναν τεχνολογικό τομέα, όπως για παράδειγμα η οικονομία και η χημική τεχνολογία, ή είναι διαθεματικά και εντάσσονται σε περισσότερα από ένα επιστημονικά πεδία ή τεχνολογικούς τομείς, όπως για παράδειγμα η μόλυνση του περιβάλλοντος ή η πρόληψη των ατυχημάτων.
Το πρακτικό περιεχόμενο μιας διδακτικής ενότητας περιλαμβάνει επιστημονικές ή τεχνολογικές εφαρμογές ή τύπους εργασιών ή επαγγελματικές δεξιότητες μιας επαγγελματικής δραστηριότητας, όπως οι εφαρμογές της ψυχολογίας στη

διαφήμιση προϊόντων, η συντήρηση μηχανημάτων κλιματισμού, η τήρηση αρχείου αποθήκης, η έκδοση τιμολογίων, η επεξεργασία κειμένου σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Οι πλέον συνηθισμένες πηγές άντλησης στοιχείων για τον καθορισμό του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας είναι οι συναφείς με το θέμα της διδακτικής ενότητας επιστημονικές και επαγγελματικές εκδόσεις, όπως επίσης και τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά εγχειρίδια. Στις βιβλιοθήκες υπουργείων, οργανισμών (π.χ. Εθνικό Παρατηρητήριο Απασχόλησης, ΟΕΕΚ κ.ά.), επαγγελματικών ενώσεων και ενώσεων εργοδοτών (π.χ. ΤΕΕ, ΕΒΕΑ κ.λπ.) μπορούν να αναζητηθούν τα αναγκαία στοιχεία. Στο διαδίκτυο (internet) μπορεί επίσης να εντοπιστούν ιστοσελίδες (www), οι οποίες περιέχουν πληροφορίες που μπορούν να φανούν χρήσιμες. Σημαντικό ρόλο στον καθορισμό του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας με πρακτικό περιεχόμενο μπορούν να παίξουν επίσης οι απόψεις και οι εκτιμήσεις ειδικευμένων ατόμων και έμπειρων επαγγελματιών.

Για να θεωρηθεί όμως ολοκληρωμένος ο καθορισμός του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας, πρέπει να ληφθούν υπόψη – αν υπάρχουν – τα δεδομένα αξιολογήσεων της ίδιας αυτής διδακτικής ενότητας ή και άλλων διδακτικών ενοτήτων με συναφές περιεχόμενο, τα οποία προέρχονται από προηγούμενη διδασκαλία της σε εκπαιδευομένους με τα ίδια χαρακτηριστικά. Τα συμπεράσματα αξιολογήσεων άλλων διδακτικών ενοτήτων με χαρακτηριστικά συγκρίσιμα με εκείνα της διδακτικής ενότητας που σχεδιάζουμε παρουσιάζουν ενδιαφέρον και αν αξιοποιηθούν κατάλληλα μπορούν να συμβάλουν σημαντικά είτε στον εμπλουτισμό του περιεχομένου της είτε στην προσαρμογή του στις ανάγκες των εκπαιδευομένων. Για τους λόγους αυτούς ο εκπαιδευτής οφείλει να διερευνά αν υπάρχουν τέτοια δεδομένα αξιολογήσεων και να τα περιλαμβάνει στο υλικό σχεδιασμού της διδακτικής ενότητας.

Ένα σημαντικό πρόβλημα που τίθεται κατά τον καθορισμό του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας είναι ο προσδιορισμός της έκτασης και του βάθους του.
Αυτά πρέπει να καθορίζονται πρώτα απ’ όλα σύμφωνα με τους στόχους της διδακτικής ενότητας, όπως έχουν ήδη διατυπωθεί, αλλά παράλληλα να αντιστοιχούν στα εκπαιδευτικά προσόντα και την επαγγελματική εμπειρία των εκπαιδευομένων. Το κριτήριο αυτό της διπλής αντιστοιχίας είναι σημαντικό και πρέπει να επικρατεί στον καθορισμό του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας.

Ταυτόχρονα όμως με την παραπάνω αντιστοιχία πρέπει να διασφαλίζεται και η πληρότητα και νοηματική αλληλουχία του περιεχομένου αυτού. Δηλαδή να μην υπάρχουν στο περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας αντιφάσεις, επικαλύψεις και κενά.

Σε μια διδακτική ενότητα με θεωρητικό περιεχόμενο επικρατεί κατά κανόνα το κριτήριο της εννοιολογικής αλληλουχίας των γνώσεων, όπως ορίζεται από την οργάνωση του επιστημονικού πεδίου ή του τεχνολογικού τομέα, στον οποίο αυτή ανήκει.

Παράδειγμα: Το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας «Ανθρώπινες σχέσεις» οργανώνεται με κριτήριο την εννοιολογική αλληλουχία των γνώσεων, όπως ορίζεται από το επιστημονικό πεδίο της «Διοίκησης προσωπικού», το οποίο ανήκει στην επιστήμη της «Διοίκησης επιχειρήσεων». Όπως προκύπτει από τις συναφείς επιστημονικές εκδόσεις και τα εκπαιδευτικά εγχειρίδια, μια τέτοια εννοιολογική αλληλουχία είναι η εξής: Στοιχεία κοινωνικής ψυχολογίας – Βασικοί κανόνες και αρχές των ανθρώπινων σχέσεων – Ανάπτυξη των ανθρώπινων σχέσεων μέσα στην επιχείρηση – Το ψυχοκοινωνικό περιβάλλον της επιχείρησης – Ενδοεπιχειρησιακή επικοινωνία.

Σε μια διδακτική ενότητα με πρακτικό περιεχόμενο επικρατεί κατά περίπτωση – ανάλογα με το συγκεκριμένο περιεχόμενό της – το κριτήριο του τύπου ή της χρονικής αλληλουχίας των εργασιών, των κατηγοριών και επιπέδων δεξιοτήτων μιας επαγγελματικής πρακτικής.

Παράδειγμα: Το περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας «Μηχανογραφημένες υπηρεσίες υποδοχής (reception) ξενοδοχειακών επιχειρήσεων» οργανώνεται με κριτήριο τη χρονική αλληλουχία σε συνδυασμό με τον τύπο των εργασιών, που απαιτούνται για τη διαχείριση των υπηρεσιών υποδοχής ενός ξενοδοχείου με τη χρήση ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. Όπως προκύπτει από τις συναφείς επαγγελματικές εκδόσεις και τις απόψεις έμπειρων επαγγελματιών, οι εργασίες αυτές ακολουθούν την εξής σειρά: Κρατήσεις δωματίων – Αφίξεις και αναχωρήσεις πελατών – Διαχείριση και έκδοση λογαριασμών – Καταγραφή και ανάλυση στατιστικών στοιχείων κίνησης πελατών – Αρχεία πελατών.

Τέλος η χρονική κατανομή του περιεχομένου μιας διδακτικής ενότητας σε επιμέρους θέματα (υποενότητες) μέσα στο συνολικά διαθέσιμο χρόνο, αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας της. Η κατανομή αυτή γίνεται με βάση τους διατυπωμένους στόχους της και τις διαπιστωμένες εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευομένων, αλλά και πάντοτε σε συνάρτηση με τυχόν πρακτικούς περιορισμούς του προγράμματος.
Βασικά κριτήρια για τον καθορισμό της χρονικής έκτασης των επιμέρους θεμάτων μιας διδακτικής ενότητας μέσα στο συνολικά διαθέσιμο χρόνο αποτελούν:

• η έκταση και το βάθος του περιεχομένου των επιμέρους θεμάτων της διδακτικής ενότητας σε συνδυασμό με τα εκπαιδευτικά προσόντα και την επαγγελματική εμπειρία, άρα με τις εκτιμώμενες ανάγκες, αλλά και τις δυνατότητες των εκπαιδευομένων,
• ο τύπος των διατυπωμένων στόχων της διδακτικής ενότητας (απόκτηση γνώσεων, ανάπτυξη δεξιοτήτων ή διαμόρφωση στάσεων) σε συνδυασμό με το περιεχόμενο των στόχων αυτών.

Σημειώνεται ότι δεν υπάρχουν καθιερωμένες τεχνικές για τον καθορισμό της χρονικής έκτασης και κατά συνέπεια τη χρονική κατανομή των επιμέρους θεμάτων μιας διδακτικής ενότητας. Η δραστηριότητα αυτή βασίζεται κατά κανόνα σε απόψεις και εκτιμήσεις ατόμων ειδικευμένων στο θεματικό περιεχόμενο μιας διδακτικής ενότητας και σε συμπεράσματα αξιολογήσεων της ίδιας ή συναφών διδακτικών ενοτήτων.

17 (Β) α. Για ποιους λόγους θα εντάσσατε στο σχεδιασμό μιας διδακτικής ενότητας την πρακτική άσκηση (εφόσον βέβαια συνάδει με το αντικείμενο της ενότητας); Ποιά βασικά χαρακτηριστικά της εναρμονίζονται με τις προϋποθέσεις αποτελεσματικής μάθησης ενηλίκων; β. Υποθέστε ότι μία διδακτική ενότητα περιλαμβάνει πρακτική άσκηση των εκπαιδευόμενων. Ποιες ενέργειες πρέπει να κάνει ο εκπαιδευτής κατά το σχεδιασμό της;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Συμβολή της πρακτικής άσκησης:

 Οι εκπαιδευόμενοι ενεργοποιούνται και πράττουν σε ομαδικό ή ατομικό επίπεδο για εμπέδωση της γνώσης που απέκτησαν στη θεωρητική κατάρτιση
 Η εκπαιδευτική διαδικασία είναι προσανατολισμένη στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των εκπαιδευόμενων.
 Οι εκπαιδευόμενοι συνεργάζονται στενά μεταξύ τους, καθώς και συχνά με συντελεστές των χώρων εργασίας.
 Αποκτούν ή διευρύνουν ικανότητες και στάσεις που αναπτύσσονται μόνο σε πραγματικό εργασιακό περιβάλλον.
 Η πρακτική άσκηση σε εργασιακούς χώρους μπορεί να οδηγήσει στην επαγγελματική ένταξη των εκπαιδευομένων στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις.
β. Ο εκπαιδευτής έρχεται σε επαφή με τον επιστημονικό υπεύθυνο του προγράμματος και με τον επόπτη της πρακτικής άσκησης (ο οποίος έχει τη συνολική ευθύνη της υλοποίησής της). Από κοινού προσδιορίζουν το χώρο, τις ειδικές συνθήκες, το ωράριο, τα διαθέσιμα μέσα, τον εξοπλισμό και την εξειδίκευση των όρων υλοποίησης της άσκησης.

Στο πλαίσιο των επαφών αυτών ο εκπαιδευτής αντλεί τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των εκπαιδευόμενων, καθώς και για τις ανάγκες και τη λειτουργία της επιχείρησης που θα τους υποδεχτεί.

18 (Α) Πώς μπορεί ένας εκπαιδευτής θεωρητικής κατάρτισης στο σχεδιασμό της διδακτικής ενότητας να συμβάλλει στη σύνδεση κατάρτισης και απασχόλησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
 Να σχεδιάσει ασκήσεις που να αντικατοπτρίζουν τις πρόσφατες εξελίξεις στο συγκεκριμένο αντικείμενο
 Να επιλέξει εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή και εξοικειώνουν τους εκπαιδευόμενους με τις συνθήκες που θα συναντήσουν στο εργασιακό περιβάλλον (προσομοίωση, παιχνίδι ρόλων, επίδειξη, κ.λ.π.)
 Να εντάξει στο σχεδιασμό την αξιοποίηση εποπτικών μέσων τα οποία θα διευκολύνουν τη σύνδεση της ενότητας με τους χώρους παραγωγής και τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας (προβολή βιντεοταινίας με θέματα από τους εργασιακούς χώρους, επεξεργασία ζητημάτων από περιοδικά και ειδικές εκδόσεις, αναζήτηση στο διαδίκτυο, κ.λ.π.)
 Να προγραμματίσει συνεντεύξεις από ειδικούς και εκπαιδευτικές επισκέψεις σε εργασιακούς χώρους και να προβλέψει τη δημιουργική αξιοποίηση αυτής της εμπειρίας.

19 (Β) Στο πλαίσιο του σχεδιασμού μίας διδακτικής ενότητας, ποιες είναι οι προδιαγραφές για την επιλογή των εκπαιδευτικών τεχνικών και των εκπαιδευτικών μέσων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος το κείμενο της Ε. Γιαννακοπούλου:

Η επιλογή εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων
Η επιλογή εκπαιδευτικών τεχνικών, με κριτήρια βασισμένα αφενός στα κύρια χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων και αφετέρου στους στόχους και στο περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας, επιδιώκει την εξασφάλιση της βέλτιστης αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας της.
Η επιλογή των εκπαιδευτικών τεχνικών για μια διδακτική ενότητα είναι αποτέλεσμα μιας συνδυασμένης εκτίμησης:

• του τύπου των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων από τους διατυπωμένους στόχους της διδακτικής ενότητας (απόκτηση γνώσεων, ανάπτυξη ικανοτήτων, διαμόρφωση στάσεων),
• του περιεχομένου της διδακτικής ενότητας,
• των βασικών χαρακτηριστικών των εκπαιδευομένων, με κύριο στοιχείο την ομοιογένεια ή τη διαφορά τους,
• του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου,
• των δυνατοτήτων εφαρμογής κάθε τεχνικής, ανάλογα με τη διαθέσιμη υποδομή,
• της ευχέρειας των αντίστοιχων εκπαιδευτών και της εξοικείωσής τους με την αντίστοιχη τεχνική.

Σε κάθε περίπτωση πάντως η εκπαιδευτική τεχνική για κάθε διδακτική ενότητα θα πρέπει να καθορίζεται με σαφήνεια κατά το στάδιο του σχεδιασμού της.
Τα εκπαιδευτικά μέσα επιλέγονται επίσης σε αντιστοιχία με τα βασικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων και το

περιεχόμενο της διδακτικής ενότητας και επιδιώκουν πρωταρχικά να διασφαλίσουν τους αναγκαίους όρους για την αποτελεσματικότητα των καθορισμένων εκπαιδευτικών τεχνικών. Ο τύπος, η μορφή και το περιεχόμενο των εκπαιδευτικών μέσων είναι συνήθως το αποτέλεσμα αποφάσεων που βασίζονται σε συνδυασμένες εκτιμήσεις, αντίστοιχες με εκείνες που λαμβάνουμε υπόψη στην επιλογή των εκπαιδευτικών τεχνικών.

20 (Α) Σε ποιες περιπτώσεις η αξιολόγηση μιας διδακτικής ενότητας αποκτά ουσιαστικό περιεχόμενο;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η αξιολόγηση αποκτά ουσιαστικό περιεχόμενο όταν:

α) δεν αποτελεί αυτοσκοπό,

β) αποτελεί μια διαδικασία συλλογής έγκυρων, αξιόπιστων και χρήσιμων πληροφοριών και δεδομένων, γ) επεκτείνεται στην εξήγηση και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων που προκύπτουν,
δ) συμπληρώνεται και συνδυάζεται με διαδικασίες τεκμηριωμένης ανατροφοδότησης με σκοπό τον εμπλουτισμό και τον επαναπροσδιορισμό του εκπαιδευτικού έργου.
21 (Β) α. Στο πλαίσιο αξιολόγησης μιας διδακτικής ενότητας ενός προγράμματος Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, διατυπώστε τρία ερωτήματα αξιολόγησης στον άξονα: «Σχεδιασμός διδακτικής ενότητας». β. Στο πλαίσιο αξιολόγησης μιας διδακτικής ενότητας ενός προγράμματος Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, διατυπώστε τρία ερωτήματα αξιολόγησης στον άξονα: «Εκπαιδευτικές Τεχνικές». γ. Στο πλαίσιο αξιολόγησης μιας διδακτικής ενότητας ενός προγράμματος Συνεχιζόμενης Επαγγελματικής Κατάρτισης, διατυπώστε τρία ερωτήματα αξιολόγησης στον άξονα: «Μέσα διδασκαλίας».
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α. Ο σχεδιασμός της διδακτικής ενότητας διακρίνεται για:

α) Τη σαφή και εύστοχη διατύπωση των εκπαιδευτικών στόχων;

β) Την κατάλληλη χρήση των εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων διδασκαλίας;

γ) Τη δυνατότητα ανάπτυξης ομαδικού πνεύματος συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων; β. Οι εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στη διδασκαλία της διδακτικής ενότητας:
α) Συνέβαλαν στην ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευόμενων στο πλαίσιο υλοποίησης της μαθησιακής διαδικασίας;

β) Ήταν λειτουργικές σε σχέση με τους στόχους της διδακτικής ενότητας;

γ) Ήταν λειτουργικές σε σχέση με τις εκπαιδευτικές ανάγκες και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εκπαιδευόμενων; γ. Τα μέσα διδασκαλίας που χρησιμοποιήθηκαν στη διδασκαλία της διδακτικής ενότητας:
α) Ήταν αλληλεπιδραστικά;

β) Ήταν λειτουργικά σε σχέση με τους στόχους της διδακτικής ενότητας; γ) Διευκόλυναν τους εκπαιδευόμενους στην απόκτηση της νέας γνώσης;
22 (Α) Γιατί και με ποιο τρόπο γίνεται ενδεχομένως ανασχεδιασμός μιας διδακτικής ενότητας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Κάθε ομάδα είναι μοναδική και επομένως απρόβλεπτη στις αντιδράσεις της. O εκπαιδευτής πρέπει να έχει την ετοιμότητα να προσαρμόζει το σχεδιασμό του σύμφωνα με τα νέα δεδομένα αξιοποιώντας εναλλακτικά σχέδια και διαδικασίες. Όσο σημαντικός είναι ο σχεδιασμός άλλο τόσο σημαντική είναι η ετοιμότητα του εκπαιδευτή να τον αλλάξει ή/και να τον προσαρμόσει με κατάλληλο τρόπο. Ο σχεδιασμός γίνεται για να υπηρετήσει την ομάδα, όχι για να υπηρετήσει η ομάδα το σχεδιασμό. Έτσι, στον αρχικό σχεδιασμό πρέπει να προβλεφθεί στην εναρκτήρια συνάντηση να ζητηθεί από τους εκπαιδευόμενους να εκφράσουν τις προσδοκίες και τους στόχους τους, τις ανησυχίες που τυχόν έχουν, τις απόψεις τους για το περιεχόμενο και τη μεθοδολογία που θα ακολουθηθεί. Με βάση τη συζήτηση που θα γίνει θα γίνουν τροποποιήσεις στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής παρέμβασης ώστε αυτός να συνδεθεί με τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων.

Θεματική Ομάδα 6: Εκπαιδευτικές μέθοδοι – Τεχνικές- Εκπαιδευτική διεργασία

[Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από το κείμενο του Α. Κόκκου (2007) «Εκπαιδευτικές Τεχνικές» από τον Τόμο Ι του «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης», (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).
• Σε ορισμένες περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από την ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.]
[Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη.]

  1. (Α) Σύμφωνα με ποια αρχή είναι ιδιαίτερα σημαντικό να εφαρμόζονται ενεργητικές- βιωματικές εκπαιδευτικές τεχνικές στην εκπαίδευση ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

• Οι ενεργητικές – βιωματικές τεχνικές έχουν ως βάση την αρχή σύμφωνα με την οποία «συγκρατούμε καλύτερα ό, τι μαθαίνουμε, όταν συνδυάζουμε τη θεωρία με την πράξη», πράγμα που σημαίνει ότι εμείς οι ίδιοι δραστηριοποιούμε τον γνωστικό μας εξοπλισμό, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα ή να μάθουμε κάτι καινούριο.
• Συμμετέχοντας οι εκπαιδευόμενοι στη διαδικασία της μάθησης μαθαίνουν πραγματικά, καθώς αναλαμβάνουν πρωταγωνιστικό (ευρετικό-ανακαλυπτικό) ρόλο.
• Οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι προσπαθούν να αναζητήσουν πηγές γνώσης και να αξιοποιήσουν τόσο αυτές όσο και το γνωστικό τους υπόβαθρο.
• Ταυτόχρονα, καλλιεργούνται ικανότητες ανοικτής επικοινωνίας, συνεννόησης, ενσυναίσθησης και συνεργασίας μέσα στην εκπαιδευόμενη ομάδα, η οποία λειτουργεί όχι μόνο στο γνωστικό επίπεδο αλλά και στο επίπεδο της συναισθηματικής έκφρασης. Έτσι ενισχύονται οι σχέσεις μέσα στην ομάδα.
• Αναπτύσσεται το προσωπικό ενδιαφέρον των μελών για το εξεταζόμενο θέμα.
• Καλλιεργούνται τρόποι συστηματικής αξιοποίησης της εμπειρίας των μελών.

  1. (Γ) α. Τι είναι «εκπαιδευτικές τεχνικές» και τι «εκπαιδευτικές μέθοδοι»;
    β. Ποιες είναι οι κυριότερες εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:
Θα ήταν σκόπιμο να κάνουμε μια εννοιολογική διάκριση ανάμεσα στιςεκπαιδευτικές τεχνικές και στις εκπαιδευτικές μεθόδους. Η μέθοδος είναι έννοια ευρύτερη της τεχνικής. Αναφέρεται σε ένα σύνολο αρχών που καθορίζουν την αντίληψη για την πρόσβαση στη γνώση, τις γενικές προδιαγραφές του τρόπου με τον οποίο γίνεται η εκπαίδευση.
Η τεχνική είναι ένα συγκεκριμένο παιδαγωγικό «εργαλείο», είναι το μέσο με το οποίο εφαρμόζεται η εκπαιδευτική μέθοδος. Στην πράξη, συνήθως μια εκπαιδευτική μέθοδος εφαρμόζεται μέσω της χρήσης διάφορων τεχνικών (Noyè D., Piveteau J., 2002, σ. 47-48).

Μεταξύ των συγγραφέων που έχουν περιγράψει τις εκπαιδευτικές μεθόδους, οι οποίες χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση ενηλίκων, δεν έχει επικρατήσει μια συγκεκριμένη ορολογία που να χαρακτηρίζει εκείνες που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή. Ο Rogers (2002: 252-253) κάνει λόγο για συμμετοχικές μεθόδους (που αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων, λ.χ. ερωτήσεις, συζήτηση, ομάδες ανταλλαγής απόψεων)
και ευρετικές μεθόδους (με τις οποίες οι εκπαιδευόμενοι μόνοι τους ή σε ομάδες εκπονούν εργασίες, εξερευνούν και ανακαλύπτουν τη γνώση, λ.χ. άσκηση, πειράματα, μελέτη, σύνταξη κειμένων). Οι Noyè D., Piveteau J., (σ. 45-46) αναφέρονται σε ερωτηματικές μεθόδους (που βοηθούν τον εκπαιδευόμενο να ανακαλύψει αυτό που θέλει να διδάξει ο εκπαιδευτής) και ενεργητικές μεθόδους (που συνδυάζουν την πράξη με το λόγο). Η S. Courau (2002, κεφάλαιο 3) αναφέρεται σε μεθόδους εξερεύνησης και εφαρμογής.

Ωστόσο, παρά τις διαφορές στη χρησιμοποιούμενη ορολογία, είναι φανερό ότι στη βιβλιογραφία της εκπαίδευσης ενηλίκων οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι η ενεργητική συμμετοχή προωθείται μέσα από μεθόδους που αναπτύσσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων, αλλά και μεταξύ των ίδιων των εκπαιδευομένων, και
δίνουν στους τελευταίους πηγές, ώστε να αναζητούν πληροφορίες, να αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα, να επεξεργάζονται λύσεις, να μαθαίνουν πράττοντας.

Οι συμμετοχικές αυτές μέθοδοι υλοποιούνται μέσα από διάφορες εκπαιδευτικές τεχνικές. Οι περισσότεροι μελετητές, στους οποίους αναφερόμαστε σε αυτό το κεφάλαιο (St. Brookfield, S. Courau, E. Eitington, D. Noyè, J. Piveteau, J. Rogers, M. Silberman), συμφωνούν ότι οι κυριότερες εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή είναι οι εξής:

• Ερωτήσεις – απαντήσεις
• Συζήτηση
• Καταιγισμός ιδεών
• Ασκήσεις
• Επίδειξη
• Ομάδες εργασίας
• Μελέτη περίπτωσης
• Παιχνίδι ρόλων
• Προσομοίωση
• Λύση προβλήματος
• Αυτοκατευθυνόμενη μάθηση
• Συνέντευξη από ειδικό
• Εκπαιδευτικήεπίσκεψη

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Courau, S. (2002). Τα βασικά «εργαλεία» του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Noye, D., Pireteau, J. (2002). Πρακτικός Οδηγός του Εκπαιδευτή. Αθήνα: Μεταίχμιο. Rogers, Α. (2002). Η Εκπαίδευση Ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο.

  1. (Β) Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ του απλού διαλόγου και της διαλεκτικής προσέγγισης ενός θέματος;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Διάλογος είναι η μορφή εκείνη της επικοινωνίας, που πραγματοποιείται με την ανταλλαγή απόψεων πάνω σε ένα θέμα, είναι η «δια – λόγου» ανταλλαγή απόψεων, επιχειρημάτων και προβληματισμών, με σκοπό την αναζήτηση της ορθής σκέψης και άποψης.
Διαλεκτική σημαίνει τη συστηματική αναζήτηση της αλήθειας μέσω της εναλλαγής θέσης και αντίθεσης, οι οποίες καταλήγουν σε μια σύνθεση, η οποία εκλαμβάνεται ως νέα θέση που προκαλεί νέα αντίθεση κλπ. Αποτελεί μια σε βάθος διερεύνηση ενός θέματος, η οποία προϋποθέτει τη σύμπραξη των διαλεγομένων για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

4 (Α) Ποια είναι η τεχνική των ερωτήσεων- απαντήσεων και τι επιτυγχάνεται μέσω αυτής;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο πιο απλός και πρακτικός τρόπος για να αποφύγει ο εκπαιδευτής το μονόλογο της εισήγησης είναι να θέτει ερωτήσεις στους εκπαιδευομένους, να καταγράφει τις απαντήσεις τους και στη συνέχεια να προβαίνει σε συμπληρώσεις ή διορθώσεις και σύνθεση των απόψεων/ανακεφαλαίωση.
Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνονται τα εξής:

• Οι εκπαιδευόμενοι υποκινούνται να πουν τη γνώμη τους, να σκεφτούν αυτοδύναμα. Επίσης ανακαλύπτουν μόνοι τους διάφορες πτυχές του μελετώμενου ζητήματος. Έτσι προωθείται η αυτενέργεια και η ενεργητική εμπλοκή τους στη μαθησιακή διεργασία.
• Ταυτόχρονα μαθαίνουν να εκφράζονται, να διατυπώνουν τις σκέψεις τους, να αξιοποιούν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η αυτοεκτίμηση και η αυτοπεποίθησή τους.
• Κάθε εκπαιδευόμενος κάνει γνωστές στους άλλους τις απόψεις του, μαθαίνει ο ένας από τον άλλο, οικοδομείται πνεύμα ομάδας.
• Καθένας μπορεί να θέσει τα ερωτήματα και τα ζητήματα που τον απασχολούν.
• Εκφράζονται ποικίλες απόψεις. Έτσι αποδεικνύεται ότι είναι φυσικό να υπάρχουν διαφορετικές οπτικές, ωστόσο μπορεί να γίνεται σύνθεσή τους και να αξιοποιούνται οι διαφορές, εφόσον αυτές εμπλουτίζουν τον κοινό προβληματισμό.
• Ο εκπαιδευτής έχει τη δυνατότητα να διαπιστώνει τις μαθησιακές ανάγκες και δυνατότητες της ομάδας και να αναθεωρεί, εάν χρειάζεται, την τακτική του.

5 (Β) Ποια είδη εκπαιδευτικών ερωτήσεων υπάρχουν;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο το Α. Κόκκου:

Οι ερωτήσεις που θα μπορούσε να θέσει ένας εκπαιδευτής είναι δυνατόν να κατηγοριοποιηθούν ως εξής:

• Ερωτήσεις με τις οποίες διερευνώνται οι υπάρχουσες γνώσεις ή/και εμπειρίες.

Παραδείγματα:

  • «Τώρα θα μιλήσουμε για το θέμα Χ. Ποιοι από εσάς γνωρίζουν κάτι σε σχέση με αυτό (ή έχουν αντίστοιχη εμπειρία);»
  • «Μπορείτε να αναφέρετε κάποιο παράδειγμα που γνωρίζετε;»
    Βλ. επίσης στο Παράρτημα Α αυτού του κεφαλαίου, στην ενότητα «Εκπαιδευτικές Τεχνικές στο Θεματικό Πεδίο “Αθλητισμός”», παραδείγματα ερωτήσεων που έχουν στόχο την ανάδυση των γνώσεων και εμπειριών που διαθέτουν οι εκπαιδευόμενοι.

• Ερωτήσεις με τις οποίες γίνεται επεξεργασία ενός ζητήματος.

Παραδείγματα:

  • «Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του …;»
  • «Ποια νομίζετε ότι είναι τα αίτια του…;»
  • «Ποια είναι η δική σας γνώμη σχετικά με …;»
  • «Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που καθορίζουν το …;», «Πώς τους κατατάσσετε;»
  • «Ποιες είναι οι κύριες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το σύστημα…;»
  • «Τι προκύπτει, εάν συγκρίνουμε το Χ με το Ψ;»
  • «Ποια είναι η σχέση του ζητήματος Χ με όσα συζητήσαμε προηγουμένως;»
  • «Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του…;»
  • «Πώς αξιολογείτε το γεγονός ότι…;»

• Ερωτήσεις με τις οποίες γίνεται επεξεργασία λύσεων ή/και λήψη αποφάσεων.

Παραδείγματα:

  • «Πώς θα αντιδρούσατε εσείς, εάν διαπιστώνατε ότι…;»
  • «Πώς θα έπρεπε να αντιδράσουν οι ενδιαφερόμενοι…;»
  • «Ποια θα ήταν η ιδανική λύση στο …;»
  • «Ποιες εναλλακτικές λύσεις θα σκεφτόσασταν;»
  • «Ποιες είναι οι προτάσεις σας;»

• Ερωτήσεις με τις οποίες γίνεται εμπέδωση ενός ζητήματος ή/και έλεγχος των γνώσεων και ικανοτήτων που αποκτήθηκαν.

Παραδείγματα:

  • «Από όλους τους παράγοντες που αναφέρθηκαν, ποιοι νομίζετε ότι είναι οι πιο σημαντικοί;»
  • «Πώς θα μπορούσατε τώρα να σταθμίσετε την επίδραση του…»
  • «Ποια είναι τα συμπεράσματα, στα οποία καταλήγετε;»
  • «Τι πρέπει λοιπόν να προσέχουμε, όταν …;»
  • «Μπορείτε τώρα να συνοψίσετε τα αίτια του…;»

• Ερωτήσεις με τις οποίες ο εκπαιδευτής ζητά διευκρινίσεις ή παροτρύνει τους εκπαιδευομένους να εκφραστούν πληρέστερα.

Παραδείγματα:

  • «Θέλετε να δώσετε διευκρινίσεις (ή να αιτιολογήσετε);»
  • «Για ποιο λόγο το λέτε αυτό;»
  • «Πώς εξηγείτε ότι…; Πώς το θεμελιώνετε;»
  • «Ορθά κατάλαβα ότι εννοείτε…Έτσι δεν είναι;»

Ο εκπαιδευτής ωστόσο δεν είναι ο μόνος που θέτει ερωτήσεις. Είναι ιδιαίτερα σκόπιμο να ενθαρρύνει τους εκπαιδευομένους να θέτουν και αυτοί ερωτήσεις, είτε προς εκείνον είτε προς τους συνεκπαιδευομένους τους.

  1. (Γ) Να αναφέρετε τα σημαντικά στοιχεία στα οποία θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα ο εκπαιδευτής ενηλίκων προκειμένου να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την εκπαιδευτική τεχνική των Ερωτήσεων – Απαντήσεων.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο το Α. Κόκκου: Ένας εκπαιδευτής θα πρέπει να προσέχει τα εξής:
    • Οι ερωτήσεις να είναι διατυπωμένες με σαφήνεια και με ύφος απλό και λιτό.
    • Οι ερωτήσεις να απευθύνονται σε όλους. Ωστόσο δεν πρέπει οι εκπαιδευόμενοι να προτρέπονται ονομαστικά να απαντήσουν. Μια προτροπή της μορφής «πέστε μου κύριε Χ τι νομίζετε για το…» εμπεριέχει τον κίνδυνο να τον αιφνιδιάσει και να τον φέρει σε δυσχερή θέση. Ούτε είναι σκόπιμο να απαντούν όλοι «με τη σειρά», γιατί μπορεί να επέλθει κόπωση. Εξάλλου, σε αυτή την περίπτωση λίγοι προσέχουν τη συζήτηση, γιατί καθένας προετοιμάζεται για τη δική του παρέμβαση. Η συμμετοχή συνεπώς θα εξασφαλιστεί, αν οι ερωτήσεις είναι ενδιαφέρουσες, απαντώνται εθελοντικά, αντιστοιχούν στις ανάγκες και προσδοκίες των συμμετεχόντων, συνδέονται στενά με το μελετώμενο ζήτημα και η όλη στάση του εκπαιδευτή είναι ενθαρρυντική-εμψυχωτική.
    • Όταν οι συμμετέχοντες δεν απαντούν αμέσως σε μια ερώτηση, να μη βιάζεται να απαντήσει ο ίδιος ο εκπαιδευτής. Συχνά οι εκπαιδευόμενοι αργούν να απαντήσουν είτε γιατί σκέφτονται είτε γιατί διστάζουν είτε γιατί φοβούνται ότι θα κάνουν λάθος. Αν ο εκπαιδευτής κάνει υπομονή για μερικά δευτερόλεπτα, θα διαπιστώσει – τις περισσότερες φορές – ότι θα επακολουθήσουν ενδιαφέρουσες και δημιουργικές απαντήσεις.
    • Οι ερωτήσεις να αντιστοιχούν στις δυνατότητες των συμμετεχόντων, δηλαδή εκείνοι να μπορούν έως ένα βαθμό να τις απαντήσουν. Από την άλλη, οι ερωτήσεις να δίνουν εναύσματα για σκέψη και να μη ζητείται να απαντηθούν με ένα απλό «ναι» ή «όχι».
    • Οι ερωτήσεις να μην είναι ενοχλητικές, για οποιονδήποτε λόγο, ούτε να κάνουν τους εκπαιδευομένους να νιώθουν ότι αμφισβητούνται ή μειώνονται.
    • Οι ερωτήσεις να συνοδεύονται, όπου είναι δυνατόν, από βοηθητικά μέσα (σχήματα, εικόνες, ντοκουμέντα κ.ά.), ώστε να γίνονται περισσότερο ενδιαφέρουσες. Επίσης είναι σκόπιμο ο εκπαιδευτής να καταγράφει τις απαντήσεις των εκπαιδευομένων στον πίνακα ή σε μια διαφάνεια που προβάλλεται στο διαφανοσκόπιο.
    • Τέλος, στην περίπτωση που οι εκπαιδευόμενοι θέσουν κάποια ερώτηση, στην οποία ο εκπαιδευτής αδυνατεί να απαντήσει, να μη διστάσει να το παραδεχτεί, αρκεί ταυτόχρονα να υποσχεθεί ότι θα διερευνήσει το ζήτημα και θα τοποθετηθεί σε μια προσεχή συνάντηση.

Επίσης, συμπληρωματικό υλικό θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να ενθαρρύνει και να ενισχύει τους εκπαιδευομένους, ώστε να μη διστάζουν να πάρουν τον λόγο. Θα πρέπει να τους δίνει χρόνο να σκεφθούν και να απαντήσουν και να μην προτρέχει να δίνει ο ίδιος την απάντηση. Να μην τους αιφνιδιάζει με ονομαστική προτροπή, αλλά να προτιμά να θέτει τις ερωτήσεις προς όλα τα μέλη της ομάδας. Δεν πρέπει να τους ρωτάει όλους με τη σειρά, προς αποφυγή κόπωσης και ατονίας. Η αντίδρασή του στις απαντήσεις των εκπαιδευομένων θα πρέπει να ποικίλλει, ανάλογα με την ποιότητα των απαντήσεων. Οι απαντήσεις των εκπαιδευομένων είναι, συχνά, ολιγόλογες, ελλιπείς, πολλές φορές λανθασμένες, οπότε ο εκπαιδευτής θα πρέπει να αντιδράσει ως εξής: Πληροφορεί, αμέσως ή μετά ορισμένες απαντήσεις τους, επιβραβεύοντας, με την επίδειξη ενδιαφέροντος (όπου, βέβαια, χρειάζεται) τους εκπαιδευομένους για την ορθότητα των απαντήσεών τους. Προβαίνει σε ενθαρρύνσεις, αλλαγή εστίασης αν χρειάζεται, ανάλυση της αρχικής ερώτησης, συνοδεύοντας τις απαντήσεις του με διευκρινίσεις, ορισμούς, παραδείγματα, συμπληρώσεις και αναδιατυπώσεις. Δεν πρέπει να διστάσει να παραδεχτεί ότι αδυνατεί ίσως να απαντήσει σε κάτι για το οποίο ερωτήθηκε, υποσχόμενος, όμως, ότι θα διερευνήσει το ζήτημα πάνω στο οποίο θα τοποθετηθεί σε προσεχή συνάντηση.

  1. (Β) Ποια είναι η διαφορά της τεχνικής των ερωταπαντήσεων από την τεχνική της συζήτησης;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
    Η συζήτηση αποτελεί εκπαιδευτική τεχνική που είναι συγγενική προς την τεχνική των ερωτήσεων – απαντήσεων. Και οι δύο τεχνικές αποσκοπούν στο να συντελεστεί η μάθηση μέσω του διαλόγου εκπαιδευτή-εκπαιδευομένων ή των εκπαιδευομένων μεταξύ τους. Η διαφορά έγκειται στο εξής: Οι ερωτήσεις-απαντήσεις εξετάζουν ένα ζήτημα λιγότερο συστηματικά από ό,τι η συζήτηση. Οι ερωτήσεις που τίθενται είναι περιορισμένου αριθμού και δεν απαιτούν σε βάθος προετοιμασία από την πλευρά του εκπαιδευτή. Συχνά τίθενται και αυθόρμητα, με μορφή αυτοσχεδιασμού, όταν ο εκπαιδευτής σε κάποιο σημείο της μαθησιακής διεργασίας επιχειρεί να εκμαιεύσει τις απόψεις των εκπαιδευομένων, αναζωπυρώνοντας το ενδιαφέρον τους. Αντίθετα, στόχος της συζήτησης είναι να γίνει η επεξεργασία ενός ζητήματος σε βάθος. Για να το πετύχει αυτό ο εκπαιδευτής έχει προσχεδιάσει μια επαγωγική σειρά ερωτήσεων (προφορικών ή γραπτών), με βάση τις οποίες προσεγγίζεται σταδιακά το ζήτημα. Η συζήτηση μπορεί να διεξαχθεί είτε στην ολομέλεια της ομάδας των εκπαιδευομένων είτε σε δυάδες ή ομάδες εργασίας. Ο εκπαιδευτής συντονίζει τη συζήτηση και τηρεί τις ίδιεςπροδιαγραφές που ισχύουν και για την τεχνική των ερωτήσεων – απαντήσεων.
  2. (Β) Τι χρειάζεται να πάρει υπόψη του ο εκπαιδευτής για μια επιτυχημένη συζήτηση;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Μερικοί εκπαιδευτές θεωρούν ότι η συζήτηση είναι ένας εύκολος τρόπος διδασκαλίας, ενώ στην πραγματικότητα πρόκειται για μια απαιτητική εκπαιδευτική τεχνική: εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι πρέπει να είναι επαρκώς και συστηματικά προετοιμασμένοι. Η συζήτηση απαιτεί επίσης από τον διδάσκοντα να ασκεί κατάλληλο έλεγχο κατά τη διεξαγωγή της. Πριν την επιλογή του θέματος, για το οποίο θα πρέπει να έχει προϋπολογίσει τον χρόνο που χρειάζεται η επεξεργασία του, πρέπει να βεβαιωθεί ότι και οι εκπαιδευόμενοι διαθέτουν κάποιο γνωστικό υπόβαθρο γύρω από αυτό ή, έστω, να βοηθήσει ώστε στην έναρξη της συζήτησης να το αποκτήσουν, αποσαφηνίζοντας ότι πρόκειται για θέμα που χρήζει ομαδικής επεξεργασίας. Όταν η ομάδα πλέον θα έχει μπει στο όλο πνεύμα της θεματολογίας, με τον προσδιορισμό των δεδομένων του θέματος, των βασικών σημείων του, καθώς και της λογικής σειράς εξέτασής τους, ο εκπαιδευτής θα συντονίσει τη συζήτηση γύρω από τις ερωτήσεις που είχε ετοιμάσει με πολλή προσοχή, ώστε να μη βγει η ομάδα εκτός του πλαισίου του θέματος. Η επιλογή του θέματος, που θα αναπτυχθεί αποτελεί τη σημαντικότερη προϋπόθεση για την ομαλή πορεία της συζήτησης: πρέπει να είναι ενδιαφέρον και σαφές, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να το επεξεργασθούν συμμετέχοτας ενεργητικά μέσα στον διαθέσιμο χρόνο.

  1. (Β) Ποια μέτρα πρέπει να πάρει ο εκπαιδευτής ώστε να μην εκφυλισθεί η συζήτηση και οδηγηθεί σε άσκοπη λογομαχία και άγονη αντιπαράθεση
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η συζήτηση ως εκπαιδευτική τεχνική αποσκοπεί στη μάθηση μέσω του διαλόγου εκπαιδευτή- εκπαιδευομένων αλλά και των εκπαιδευομένων μεταξύ τους. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να φροντίσει ώστε να μην εκφυλισθεί ο διάλογος σε άγονη και ανιαρή αντιπαράθεση και διατύπωση με οξύ ύφος και τόνο πολλές φορές άσχετων πληροφοριών και απόψεων. Διαφορετικά, θα οδηγηθεί η συζήτηση σε αδιέξοδο.
Ο εκπαιδευτής πρέπει να εστιάσει στις ιδέες της συζήτησης και όχι στα πρόσωπα που συζητούν τις ιδέες αυτές. Θα πρέπει να στρέψει την προσοχή της ομάδας σε πλευρές του θέματος τις οποίες δεν έλαβαν υπόψη τους, αλλάζοντας ελαφρώς τα δεδομένα και υπολογίζοντας (όχι αυτοσχεδιάζοντας) τις επιπτώσεις που θα έχουν στον όλο προβληματισμό οι αλλαγές αυτές. Θα πρέπει να υποδείξει πρόσφορες διαδικασίες και μεθόδους, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τους στόχους της συζήτησης και να υπενθυμίσει το πρόβλημα που είχε αρχικά τεθεί. Αυτό σημαίνει την πολύ μεγάλη σημασία που έχει η ακριβής στοχοθεσία στην έναρξη της συνάντησης. Αυτό, με την σειρά του, σημαίνει ότι έχει προηγηθεί σχεδιασμός.

  1. (Β) Σε ποιο σημείο της όλης συνάντησης του εκπαιδευτή με την ομάδα του είναι περισσότερο ενδιαφέρουσα η συζήτηση;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η τεχνική της συζήτησης μπορεί να εφαρμοστεί στο πλαίσιο οποιασδήποτε διδακτικής ενότητας. Συχνά εφαρμόζεται εμβόλιμα σε άλλες εκπαιδευτικές τεχνικές, ιδίως στην εισήγηση, προσδίδοντας ποικιλία και συμμετοχικότητα στην εκπαιδευτική διεργασία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση της τεχνικής της συζήτησης κατά την έναρξη της προσέγγισης ενός ζητήματος. Στόχος εδώ είναι να συμμετάσχουν οι εκπαιδευόμενοι στον προβληματισμό γύρω από το ζήτημα, να εξετάσουν διάφορες συνιστώσες του, καθώς και εφαρμογές του ή προβλήματα που σχετίζονται με αυτό. Οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να συνεισφέρουν στη συζήτηση, αξιοποιώντας τις υπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες τους. Με αυτόν τον τρόπο εμπλέκονται ενεργητικά και κριτικά στην έναρξη της διερεύνησης του ζητήματος, με αποτέλεσμα να το οικειοποιούνται πιο άνετα και να διεισδύουν σε αυτό με αυξημένο ενδιαφέρον.
Ας σημειωθεί ότι η παραπάνω χρήση της συζήτησης μπορεί να εφαρμοστεί κατά την έναρξη της προσέγγισης οποιουδήποτε ζητήματος, ανεξάρτητα αν ανήκει στο πεδίο των ανθρωπιστικών, των κοινωνικών ή των θετικών επιστημών. Συνεπώς η συζήτηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στα πρώτα λεπτά μιας διδακτικής ενότητας, όσο και κατά τη διάρκειά της, όταν αρχίζει η προσέγγιση μιας νέας περιοχής της διδακτέας ύλης.

  1. (Α) Συνήθως λέγεται ότι ο εκπαιδευτής δεν πρέπει μόνο να θέτει ή να δέχεται ερωτήσεις, αλλά κυρίως να προκαλεί ερωτήματα στους εκπαιδευομένους. Τι σημαίνει να προκαλεί ερωτήματα, και με ποιον τρόπο, κατά τη γνώμη σας, μπορεί να το πετύχει;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Συνήθως πιστεύεται ότι ο εκπαιδευτής θέτει ερωτήσεις προς συζήτηση και ότι ο ρόλος των εκπαιδευομένων εξαντλείται στην προσπάθεια για απάντηση στα ερωτήματα τα οποία θέτει ο εκπαιδευτής. Ο εκπαιδευτής πρέπει ωστόσο να φέρνει τον εκπαιδευόμενο σε κατάσταση απορίας, να του δημιουργεί ερωτήματα μέσα του, δηλ. να διαπιστώνει ότι αυτά τα οποία γνώριζε και αυτά με βάση τα οποία ρύθμιζε τη συμπεριφορά του δεν έχουν ενδεχομένως ισχυρή επιστημονική και λογική βάση. Με άλλα λόγια, ο ίδιος ο εκπαιδευόμενος δεν ερωτά τον εκπαιδευτή αλλά τον εαυτό του.

  1. (Β) Τι είναι η εκπαιδευτική τεχνική «Καταιγισμός Ιδεών» (‘Brain Storming’) και πότε και πώς χρησιμοποιείται;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Η τεχνική αυτή συνίσταται στην πολυεπίπεδη εξέταση ενός ζητήματος ή μιας κεντρικής έννοιας μέσω της παρακίνησης των διδασκομένων να προβούν σε ελεύθερη, αυθόρμητη έκφραση ιδεών.

Ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να προτείνουν όσο περισσότερες ιδέες μπορούν σε μια ερώτηση που τους θέτει. Τους ενθαρρύνει να τις εκφράσουν με γρήγορο ρυθμό, αυθόρμητα, ο ένας μετά τον άλλον, υπό μορφή
«καταιγισμού». Δεν έχει σημασία αν γνωρίζουν το θέμα. Ζητούμενο είναι να συμβάλουν στην εξέταση του ζητήματος με όποια ιδέα ή πρόταση έρχεται στο μυαλό τους, έστω και αν μοιάζει φανταστική ή απραγματοποίητη. Δεν γίνεται κριτική όσο παρουσιάζονται οι ιδέες, ωστόσο οι συμμετέχοντες θα κληθούν αργότερα να τις εξηγήσουν.

Ο εκπαιδευτής σημειώνει τις ιδέες στον πίνακα πιστά, χωρίς να υποδεικνύει τίποτα. Ύστερα εξετάζει τις γραμμένες λέξεις και τις ταξινομεί σε κατηγορίες. Στη συνέχεια, αξιοποιώντας την τεχνική των ερωτήσεων-απαντήσεων ή της συζήτησης, οδηγεί την ομάδα σε σχολιασμό των κατηγοριών που προέκυψαν. Τέλος προβαίνει σε σύνθεση όσων συζητήθηκαν.

Παραδείγματα

  1. Ένας εκπαιδευτής σε πρόγραμμα κατάρτισης νηπιαγωγών επιδιώκει να γίνει επεξεργασία της έννοιας
    «δημιουργικότητα». Ο εκπαιδευτής δεν θέλει να αναπτύξει με μονόλογο τα στοιχεία που συναποτελούν την εξεταζόμενη έννοια. Επιζητεί να εμπλέξει τους εκπαιδευομένους στην επεξεργασία της έννοιας μέσα από τη χρησιμοποίηση του «καταιγισμού ιδεών». Εξηγεί τις προθέσεις του αυτές και στη συνέχεια ζητάει από τους εκπαιδευομένους να αναφέρουν ποιες λέξεις έρχονται συνειρμικά στο νου τους, όταν ακούν την έννοια
    «δημιουργικότητα». Το πιο πιθανό είναι οι εκπαιδευόμενοι να αναφέρουν λέξεις όπως «παιχνίδι», «έκφραση», «χαρά»,
    «γέλιο», «πρωτοτυπία», «τέχνη», «συνεργασία», «σύνθεση», «εφαρμογή», «ευελιξία» κ.ά. Οι λέξεις αυτές είναι άκρως αξιοποιήσιμες, γιατί αποτελούν (έστω κι αν δεν είναι όλες εύστοχες) έννοιες που συνθέτουν την έννοια
    «δημιουργικότητα». Ο εκπαιδευτής (ή κάποιος εκπαιδευόμενος) γράφει τις λέξεις αυτές στον πίνακα με τη σειρά που ακούγονται, χωρίς να σχολιάζει ούτε να διακόπτει. Είναι προφανές ότι, όσο σκέφτονται οι εκπαιδευόμενοι τις λέξεις, αρχίζουν να διεισδύουν στην επεξεργασία των στοιχείων που συγκροτούν την έννοια της δημιουργικότητας.
    Στη συνέχεια ο εκπαιδευτής μεθοδεύει τη βαθύτερη επεξεργασία του ζητήματος. Κατατάσσει τις λέξεις που γράφτηκαν στον πίνακα σε κατηγορίες. Όπου χρειάζεται, προσθέτει κι άλλες λέξεις. Ύστερα εξηγεί τη σχέση που έχει κάθε κατηγορία με το θεωρητικό υπόβαθρο της έννοιας «δημιουργικότητα». Τέλος προβαίνει σε συνθετική ανακεφαλαίωση.
  2. Σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης στη διοίκηση επιχειρήσεων, ο εκπαιδευτής θέλει να γίνει επεξεργασία του ζητήματος της παρακίνησης του ανθρώπινου δυναμικού. Γράφει στον πίνακα την ερώτηση: «Για ποιους λόγους είναι δυνατόν οι εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση να νιώθουν ‘παραιτημένοι’;». Οι εκπαιδευόμενοι θα δώσουν ποικίλες απαντήσεις: χαμηλοί μισθοί, έλλειψη προοπτικών, κακές συνθήκες εργασίας, εσωτερικές διαμάχες, ρουτίνα, έλλειψη αναγνώρισης των υπηρεσιών που προσφέρουν κ.ο.κ. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτής ζητάει από τους εκπαιδευομένους να σχηματίσουν υποομάδες και κάθε ομάδα να κατηγοριοποιήσει τις απόψεις της. Ο εκπαιδευτής παρεμβάλλει τις δικές του απόψεις και εκμαιεύει και άλλες γνώμες μέσω της τεχνικής των ερωτήσεων-απαντήσεων. Στο τέλος επιλέγονται τέσσερις κατηγορίες απαντήσεων και γίνεται σχολιασμός τους από τους εκπαιδευομένους και τον εκπαιδευτή.
    Συμπληρωματικά, υλικό θα βρείτε στο εξής κείμενο:
    Ο εκπαιδευτής εφαρμόζει την εκπαιδευτική τεχνική του Καταιγισμού Ιδεών εφόσον κρίνει ότι:
  3. Οι απόψεις των εκπαιδευομένων πρέπει να εκφραστούν ελεύθερα και πολυδιάστατα από τους ίδιους.
  4. Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να εμπλακούν στη διαδικασία μάθησης μέσω αξιοποίησης των εμπειριών τους.
    .

13 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Στο πλαίσιο του σχεδιασμού μιας διδακτικής ενότητας που διδάσκετε ή πρόκειται να διδάξετε σχεδιάζετε να εφαρμόσετε την εκπαιδευτική τεχνική ‘Καταιγισμός Ιδεών’ (Brainstorming). α)Να αναφέρετε δύο ερωτήσεις τις οποίες θα διατυπώνατε κατά την εφαρμογή αυτής της τεχνικής. β) Να εξηγήσετε πώς θα χειριστείτε στη συνέχεια τις ιδέες που θα εκφράσουν οι εκπαιδευόμενοι.
Συμβουλευτείτε την απάντηση στην ερ. 12

Επίσης, ένα παράδειγμα απάντησης, που αφορά σε εκπαιδευτή ΑΜΕΑ, παρουσιάζεται παρακάτω:

  1. (Α) Τι επιτυγχάνεται μέσω της εκπαιδευτικής τεχνικής του «Καταιγισμού Ιδεών» ( Brain Storming);

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η εκπαιδευτική τεχνική του Καταιγισμού Ιδεών – Brain Storming, εφόσον εφαρμοστεί κατάλληλα επιτυγχάνει:

  1. Αξιοποίηση της εμπειρίας και της δημιουργικότητας της ομάδας.
  2. Δυνατότητα διερεύνησης σε βάθος του εξεταζόμενου ζητήματος εκ μέρους των συμμετεχόντων. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας οι εκπαιδευόμενοι στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στις δικές τους δυνάμεις.
  3. Απελευθέρωση της σκέψης των συμμετεχόντων και διαμόρφωση μιας πιο «χαλαρής» ατμόσφαιρας και γενικότερα θετικού κλίματος.
  4. Ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των συμμετεχόντων, ώστε να διευκολυνθεί ο μετασχηματισμός ορισμένων πεποιθήσεων που θεωρούνται στερεότυπες.
  5. (Α) Ποιος είναι ο σκοπός και ποιες οι μορφές της εκπαιδευτικής τεχνικής ‘Ασκήσεις’ που πραγματοποιείται στο πλαίσιο προγραμμάτων θεωρητικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Εδώ θα αναφερθούμε μόνο στις ασκήσεις που γίνονται στο πλαίσιο της θεωρητικής κατάρτισης. Η πρακτική άσκηση, που ακολουθεί τη θεωρητική κατάρτιση και πραγματοποιείται μέσα σε επαγγελματικούς χώρους, αποτελεί ξεχωριστό αντικείμενο.

Ασκηση θεωρείται κάθε μορφή ατομικής ή συλλογικής εργασίας, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο μιας διδακτικής ενότητας και έχει στόχο να οδηγήσει τους εκπαιδευομένους σε πράξη, που την ακολουθεί ανάλυση της αποκτηθείσας εμπειρίας, άντληση γενικών αρχών και διασύνδεση με τη θεωρία.

Η άσκηση, όταν γίνεται στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής αίθουσας ή ενός εργαστηρίου, μπορεί να διαρκεί από λίγα λεπτά έως λίγες ώρες. Μπορεί επίσης να προσλάβει μεγάλη ποικιλία μορφών: επεξεργασία ενός ζητήματος, λύση ενός προβλήματος, διεξαγωγή κάποιου πειράματος, εξάσκηση στη χρήση ενός προγράμματος πληροφορικής, χειρισμός ή κατασκευή αντικειμένων υπό την επίβλεψη του εκπαιδευτή.

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι, σε τελική ανάλυση, άσκηση αποτελούν και ορισμένες τεχνικές που είδαμε στις προηγούμενες υποενότητες του κεφαλαίου, όπως λ.χ. οι απαντήσεις σε ερωτηματολόγια ή ο καταιγισμός ιδεών. Επίσης άσκηση αποτελούν και ορισμένες άλλες τεχνικές που θα εξετάσουμε στη συνέχεια, όπως λ.χ. η μελέτη περίπτωσης, η λύση προβλήματος, η επίδειξη. Συνεπώς το περιεχόμενο της παρούσας υποενότητας οριοθετείται ως εξής: αναφέρεται στο πλήθος των ποικίλων

ασκήσεων που γίνονται στη διάρκεια της θεωρητικής κατάρτισης και οι οποίες δεν μπορούν να καταταχθούν στο εννοιολογικό πλαίσιο των άλλων βασικών εκπαιδευτικών τεχνικών.

  1. (Β) Αναφέρετε δύο παραδείγματα ασκήσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο προγραμμάτων θεωρητικής εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Παραδείγματα

  1. Ας υποθέσουμε ότι το θέμα σε ένα μάθημα πολιτικής οικονομίας είναι η σύγκριση της κεϋνσιανής και της μονεταριστικής θεωρίας. Οι εκπαιδευόμενοι έχουν ήδη διδαχθεί τις θεωρίες. Για να εμπεδώσουν όσα έμαθαν, εκπονούν άσκηση (σε ομάδες εργασίας), συμπληρώνοντας τον ακόλουθο πίνακα:

Στη συνέχεια εκπρόσωποι των ομάδων παρουσιάζουν τον προβληματισμό στην ολομέλεια. Γίνεται συζήτηση και ο εκπαιδευτής προβαίνει σε σύνθεση των απόψεων.

  1. Παραλλαγή του δεύτερου παραδείγματος: αντί να συμπληρώσουν οι εκπαιδευόμενοι τον πίνακα, μελετούν σε ομάδες εργασίας δύο μικρά κείμενα, στα οποία ο εκπαιδευτής συμπύκνωσε τις απόψεις του για τα τέσσερα παραπάνω θέματα. Στη συνέχεια κάθε ομάδα σχολιάζει τα κείμενα, παρουσιάζει τις απόψεις στην ολομέλεια κ.λπ.
  2. Ας υποθέσουμε ότι, στο πλαίσιο μιας διδακτικής ενότητας με θέμα «Ρύπανση του περιβάλλοντος», δίνεται στους εκπαιδευομένους το ακόλουθο έντυπο: «Τι θα λέγατε στο διαχειριστή της πολυκατοικίας σας, ο οποίος σας ανακοινώνει ότι από σήμερα το πετρέλαιο που θα χρησιμοποιείται για την κεντρική θέρμανση δεν θα περιέχει καθόλου θειούχες και αζωτούχες ενώσεις; Σημειώστε ποια είναι κατά τη γνώμη σας η ορθή απάντηση και θα δούμε ύστερα ποια ή ποιες είναι οι πιο σωστές:
    Α. Ωραία. Έτσι δεν θα μολύνουμε την ατμόσφαιρα ούτε με διοξείδιο του θείου ούτε με οξείδια του αζώτου. Β. Ωραία. Έτσι δεν θα μολύνουμε την ατμόσφαιρα με διοξείδιο του θείου.
    Γ. Ωραία. Έτσι δεν θα μολύνουμε την ατμόσφαιρα με οξείδια του αζώτου.
    Δ. Ακόμη και με αυτό το «καθαρό» καύσιμο, ο καυστήρας μας θα συνεχίσει να εκπέμπει διοξείδιο του θείου και οξείδια του αζώτου.
    Ε. Πόσο ακριβότερα θα είναι τα κοινόχρηστα;»
  3. Ας υποθέσουμε ότι ένας εκπαιδευτής στη διοίκηση επιχειρήσεων θέλει να αναπτύξει το θέμα «Τεχνικές αποτελεσματικού συντονισμού συνεδρίασης στελεχών επιχείρησης». Πριν αρχίσει να παρουσιάζει τις απόψεις του, δίνει στους εκπαιδευομένους το παρακάτω τεστ τύπου «σωστό – λάθος». Ύστερα τους καλεί να βρουν μόνοι τους τις σωστές απαντήσεις. Τέλος, με την τεχνική της συζήτησης γίνεται επεξεργασία των απαντήσεων.

Σημειώστε την επιλογή σας με ν Σωστό Λάθος

  1. Ο σχεδιασμός της ημερήσιας διάταξης της συνεδρίασης από τον μάνατζερ είναι παράγοντας που διασφαλίζει την αποτελεσματικότητά της.
  2. Η διανομή της ημερήσιας διάταξης στους συμμετέχοντες πριν από τη συνεδρίαση είναι παράγοντας που δεν διασφαλίζει την αποτελεσματικότητά της.
  3. Η έναρξη της συνεδρίασης στην προκαθορισμένη ώρα αποτελεί παράγοντα που φέρνει σε δύσκολη θέση τους αργοπορημένους. Σκόπιμο είναι ο μάνατζερ να περιμένει όλους πριν αρχίσει η συνεδρίαση.
  4. Η ιδανική διάρκεια μιας συνεδρίασης είναι δύο έως δυόμισι ώρες.
  5. Είναι σκόπιμο να γίνονται οι συνεδριάσεις, έστω και αν τα θέματα που υπάρχουν κάθε φορά δεν δικαιολογούν αυτή την επένδυση χρόνου.
  6. Οι συνεδριάσεις αυτού του τύπου παρέχουν την κατάλληλη ευκαιρία για να γίνονται ανακοινώσεις για γενικότερα ζητήματα.
  7. Δεν είναι σκόπιμο να τίθενται στις συνεδριάσεις προβλήματα που αφορούν λίγα μόνο άτομα.
  8. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος κατάρτισης στην πληροφορική δίνεται στους εκπαιδευομένους η άσκηση:
    «Επιλέξτε τη σωστή απάντηση:
    Α. Ποιος είναι ο σωστός ορισμός του «αρχείου» στη γλώσσα των υπολογιστών; α. Σύνολο εγγράφων
    β. Σύνολο ηλεκτρικών σημάτων
    γ. Σύνολο ηλεκτρικών σημάτων αποθηκευμένων και ονοματισμένων δ. Σύνολο φακέλων
    Β. Ποια από τις παρακάτω συσκευές περιέχει σταθερές, μόνιμες πληροφορίες; α. RAM
    β. ROM
    γ. Σκληροί δίσκοι
    δ. Εύκαμπτοι δίσκοι
    ε. Κανένα από τα παραπάνω
    Γ. Μια ομάδα 8 bits αποκαλείται: α. Byte
    β. Kilobyte γ. Megabyte δ. Gigabyte
    ε. Κανένα από τα παραπάνω
    Δ. Συμπληρώστε τα κενά:
    α. Για αναπαράσταση ενός χαρακτήρα χρειάζονται bits
    β. 1 Mbyte ισούται με bytes»
  9. Στο πλαίσιο ενός προγράμματος κατάρτισης στο μάρκετινγκ (διδακτική ενότητα «Ο κύκλος ζωής ενός προϊόντος»), οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να εκπονήσουν, κατά ομάδες εργασίας, την ακόλουθη άσκηση:
    «Εντοπίστε ένα προϊόν ή υπηρεσία πρόσκαιρης μόδας και σχεδιάστε την καμπύλη κύκλου ζωής. Εξηγήστε την απόφασή σας σύμφωνα με τη θεωρία του κύκλου ζωής των προϊόντων – υπηρεσιών.
  10. (Β) Πολλά προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων, ειδικά όσα στοχεύουν στη διδασκαλία αντικειμένων που αφορούν στην επαγγελματική κατάρτιση, περιλαμβάνουν πρακτική άσκηση. α) Αναπτύξτε με συντομία τη
    χρησιμότητα της πρακτικής άσκησης ως προς την ικανοποίηση των εκπαιδευτικών αναγκών των μελών της ομάδας. β) Με ποιους τρόπους μπορεί ο εκπαιδευτής ενηλίκων να διασφαλίσει ότι η πρακτική άσκηση
    ανταποκρίνεται στον σκοπό και στις εκπαιδευτικές ανάγκες των εκπαιδευομένων, ώστε να διασφαλιστεί η συμμετοχή τους;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α) Η πραγματοποίηση της πρακτικής άσκησης αποτελεί συνήθως ένα από τα τελευταία, αλλά πολύ σημαντικά, στάδια ενός προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης, εφαρμόζεται δηλ. όταν οι εκπαιδευόμενοι έχουν ήδη αποκτήσει μια σχετική θεωρητική ενημέρωση. Αναμένεται ότι η συμμετοχή τους στην πρακτική άσκηση θα διασφαλίσει την πληρέστερη και καλύτερη κατανόηση και εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων που αποκτήθηκαν στη διάρκεια του προγράμματος. Επίσης, επιτρέπει στον εκπαιδευτή και στους ίδιους τους εκπαιδευομένους να ελέγξουν το επίπεδο των γνώσεων που απέκτησαν και των μορφών συμπεριφοράς που διαμόρφωσαν, ώστε να διαπιστώσουν στην πράξη αν αυτές ανταποκρίνονται στα αρχικές προσδοκίες και ανάγκες που τους ώθησαν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα.
Είναι ωστόσο δυνατόν να εφαρμοσθεί η πρακτική άσκηση σε οποιοδήποτε στάδιο, καθώς η εφαρμογή της εξαρτάται από τους στόχους του προγράμματος αλλά και από τον σχεδιασμό του εκπαιδευτή.
β) Ο εκπαιδευτής από νωρίς, αλλά και στην πορεία του προγράμματος, οφείλει να ελέγξει και να διασφαλίσει ότι το περιεχόμενο της πρακτικής άσκησης ανταποκρίνεται στις μαθησιακές προσδοκίες των εκπαιδευομένων και στους εκπαιδευτικούς στόχους που έχουν τεθεί. Για αυτό και προβαίνει στις εξής ενέργειες:

• Εστιάζει στην παρατήρηση και στον σχολιασμό συγκεκριμένων μορφών συμπεριφοράς και στον έλεγχο απόκτησης συγκεκριμένων γνώσεων, οι οποίες εναρμονίζονται με τους σκοπούς του προγράμματος και τις προσδοκίες των εκπαιδευομένων.
• Προκειμένου να διασφαλισθεί η συμμετοχή των εκπαιδευομένων σε όλα τα στάδια της πρακτικής άσκησης, θα πρέπει ο εκπαιδευτής να καλλιεργήσει θετικό συναισθηματικό κλίμα στην ομάδα και να δημιουργήσει προϋποθέσεις συμμετοχής.
• Ενθαρρύνει και να ενισχύει τις προσπάθειες, τονίζοντας ότι η θεωρία απέχει πολύ από την πράξη και ότι και ο ίδιος δοκιμάζεται με την πρακτική άσκηση και ελέγχει κάθε φορά τις δυνάμεις του.

  1. (Α) Τι είναι η τεχνική ‘Επίδειξη’ και πώς μπορεί να εφαρμοστεί αποτελεσματικά;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Μέσω της τεχνικής της επίδειξης οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν, παρατηρώντας πρώτα τον εκπαιδευτή να εκτελεί ή να παρουσιάζει μια εκπαιδευτική πράξη και ύστερα επαναλαμβάνοντας οι ίδιοι, υπό την καθοδήγησή του, την πράξη που παρακολούθησαν (επισκευή μηχανήματος, συμπλήρωση εντύπου, ασκήσεις με υπολογιστή κ.ά.). Αυτή η εκπαιδευτική τεχνική είναι πολύ αποτελεσματική για την απόκτηση συγκεκριμένων πρακτικών γνώσεων και συνδυάζεται συνήθως με άλλες (εισήγηση, συζήτηση, ερωτήσεις-απαντήσεις κ.λπ.). Είναι προφανές ότι εφαρμόζεται κατεξοχήν στα προγράμματα κατάρτισης με αντικείμενο την πληροφορική και τα τεχνικά επαγγέλματα.
Προδιαγραφές

Για να εφαρμοστεί αποτελεσματικά η επίδειξη, ο εκπαιδευτής χρειάζεται:

• Να εξασφαλίζει τα αναγκαία υλικά και βοηθήματα (συσκευές, εργαλεία, πληροφοριακό υλικό κ.ά.) ή υποκατάστατά τους (έντυπα, εικόνες, σλάιντς, βιντεοταινίες κ.ά.).
• Να έχει στη διάθεσή του τον αναγκαίο χρόνο και χώρο, ώστε όλοι οι εκπαιδευόμενοι να έχουν τη δυνατότητα να εξασκηθούν.
• Να μεριμνά για την ενεργοποίηση όλων. Η στάση του εκπαιδευτή είναι υποστηρικτική και εμψυχωτική. Σέβεται το δικαίωμα του λάθους, το ρυθμό και τις δυνατότητες κάθε εκπαιδευομένου. Αν ορισμένοι ολοκληρώνουν την άσκηση γρηγορότερα από τους άλλους, τους δίνει νέα εναύσματα για τη διατήρηση του ενδιαφέροντός τους ή τους αξιοποιεί ως υποστηρικτές των άλλων.

  1. (Α) Αναφέρετε ένα παράδειγμα Επίδειξης, το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε προγράμματα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Παράδειγμα από την εκπαίδευση στα τεχνικά επαγγέλματα: Ας υποθέσουμε ότι ένας εκπαιδευτής διδάσκει την ενότητα
«Χρήση απογυμνωτή μεμονωμένων αγωγών». Μπορεί να χρησιμοποιήσει την τεχνική της επίδειξης για τα εξής ζητήματα:

• Αναφορά στους παλαιούς τρόπους απογύμνωσης μεμονωμένων πολύπλοκων αγωγών με μαχαίρια ή πένσα. Εντοπισμός των κινδύνων τραυματισμού με το μαχαίρι.
• Χρήση του απογυμνωτή. Εστίαση της προσοχής στην επιλογή των διατομών.
Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τα πλεονεκτήματα του απογυμνωτή μεμονωμένων αγωγών έναντι των άλλων τρόπων απογύμνωσης.

  1. (Β) Τι είναι η τεχνική «Ομάδες Εργασίας» και ποια είναι τα πλεονεκτήματά της;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Όταν ένας εκπαιδευτής ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να διαιρεθούν σε μικρές ομάδες για να κάνουν μια άσκηση οποιουδήποτε είδους ή μια συζήτηση για οποιοδήποτε ζήτημα, τότε χρησιμοποιεί την τεχνική των ομάδων εργασίας.
Πρόκειται για μια εκπαιδευτική τεχνική που μπορεί να εφαρμόζεται ευέλικτα, σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές, σε κάθε διδακτική ενότητα οποιουδήποτε προγράμματος επαγγελματικής κατάρτισης.

Πολλοί μελετητές, όπως οι Brookfield, Freire, Mezirow, Jarvis έχουν υποστηρίξει ότι η εργασία σε ομάδες αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Εφαρμογή αυτών των πεποιθήσεων αποτέλεσαν οι δραστηριότητες που ανέπτυξαν για πολλές δεκαετίες τα Λαϊκά Σχολεία στη Δανία, οι ευρύτατα διαδεδομένοι «κύκλοι σπουδών» στη Σουηδία, οι Αγροτικές Σχολές στον Καναδά, ο Εκπαιδευτικός Σύλλογος Εργαζομένων στην Αγγλία, τα Κέντρα Λαϊκής Επιμόρφωσης στην Ελλάδα κ.ά., όπου η εργασία σε ομάδες υπήρξε κυρίαρχη εκπαιδευτική τεχνική.

Συμπληρωματικά, υλικό θα βρείτε στο εξής κείμενο:
Η εκπαιδευτική τεχνική «Ομάδες Εργασίας» θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική στο πεδίο της εκπαίδευσης ενηλίκων για τους εξής λόγους:

  1. Εξασφαλίζει την ανάπτυξη της επικοινωνίας και της αμοιβαιότητας ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, με επιδίωξη οι συμμετέχοντες να αλληλοβοηθούνται αποφεύγοντας την όποια ανταγωνιστική στάση.
  2. Εξασφαλίζει την ενεργητική συμμετοχή όλων χωρίς εξαίρεση των εκπαιδευομένων. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο της μικρής ομάδας, απαλλαγμένοι από τον φόβο της αποτυχίας, διατηρούν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να εκφράσουν τη γνώμη τους.
  3. Το «προστατευμένο», «εμπιστευτικό» πλαίσιο της μικρής ομάδας προσφέρεται ιδιαίτερα για να συζητηθούν ζητήματα τα οποία αφορούν στην κριτική σκέψη επάνω σε στερεότυπα και στο μετασχηματισμό των απόψεων των συμμετεχόντων.
  4. (Α) Η εκπαιδευτική τεχνική «Ομάδες Εργασίας» θεωρείται κατάλληλη και με ευρύ πεδίο εφαρμογής σε εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες. Μπορείτε να
    δικαιολογήσετε τους λόγους αυτής της καταλληλότητας;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι κοινωνικά αποκλεισμένες ομάδες έχουν για διάφορους λόγους εκπαιδευτικές ελλείψεις-αδυναμίες και έχουν σχηματίσει αρνητική στάση για την εκπαιδευτική διαδικασία και τους παράγοντές της.
Οι ενεργητικές – συμμετοχικές – δημιουργικές εκπαιδευτικές τεχνικές αποτελούν για αυτές τις ομάδες ένα διαφορετικό μοντέλο μάθησης από αυτό που έχουν γνωρίσει έως τώρα και το οποίο μπορεί να τους απέρριψε και να τους δημιούργησε αρνητικά συναισθήματα.
Έτσι, συνήθως οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν με ενθουσιασμό στην εφαρμογή της τεχνικής των ομάδων εργασίας μέσα από την οποία αποζητούν την έκφραση, την αναγνώριση, τη δημιουργία, τη βελτίωση της εικόνας του εαυτού τους, και τη μάθηση που τους ενεργοποιεί και τους προκαλεί ενδιαφέρον

Οι εκπαιδευτές μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τις μικρές ομάδες προκειμένου να διευκολυνθούν στην αντιμετώπιση της ανομοιογένειας της ευρύτερης ομάδας, π.χ. των φυλακισμένων, τόσο σε εκπαιδευτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο αναγκών και μάθησης. Κάθε εκπαιδευτής μπορεί να συγκροτήσει ομάδες μικτής σύνθεσης, π.χ. από άποψη εμπειριών, γνώσεων, καταγωγής, αναγκών κλπ. Από τη μια, με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται πνεύμα ομαδικότητας, σεβασμού και συνεργασίας στην ομάδα, προωθείται τη δημιουργικότητα και η συμμετοχή. Από την άλλη, αποφεύγεται ο κίνδυνος να δημιουργηθούν «δύο ταχύτητες» μάθησης, δεδομένου ότι οι εμπειρίες και οι γνώσεις μοιράζονται μεταξύ των μελών της ομάδας.
Οι μικρές ομάδες μπορούν να αξιοποιηθούν από τον εκπαιδευτή και ως βοήθεια σε μια αλληλοδιδακτική μέθοδο μάθησης, σύμφωνα με την οποία οι καλύτερου επιπέδου εκπαιδευόμενοι μπορούν να διδάσκουν, κατευθύνουν, παρακολουθούν και οδηγούν όσους υστερούν. Βέβαια, ο εκπαιδευτής θα πρέπει να εποπτεύει συστηματικά αυτή την αλληλοδιδακτική μέθοδο προκειμένου να αποφεύγεται η επαναλαμβανόμενη ανάληψη των εργασιών-καθηκόντων της ομάδας από τους πιο έμπειρους εκπαιδευόμενους και η παραίτηση αυτών που υστερούν.

  1. (Α) Να αναφέρετε τις προδιαγραφές οι οποίες πρέπει να τηρούνται κατά την εφαρμογή της εκπαιδευτικής τεχνικής «Ομάδες Εργασίας» σχετικά με τη σύνθεση των ομάδων.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α.Κόκκου:

Προδιαγραφές

Για να λειτουργούν αποτελεσματικά οι ομάδες εργασίας, είναι σκόπιμο να τηρούνται οι ακόλουθες προδιαγραφές:

Σύνθεση των ομάδων

• Ιδανικός αριθμός μελών σε κάθε ομάδα είναι τα πέντε άτομα. Σε ομάδα με τρία μέλη η ανταλλαγή κινδυνεύει να εξαντληθεί σύντομα. Σε ομάδα τεσσάρων υπάρχει κίνδυνος αδιέξοδης διαφωνίας: δύο έναντι δύο. Σε ομάδες με περισσότερα από πέντε μέλη μειώνεται η δυνατότητα άνετης παρέμβασης καθενός.
• Συνήθως οι ομάδες είναι σκόπιμο να συγκροτούνται τυχαία, με μικτή σύνθεση από άποψη εμπειριών, γνώσεων, γεωγραφικής προέλευσης, φύλου κ.ά. Έτσι αποφεύγεται το φαινόμενο να προσκολλώνται μεταξύ τους μέλη που ήδη γνωρίζονται ή που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δικαιολογημένη η δημιουργία ομάδων με επιλογή, σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια:
o ανάλογα με το επίπεδο,
o ανάλογα με τη γνώση του θέματος,
o ανάλογα με τον τρόπο που κάθε ομάδα πρόκειται να εφαρμόσει αργότερα όσα έμαθε.
• Μετά από ένα χρονικό διάστημα (λ.χ. αφού οι ομάδες έχουν εργαστεί 3-4 φορές με την ίδια σύνθεση) σκόπιμο είναι να αλλάζει η σύνθεσή τους, ώστε να γίνεται πληρέστερη αλληλοαξιοποίηση των συμμετεχόντων.

  1. (Β) Να αναφέρετε τις προδιαγραφές οι οποίες πρέπει να τηρούνται σχετικά με το πώς ο εκπαιδευτής παρουσιάζει τους στόχους όταν αρχίζει η εφαρμογή της τεχνικής «Ομάδες Εργασίας». Επίσης, αναφέρετε τις οδηγίες που πρέπει να δίνει για την πραγματοποίηση αυτής της τεχνικής.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α.Κόκκου:

Στόχοι της εργασίας και οδηγίες

Ο εκπαιδευτής είναι σκόπιμο να παρουσιάζει το στόχο της εργασίας με σαφήνεια και αργό ρυθμό και να δίνει με ακρίβεια τις οδηγίες της άσκησης. Ιδιαίτερα φροντίζει τα εξής:

• Παροτρύνει τα μέλη των ομάδων να καθίσουν όσο πιο άνετα μπορούν μέσα στο χώρο (κυκλικό σχήμα, αξιοποίηση βοηθητικών αιθουσών κ.λπ.), ώστε να μπορούν να συνεργάζονται ευκολότερα.
• Όταν οι οδηγίες που δίνει προφορικά είναι περίπλοκες, τις δίνει και γραπτά ή τις γράφει στον πίνακα.
• Δίνει σαφές χρονικό όριο για την εργασία των ομάδων.
• Ειδοποιεί έγκαιρα κάθε ομάδα, ώστε να ορίσει έναν εκπρόσωπο που θα παρουσιάσει το προϊόν της εργασίας στην ολομέλεια.
• Ζητάει, εάν κρίνεται σκόπιμο, από τις ομάδες να καταθέτουν γραπτά το προϊόν της εργασίας τους (μια περίληψη, τη λύση μιας άσκησης, λέξεις-κλειδιά κ.ά.), υποκινώντας τις με αυτό τον τρόπο να συστηματοποιήσουν τις σκέψεις τους. Μια καλή πρακτική είναι οι ομάδες να γράφουν τις απόψεις τους σε μεγάλα φύλλα χαρτιού, τα οποία αναρτώνται στους τοίχους της αίθουσας, ή να τις γράφουν σε διαφάνειες, που προβάλλονται με το διαφανοσκόπιο.
• Ο εκπαιδευτής μπορεί να ζητήσει από όλες τις ομάδες να κάνουν την ίδια εργασία. Μπορεί όμως και να διαιρέσει το αντικείμενο και κάθε ομάδα να ασχοληθεί με ένα τμήμα του.

  1. (Β) Τι είναι η «Μελέτη Περίπτωσης» και ποια είναι τα δύο πεδία εφαρμογής της;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α.Κόκκου:
Πρόκειται για μορφή σύνθετης άσκησης, η οποία έχει τα εξής ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: Ένα πραγματικό ή υποθετικό παράδειγμα, που αντανακλά μια ευρύτερη κατάσταση, παρουσιάζεται στους εκπαιδευομένους, με σκοπό να αναλυθεί σε βάθος και να διερευνηθούν οι λύσεις στα προβλήματα που αναδύονται. Η εκπαιδευτική αυτή τεχνική έχει δύο πεδία εφαρμογής. Αφενός χρησιμοποιείται με στόχο να γίνει εμπέδωση και εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων που έχουν αποκτηθεί. Αφετέρου υιοθετείται όταν ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η απόκτηση των απαιτούμενων γνώσεων και στόχος είναι ναυποκινηθεί η ευρετική πορεία προς τη μάθηση. Και στις δύο εκδοχές, μέσα από την ενδελεχή διερεύνηση της «επιμέρους» περίπτωσης, εξάγονται συμπεράσματα (ή τουλάχιστον διατυπώνονται υποθέσεις) για το «όλο».

  1. (Γ) Περιγράψτε τα στάδια που ακολουθούνται κατά την εφαρμογή της εκπαιδευτικής τεχνικής «Μελέτη Περίπτωσης».
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α.Κόκκου: Τα στάδια που ακολουθούνται στη «μελέτη περίπτωσης» είναι τα ακόλουθα:
    • Ο εκπαιδευτής επιλέγει μια περίπτωση, όσο το δυνατόν πλησιέστερη στην πραγματικότητα.

• Παρουσιάζει την προς μελέτη περίπτωση, καθώς και το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται (ιστορική αναδρομή, παρούσα συγκυρία). Η παρουσίαση μπορεί να γίνει με τη μορφή προφορικού λόγου ή γραπτού κειμένου ή ταινίας ή κασέτας ήχου.
• Ο εκπαιδευτής παρέχει διευκρινίσεις: για ποιο σκοπό μελετάται η περίπτωση, ποια αποτελέσματα αναμένονται, πώς θα επεξεργαστούν το ζήτημα οι εκπαιδευόμενοι. Απαντά σε τυχόν απορίες και εξακριβώνει αν η άσκηση έγινε κατανοητή. Δεν επηρεάζει τους εκπαιδευομένους εκθέτοντας προσωπικές απόψεις. Ορίζει το χρόνο για την εκπόνηση της άσκησης.
• Οι εκπαιδευόμενοι εκτελούν την άσκηση. Κατά προτίμηση αυτό γίνεται σε ομάδες εργασίας, ώστε να υπάρχει αλληλεπίδραση. Χρησιμοποιούν τις πληροφορίες που έχουν πάρει, καθώς και τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους, προκειμένου να επεξεργαστούν το ζήτημα και να καταλήξουν σε προτάσεις.
• Στη συνέχεια οι εκπαιδευόμενοι (μέσω εκπροσώπων των ομάδων) παρουσιάζουν στην ολομέλεια το προϊόν της εργασίας τους, την πορεία που ακολούθησαν, τις δυσκολίες που συνάντησαν, τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν.
• Ο εκπαιδευτής προβαίνει σε σύνθεση των βασικών σημείων που παρουσίασαν οι ομάδες, σχολιάζει, διασαφηνίζει, διατυπώνει συμπληρωματικές παρατηρήσεις. Ύστερα βοηθά στην εξαγωγή γενικών συμπερασμάτων.

  1. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Διαμορφώστε ένα παράδειγμα «Μελέτης Περίπτωσης», το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Παραδείγματα

  1. Ας υποθέσουμε ότι σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης ατόμων με ελαφρά νοητικά προβλήματα ο εκπαιδευτής έχει στόχο να τους εμπλέξει σε ευρετική πορεία προς τη μάθηση και να τους μάθει να μετακινούνται στην Αθήνα με το μετρό.
    Ο εκπαιδευτής διαιρεί τους εκπαιδευομένους σε ομάδες. Τους εξηγεί το στόχο της άσκησης. Μοιράζει ένα χάρτη του μετρό. Παρουσιάζει πρώτα ορισμένα «θεωρητικά στοιχεία» σχετικά με τη χρήση του μετρό (χρησιμοποιεί διαφάνειες): Ποιες γραμμές υπάρχουν, ποιο χρώμα έχει κάθε γραμμή, πού διασταυρώνονται.
    Στη συνέχεια ζητάει από τις ομάδες να μελετήσουν το χάρτη για λίγα λεπτά. Θέτει στις ομάδες τις ακόλουθες ερωτήσεις, μία-μία, και προκαλεί συζήτηση γύρω από αυτές:

• Ποιες γραμμές βλέπετε στο χάρτη;
• Πώς ξεχωρίζουν μεταξύ τους;
• Γιατί έχουν διαφορετικά χρώματα;
• Εντοπίστε ένα σταθμό. Πόσες γραμμές περνούν από εκεί; Εντοπίστε έναν άλλον κ.ο.κ.
• Για να πάτε από το σταθμό Χ στο σταθμό Ψ τι θα κάνετε; Από τον Α στον Β; κ.ο.κ.
• Σημειώστε πάνω στο χάρτη μια διαδρομή που σας ενδιαφέρει. Σημειώστε ακόμα μία.

  1. Σε ένα πρόγραμμα κατάρτισης τραπεζοϋπαλλήλων σε ζητήματα καταναλωτικής πίστης, ο εκπαιδευτής επιδιώκει να γίνει εμπέδωση των γνώσεων που απέκτησαν οι εκπαιδευόμενοι σχετικά με τις προϋποθέσεις, υπό τις οποίες η τράπεζα χορηγεί καταναλωτικά δάνεια. Τους ζητάει να εκπονήσουν κατά ομάδες την ακόλουθη μελέτη περίπτωσης:

«Στέλεχος τράπεζας με ετήσιο εισόδημα 15.000 ευρώ, παντρεμένος με οδοντίατρο, η οποία έχει ετήσιο εισόδημα
13.000 ευρώ, αγόρασε νέα βιβλιοθήκη και γραφείο. Αφού παρέλαβαν τα καινούρια έπιπλα, αγοράζουν ένα αυτοκίνητο και πηγαίνουν να επισκεφθούν την κόρη τους που σπουδάζει στη Θεσσαλονίκη. Έχουν προγραμματίσει οικογενειακές διακοπές στην Ευρώπη, κόστους 5.000 ευρώ, για τα Χριστούγεννα. Ποιες από αυτές τις ανάγκες θα μπορούσαν να καλυφθούν με τραπεζική χρηματοδότηση;»

  1. (Α) Τι είναι το «Παιχνίδι Ρόλων» και ποια τα πλεονεκτήματα για τα οποία θα εφαρμόζατε αυτή την τεχνική στο πλαίσιο ενός προγράμματος Εκπαίδευσης Ενηλίκων;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Πρόκειται για την εκπαιδευτική τεχνική κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι υποδύονται ρόλους, που συνδέονται με μια εξεταζόμενη κατάσταση στον επαγγελματικό ή στον κοινωνικό τομέα, με στόχο μέσα από το βίωμα να κατανοήσουν βαθύτερα τόσο την κατάσταση όσο και τις αντιδράσεις τους σε αυτήν. Το παιχνίδι ρόλων εφαρμόζεται κυρίως όταν επιδιώκεται η ανάλυση προβληματικών ή συγκρουσιακών καταστάσεων, που αφορούν τις ικανότητες, τις στάσεις, την επικοινωνία, τη συμπεριφορά.

Επιπλέον υλικό θα βρείτε στο παρακάτω κείμενο:

Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων η εκπαιδευτική τεχνική του Παιχνιδιού Ρόλων παρουσιάζει σημαντικά πλεονεκτήματα. Αυτά αναφέρονται:

  1. Στην εν γένει ενεργοποίηση των εκπαιδευομένων.
  2. Στην ανάπτυξη εκ μέρους των εκπαιδευομένων κατάλληλων επικοινωνιακών και διαπραγματευτικών ικανοτήτων.
  3. Στην εξάσκηση των εκπαιδευομένων σε νέες μορφές συμπεριφοράς, τις οποίες θα κληθούν να αναπτύξουν, όταν επί παραδείγματι χρειαστεί να αναλάβουν νέες επαγγελματικές αρμοδιότητες.
  4. (Α) Ως εκπαιδευτής ενηλίκων πότε θα κρίνατε ότι είναι απαραίτητο να εφαρμόσετε την εκπαιδευτική τεχνική «Παιχνίδι Ρόλων»;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

To ‘Παιχνίδι Ρόλων’ ως εκπαιδευτική τεχνική εφαρμόζεται όταν κρίνεται σκόπιμο να παρουσιαστούν και να αναλυθούν προβληματικές ή συγκρουσιακές καταστάσεις σχετιζόμενες με ζητήματα όπως η επικοινωνία, οι ικανότητες, οι στάσεις και οι συμπεριφορές. Δίνεται έτσι η δυνατότητα να αναδυθούν και να αντιμετωπιστούν στερεότυπα και προκαταλήψεις.

29 (Γ) Ένας εκπαιδευτής ενηλίκων σχεδιάζει να εφαρμόσει την εκπαιδευτική τεχνική «Παιχνίδι Ρόλων». Τι πρέπει να προσέξει κατά το στάδιο της προετοιμασίας, ώστε η τεχνική να έχει θετικά αποτελέσματα;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Προδιαγραφές του σταδίου της προετοιμασίας

  1. Ο εκπαιδευτής εξηγεί τους στόχους του παιχνιδιού: τι πρόκειται να εξεταστεί, για ποιο λόγο γίνεται η άσκηση.
  2. Επιδιώκει να δημιουργηθεί κλίμα εμπιστοσύνης, που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για το παιχνίδι. Για να
    «βγουν στη σκηνή» οι εκπαιδευόμενοι χρειάζεται να νιώθουν άνετα απέναντι στους συνεκπαιδευομένους τους και στον εκπαιδευτή. Γι’ αυτό είναι προτιμότερο ο εκπαιδευτής να χρησιμοποιεί το παιχνίδι ρόλων όταν η ομάδα έχει γνωριστεί καλά και έχει διαμορφωθεί το κατάλληλο μαθησιακό κλίμα.
  3. Ο εκπαιδευτής εμψυχώνει τους εκπαιδευομένους, προκειμένου να ξεπεράσουν τους – φυσιολογικούς – δισταγμούς τους και να συμμετάσχουν στο παιχνίδι. Τους εξηγεί τα οφέλη που θα έχουν από τη συμμετοχή τους.
  4. Παρουσιάζει τους κανόνες του παιχνιδιού (πόσοι είναι οι παίκτες, τι θα κάνουν, πόσος χρόνος θα χρειαστεί). Επίσης δίνει ρόλο παρατηρητή σε όσους δεν θα παίξουν, εξηγώντας τους τι πρέπει να καταγράφουν στη διάρκεια του παιχνιδιού, ώστε στο τέλος του να είναι έτοιμοι να παρουσιάσουν τις διαπιστώσεις τους στην ομάδα.
  5. Ο εκπαιδευτής έχει δημιουργήσει μια ιστορία, η οποία αντανακλά την κατάσταση που επιδιώκεται να αναλυθεί. Η ιστορία είναι κατά το δυνατόν συναφής με πραγματικές καταστάσεις ή προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευόμενοι. Στην ιστορία εμπεριέχονται δύο ή περισσότεροι ρόλοι. Οι θέσεις και το περιεχόμενο των ρόλων οδηγούν σε αντιθέσεις ή σύγκρουση. Ο εκπαιδευτής παρουσιάζει το πλαίσιο της ιστορίας (σκόπιμο είναι να δίνει την ιστορία γραπτά, προκειμένου οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να συγκρατούν όλες τις λεπτομέρειες). Επίσης δημιουργεί «καρτέλες ρόλων» για τα πρόσωπα της ιστορίας, στις οποίες αναγράφονται τα στοιχεία τους (φύλο, ηλικία, επαγγελματική ιδιότητα, προβλήματα που αντιμετωπίζουν κ.ά.). Η επιτυχία του παιχνιδιού θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από αυτά που αναφέρονται στην ιστορία και στις καρτέλες ρόλων. Δεν πρέπει δηλαδή ο σχεδιασμός της άσκησης να είναι απλουστευτικός ούτε να θέτει αξεπέραστους φραγμούς μεταξύ των παικτών ώστε αυτοί να δυσκολεύονται να συμφωνήσουν σε οτιδήποτε.
  6. Οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να επιλέξουν εθελοντικά τους ρόλους. Έτσι αποφεύγεται να δημιουργηθεί ανταγωνισμός μεταξύ τους.
  7. Κάθε ρόλος μπορεί να παίζεται από περισσότερα του ενός άτομα, ώστε να δοθεί η δυνατότητα να εκπροσωπηθούν όλες οι «εσωτερικές απόψεις» και τα διλήμματα που υποθέτουμε ότι έχει ο φορέας ενός ρόλου.
  8. Ο εκπαιδευτής, πριν αρχίσει η άσκηση, ζητάει από τους παίκτες να συνεδριάσουν σε απομονωμένους χώρους. Εκεί έχουν τη δυνατότητα να σκεφθούν, να επανεξετάσουν την κατάσταση και να προγραμματίσουν τη μελλοντική τους συμπεριφορά. Με άλλα λόγια κάθε παίκτης καλείται να αποφασίσει ποια στάση θα κρατήσει απέναντι στους άλλους, όταν θα έλθουν εκ νέου σε επαφή.
  9. Ο εκπαιδευτής εξηγεί στους παίκτες ότι πρέπει να αφεθούν να αντιδράσουν αυθόρμητα, ανάλογα με την εξέλιξη του παιχνιδιού. Δηλαδή οι παίκτες μπορούν να διαφοροποιήσουν την αρχική τους θέση, ανάλογα με τα επιχειρήματα που θα ακούσουν από τους άλλους.
  10. Εάν οι συμμετέχοντες δεν είναι εξοικειωμένοι με το παιχνίδι ρόλων, σκόπιμο είναι, πριν αυτό αρχίσει, ο εκπαιδευτής να ζητήσει από όλους να παίξουν ταυτόχρονα, ανά δύο, κάποιους ρόλους για λίγα λεπτά και ύστερα να σχολιάσουν αυτό που βίωσαν.

30(Β) Ένας εκπαιδευτής ενηλίκων σχεδιάζει να εφαρμόσει την εκπαιδευτική τεχνική «Παιχνίδι Ρόλων». Τι πρέπει να προσέξει κατά το στάδιο της πραγματοποίησης του παιχνιδιού;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Προδιαγραφές του σταδίου πραγματοποίησης του παιχνιδιού

  1. Οι παίκτες υποδύονται τους ρόλους όσο πιο πιστά μπορούν, χωρίς να διακόπτουν τη ροή της άσκησης για να σχολιάσουν. Μιλούν στο πρώτο πρόσωπο. Δεν επιτρέπονται σε αυτό το στάδιο αναλύσεις και σχολιασμοί. Το παιχνίδι διεξάγεται ως «θεατρική κατάσταση».
  2. Ο ρόλος του εκπαιδευτή σε αυτό το στάδιο είναι να παρακολουθεί, χωρίς να παρεμβαίνει. Ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζεται να παρέμβει: για να επαναφέρει τη συζήτηση στο θέμα της ιστορίας ή για να δώσει χρόνο στους παίκτες να ξανασκεφτούν ή για να δώσει το λόγο σε κάποιον παίκτη που εμποδίζεται να μιλήσει, ή απλά για να θυμίσει τους «κανόνες του παιχνιδιού». Επίσης είναι δυνατόν να αναλάβει ο ίδιος για λίγο διάφορους ρόλους, προκειμένου να δείξει ένα μοντέλο συμπεριφοράς. Μπορεί ακόμη να ζητήσει ο ένας παίκτης να αναλάβει το ρόλο του άλλου (αντιστροφή ρόλων), αν κρίνει ότι χρειάζεται ο ένας να αποκτήσει ενσυναίσθηση σχετικά με το πώς αισθάνεται ο άλλος. Τέλος, ο εκπαιδευτής είναι προετοιμασμένος να σταματήσει τη διεξαγωγή του παιχνιδιού σε περίπτωση που αυτό δεν ανταποκρίνεται στους εκπαιδευτικούς στόχους που τέθηκαν ή εάν οι παίκτες δεν πήραν την άσκηση στα σοβαρά.
  3. Το παιχνίδι λήγει όταν επιτευχθεί ο στόχος της άσκησης, δηλαδή όταν ο χειρισμός του επεισοδίου από τους παίκτες καταλήξει σε σύνθεση απόψεων, συνεπώς σε αποτελέσματα που τους ικανοποιούν όλους. Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσεται η ικανότητά τους για διαπραγμάτευση, ενώ ταυτόχρονα κατανοούν βαθύτερα τις παραμέτρους του εξεταζόμενου ζητήματος. Για το σκοπό αυτό, πριν τελειώσει η άσκηση, πρέπει να ερωτηθούν όλοι οι παίκτες αν θεωρούν ότι η συγκρουσιακή κατάσταση αντιμετωπίστηκε, διαφορετικά η άσκηση είναι σκόπιμο να συνεχιστεί (πιθανόν με διαφορετικούς παίκτες), έως ότου προκύψει ικανοποιητικό αποτέλεσμα.
  4. Όσο διαρκεί το παιχνίδι, οι παρατηρητές γράφουν τα σχόλιά τους σε «πίνακα ανάλυσης» που τους έχει δώσει ο εκπαιδευτής.
  5. Το παιχνίδι μπορεί να βιντεοσκοπείται, ώστε να υπάρχει αντικειμενική μαρτυρία για την άντληση συμπερασμάτων.

31(Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Σχεδιάστε το στάδιο της προετοιμασίας ενός παιχνιδιού ρόλων, το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στην απάντηση της ερ.29.

32 (Β) Τι είναι η τεχνική «Προσομοίωση» και σε τι διαφέρει από το «Παιχνίδι Ρόλων»;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η προσομοίωση είναι μια μεγάλη άσκηση, κατά την οποία οι εκπαιδευόμενοι συμμετέχουν νοητά στην αναπαράσταση μιας κατάστασης που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Καλούνται να αντιληφθούν πώς θα σκέφτονταν και θα συμπεριφέρονταν ορισμένα πρόσωπα μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες (επιχειρηματίες, εργαζόμενοι, πελάτες, πολίτες, μηχανικοί κ.ά.) και να αντιδράσουν όπως αυτά, σαν να αντιμετώπιζαν τις ίδιες καταστάσεις. Με αυτή τη διείσδυση στη νοητή πραγματικότητα επιδιώκεται να γίνουν οι εκπαιδευόμενοι ικανοί να αντιλαμβάνονται βαθύτερα τις διάφορες πλευρές της και να μπορούν να συμπεριφέρονται αποτελεσματικά σε παρόμοιες περιστάσεις. Συνεπώς η προσομοίωση είναι μια εκπαιδευτική τεχνική που μοιάζει με το παιχνίδι ρόλων, με τη διαφορά ότι οι εκπαιδευόμενοι δεν καλούνται να δράσουν κατά θεατρικό τρόπο, αλλά να καταλάβουν πώς (πρέπει να) συμπεριφέρονται οι εμπλεκόμενοι σε αυτή την κατάσταση.

  1. (Β)Να αναφέρετε τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει η εκπαιδευτική τεχνική της Προσομοίωσης στην εκπαίδευση ενηλίκων.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Στην εκπαίδευση ενηλίκων η τεχνική της Προσομοίωσης χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένα πλεονεκτήματα. Αυτά είναι τα εξής:

  1. Τα προϊόντα της μάθησης συνδέονται άμεσα με τις πραγματικές συνθήκες.
  2. Οι εκπαιδευόμενοι αποκτούν γνώση μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο, χειριζόμενοι ωστόσο αντικείμενα μελέτης με υψηλό δείκτη επικινδυνότητας. (Όπως λόγου χάρη η εξομοίωση των συνθηκών πραγματικής πτήσης και της καμπίνας του πιλότου ενός αεροσκάφους).
  3. Η μάθηση διακρίνεται για το βιωματικό της χαρακτήρα.
  4. Τα αυταπόδεικτα αποτελέσματα της προσομοίωσης είναι δυνατόν να οδηγήσουν τους εκπαιδευόμενους στην εγκατάλειψη ορισμένων στερεοτυπικών αντιλήψεών τους ή/ και αντιστάσεων απέναντι σε νέα μαθησιακά αντικείμενα.

34 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Διαμορφώστε ένα παράδειγμα Προσομοίωσης, το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Σχεδιασμός ασκήσεων προσομοίωσης

Παρακάτω παρουσιάζουμε αναλυτικά τον τρόπο με τον οποίο σχεδιάστηκαν τρεις προσομοιώσεις. Είναι φανερό ότι ο σχεδιασμός τέτοιων ασκήσεων αποτελεί πρόκληση για τη δημιουργικότητα και επινοητικότητα του εκπαιδευτή.

Παράδειγμα 1: Ας υποθέσουμε ότι ένα τουριστικό πρακτορείο επιχειρεί να προωθήσει κάποιο νέο τουριστικό προϊόν (διακοπές σε ορεινή περιοχή). Ο εκπαιδευτής περιγράφει αναλυτικά την περίπτωση. Δίνει καρτέλες ρόλων. Ύστερα καλεί μια ομάδα εκπαιδευομένων να επεξεργαστεί το ζήτημα από την πλευρά του τουριστικού πράκτορα (να καταγράψει 5 βασικά χαρακτηριστικά του προϊόντος, να τα συσχετίσει με χαρακτηριστικά των πελατών, στους οποίους αυτό απευθύνεται, και επίσης να τα συσχετίσει με ωφέλειες που προκύπτουν για τους πελάτες, όπως χαμηλό κόστος, ευκολίες πληρωμής, ευέλικτες ημερομηνίες κ.ά.). Ο εκπαιδευτής καλεί μια άλλη ομάδα εκπαιδευομένων να επεξεργαστεί το ζήτημα από την πλευρά των δυνητικών πελατών (κατά πόσο προσελκύονται από το προϊόν και τις ωφέλειες που τους προτείνονται). Όταν εργάζονται οι δύο ομάδες, ο εκπαιδευτής προετοιμάζει τους υπόλοιπους εκπαιδευομένους να γίνουν σχολιαστές. Τους δίνει κριτήρια, με βάση τα οποία θα αξιολογήσουν όσα θα αναφερθούν από την πλευρά του τουριστικού πράκτορα και από την πλευρά των πελατών.
Στη συνέχεια οι δύο ομάδες παρουσιάζουν τις απόψεις τους, οι οποίες καταγράφονται σε δύο μέρη του πίνακα. Ο εκπαιδευτής ζητάει τις απόψεις των σχολιαστών. Ακολουθεί γενική συζήτηση, σύνθεση απόψεων, εξαγωγή συμπερασμάτων.

Παράδειγμα 2: Ο εκπαιδευτής διαιρεί τους εκπαιδευομένους σε 4 ομάδες και δίνει τις εξής οδηγίες:
«Υποθέστε ότι κάθε ομάδα αποτελεί την κυβέρνηση μιας χώρας που παράγει πετρέλαιο. Οι τέσσερις αυτές χώρες έχουν συστήσει ένα καρτέλ, μια ένωση, για να προασπίζουν τα συμφέροντά τους. Είναι προφανές ότι κάθε χώρα επιθυμεί να έχει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος από την πώληση του πετρελαίου, αλλά ταυτόχρονα έχει συμφέρον να διατηρηθεί η εσωτερική συνοχή και η αξιοπιστία του καρτέλ.
Οι τέσσερις χώρες θα πρέπει να πάρουν αποφάσεις σε δέκα διαδοχικές ψηφοφορίες. Για κάθε απόφαση μπορούν να ψηφίσουν ή Χ ή Ψ. Δεν έχει σημασία για την άσκησή μας το αντικείμενο της κάθε ψηφοφορίας, εξάλλου κανείς μας δεν είναι … ειδικός στην εμπορία του πετρελαίου! Σημασία έχει η επίπτωση κάθε απόφαση της κάθε χώρας στις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς και στην προώθηση των συμφερόντων τους. Ανάλογα με το συνδυασμό αποφάσεων που θα προκύπτει από κάθε ψηφοφορία, έχει οριστεί ότι οι συνέπειες θα είναι οι εξής (δίνεται το παρακάτω έντυπο):

Σαν κυβέρνηση κάθε χώρας πρέπει να παίρνετε απόφαση για καθεμία ψηφοφορία, αναλογιζόμενοι τους διάφορους
συσχετισμούς, δηλαδή τα κέρδη ή τις ζημιές που επιφυλάσσονται σε κάθε περίπτωση.
Πριν από κάθε ψηφοφορία θα έχετε δύο λεπτά για να σκεφτείτε. Σημειώνεται ότι τα αποτελέσματα της 5ης ψηφοφορίας έχουν συντελεστή Χ3, της 8ης έχουν συντελεστή Χ5 και της 10ης έχουν συντελεστή Χ10. Δεδομένου ότι αυτές οι τρεις ψηφοφορίες είναι κρίσιμες, πριν πραγματοποιηθούν, θα γίνεται διαπραγμάτευση μεταξύ των τεσσάρων χωρών, μέσω εκπροσώπων τους. Οι εκπρόσωποι θα συνεδριάζουν κάθε φορά σε ξεχωριστή αίθουσα επί 3 λεπτά. Στη συνέχεια θα επιστρέφουν στις ομάδες τους, οι οποίες θα πρέπει να αποφασίσουν για την προσεχή ψηφοφορία σε δύο λεπτά, όπως πάντα.

Όταν, πριν από κάθε ψηφοφορία, θα λήγουν τα δύο λεπτά, θα ζητάω από εκπροσώπους των ομάδων να σηκώσουν ένα ‘ψηφοδέλτιο’ που θα γράφει Χ ή Ψ. Παρακαλώ οι εκπρόσωποι να σηκώνουν ταυτόχρονα το ψηφοδέλτιό τους, ώστε να

μην επηρεάζεται ο ένας από την απόφαση του άλλου».

Είναι προφανές ότι με την άσκηση αυτή οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν αποτελεσματικά τις ικανότητές τους στα ζητήματα της συνεργατικότητας, της επικοινωνίας, της διαπραγμάτευσης, του χειρισμού της δυναμικής των σχέσεων που διαμορφώνονται μέσα σε ένα σύστημα (των 4 «χωρών»).

Παράδειγμα 3:
Παρεμφερείς στόχους έχει και το παρακάτω παράδειγμα, το οποίο είναι επικεντρωμένο στις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε μία ομάδα συνεργατών:

• Ο εκπαιδευτής περιγράφει μια κατάσταση τριβής μεταξύ τεσσάρων συνεργατών (λ.χ. μια παρεξήγηση ή μια διαφωνία σε ένα ζήτημα).
• Στη συνέχεια οι εκπαιδευόμενοι διαιρούνται σε τέσσερις ομάδες. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να επεξεργαστεί το ζήτημα από την οπτική γωνία ενός εκ των τεσσάρων συνεργατών. Κάθε ομάδα θα δράσει σαν να είναι ένας συνεργάτης. Ο εκπαιδευτής δίνει αντίστοιχες καρτέλες ρόλων σε κάθε ομάδα.
• Ο εκπαιδευτής, αφού περιγράψει όσο πιο παραστατικά γίνεται την κατάσταση τριβής, λέει στις ομάδες-«συνεργάτες»:
«Ας υποθέσουμε τώρα ότι εσείς οι τέσσερις συνεργάτες γυρίζετε το βράδυ στο σπίτι σας και γράφετε το προσωπικό σας ημερολόγιο. Γράψτε λοιπόν ό,τι νομίζετε, στο πρώτο πρόσωπο, σαν να ήταν το αληθινό ημερολόγιό σας».
• Αφού γραφούν τα τέσσερα ημερολόγια ο εκπαιδευτής λέει: «Ας υποθέσουμε τώρα ότι τα ημερολόγια παράπεσαν και καθένας μπόρεσε να διαβάσει το ημερολόγιο του άλλου. Θα διαβάζουμε λοιπόν διαδοχικά κάθε ημερολόγιο. Οι άλλοι τρεις θα το ακούτε σαν να ήσασταν οι συνεργάτες που προσομοιώνετε. Αμέσως θα εκφράζετε αυθόρμητα, στο πρώτο πρόσωπο, τις σκέψεις και τις αντιδράσεις σας σχετικά με όσα ακούσατε».

Είναι δυνατόν ο εκπαιδευτής να προεκτείνει περαιτέρω την άσκηση: Να ορίσει παρατηρητές, οι οποίοι, μετά την ανάγνωση των ημερολογίων, να λειτουργήσουν ως φίλοι-σύμβουλοι του κάθε συνεργάτη-ρόλου.

Είναι προφανές ότι με την άσκηση αυτή οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται σε βάθος τις αμοιβαίες επιπτώσεις που έχει η συμπεριφορά καθενός στη συμπεριφορά των άλλων. Αντιλαμβάνονται σε ποια ακριβώς σημεία και για ποιους λόγους επιδεινώθηκε ή βελτιώθηκε η επικοινωνιακή σχέση. Και είναι αναμενόμενο να κάνουν αναγωγές σε πραγματικές καταστάσεις που αντιμετωπίζουν ή έχουν αντιμετωπίσει, με αποτέλεσμα να αναπτυχθεί η ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται τη θέση των άλλων, να μετασχηματίζουν δημιουργικά τη δική τους, να συνθέτουν απόψεις, να βρίσκουν σημεία συνεννόησης, εν τέλει να συνεργάζονται αποτελεσματικά. Έτσι οι «νικητές» και οι «νικημένοι» της άσκησης αντιλαμβάνονται ότι ωφελήθηκαν το ίδιο από αυτήν.

  1. (Α) Τι περιλαμβάνει η εκπαιδευτική τεχνική «Λύση Προβλήματος» στην εκπαίδευση ενηλίκων και ποιο είναι το ουσιαστικό πλεονέκτημά της το οποίο την διαφοροποιεί από άλλες τεχνικές;
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η τεχνική αυτή ουσιαστικά αποτελεί μια εκτεταμένη μελέτη περίπτωσης. Η εφαρμογή της μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως μερικές ημέρες. Ενδείκνυται να συνδυάζεται και με την προσομοίωση και με άλλες ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές. Ωστόσο η ειδοποιός διαφορά αυτής της τεχνικής είναι ότι επικεντρώνεται στην παρουσίαση ενός πραγματικού ή υποθετικού προβλήματος που ενδιαφέρει άμεσα τους εκπαιδευομένους, τους εμπλέκει στην ανάλυσή του και στην αναζήτηση λύσεων και τέλος τους ωθεί να επεξεργαστούν τρόπους εφαρμογής της λύσης που επέλεξαν.

  1. (Γ) Να αναφέρετε τα στάδια που ακολουθεί ο εκπαιδευτής όταν χρησιμοποιεί την τεχνική «Λύση Προβλήματος» στην εκπαίδευση ενηλίκων.
    Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Η λύση του προβλήματος ακολουθεί τα εξής στάδια:
α. Παρουσίαση του προβλήματος.
β. Μελέτη του προβλήματος και αναζήτηση λύσεων (στο στάδιο αυτό μπορούν να χρησιμοποιηθούν τεχνικές, όπως η προσομοίωση, οι ομάδες εργασίας, ο καταιγισμός ιδεών, η συζήτηση). Ενδεικτικά θα μπορούσαν να τεθούν οι εξής ερωτήσεις προς επεξεργασία:
Υπάρχουσα κατάσταση:

• Πού υπάρχει το πρόβλημα; Ποια είναι η υπάρχουσα κατάσταση;
• Ποια αίτια και συμφέροντα διαμορφώνουν την υπάρχουσα κατάσταση;
• Ποια πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα απορρέουν από την υπάρχουσα κατάσταση για τις ενδιαφερόμενες ομάδες βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα;

Επιδιωκόμενη κατάσταση. Καθορισμός στόχων:

• Ποια κατάσταση επιδιώκεται να προκύψει;
• Ποια αιτήματα διαμορφώνονται από την πλευρά των ενδιαφερομένων; Ποιες αλλαγές (πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα) δημιουργούνται για τους ενδιαφερομένους;

Αντιδράσεις/αντιστάσεις
Ποιες αντιδράσεις θα δημιουργηθούν, για παράδειγμα, από την πλευρά:

• των εργαζομένων,
• των συνδικαλιστικών οργάνων,
• των εργοδοτών,
• της «κοινής γνώμης»,
• των πολιτικών κομμάτων,
• της νομοθετικής και δικαστικής εξουσίας
• των υπερεθνικών οργάνων και οργανώσεων; Δυνατότητες/ λύσεις και επιπτώσεις
• Ποιες δυνατότητες υπάρχουν, συγκεκριμένα, για την επικράτηση των αιτημάτων χωρίς ή με ελάχιστες αντιδράσεις;
• Ποιες επιπτώσεις και αντιδράσεις πρέπει να περιμένουμε από τις εφικτές εναλλακτικές προτάσεις
• Ποιες συγκεκριμένες δυνατότητες λύσης πρέπει να επιδιωχθούν;
• Ποιοι μπορούν και πρέπει να εμπλακούν στην επιδίωξη της λύσης που επιλέχθηκε;

γ. Συζήτηση του προβλήματος (περαιτέρω κριτική ανάλυση, εμβάθυνση στις αιτίες του, αναζήτηση ωριμότερων εναλλακτικών λύσεων).
δ. Προτάσεις και συμπεράσματα (επιλογή τελικής λύσης, επεξεργασία τρόπων εφαρμογής της).

Ασφαλώς αυτά τα στάδια είναι ενδεικτικά. Προφανώς ο εκπαιδευτής τα χειρίζεται με ευελιξία, ανάλογα με το αντικείμενο, αλλά και τις δυνατότητες και διαθέσεις της ομάδας των συμμετεχόντων.

  1. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Διαμορφώστε ένα παράδειγμα «Λύσης Προβλήματος», το οποίο θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

  1. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Στο πλαίσιο ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων με γνωστικό αντικείμενο δικής σας επιλογής σκοπεύετε να εφαρμόσετε την εκπαιδευτική τεχνική «Αυτοκατευθυνόμενη Μάθηση». Ποια στάδια θα διατρέξετε με τους εκπαιδευομένους κατά την εφαρμογή αυτής της τεχνικής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Πρόκειται για την εκπαιδευτική τεχνική, σύμφωνα με την οποία η μάθηση πηγάζει σε καθοριστικό βαθμό από τις ενέργειες των ίδιων των εκπαιδευομένων, προέρχεται από την απευθείας επαφή τους με τις μαθησιακές πηγές. Οι συμμετέχοντες προχωρούν βαθμιαία στην κατανόηση του μαθησιακού αντικειμένου, βασιζόμενοι στις δυνάμεις τους. Ο ρόλος του εκπαιδευτή είναι να δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες και να δίνει τις οδηγίες. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται κατακόρυφα η ικανότητα των συμμετεχόντων να «μαθαίνουν πώς να μαθαίνουν» και ενισχύεται η αυτοπεποίθηση και η υπευθυνότητά τους στην πορεία της μάθησης. Βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχία του εγχειρήματος είναι η σθεναρή δέσμευση των συμμετεχόντων σε ό,τι αφορά την επίτευξη του μαθησιακού στόχου και η εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους.

Η τεχνική της αυτοκατευθυνόμενης μάθησης είναι δυνατόν να εφαρμόζεται, για ορισμένο χρονικό διάστημα, στο πλαίσιο οποιουδήποτε προγράμματος εκπαίδευσης ή κατάρτισης. Επί πολλές δεκαετίες – και μέχρι σήμερα – αποτέλεσε διαδεδομένη πρακτική στις ευρωπαϊκές χώρες και ιδιαίτερα στην Αγγλία και τη Σουηδία («κύκλοι σπουδών»).

Στάδια της αυτοκατευθυνόμενης μάθησης

Συνήθως ακολουθούνται τα εξής στάδια:

  1. Προσδιορίζεται ο στόχος.

Παράδειγμα: Σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών ένας από τους στόχους είναι να γίνουν οι συμμετέχοντες ικανότεροι στην ανάπτυξη των σχέσεών τους με τους γονείς των μαθητών και να διαμορφώσουν θετική στάση απέναντι στο ζήτημα.

  1. Προσδιορίζεται το συγκεκριμένο αντικείμενο: Εξετάζεται τι ακριβώς ενδιαφέρει τους εκπαιδευομένους σε σχέση με το στόχο, καθώς και σε ποιο βάθος θα εξετάσουν αυτό το αντικείμενο, ανάλογα με τις δυνάμεις τους και το χρόνο που διατίθεται.

Παράδειγμα: Στο πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτικών, που εξετάζουμε, αποφασίζεται να χρησιμοποιηθεί η τεχνική της αυτοκατευθυνόμενης μάθησης, για ένα τρίωρο κάθε εβδομάδα επί τέσσερις εβδομάδες, με ειδικότερο στόχο να οργανώνονται καλύτερα οι συναντήσεις των εκπαιδευτικών με τους γονείς.

  1. Τίθενται ερωτήματα-ζητήματα προς διερεύνηση (αυτά είναι σκόπιμο να προέρχονται από τους ίδιους τους συμμετέχοντες με χρήση της τεχνικής του καταιγισμού ιδεών ή χρήση του δεύτερου σταδίου της τεχνικής της λύσης προβλήματος).

Παράδειγμα:

• Ποια αντίληψη έχουν οι γονείς για τη σκοπιμότητα και αποτελεσματικότητα των συναντήσεών τους με τους εκπαιδευτικούς;

• Σε ποιους λόγους οφείλεται η αποχή ορισμένων γονέων από τις συναντήσεις;
• Ποια αντίληψη έχουν οι εκπαιδευτικοί για τη συμμετοχή των γονέων;
• Οι συναντήσεις που έγιναν μέχρι σήμερα είχαν τους κατάλληλους στόχους; Είχαν την κατάλληλη μεθοδολογία;
• Ποιες ενέργειες μπορούν να γίνουν, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των συναντήσεων;

  1. Επιλέγονται, ανάλογα με το εξεταζόμενο ζήτημα, οι κατάλληλες μαθησιακές πηγές, που μπορεί να επεκτείνονται σ’ ένα ευρύ φάσμα: βιβλία, άρθρα, εικόνες, ταινίες, χάρτες, διηγήσεις, CD-ROM, Internet, σημειώσεις από συστηματική παρατήρηση κ.ά.
  2. Επιλέγεται η κατάλληλη μέθοδος μελέτης (λ.χ. αν η εργασία των εκπαιδευομένων θα είναι ατομική ή ομαδική, πώς θα αξιοποιηθεί το έντυπο υλικό, με ποια μέθοδο θα κρατούνται σημειώσεις, με ποια μέθοδο θα δομείται η επιχειρηματολογία στις εργασίες που θα γραφούν, με ποια μέθοδο θα επιλεγούν οι κατάλληλες πληροφορίες από το Internet κ.ά.). Επίσης προσδιορίζεται ο τρόπος, με τον οποίο θα υποστηρίζονται από τον εκπαιδευτή, αν συναντούν προβλήματα.
  3. Γίνεται προγραμματισμός των ενεργειών (χρονοδιάγραμμα, παραδοτέα, μέθοδος αξιολόγησης της ενέργειας).
  4. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Στο πλαίσιο της εφαρμογής της εκπαιδευτικής τεχνικής «Συνέντευξη από Ειδικό» έχετε πρόθεση να καλέσετε ένα ειδικό στο μάθημά σας. Περιγράψτε τις ενέργειες που θα κάνετε κατά το στάδιο της προετοιμασίας της συνέντευξης, καθώς και κατά το στάδιο της πραγματοποίησής της.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Πηγές της μάθησης δεν αποτελούν μόνο όσα γνωρίζουν και δημιουργούν ο εκπαιδευτής και οι εκπαιδευόμενοι ή όσα περιέχουν οι διάφορες μορφές του διδακτικού υλικού. Πηγή μάθησης μπορεί εξίσου να είναι κάποιος ειδικός ή ένα έμπειρο πρόσωπο που προσκαλείται στο πρόγραμμα εκπαίδευσης/κατάρτισης, με στόχο να μεταφέρει την εμπειρία του στους εκπαιδευομένους. Στην περίπτωση αυτή χρησιμοποιείται η εκπαιδευτική τεχνική «συνέντευξη από ειδικό».

Προδιαγραφές

α. Στάδιο προετοιμασίας

Το στάδιο της προετοιμασίας περιλαμβάνει τις ακόλουθες ενέργειες:

• Προσδιορίζεται ο στόχος της συνέντευξης και τα αναμενόμενα αποτελέσματα (γιατί να προσκληθεί ο συγκεκριμένος ειδικός,, πώς θα ωφεληθούν οι εκπαιδευόμενοι, σε ποια θέματα χρειάζεται να περιστραφεί η συνέντευξη, πώς αυτά συνδέονται με το αντικείμενο της διδακτικής ενότητας κ.ά.).
• Ο εκπαιδευτής δίνει στους εκπαιδευομένους πληροφορίες για τον προσκεκλημένο (στοιχεία του βιογραφικού του, πληροφορίες για το έργο του και τις αρμοδιότητές του, ενδεχομένως κείμενα που έχει γράψει κ.ά.).
• Προετοιμάζονται οι ερωτήσεις που θα τεθούν στον προσκεκλημένο και ορίζεται το άτομο (ή τα άτομα) που θα πάρει τη συνέντευξη.
• Ο εκπαιδευτής, εάν διαπιστώσει ανάγκη, μαθαίνει στα άτομα αυτά πώς να παίρνουν συνέντευξη (ακούν μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις, παίρνει ο ένας δοκιμαστικά συνέντευξη από τον άλλον).
• Προσδιορίζονται τα σημεία που θα καταγράφουν και θα παρατηρούν οι εκπαιδευόμενοι κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν, όχι μόνο όσα θα πει ο προσκεκλημένος, αλλά και οι αντιδράσεις του και η γλώσσα του σώματός του.

β. Στάδιο πραγματοποίησης της συνέντευξης
• Τη συνέντευξη αναλαμβάνει να πάρει ένα μόνο άτομο, προκειμένου η διαδικασία να έχει συνοχή και ενιαίο ρυθμό. Μπορεί να έχουν οριστεί κι άλλα 1-2 άτομα, που θα θέσουν συμπληρωματικές ερωτήσεις στο τέλος.
• Αν το άτομο που παίρνει τη συνέντευξη είναι εκπαιδευόμενος, ίσως χρειαστεί σε ορισμένες περιπτώσεις να παρέμβει ο εκπαιδευτής διακριτικά στην πορεία της συνέντευξης για να δώσει απαραίτητες διευκρινίσεις, να συνδέσει ορισμένα ζητήματα με το μαθησιακό αντικείμενο ή να εκμαιεύσει περισσότερα στοιχεία από τον προσκεκλημένο, εάν διαπιστώνεται ότι αυτός δεν έχει ευχέρεια έκφρασης.
γ. Στάδιο σχολιασμού και σύνθεσης
Όταν αποχωρήσει ο προσκεκλημένος, ο εκπαιδευτής συντονίζει μια συζήτηση ή εργασία σε ομάδες, όπου σχολιάζεται τόσο το περιεχόμενο της συνέντευξης όσο και η διαδικασία της πραγματοποίησής της. Γίνεται σύνθεση των απόψεων και διασύνδεση με το αντικείμενο της διδακτικής ενότητας, στο πλαίσιο της οποίας εντάχθηκε η συνέντευξη.

40 (Α) Ποιο είναι το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της εκπαιδευτικής τεχνικής «Εκπαιδευτική Επίσκεψη»;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Μια ακόμη πηγή μάθησης, πέρα από τον εκπαιδευτή, τους εκπαιδευομένους και το διδακτικό υλικό, είναι η άντληση εμπειρίας από έναν εργασιακό ή άλλο χώρο που επισκέπτονται οι εκπαιδευόμενοι. Το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι οι συμμετέχοντες έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν καταστάσεις, λειτουργίες και εφαρμογές που δεν μπορούν να αναπαρασταθούν εύκολα μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας.

  1. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
    Υποθέστε ότι είστε εκπαιδευτής μιας εκπαιδευτικής ομάδας, η οποία αποτελείται από μετανάστες και
    παλιννοστούντες, και σχεδιάζετε να επεξεργαστείτε μια διδακτική ενότητα του εκπαιδευτικού προγράμματος με θέμα «Χαρακτηριστικά της ελληνικής δημόσιας διοίκησης».
    α)Πιστεύετε ότι η τεχνική της «Εκπαιδευτικής Επίσκεψης» μπορεί να εφαρμοστεί στην ομάδα αυτή και για ποιους λόγους;
    β)Κρίνετε απαραίτητη την προηγούμενη επικοινωνία του εκπαιδευτή με το φορέα που θα επισκεφθούν και, εάν ναι, ποιες πληροφορίες κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να συγκεντρώσει;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α) Η επίσκεψη αποτελεί μια εκπαιδευτική τεχνική μέσω της οποίας οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να παρατηρήσουν καταστάσεις, λειτουργίες, πρακτικές, μεθόδους, τεχνικές και εφαρμογές που δεν μπορούν να αναπαρασταθούν εύκολα μέσα στην αίθουσα.
Έτσι η μάθηση προέρχεται μέσα από τις εμπειρίες που θα αντλήσουν οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι, οι οποίες θα συνδεθούν άμεσα με τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες τους.
Πρέπει λοιπόν να έχουν καταγράψει από πριν μαζί με τον εκπαιδευτή τα σημεία που θα παρατηρούν, ώστε μετά την επίσκεψη να γίνει αναφορά και σχολιασμός των παρατηρήσεων, σύνθεση των απόψεων που προέκυψαν και σύνδεση της εμπειρίας που αποκτήθηκε με το αντικείμενο της διδακτικής ενότητας και τις ανάγκες της ομάδας. Οι εμπειρίες αυτές θα είναι πολύ σημαντικές για τα μέλη της συγκεκριμένης ομάδας αν σκεφτούμε πόσες δυσκολίες

αντιμετωπίζουν στην επαφή τους με διάφορες υπηρεσίες. Θα αποκομίσουν χρήσιμες πληροφορίες, αλλά και θα αναπτύξουν αυτοπεποίθηση σε ότι αφορά την προσέγγιση των υπηρεσιών αυτών.
β) Προκειμένου να πραγματοποιηθεί η επίσκεψη, είναι απαραίτητη η προηγούμενη επικοινωνία του εκπαιδευτή με τον υπεύθυνο του φορέα, τον οποίο πρέπει να ενημερώσει για το περιεχόμενο και τους στόχους του προγράμματος, το προφίλ των εκπαιδευομένων και τους συγκεκριμένους στόχους που θα έχει η επίσκεψή τους εκεί.
Ταυτόχρονα, ο εκπαιδευτής θα ενημερωθεί για τη διαθεσιμότητα των στελεχών που μπορούν να βοηθήσουν, μπορεί να συναντηθεί μαζί τους και να τους ζητήσει π.χ. να παρουσιάσουν στους εκπαιδευομένους την παροχή υπηρεσιών με συγκεκριμένα παραδείγματα, ή να τους ζητήσει, εάν μπορούν, να δώσουν κάποιες συνεντεύξεις ώστε να αξιοποιηθεί και η τεχνική «Συνέντευξη από ειδικό».

  1. (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Σχεδιάστε μία «Εκπαιδευτική Επίσκεψη», η οποία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Οι προδιαγραφές της εκπαιδευτικής επίσκεψης μοιάζουν αρκετά με εκείνες της συνέντευξης από ειδικό. Συγκεκριμένα είναι οι ακόλουθες:

 Στάδιο προετοιμασίας
Προσδιορίζεται ο στόχος της επίσκεψης και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Γίνεται συγκέντρωση και επεξεργασία πληροφοριών για το χώρο της επίσκεψης. Προετοιμάζεται κατάλογος με τα σημεία που θα καταγράφουν και θα παρατηρούν οι εκπαιδευόμενοι-επισκέπτες.

Παραδείγματα

  1. Μια ομάδα είκοσι εκπαιδευομένων επισκέπτεται ένα Κέντρο Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες, με στόχο να εξετάσουν τη λειτουργικότητα της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης του κτιρίου. Τα σημεία που επιλέχθηκε να παρατηρήσουν οι εκπαιδευόμενοι είναι: α) οι είσοδοι και ο χώρος στάθμευσης του κτιρίου, β) τα εργαστήρια, γ) οι τουαλέτες, δ) οι διάδρομοι. Ειδικότερα, οι εκπαιδευόμενοι ανά πενταμελείς ομάδες θα παρατηρήσουν τα ακόλουθα σημεία και θα κρατήσουν σημειώσεις:

α. Είσοδοι και χώρος στάθμευσης

• Υπάρχουν ράμπες που διευκολύνουν τη μετακίνηση;
• Είναι οι πόρτες αρκετά ελαφριές, ώστε να μπορεί να τις ανοίξει κάποιος που μετακινείται με καροτσάκι;
• Υπάρχουν χώροι στάθμευσης κοντά στο κτίριο, που προορίζονται για άτομα με ειδικές ανάγκες; Υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε αυτούς;

β. Εργαστήρια

• Έχουν εξοπλισμό «φιλικό» προς άτομα με ειδικές ανάγκες;
• Τα τραπέζια και οι πάγκοι έχουν κατάλληλο ύψος, ώστε τα άτομα που χρησιμοποιούν καροτσάκι να μπορούν να εργαστούν άνετα;

γ. Τουαλέτες

• Έχουν πόρτες με κατάλληλο εμβαδόν;
• Οι νεροχύτες έχουν κατάλληλο ύψος, ώστε να εξυπηρετούν άτομα που χρησιμοποιούν καροτσάκι;
• Υπάρχουν μπάρες υποστήριξης; δ. Διάδρομοι
• Έχουν κατάλληλο εμβαδόν;
• Υπάρχουν φωτεινοί σηματοδότες που θα ανάψουν σε περίπτωση πυρκαγιάς, ώστε να την αντιληφθούν άτομα με προβλήματα ακοής;
• Υπάρχουν σημάνσεις για το πού οδηγούν οι διάδρομοι, ώστε να εξυπηρετούνται άτομα που δεν μπορούν να διαβάσουν;

  1. Μια ομάδα είκοσι εκπαιδευομένων εκπαιδευτών επισκέπτεται ένα ΚΕΚ. Οι εκπαιδευόμενοι διαιρούνται σε πέντε τετραμελείς ομάδες. Κάθε ομάδα παρακολουθεί έναν εκπαιδευτή ΚΕΚ να διδάσκει επί 45 λεπτά. Διαμορφώνεται και αξιοποιείται κατάλογος με σημεία παρατήρησης.

 Στάδια πραγματοποίησης και σχολιασμού της επίσκεψης

• Η επίσκεψη θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με τρόπο που να μη διαταράξει την καθημερινή λειτουργία του φορέα υποδοχής.
• Τέλος, γίνεται ο σχολιασμός της επίσκεψης, η σύνθεση των απόψεων που προέκυψαν, καθώς και η διασύνδεση της αποκτηθείσας εμπειρίας με το αντικείμενο της διδακτικής ενότητας, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη

43(Β) Για ποιους λόγους, κατά τη γνώμη σας, η «Εκπαιδευτική Βιογραφία» ενδείκνυται για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η «Εκπαιδευτική Βιογραφία» είναι μία προσέγγιση από εκείνες που χρησιμοποιούν τις αφηγήσεις ζωής. Επικεντρώνεται στο τρόπο με τον οποίο κάποιος επανεξετάζει τη ζωή του από τη σκοπιά του να εντοπίσει τι/ πώς έχει μάθει και τι σχετικό χρειάζεται να κάνει στο μέλλον. Η χρήση της τεχνικής αυτής πραγματεύεται τρία σημεία –κλειδιά:

  1. Παρέχει στην ομάδα έναν ασφαλή χώρο για την ανάπτυξη διαλόγου και αμοιβαίας κατανόησης,
  2. Μέσω της καταγραφής και της συζήτησης γύρω από τις αφηγήσεις ζωής προωθεί τον κριτικό στοχασμό και αυτοστοχασμό πάνω σε προσωπικές παραδοχές,
  3. Προσφέρει στους εκπαιδευομένους την ευκαιρία να επανεξετάσουν το παρελθόν τους προκειμένου να ερμηνεύσουν κριτικά προηγούμενες εμπειρίες τους.

44(Β)Ποιος μπορεί να είναι ο ρόλος της χρήσης της τέχνης στην ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η επαφή με την τέχνη προσφέρει ερεθίσματα για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και του κριτικού στοχασμού, ώστε να δημιουργηθούν αναχώματα απέναντι στην υιοθέτηση στερεοτύπων και στις διαστρεβλωτικές επιδράσεις της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας. Ένα έργο τέχνης μέσα από τον προβληματισμό τον οποίο προκαλεί, καθώς και μέσα από την προσέγγιση του πλούτου των νοημάτων και μηνυμάτων που περιέχει, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αντιμετώπιση και άρση των προκαταλήψεων, απεγκλωβισμό από δυσλειτουργικές παραδοχές και κυρίαρχες στάσεις.

45(Γ) Ας υποθέσουμε ότι σχεδιάζετε να ασχοληθείτε σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με το θέμα
«Διαπολιτισμικές Σχέσεις» και μάλιστα να αξιοποιήσετε τη χρήση της τέχνης για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού των εκπαιδευομένων. Ποια βήματα θα ακολουθήσετε ώστε να πετύχετε αυτόν τον σκοπό μέσα από την αξιοποίηση της Τέχνης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

α. Ο εκπαιδευτής -σε συνεργασία με τους εκπαιδευόμενους – διαμορφώνει ορισμένα κριτικά ερωτήματα που θα αποτελέσουν το έναυσμα για την επεξεργασία του εξεταζόμενου θέματος. Π.χ. κριτικά ερωτήματα πάνω στο θέμα
«Διαπολιτισμικές Σχέσεις» θα μπορούσε να είναι τα εξής:

  • «Ο δικός μας τρόπος είναι ο καλύτερος;»
  • «Μια φορά ξένος, για πάντα ξένος;»

β. Επιλέγονται έργα από τη ζωγραφική, τη λογοτεχνία, την ποίηση, τον κινηματογράφο κ.ά. η ανάλυση των οποίων θα μπορούσε να προσφέρει εναύσματα για την επεξεργασία των κριτικών ερωτήσεων που εξετάζονται. Π.χ. το παρακάτω ποίημα μπορεί να προσφέρει «τροφή για σκέψη» επάνω στα δύο ανωτέρω κριτικά ερωτήματα.

“A Bedtime Story”
της Mitsuye Yamada

Μια φορά κι έναν καιρό σε ένα παλιό ιαπωνικό μύθο
που διηγούνταν ο πατέρας μου
μια ηλικιωμένη γυναίκα ταξίδευε μέσα από

πολλά μικρά χωριά ζητώντας καταφύγιο για τη νύχτα.
Κάθε πόρτα που άνοιγε μια χαραματιά απαντώντας στο χτύπημά της
έκλεινε αμέσως μετά.
Ανήμπορη να περπατήσει παραπάνω ανέβηκε κατάκοπη ένα λόφο
βρήκε ένα ξέφωτο
και εκεί ξάπλωσε να ξαποστάσει να πάρει μια ανάσα.
Το χωριό από κάτω κοιμόταν
μόνο μερικά φωτάκια λαμπύριζαν σαν άστρα.
Έξαφνα, τα σύννεφα άνοιξαν
και ένα ολόγιομο φεγγάρι ξεπρόβαλε πάνω από το χωριό.
Η ηλικιωμένη γυναίκα ανασηκώθηκε στράφηκε προς το χωριό
και κάνοντας μια ικεσία φώναξε
Άνθρωποι του χωριού, σας ευχαριστώ!
Αν δεν είχατε την καλοσύνη
να μου αρνηθείτε ένα κρεβάτι για να περάσω τη νύχτα
τα ταπεινά μου μάτια ποτέ δε θα είχαν δει αυτό το αξέχαστο θέαμα.
Ο πατέρας σταμάτησε και εγώ περίμενα.
Στην άνεση του σπιτιού μας στην κορυφή του λόφου του Σιάτλ
με θέα την κοιλάδα, αναφώνησα
‘Αυτό είναι το τέλος;’

γ. Γίνεται η ανάλυση του έργου τέχνης και τα συμπεράσματα που προκύπτουν συσχετίζονται με τα εξεταζόμενα κριτικά ερωτήματα.
δ. Το ίδιο γίνεται στη συνέχεια με την ανάλυση ορισμένων ακόμα έργων τέχνης που επίσης συσχετίζονται με τα κριτικά ερωτήματα.
ε. Στο τέλος γίνεται συνολικός αναστοχασμός και εξάγονται συμπεράσματα επάνω στο εξεταζόμενο θέμα. Βλ. για περισσότερα στα πεπραγμένα του Ευρωπαϊκού Προγράμματος ARTiT στο www. artit. eu

46(Γ) Ποια είναι τα επιχειρήματα των θεωρητικών, οι οποίοι αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα της τεχνικής της Εισήγησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Χρειάζεται η εισήγηση;

Οι μελετητές της εκαπίδευσης ενηλίκων όταν θίγουν το ζήτημα των εκπαιδευτικών τεχνικών, με τις οποίες διδάσκονται οι ενήλικοι, εκφράζουν – όλοι ανεξαιρέτως – την ανησυχία τους σε ό,τι αφορά τη συχνότητα και τη μεθοδολογία, με τις οποίες συνήθως χρησιμοποιείται η εισήγηση.

Ας δούμε ορισμένες απόψεις:
«Είναι αφελές να θεωρήσουμε ότι η μάθηση προάγεται απλώς και μόνο επειδή ορισμένοι ενήλικοι καθοδηγούνται από έναν εκπαιδευτή. Αντίθετα, εκείνο που είναι σημαντικό είναι η υφή της μαθησιακής διεργασίας, κατά πόσο ενυπάρχουν τα χαρακτηριστικά του αμοιβαίου σεβασμού, του διαλόγου, της συνεργατικότητας, της πράξης. Μια εισήγηση προς ένα ακροατήριο ενηλίκων, που δεν περιέχει δυνατότητα για συζήτηση, χρόνο για ερωτήσεις, ευκαιρία για συμμετοχική διερεύνηση διαφορετικών απόψεων και δεν επιχειρεί να διασυνδέσει τις εμπειρίες των διδασκομένων με το παρουσιαζόμενο ζήτημα, είναι ρηχή εκπαιδευτική πρακτική». (Brookfield St., 1986, σ. 9)

«Απέναντι σε έναν ομιλητή ένας ενήλικος, αν δεν συμμετέχει, μπορεί να παραμείνει συγκεντρωμένος το πολύ είκοσι λεπτά, έστω και αν η προσοχή του κεντρίζεται από οπτικοακουστικά βοηθήματα (μηχάνημα προβολής, σλάιντς κ.τ.λ.). Όταν ένας ενήλικος ακούει, συγκρατεί, αν έχει συγκεντρωμένη την προσοχή του, 20% με 30% των πληροφοριών που μεταδίδονται. Πέραν των είκοσι λεπτών το ποσοστό αυτό πέφτει στο 5%». (Courau S., 2002, σ. 41)

«Μια προσεκτική ανάλυση της σχέσης δασκάλου-μαθητή, από την κατώτερη βαθμίδα ως την ανώτερη, μέσα κι έξω από το σχολείο, αποκαλύπτει τον βαθιά αφηγηματικό της χαρακτήρα. Από τη μια μεριά είναι εκείνος που αφηγείται, το Υποκείμενο (ο δάσκαλος), και από την άλλη εκείνοι που υπομονετικά ακούνε τον ομιλητή, τα αντικείμενα (οι μαθητές). Το περιεχόμενο – άσχετα αν πρόκειται για αξίες ή για εμπειρικές διαστάσεις της πραγματικότητας – κατά την αφήγηση τείνει να γίνει άψυχο και απολιθωμένο. Η εκπαίδευση υποφέρει από την αρρώστια της αφήγησης (…). Ο δάσκαλος μιλάει για την πραγματικότητα σαν αυτή να ήταν στατική, ακίνητη, χωρισμένη σε στεγανά και προβλεπτή με πλήρη ακρίβεια. Ή εκθέτει ένα θέμα που είναι τελείως ξένο στην υπαρξιακή εμπειρία των μαθητών. Σκοπός του είναι «να γεμίσει» τους μαθητές με την ύλη της αφήγησης, μια ύλη που είναι αποσπασμένη από την πραγματικότητα, αποσυνδεμένη από το σύνολο που τη γέννησε και που θα μπορούσε να της δώσει νόημα (…). Αυτή είναι η
«τραπεζική» αντίληψη της εκπαίδευσης, όπου η σφαίρα δράσης που επιτρέπεται στους μαθητές περιορίζεται στο να δέχονται, να καταχωρούν και να αποταμιεύουν τις καταθέσεις του δασκάλου. Είναι αλήθεια ότι τους δίνεται η ευκαιρία να γίνουν καλοί συλλέκτες ή καλοί καταγραφείς των ειδών που αποταμιεύουν. Σε τελευταία ανάλυση, όμως, οι άνθρωποι είναι εκείνοι που σιγά-σιγά χάνονται, εξαιτίας της έλλειψης δημιουργικότητας». (Freire P., 1977, σ. 77-78)

«Ο διδάσκων που αφιερώνει πολύ χρόνο στη μετάδοση καλά δομημένων πληροφοριών υποθέτει με αισιοδοξία ότι καθένας θα συγκρατήσει σημαντικό μέρος των πληροφοριών αυτών. Στην πραγματικότητα, όμως, οι απώλειες είναι μεγάλες και η πληροφορία που δέχεται ο διδασκόμενος είναι συχνά παραμορφωμένη, παρά το γεγονός ότι ο διδάσκων τη μετέδωσε με οργανωμένο τρόπο». (Noyé D., Piveteau J., 2002, σ. 40, 84)

«Ο εισηγητής έχει συνήθως τον έλεγχο του χρόνου, του χώρου, του ρυθμού, του ύφους και του περιεχομένου της διδασκαλίας. Αλλά, παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν προβλήματα:

• Δεν είναι πάντα εύκολο να διαπιστώνεις αν οι εκπαιδευόμενοι προσέχουν.
• Το κέντρο βάρους συνήθως βρίσκεται σε όσα λέει ο διδάσκων. Αυτό μπορεί να αποβεί εις βάρος των γνώσεων που

χρειάζεται ο εκπαιδευόμενος […].
• Σχετικά λίγοι διδάσκοντες είναι αυτοί που ξέρουν πόσο καλοί (ή πόσο κακοί) είναι στις εισηγήσεις ή στις παρουσιάσεις που κάνουν – δεν είχαν το κουράγιο ή το χρόνο να βιντεοσκοπήσουν τον εαυτό τους.
• Στην προφορική διδασκαλία είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις αν το μήνυμα περνάει – οι εκπαιδευόμενοι ξέρουν καλά να δείχνουν ότι δήθεν προσέχουν και ότι καταλαβαίνουν, ακόμη και όταν σχεδόν κοιμούνται […].
• Όλοι μπορούμε να βρούμε επιπλέον στοιχεία για να τα συσσωρεύσουμε σε μια εισήγηση. Οι νέες ιδέες φαίνονται τόσο σημαντικές, ώστε δεν μπορούμε να αντισταθούμε να μην τις συμπεριλάβουμε· αντίθετα είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε ποια στοιχεία από το παλιό υλικό πρέπει να παραμερίσουμε για να αφήσουμε χώρο για τα καινούρια». (Race Ph., 1999, σ. 232-233)

«Οι εισηγήσεις όπως και οι επιδείξεις, επιβαρύνουν την ήδη αδύναμη ικανότητα βραχυπρόθεσμης απομνημόνευσης των ενηλίκων. Εκτυλίσσονται με ρυθμό που είναι απίθανο να ακολουθηθεί ακόμα και από την πλειοψηφία στην αίθουσα. Οι ενήλικοι μαθαίνουν μέσα από τη συμμετοχή και την ενεργοποίηση, που και οι δύο απουσιάζουν από τις μετωπικές εισηγήσεις και επιδείξεις. Επίσης έρευνες έδειξαν επανειλημμένα ότι οι εισηγήσεις είναι φτωχή μέθοδος για το μετασχηματισμό των στάσεων […]. Επιπλέον, η ανατροφοδότηση είναι δύσκολη. Από τη στιγμή που αρχίζετε να επιδίδεστε στην παρουσίαση ενός θέματος που σας αρέσει, είναι εύκολο να μην μπορείτε καθόλου να αντιληφθείτε τη βαριεστημάρα, την οκνηρία ή την έλλειψη κατανόησης μέσα στην αίθουσα. Όπως και να ‘χει, οι ενήλικοι συχνά διστάζουν να παραδεχτούν ότι υπάρχει μια διαδικασία ή μια άποψη που δεν έχουν καταλάβει. Οι συμβατικές εκπαιδευτικές τεχνικές, όπως η εισήγηση και η επίδειξη, συχνά οδηγούν το διδάσκοντα και το διδασκόμενο να συνωμοτήσουν προκειμένου να συγκαλυφθεί η αποτυχία». (Rogers J., 1989, σ. 119-120)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Courau, S. (2002). Τα βασικά «εργαλεία» του εκπαιδευτή ενηλίκων. Αθήνα: Μεταίχμιο. Freire, P. (1977). Η Αγωγή του Καταπιεζόμενου. Αθήνα: Ράππας.
Noye, D., Pireteau, J. (2002). Πρακτικός Οδηγός του Εκπαιδευτή. Αθήνα: Μεταίχμιο. Race, Ph. (1999). Το Εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Brookfield, St. (1986). Understanding and Facilitating Adult Learning. San Francisco: Jossey-Bass. Rogers, J. (1989). Adults Learning. The Open University Press.

47(Β) Η τεχνική της Εισήγησης εξακολουθεί να εφαρμόζεται συχνά στην Εκπαίδευση Ενηλίκων, παρά το γεγονός ότι έχει αμφισβητηθεί η αποτελεσματικότητά της. Προσπαθήστε να εντοπίσετε τους λόγους για τους οποίους, κατά τη γνώμη σας, η Εισήγηση εφαρμόζεται τόσο συχνά σε προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Γιατί χρησιμοποιείται συχνά η εισήγηση;
Μπορούμε να εντοπίσουμε έξι τουλάχιστον λόγους:

α. Έχει το πλεονέκτημα ότι καθιστά δυνατή τη μετάδοση γνώσεων σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Ιδιαίτερα ενδείκνυται όταν πρόκειται να γίνει εισαγωγή ενός ζητήματος, ανάπτυξη μιας μεθόδου, ανάλυση ορισμένων εννοιών, εξαγωγή συμπερασμάτων, ανακεφαλαίωση, παρουσίαση οδηγιών.

β. Η προετοιμασία και πραγματοποίησή της είναι σε γενικές γραμμές ευκολότερη από άλλες εναλλακτικές εκπαιδευτικές τεχνικές.
γ. Αρκετοί εκπαιδευτές, μην έχοντας κατάλληλη παιδαγωγική κατάρτιση, δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τις εναλλακτικές τεχνικές, συνεπώς καταφεύγουν στην πεπατημένη της εισήγησης.
δ. Ορισμένοι άλλοι εκπαιδευτές θεωρούν απαραίτητο να καλύψουν «πλήρως» κάθε θέμα που «πρέπει» να αφομοιώσουν οι εκπαιδευόμενοι. Τείνουν να αναγάγουν τους εαυτούς τους και τις δικές τους γνώσεις σε πρότυπο, που οι τελευταίοι πρέπει να ακολουθήσουν. Συνέπεια αυτής της στάσης είναι ότι οι εκπαιδευτές επιχειρούν να μεταβιβάσουν στους εκπαιδευομένους όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούν.
ε. Επίσης, η αφηγηματική τεχνική αποτελεί συχνά προσδοκία και προτίμηση των ενήλικων εκπαιδευομένων. Οι λόγοι μπορεί να είναι πολλοί και αλληλοσυνδεόμενοι. Οι εκπαιδευόμενοι ίσως είναι εξοικειωμένοι με την τεχνική αυτή_ ίσως την προτιμούν, γιατί πιστεύουν ότι θα τους οδηγήσει ταχύτερα στη μάθηση_ ίσως δυσπιστούν και αντιστέκονται απέναντι σε καινούριες τεχνικές_ ίσως αισθάνονται ασφαλέστερα, όταν απλώς παρακολουθούν το διδάσκοντα και κρατούν σημειώσεις, παρά όταν προσπαθούν να επεξεργαστούν απόψεις ή ζητήματα μόνοι ή μαζί με άλλους.
στ. Τέλος, στην Ελλάδα (και όχι μόνο) υπάρχει μακρά παράδοση, σύμφωνα με την οποία το εκπαιδευτικό σύστημα, σε όλα του τα επίπεδα, χρησιμοποιεί ως βασική μέθοδο την «από έδρας» διδασκαλία.

48(Α) Δεδομένων των μειονεκτημάτων της τεχνικής της «Εισήγησης», θα πρέπει οι εκπαιδευτές ενηλίκων να σταματήσουν να την χρησιμοποιούν;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Να καταργήσουμε λοιπόν τη εισήγηση;
Όχι βέβαια. Όλες οι εκπαιδευτικές τεχνικές χρειάζονται, αρκεί να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά. Εξάλλου είδαμε ότι η τεχνική αυτή αφενός παρουσιάζει ορισμένα πλεονεκτήματα, αφετέρου δεν μπορεί να παραγνωριστεί το γεγονός ότι συχνά οι εκπαιδευόμενοι – τουλάχιστον στην αρχή ενός προγράμματος – αναμένουν να διδαχθούν με αυτόν τον τρόπο (βλ. σημεία α, ε, και στ της προηγούμενης υποενότητας «Γιατί χρησιμοποιείται συχνά η εισήγηση»).
Εκείνο λοιπόν που προτείνουμε είναι:

• Να χρησιμοποιείται η εισήγηση με φειδώ, μόνο όπου απαιτείται, ανάλογα με το γνωστικό αντικείμενο, τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων, το μαθησιακό κλίμα.
• Να εφαρμόζεται σύμφωνα με κατάλληλες προδιαγραφές, ώστε να γίνεται ενδιαφέρουσα και αποτελεσματική.
• Να εμπλουτίζεται και να συνδυάζεται με άλλες εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν την ενεργητική
συμμετοχή. [Ας θυμηθούμε εδώ τον Α. Rogers, που θεωρεί ότι σχεδόν όλα τα γνωστικά αντικείμενα είναι δυνατό να διδαχθούν μέσω ενεργητικών τεχνικών: «Σχεδόν πάντα υπάρχουν καλύτερες μέθοδοι από τη μετωπική παρουσίαση του θέματος από τον εκπαιδευτή»].

49(Γ) Περιγράψτε τις προδιαγραφές που πρέπει να χαρακτηρίζουν το κύριο μέρος μιας εικοσάλεπτης Εισήγησης.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Προδιαγραφές του Κύριου Μέρους

Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε αυτές τις προδιαγραφές στις εξής έντεκα:

  1. Το Κύριο Μέρος είναι διαιρεμένο σε ενότητες, συνήθως τρεις. Οι ενότητες είναι σαφώς διακριτές μεταξύ τους.

Συνδέονται άρρηκτα με τους στόχους της εισήγησης, που αναγγέλθηκαν στην Εισαγωγή. Επίσης συνδέονται μεταξύ τους. Η επιχειρηματολογία του εκπαιδευτή ρέει επαγωγικά από τη μία ενότητα στην άλλη.

  1. Σε κάθε ενότητα υπάρχουν στοιχεία που αποσαφηνίζουν όσα αναπτύσσονται και τονώνουν το ενδιαφέρον.

Ένα παράδειγμα, που προσφέρεται ιδιαίτερα για το Κύριο Μέρος: Ο εκπαιδευτής σταματάει προς στιγμήν να εισηγείται και διανέμει στους εκπαιδευομένους ένα έντυπο (1-2 σελίδες), που περιέχει ένα κείμενο ή μια σειρά στοιχείων ή κάποια άλλα δεδομένα. Τους ζητάει να μελετήσουν το έντυπο για 1′-2′ και στη συνέχεια διασυνδέει την παρουσίασή του με το περιεχόμενο του εντύπου, λέγοντας λ.χ. «Όπως θα διαπιστώσατε, ο τάδε θεωρητικός ισχυρίζεται ότι…. Ωστόσο, θα μπορούσε να αντιπαρατεθεί η άποψη ότι…» ή «Όπως είδατε, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται μεγάλες αλλαγές στο… Αυτό έχει τις εξής επιπτώσεις στο ζήτημα που εξετάζουμε…».

  1. Στο τέλος κάθε ενότητας ο εκπαιδευτής κάνει ένα σύντομο επίλογο και μια προαγγελίατης επόμενης ενότητας. Με αυτόν τον τρόπο συγκεντρώνεται εκ νέου η προσοχή των εκπαιδευομένων.

Με βάση αυτές τις τρεις προδιαγραφές που αναφέραμε, μπορούμε τώρα να δώσουμε ένα (σχηματικό) παράδειγμα του Κύριου Μέρους:

  1. Όσα αναπτύσσει ο εκπαιδευτής βρίσκονται σε αντιστοιχία με το επίπεδο, τις ανάγκες και εμπειρίες, καθώς και το ρυθμό που μπορούν να παρακολουθήσουν οι εκπαιδευόμενοι. Ειδικά σε ό,τι αφορά το ρυθμό παρακολούθησης, ο εκπαιδευτής παρατηρεί τη «γλώσσα του σώματος» των ακροατών του. Εξακριβώνει εάν παρακολουθούν, αν καταλαβαίνουν, αν συμφωνούν ή διαφωνούν, πλήττουν, είναι κουρασμένοι κ.ο.κ. Αν διαπιστώσει κάποιο πρόβλημα θα πρέπει, ανάλογα, να σκεφτεί να αλλάξει το ρυθμό του λόγου του, να διακόψει ίσως την εισήγηση, να ενισχύσει τα στοιχεία που τονώνουν το ενδιαφέρον.
  2. Γίνεται αναφορά στις πρακτικές εφαρμογές που μπορεί να έχει το αντικείμενο της εισήγησης.
  3. Υπάρχει σαφής και πειστική τεκμηρίωση των επιχειρημάτων (με στοιχεία, παραδείγματα, αναφορές σε έρευνες, σε βασικές θεωρίες κ.ά.).
  4. Γίνεται, όπως και στην Εισαγωγή, ανάλυση των βασικών εννοιών.
  5. Η παρουσίαση του θέματος υποστηρίζεται από οπτικοακουστικά μέσα (πίνακες, διαφάνειες, σλά–ντς, βιντεοταινίες, ταινίες ήχου, εικόνες, σχεδιαγράμματα κ.ά.). [Στο ζήτημα αυτό είναι αφιερωμένο ολόκληρο το κεφάλαιο 6].
  6. Ο εκπαιδευτής περιορίζεται να παρουσιάσει τα αναγκαία στοιχεία και δεν υπεισέρχεται σε λεπτομέρειες. Έτσι χειρίζεται αποτελεσματικά τη σχέση «διδακτέας ύλης» – διαθέσιμου χρόνου.

Η σχέση «ύλης» – χρόνου

Ας αφιερώσουμε μερικές παραγράφους στο σημαντικό αυτό ζήτημα. Όσα θα αναφέρουμε ισχύουν κατεξοχήν για την εισήγηση, μπορούν όμως να επεκταθούν και σε όλες τις άλλες εκπαιδευτικές τεχνικές.

Είναι γνωστό ότι συχνά οι εκπαιδευτές προσπαθούν να μιλήσουν για περισσότερα ζητήματα από όσα μπορούν να χωρέσουν στο χρονικό πλαίσιο που διαθέτουν. Ειδικά όταν εισηγούνται, οι εκπαιδευτές έχουν την τάση να μιλούν πολύ, να αναφέρουν πλήθος παραδειγμάτων κ.ο.κ.

Γι– αυτό είναι αναγκαία μια διαδικασία επιλογής των ζητημάτων που θα παρουσιάσει ο εκπαιδευτής, μέσα από την οποία θα διασφαλιστεί η επικέντρωση σε εκείνα που είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων.

Μια πρακτική μέθοδος είναι οι αναφορές που θα γίνουν στα διάφορα ζητήματα να χωριστούν σε τρεις κατηγορίες:

• «ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ» : εκείνες που έχουν καίρια σημασία για την ανάπτυξη της επιχειρηματολογίας και σχετίζονται με πρακτικές εφαρμογές.
• «ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ» : εκείνες που πλαισιώνουν με τρόπο χρήσιμο τις «αναγκαίες αναφορές» (παραδείγματα, πρόσθετα στοιχεία και επιχειρήματα).
• «ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ» : εκείνες που σχετίζονται με ζητήματα που είναι ήσσονος σημασίας με το βασικό θέμα που αναπτύσσεται (δευτερεύουσες παράμετροι του θέματος, μη καίριες θεωρητικές προσεγγίσεις κ.ο.κ.).

Για παράδειγμα, στο παρόν κεφάλαιο – που δεν είναι δυνατόν να επεκταθεί σε περισσότερες από 150 σελίδες –
«αναγκαίες αναφορές», στις οποίες αφιερώνουν πολλές σελίδες, είναι εκείνες που αφορούν τον εμπλουτισμό της εισήγησης και τη μεθοδολογία της χρήσης ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών. Αυτά τα θέματα παρουσιάζονται με τη μεγαλύτερη δυνατή πληρότητα. «Χρήσιμες αναφορές» αποτελούν τα παραδείγματα του κεφαλαίου. Θα μπορούσαν να είναι περισσότερα, όμως αυτό προσκρούει στο συνολικό αριθμό των διατιθεμένων σελίδων. Τέλος, «σχετικές αναφορές» αποτελούν λ.χ. οι διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις που αφορούν την εισήγηση. Οι αναφορές αυτές κρίθηκε ότι δεν είναι τόσο σημαντικές όσο η χρήση ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών, γι– αυτό, δεδομένων των περιορισμών της έκτασης του κεφαλαίου, τους αφιερώθηκαν μόνο δύο σελίδες.

Δύο παρατηρήσεις

• Στο σύνολο μιας διδακτικής ώρας το ποσοστό χρόνου που καλύπτει ο εκπαιδευτής κατά μέσο όρο, εάν θέλει να είναι συνεπείς με το στόχο της ενεργοποίησης των εκπαιδευομένων, δεν πρέπει να υπερβαίνει το 40%. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Noye-Piveteau ασκούν κριτική στους εκπαιδευτές που α) καταλαμβάνουν με τις παρεμβάσεις τους κατά μέσο όρο πάνω από 60%-70% του χρόνου, β)δίνουν στους εκπαιδευτές απλώς τη δυνατότητα να απαντούν σε ερωτήσεις που υποβάλλουν οι ίδιοι.
• Είναι απαραίτητο κατά το σχεδιασμό της χρονικής διάρκειας μιας εισήγησης – και ευρύτερα μιας διδακτικής ενότητας
– να προβλέπεται ένα εύλογο ποσοστό χρόνου (15-20%), που ενδεχομένως θα καλυφθεί από απρόβλεπτα συμβάντα, όπως διατύπωση επίμονων ερωτήσεων ή αντίλογου από τους εκπαιδευόμενους, επέκταση της παρουσίασης από την πλευρά του εκπαιδευτή, η οποία δεν είχε αρχικά προγραμματιστεί αλλά κρίθηκε εκείνη τη στιγμή απαραίτητη, παράταση του διαλείμματος λόγω κόπωσης της ομάδας κ.α.

  1. Μεγάλη σημασία έχει η καλή χρήση του προφορικού λόγου από την πλευρά του εκπαιδευτή.
  2. Επίσης σημαντική είναι η καλή χρήση της «γλώσσας του σώματος» του εκπαιδευτή.

50(A) Υποθέστε ότι ως εκπαιδευτής ενηλίκων σχεδιάζετε να κλείσετε την Εισήγησή σας (επίλογος) με τη διατύπωση συμπερασμάτων. Ποιες άλλες εναλλακτικές επιλογές θα είχατε για τον επίλογο της Εισήγησής σας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο επίλογος της εισήγησης
Όσα αναφέρονται σε αυτή την υποενότητα ισχύουν, όπως είναι φανερό, και για τον επίλογο κάθε διδακτικής ενότητας, ανεξάρτητα από το ποια εκπαιδευτική τεχνική (ή τεχνικές) εφαρμόζεται στη διάρκειά της.

Προδιαγραφές του Επιλόγου

  1. Ο εκπαιδευτής προβαίνει σε υπενθύμιση των στόχων και των βασικών σημείων της εισήγησης.
  2. Διατυπώνει συμπεράσματα ή κάνει μια συνθετική ανακεφαλαίωση.
  3. Αναφέρει τις πρακτικές εφαρμογές του αντικειμένου της εισήγησης.
  4. Διασυνδέει όσα ειπώθηκαν με τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν στη συνέχεια του προγράμματος.

51(Γ) Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής εκπαιδευτικών τεχνικών που χρειάζεται να έχουν υπόψη οι εκπαιδευτές ενηλίκων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Α. Κόκκου:

Καμιά τεχνική δεν εγγυάται εξ ορισμού την επιτυχία του εκπαιδευτικού έργου. Η αποτελεσματικότητα καθεμιάς ποικίλλει, ανάλογα με την περίπτωση. Για αυτό το λόγο χρειάζεται ο εκπαιδευτής να μπορεί να επιλέγει κάθε φορά την κατάλληλη τεχνική, αλλά και να μπορεί να συνδυάζει και να εναλλάσσει μεταξύ τους τις τεχνικές, ανάλογα με τη δυναμική που αναπτύσσεται στην αίθουσα.Ας εξετάσουμε λοιπόν τα κριτήρια, με τα οποία μπορούν να επιλέγονται και να συνδυάζονται οι τεχνικές.

Κριτήρια επιλογής

  1. Ο εκπαιδευτικός σκοπός του προγράμματος
    Συχνά απαιτείται, προκειμένου να επιτευχθεί ο εκπαιδευτικός σκοπός ενός προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων, να εφαρμοστούν συγκεκριμένες εκπαιδευτικές τεχνικές. Για παράδειγμα, αν σκοπός είναι να καλυφθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα ένα μαθησιακό αντικείμενο, η εισήγηση (ίσως σε συνδυασμό με τον καταιγισμό ιδεών, τις ερωτήσεις – απαντήσεις ή τη συζήτηση) είναι πιθανότατα η ενδεδειγμένη τεχνική. Αν αντίθετα σκοπός είναι να μάθουν οι εκπαιδευόμενοι να ανακαλύπτουν με τις δικές τους δυνάμεις μια γνωστική περιοχή, ώστε να μάθουν πώς να συνεχίσουν να μαθαίνουν μετά το τέλος του προγράμματος, τότε θα προτιμηθούν οι συμμετοχικές τεχνικές.
  2. Η υφή του μαθησιακού αντικειμένου
    Συχνά το είδος και οι απαιτήσεις του μαθησιακού αντικειμένου καθιστούν απαραίτητη τη χρήση μιας συγκεκριμένης εκπαιδευτικής τεχνικής. Για παράδειγμα, αν το μαθησιασκό αντικείμενο αφορά την παρουσίαση μεθοδολογικών οδηγιών, κατάλληλη τεχνική είναι η εισήγηση. Αν όμως οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να εμπεδώσουν τις θεωρητικές γνώσεις που προσέλαβαν, τότε πιο ενδεδειγμένες τεχνικές είναι λ.χ. η μελέτη περίπτωσης, οι ασκήσεις, η επίδειξη, η εργασία σε ομάδες ή σε ορισμένες περιπτώσεις η προσομοίωση και το παιχνίδι ρόλων. Οι δύο τελευταίες εκπαιδευτικές τεχνικές προσφέρονται ιδιαίτερα, όταν οι εκπαιδευόμενοι χρειάζεται να αναδιαμορφώσουν στάσεις σχετικά με ζητήματα συμπεριφοράς.
  3. Οι μαθησιακοί τρόποι και τα εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά των εκπαιδευομένων
    Οι μαθησιακές ικανότητες κάθε εκπαιδευομένου, ο ιδιαίτερος τρόπος με τον οποίο μαθαίνει, οι εμπειρίες, ο βαθμός εξοικείωσης, οι στάσεις και οι προτιμήσεις που καθένας έχει αναφορικά με τις διάφορες εκπαιδευτικές τεχνικές, πρέπει να ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό της εκπαιδευτικής στρατηγικής, ώστε αυτή να αντιστοιχεί στις ανάγκες και τα
    ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων.
  4. Οι ικανότητες του εκπαιδευτή
    Δεν έχουν όλοι οι εκπαιδευτές την ίδια ικανότητα εφαρμογής των διάφορων εκπαιδευτικών τεχνικών. Λ.χ. δεν είναι όλοι ικανοί να πραγματοποιήσουν μια περιεκτική εισήγηση ή να συντονίσουν ένα παιχνίδι ρόλων ή έναν καταιγισμό ιδεών. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να αποθαρρύνει έναν εκπαιδευτή, που δεν έχει ακόμη εφαρμόσει ορισμένες τεχνικές, να δοκιμάσει! Μαθαίνουμε πολλά ως εκπαιδευτές, πειραματιζόμενοι, προσπαθώντας συνεχώς να εμπλουτίζουμε τις τεχνικές μας και κυρίως καταγράφοντας και λαμβάνοντας υπόψη τις αντιδράσεις και τις αξιολογικές κρίσεις των εκπαιδευομένων αναφορικά με τις τεχνικές που χρησιμοποιούμε.
  5. Το μαθησιακό κλίμα
    Δεν είναι σκόπιμο να εφαρμόζονται όλες οι εκπαιδευτικές τεχνικές σε κάθε φάση της ζωής μιας εκπαιδευόμενης ομάδας. Κάθε ομάδα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και διανύει μια μοναδική πορεία. Η πορεία αυτή έχει σπειροειδή μορφή, περνά από διάφορες φάσεις και σε κάθε φάση διαμορφώνεται το ανάλογο μαθησιακό κλίμα, με το οποίο εναρμονίζονται περισσότερο ή λιγότερο οι διάφορες εκπαιδευτικές τεχνικές. Για παράδειγμα, εάν το κλίμα χαρακτηρίζεται από επιφυλακτικότητα, δεν είναι σκόπιμο να εφαρμοστεί το παιχνίδι ρόλων ή η αυτοκατευθυνόμενη μάθηση, αλλά είναι προτιμότερες οι ερωτήσεις-απαντήσεις, η μελέτη περίπτωσης, η απλή άσκηση, η επίδειξη.
    Αντίστροφα, αν μια ομάδα βρίσκεται σε φάση σύνθεσης, ενδείκνυται η χρήση τεχνικών όπως η συζήτηση, το παιχνίδι ρόλων, ο καταιγισμός ιδεών, η εργασία σε ομάδες, οι απαιτητικές ασκήσεις, η προσομοίωση, η λύση προβλήματος, η αυτοκατευθυνόμενη μάθηση.
  6. Ο διαθέσιμος χρόνος/ η χρονική στιγμή
    Ο χρόνος διάρκειας μιας διδακτικής ενότητας αποτελεί ορισμένες φορές παράγοντα που υπαγορεύει τη χρήση ορισμένων εκπαιδευτικών τεχνικών. Για παράδειγμα, αν ο διαθέσιμος χρόνος είναι πολύ περιορισμένος, σκόπιμο είναι να αποφευχθεί μια απαιτητική μελέτη περίπτωσης, η λύση προβλήματος, η αυτοκατευθυνόμενη μάθηση. Προτιμότερο είναι να γίνει μια μεστή εισήγηση, μια καλά προετοιμασμένη άσκηση ή / και να χρησιμοποιηθούν οι ερωτήσεις- απαντήσεις.Μια άλλη παράμετρος, που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη, είναι η χρονική στιγμή κατά την οποία εφαρμόζεται μια εκπαιδευτική τεχνική. Δεν είναι π.χ. σκόπιμο να γίνει εισήγηση μετά το μεσημεριανό φαγητό, γιατί η ετοιμότητα παρακολούθησης των εκπαιδευομένων είναι μειωμένη. Προτιμότερες τεχνικές σε αυτή την περίπτωση είναι π.χ. το παιχνίδι ρόλων, η ομαδική άσκηση, η λύση προβλήματος, που ενεργοποιούν το ενδιαφέρον.
  7. Οι διαθέσιμοι πόροι
    Ορισμένες φορές τα όρια του προϋπολογισμού ενός εκπαιδευτικού προγράμματος αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή ορισμένων τεχνικών, που απαιτούν ειδική υλικοτεχνική υποδομή: Παραδείγματος χάριν, για να πραγματοποιηθούν ορισμένες ασκήσεις ή η επίδειξη, χρειάζεται ενδεχομένως εργαστήριο, για τη λειτουργία ομάδων εργασίας χρειάζονται βοηθητικές αίθουσες, για το σχολιασμό ενός παιχνιδιού ρόλων προϋποτίθεται η βιντεοσκόπησή του κ.ο.κ.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 7: Βασικές Ικανότητες –Φύλο- Διαπολιτισμικότητα
[Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Το κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων «Βασικές Ικανότητες για τη Διά Βίου Μάθηση: Ένα Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς». Το κείμενο αυτό παρατίθεται στην αρχή του υλικού της παρούσας Θ.Ο.

• Μέρη από το κείμενο των Κ. Μάγου- Γ. Σιμόπουλου (2012) «Εκπαίδευση Ενηλίκων και Διαπολιτισμική ικανότητα», από τον Οδηγό μελέτης εκπαιδευτικού υλικού «Εκπαίδευση Εκπαιδευτών- Συμβούλων», (Εκδ. ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ).
• Μέρη από το κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου (2007) «Αξιοποίηση της Διεργασίας της Ομάδας στην Εκπαίδευση Ενηλίκων», από τον Τόμο ΙΙΙ «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).
• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμεπιρογνωμόνων όσο και από ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.] [Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]

Διαβάστε πρώτα το παρακάτω κείμενο, το οποίο αποτελεί υλικό για απάντηση στις ερωτήσεις 1-17.

Σελίδα 182 από 267

Σελίδα 187 από 267

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ
1 (Α) Ποιο είναι το σκεπτικό και ποιοι οι στόχοι του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις βασικές ικανότητες;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 1 και 3.

2 (Α) Ποιες είναι οι οκτώ βασικές ικανότητες;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 3.

3 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας την ικανότητα
επικοινωνίας στη μητρική γλώσσα. α) Περιγράψτε το περιεχόμενο της ικανότητας αυτής (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος). β) Να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσαν να γίνουν στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν την ικανότητα αυτή.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 4. Επίσης, υλικό για την απάντηση θα βρείτε και στο παρακάτω κείμενο:

Ενδεικτικές Δραστηριότητες
• Αφού εντοπίσουμε τα λάθη στη χρήση της γλώσσας σε ένα κείμενο που παρήγαγε ένας εκπαιδευόμενος και αφού του δώσουμε χρόνο να εντοπίσει μόνος του τα λάθη, του εξηγούμε ποια σημεία στην εργασία του δεν είναι ξεκάθαρα, εφόσον δεν γίνεται σωστή χρήση της γλώσσας.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευομένους να γράψουν ένα κείμενο για τουλάχιστον δύο διαφορετικές περιστάσεις επικοινωνίας και να αλλάξουν κατάλληλα το ύφος (πχ δημοσιογραφική περιγραφή ενός γεγονότος και καταγραφή του γεγονότος στο ημερολόγιο ενός από τους ήρωές του).
• Προτείνουμε κείμενα και άρθρα που θα δώσουν παραδείγματα ορθής χρήσης της γλώσσας.
• Δίνουμε οδηγίες για τη χρήση μονόγλωσσου λεξικού.
• Ζητούμε από τον εκπαιδευόμενο να αναζητήσει και εκείνος κείμενα και να αξιολογήσει το ύφος και το λεξιλογικό τους πλούτο, καθώς και τον τρόπο που αυτός αξιοποιείται για να εξυπηρετήσει τους στόχους του συγγραφέα.
• Αναλύουμε ένα λογοτεχνικό κείμενο για το θέμα μας στη μητρική γλώσσα και γράφουμε και εμείς μία κριτική γι’ αυτό.
• Οργανώνουμε εργασία σε ομάδες για να αξιολογήσουν οι εκπαιδευόμενοι τη χρήση της ορολογίας του αντικειμένου μας σε κείμενα που τους προτείνουμε.
• Οργανώνουμε ένα διάλογο για κάποιο από τα θέματα που μας ενδιαφέρουν, ενώ προτείνουμε παράλληλα να χρησιμοποιηθεί το ειδικό λεξιλόγιο που θέλουμε.
4 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας την ικανότητα
επικοινωνίας σε ξένη γλώσσα. α) Περιγράψτε το περιεχόμενο της ικανότητας αυτής (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος) β) να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν την ικανότητα αυτή. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 5. Επίσης, υλικό θα βρείτε στο παρακάτω κείμενο:
Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Καθοδηγούμε στη χρήση μονόγλωσσου ή δίγλωσσου λεξικού.
• Οργανώνουμε γλωσσικά παιχνίδια και παιχνίδια ρόλων, όπου οι εκπαιδευόμενοι θα αναπαράγουν γλωσσικές δομές της ξένης γλώσσας σε σύνδεση με την πραγματική ζωή.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να παρουσιάσουν την ιστορία διαφόρων γλωσσών (και της μητρικής τους/ των μητρικών τους) στην τάξη με έμφαση στα χαρακτηριστικά τους, που τις κάνουν μοναδικές για τον ανθρώπινο πολιτισμό, ώστε να ενθαρρύνουμε τη γνώση για την ποικιλότητα των γλωσσών.
• Όταν για το αντικείμενο του μαθήματος που διδάσκουμε υπάρχει βιβλιογραφία σε ξένη γλώσσα, ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευομένους να την διαβάσουν, οργανωμένοι σε ζευγάρια που θα αλληλοβοηθούνται.
• Οργανώνουμε μια συζήτηση στην τάξη σχετικά με τις γλώσσες των εκπαιδευομένων (αν η τάξη είναι μονόγλωσση, σχετικά με διάφορες γλώσσες που γνωρίζουν, καθώς και τη μητρική τους): αν υπάρχουν διάλεκτοι, αν μεταγλωττίζονται οι ταινίες, αν υπάρχει παλαιότερη μορφή που χρησιμοποιείται σε επίσημα κείμενα κ.λπ. , ώστε να αναπτύξουμε το ενδιαφέρον για τη γλωσσομάθεια.
• Φέρνουμε στην τάξη κείμενα στην ξένη γλώσσα και ασχολούμαστε με την μελέτη λογοτεχνίας.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευομένους να συντάξουν ένα προσωπικό γλωσσάριο που θα περιλαμβάνει την ορολογία του μαθήματος/ ειδική ορολογία που μας ενδιαφέρει στην ελληνική και στην ξένη γλώσσα ( Η δημιουργία ενός γλωσσαρίου θα βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους να προβληματιστούν για τη χρήση της ορολογίας και να είναι περισσότερο ακριβείς στις εργασίες τους),
• Φροντίζουμε να μιλάμε εμείς, ως εκπαιδευτές, λιγότερο από το 50% του χρόνου, καθώς αυτό αποτελεί βασική αρχή για τους διδάσκοντες μία ξένη γλώσσα.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έλθουν σε επαφή με την ξένη γλώσσα (πχ εκπαιδευτική επίσκεψη σε πρεσβεία, σε μορφωτικό κέντρο, Ινστιτούτο κλπ.).
• Καλούμε στην τάξη έναν φυσικό ομιλητή της ξένης γλώσσας που μαθαίνουμε, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συζητήσουν μαζί του.

5 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας την μαθηματική ικανότητα
και τις βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία α) Περιγράψτε το περιεχόμενο των ικανοτήτων αυτών (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος). β) Να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν τις ικανότητες αυτές. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 6. Υλικό θα βρείτε επίσης στο παρακάτω κείμενο:
Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Αποστέλλουμε στους εκπαιδευόμενους κάποιο διάγραμμα που αφορά στο αντικείμενο που διδάσκουμε και ζητούμε να καταγράψουν σε κείμενο τα αριθμητικά δεδομένα.
• Αποστέλλουμε στους εκπαιδευόμενους κάποια έρευνα που αφορά στο αντικείμενο που διδάσκουμε και ζητούμε να ερμηνεύσουν τα αριθμητικά δεδομένα.
• Οργανώνουμε μια συζήτηση στην τάξη σχετικά με την κατανόηση των επιπτώσεων της επιστήμης και της τεχνολογίας στο φυσικό κόσμο.
• Οργανώνουμε παιχνίδια ρόλων όπου οι εκπαιδευόμενοι θα χρειαστεί να εργαστούν με μαθηματικές έννοιες, σε σύνδεση με την πραγματική ζωή.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να παρουσιάσουν την ιστορία διαφόρων επιστημών στην τάξη με έμφαση σε σημαντικά επιτεύγματά τους, που τις κάνουν μοναδικές για τον ανθρώπινο πολιτισμό.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έλθουν σε επαφή με την επιστήμη (πχ εκπαιδευτική επίσκεψη σε ερευνητικό κέντρο, Ινστιτούτο κ.λπ.).
• Παρουσιάζουμε στους εκπαιδευόμενους μια επιστημονική έρευνα και θέτουμε κριτικά ερωτήματα για να κατανοήσουμε σε βάθος τι σημαίνουν οι αριθμοί και πώς συνδέονται με αξιόπιστα συμπεράσματα.
• Καλούμε στην τάξη έναν επαγγελματία-ερευνητή της επιστήμης που μαθαίνουμε, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συζητήσουν μαζί του.

6 (Α) Ποιες βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις σχετίζονται με την μαθηματική ικανότητα και τις βασικές ικανότητες στην επιστήμη και την τεχνολογία;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 6.

7 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας την ψηφιακή ικανότητα α) περιγράψτε το περιεχόμενο της ικανότητας αυτής (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος) β) να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν την ικανότητα αυτή. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 7. Υλικό θα βρείτε επίσης στο παρακάτω κείμενο:

Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Ζητούμε από ομάδες εκπαιδευομένων να κάνουν μια έρευνα στο διαδίκτυο σχετικά με ένα ζήτημα και να αξιολογήσουν τις πηγές πληροφοριών που εντόπισαν. Στη συνέχεια, ζητούμε από κάθε ομάδα να παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνας σε κάποιο ηλεκτρονικό μέσο (π.χ. blog, κλειστό facebook group) και να σχολιάσει τα αποτελέσματα των υπόλοιπων ομάδων.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες με τις οποίες οι εκπαιδευόμενοι θα κατανοήσουν την εμπλοκή των ΤΠΕ στην προσωπική και κοινωνική ζωή, καθώς και στην εργασία, σε σύνδεση με την πραγματική ζωή.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να αναζητήσουν στο διαδίκτυο κοινότητες μάθησης που ασχολούνται με το αντικείμενο του μαθήματος.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να παρουσιάσουν την ιστορία διαφόρων ψηφιακών μέσων.
• Οργανώνουμε μια συζήτηση στην τάξη σχετικά με τους κινδύνους της χρήσης του διαδικτύου.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να συντάξουν έναν προσωπικό οδηγό καλής χρήσης του διαδικτύου.
• Καλούμε στην τάξη έναν ειδικό της χρήσης του διαδικτύου ή της ασφάλειας στο διαδίκτυο, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συζητήσουν μαζί του.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να δημιουργήσουν μιαν εικονική κοινότητα μάθησης, στην οποία θα ανταλλάσσουν ιδέες και θα επικοινωνούν σχετικά με το αντικείμενο το οποίο διδάσκουμε.
• Δημιουργούμε μιαν εκπαιδευτική πλατφόρμα μάθησης με φιλικό προς τον χρήστη Περιβάλλον (Learning Management System) και τους ενθαρρύνουμε να ανταλλάσσουν γνώμες στο Φόρουμ για τα υλικά του μαθήματος τα οποία έχουμε αναρτήσει σε αυτό.

8 (Α) Ποιες βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις σχετίζονται με την ψηφιακή ικανότητα;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 8.
9 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας τις μεταγνωστικές
ικανότητες. α) περιγράψτε το περιεχόμενο των ικανοτήτων αυτών (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος) β) να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν τις ικανότητες αυτές. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 8. Υλικό θα βρείτε επίσης στο παρακάτω κείμενο:
Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να αναλογιστούν το προσωπικό τους στιλ μάθησης και τις προσωπικές τους στρατηγικές μάθησης και να τα καταγράψουν.
• Κατά τη γνωριμία μας με τους εκπαιδευόμενους συζητούμε τους λόγους για τους οποίους επέλεξαν τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα και σε ποιους τομείς πιστεύουν ότι θα αξιοποιήσουν τις γνώσεις που θα πάρουν – η συζήτηση μπορεί να γίνει σε ατομικό ή ομαδικό επίπεδο, στο πλαίσιο μιας πρόσωπο-με – πρόσωπο διδασκαλίας ή ενός ψηφιακού forum.
• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να παρατηρήσουν τις στρατηγικές μάθησης που χρησιμοποιούν οι συνεκπαιδευόμενοί τους στην τάξη και να προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν μία τουλάχιστον από αυτές, την οποία δεν χρησιμοποιούν ακόμη (π.χ. καταγραφή του νέου λεξιλογίου σε κάρτες).
• Οργανώνουμε δραστηριότητες για την ανάπτυξη μεγαλύτερης κριτικής συνειδητότητας στους εκπαιδευόμενους, μέσω ερωτήσεων για τη ζωή τους και του τρόπου με τον οποίο διαμόρφωσαν την ιδεολογία τους.
• Αξιοποιούμε ένα έργο τέχνης για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού.
• Οργανώνουμε συχνά δραστηριότητες αυτοαξιολόγησης.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να αξιολογήσουν ο ένας την εργασία του άλλου.
• Αξιοποιούμε κάθε ευκαιρία να συζητήσουμε την εφαρμογή προηγούμενων γνώσεων και εμπειριών της ζωής και την αναζήτηση νέων ευκαιριών μάθησης και εφαρμογής των γνώσεων σε ποικίλα πλαίσια, που καλύπτουν όλο το φάσμα της ζωής, ώστε να επιτύχουμε την ανάπτυξη μιας θετικής στάσης απέναντι στη μάθηση.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να παρουσιάσουν τις διάφορες μαθησιακές τους εμπειρίες με έμφαση σε σημαντικά σημεία τους και την επίδρασή τους στη ζωή τους.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έλθουν σε επαφή με την επιστήμη και την τέχνη (π.χ. εκπαιδευτική επίσκεψη σε μουσείο, πινακοθήκη, ερευνητικό κέντρο, Ινστιτούτο κ.λπ.).
• Συζητούμε με τους εκπαιδευόμενους ποια είναι τα πιθανά εμπόδια που πιστεύουν ότι ίσως συναντήσουν στην πορεία της εκπαίδευσής τους και με ποιους τρόπους ελπίζουν ότι θα τα ξεπεράσουν.

10 (Α) Ποιες βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις σχετίζονται με τις μεταγνωστικές ικανότητες;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 8.
11 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας τις κοινωνικές ικανότητες
και ικανότητες που σχετίζονται με την έννοια του πολίτη. α) Περιγράψτε το περιεχόμενο των ικανοτήτων αυτών (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος). β) Να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν τις ικανότητες αυτές. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 9, καθώς και στο παρακάτω κείμενο:
Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Αναθέτουμε εργασίες σχετικά με όψεις της πολιτισμικής μας ιστορίας και ταυτότητας, καθώς και με όψεις του πολιτισμού άλλων κρατών της Ευρώπης, ώστε να γίνει αντιληπτή η έννοια της Ευρωπαϊκής Ταυτότητας.
• Καλούμε στην τάξη ένα άτομο το οποίο έχει υποστεί διακρίσεις (π.χ. από την «Ζωντανή Βιβλιοθήκη») ή κάποιον ακτιβιστή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για να περιγράψει και να συζητήσει την εμπειρία του.
• Αξιοποιούμε ένα έργο τέχνης για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού σε σχέση με την ιδιότητα του πολίτη.
• Οργανώνουμε συχνά δραστηριότητες έρευνας και παρουσίασης διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων τα οποία συνδέονται με τη θεματική του μαθήματός μας,

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έλθουν σε επαφή με την κοινωνία και τα προβλήματά της (π.χ. εκπαιδευτική επίσκεψη σε γηροκομείο, παιδικό σταθμό, καταυλισμό Ρομά, νοσοκομείο κ.λπ.).
• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να παρατηρήσουν και να διευρύνουν την κατανόηση των κωδίκων και κοινά αποδεκτών τρόπων συμπεριφοράς σε διαφορετικές κοινωνίες και περιβάλλοντα, μέσω διαφόρων παιχνιδιών ρόλων και προσομοιώσεων.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να εντοπίσουν μιαν οργάνωση που φροντίζει για τα ανθρώπινα δικαιώματα, να μελετήσουν σχετικές με αυτήν πληροφορίες και να τις παρουσιάσουν στην τάξη.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες για την ανάπτυξη μεγαλύτερης κριτικής συνειδητότητας στους εκπαιδευόμενους μέσω ερωτήσεων για τη ζωή τους και του τρόπου με τον οποίο διαμόρφωσαν την ιδεολογία τους.
• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να αναλογιστούν τις επιπτώσεις της αλόγιστης καταστροφής και εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος και να αναλάβουν πρωτοβουλίες για να το προστατεύσουν.
• Συζητούμε με τους εκπαιδευόμενους ποια είναι τα πιθανά εμπόδια που πιστεύουν ότι συναντούν διάφορες κοινωνικές ομάδες και πώς θα πρότειναν οι ίδιοι να βρουν τρόπους ώστε να τα ξεπεράσουν.
• Αξιοποιούμε κάθε ευκαιρία να συζητήσουμε την επικαιρότητα και να σχολιάσουμε το κοινωνικό γίγνεσθαι, ώστε να επιτύχουμε την ανάπτυξη μιας θετικής στάσης απέναντι στην κοινωνική ενεργοποίηση και τη συμμετοχή στους δημοκρατικούς θεσμούς.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να έλθουν σε επαφή και να εκπονήσουν μιαν έρευνα , η οποία θα ασχολείται με τους φορείς που σχετίζονται με το αντικείμενο που μελετάμε (πχ. επαγγελματικές οργανώσεις, σωματεία, πολιτιστικοί σύλλογοι, ινστιτούτα, υπηρεσίες, εκπαιδευτικοί οργανισμοί, εθελοντικές οργανώσεις κλπ.).
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να διερευνήσουν με ποιον τρόπο αυτά που μαθαίνουν θα μπορούσαν να έχουν κάποιο θετικό αντίκτυπο στην τοπική τους κοινωνία.
• Αναθέτουμε εργασίες σχετικά με την τοπική ιστορία.

12 (Α) Ποιες βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις σχετίζονται με τις κοινωνικές ικανότητες και εκείνες που αφορούν στην ιδιότητα του πολίτη;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 9-10.
13 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας αίσθημα
πρωτοβουλίας και την επιχειρηματικότητα . α) Περιγράψτε το περιεχόμενο των ικανοτήτων αυτών (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος). β) Να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν τις ικανότητες αυτές. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 11, καθώς και στο παρακάτω κείμενο:

Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων στην επιλογή του εκπαιδευτικού υλικού και ενδεχομένως στη χρήση των εκπαιδευτικών μέσων.
• Συζητούμε με τους εκπαιδευόμενους σχετικά με την ανάπτυξη των κοινωνικών ικανοτήτων στο πλαίσιο της ενδοεπιχειρησιακής εκπαίδευσης.
• Αναθέτουμε projects στους εκπαιδευόμενους και τους υποστηρίζουμε στην εκπόνησή τους.
• Αξιοποιούμε ένα έργο τέχνης για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας και του πνεύματος καινοτομίας.
• Οργανώνουμε συχνά δραστηριότητες προσομοίωσης και παιχνίδια ρόλων ώστε να ασκηθούν οι συμμετέχοντες στην αποτελεσματική εκπροσώπηση και πραγμάτευση.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, σε συνεργασία με επιχειρήσεις και επιχειρηματίες.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να έρθουν σε επαφή και να εκπονήσουν μιαν έρευνα σχετικά με τους φορείς και τις επιχειρήσεις που σχετίζονται με το αντικείμενο που μελετάμε (π.χ. εργοστάσια, επιχειρήσεις, start -up επιχειρήσεις, επαγγελματικές οργανώσεις, σωματεία, κλπ.).

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Συζητούμε με τους εκπαιδευόμενους ποια είναι τα πιθανά εμπόδια που πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να συναντήσουν στην περίπτωση που θα σκέπτονταν να κάνουν πραγματικότητα μιαν ιδέα τους και πώς θα πρότειναν οι ίδιοι να βρουν τρόπους ώστε να τα ξεπεράσουν.
• Καλούμε στην τάξη επιχειρηματίες για να μοιραστούν την εμπειρία τους.
• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να παρατηρήσουν και να διευρύνουν την κατανόηση για τον προσδιορισμό των ισχυρών και αδύναμων σημείων μιας επιχείρησης αλλά και του ίδιου του εαυτού τους, μέσω διαφόρων παιχνιδιών ρόλων και προσομοιώσεων, ώστε να αντιληφθούν τις σχετικές με την επιχειρηματικότητα ικανότητές τους.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να εντοπίσουν μια επιχείρηση που κατά τη γνώμη τους είναι επιτυχημένη, να μελετήσουν σχετικές με αυτήν πληροφορίες και να τις παρουσιάσουν στην τάξη.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να σχεδιάσουν και να εκπονήσουν μιαν έρευνα, ορίζοντας χρονοδιάγραμμα, πηγές πληροφόρησης, μεθοδολογία συλλογής δεδομένων.
• Ζητούμε από μια ομάδα εκπαιδευομένων να επιλύσει ένα πρόβλημα, φροντίζοντας για την ανάθεση των επιμέρους εργασιών και την αξιοποίηση όλων των δεδομένων που μπορούν να συγκεντρώσουν για την επίλυση του προβλήματος.

14 (Β) Ας υποθέσουμε ότι θέλετε να αναπτύξετε στους ενηλίκους εκπαιδευομένους σας την ικανότητα για την
πολιτιστική γνώση και έκφραση. α) Περιγράψτε το περιεχόμενο της ικανότητας αυτής (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που πρέπει να έχει ένας εκπαιδευόμενος). β) Να αναφέρετε δύο τουλάχιστον δραστηριότητες που θα μπορούσατε να αναθέσετε ή να κάνετε στην τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να αναπτύξουν την ικανότητα αυτή. Σκεφτείτε ανεξάρτητα από το αντικείμενο το οποίο διδάσκετε.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 12, καθώς και στο παρακάτω κείμενο:

Ενδεικτικές Δραστηριότητες

• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να εντοπίσουν και να παρουσιάσουν τη σύνδεση του αντικειμένου της θεματικής ενότητας με τον πολιτισμό.
• Εντοπίζουμε και παρουσιάζουμε έργα τέχνης (βλ. σχετικά στη Θ.Ο. 6, την απάντηση στην ερώτηση 45).
• Αξιοποιούμε ένα έργο τέχνης για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού (βλ. σχετικά στη Θ.Ο. 6, την απάντηση στην ερώτηση 45).
• Οργανώνουμε επισκέψεις σε μέρη πολιτισμού που θα εμπλουτίσουν τη μαθησιακή εμπειρία των εκπαιδευομένων για το αντικείμενο.
• Ζητούμε από τους εκπαιδευόμενους να παρουσιάσουν έργα τέχνης και στοιχεία πολιτισμού διαφόρων χωρών (και των δικών τους, αν προέρχονται από διαφορετικές χώρες) στην τάξη τα οποία τις κάνουν μοναδικές για τον ανθρώπινο πολιτισμό, ώστε να ενθαρρύνουμε τη γνώση για την ποικιλότητα των πολιτισμών και την αξία των έργων τέχνης.
• Οργανώνουμε δραστηριότητες έξω από την τάξη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έλθουν σε επαφή με τον πολιτισμό (π.χ. μουσεία, πινακοθήκες, εκθέσεις κ.λπ.).
• Καλούμε στην τάξη έναν καλλιτέχνη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να συζητήσουν μαζί του.
• Αναθέτουμε εργασίες σχετικά με πλευρές της πολιτιστικής μας παραγωγής καθώς και με πλευρές του πολιτισμού άλλων κρατών της Ευρώπης, ώστε να γίνει αντιληπτή η έννοια της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Ταυτότητας.
• Ενθαρρύνουμε τους εκπαιδευόμενους να παρατηρήσουν και να διευρύνουν την κατανόηση έργων τέχνης μέσω και προσωπικής καλλιτεχνικής έκφρασης.
• Αξιοποιούμε κάθε ευκαιρία για να συζητήσουμε και να σχολιάσουμε τις εξελίξεις στον τομέα του πολιτισμού, του λαϊκού πολιτισμού και της καλλιτεχνικής έκφρασης, ώστε να επιτύχουμε την ανάπτυξη μιας θετικής στάσης απέναντι στη δημιουργικότητα και τη συμμετοχή στην πολιτιστική ζωή.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

15 (Γ) Στη σελ. 3 του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Αναφοράς αναφέρεται ότι η κριτική σκέψη είναι ένα από τα θέματα που διατρέχει ολόκληρο το Πλαίσιο Αναφοράς. Αιτιολογήστε αυτή την άποψη.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στις ενότητες «Βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που σχετίζονται με αυτή την ικανότητα», οι οποίες περιέχονται στις σελίδες που αφορούν στις υπ’αριθμόν 3,4,5,6(β) Βασικές Ικανότητες.

16 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Άντρας 35 ετών, απόφοιτος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εργάζεται ως ταμίας σε μια Τράπεζα. Στον ελεύθερο χρόνο του παρακολουθεί ένα ταχύρρυθμο πρόγραμμα εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας σε ένα Ινστιτούτο ξένων γλωσσών. Ποιες βασικές γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις πιστεύετε ότι θα πρέπει να αναπτύξει;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σελ. 5.

17 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Σε μία τάξη Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) οι εκπαιδευόμενοι διαβάζουν σε εφημερίδα μία επιστολή μιας ένας κοπέλας σχετικά με την εμπειρία ένας ως άνεργης στην Ελλάδα. Η κοπέλα αναφέρει ότι, παρά τα προσόντα ένας, επειδή δεν έβρισκε δουλειά στην Ελλάδα πήγε στη Γερμανία, όπου τελικά εντάχθηκε ομαλά στην γερμανική κοινωνία. Ένας εκπαιδευόμενος αρχίζει να βρίζει τον γερμανικό λαό, υποστηρίζοντας ότι είναι όλοι εκμεταλλευτές. Οι άλλοι εκπαιδευόμενοι «παγώνουν» από την έντονη αντίδρασή του. Πώς θα αντιμετώπιζε αποτελεσματικά το πρόβλημα ο εκπαιδευτής, αξιοποιώντας το περιεχόμενο τουλάχιστον τριών βασικών ικανoτήτων που έχει φροντίσει να έχουν αναπτύξει οι εκπαιδευόμενοι; Ποιες θα ήταν αυτές οι βασικές ικανότητες και πώς θα χρησίμευαν για την αντιμετώπιση του προβλήματος;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο τεύχος του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς.

18 (Α) Ποιο είναι το βασικό εμπόδιο στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των εκπαιδευομένων;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο μετασχηματισμός πεποιθήσεων θεωρείται από μόνος του εμπόδιο στην εκπαίδευση ενηλίκων. Οι ενήλικοι έχουν μάθει να σκέφτονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και έχουν διαφορετικές πεποιθήσεις στις οποίες έχουν επενδύσει συναισθηματικά και οι οποίες τους εμποδίζουν να μπουν σε μία διαδικασία κριτικής προσέγγισης η οποία μπορεί να τους οδηγήσει σε αναθεώρηση απόψεων και αλλαγή στάσεων.

ΦΥΛΟ
19 (Β) Σε μια εκπαιδευτική ομάδα ενηλίκων ρωτάει ο εκπαιδευτής «Τι σημαίνει «εργαζόμενη γυναίκα;» Μια εκπαιδευόμενη, επηρεασμένη από μία ταινία που είχε δει, απαντά: «Σας βεβαιώνω πως δεν γνωρίζω. Και ούτε πιστεύω πως γνωρίζετε κι εσείς. Δεν πιστεύω πως μπορεί κανείς να μάθει, μέχρις ότου αυτή εκφραστεί σε όλες τις τέχνες και σε όλα τα επαγγέλματα που είναι διαθέσιμα στους ανθρώπους».

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Ερωτήσεις

α. Γιατί απάντησε έτσι αυτή η εκπαιδευόμενη;
β. Με ποιον τρόπο ορίζουν τον εαυτό τους οι άνδρες και οι γυναίκες;

α. Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η εκπαιδευόμενη απάντησε έτσι επειδή η ίδια ως γυναίκα επιθυμεί να δοκιμάσει ρόλους και να δοκιμάσει τον εαυτό της σε πολλές συνθήκες που μπορεί παραδοσιακά να μην ταιριάζουν με τον ρόλο της.

β. Υλικό για το πώς ορίζουν τον εαυτό τους οι άνδρες και οι γυναίκες θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου:
Διαφορές προκύπτουν ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες ως προς το πώς αντιλαμβάνονται την ομάδα, πώς επιλέγουν να μπουν σε αυτήν και πώς συνεισφέρουν στην ομαδική διεργασία. Οι διαφορές ανδρών-γυναικών σε ό,τι αφορά τον κοινωνικό προσανατολισμό τους και τον τρόπο που συμμετέχουν σε ομάδες παρατηρούνται από πολύ μικρές ηλικίες.Όσο βέβαια στη σημερινή κοινωνία αρχίζουν να συγκλίνουν οι διαφορές των φύλων στον τρόπο ζωής, παρατηρείται αντίστοιχη μείωση στη διαφορά του ανήκειν σε ομάδες.

Στο παράδειγμα που ακολουθεί αναδύθηκε ανάγλυφα η τελείως διαφορετική σκοπιά, μέσα από την οποία αντιλαμβάνονται οι άνδρες και οι γυναίκες τις ανάγκες του δικού τους φύλου και αυτές του άλλου. Η διαφορά δηλαδή είναι σε δύο επίπεδα: στο πώς αντιλαμβανόμαστε τις ανάγκες του φύλου μας να διαφέρουν από αυτές του άλλου φύλου και στο πώς αυτή μας η αντίληψη διαφοροποιείται από τη δική μας ιδιότητα ως γυναίκας ή άνδρα.

Παράδειγμα:
Σε μια ομάδα εκπαιδευτών χωρίσαμε τους άνδρες και τις γυναίκες σε διαφορετικές υποομάδες, προκειμένου να επεξεργαστούν το πώς αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των δύο φύλων. Το σκεπτικό ήταν ότι οι άντρες και οι γυναίκες αντιλαμβάνονται το ζήτημα με άλλο βαθμό ταύτισης και επομένως από διαφορετική σκοπιά. Η άσκηση ζητούσε από τους εκπροσώπους κάθε φύλου να εκφράσουν, σε ένα «πρώτο γύρο» τις ανάγκες τους και στη συνέχεια, σε ένα
«δεύτερο γύρο», τους ζητήθηκε να εκφράσουν τις ανάγκες του άλλου φύλου. Κάποιες από τις ανάγκες που αναδύθηκαν παρατίθενται εδώ:

Πρώτος γύρος: Οι γυναίκες εκφράζουν τη γυναίκα και οι άνδρες τον άνδρα:
Γυναίκα: «Έχω ανάγκη να είμαι «ολόκληρη», «να έχω σοιχεία και γυναίκας και άνδρα», «να καταξιωθώ επαγγελματικά», «θέλω να με ακούνε, να με εμπιστεύονται, να με αγαπάνε, να με πονάνε», «θέλω να μάθω να επικοινωνώ τη θέση μου, όχι μόνο με το συναίσθημα, αλλά και με επίσημα δηλωμένο τρόπο», «θέλω σύντροφο, όχι πατέρα», «θέλω έναν άντρα δίπλα μου που να με ξεκουράζει», «θέλω να ανταποκρίνομαι σε διαφορετικούς ρόλους»,
«θέλω να βγω από την κόντρα», «θέλω να με επιβραβεύουν», «θέλω να αποδέχομαι και να διαχειρίζομαι την κρίση». Ανδρας: «Θέλω να είναι σεβαστό αυτό που παραδοσιακά ξέρω να κάνω», «θέλω να αποδώσω σε αυτό που κάνω και να είμαι αποδεκτός», «θέλω στήριξη από τη γυναίκα».

Δεύτερος γύρος: Οι άνδρες εκφράζουν αυτό που νομίζουν πως θέλουν οι γυναίκες και το ανάποδο:
Ανδρας υποδυόμενος τη γυναίκα: «Θέλω να είμαι η ομορφότερη», «θέλω άνδρα επαγγελματικά καταξιωμένο και οικονομικά ανεξάρτητο», «θέλω να έχω και η ίδια επαγγελματική καταξίωση και οικονομική ανεξαρτησία», «θέλω να εισπράττω και να δίνω αγάπη».
Γυναίκα υποδυόμενη τον άντρα: «Θέλω να έχω το δικαίωμα να κλάψω», «θέλω να μοιράζομαι τα βάρη, μου είναι βάρος να είμαι αρχηγός», «θέλω να με αγαπάνε και να με καταλαβαίνουν», «θέλω να έχω προσωπικό χρόνο και χώρο», «θέλω να είμαι χαλαρός στο σπίτι», «θέλω να είμαι δυνατός και επιτυχημένος επαγγελματίας», «θέλω να μάθω να επικοινωνώ με το συναίσθημα, αλλά φοβάμαι», «θέλω να αγαπήσω και να αποδεχτώ την αυτόνομη γυναίκα»,
«θέλω να βγάζω χρήματα», «έχω ανάγκη να με ακούνε, να με πονάνε, να με νοιάζονται», «θέλω να μου επιτρέπεται να είμαι πατέρας».

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Όπως φαίνεται και στο παραπάνω παράδειγμα, οι άντρες ορίζουν τον εαυτό τους με πιο ατομικά κριτήρια και είναι προσανατολισμένοι στην αυτονομία, ενώ οι γυναίκες ορίζουν τον εαυτό τους με πιο διαπροσωπικά κριτήρια και συγκριτικά είναι περισσότερο προσανατολισμένες στο σχετίζεσθαι. Το ίδιο ακριβώς συμπέρασμα προέκυψε και από μία μελέτη, όπου ζητήθηκε από άντρες και γυναίκες να φέρουν είκοσι φωτογραφίες που δείχνουν «πώς βλέπεις τον εαυτό σου». Οι γυναίκες συμπεριέλαβαν περισσότερες φωτογραφίες με διαπροσωπικές σχέσεις από ό,τι οι άνδρες.

Σε γενικές γραμμές οι έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες βρίσκουν πιο εύκολο να μπαίνουν και να παραμένουν σε οικείες, μικρές ομάδες, να διατηρούν κοντινότερες σχέσεις με τα οικογενειακά μέλη και να περνούν περισσότερο χρόνο μαζί τους. Οι ευκαιρίες τους για συμμετοχή σε ομάδες της ευρύτερης κοινότητας είναι λιγότερες, εφόσον είναι αφοσιωμένες στο μεγάλωμα των παιδιών.Οι προτιμήσεις τους ωστόσο για συμμετοχή στρέφονται συχνότερα σε θρησκευτικές και ανεπίσημες ομάδες, στις οποίες υπάρχουν οικείες σχέσεις αλληλοφροντίδας. Οι άντρες, από την άλλη, αναφέρονται σε περισσότερους φίλους από ό,τι οι γυναίκες και προτιμούν να συμμετέχουν σε μεγάλες ομάδες. Γενικά συμμετέχουν συχνότερα από τις γυναίκες σε επαγγελματικά σωματεία, πολιτικά κόμματα, επιτροπές κ.λπ.
Ζητώντας δύναμη και επιρροή, εντάσσονται σε ανταγωνιστικές ομάδες που προσανατολίζονται σε κάποιο συγκεκριμένο στόχο, ενώ οι γυναίκες, αναζητώντας οικείες σχέσεις, στρέφονται προς μικρές υποστηρικτικές και πιο ενοποιημένες ομάδες.
20(Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Μία ομάδα 20 ενηλίκων ανέργων γυναικών παρακολουθούν πρόγραμμα κατάρτισης με τίτλο «Οργάνωση και διοίκηση Κοινωνικών Συνεταιριστικών επιχειρήσεων κοινωνικής φροντίδας». Ο στόχος είναι να ενημερωθούν οι καταρτιζόμενες για το θέμα της κοινωνικής οικονομίας και να ιδρύσουν οι ίδιες έναν κοινωνικό συνεταιρισμό κοινωνικής φροντίδας. Ο εκπαιδευτής είναι άνδρας οικονομολόγος και προσπαθεί να τους περάσει έννοιες και ιδέες, οι οποίες παραδοσιακά εφαρμόζονται κυρίως από άνδρες και μάλιστα ο ίδιος έχει παρατηρηθεί κατά τα τη διάρκεια των συναντήσεων ότι έχει τις δικές του προκαταλήψεις για το αν τελικά θα μπορέσουν αυτές οι άνεργες γυναίκες να γίνουν κοινωνικοί επιχειρηματίες.

Ερωτήσεις

Ποιες βασικές αρχές πρέπει να λάβει υπόψη του ο εκπαιδευτής ώστε η εκπαίδευση των άνεργων γυναικών να έχει το αναμενόμενο εκπαιδευτικό αποτέλεσμα;

Με ποιον τρόπο θα οργανώσει την εκπαιδευτική διαδικασία ώστε οι επιλογές του να μην κατευθύνονται από το στοιχείο της προκατάληψης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να εκτιμήσει τις ανάγκες των εκπαιδευομένων γυναικών. Η κάθε συμμετέχουσα εκπαιδευόμενη στοχεύει σε ορισμένα προσωπικά, επαγγελματικά ή κοινωνικά αποτελέσματα επιλέγοντας εκπαιδευτικά προγράμματα με συγκεκριμένες προθέσεις (συχνά μη ρητά διατυπωμένες). Θα πρέπει να τονίσει τη σημασία την οποία δίνει στην ενεργό συμμετοχή τους, να προσφέρει ερεθίσματα για προβληματισμό και διάλογο. Θα είναι ακατάλληλος να χειριστεί σχετικά προβλήματα, αν ο ίδιος δεν προβληματιστεί για τη συμπεριφορά του και δεν αναζητήσει πηγές οι οποίες θα τον βοηθήσουν να μπορεί να κατανοήσει με περισσότερη ευαισθησία και περισσότερο ολιστικά τον τρόπο σκέψης των γυναικών και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν.
Επίσης, συμπληρωματικό υλικό θα βρείτε στο κείμενο της Μ.Πολέμη- Τοδούλου, που σχετίζεται με την αμέσως παραπάνω ερώτηση.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

21 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Υποθέστε ότι είστε εκπαιδευτής ενηλίκων σε ένα τμήμα γυναικών μουσουλμάνων της Θράκης για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Περιγράψτε τις βασικές διαστάσεις που θα οφείλατε να λάβετε υπόψη στη φάση του σχεδιασμού και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Στο στάδιο του σχεδιασμού είναι απαραίτητο να υπογραμμιστεί ότι πρέπει να ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα πολιτισμικά χαρακτηριστικά και οι ανάγκες της συγκεκριμένης ομάδας. Για την καταγραφή αυτών των χαρακτηριστικών είναι χρήσιμο να γίνουν ατομικές συνεντεύξεις με τις γυναίκες. Ο εκπαιδευτής πρέπει να λάβει υπόψη του ατομικό ιστορικό της κάθε γυναίκας, την κοινωνική της κατάσταση, το οικογενειακό της περιβάλλον, τα πολιτισμικά της χαρακτηριστικά από τη χώρα καταγωγής της και άλλα θέματα, ώστε να επιτευχθεί η δημιουργική ένταξή της στην εκπαιδευτική διαδικασία.
-Στη συνέχεια, στο τμήμα της κύριας εκπαιδευτικής διαδικασίας, ένα βασικό στοιχείο που πρέπει επίσης να προβλεφθεί είναι ότι όλοι οι εκπαιδευτές πρέπει να έχουν σχετική εκπαιδευτική εμπειρία με το συγκεκριμένο πληθυσμό. Είναι κάτι παραπάνω από αναμενόμενο ότι οι εκπαιδευτές σε τέτοια τμήματα συναντούν σοβαρές δυσκολίες, επομένως μια δικλείδα ασφαλείας είναι η γνώση των χαρακτηριστικών των εθνοτικών ομάδω ν (ιδίως της κουλτούρας που φέρουν οι γυναίκες της ομάδας τους) και ο όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικός χειρισμός τους, ειδικά σε περιπτώσεις συγκρούσεων. Εξίσου σημαντική είναι και η προσωπική στάση του εκπαιδευτή, δηλαδή το αν και κατά πόσο έχει δουλέψει με τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις που ο ίδιος φέρει, καθώς δεν αποτελεί μια ουδέτερη μονάδα. Προσέρχεται και ο ίδιος ως ενήλικος με τις δικές του εμπειρίες και πεποιθήσεις.

Υλικό θα βρείτε επίσης στο παρακάτω κείμενο των Μάγου- Σιμόπουλου:

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

Μάγος, Κ. (2005). Προσεγγίζοντας τον άλλο: Εκπαίδευση ενηλίκων και διαπολιτισμική ικανότητα. Στο Πρακτικά 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων. Αθήνα: Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευση Ενηλίκων.

Bartolome, L. (2003). Beyond the methods fetish: Toward a humanizing pedagogy. Στο A.Darder, M. Baltodano & R.Torres (Επιμ.), The Critical pedagogy reader (σ. 408-429). London: RoutledgeFalmer.

Brookfield, S. (1986). Understanding and facilitating adult learning. San Francisco: Jossey- Bass.

Byram, M., Nichols, A.& Stevens, D.(2001). Developing intercultural competence in practice. Clevedon: Multilingual Matters.

Elenes, A. (2003). Reclaiming the borderlands: Chicana/o identity, difference, and critical pedagogy. Στο A.Darder, M. Baltodano & R.Torres (Επιμ.), The Critical pedagogy reader (σ. 408-429). London: RoutledgeFalmer.

Le Roux, J. (2002). Effective educators are culturally competent communicators. Intercultural education, 13 (1), 37-48.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

22 (Β) Μια εκπαιδευτική ομάδα 12 γυναικών και 8 ανδρών παρακολουθούν πρόγραμμα Τηλεκατάρτισης στη χρήση των Νέων Τεχνολογιών (70 ώρες από απόσταση εκπαίδευση και 30 ώρες δια ζώσης ομαδική διδασκαλία). Οι γυναίκες κατά τη συνέντευξη επιλογής για τη συμμετοχή τους στο συγκεκριμένο τμήμα κατάρτισης έχουν περισσότερο άγχος για το αν θα τα καταφέρουν από ό,τι οι άνδρες. Ποιες είναι οι αιτίες αυτού του φαινομένου;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Από έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι οι γυναίκες χρησιμοποιούν τον Η/Υ σε χαμηλότερο ποσοστό από τους άνδρες, αλλά σημειώνουν ανοδική πορεία από χρόνο σε χρόνο. Και τα δύο όμως φύλα έχουν την τάση να χρησιμοποιούν τον Η/Υ κυρίως για διασκέδαση και για πλοήγηση στο internet και λιγότερο κατά την εργασία τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα τελευταία 3 έως 5 χρόνια τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και μάλιστα σχεδόν καθημερινά. Κυρίως οι άνδρες ενδιαφέρονται για υψηλές ταχύτητες πρόσβασης και μάλιστα εμφανίζονται διατεθειμένοι να πληρώνουν κάθε μήνα για αυτό. Παρόλα αυτά, ένα σημαντικό ποσοστό (42,3%, κυρίως γυναίκες) δεν έχουν αντικαταστήσει το παραδοσιακό ταχυδρομείο με το ηλεκτρονικό, ούτε την τηλεφωνική επικοινωνία με την ηλεκτρονική (61,9%). Αυτό σημαίνει ότι ακόμη η εξοικείωση δεν είναι μεγάλη και προτιμώνται οι παραδοσιακοί τρόποι ως πιο εύχρηστοι, άσχετα αν μερικές φορές κοστίζουν σε χρόνο και χρήμα περισσότερο. Συνεπώς, η έλλειψη εξοικείωσης με την τεχνολογία αφορά περισσότερο το γυναικείο φύλο.

ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ
23 (Α) Αναπτύξτε την άποψή σας σχετικά με τη βασική διαφορά που εντοπίζεται στους όρους
«πολυπολιτισμική εκπαίδευση» και «διαπολιτισμική εκπαίδευση». Στη συνέχεια να αναφέρετε τις τέσσερις βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Ο όρος «πολυπολιτισμική εκπαίδευση» αναφέρεται στην αυτόνομη και αυθύπαρκτη ανάπτυξη, καθώς και στην ειρηνική και ισότιμη συνύπαρξη των ατόμων διαφορετικών πολιτισμών και διαφορετικών εθνοτικών ομάδων.
Ο όρος «διαπολιτισμική εκπαίδευση» στην αλληλεπίδραση και στην αμοιβαία αναγνώριση και συνεργασία ατόμων από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Οι βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι 1) η εκπαίδευση με γνώμονα την ενσυναίσθηση, 2) η αλληλεγγύη, 3) ο διαπολιτισμικός σεβασμός και 4) ο μη εθνικιστικός τρόπος σκέψης.

24 (Β) Να αναφέρετε τις βασικές αρχές που διέπουν τη διαπολιτισμική διάσταση στην εκπαίδευση ενηλίκων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης είναι:

  1. Η ενσυναίσθηση: Αφορά στην ανάγκη κατανόησης της κατάστασης του άλλου, των προβλημάτων και των ανησυχιών του, αλλά και στον διαφορετικό τρόπο σκέψης και προσέγγισης των πραγμάτων. Στην εκπαίδευση ενηλίκων το δέσιμο μιας ομάδας προσδιορίζεται και ισχυροποιείται μέσα από αυτήν τη διαδικασία. Στο διαπολιτισμικό πεδίο όμως αφορά εν πολλοίς την προσπάθεια κατανόησης του διαφορετικού στις συμπεριφορές, στην επικοινωνία, στη διαχείριση προβλημάτων, αλλά και στην όλη κοσμοθεωρία του ενηλίκου.
  2. Η αλληλεγγύη: Συνιστά μια πανανθρώπινη αξία, που δεν περιορίζεται στα όρια της εκπαίδευσης αλλά έχει μεγάλη χρησιμότητα εντός αυτής. Αναφέρεται στην πραγματική και σε βάθος αντίληψη της δύσκολης κατάστασης του άλλου. Ως απόρροια, γεννάται η διάθεση βοήθειας και υποστήριξης ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, πράγμα που βοηθά

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

σημαντικά στην επίτευξη του σκοπού της, καθώς τα εμψυχώνει να συνεχίσουν την προσπάθεια. Επίσης, η αλληλεγγύη από την πλευρά του εκπαιδευτή συνεισφέρει σε μεγάλο βαθμό στην επίλυση πρακτικών ή και ψυχολογικών προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσουν δυσχέρειες στην εκπαιδευτική διαδικασία.

  1. Ο διαπολιτισμικός σεβασμός: Ο σεβασμός προς την πολιτισμική ετερότητα. Αναφέρεται κυρίως στην αποδοχή του ξένου, του μη οικείου, του άλλου πολιτισμού. Ειδικά στην εκπαίδευση σε εθνοτικές ομάδες, η ετερογένεια και η διαφορετικότητα αποτελούν τα κυρίαρχα στοιχεία, τα οποία οι συμμετέχοντες πρέπει να μάθουν να αποδέχονται και να αφομοιώνουν δημιουργικά.
  2. Ο μη εθνικιστικός τρόπος σκέψης: Αποτελεί ένα από τα κύρια ζητήματα στην προσπάθεια κατανόησης και συνεργασίας με τον άλλο. Η αντίληψη περί ανώτερων και κατώτερων πολιτισμών, οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα διαμορφώνουν τη ρατσιστική συμπεριφορά. Σε μια ομάδα αλλοδαπών υπάρχουν συγκρούσεις ακόμη και ανάμεσα σε εκπαιδευομένους που προέρχονται από διαφορετικές χώρες, οι οποίες ιστορικά θεωρούνται αντίπαλες. Η καλλιέργεια της αποδοχής των άλλων θέτει τις βάσεις της κατανόησης του διαφορετικού και συμβάλλει στη διαχείριση των συγκρούσεων με εποικοδομητικό τρόπο μέσα στην ομάδα.

25 (Α) Είναι γνωστό ότι οι ενήλικοι στην πορεία τους προς τη μάθηση αντιμετωπίζουν διάφορα εμπόδια. Μια σημαντική κατηγορία εμποδίων είναι αυτά που σχετίζονται με τους ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Να αναφέρετε ορισμένα ψυχολογικά και κοινωνικά εμπόδια που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τα μέλη των εθνοτικών ομάδων από την εκπαίδευση.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Τα εμπόδια, τα οποία συνήθως αντιμετωπίζουν τα μέλη εθνοτικών ομάδων και που σχετίζονται με ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, είναι:
• Έλλειψη αυτοπεποίθησης για το αν θα αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της εκπαίδευσης.
• Αρνητικά και απωθητικά συναισθήματα λόγω της σύνδεσης της εκπαίδευσης με αρνητικές εμπειρίες.
• Δυσκολίες στην καθημερινή επιβίωση.
• Φόβος θυματοποίησης λόγω διακρίσεων.
• Αδυναμία κατανόησης του πλαισίου εκπαίδευσης.
• Αμφιθυμία και σύγχυση σχετικά με τον τρόπο ιεράρχησης των αναγκών του ατόμου π.χ. είναι προτεραιότητα η εκπαίδευση ή η εύρεση εργασίας.
• Εσωτερική σύγκρουση ανάμεσα σε αυτό που ίσχυε στη χώρα καταγωγής και σε αυτό που ισχύει στη νέα χώρα (π.χ. οι γυναίκες δεν μορφώνονται).
• Αρνητική ενίσχυση από το ίδιο το οικογενειακό περιβάλλον ή και απαγόρευση.

26 (Α) Οι εκπαιδευτικές τεχνικές μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ σημαντικό εργαλείο για τους εκπαιδευτές ενηλίκων στις ομάδες αλλοδαπών. Ποιες, κατά την άποψή σας, μπορεί να λειτουργήσουν θετικά και να ενισχύσουν τη μάθηση και ποιες θα ήταν σκόπιμο να χρησιμοποιηθούν λιγότερο ή συνδυαστικά με άλλες;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Στις ομάδες εκπαίδευσης ενηλίκων γενικά προτιμώνται ποικίλες εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν την ενεργητική συμμετοχή των εκπαιδευομένων και την αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευομένων αλλά κ αι με τον εκπαιδευτή. Ιδιαίτερα στις συγκεκριμένες ομάδες κρίνεται σκόπιμη η χρήση των εκπαιδευτικών τεχνικών εκείνων που θα ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των ανθρώπων στην εκπαιδευτική διαδικασία και θα ενισχύουν το κίνητρό τους για μάθηση. Επομένως, είναι προτιμότερο να αποφεύγεται η εισήγηση, η οποία οδηγεί κατά κανόνα τους

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

εκπαιδευομένους σε παθητικότητα και να προτιμώνται εκπαιδευτικές τεχνικές οι οποίες προωθούν την ενεργητική συμμετοχή. Αν κριθεί ότι είναι απαραίτητη η εισήγηση, τότε θα πρέπει να εμπλουτίζεται με ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές. Εκπαιδευτικές τεχνικές που προωθούν τη συμμετοχή είναι ο καταιγισμός ιδεών, η εργασία σε ομάδες, το παιχνίδι ρόλων, η μελέτη περίπτωσης κ.ά Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να επιλέγει την κατάλληλη τεχνική και να μπορεί να συνδυάζει ή να εναλλάσσει τις εκπαιδευτικές τεχνικές μεταξύ τους ανάλογα με την περίσταση μάθησης.

27(Α) Συνήθως οι ομάδες παλιννοστούντων είναι ετερογενείς. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα αυτού του γεγονότος και ποιες οι δυσκολίες;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Τις περισσότερες φορές οι ομάδες των αλλοδαπών και των παλιννοστούντων είναι ετερογενείς ως προς την ηλικία, το φύλο, τη χώρα καταγωγής κ.ά. Στην πράξη δεν είναι καθαρά θέμα επιλογής αλλά ανάγκης, καθώς δεν συγκροτούνται εύκολα σε σύγκριση με άλλες ομάδες που τις χαρακτηρίζει μια σχετική ομοιογένεια, π.χ. ομάδα άνεργων μητέρων. Η ετερογένεια έχει ένα βασικό πλεονέκτημα, ότι εξασφαλίζει στους συμμετέχοντες τη δυνατότητα να διευρύνουν την οπτική τους επάνω σε διάφορα θέματα, να ακούσουν απόψεις από άλλους με διαφορετικές εμπειρίες και πολιτισμικά βιώματα για παρόμοιες εμπειρίες και εν τέλει να λάβουν μέρος στη λήψη αποφάσεων. Μια δυσκολία στη διαχείριση των ετερογενών ομάδων είναι ότι ο εκπαιδευτής πρέπει είναι ανοικτός στη διαφορετικότητα και να μπορεί να διαχειριστεί το άγχος και την ανασφάλεια που αισθάνονται τα άτομα, λόγω της ανομοιογένειας. Επειδή το διαφορετικό σε όποια μορφή και να το συναντούν οι άνθρωποι τους τρομάζει, η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει άγχος και συγκρούσεις.

28(Α)Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων μπορούν να συμβάλλουν στην προσαρμογή και ένταξη των προσφύγων, μεταναστών και παλιννοστούντων στο κοινωνικό τους περιβάλλον ;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Οι μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών που έχουν πραγματοποιηθεί και αναμένονται τα επόμενα χρόνια προκαλούν ανακατατάξεις στο οικονομικό, κοινωνικό και εργασιακό πεδίο. Η κοινωνική ένταξη των ατόμων που ανήκουν σε εθνοτικές ομάδες αποτελεί μείζον ζήτημα για κάθε κοινωνία. Το ζητούμενο ή σε κάποιες περιπτώσεις η πρόκληση για μια κοινωνία είναι η προσπάθεια της ομαλής ενσωμάτωσης και ήπιας μετάβασης στο «νέο». Στο πλαίσιο αυτό, η εκπαίδευση ενηλίκων διαδραματίζει βασικό ρόλο, καθώς αποτελεί το κατεξοχήν πεδίο οργανωμένης προσπάθειας κοινωνικής και οικονομικής υποστήριξης των ανθρώπων αυτών. Τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, είτε αφορούν στην εκμάθηση της γλώσσας είτε στην εκπαίδευση σε κάποιο επάγγελμα, στοχεύουν στην παροχή των εφοδίων αυτών που θα κάνουν την εν λόγω ομάδα λειτουργική μέσα στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

29(Β) Ποια είναι η «διαπολιτισμική ικανότητα» που χρειάζεται να διαθέτει ένας εκπαιδευτής ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο των Μάγου-Σιμόπουλου, το οποίο παρατίθεται παραπάνω και αφορά στην ερ.21.
30(Β) Στα προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων μειονοτικών ομάδων συνηθίζεται οι δράσεις της επιμόρφωσης να συνοδεύονται από δράσεις συμβουλευτικής και υποστήριξης. Αξιολογήστε τη χρησιμότητα της συγκεκριμένης επιλογής και προσδιορίστε τον τρόπο συνεργασίας του εκπαιδευτή ενηλίκων και του διαπολιτισμικού συμβούλου.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Η παροχή υποστήριξης και συμβουλευτικής παράλληλα με τις εκπαιδευτικές δράσεις συνηθίζεται στα περισσότερα προγράμματα εκπαίδευσης ενηλίκων που ανήκουν στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μάλιστα για τις εθνοτικές ομάδες, η παραπάνω διαδικασία θεωρείται επιβεβλημένη, δεδομένου ότι αντιμετωπίζουν μια σειρά από σοβαρά και σύνθετα προβλήματα. Συχνά αναφερόμαστε στις πρακτικές ελλείψεις (στέγαση, εργασία, σίτιση, κ.α.) που είναι πολύ σημαντικές, αλλά επιπρόσθετα συνυπάρχουν επιβαρυντικοί ψυχολογικοί παράγοντες. Η βιβλιογραφία αναφέρει τη διαδικασία της μετανάστευσης ως ένα ισχυρό σοκ για τον άνθρωπο, το οποίο επιλύεται εύκολα ή δύσκολα ανάλογα με τον βαθμό της ένταξης στη νέα χώρα. Δηλαδή, ανάλογα με το πόσο γρήγορα και εύκολα ο άνθρωπος θα προσαρμοστεί στη νέα του ζωή. Σε πολλές περιπτώσεις, ιδίως προσφύγων και αιτούντων άσυλο, οι άνθρωποι βίωσαν τραυματικές εμπειρίες στη χώρα τους που αφορούν συλλήψεις, βασανισμούς, απώλεια αγαπημένων ανθρώπων κ.ά. Τα παραπάνω πολλές φορές μεταφράζονται σε εκνευρισμό, αρνητισμό, άγχος, δυσπιστία κ.ά. Η λύση συχνά δίνεται από τη συνεργασία και την ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στον εκπαιδευτή ενηλίκων και το διαπολιτισμικό σύμβουλο. Η σταθερή επικοινωνία μεταξύ τους συμβάλλει στην επίτευξη του κοινού τους στόχου και εξομαλύνει τις συγκρούσεις.

31 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Σε μία τάξη ενηλίκων εκπαιδευομένων σε Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας ένας εκπαιδευόμενος εκφράζεται ανοικτά υπέρ της άποψης ότι οι Εβραίοι και οι ξένοι πρέπει να εκδιωχτούν από την Ελλάδα. Οι άλλοι εκπαιδευόμενοι
«παγώνουν» με τη φρασεολογία του, την άρνηση του Ολοκαυτώματος και τις απειλές του κατά όλων ανεξαιρέτως των μεταναστών. Πώς θα αντιμετώπιζε το περιστατικό ένας εκπαιδευτής, ο οποίος έχει αναπτυγμένες κοινωνικές ικανότητες και ικανότητες που σχετίζονται με την ιδιότητα του πολίτη, έτσι ώστε να αναπτύξει αυτές τις ικανότητες και στους εκπαιδευομένους του; Αναφέρατε 5 τουλάχιστον μεθόδους ή εργαλεία που θα μπορούσε να αξιοποιήσει ο εκπαιδευτής.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο εκπαιδευτής θα μπορούσε, ανάλογα με το επίπεδο της τάξης και το βαθμό στον οποίο θα επιτευχθεί συναίνεση των εκπαιδευομένων, να προβεί στα εξής:

  • συζητήσει τι σημαίνει αποδοχή της διαφορετικής άποψης, τι σημαίνει σεβασμός και τι ηθική ακεραιότητα και αποφυγή διακρίσεων,
  • αναθέσει εργασία στους εκπαιδευομένους σχετικά με την ιστορική πραγματικότητα του Ολοκαυτώματος,
  • διοργανώσει ένα σχετικό διάλογο στην τάξη, αφού μελετήσουν σχετικά κείμενα
  • ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να έρθουν σε επαφή και να εκπονήσουν έρευνα σε έναν φορέα που σχετίζεται με το θέμα, πχ το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο,
  • ψάξει μαζί με τους εκπαιδευομένους μέσα στην τάξη, εφόσον υπάρχει υποδομή, διάφορους σχετικούς ιστοτόπους,
  • βρει και να φέρει για συζήτηση στην τάξη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες διεθνείς διακηρύξεις,

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

  • καλέσει στην τάξη έναν μάρτυρα του Ολοκαυτώματος ώστε οι εκπαιδευόμενοι να ακούσουν τη μαρτυρία του και να του κάνουν ερωτήσεις («Ζωντανό Βιβλίο»),
  • καλέσει στην τάξη έναν μετανάστη ο οποίος υπέστη διακρίσεις, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να ακούσουν τη μαρτυρία του και να του κάνουν ερωτήσεις («Ζωντανό Βιβλίο»),
  • ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να θυμηθούν κάποια στιγμή στη ζωή τους κατά την οποία ένιωσαν ότι ήταν θύμα διακρίσεων,
  • ζητήσει από τους εκπαιδευομένους να αναλογιστούν ποιες παραδοχές και προκαταλήψεις έχουν και οι ίδιοι πιθανώς σχετικά με το θέμα αυτό και πώς αυτές δημιουργήθηκαν,
  • διαβάσει απόσπασμα από λογοτεχνικό έργο που αναφέρεται στο Ολοκαύτωμα πχ το «Μαουτχάουζεν» του Ιάκωβου Καμπανέλη ή «Η Αρκούδα» του Δημήτρη Χατζή,
  • καλέσει κάποιον εκπαιδευόμενο να ερευνήσει ο ίδιος το θέμα με επιστημονικό τρόπο και να παρουσιάσει την έρευνά του στην τάξη με επιχειρήματα,
  • οργανώσει την προβολή και συζήτηση μιας σχετικής ταινίας ή ντοκιμαντέρ πχ Η λίστα του Σίντλερ, Η ζωή είναι ωραία, Ακαδημία Πλάτωνος κ.ά.,
  • δώσει το έναυσμα για μία συζήτηση στην τάξη σχετικά με τις αρχές της δημοκρατίας και για την αξία της κοινωνικής συνοχής.

32 (Β) Η χρήση των νέων τεχνολογιών και κυρίως του διαδικτύου ανοίγει μια νέα διάσταση στο διαπολιτισμικό χαρακτήρα που καλείται να λάβει η εκπαίδευση ενηλίκων. Αιτιολογήστε την παραπάνω άποψη και περιγράψτε τις βασικές διαστάσεις σχεδιασμού ενός τέτοιου προγράμματος εκπαίδευσης ατόμων από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η μάθηση μέσω ηλεκτρονικών περιβαλλόντων και εικονικών τάξεων μπορεί να διευρύνει το διαπολιτισμικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης ενηλίκων και να αναδιαμορφώσει τον τρόπο μάθηση των πολιτισμικών ομάδων. Σε ένα πρώτο επίπεδο, επιλύει σοβαρά πρακτικά προβλήματα όπως μετακινήσεις, έλλειψη χρόνου, οικογενειακές υποχρεώσεις, κόστος κ.τ.λ. Επομένως, δίνει σε πολύ μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων τη δυνατότητα συμμετοχής, απομακρύνοντας μια σειρά από οικονομικά και κοινωνικά εμπόδια.
Όσον αφορά την ίδια τη διαπολιτισμική επικοινωνία, φαίνεται ότι, ορισμένες φορές, με το συγκεκριμένο τρόπο οι άνθρωποι αισθάνονται μεγαλύτερη άνεση και ασφάλεια να εκφραστούν και να συμμετέχουν με βάση το δικό τους πολιτισμικό προφίλ. Έτσι υπάρχει η αίσθηση της ισοτιμίας και της αποδοχής και μάλιστα από μια ευρύτερη ομάδα ανθρώπων. Δεδομένης και της δυνατότητας του ενηλίκου να εργαστεί με το δικό του ρυθμό και σύμφωνα με το διαθέσιμο χρόνο του, η διαπολιτισμική μάθηση μέσα από εικονικά περιβάλλοντα μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να είναι πιο αποτελεσματική.
Οι βασικές διαστάσεις που πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό ενός προγράμματος σε ηλεκτρονικό περιβάλλον είναι οι εξής:
• Αναζήτηση πληροφόρησης μέσα από ερευνητικά δεδομένα σχετικά με τη μορφή, τη μεθοδολογία και τη χρηστικότητα.
• Συνεργασία ανάμεσα στους εκπαιδευτές ενηλίκων για την ανάπτυξη κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού, κατάλληλα προσαρμοσμένου στη διαπολιτισμική διάσταση, ευέλικτου και εύχρηστου.
• Συνεργασία ανάμεσα στους εν δυνάμει εκπαιδευόμενους στη χρήση της συγκεκριμένης σελίδας, σε πιλοτική βάση, ώστε να διαπιστωθούν ελλείψεις και ατέλειες.

33 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:Υποθέστε ότι είστε εκπαιδευτής σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης αλλοδαπών μεταναστών διαφόρων εθνοτήτων, το οποίο αναφέρεται στη «Γνωριμία με τον Ελληνικό Πολιτισμό». Ποια μέτρα πρέπει να πάρει ο εκπαιδευτής για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που ενδεχομένως θα παρουσιαστούν;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, συνθετικά, από τις απαντήσεις στις ερωτήσεις 24,26,27 της παρούσας Θ.Ο.

Θεματική Ομάδα 8: Εκπαιδευτικό υλικό- Εποπτικά μέσα- Χώρος
[Υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:
• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από το κείμενο του Γ. Κουτσονίκου «Εκπαιδευτικές Τεχνικές στο Θεματικό Πεδίο ‘’Πληροφορική’’, από τον Τόμο II του «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκπ. ΕΚΕΠΙΣ, 2007).
• Μέρη από το κείμενο του Γ. Βαλάκα «Εκπαιδευτικά Μέσα και Εκπαιδευτικός Χώρος», από τον Τόμο ΙΙΙ του
«Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκπ. ΕΚΕΠΙΣ, 2007).
• Σε μερικές περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από την ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.] [Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α = μέτριας δυσκολίας, Β = δύσκολη, Γ = πολύ δύσκολη]

  1. (Α) Τι εννοούμε με τον όρο «εποπτικά μέσα διδασκαλίας»;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Δύο ενδεικτικοί ορισμοί είναι οι εξής:

α) Με τον όρο εποπτικά μέσα διδασκαλίας, αναφέρεται οτιδήποτε μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας με σκοπό να τροποποιήσει και αν είναι εφικτό να αυξήσει τα αισθητηριακά κανάλια που χρησιμοποιούμε βελτιώνοντας τα μαθησιακά αποτελέσματα.
β) Εποπτικά είναι τα μέσα μετάδοσης εκπαιδευτικών μηνυμάτων που χρησιμοποιεί ο εκπαιδευτής ώστε να γίνει η διδασκαλία του παραστατική και να προκαλέσει σύμπραξη αισθήσεων και νόησης.
Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας δε μεταδίδουν από μόνα τους γνώσεις, αλλά είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν κατάλληλα από τον εκπαιδευτή ώστε να βοηθήσουν τους εκπαιδευόμενους να μάθουν νέα στοιχεία οικοδομώντας νέες αντιλήψεις και γνώσεις.

  1. (Β) Αναφερθείτε επιγραμματικά στα βασικότερα εποπτικά μέσα δίνοντας μία σύντομη περιγραφή για το καθένα.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

• Ο πίνακας (πρασινοπίνακας ή μαυροπίνακας) αποτελεί ένα από τα παλιότερα εποπτικά μέσα (και σίγουρα το κυρίαρχο) στο οποίο σχεδιάζουν και γράφουν οι διδάσκοντες.
• Οι διδακτικοί χάρτες (χάρτες τοίχου ή εποπτικοί χάρτες) αποτελούν το μη προβαλλόμενο εποπτικό υλικό, το οποίο είναι προκατασκευασμένο και βρίσκεται στο εμπόριο (χάρτες, αφίσες ή πόστερ κλπ.) είτε κατασκευάζεται από τον εκπαιδευτή και τους εκπαιδευόμενους.
• Οι εικόνες, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη διδασκαλία όλων των μαθημάτων σε διάφορες φάσεις της διδασκαλίας.
• Τα προπλάσματα, για παράδειγμα ενός σώματος ή του ματιού.

• Ο προβολέας μικροδιαφανειών (slides).

• Το επιδιασκόπιο, στο οποίο τοποθετούμε μια εικόνα για να προβληθεί στους εκπαιδευόμενους.

• Το γραφοσκόπιο ή ανακλαστικός προβολέας (overhead projector).

• Το μαγνητόφωνο για την ακρόαση διαλέξεων, περιγραφών και ήχων.

• Η εκπαιδευτική τηλεόραση με εκπομπές ανάλογου περιεχομένου.

• Η τηλεόραση και το βίντεο για την προβολή ταινιών.

• Ο διαδραστικός πίνακας, ο οποίος είναι μια ψηφιακή συσκευή αφής που συνδέεται με έναν υπολογιστή και ένα προτζέκτορα ο οποίος προβάλλει το οπτικό σήμα εξόδου του υπολογιστή στην επιφάνεια του πίνακα. Ο χρήστης μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα εικονιζόμενα αντικείμενα, χρησιμοποιώντας την αφή.
• Τα πολυμέσα, διαδίκτυο και τα εκπαιδευτικά λογισμικά ως εργαλεία της σύγχρονης εκπαιδευτικής τεχνολογίας.

  1. (Β) Αναφερθείτε συνοπτικά: (α) στη διδακτική λειτουργία των εποπτικών μέσων και (β) στις βασικές αρχές τις οποίες θα πρέπει να τηρεί ένας εκπαιδευτής κατά τη χρήση οπτικοακουστικού υλικού ως εποπτικού μέσου.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

α) Βασική διδακτική λειτουργία ενός εποπτικού μέσου διδασκαλίας αποτελεί η συνεχής και σταδιακή διεύρυνση του εμπειρικού πεδίου αναφοράς των διδασκομένων σε σχέση με το αντικείμενο διδασκαλίας, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη νοητικών ενεργειών, όπως παρατήρηση, αναγνώριση, περιγραφή που συνδέονται με το διευρυμένο αυτό πεδίο εμπειρικής αναφοράς.
Άλλη λειτουργία είναι επίσης η μετάδοση, διατήρηση και επανάληψη πληροφοριών. Τα εποπτικά μέσα λειτουργούν παράλληλα, ενισχυτικά και συμπληρωματικά στη διδασκαλία, προσφέροντας τη δυνατότητα διεύρυνσης των πηγών άντλησης γνώσεων. Συγκεκριμένα τα εποπτικά μέσα βοηθούν στον εκσυγχρονισμό της διδασκαλίας και στην εξοικονόμηση χρόνου, συμβάλλουν στην κατανόηση, διεγείρουν το ενδιαφέρον και την προσοχή των εκπαιδευομένων, βοηθούν στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους, ενισχύουν τη διατήρηση των παραστάσεων και δίνουν περιεχόμενο στη θεωρητική διδασκαλία.
β) Ο εκπαιδευτής με βάση τους στόχους της διδασκαλίας και την εκπαιδευτική μέθοδο που έχει επιλέξει προσδιορίζει και επιλέγει το εποπτικό υλικό προσαρμόζοντάς το στις εκάστοτε ανάγκες της ομάδας των εκπαιδευομένων για να τους δώσει κίνητρο να αποκτήσουν νέους ενεργητικούς ρόλους κατά την εκπαιδευτική διαδικασία.

  1. (Α) Ποιές είναι οι βασικές αρχές που πρέπει να τηρούν οι εκπαιδευτές για τη χρήση των εποπτικών μέσων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

α) Να υπηρετούν τους εκπαιδευτικούς στόχους και τις εκπαιδευτικές τεχνικές που επιλέγει ο εκπαιδευτής.

β) Να χρησιμοποιούνται με φειδώ. Ο εκπαιδευτής δεν θα πρέπει να υποκύπτει στη γοητεία τους, που οδηγεί συχνά στην κατάχρησή τους. Η αλλεπάλληλη χρήση διαφανειών μπορεί να οδηγήσει στην υποκατάσταση του εκπαιδευτή,
γ) Να χρησιμοποιούνται, όπως και οι εκπαιδευτικές τεχνικές, με ευελιξία. Μ’ αυτό τον τρόπο προσδίδεται ποικιλία και ενδιαφέρον στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

δ) Να χρησιμοποιούνται συχνά και από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους. Οι εργασίες, οι ασκήσεις και οι παρουσιάσεις των συμμετεχόντων, εκπονούνται πληρέστερα αν συνοδεύονται από τη διαμόρφωση «φακέλων» με έντυπα, την κατασκευή διαφανειών, τη χρήση πινάκων, αντικειμένων κ.ά.

  1. (Α) Ποια είναι τα βασικά πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα ενός ανακλαστικού προβολέα (διαφανοσκόπιο);

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ο ανακλαστικός προβολέας μπορεί να αντικαταστήσει τον πίνακα και έχει αρκετά πλεονεκτήματα έναντι του παραδοσιακού πίνακα. Προβάλλει κείμενα, εικόνες, σχέδια, σκίτσα και φωτογραφίες ακόμα και μικροσυσκευές ή μικρές πειραματικές διατάξεις, αρκεί τα προβαλλόμενα αντικείμενα να είναι διαφανή σ’ όλη την επιφάνειά τους ή σ’ ένα μέρος της. Επίσης, μεταφέρεται εύκολα, δίνει μεγάλα είδωλα, έχει εύκολο χειρισμό, δεν απαιτεί συσκότιση, συνδυάζεται εύκολα μ’ άλλα εποπτικά μέσα, διατηρείται η οπτική επαφή του εκπαιδευτή με τους εκπαιδευόμενους, η διαφάνεια προβάλλεται χωρίς αναστροφή, έτσι ώστε ο εκπαιδευτής να βλέπει τη διαφάνεια και οι εκπαιδευόμενοι να βλέπουν την οθόνη, οι διαφάνειες μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές, το υλικό διδασκαλίας μπορεί να τροποποιηθεί αμέσως κατά τη διάρκεια διδασκαλίας. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πέρα από τα διάφορα είδη διαφανειών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε (επικαλυπτόμενες, κινούμενες κ.τ.λ.) το διαφανοσκόπιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβάλουμε αδιαφανή αντικείμενα, να δείξουμε την παραγωγή κυμάτων σ’ ένα διαφανές δοχείο με νερό ή να προβάλλουμε διάφορα πειράματα φυσικής και χημείας.
Τα βασικότερα μειονεκτήματα του ανακλαστικού προβολέα είναι το κόστος των ανταλλακτικών καθώς και των σχετικών υλικών (διαφάνειες, μαρκαδόροι), η προετοιμασία των διαφανειών απαιτεί χρόνο, οι κινήσεις που μπορούν να παρουσιαστούν είναι περιορισμένες και τα αδιαφανή αντικείμενα προβάλλονται μόνο ως σκιερά περιγράμματα.

  1. (Α) Αναφερθείτε στις ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας) ως σύγχρονο εποπτικό μέσο.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η τεχνολογική πρόοδος συντελεί ουσιαστικά στη διαδικασία της τροποποίησης σε βάθος της σχέσης του σύγχρονου ανθρώπου με τη γραφή, την ανάγνωση, την όραση, τα ακούσματα, την αντίληψη και τη μάθηση. Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) χαρακτηρίζουν ορισμένα ψηφιακά μέσα που είναι φορείς άϋλων μηνυμάτων (εικόνες, ήχοι, σειρές χαρακτήρων).

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Οι Τ.Π.Ε. έχουν πολλές δυνατότητες ως εποπτικά μέσα: για παράδειγμα, επιτρέπουν την απεικόνιση, αναπαράσταση, δυναμική αναπαράσταση αντικειμένων (πειραμάτων, γραφικών παραστάσεων, γεωμετρικών σχημάτων, προσομοιώσεων, της χρονικής αλληλουχίας γεγονότων, εξέλιξης φαινομένων κλπ), την ανάπτυξη διαδραστικότητας.
Ωστόσο, ως εποπτικά μέσα με μεγάλη δύναμη, είναι ενδεχόμενο, σε κάποιο μέτρο, να σταθούν εμπόδια στην ανάπτυξη μιας κριτικής σκέψης και στη χρήση άλλου είδους μέσων, που δεν είναι εποπτικά.

7(Γ) Ποια εμπόδια απέναντι στη χρήση ΤΠΕ είναι δυνατόν να προκύψουν;
Ενδεικτικές πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Κουτσονίκου:

Εμπόδια που μπορεί να προκύψουν
Η πληροφορική παρουσιάζει κάποιες ιδιαιτερότητες ως θεματικό πεδίο επαγγελματικής εκπαίδευσης. Απαιτεί τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πρακτική εξάσκηση. Οι ιδιαιτερότητες αυτές εισάγουν
ορισμένα εμπόδια στη μάθηση, τα οποία θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε στη συνέχεια.

Τεχνοφοβία – άγνωστο αντικείμενο

Η χρήση της νέας τεχνολογίας, κατά συνέπεια και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, δημιουργεί καταστάσεις άγχους και φόβου σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, ιδιαίτερα στους λιγότερο εξοικειωμένους. Αρκετοί άνθρωποι διατηρούν επιφυλάξεις για το κατά πόσο είναι ικανοί να χειριστούν μια μηχανή που δεν γνωρίζουν πώς λειτουργεί, ενώ και η έλλειψη οποιασδήποτε σχετικής εμπειρίας δυσχεραίνει σοβαρά την κατάσταση. Ακόμη οι αναφορές έντυπων και ηλεκτρονικών μέσων στις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας προσδίδουν συχνά μια σχεδόν μυθική διάσταση στην πληροφορική και συμβάλλουν στη διαμόρφωση αμυντικής στάσης απέναντι στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Έτσι κάποιοι εκπαιδευόμενοι διατηρούν πριν την έναρξη του προγράμματος μια αρνητική στάση, που μπορεί στην πορεία να εξελιχθεί σε παραίτηση.

Αρνητική στάση απέναντι στη χρήση πληροφορικής στους χώρους εργασίας
Η υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών στις παραγωγικές και διοικητικές διαδικασίες επιφέρει αλλαγές στη φύση της ίδιας της εργασίας. Παρόλο που οι αλλαγές αυτές τελικά μπορεί να αποβούν προς όφελος των εργαζομένων, βελτιώνοντας την ποιότητα της εργασίας, απαιτούν ωστόσο την ύπαρξη γνώσεων και ικανοτήτων που συνήθως δεν υπάρχουν, αλλά και ένα σημαντικό διάστημα προσαρμογής στο νέο ρόλο. Συχνά οι εργαζόμενοι αντιδρούν στην αλλαγή της φύσης της εργασίας είτε γιατί φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στα νέα τους καθήκοντα είτε γιατί ανησυχούν ότι οι υπολογιστές θα υποκαταστήσουν τον ανθρώπινο παράγοντα. Έτσι, σε προγράμματα κατάρτισης εργαζομένων στην πληροφορική παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της αρνητικής στάσης τους, που οφείλεται στο φόβο για τις επιπτώσεις που ενδέχεται να επέλθουν στην εργασιακή τους κατάσταση. Ας δούμε ένα παράδειγμα:

Παράδειγμα 1: Ο παρακάτω διάλογος θα μπορούσε να έχει γίνει στην αρχή του προγράμματος εκπαίδευσης υπαλλήλων Δημόσιας Οικονομικής Υπηρεσίας στη χρήση του πληροφοριακού συστήματος TAXIS.

Εκπαιδευτής: Αυτά που θα μάθουμε στη διάρκεια του προγράμματος είναι πολύ σημαντικά για την επαγγελματική σας πορεία, εφόσον μετά από λίγες εβδομάδες θα χρησιμοποιείτε το πληροφοριακό σύστημα στις καθημερινές σας εργασίες.

Ιωάννα: Εγώ δεν έχω καμία επαφή με τους υπολογιστές, φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω.

Εκπαιδευτής: Σας καταλαβαίνω. Όμως δεν είναι τίποτα σπουδαίο, θα δείτε στην πορεία ότι το να χειρίζεστε ηλεκτρονικό υπολογιστή είναι σαν παιχνίδι, θα βελτιωθεί και η ποιότητα της εργασίας σας.

Δήμητρα: Αν δεν μπορούμε να χειριστούμε αυτό το πρόγραμμα πάντως, το λιγότερο που θα γίνει είναι η υποβάθμιση της θέσης μας και η στασιμότητα της επαγγελματικής εξέλιξής μας.

Εκπαιδευτής: Φυσικό είναι να έχουμε φόβους απέναντι στο άγνωστο. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, όταν εγκατέστησαν το fax στο γραφείο σας, δεν αισθανθήκατε κάποια ανασφάλεια για το πώς θα το χρησιμοποιήσετε; Το ίδιο συμβαίνει και τώρα.

Μαίρη: Το fax είναι απλό και το μάθαμε σε λίγες ώρες. Εδώ όμως πρόκειται για ολόκληρο μηχάνημα και για ένα πρόγραμμα που κάνει όσες δουλειές έχουμε μάθει να κάνουμε σε δέκα χρόνια. Πώς να αλλάξουμε τον τρόπο δουλειάς μας;

Εκπαιδευτής: Ο ρόλος αυτής της εκπαίδευσης είναι να ξεπεράσετε τους φόβους που φυσιολογικά έχετε και να μάθετε να εργάζεστε με διαφορετικό τρόπο. Θα δείτε ότι στο τέλος η δουλειά σας θα είναι ευκολότερη. Θα απαλλαγείτε από τα εκατοντάδες έγγραφα που χρησιμοποιείτε κάθε μέρα και από τους ογκώδεις φακέλους που πρέπει κάθε τρεις και λίγο να κατεβάζετε από τα ράφια, να τους ψάχνετε με τις ώρες και να τους ενημερώνετε.

Βασίλης: Αυτό σημαίνει ότι η δουλειά μας θα γίνεται στο μισό χρόνο ή και πολύ λιγότερο, έτσι δεν είναι;

Εκπαιδευτής: Και μάλιστα πιο ξεκούραστα.

Βασίλης: Δεν είναι όμως φυσικό επακόλουθο ότι με τον τρόπο αυτό οι μισοί από μας δεν θα έχουν αντικείμενο και θα μεταταχθούν κάπου αλλού ή και θα απολυθούν;

Εκπαιδευτής: Δε νομίζω ότι θα απολυθεί κανείς. Και το στοίχημα όλων μας είναι να καταφέρουμε να ανταποκριθούμε σε αυτή την αλλαγή, παρότι παραδέχομαι ότι για μερικούς μπορεί να μην είναι εύκολο. Στο τέλος όμως, το αποτέλεσμα που θα φέρει η αλλαγή θα είναι να μπορείτε να τελειώνετε τη δουλειά σας μέσα στο ωράριο και ταυτόχρονα να εξυπηρετείται ο πολίτης γρηγορότερα. Αυτό εννοούσα όταν σας είπα για ποιότητα της εργασίας σας.

Νίκος: Η αλήθεια είναι ότι τώρα έχουμε συνεχώς γκρίνιες από τους πολίτες και μένουμε και δύο ώρες παραπάνω για να τελειώσουμε τη δουλειά μας.

Το περιστατικό αυτό δείχνει ότι οι εκπαιδευόμενοι έρχονται δικαιολογημένα ανήσυχοι στην κατάρτιση και αντιμετωπίζουν με φόβο το μέλλον τους στην υπηρεσία, στην οποία εργάζονται. Ο ρόλος του εκπαιδευτή πληροφορικής δεν περιορίζεται στην παροχή γνώσεων και στην ανάπτυξη των ικανοτήτων των εκπαιδευομένων, αλλά επεκτείνεται πολύ συχνά στη διαμόρφωση θετικών στάσεων και συμπεριφορών, που σχετίζονται με την απομυθοποίηση των ηλεκτρονικών υπολογιστών και την επισήμανση των πλεονεκτημάτων της χρήσης τους στην εργασία, χωρίς να μειώνεται ταυτόχρονα η κριτική στάση απέναντι στις αρνητικές επιπτώσεις της πληροφορικής και στις δυσκολίες που έχει η ενσωμάτωσή της στους εργασιακούς χώρους.

Αδυναμία πρακτικής εξάσκησης

Η αδυναμία πρόσβασης σε ηλεκτρονικό υπολογιστή μετά το τέλος του προγράμματος κατάρτισης αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα για τους εκπαιδευομένους. Ακόμη όμως και κατά τη διάρκεια του προγράμματος, η αδυναμία πρακτικής εξάσκησης στον ελεύθερο χρόνο στερεί από τους εκπαιδευομένους την ευκαιρία πειραματισμού και πρακτικής εφαρμογής.

Ορολογία
Η αγγλική γλώσσα έχει επικρατήσει στην πληροφορική, αν και όλα σχεδόν τα προγράμματα λογισμικού είναι

μεταφρασμένα και στα ελληνικά. Παρά τις προσπάθειες ανάπτυξης ελληνικών λεξικών πληροφορικής, πολλοί όροι είναι αδόκιμοι στην ελληνική γλώσσα και δεν χρησιμοποιούνται (για παράδειγμα, οι λέξεις bit και byte, αλλά και τα πολλαπλάσιά τους), ενώ άλλοι συναντώνται με διαφορετικές επεξηγήσεις και προκαλούν συχνά σύγχυση. Πολλοί εκπαιδευτές, συνηθισμένοι στις αγγλικές εκδόσεις λογισμικού, χρησιμοποιούν την αγγλική ορολογία στην εκπαίδευση, με αποτέλεσμα την περιθωριοποίηση των μη αγγλομαθών εκπαιδευομένων.

Κριτική στάση απέναντι στους Η/Υ

Η διείσδυση της πληροφορικής σε κάθε τομέα της σύγχρονης κοινωνίας και η συνεχής αναφορά στις εφαρμογές της και στα πλεονεκτήματα από τη χρήση της έχει και αρνητικές επιπτώσεις στη στάση των ανθρώπων απέναντί της. Τα επιχειρήματα για αλλοτρίωση, αποξένωση και αντικοινωνική συμπεριφορά που προέρχεται από τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά και για εξάρτηση του ανθρώπου από τον Η/Υ, δεν είναι αβάσιμα, ιδιαίτερα όταν η χρήση αυτή είναι αλόγιστη. Παράλληλα οι αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία (προβλήματα στον καρπό λόγω χρήσης του «ποντικιού», οφθαλμικές παθήσεις λόγω προσήλωσης στην οθόνη, ερεθισμοί στα μάτια και στο δέρμα λόγω της ακτινοβολίας που εκπέμπει η οθόνη, προβλήματα στο σώμα λόγω κακής στάσης κ.τ.ό.) ενισχύουν την αρνητική στάση απέναντι στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ο εκπαιδευτής καλείται να αντιμετωπίσει τη στάση αυτή και να προσπαθήσει να την αναστρέψει, χωρίς ωστόσο να απορρίψει και τα επιχειρήματα που τη δημιουργούν.

Το «κόστος» της απουσίας
Πολύ συχνά η κατάρτιση σε θέματα πληροφορικής απαιτεί συνεχή παρακολούθηση και δημιουργείται πρόβλημα, αν ένας εκπαιδευόμενος απουσιάσει σε κάποια στάδια. Ας θεωρήσουμε, για παράδειγμα, έναν εκπαιδευόμενο που δεν παρακολούθησε το πρόγραμμα την ημέρα που το αντικείμενο ήταν η χρήση του «ποντικιού» και του πληκτρολογίου: ο εκπαιδευόμενος αυτός θα συναντά διαρκώς προβλήματα στη συνέχεια του προγράμματος, που θα τον εμποδίζουν να κατανοήσει και να εξασκηθεί στα επόμενα αντικείμενα. Το παράδειγμα είναι ίσως απλουστευτικό, όμως μπορεί να αναφερθεί πληθώρα παρόμοιων περιπτώσεων, που δημιουργούν προβλήματα.

Άλλα εμπόδια
Δευτερεύουσας σημασίας εμπόδια μπορεί να είναι επιπλέον η σχετική στενότητα χώρου λόγω καλωδίων και μηχανημάτων, η εκπαίδευση δύο εκπαιδευομένων σε έναν υπολογιστή, η έλλειψη οπτικής επαφής μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων λόγω της οθόνης, η παρουσία εκπαιδευομένων με μεγάλη εμπειρία στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών που συνήθως (και δικαίως) επιδιώκουν να μάθουν περισσότερα, τα οποία όμως ίσως είναι ακατανόητα στους υπολοίπους κ.λπ. Τέλος, ας μην παραγνωρίζουμε και τα εμπόδια που προκαλούνται στην επαγγελματική κατάρτιση ανεξαρτήτως αντικειμένου (οικογενειακές ή άλλες υποχρεώσεις, πίεση χρόνου, άγχος που υπάρχει λόγω ανεργίας, ανομοιογενή τμήματα κ.λπ.).

8(Β) Αναφέρετε μερικούς βασικούς λόγους (τουλάχιστον 3) για τους οποίους η τηλεόραση και τα άλλα σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα – όπως τα ψηφιακά βίντεο (online ή offline) – μπορούν να συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ενίσχυση βασικών διδακτικών και παιδαγωγικών λειτουργιών.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η τηλεόραση (και τα ψηφιακά βίντεο, online ή offline), μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην ενίσχυση βασικών παιδαγωγικών λειτουργιών αφού:

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

(α) Δημιουργεί παρώθηση για μάθηση, γιατί με ρεαλιστικό και δυναμικό τρόπο παρέχει ερεθίσματα για πρωτότυπες και δημιουργικές δραστηριότητες, που διεγείρουν το ενδιαφέρον, το συναίσθημα και την περιέργεια των εκπαιδευομένων και ευνοούν την παραγωγή νέων ιδεών.
(β) Απεικονίζει τις διαδικασίες και εικονογραφεί την ύλη. Η τηλεόραση μπορεί να δημιουργήσει μοναδικές συνθήκες μάθησης, παρουσιάζοντας πηγές και διαδικασίες που δεν μπορούν να προσφέρουν τα συνηθισμένα μέσα διδασκαλίας.
(γ) Βελτιώνει την ποιότητα της διδασκαλίας, γιατί αποτελεί μια πρόσθετη πηγή μάθησης, μοναδική στη μορφή και με σύγχρονο χαρακτήρα.
(δ) Επιταχύνει την παιδαγωγική ανάπτυξη του εκπαιδευτή, γιατί με την παρουσίαση νέων ιδεών αποτελεί κίνητρο για μια ουσιαστική αλλαγή του ρόλου του. Ο εκπαιδευτής δεν είναι πια ο παντογνώστης, ο μοναδικός φορέας της μάθησης, αλλά εκείνος που καθοδηγεί τον εκπαιδευόμενο στις διάφορες πηγές της μάθησης.
(ε) Συμβάλλει στη διατήρηση της πληροφορίας και της μάθησης.

(στ) Συμβάλλει στη δημοκρατικοποίηση της μάθησης. Το παιδαγωγικό μήνυμα μεταδίδεται στο κοινό, διευρύνοντας έτσι τις δυνατότητες για μάθηση των πληθυσμών που ζουν σε αποστερημένο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον.

9(Α) Αναφερθείτε στη διδακτική χρήση του διαφανοσκοπίου (ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας) περιγράφοντας τα κύρια χαρακτηριστικά του.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Το διαφανοσκόπιο χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου για την ταχύρρυθμη εκπαίδευση μεγάλων στρατιωτικών μονάδων. Στα Ελληνικά σχολεία τα συναντά κανείς από τα τέλη της δεκαετίας του ’70 και πιο έντονα από τα μέσα της δεκαετίας του ’80.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του διαφανοσκόπιου είναι:

(α) η εύκολη μεταφορά και χρήση και οι διαφάνειες μπορεί να χρησιμοποιηθούν αρκετές φορές,

(β) οι διαφάνειες με το χέρι είναι χρονοβόρες, περιορισμένες οι κινήσεις στο περιεχόμενο όμως μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαφάνειες εκτυπωμένες από Η/Υ σε laser εκτυπωτές,
(γ) μπορούν να τονιστούν λέξεις κλειδιά – γραφικές παραστάσεις – σχέσεις μεταξύ διαφόρων μεγεθών,

(δ) είναι «ευαίσθητη» συσκευή και αν δεν προσεχθεί ιδιαίτερα κατά τη μεταφορά μπορεί να χρειαστεί νέο λαμπτήρα που είναι σχετικά δαπανηρός.
Σήμερα βέβαια η χρήση του έχει περιοριστεί εξαιρετικά χάρη στη διάδοση των ψηφιακών τεχνολογιών.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

10 (Β) Τα τελευταία χρόνια κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος η αξιοποίηση πολυμέσων γενικά σε κάθε μορφή εκπαιδευτικής διαδικασίας (τυπική και μη τυπική εκπαίδευση), αλλά και ειδικότερα στην παραγωγή εκπαιδευτικού λογισμικού. Μπορείτε να αναφέρετε μερικά από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει η χρήση
λογισμικού προσομοιώσεων με πολυμέσα σε μια διαδικασία κατάρτισης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Μερικά από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει η χρήση λογισμικού προσομοιώσεων με πολυμέσα, σε μια διαδικασία κατάρτισης, καταγράφονται στη συνέχεια:

  1. Η πληροφορία που προσφέρεται στο χρήστη μπορεί να ενσωματωθεί σε διάφορους τρόπους που σχετίζονται με θεωρίες μάθησης.
  2. Η μάθηση μπορεί να προσαρμοστεί στα “μέτρα” κάθε χρήστη, ο οποίος μπορεί να κατακτά τη γνώση προοδευτικά.
  3. Υπάρχει αυξημένη δυνατότητα προσέγγισης σε γνωστικά πεδία για τα οποία υπάρχει έλλειψη ειδικών δασκάλων ή και μέσων.
  4. Η παρουσίαση της πληροφορίας με εικόνα και ήχο είναι ελκυστική, με αποτέλεσμα την αύξηση του ενδιαφέροντος του χρήστη (δημιουργία κινήτρου).
  5. Ο χρήστης απαλλάσσεται από φοβίες του τύπου “δεν θα τα καταφέρω”, αφού μπορεί να εισχωρήσει σε γνωστικά πεδία ακόμα και χωρίς επαρκές γνωστικό υπόβαθρο
  6. Το επίπεδο εκπαίδευσης μπορεί να μεταβληθεί δυναμικά.
  7. Μπορεί να γίνει εξατομικευμένη παρακολούθηση ενός γνωστικού αντικειμένου, άμεση αξιολόγηση και ανατροφοδότηση με ελκυστικά “μέσα”.

11(Β) Τα τελευταία χρόνια κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος η αξιοποίηση πολυμέσων γενικά σε κάθε μορφή εκπαιδευτικής διαδικασίας (τυπική και μη τυπική εκπαίδευση), αλλά και ειδικότερα στην παραγωγή εκπαιδευτικού λογισμικού. Μπορείτε να αναφέρετε μερικά από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει η εφαρμογή λογισμικού πολυμέσων στην εκπαίδευση σε μια διαδικασία κατάρτισης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Μερικά από τα πλεονεκτήματα που μπορεί να έχει η εφαρμογή λογισμικού πολυμέσων, σε μια διαδικασία κατάρτισης είναι:

  1. Δυνατότητα παρουσίασης της ίδιας πληροφορίας με πολλαπλούς τρόπους.
  2. Κίνητρο για χρήση.
  3. Μη σειριακή παρουσίαση πληροφοριών και δυνατότητα προσέγγισης στις πληροφορίες αυτές με μη σειριακό τρόπο.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

  1. Μείωση του χρόνου που απαιτείται για την απόκτηση δεδομένης «ποσότητας γνώσης».
  2. Δυνατότητα δημιουργίας συγκεκριμένων αναπαραστάσεων μέσα από αφηρημένες έννοιες.
  3. Βελτίωση της γνωστικής ικανότητας και της ικανότητας κατανόησης αφηρημένων εννοιών.
  4. Προσομοίωση καταστάσεων από τον πραγματικό κόσμο.
  5. Δυνατότητα δημιουργίας περιβάλλοντος μέσα στο οποίο μπορούν να συνεργαστούν πολλοί εκπαιδευόμενοι/ες μαζί.

12(Γ) Περιγράψτε μερικά επιθυμητά χαρακτηριστικά που θα πρέπει να διαθέτει ένα εκπαιδευτικό λογισμικό.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Το εκπαιδευτικό λογισμικό πρέπει να έχει ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά όπως τα παρακάτω: να είναι αλληλεπιδραστικό,
οδηγούμενο από τον χρήστη, εμπλουτισμένο και
να προσφέρει τη δυνατότητα εξερεύνησης.

Ειδικότερα:

α) Με τον όρο «αλληλεπιδραστικό» (interactive) εννοούμε ότι το λογισμικό δεν πρέπει να είναι απλά μια διαδοχή εικόνων στην οθόνη, αλλά πρέπει να εμπεριέχει την έννοια της επίδρασης του χρήστη προς το σύστημα και αντιστρόφως. Με άλλες λέξεις, το αλληλεπιδραστικό λογισμικό δεν περιμένει απλά και μόνο το πάτημα ενός κουμπιού ή την εισαγωγή μιας εντολής ή απάντησης μέσω του πληκτρολογίου, αλλά αντιδρά στις επιλογές του χρήστη προσφέροντας πληθώρα επιλογών και απαιτώντας την αντίδρασή του. Έτσι, ανοίγεται ουσιαστικά ένας διάλογος επι- κοινωνίας μεταξύ του χρήστη και του η/υ. Το αλληλεπιδραστικό λογισμικό αποκαλείται και διαδραστικό ή διαλογικό λογισμικό.
β) Λέγοντας «οδηγούμενο από το χρήστη» (user-driven), εννοούμε ότι το λογισμικό, από πλευράς περιεχομένου, πρέπει να βρίσκεται πάντα κάτω από τον έλεγχο του χρήστη.
γ) Λέγοντας «εμπλουτισμένο» (enriching), εννοούμε ότι το λογισμικό αφενός πρέπει να έχει τη δυνατότητα προσφοράς αρκετής γνώσης, αφετέρου να περιέχει όλα εκείνα τα στοιχεία που είναι δυνατόν να παρουσιάσουν μία πληροφορία με διάφορους τρόπους (ήχο, εικόνα, γραφικά, κίνηση) αλλά και συνδέσμους (links), ώστε ο χρήστης να μπορεί να ανατρέξει και σε επιμέρους θέματα. Φυσικά, το χαρακτηριστικό αυτό αναφέρεται σε λογισμικά που περιλαμβάνουν κάποια μορφή πληροφοριών (όπως οι πολυμεσικές εφαρμογές).
δ) Τέλος, λέγοντας ότι το εκπαιδευτικό λογισμικό πρέπει «να παρέχει τη δυνατότητα εξερεύνησης» (exploratory), εννοούμε ότι πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα εξερεύνησης διάφορων θεμάτων από το χρήστη, ώστε να μπορεί να αποκτηθεί νέα γνώση.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

13(Β) Η παραγωγή κάθε εκπαιδευτικού λογισμικού, ως αναπόσπαστο μέρος ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού, περιλαμβάνει και φάση αξιολόγησης. Μπορείτε να περιγράψετε ποια μπορεί να είναι τα παιδαγωγικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται κατά την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Τα παιδαγωγικά κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση ενός «καλού» εκπαιδευτικού λογισμικού» θα πρέπει να απαντούν στα παρακάτω ερωτήματα:
• Είναι κατάλληλο για το κοινό στο οποίο απευθύνεται από την άποψη των γνώσεων και δεξιοτήτων που προϋποθέτει η χρήση του;
• Υπηρετεί τον εκπαιδευτικό σκοπό και τους επί μέρους διδακτικούς στόχους του προγράμματος ή της θεματικής ενότητας; Στο πλαίσιο αυτό, προάγει γνώση, δεξιότητες και στάσεις;
• Συμπληρώνει επιτυχώς άλλη μορφή διδακτικού υλικού, κυρίως έντυπου, στο πλαίσιο της διδασκαλίας μιας Θεματικής Ενότητας;
• Διεγείρει το ενδιαφέρον του/ης εκπαιδευόμενου/ης; Αλληλεπιδρά με αυτόν/ήν μέσα από ποικίλα ερεθίσματα (οπτικά, ακουστικά ή ερεθίσματα αφής);
• Οδηγεί το χρήστη από διαφορετική αφετηρία (εισόδους) στους ίδιους στόχους; Επιτρέπει πολλές διαφορετικές και εξίσου έγκυρες εκβάσεις;
• Υπάρχει δυνατότητα σχετικά εύκολης τροποποίησης κάποιων πλευρών του λογισμικού από τους/ιςδιδάσκοντες ή ακόμα και από τους/ις ίδιους/ες τους εκπαιδευόμενους/ες;
• Γίνονται αρκετές προτροπές για είσοδο δεδομένων (ερωτήσεις);

14(Β) Η παραγωγή κάθε εκπαιδευτικού λογισμικού, ως αναπόσπαστο μέρος ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού υλικού, περιλαμβάνει και μια φάση αξιολόγησης. Μπορείτε να περιγράψετε ποια μπορεί να είναι τα κριτήρια εμφάνισης που χρησιμοποιούνται κατά την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού λογισμικού τίθενται και κριτήρια που συνδέονται με τον άξονα «εμφάνισής» του. Αυτά είναι επίσης σημαντικά, καθώς είναι αποδεδειγμένο από σειρά ερευνών πως η υψηλή ποιότητα των γραφικών και η χρήση κίνησης, ήχου και μουσικής προκαλούν την προσοχή έλκοντας το χρήστη. Ειδικότερα, τα κριτήρια εμφάνισης που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση ενός εκπαιδευτικού λογισμικού θα πρέπει να απαντούν στα παρακάτω ερωτήματα (ενδεικτικά):
• Επιτυγχάνεται η επιθυμητή ισορροπία και εναλλαγή ανάμεσα στο κείμενο, τα γραφικά, την κίνηση, τον ήχο, την ακίνητη εικόνα, τη μουσική και το βίντεο, έτσι ώστε να μην πλήττει ο χρήστης;
• Χρησιμοποιούνται ειδικά τεχνάσματα, για να προσελκύσουν το χρήστη;

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Ποια είναι η ποιότητα του καθενός από τα παραπάνω μέσα παρουσίασης της πληροφορίας; Για παράδειγμα, το κείμενο διαβάζεται εύκολα; Είναι σαφές; Τα γραφικά είναι ελκυστικά; Έχουν κατάλληλα χρώματα; Το βίντεο είναι καλογυρισμένο; Οι προσομοιώσεις είναι επιτυχημένες; κ.ο.κ.

15(Γ) Ένα από τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή του ο/η εκπαιδευτής/ρια ενηλίκων και που εντάσσεται στο εκπαιδευτικό υλικό είναι το εκπαιδευτικό λογισμικό. Μπορείτε να περιγράψετε μερικά βασικά είδη εκπαιδευτικού λογισμικού που μπορούν, κατά περίπτωση, να χρησιμοποιηθούν σε μια διαδικασία κατάρτισης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ανάλογα με τη μορφή της χρήσης και τον εκπαιδευτικό στόχο, υπάρχουν μερικοί βασικοί τύποι εκπαιδευτικού λογισμικού:

α) Drill-and-practice (Εξάσκησης – εκγύμνασης με χρήση η/υ)
Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, παρουσιάζεται μια εκπαιδευτική θεματική ενότητα και ακολουθούν ερωτήσεις με τυχαία σειρά πάνω στο περιεχόμενο της.

β) Tutorial (Εκπαίδευσης – φροντιστηρίου)
Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή, παρουσιάζονται στο χρήστη μαθήματα με ταυτόχρονη εμφάνιση ερωτήσεων και η μετάβαση από μια θεματική ενότητα σε άλλη μπορεί να γίνει σε συνάρτηση με την πρόοδο του χρήστη. Η κατασκευή του τύπου αυτού του εκπαιδευτικού λογισμικού είναι αρκετά δύσκολη.

γ) Problem Solving (Λύσης προβλημάτων)
Σύμφωνα με τον τύπο αυτό του λογισμικού, ο η/υ χρησιμοποιείται ως μέσο-εργαλείο επίλυσης προβλημάτων, δηλαδή ως ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ του χρήστη και του προβλήματος. Το λογισμικό που χρησιμοποιείται για τη λύση προβλημάτων εξαρτάται από το επίπεδο των αναγκών του χρήστη. Η εφαρμογή του είναι κυρίως στα Μαθηματικά και στις Φυσικές Επιστήμες.

δ) Simulations (Προσομοιώσεων)
Στην οθόνη του η/υ μπορεί να παρουσιαστεί ένα περιβάλλον μέσα από το οποίο εκτελείται ένα πείραμα που είναι δύσκολο να μεταφερθεί στην τάξη εκ του φυσικού.

ε) Ανοιχτοί μικρόκοσμοι
Περιβάλλοντα μέσα στα οποία ο χρήστης μπορεί να δημιουργήσει νέες οντότητες, να τις διαχειριστεί, να αναπτύξει σχέσεις μεταξύ τους και να μελετήσει τις ιδιότητες τους.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

16(Α) Για ποιούς λόγους η χρήση των υπερμέσων (hypermedias) ως απλών εποπτικών μέσων ανάγνωσης θεωρείται περιορισμένη;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Διότι η οπτικοποίηση δεν είναι πάντοτε επαρκής για τη δημιουργία νέας γνώσης. Η αρχική πρόταση των υπερμέσων ως απλών νέων εποπτικών μέσων για την ενίσχυση της εκπαίδευσης έχει αρχίσει να εγκαταλείπεται ή τουλάχιστον να περιορίζεται η εκπαιδευτική τους σημασία. Οι υπερμεσικές εφαρμογές ανάγνωσης μόνο, όπως είναι οι υπερμεσικές εγκυκλοπαίδειες, δεν νοείται να λέγονται καν εκπαιδευτικές. Παράλληλα, προβάλλεται πλέον έντονα και υποστηρίζεται από διάφορες ερευνητικές εργασίες η ανάπτυξη παρουσιάσεων με υπερμέσα και γενικότερα υπερμεσικών εφαρμογών από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους ώστε να αντιμετωπίζονται ως δυνητικοί συγγραφείς.

17(Γ) Στο εκπαιδευτικό υλικό περιλαμβάνεται και το ψηφιακό εκπαιδευτικό υλικό. Μπορείτε να αναφέρετε: α) τι είναι το ψηφιακό υλικό, δίνοντας παράλληλα και συγκεκριμένα παραδείγματα
και
β) τους τύπους με τους οποίους εμφανίζεται το ψηφιακό περιεχόμενο;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

α) Ως ψηφιακό υλικό θεωρούμε το κατασκεύασμα (artifact) το οποίο συνδυάζει ψηφιακό περιεχόμενο (digital content), κάποιο μέσο διάθεσης του περιεχομένου (media) για ένα συγκεκριμένο σκοπό ή εφαρμογή (application). Εάν ο σκοπός είναι εκπαιδευτικός, τότε αναφερόμαστε σε Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Υλικό (ΨΕΥ).
Στο υλικό αυτό περιλαμβάνονται π.χ. τα «εμπλουτισμένα» με πολυμεσικό υλικό βιβλία, ψηφιακά λεξικά, θεματικά video, προσομοιώσεις πειραμάτων, διαδραστικοί μικρόκοσμοι για πειραματισμό και εξαγωγή συμπερασμάτων, παρουσιάσεις που δημιουργούν οι εκπαιδευτικοί για την υποστήριξη θεματικών ενοτήτων, συστήματα αυτοαξιολόγησης, ανοιχτά περιβάλοντα δημιουργίας, προγραμματιστικά περιβάλλοντα, εφαρμογές δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών, εκπαιδευτικα – δημιουργικά παιχνίδια, διαδραστικοί χάρτες εφαρμογές επεξεργασίας πολυμέσων και «εργαλεία» συντήρησης του Μαθητικού Yπολογιστή.

β) Το ψηφιακό περιεχόμενο εμφανίζεται σε πολλούς τύπους (types, kinds) καθένας από τους οποίους αποθηκεύεται σε ένα σύνολο διαφορετικών μορφοτύπων (formats). Οι βασικοί τύποι ψηφιακού περιεχομένου, όπως αυτοί ορίζονται από τη διεθνή κοινότητα, είναι πέντε:

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Κείμενο (Text): Ως κείμενο θεωρείται ένα συνεκτικό σύνολο χαρακτήρων, λέξεων ή παραγράφων, το οποίο μπορεί να εμπεριέχει και στατικό οπτικό υλικό. Το κείμενο μπορεί να είναι:

  1. Μονολιθικό, το οποίο εμφανίζεται σε μορφή αρχείων κειμένου, όπως doc, pdf, odt κλπ. και επιτρέπει ιεραρχική ή ακολουθιακή προσπέλαση.
  2. Υπερκείμενο (hypertext), δηλαδή ένα σύνολο τμημάτων κειμένου με αναφορές (συνδέσμους-links) μεταξύ των τμημάτων αλλά και σε εξωτερικά κείμενα και αντικείμενα.
  3. Δυναμικό υπερκείμενο (wiki), μία ειδική κατηγορία υπερκειμένου το οποίο δίνει την δυνατότητα σε όλους τους χρήστες να τροποποιούν τα τμήματα ή τους συνδέσμους, ή να προσθέτουν νέα.

• Ακουστικό υλικό (Audio): Αναφέρεται κυρίως σε ηχογραφήσεις που είναι διαθέσιμες στον τελικό χρήστη για αναπαραγωγή, με βάση τις οποίες το ακουστικό υλικό χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

  1. Στατική αναπαραγωγή ήχου, η οποία απαιτεί τη μεταφόρτωση του αρχείου ήχου στον υπολογιστή του χρήστη και την τοπική αναπαραγωγή.
  2. Αναπαραγωγή ήχου συνεχούς ροής (streaming), η οποία επιτρέπει την αναπαραγωγή του ήχου από απομακρυσμένο ιστότοπο (web site).

• Στατικό οπτικό υλικό (Graphic): Πρόκειται για στατικό ψηφιακό υλικό που βασίζεται στην οπτική (και όχι λεκτική ή ηχητική) αναπαράσταση. Περιλαμβάνει φωτογραφίες, εικόνες, χάρτες, διαγράμματα κλπ.

• Κινούμενο οπτικό υλικό (Animation): Στην κατηγορία αυτή αναφέρεται το υλικό σε μορφή κινούμενης εικόνας, το οποίο δεν θεωρείται ως οπτικοακουστικό υλικό. Κύριος αντιπρόσωπος είναι τα κινούμενα σχέδια, τα οποία μπορούν να αναπαραστήσουν διαδικασίες ή πειράματα που είναι δύσκολο να βιντεοσκοπηθούν σε πραγματικό περιβάλλον. Οι τελικοί τύποι αρχείων είναι παρόμοιοι με αυτούς του οπτικοαουστικού υλικού. Διαχωρίζεται σε:

  1. Διαδραστικό ή μη-διαδραστικό (interactive, non-interactive) υλικό.
  2. Δισδιάστατο ή τρισδιάστατο (2D/3D animation) υλικό.

• Οπτικοακουστικό υλικό (Video): Στην κατηγορία αύτη αναφέρεται υλικό το οποίο έχει παραχθεί με την βοήθεια οπτικοακουστικών μέσων εγγραφής. Διακρίνεται στις ίδιες κατηγορίες με το ακουστικό υλικό.

Στο πλαίσιο κάποιου εκπαιδευτικού σκοπού ή εφαρμογής είναι δυνατό να συνδυαστούν οι βασικοί τύποι περιεχομένου, οδηγώντας στην ανάπτυξη σύνθετων τύπων περιεχομένου Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

18(Β) Υπάρχει κάποια διαφορά ανάμεσα στο χειρισμό Η.Υ. και στον Πληροφορικό Γραμματισμό των ενηλίκων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ναι, πολύ μεγάλη. Ο χειρισμός των Η.Υ. αποτελεί, κατά κάποιο τρόπο, ένα πρώτο στάδιο, τον αλφαβητισμό θα λέγαμε των ενηλίκων στη χρήση ψηφιακών συστημάτων. Αντίθετα, στους σύγχρονους ορισμούς του Γραμματισμού υπεισέρχονται πιο ευρείες έννοιες, όπως του ελέγχου της ζωής και του περιβάλλοντος διά του λόγου, με τρόπο ορθολογικό ή ακόμη και της κοινωνικής πρακτικής. Ο γραμματισμός φαίνεται να συνδέεται όλο και πιο πολύ με την ιδέα του μορφωμένου, του καλλιεργημένου ανθρώπου – στην πιο ευρεία τους διάσταση. Ψηφιακά εγγράμματος δεν είναι απλά ο πολίτης που μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ψηφιακές τεχνολογίες, αλλά τις χρησιμοποιεί για τη βελτίωση της δικής του θέσης και της ευημερίας του κοινωνικού συνόλου.

  1. (Β) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ

Σε έναν οργανισμό που παρέχει υπηρεσίες εκπαίδευσης ενηλίκων γίνεται μια συζήτηση για την προμήθεια λογισμικού για την υποστήριξη μαθημάτων Πληροφορικού Γραμματισμού. Ο διάλογος που ακολουθεί είναι μεταξύ των υπευθύνων (αποδίδεται επιγραμματικά).
Πέτρος: (…) Είναι πολύ σημαντικό το λογισμικό που θα προμηθευτούμε να είναι χαμηλού κόστους. Τα προγράμματα Eξάσκησης και Εκγύμνασης (drill and practice) είναι γενικά πολύ καλά και προσαρμόζονται πολύ καλά σε οιοδήποτε διδακτικό αντικείμενο.
Μαρία: Δεν είμαι σύμφωνη. Αντίθετα, θα πρέπει να λάβουμε υπόψή μας ότι προκειμένου να μάθουν οι εκπαιδευόμενοι ένα νέο γνωστικό αντικείμενο θα πρέπει να έχουμε λογισμικά τα οποία να δίνουν ολοκληρωμένο ένα αντικείμενο στον εκπαιδευόμενο και άρα καταλληλότερα είναι μάλλον τα λεγόμενα Εκπαίδευσης – φροντιστηρίου (Tutorial). Το κόστος είναι φυσικά σημαντικός παράγοντας, αλλά όχι ο μοναδικός.
Νίκος: Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να μη προσαρμόζουμε το μάθημα στα λογισμικά, αλλά ανάποδα: να δούμε ποιες είναι οι γνωστικές ανάγκες των εκπαιδευομένων μας ανά γνωστική περιοχή και ανάλογα να προμηθευτούμε λογισμικά. Ωστόσο, πραγματικά το κόστος είναι σημαντικός παράγοντας.

Ερώτηση
Μπορείτε να σχολιάσετε τις απόψεις των υπευθύνων;

Ενδεικτική Απάντηση

Ο Πέτρος έχει άδικο όταν θέτει ως μοναδικό κριτήριο την τιμή του λογισμικού. Στόχος τελικός είναι η μάθηση και όχι η οικονομία. Εξάλλου, δεν υπάρχει μια κατηγορία λογισμικού που να καλύπτει όλες τις γνωστικές ανάγκες που μπορούν να παρουσιαστούν, σε οιοδήποτε γνωστικό πεδίο. Η Μαρία έχει δίκιο στην κριτική της για τον Πέτρο, καθώς η τιμή είναι

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

σημαντική, αλλά δεν αποτελεί το μοναδικό κριτήριο. Όμως, λανθασμένα θεωρεί, όπως προκύπτει έμμεσα, το λογισμικό μάλλον ως υποκατάστατο του εκπαιδευτικού ή του εκπαιδευτή. Ο Νίκος έχει δίκιο και στα δύο επιχειρήματά του.
20(Α) Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των διαδραστικών πινάκων τα οποία τους καθιστούν αποτελεσματικά εποπτικά μέσα για ορισμένες κατηγορίες διδασκαλιών;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Οι διαδραστικοί πίνακες υπάγονται στα ψηφιακά βοηθήματα για τη στήριξη της διδασκαλίας και αποτελούν σημαντικά εποπτικά μέσα (όπως οι βιντεοπροβολείς, οι προβολείς διαφανειών, οι τηλεοράσεις και το βίντεο). Ο συνδυασμός των ιδιοτήτων των εποπτικών μέσων από τη μια πλευρά και των ψηφιακών συστημάτων από την άλλη, προσδίδουν στους διαδραστικούς πίνακες ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία τους καθιστούν πολύ χρήσιμους, τουλάχιστον για ορισμένες κατηγορίες διδασκαλιών. Κυριότερο από αυτά είναι η δυνατότητα αλληλεπίδρασης με το χρήστη μέσω της απλής επαφής σε εικόνες μεγάλου μεγέθους (ορατές από όλους τους εκπαιδευόμενους).

21(Α) Αναφερθείτε στους παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση του εκπαιδευτή για την επιλογή των εποπτικών μέσων.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η στάση του εκπαιδευτή όσον αφορά στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά και το ρόλο που ο ίδιος θα υιοθετήσει μέσα σ’ αυτήν, επηρεάζει άμεσα τη γενικότερη στρατηγική του σχετικά με την επιλογή τόσο των εκπαιδευτικών τεχνικών όσο και των εποπτικών μέσων. Έτσι, αν ο εκπαιδευτής υιοθετήσει έναν παραδοσιακό ρόλο (του «καταθέτη» γνώσεων και της
«αυθεντίας») είναι πιθανόν να λειτουργήσει ως «εισηγητής» και «ειδικός» και θα προσπαθήσει μέσα από μονόλογο να μεταδώσει τις σχετικές γνώσεις, χρησιμοποιώντας εποπτικά μέσα που θα ενισχύσουν την «καταθετική» του διάθεση. Οι εκπαιδευόμενοι με τη σειρά τους θα είναι παθητικοί αποδέκτες, απόλυτα εξαρτημένοι από αυτόν, κρατώντας αναλυτικές σημειώσεις των νέων γνώσεων που μεταδίδονται από τα διάφορα εποπτικά μέσα. Αντίθετα, ένας εκπαιδευτής που έχει υιοθετήσει τη φιλοσοφία του εμψυχωτή ή συντονιστή, θα προσπαθήσει να ενεργοποιήσει τη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων, εφαρμόζοντας τεχνικές που θα αναδεικνύουν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους και θα αξιοποιούν τις υφιστάμενες εμπειρίες τους.

22(Γ) Αναφέρετε μερικούς λόγους (τουλάχιστον 4) για τους οποίους πιστεύετε ότι παρά την αλματώδη εξέλιξη των Νέων Τεχνολογιών, το έντυπο υλικό συνεχίζει να κατέχει σημαντική θέση στα εκπαιδευτικά πακέτα που αναπτύσσονται για την εκπαίδευση ενηλίκων.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Είναι γεγονός ότι το έντυπο υλικό συνεχίζει να κατέχει κυρίαρχη θέση στα εκπαιδευτικά πακέτα που αναπτύσσονται για την εκπαίδευση ενηλίκων, παρά την αλματώδη εξέλιξη των Τ.Π.Ε. (Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και της Πληροφορίας), για τους εξής ενδεικτικά αναφερόμενους λόγους:

  1. Είναι οικείο και αποδεκτό από όλους τους/ις εκπαιδευόμενους/ες, σε αντίθεση με άλλα μέσα (π.χ. προγράμματα εκπαίδευσης μέσω υπολογιστή ή μέσω διαδικτύου) όπου αρκετοί/ές εκπαιδευόμενοι/ες θα πρέπει πρώτα να μάθουν να τα χρησιμοποιούν, προκειμένου να μπορέσουν στη συνέχεια να μάθουν χρησιμοποιώντας τα.
  2. Ο/Η εκπαιδευόμενος/η μπορεί να καθορίσει άνετα το ρυθμό μελέτης του/της, πράγμα που δε συμβαίνει με ορισμένα άλλα μέσα, όπως π.χ. οι εκπαιδευτικές τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές.
  3. Δεν απαιτείται κάποιο χρονοδιάγραμμα ή προγραμματισμός για τη διανομή και παραλαβή του από τους/ις καταρτιζόμενους, σε αντίθεση με άλλα μέσα όπως οι εκπαιδευτικές τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές και οι τηλεδιασκέψεις, όπου κάποιος/α θα πρέπει να παρακολουθήσει ή να συμμετάσχει σε κάτι, σε δεδομένη χρονική στιγμή και για προκαθορισμένο χρονικό διάστημα.
  4. Ο/Η ενήλικος μπορεί να “πλοηγηθεί” εύκολα σε αυτό επιλέγοντας γρήγορα τα τμήματα που τον/ην ενδιαφέρουν ή επιστρέφοντας κατά βούληση σ’ αυτά (πολύ ευκολότερα και γρηγορότερα απ’ ό,τι σε μια κασέτα ήχου ή video).
  5. Είναι «φορητό» με την έννοια ότι μπορεί να μεταφερθεί και να χρησιμοποιηθεί σχεδόν οπουδήποτε από τον/ην εκπαιδευόμενο/η. Με εξαίρεση τις εκπαιδευτικές ραδιοφωνικές εκπομπές και την κασέτα ήχου, η χρήση όλων των άλλων μορφών εκπαιδευτικού υλικού περιορίζεται σε συγκεκριμένους χώρους.
  6. Η εκπαιδευτική τεχνολογία ανάπτυξης έντυπου υλικού αλλά και η τεχνολογία παραγωγής του είναι ευρύτατα γνωστές και καθιερωμένες.
  7. Τόσο η παραγωγή όσο και η αναπαραγωγή των αντιτύπων του έχει σχετικά μικρό κόστος.
  8. Είναι πολύ εύκολο να αναθεωρηθεί και να διορθωθεί ιδίως με τη χρήση των σύγχρονων επεξεργαστών κειμένου. Τα περισσότερα άλλα μέσα δεν χαρακτηρίζονται από τέτοια ευκολία (π.χ. CD-ROM, ταινίες video, εκπαιδευτικές τηλεοπτικές ή ραδιοφωνικές εκπομπές) και η αναθεώρησή τους είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία. Βέβαια, ορισμένα ψηφιακά μέσα έχουν αντιστρέψει αυτή τη σχέση (για παράδειγμα, online εγκυκλοπαίδειες, έναντι των παραδοσιακών).

23(Β) Είναι γεγονός ότι το εκπαιδευτικό υλικό που προορίζεται για την εκπαίδευση ενηλίκων εμφανίζεται με ποικιλομορφία. Αναφέρετε και εξηγήστε μερικούς λόγους για τους οποίους πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για την ποικιλία των μορφών με τις οποίες παρουσιάζεται το εκπαιδευτικό υλικό στην εκπαίδευση ενηλίκων. Ο σημαντικότερος λόγος είναι ότι οι διάφορες μορφές υλικού παρέχουν διαφορετικές δυνατότητες

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

μάθησης στον ενήλικο. Ένας άλλος βασικός λόγος είναι ότι η χρήση των διαφόρων αυτών μέσων επιτρέπει την εκπαίδευση/κατάρτιση/επιμόρφωση σε ένα μεγάλο φάσμα γνωστικών αντικειμένων. Έτσι, η εκπαίδευση δεν περιορίζεται μόνο σε εκείνα τα γνωστικά αντικείμενα στα οποία ο καταρτιζόμενος και η καταρτιζόμενημπορεί να εκπαιδευτεί βασιζόμενος αποκλειστικά σε έντυπο υλικό. Τέλος, το εκπαιδευτικό υλικό, με την ποικιλία μορφών που εμφανίζεται, γίνεται πιο ενδιαφέρον, πιο ελκυστικό για την εκπαιδευόμενη και τον εκπαιδευόμενο, και επομένως πιο αποτελεσματικό για τη μάθηση.

24(Β) Αναφέρετε ορισμένα βασικά είδη εκπαιδευτικού υλικού που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση ενηλίκων.

Ενδεικτικά, αναφέρονται τα παρακάτω:

Έντυπο υλικό
• Βιβλία και εγχειρίδια για το μάθημα, τα οποία είναι ειδικά γραμμένα για εκπαίδευση ενηλίκων.
• Ειδικά σχεδιασμένοι οδηγοί μελέτης, οι οποίοι συνοδεύουν τα παραπάνω βιβλία και εγχειρίδια.
• Φύλλα εργασίας για χρήση στην τάξη, για παράλληλη χρήση με οπτικο-ακουστικό υλικό ή για πρακτική εργασία και ασκήσεις.
• Χάρτες, διαγράμματα, φωτογραφίες, κλπ.
• Σχετικά άρθρα εφημερίδων και περιοδικών ή αποσπάσματά τους.
• Οπτικο-ακουστικό, ψηφιακό υλικό, ειδικό ή γενικό λογισμικό
• Ηχογραφήσεις (κασέτες ήχου, συσκευές για αναπαραγωγή ψηφιακών αρχείων όπως Η.Υ., ταμπλέτες, συσκευές mp3 κ.ά.).
• Ραδιοφωνικές εκπομπές.
• Slides ή φωτογραφικά φιλμ.
• Φιλμ ταινιών ή αποσπάσματά τους.
• Βιντεοκασέτες ή γενικά βίντεο (που μπορούν να εντοπιστούν και στο Διαδίκτυο).
• Τηλεοπτικές εκπομπές.
• Λογισμικό γενικής ή ειδικής χρήσεως και σε συνδυασμό με προσομοιωτές ή φυσικά συστήματα.
Προγράμματα εκπαίδευσης με ηλεκτρονικό υπολογιστή (Computer-based training (CBT).

• Εκπαιδευτικά προγράμματα αλληλοεπιδρώντος βίντεο (Interactive video packages).
• Εκπαιδευτικά προγράμματα πολυμέσων (CD-based multimedia packages).

Άλλες μορφές υλικού
• Συσκευές, εργαλεία, δείγματα, κλπ., για την πρακτική εξάσκηση των καταρτιζομένων.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

25(Α) Πολλοί θεωρούν ότι το έντυπο υλικό που αναπτύσσεται για την εκπαίδευση ενηλίκων θα πρέπει να διαθέτει κατά περίπτωση και έναν «οδηγό μελέτης». Τι πιστεύετε ότι θα πρέπει να περιλαμβάνει ένας οδηγός μελέτης ώστε να υπηρετεί τις ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευομένων;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ένας «οδηγός μελέτης» μπορεί να περιλαμβάνει (ενδεικτικά):

• Υποδείξεις για το πώς πρέπει να μελετηθεί το υλικό (ποια κεφάλαια ή τμήματα κεφαλαίων, από ποια βιβλία, με ποια σειρά, πότε και πώς πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη συνοδευτική μορφή υλικού, κ.λπ.).
• Σαφή προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα για κάθε τμήμα μελέτης.
• Κατατοπιστικότερες εξηγήσεις σε δύσκολα σημεία της ύλης και επιπλέον παραδείγματα.
• Συνθέσεις και συγκρίσεις διαφορετικών απόψεων ή τρόπων προσέγγισης που βρίσκονται σε διαφορετικές πηγές.
• Ασκήσεις και δραστηριότητες συνοδευόμενες από τις απαντήσεις τους, για την πρακτική εξάσκηση των εκπαιδευομένων.
• Μελέτες περίπτωσης σχετικές με την ελληνική πραγματικότητα.
• Περιλήψεις.
• Υλικό για την αυτοαξιολόγηση και την αξιολόγηση των εκπαιδευμένων.

26(Α) Να αναφέρετε ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά (τουλάχιστον τρία) τα οποία θα πρέπει να διέπουν το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Βασικά χαρακτηριστικά τα οποία θα πρέπει να διέπουν το έντυπο εκπαιδευτικό υλικό είναι τα εξής:
• Η αναφορά σαφώς διατυπωμένων στόχων και προσδοκώμενων αποτελεσμάτων σε κάθε τμήμα, κεφάλαιο ή σημαντική ενότητα του υλικού.
• Το σαφές, επεξηγηματικό και φιλικό κείμενο πλαισιωμένο από πολλά παραδείγματα ή και μελέτες περίπτωσης, καθώς επίσης και από συμβουλές για τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να μελετηθεί το παρεχόμενο εκπαιδευτικό υλικό.
• Η κατάλληλη οργάνωση και παρουσίαση της ύλης (διαίρεση, αλληλουχία κλπ) και οι επεξηγηματικοί τίτλοι και υπότιτλοι.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Η ύπαρξη κατατοπιστικών οδηγιών για τη σύνδεση της ύλης, όταν αυτή παρουσιάζεται με διαφορετικά μέσα (π.χ. έντυπο υλικό και ηχογραφήσεις σε κασέτες).
• Κατάλογοι βιβλιογραφικών αναφορών, προτάσεις για παραπέρα διάβασμα και οδηγίες για την ανεύρεση συμπληρωματικών πηγών.

27(Γ) Στο εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιείται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων περιλαμβάνεται και η χρήση ηχητικών ντοκουμέντων πάσης φύσεως (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία). Περιγράψτε την προστιθέμενη αξία (τουλάχιστον 2 παράγοντες) αυτών των ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία) ως συνοδευτικού, ερμηνευτικού και υποστηρικτικού υλικού στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας παράλληλα με το υλικό που δίνεται σε έντυπη μορφή.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Η χρήση των ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία). ως συνοδευτικού, ερμηνευτικού και υποστηρικτικού υλικού στο πλαίσιο μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας παράλληλα με το υλικό που δίνεται σε έντυπη μορφή μπορεί, κατά περίπτωση, να συμβάλλει στην επιτυχή έκβαση μιας εκπαιδευτικής διαδικασίας, ως εξής:

α) Πληροφορεί συμπληρωματικά με τρόπο ζωντανό και κατανοητό
Η χρήση ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία) έχει το πλεονέκτημα, πολλές φορές, ότι μεταφέρει πληροφορίες που είναι δύσκολο έως και αδύνατο να ενταχθούν στο έντυπο υλικό και μάλιστα με τρόπο ζωντανό, π.χ. οι εκπαιδευόμενοι/ες διαπραγματεύονται θέματα που σχετίζονται με την αρχαιολογία. Η χρήση της κασέτας επιτρέπει με ζωντανό τρόπο οι καταρτιζόμενοι/ες να ακούσουν τις απόψεις αρχαιολόγων για τις ανασκαφές και τις ιδιαιτερότητες του τόπου, τις απόψεις των τοπικών παραγόντων για τα προβλήματα που έχουν προκύψει στην τοπική κοινωνία, κ.ά.

β) Αποτελεί έναυσμα για νέες ιδέες
Η χρήση ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία) δίνει τη δυνατότητα, μέσα από τις απόψεις των ειδικών και τις συμπληρωματικές πληροφορίες που μεταφέρει, να αποτελεί σημείο αναφοράς για νέες ιδέες σε γνωστικά πεδία του μαθήματος. Οι εμπειρίες ανθρώπων ειδικών σε συγγενή θέματα και οι νέες ιδέες που παρουσιάζονται για επεξεργασία είναι ένας μοναδικός πλούτος.

γ) Δραματοποιεί
Συχνά με τη δραματοποίηση και την εμπλοκή ηθοποιών (επαγγελματιών η μη) σε μια ιστορία μπορούμε να δώσουμε παραστατικά και ζωντανά μια κατάσταση προς επεξεργασία (δραστηριότητα, σύγκριση ιστοριών, παραδείγματα καλής

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

και κακής πρακτικής). Τέτοια προσέγγιση επιβάλλει τη δημιουργία ενός καλού σεναρίου, ώστε η ιστορία που παρουσιάζεται να ανταποκρίνεται στους εκπαιδευτικούς σκοπούς της χρήσης ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία).

δ) Μεταφέρει προφορικό λόγο ξένων γλωσσών
Η χρήση ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία) που χρησιμοποιoύνται σε επιμορφωτικά προγράμματα ξένων γλωσσών δίνει την ευκαιρία στον εκπαιδευόμενο/η να ακούει αυθεντικές συζητήσεις στη γλώσσα που τον/ην ενδιαφέρει. Επίσης, του/ης δίνει τη δυνατότητα να ακούει διαλέκτους, στοιχεία φωνητικής, ρυθμούς και τόνους, που μέσα από το έντυπο υλικό είναι αδύνατο να παρουσιαστούν.

ε) Αποτελεί ευέλικτο, εύχρηστο και φθηνό εργαλείο
Ένα από τα πιο σημαντικά προτερήματα της χρήσης ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία), είναι το ότι δίνει στον/ην εκπαιδευόμενο/η που έχει πολλές υποχρεώσεις (οικογένεια, εργασία, κοινωνική ζωή, κ.ά.) τη δυνατότητα να την ακούει όποτε επιθυμεί, όσες φορές θεωρεί απαραίτητο και να την σταματάει όπου θέλει.

28(Γ) Η ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση συνοδεύεται αναπόφευκτα από την αξιολόγησή του. Ποια πιστεύετε ότι θα πρέπει να είναι τα ερωτήματα στα οποία θα πρέπει να απαντήσουμε προκειμένου το εκπαιδευτικό υλικό που αναπτύξαμε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των ενήλικων εκπαιδευομένων (αναφέρατε τουλάχιστον 6 σημεία);

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

  1. Δίνει το υλικό τη δυνατότητα στους/ις εκπαιδευόμενους/ες να πετύχουν σε ικανοποιητικό βαθμό τα προσδοκώμενα αποτελέσματα;
  2. Είναι τα προσδοκώμενα αποτελέσματα διατυπωμένα με σαφή και κατανοητό για τους/ις καταρτιζόμενους/ες τρόπο;
  3. Είναι η διδακτική μεθοδολογία που ακολουθείται κατάλληλη και αποτελεσματική;
  4. Εξυπηρετούν τα άλλα μέσα που τυχόν χρησιμοποιούνται (π.χ. συνοδευτικές ταινίες video ή αρχεία ήχου) τους σκοπούς για τους οποίους αναπτύχθηκαν;
  5. Είναι ο χρόνος που προτείνεται (ή και που διαθέτουν οι εκπαιδευόμενοι/ες) αρκετός για τη μελέτη της ύλης που περιλαμβάνεται στο υλικό;
  6. Δίνει το υλικό τη δυνατότητα στους/ις καταρτιζόμενους/ες να εφαρμόσουν αυτά που μαθαίνουν;
  7. Παρέχει το υλικό επαρκή και χρήσιμη ανατροφοδότηση στους/ις εκπαιδευόμενους/ες σχετικά με τις προσπάθειές τους για πρακτική εφαρμογή των όσων μαθαίνουν;

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

  1. Είναι το συνοδευτικό υλικό που έχει αναπτυχθεί για την αξιολόγηση των ενηλίκων κατάλληλο και αποτελεσματικό;
  2. Ανταποκρίνεται το υλικό, στο σύνολο του, στις ανάγκες και προσδοκίες τους;
  3. Καθοδηγεί τον/ην εκπαιδευόμενο/η στη μελέτη του και επεξηγεί δύσκολα σημεία και έννοιες, ώστε αυτός/ή να μπορεί να μάθει με όσο το δυνατόν λιγότερη βοήθεια από κάποιον/α εκπαιδευτή/τρια;
  4. Επιτρέπει στον καταρτιζόμενο και στην καταρτιζόμενη να επιλέγει ελεύθερα τον τόπο και τον χρόνο καθώς και το ρυθμό της μελέτης του;

29(Α) Στο πλαίσιο αξιοποίησης του βίντεο για εκπαιδευτικούς σκοπούς να δώσετε ορισμένα παραδείγματα χρήσης του βίντεο για δραστηριότητες και ανάπτυξη δεξιοτήτων.

Ενδεικτικά, παρατίθενται 4 παραδείγματα:

Παράδειγμα 1ο
Ο εκπαιδευόμενος ή η εκπαιδευομένη μελετά και αμέσως μετά παρακολουθεί στο βίντεο τη διαδικασία σχεδιασμού και παραγωγής ενός βιβλίου.

Παράδειγμα 2ο
Ο εκπαιδευόμενος ή η εκπαιδευομένη διαβάζει το έντυπο υλικό περί της διδακτικής μιας ξένης γλώσσας και της μεθοδολογίας αξιολόγησης της απόδοσής του μαθητή και παρακολουθεί στο βίντεο τύπους παρόμοιων αξιολογήσεων.

Παράδειγμα 3ο
Ο εκπαιδευόμενος ή η εκπαιδευομένη μελετά μέρος των στοιχείων διοίκησης μιας επιχείρησης και αμέσως μετά παρακολουθεί στο βίντεο διαφορετικές προσεγγίσεις διοίκησης, τις οποίες του/ης ζητείται να αξιολογήσει και κατόπιν να συνθέσει μια δική του/ης προσέγγιση στο αντικείμενο, αναλυτική και τεκμηριωμένη.

Παράδειγμα 4ο
Ο εκπαιδευόμενος ή η εκπαιδευομένη μελετά στο έντυπο υλικό πώς παρασκευάζεται μια χημική ουσία και κατόπιν παρακολουθεί στο βίντεο να την παρασκευάζει κάποιος ειδικός στο εργαστήριο του εξηγώντας, βήμα-βήμα, τον τρόπο σύνθεσής της.

30(Γ) Το εκπαιδευτικό βίντεο (αναλογικό ή ψηφιακό, οnline ή offline), όπως και η χρήση ηχητικών ντοκουμέντων (αποθηκευμένων σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία) μπορεί να λάβει, ανάλογα και με το μαθησιακό περιεχόμενο που υπηρετεί κάθε φορά, διαφορετικές μορφές. Περιγράψτε μερικές εκπαιδευτικές χρήσεις που μπορεί να έχει ένα βίντεο αυτού του τύπου.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Το εκπαιδευτικό βίντεο (αναλογικό ή ψηφιακό, οnline ή offline) όπως και τα ηχητικά ντοκουμέντα (που είναι αποθηκευμένα σε αναλογικά μέσα ή σε ψηφιακά αρχεία), συνοδεύονται συνήθως από έντυπο υλικό. Το έντυπο συνοδευτικό υλικό εξηγεί τον τρόπο χρήσης του και πώς αυτό συνδυάζεται με τα βιβλία και τα εγχειρίδια μελέτης. Κάποιες από τις μορφές που μπορεί να λάβει ένα εκπαιδευτικό βίντεο είναι οι εξής:

α) Συνέντευξη / συζήτηση
Στη συνέντευξη ή συζήτηση δύο ή περισσότερα άτομα συζητούν για κάποια προσχεδιασμένα θέματα. Με τον τρόπο αυτό μεταφέρουν μια συμπληρωματική ή αντιτιθέμενη άποψη ή ακόμα πολλές απόψεις, που αφορούν το γνωστικό αντικείμενο του έντυπου υλικού.

β) Αφήγηση / διάλεξη
Το βίντεο το οποίο μεταφέρει αφήγηση ή διάλεξη στον/ην εκπαιδευόμενο/η έχει τη δυνατότητα να αναλύσει τα γνωστικά αντικείμενα του υλικού με την παρέμβαση των συγγραφέων ή άλλων ειδικών.

γ) Ντοκιμαντέρ
Τα ντοκιμαντέρ διαθέτουν αυθορμητισμό, εφόσον καταγράφουν γεγονότα όπως ακριβώς συμβαίνουν κατά τον χρόνο του γυρίσματος. Τα ντοκιμαντέρ παράγονται για να διερευνούν κριτικά την οργάνωση της ανθρώπινης ζωής και να προωθούν ανθρώπινες αξίες. Σε κάθε περίπτωση, για ένα ποιοτικό αποτέλεσμα θα πρέπει πάντα να υπολογίζουμε στο υλικό που θα χρησιμοποιήσουμε στο τέλος, κατά τη διάρκεια του μοντάζ.

δ) Δραματοποίηση
Ένας από τους συνηθέστερους τρόπους παρουσίασης εκπαιδευτικού βίντεο είναι η δραματοποίηση. Έτσι, για παραδείγματα καλής και κακής πρακτικής δημιουργούμε αληθοφανείς ιστορίες με ανάθεση ρόλων.

ε) Εργαστηριακές / πειραματικές επιδείξεις
Ένας άλλος τύπος εκπαιδευτικού βίντεο είναι αυτός που παρουσιάζει πειράματα σε κάποιο εργαστήριο (Χημείας, Φυσικής. Βιολογίας κ.ά.), απαραίτητα για συγκεκριμένα γνωστικά πεδία.

στ) Δραστηριότητα / άσκηση
Μια συνηθισμένη χρήση του εκπαιδευτικού βίντεο είναι για την εμπλοκή των εκπαιδευομένων σε μια δραστηριότητα ή άσκηση, π.χ. αυτοαξιολόγησης.

Επιπλέον, πολύ συνηθισμένη πρακτική σε βίντεο είναι ο συνδυασμός διαφόρων τύπων, όπου για παράδειγμα έχουμε δραματοποιημένη μορφή μαζί με αφήγηση, συνέντευξη και διάφορα χαρακτηριστικά ενός εκπαιδευτικού ντοκιμαντέρ.

31 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:Πρόκειται να συντονίσετε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα διά βίου μάθησης. Έχετε σχεδιάσει τις διδακτικές ενότητες και έχετε συμπεριλάβει αρκετές ενεργητικές συμμετοχικές τεχνικές. Πριν την οριστικοποίηση του εκπαιδευτικού σχεδιασμού, επισκέπτεσθε τον εκπαιδευτικό χώρο και διαπιστώνετε ότι η διάταξή του δεν κρίνεται ικανοποιητική για την εφαρμογή των εκπαιδευτικών

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

τεχνικών που περιλαμβάνει ο εκπαιδευτικός σχεδιασμός σας. Για ποιους λόγους θα επιλέγατε να μην προβείτε εσείς μόνος σας στη διευθέτηση του χώρου αλλά να ζητήσετε τη συνδρομή των εκπαιδευομένων, για να συνδιαμορφώσετε μαζί τους τη διάταξή του, ώστε να γίνει περισσότερο λειτουργικός και συμβατός με τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες που θα επακολουθήσουν;

Παρακάτω παρουσιάζονται, ενδεικτικά, μερικοί λόγοι για την επιλογή αυτή.

Η βοήθεια των συμμετεχόντων στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα προς τον εκπαιδευτή, προκειμένου να αλλάξει η διάταξη της εκπαιδευτικής αίθουσας, δίνει μια ακόμα ευκαιρία συμμετοχής στους εκπαιδευόμενους και ανάληψης πρωτοβουλίας για το εκπαιδευτικό γεγονός που θα επακολουθήσει. Έτσι μπορούν να διατυπώσουν την άποψή τους, να εμπλακούν ενεργά καταβάλλοντας και φυσική προσπάθεια για το σκοπό αυτό ή και συναισθηματικά, υποστηρίζοντας τη μια ή την άλλη εναλλακτική λύση. Επενδύοντας στην πρωτοβουλία και αναλαμβάνοντας ενεργητικό ρόλο για την ολοκλήρωσή της γίνονται συνυπεύθυνοι για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων, προς τους οποίους άλλωστε προσανατολίζεται η νέα διευθέτηση της διάταξης του χώρου.

Εξάλλου, δεν είναι πάντα διατεθειμένοι οι εκπαιδευόμενοι να δεχθούν όλες τις παρεμβάσεις που ανατρέπουν τις προσδοκίες τους για τις παραμέτρους υλοποίησης του εκπαιδευτικού προγράμματος ή ακόμα και τα στερεότυπά τους. Η διάταξη του χώρου είναι μια από αυτές. Ο εκπαιδευτής, έχοντας στην ευθύνη του τη διαμόρφωση ενός και λειτουργικού εκπαιδευτικού συμβολαίου με τους εκπαιδευόμενους, θα πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα με ευαισθησία: αν δεν είναι σε θέση να επιχειρηματολογήσει και να πείσει τους εκπαιδευόμενους για την αναγκαιότητα της νέας διευθέτησης, μπορεί να αποδεχθεί τις απόψεις τους, έχοντας σχεδιάσει εναλλακτικές στρατηγικές για την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων.

32(Α) Αναφέρατε τις ιδανικές διατάσεις μιας εκπαιδευτικής αίθουσας για τις ανάγκες εκπαίδευσης 20 περίπου ατόμων, αιτιολογώντας την άποψή σας.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ο ιδανικός χώρος για αυτόν τον αριθμό εκπαιδευομένων είναι περίπου 40-50 τετραγωνικά μέτρα. Αυτό προκύπτει λαμβάνοντας υπόψη την ελάχιστη κατ’ άτομο «ιδανική» αναλογούσα επιφάνεια που προσδιορίζεται σε 1,50 τετραγωνικά μέτρα καθαρού εμβαδού δαπέδου. Στο συνολικό εμβαδόν που προκύπτει θα πρέπει να προστεθούν διάδρομοι, περιμετρικοί ελεύθεροι χώροι, χώρος εργασίας για τον εκπαιδευτή και χώρος για την ανάπτυξη των εποπτικών μέσων.

33(Β) Ποιες προδιαγραφές ως προς την ακουστική πρέπει να καλύπτει ο χώρος που επιλέγεται για εκπαιδευτική δραστηριότητα τηλεκπαίδευσης (elearning), η οποία προβάλλεται (σύγχρονα ή ασύγχρονα) στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος που υλοποιείται με αντίστοιχη μεθοδολογία;

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.
Η ποιότητα του ήχου στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα τηλεκπαίδευσης ή τηλεκατάρτισης είναι μια από τις παραμέτρους που εγγυώνται την επιτυχία του προγράμματος και την επίτευξη των εκπαιδευτικών στόχων. Θα πρέπει συνεπώς να ληφθεί μέριμνα ώστε να διασφαλιστεί αυτή η ποιότητα κατά την αναπαραγωγή του ήχου, με τη συμμόρφωση της αίθουσας τηλεκπαίδευσης με συγκεκριμένες προδιαγραφές ως προς την ακουστική του χώρου. Σύμφωνα με αυτές, θα πρέπει να συνεκτιμηθούν όλες οι παράμετροι που συμβάλλουν στη σωστή ακουστική, όπως η ηχοαπορρόφηση και η ηχοανάκλαση, το επίπεδο του περιβάλλοντος ήχου, το φαινόμενο του αντίλαλου, η επένδυση των τοίχων, τα δάπεδα, τα παράθυρα, το ύψος του ταβανιού καθώς και το μέγεθος και η γεωμετρία του χώρου.

Έτσι, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε να τηρηθούν οι ακόλουθες βασικές αρχές ως προς την ακουστική των χώρων τηλεκπαίδευσης:
• Ο χώρος να είναι απομακρυσμένος από θορύβους.
• Ο χώρος να είναι ηχητικά μονωμένος.
• Ο χώρος να μην διαθέτει ανακλαστικές επιφάνειες (π.χ. γυαλί ή γυαλισμένες ξύλινες επιφάνειες).
• Τα δάπεδα θα πρέπει να είναι καλυμμένα με μοκέτες και εμπρός στα παράθυρα να έχουν τοποθετηθεί ηχοαποροφητικά υλικά (π.χ. κουρτίνες κατάλληλες για το σκοπό αυτό).
• Θα πρέπει να υπάρχουν μικρόφωνα αντίστοιχα με τις ανάγκες της εκπαιδευτικής ομάδας (π.χ. πολλά ανοικτά μικρόφωνα δημιουργούν μεγάλο θόρυβο).

34(Α) Τι ορίζεται ως ακουστική της εκπαιδευτικής αίθουσας; Αναφέρατε ένα πρόβλημα της αίθουσας που σχετίζεται με την ακουστική της.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ακουστική της εκπαιδευτικής αίθουσας είναι η δυνατότητα που έχει κάποιος, ανεξάρτητα από τη θέση που έχει μέσα σε αυτήν, να ακούει χωρίς αλλοίωση τον ήχο που παράγεται σε μια άλλη θέση του ίδιου χώρου.

Ένα πρόβλημα που μπορεί να δημιουργηθεί μέσα στην εκπαιδευτική αίθουσα λόγω κακής ακουστικής είναι η ηχώ και η αντήχηση.

Ενδεικτικές πρόσθετες πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Βαλάκα:

Διαστάσεις και ακουστική της αίθουσας διδασκαλίας
Μια μικρή αίθουσα είναι σίγουρα ακατάλληλη. Δεν προσφέρει συνθήκες άνεσης και κίνησης. Ακατάλληλη είναι όμως και μια πολύ μεγάλη αίθουσα. Μπορεί να προσφέρει άνεση χώρου, δημιουργεί όμως ψυχρή ατμόσφαιρα και συναισθήματα απομόνωσης και είναι δύσκολο να αναπτυχθεί συνεργασία.

Για τον προσδιορισμό των άριστων διαστάσεων θα λάβουμε υπόψη την ελάχιστη κατ’ άτομο «ιδανική» αναλογούσα

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

επιφάνεια: ένα άτομο ανά 1,50 τετραγωνικά μέτρα καθαρού εμβαδού δαπέδου. Στο συνολικό απαιτούμενο εμβαδόν θα πρέπει να προστεθούν διάδρομοι, περιμετρικοί ελεύθεροι χώροι, χώρος εργασίας για τον εκπαιδευτή και χώρος για την ανάπτυξη των εποπτικών μέσων. Για παράδειγμα, μια αίθουσα για να καλύψει τις ανάγκες εκπαίδευσης 20 περίπου ατόμων πρέπει να έχει ελάχιστο συνολικό εμβαδόν 40 – 50 τετραγωνικών μέτρων.

Το σχήμα της αίθουσας είναι μια άλλη παράμετρος. Για μικρές αίθουσες διδασκαλίας κρίνονται κατάλληλα τα ορθογώνια και τα τραπεζοειδή σχήματα, με αύξηση του πλάτους από τη θέση του εκπαιδευτή προς τη θέση των εκπαιδευομένων. Η ιδανική σχέση του πλάτους προς το μήκος είναι ένα προς τρία.

Ένα άλλο θέμα, που συνδέεται με τις διαστάσεις της αίθουσας, αφορά την ακουστική του χώρου. Με τον όρο ακουστική προσδιορίζεται η δυνατότητα που έχει κάποιος, όταν βρίσκεται σε μια οποιαδήποτε θέση ενός χώρου, να ακούει χωρίς αλλοίωση τον ήχο που παράγεται σε μια άλλη θέση του ίδιου χώρου. Ήχος χωρίς αλλοίωση σημαίνει ήχος χωρίς ηχώ και με παράλληλη περίοδο αντήχησης.

35(Α) Αναφέρατε ένα μειονέκτημα μιας μικρής εκπαιδευτικής αίθουσας και ένα μιας μεγάλης σε σχέση με δεδομένο αριθμό εκπαιδευομένων, π.χ. 25.

Ενδεικτικές είναι οι ακόλουθες απαντήσεις:

Μια μικρή αίθουσα δεν προσφέρει συνθήκες άνεσης για τη διεξαγωγή του εκπαιδευτικού έργου. Αντίθετα, μια πολύ μεγάλη αίθουσα σε σχέση με τον αριθμό των εκπαιδευομένων είναι ψυχρή και δημιουργεί συναισθήματα απομόνωσης, δυσχεραίνοντας τη συνεργασία και την ανάπτυξη της ομάδας.

36(Α) Αναφέρατε δύο προβλήματα του εκπαιδευτικού χώρου που σχετίζονται με την ένταση του φωτισμού.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά,στο παρακάτω κείμενο.

Ο έντονος φωτισμός μπορεί να παρεμποδίζει τη σωστή χρήση ορισμένων εποπτικών μέσων, όπως είναι ο προβολέας διαφανειών ή η τηλεόραση και κουράζει τους εκπαιδευόμενους.

Αντίθετα, ο χαμηλός φωτισμός, αν και μεγιστοποιεί την απόδοση των μέσων αυτών, μπορεί επίσης να κουράσει τους εκπαιδευόμενους, καθόσον η συσκότιση που διαρκεί περισσότερο από 7- 8 λεπτά δυσχεραίνει τη συγκέντρωση της προσοχής και οδηγεί σε απομόνωση τα μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας.

37(Β) Αναφέρατε τρία μειονεκτήματα της διάταξης της εκπαιδευτικής αίθουσας σε τύπο σχολικής τάξης.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Πρόκειται για κλασσική διάταξη εκπαιδευτικής αίθουσας που αξιοποιεί τον χώρο στο μέγιστο βαθμό και μπορεί να φιλοξενήσει σχετικά μεγάλο αριθμό εκπαιδευομένων σε σχέση με τις διαστάσεις της. Η διάταξη αυτή, ωστόσο, παρουσιάζει σημαντικά μειονεκτήματα καθόσον (παρατίθενται ενδεικτικά 5 μειονεκτήματα):

α) ενισχύει την ‘αυθεντία’ του εκπαιδευτή, ο οποίος βρίσκεται στο επίκεντρο και προς τον οποίο είναι στραμμένοι όλοι οι εκπαιδευόμενοι, γεγονός που επιβάλει την παρουσία και το ρόλο του,

β) ο εκπαιδευτής έχει άμεση οπτική επαφή μόνον με τους εκπαιδευόμενους που βρίσκονται στις μπροστινές θέσεις,

γ) οι εκπαιδευόμενοι έχουν άμεση οπτική επαφή μόνον με τον εκπαιδευτή και όχι με όλους τους εκπαιδευόμενους και ιδίως με εκείνους που βρίσκονται σε θέσεις πίσω από αυτούς, πράγμα που δυσχεραίνει την επικοινωνία και τη διαμόρφωση ομαδικού πνεύματος,

δ) δεν προσφέρεται για την εφαρμογή συνεργατικών και ενεργητικών εκπαιδευτικών τεχνικών, ε) δεν ευνοεί την ενίσχυση της δυναμικής της ομάδας.
38(Β) Ως εκπαιδευτής, στο πλαίσιο προγράμματος δια βίου μάθησης που παρακολουθούν 20 εκπαιδευόμενοι στο γνωστικό αντικείμενο του επιχειρησιακού σχεδιασμού, σκοπεύετε να καλύψετε την ενότητα της ανάλυσης SWOT με δημιουργία 4 υπο-ομάδων. Τι οδηγίες θα δίνατε προς τους εκπαιδευόμενους σχετικά με το χώρο, κατά την εφαρμογή της τεχνικής αυτής;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο.

Θα προέτρεπα τους εκπαιδευόμενους αρχικά να σχηματίσουν τέσσερις ομάδες και η κάθε μια να επιλέξει το χώρο στον οποίο τα μέλη της θα συγκεντρωθούν, ώστε να εκπονήσουν την άσκηση. Τα μέλη πρέπει να καθίσουν κοντά το ένα στο άλλο, όσο πιο άνετα μπορούν, αξιοποιώντας συνεργατικά σχήματα (π.χ. ημικύκλιο), ώστε να είναι δυνατή η επικοινωνία και η συνεργασία μεταξύ τους. Ταυτόχρονα όμως, θα πρέπει να βρίσκονται σε απόσταση από τις λοιπές υποομάδες μέσα στην εκπαιδευτική αίθουσα κατά τρόπο ώστε να μην παρενοχλούνται μεταξύ τους ή και σε βοηθητικές αίθουσες, αν υπάρχουν. Επίσης, κατά την παρουσίαση της εργασίας στην ολομέλεια, θα προέτρεπα τα μέλη των υποομάδων να βρίσκονται κοντά στον εκπρόσωπο που έχουν επιλέξει για να παρουσιάσει τη δουλειά τους, ώστε αισθάνονται όλοι ότι αποτελούν ομάδα, να είναι σε θέση να τον ενδυναμώνουν για την άρτια παρουσίαση του έργου που ολοκλήρωσαν, αλλά και για να συμπληρώσουν πληροφορίες που τυχόν θα ξεχαστούν ή διευκρινήσεις που θα ζητηθούν από την ολομέλεια.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

39(Α) Να αναφέρετε δύο πλεονεκτήματα της διάταξης των θέσεων των εκπαιδευομένων σε σχήμα «Π», στο πλαίσιο της εκπαίδευσης ενηλίκων.

Παρατίθενται, ενδεικτικά, τρία πλεονεκτήματα:

α) Η διάταξη σε σχήμα «Π» προσφέρει ευκαιρίες για άμεση οπτική επαφή μεταξύ των συμμετεχόντων.

β) Η διάταξη σε σχήμα «Π» προσφέρει ευκαιρίες διαπροσωπικής επικοινωνίας και αμφίδρομων σχέσεων και ευνοεί τη δημιουργία κλίματος ομαδικής συνεργασίας.

γ) Η διάταξη σε σχήμα «Π» δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτή να προσεγγίζει άμεσα όλους τους εκπαιδευόμενους.

40(Γ) Με ποια κριτήρια επιλέγεται ο επαγγελματικός χώρος ως «εκπαιδευτικός χώρος» για την πραγματοποίηση της τεχνικής της πρακτικής άσκησης;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά,στο παρακάτω κείμενο.

Για την πραγματοποίηση της τεχνικής της πρακτικής άσκησης ο επαγγελματικός χώρος της επιχείρησης επιλέγεται ως χώρος εκπαίδευσης, σταθμίζοντας: τους εκπαιδευτικούς στόχους, τις εκπαιδευτικές ανάγκες, το προφίλ και τις προτιμήσεις των εκπαιδευομένων, τα απαιτούμενα προσόντα της θέσης στην οποία θα τοποθετηθεί ο κάθε καταρτιζόμενος, καθώς και τη δυνατότητα του χώρου να προσφέρει ευκαιρίες πρακτικής εφαρμογής και εμπέδωσης των θεωρητικών γνώσεων που αποκόμισαν οι εκπαιδευόμενοι στο γνωστικό αντικείμενο της κατάρτισης.

Ως προς την παράμετρο που σχετίζεται με τον αριθμό των εκπαιδευομένων, συνήθως ο αριθμός που τοποθετείται ταυτόχρονα σε επιχείρηση για την πρακτική άσκηση καθορίζεται σε αντιστοιχία με τον αριθμό των απασχολουμένων της επιχείρησης (αφορά το υποκατάστημα ή το εργοτάξιο) και είναι κατ’ ανώτατο όριο σύμφωνα με τον πίνακα που ακολουθεί.

Αριθμός απασχολούμενων σε
επιχείρηση Μέγιστος αριθμός ασκούμενων πρακτικής
άσκησης – καταρτιζομένων
Από 0-4 απασχολούμενοι έως 1 άτομο
Από 5 και πάνω Ίσος με το 30% του αριθμού των απασχολουμένων

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Ο σχετικά μικρός αυτός αριθμός δικαιολογείται από το είδος της αλληλεπίδρασης που επιδιώκει η πρακτική άσκηση. Οι εκπαιδευόμενοι δεν είναι απλοί παρατηρητές καταστάσεων, λειτουργιών και εφαρμογών που συντελούνται στον επαγγελματικό χώρο της επιχείρησης. Αντίθετα, αν και προέχει η πρακτική εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων που ήδη έχουν αποκομίσει και όχι η παροχή κανονικής εργασίας, οι καταρτιζόμενοι εμπλέκονται ενεργά και συμμετέχουν στην καθημερινή δραστηριότητα και λειτουργία της επιχείρησης, τηρώντας τους κανονισμούς εκτέλεσης του έργου και τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, καθώς και τον κώδικα δεοντολογίας που ισχύουν και για τους λοιπούς εργαζόμενους.

41(Α) Γιατί ο κατάλληλος χώρος αναψυχής συμβάλει στην ανάπτυξη θετικού κλίματος στην εκπαίδευση;

Αναφέρονται, ενδεικτικά, ορισμένοι λόγοι της θετικής επίδρασης των χώρων αναψυχής:

Ο κατάλληλος χώρος αναψυχής είναι απαραίτητος σε έναν εκπαιδευτικό χώρο, για να μπορούν οι εκπαιδευόμενοι σ’ αυτόν να πραγματοποιούν το διάλειμμά τους, να μετακινούνται, να ξεκουράζονται και να ανανεώνουν τις ψυχικές και πνευματικές τους δυνάμεις.

Πρόσθετα, στο χώρο αυτόν έχουν τη δυνατότητα να συναλλάσσονται κοινωνικά, να επικοινωνούν χαλαρά και ανθρώπινα εκτός δομημένων σχέσεων και διαδικασιών και να διαμορφώνουν προσωπικές σχέσεις και ανταλλαγές που επιτρέπουν με αμεσότητα την ανταλλαγή απόψεων και την ενίσχυση της δυναμικής της ομάδας. Έτσι, δίνεται η ευκαιρία ώστε τα μαθησιακά ερεθίσματα που έχουν προηγηθεί, να γίνονται αντικείμενο περαιτέρω επεξεργασίας και να προάγεται η διαδικασία της μάθησης και της συναισθηματικής εμπλοκής στην εκπαιδευτική διεργασία.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Θεματική Ομάδα 9: Αυτοαξιολόγηση-Συνεχής Ανάπτυξη
[ Σε αυτή τη Θ.Ο. το υλικό για την απάντηση στις ερωτήσεις είναι το εξής:

• Ερωτήσεις-Απαντήσεις που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες.

• Μέρη από τα παρακάτω τρία κείμενα, στα οποία μπορείτε να βρείτε υλικό για την απάντηση ορισμένων ερωτήσεων:

  • Γ. Μαυρογιώργος (2007), Κεφάλαιο 11 («Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου»)στον Τόμο ΙΙΙ του «Εκπαιδευτικού Υλικού για τους Εκπαιδευτές Θεωρητικής Κατάρτισης» (Εκδ. ΕΚΕΠΙΣ).
  • Θ. Καραλής (2005), Κεφάλαιο 2 («Σχεδιασμός και Διεξαγωγή της Αξιολόγησης»), στον Τόμο «Σχεδιασμός, Διοίκηση, Αξιολόγηση Προγραμματων Εκπαίδευσης Ενηλίκων» (Εκδ. ΕΑΠ).
  • Δ. Βεργίδης (2012), Κεφάλαιο 9 («Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, Αυτοαξιολόγηση»), στο βιβλίο του Κοινωνικού Πολυκέντρου της ΑΔΕΔΥ Προγράμματα διά βίου εκπαίδευσης για δημοσίους υπαλλήλους.
    • Σε ορισμένες περιπτώσεις το υλικό αποτελείται τόσο από την ενδεικτική απάντηση των εμπειρογνωμόνων όσο και από ύλη που περιέχεται στα παραπάνω κείμενα.]

[Δίπλα στον αριθμό κάθε ερώτησης υπάρχει η ένδειξη του βαθμού δυσκολίας: Α= μέτριας δυσκολίας, Β= δύσκολη, Γ= πολύ δύσκολη]

1 (Β) Κατά τη γνώμη σας, τι σημαίνει ο όρος αυτοαξιολόγηση εκπαιδευτή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:
Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου ενός εκπαιδευτή που έχει αναλάβει μια διδακτική ενότητα ορισμένων ωρών έχει στόχο τη βελτίωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και του εκπαιδευτικού αποτελέσματος, τόσο από την πλευρά του εκπαιδευτή όσο και από την πλευρά των εκπαιδευομένων.

Αυτή μπορεί να είναι μια συνεχής διαδικασία, με την έννοια ότι ο εκπαιδευτής, κατά την άσκηση του έργου του, αναζητάει και συγκεντρώνει στοιχεία που συνδέονται με τους δείκτες και τα κριτήρια μιας επιτυχούς εκπαιδευτικής διαδικασίας. Η αξιολόγηση αυτή στην ουσία λειτουργεί ως αυτοαξιολόγηση. Οργανώνεται από τον ίδιο τον εκπαιδευτή, που έχει την ευθύνη της επιμέρους διδακτικής ενότητας μέσα στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Με τη συνεργασία των εκπαιδευομένων ανιχνεύει και καταγράφει ενδείξεις, τις ερμηνεύει και στη συνέχεια αναπροσδιορίζει τις διαδικασίες, τις προτεραιότητες, τα μέσα, τις μεθόδους κ.ο.κ., με σκοπό να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα. Ανάλογα με τη φάση, κατά την οποία γίνεται αυτή η αυτοαξιολόγηση, μπορεί να είναι διαμορφωτική ή τελική.

2 (Β) Για ποιους λόγους στην εκπαίδευση ενηλίκων κρίνεται σκόπιμο ένας εκπαιδευτής ή μία εκπαιδεύτρια να αξιολογεί το εκπαιδευτικό έργο που παρέχει ο ίδιος/ η ίδια;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:

Είναι σημαντική υπόθεση να ξεκινάει ή να συνεχίζει κανείς τη σταδιοδρομία του ως εκπαιδευτής με μια δέσμευση για διαρκή αυτοαξιολόγηση. Σε τελική ανάλυση μάλιστα, μια τέτοια δέσμευση δεν μπορεί παρά να συμβάλει
αποφασιστικά στην αναβάθμιση ολόκληρου του πεδίου της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης και συνεπώς

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

να επηρεάσει τόσο την επαγγελματική κατάσταση όσο και το κύρος των ίδιων των εμπλεκόμενων εκπαιδευτών. Βέβαια η αλλαγή στο πεδίο αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τους εκπαιδευτές. Ωστόσο οι εκπαιδευτικές καινοτομίες και η αλλαγή επαγγελματικής νοοτροπίας έχουν περισσότερες πιθανότητες να πραγματοποιηθούν, όταν εμπλέκονται οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτές. Ο A. Rogers, στο βιβλίο του Η Εκπαίδευση Ενηλίκων (2002: 297) υποστηρίζει ότι «Κατά την αξιολόγηση των δραστηριοτήτων μας στην εκπαίδευση των ενηλίκων υπάρχει μια έγνοια που υπερισχύει: αν οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν ή όχι. Αυτό πρέπει να αποτελεί το τελικό κριτήριο… Ο στόχος της αποτελεσματικής εκπαίδευσης είναι να μάθει ο εκπαιδευόμενος». Δεν διαφωνεί κανείς με την παραπάνω εκδοχή, αν συμπληρώσει ότι μια εκπαιδευτική συνάντηση αποκτάει ουσιαστικές προϋποθέσεις ποιοτικού μετασχηματισμού των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων, όταν μαθαίνουν και οι εκπαιδευόμενοι και οι εκπαιδευτές.

3 (Β) Όσον αφορά στην αυτοαξιολόγησή σας ως εκπαιδευτή ενηλίκων, κρίνετε ότι αρκεί η συνεχής ενημέρωση στις εξελίξεις του αντικείμενου σας προκειμένου να επιτύχετε την βελτίωση σας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Βασικός στόχος του εκπαιδευτή ενηλίκων είναι να είναι διαρκώς ενημερωμένος στις εξελίξεις του αντικειμένου του, μελετώντας και παρακολουθώντας τις εξελίξεις, διαβάζοντας καινούργια βιβλία, μαθαίνοντας νέα λογισμικά, κλπ. Όμως, η ποιότητα του εκπαιδευτή δεν βελτιώνεται μόνον με τη διαρκή αναβάθμιση των γνώσεών του πάνω στο αντικείμενο που διδάσκει. Μια ακόμη μέθοδος βελτίωσής του, είναι η άντληση από τις προσωπικές του εμπειρίες ή τις εμπειρίες άλλων συναδέλφων του «καλών» μοντέλων και μεθόδων, με την απαιτούμενη προσοχή, διότι υπάρχει ο κίνδυνος της λανθασμένης μεταφοράς μεθόδων από τη σχολική εκπαίδευση στην εκπαίδευση ενηλίκων.
Επίσης, η συνεχής επιμόρφωση αφορά όχι μόνον τους εκπαιδευόμενους αλλά και τους εκπαιδευτές. Κρίνεται σκόπιμη η συμμετοχή των εκπαιδευτών σε σεμινάρια επιμόρφωσης, εκπαίδευσης εκπαιδευτών ή ενίσχυσης των γνώσεών τους μέσω της απόκτησης ενός μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών ή μέσω ενός επιμορφωτικού σεμιναρίου. Επιπλέον, η επανεξέταση των πρακτικών που εφάρμοσαν κατά τη διάρκεια μιας εκπαιδευτικής συνάντησης μέσω νέων δοκιμών με νέες ιδέες είναι μια καλή μέθοδος αυτοβελτίωσης. Συστήνεται, επίσης, η συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων με άλλους εκπαιδευτές του ίδιου ή αντίστοιχου εκπαιδευτικού προγράμματος. Η προσέγγιση ενός εκπαιδευτή με διαφορετικές εμπειρίες και απόψεις μπορεί να δώσει μια νέα προοπτική στη διδασκαλία ενός αντικειμένου.
Ένα ακόμα σημαντικό εργαλείο για την αυτοβελτίωση ενός εκπαιδευτή, είναι η εφαρμογή τεχνικών και εργαλείων αυτοαξιολόγησης. Η άντληση πληροφοριών, εκτιμήσεων και αξιολογήσεων από τους ίδιους τους εκπαιδευόμενους, εφόσον αυτές είναι έγκυρες και απαλλαγμένες από το φόβο της βαθμολόγησης, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση ενός εκπαιδευτή όσον αφορά στη μεθοδολογία του, τη συνεργασία του με την ομάδα των συμμετεχόντων ενός προγράμματος, και τις επιδόσεις του. Ένας εκπαιδευτής βελτιώνει την πρακτική του, όταν συνδυάζει όλες τις παραπάνω μεθόδους αυτοβελτίωσης.

4 (Α) Ποιος προσδιορίζει τα κριτήρια, τα εργαλεία και τον σκοπό της αυτο ξιολόγησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στo παρακάτω κείμενο:
Τα κριτήρια, τα εργαλεία και ο σκοπός της αυτοαξιολόγησης προσδιορίζονται κατά κύριο λόγο από τον εκπαιδευτή ενηλίκων, αλλά μπορεί να προσδιορίζονται και από τον υπεύθυνο για το σχεδιασμό του προγράμματος, όταν σε αυτό συμπεριλαμβάνεται και το σχέδιο αυτοαξιολόγησης. Η συνεργασία του εκπαιδευτή και του υπευθύνου για τον σχεδιασμό του προγράμματος κρίνεται απαραίτητη για την επιτυχία της αυτοαξιολόγησης.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

5 (Γ) Σε ποιες φάσεις (χρονικά) της παροχής εκπαιδευτικού έργου μπορεί να γίνεται η αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτή; Με ποιους τρόπους μπορεί να γίνεται;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:

  1. Η αρχική ή διαγνωστική αξιολόγηση συνδέεται κυρίως με το ερώτημα
    «Από πού ξεκινάμε και πού θέλουμε να πάμε;» (πριν)

Αυτή η μορφή αξιολόγησης γίνεται πριν από την έναρξη ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, προκειμένου να διαπιστωθούν όροι και συνθήκες που είναι δυνατό να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την υλοποίηση των εκπαιδευτικών στόχων κι έτσι να γίνει εκτίμηση αναγκών και ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Είναι αξιολόγηση «εισόδου» στο πρόγραμμα. Σε αυτήν εντάσσονται κυρίως οι διαδικασίες εκείνες που μας βοηθούν να προσδιορίσουμε το επίπεδο γνώσεων, ικανοτήτων και στάσεων των εκπαιδευομένων, προκειμένου να προσαρμοστεί ανάλογα το αντικείμενο και ο ρυθμός της διδασκαλίας.

Η αρχική ή διαγνωστική αξιολόγηση κατέχει σπουδαία θέση στη διαδικασία της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης και συνδέεται, όπως είναι αυτονόητο, με τη διαδικασία διαμόρφωσης του όλου εκπαιδευτικού προγράμματος. Αξιοποιώντας τα αποτελέσματα της διαγνωστικής αξιολόγησης με συστηματικό τρόπο, είναι δυνατό σε κάθε περίπτωση να προσαρμόζεται το προσφερόμενο εκπαιδευτικό έργο στις δυνατότητες, τις εμπειρίες και το επίπεδο των εκπαιδευομένων.

Προφανώς την ευθύνη αυτής της διαγνωστικής αξιολόγησης, που γίνεται στην έναρξη ενός προγράμματος, την έχει ο αρμόδιος εκπαιδευτικός φορέας (ΚΕΚ, επιχείρηση κ.ο.κ.). Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι, στην περίπτωση που ο φορέας αμελεί να κάνει την αξιολόγηση, οι εκπαιδευτές αποδέχονται παθητικά την κατάσταση. Πιστεύουμε ότι χρειάζεται να ζητούν με επιμονή να γίνεται η αξιολόγηση, όχι μόνο γιατί διευκολύνεται το έργο τους, αλλά και γιατί έχουν και οι ίδιοι ευθύνη για την αρτιότητα ολόκληρης της εκπαιδευτικής διαδικασίας που πρόκειται να πραγματοποιηθεί.

Επιπλέον, διαγνωστική αξιολόγηση είναι σκόπιμο να γίνεται και στην αρχή κάθε διδακτικής ενότητας, έστω κι αν πρόκειται για διδακτικές ενότητες λίγων ωρών. Αυτή η μορφή αξιολόγησης ανήκει στην ευθύνη του εκπαιδευτή. Αυτός λοιπόν μπορεί, στην πρώτη επαφή του με τους εκπαιδευομένους, να κάνει μια συστηματική συζήτηση μαζί τους ή να τους δώσει ένα τεστ γνώσεων και ικανοτήτων σχετικά με το αντικείμενο που θα διδάξει, ώστε να ανιχνεύσει τι ήδη ξέρουν, πιστεύουν και μπορούν να κάνουν αναφορικά με αυτό. Έτσι θα μπορεί να οργανώσει με πιο εμπεριστατωμένο τρόπο τον προγραμματισμό της ύλης, την κατανομή του χρόνου, τη χρήση υλικού κ.ά, αξιοποιώντας τα δεδομένα που θα έχει συγκεντρώσει. Και βέβαια η αρχική αξιολόγηση εμπλουτίζεται και επανεξετάζεται με τα δεδομένα που προκύπτουν από την ενδιάμεση, την οποία θα εξετάσουμε αμέσως παρακάτω.

  1. Η ενδιάμεση ή διαμορφωτική αξιολόγηση συνδέεται κυρίως με το ερώτημα
    «Από πού ξεκινήσαμε και πού φτάσαμε μέχρι τώρα;» (κατά)

Αυτή η μορφή αξιολόγησης είναι δυνατό να γίνει σε οποιοδήποτε σημείο κατά τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος (με ευθύνη βασικά του εκπαιδευτικού φορέα) ή/και κατά τη διάρκεια μιας διδακτικής ενότητας (με ευθύνη βασικά του εκπαιδευτή). Αποσκοπεί στη διαπίστωση του βαθμού, στον οποίο προσεγγίζονται οι επιδιωκόμενοι εκπαιδευτικοί στόχοι. Συγκεντρώνονται στοιχεία και ενδείξεις αναφορικά με την πρόοδο που έχει συντελεστεί.
Επιδιώκεται να συγκεντρωθούν τα στοιχεία που είναι απαραίτητα για μια έγκαιρη και προληπτική
παρέμβαση και τροποποίηση του σχεδιασμού του προγράμματος (ή της διδακτικής ενότητας), προκειμένου να επιτευχθεί η κατάκτηση των επιδιωκόμενων στόχων, αν αυτό δεν γίνεται ήδη σε ικανοποιητικό βαθμό. Σε περίπτωση που διαπιστώνεται ότι υπάρχουν αρνητικοί δείκτες, γίνεται επανεκτίμηση των επιλογών στόχου, μεθόδων, μέσων, τεχνικών κ.τ.ό. και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις για έγκαιρη παρέμβαση, με σκοπό τη βελτίωση των σημείων εκείνων, στα οποία η αξιολόγηση έδειξε ότι υπάρχουν προβλήματα.

  1. Η τελική ή συνολική ή απολογιστική αξιολόγηση συνδέεται κυρίως με το ερώτημα
    «Ποιους στόχους βάλαμε και πού φτάσαμε τελικά;» (μετά)

Aυτή η αξιολόγηση γίνεται μετά την ολοκλήρωση ενός προγράμματος (με ευθύνη κυρίως του εκπαιδευτικού φορέα) ή/και μιας διδακτικής ενότητας (με ευθύνη κυρίως του εκπαιδευτή), με σκοπό τη διαμόρφωση μιας συνολικής εκτίμησης αναφορικά με το βαθμό και την έκταση, στην οποία επιτεύχθηκαν οι εκπαιδευτικοί στόχοι, αλλά και την αξιολόγηση της συμβολής των μεθοδολογικών επιλογών που έγιναν, των μέσων και των τεχνικών που χρησιμοποιήθηκαν. Είναι μια τελική εκτίμηση των διαδικασιών και των αποτελεσμάτων του εκπαιδευτικού έργου.

Η τελική αξιολόγηση δεν προσφέρεται τόσο για την ανατροφοδότηση των εκπαιδευομένων όσο για την ανατροφοδότηση του εκπαιδευτικού έργου, προκειμένου να επανεξεταστεί η εφαρμογή μεθόδων ή τεχνικών με την προοπτική ποιοτικών βελτιώσεων. Στην περίπτωση αυτή μια «απολογιστική» αξιολόγηση γίνεται και «διαμορφωτική» για μελλοντικές εφαρμογές.

Σημαντικοί δείκτες στην περίπτωση αυτή είναι:

  1. Οι απόψεις και οι εκτιμήσεις των εκπαιδευομένων για την καταλληλότητα των μεθοδολογικών επιλογών, των τεχνικών, των μέσων, του πλαισίου επικοινωνίας και συνεργασίας, της οργάνωσης κ.τ.ό. (αξιολόγηση διαδικασίας- αξιολόγηση εφαρμογής).
  2. Η έκταση και ο βαθμός, στον οποίο οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ικανότητα να εφαρμόζουν και να μεταφέρουν στην πράξη, σε παρόμοιες ή νέες καταστάσεις, όσα διδάχτηκαν (αξιολόγηση αποτελέσματος).

6 (Β) Ποια είναι τα βασικά σημεία του ‘τεχνοκρατικού’ αξιολογικού μοντέλου;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
• Η αξιολόγηση νοείται ως μηχανισμός ελέγχου στην εκπαίδευση.
• Η αξιολόγηση ελέγχει την καταλληλότητα, τη λειτουργικότητα και την αποτελεσματικότητα των διαφόρων παραγόντων της εκπαιδευτικής διαδικασίας και των προϊόντων της.
• Η αξιολόγηση ελέγχει σε ποιο βαθμό έχουν καλυφθεί οι στόχοι που είχαν τεθεί αρχικά.
• Η αξιολόγηση στηρίζεται στον καθορισμό συγκεκριμένων, σαφών και μετρήσιμων στόχων.
• Ένα ιεραρχικά ανώτερο όργανο αξιολογεί κάποιον κατώτερο χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα κριτήρια αξιολόγησης.
• Ο αξιολογούμενος δεν συμμετέχει στη διαδικασία της αξιολόγησης.
• Η αξιολόγηση είναι αντικειμενική.
• Η έννοια της μέτρησης είναι κυρίαρχη.

7 (Β) Ποια είναι τα βασικά σημεία του ‘ανθρωπιστικού-πλουραλιστικού’ αξιολογικού μοντέλου;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
• Είναι ανθρωπιστικό γιατί επικεντρώνεται στα υποκείμενα της εκπαίδευσης.
• Είναι πλουραλιστικό γιατί συνυπολογίζει πολλούς παράγοντες και όχι μόνο την επίτευξη στόχων.
• Θέτει ως κεντρική επιδίωξη της αξιολόγησης τον εντοπισμό των ελλείψεων και των ατελειών του αξιολογούμενου με σκοπό την κατανόηση και την ερμηνεία τους και στη συνέχεια τη βελτίωση.
• Μπορεί να ενσωματώνεται στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Ενθαρρύνει τη συλλογή στοιχείων με πολλούς και ποικίλους τρόπους.
• Δίνει έμφαση σε διαδικασίες εξατομικευμένες που αποσκοπούν στον εντοπισμό των ιδιαιτεροτήτων κάθε εκπαιδευτικής περίστασης.
• Χρησιμοποιεί περιγραφές των δυνατών και αδύνατων σημείων του αξιολογούμενου.
• Η βασική επιδίωξη είναι η αξιολόγηση να συντελέσει στη βελτίωση της εκπαιδευτικής λειτουργίας.
• Ο αξιολογητής μετατρέπεται σε σύμβουλο (κριτικός φίλος).

8 (Γ) Ποιοι είναι οι σκοποί του «τεχνοκρατικού» μοντέλου αξιολόγησης και ποιοι του «ανθρωπιστικού – πλουραλιστικού» μοντέλου αξιολόγησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, αν συγκρίνετε τις παραπάνω απαντήσεις 6 και 7.
9 (Α) Ποιοι είναι οι παράγοντες επιτυχίας στη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτή ενηλίκων ;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ως παράγοντες επιτυχίας μπορούν να θεωρηθούν: α) η αυτοκριτική διάθεση του εκπαιδευτή, η οποία συνοδεύεται από την επιθυμία του για περισσότερα και ποιοτικότερα μαθησιακά αποτελέσματα, β) το ενδιαφέρον του για τη βελτίωση των διαπροσωπικών του ικανοτήτων με βάση την ανατροφοδότηση από τους συναδέλφους του, γ) το να επαναξιολογήσει καταστάσεις μέσω μιας διαφορετικής οπτικής γωνίας ή μπαίνοντας στη θέση των άλλων, δ) το να σχεδιάζει προγράμματα αξιολόγησης μέσω των οποίων θα αναπτύξει εργαλεία για την αξιολόγηση του δικού του εκπαιδευτικού έργου και ε) η τοποθέτηση στόχων για την ανάπτυξη νέων γνώσεων, ικανοτήτων και στάσεων που σχετίζονται με το ρόλο του εκπαιδευτή ενηλίκων.

10 (Α) Πως συνδέεται η αυτοαξιολόγηση με το κύρος του εκπαιδευτή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η αυτοαξιολόγηση αποδεικνύει τη διάθεση του εκπαιδευτή για αυτοκριτική με στόχο τη βελτίωση της εκπαιδευτικής του πρακτικής. Είναι σίγουρο πως αυτή η διάθεση δεν χαρακτηρίζει όλους τους επαγγελματίες του πεδίου. Είναι όμως σημαντικό ο εκπαιδευτής ενηλίκων να αρχίζει και να συνεχίζει τη σταδιοδρομία του έχοντας τη δέσμευση για συνεχή και συστηματική αυτοαξιολόγηση. Με τον τρόπο αυτό, μπορεί να λειτουργήσει αναστοχαστικά και ανατροφοδοτικά ως προς το έργο του, επιδιώκοντας διαρκώς την επαγγελματική του ανάπτυξη και βελτίωση. Το πλεονέκτημα αυτής της δέσμευσης, μαζί με την υψηλού βαθμού αυτογνωσία και αυτοκριτική, αναβαθμίζει το κύρος του, ενώ παράλληλα μπορεί να συμβάλλει και στην αναβάθμιση ολόκληρου του πεδίου της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης.

11 (Β) Να αναφέρετε τα σημαντικότερα αποτελέσματα ως προς τη βελτίωση της ποιότητας του εκπαιδευτικού σας έργου από τη διαδικασία αξιολόγησής της
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
• Η ενεργητική συμμετοχή στο σχολιασμό του παραγόμενου έργου από την ομάδα των εκπαιδευομένων.
• Η αυτοαξιολόγηση του τρόπου λειτουργίας των μελών της ομάδας των εκπαιδευομένων.
• Ο κριτικός αναστοχασμός της ομάδας των εκπαιδευομένων.
• Ο κριτικός αναστοχασμός του εκπαιδευτή.
• Ο εντοπισμός και η αναγνώριση λαθών.
• Ο εντοπισμός και η αναθεώρηση μη αποτελεσματικών μεθόδων και διαδικασιών υλοποίησης του προγράμματος.
• Η δημιουργία προτάσεων καλών πρακτικών για την εξέλιξη και υλοποίηση μελλοντικών προγραμμάτων.
• Η διατήρηση καλών σχέσεων επαφής και επικοινωνίας τόσο μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων όσο και μεταξύ των εκπαιδευόμενων.

12 (Β) Συζητώντας με κάποιο συνάδελφό σας ο οποίος δεν έχει εμπειρία στις μεθόδους και στα εργαλεία της αυτοαξιολόγησης εξηγήστε του ποιες δυσκολίες ή εμπόδια πιθανόν θα συναντήσει στην εφαρμογή σχετικών μεθόδων και εργαλείων.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Οι βασικές δυσκολίες που συναντώνται κατά τη διαδικασία της αυτοαξιολόγησης αφορούν κυρίως στη δυνατότητα να αντιληφθούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη την αξία της εφαρμογής της και την ανάγκη ειλικρινούς συνεργασίας προκειμένου να εξαχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα. Η συνεργασία και η συναντίληψη, λοιπόν, είναι βασικές προϋποθέσεις για την επιτυχή εφαρμογή μεθόδων και εργαλείων αυτοαξιολόγησης. Τα πλεονεκτήματα της χρήσης αυτής της μεθοδολογίας είναι ότι αναλύει την απόδοση της συνεργασίας αναφορικά με ένα σημαντικό αριθμό θεμάτων τα οποία μπορούν να θεωρηθούν κλειδιά για την επιτυχία του προγράμματος, αναδεικνύοντας τη συμβολή του κάθε συνεργάτη στους στόχους του προγράμματος και διευκολύνοντας την ανίχνευση των σημείων ώθησης, για βελτίωση και διορθωτικές ενέργειες. Ωστόσο, μια πρόσθετη δυσκολία είναι η έλλειψη αξιόπιστων και εκτενών στοιχείων σχετικών με την αυτοαξιολόγηση καθώς και η έλλειψη στοιχείων ως προς τους δείκτες απόδοσης.
Επομένως, είναι βασικό να παρέχονται στοιχεία σχετικά με προγενέστερη εμπειρία στην εφαρμογή της αξιολόγησης σε παρόμοιο πλαίσιο. Επίσης, εμπόδια αποτελούν η ασάφεια ως προς το επίπεδο υποστήριξης που θα απαιτηθεί προκειμένου να γίνει η αυτοαξιολόγηση, καθώς και η πιθανή ασάφεια ως προς το περιεχόμενο και τους στόχους του προγράμματος. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι τις περισσότερες φορές στη διαδικασία αξιολόγησης για τους συμμετέχοντες σε ένα πρόγραμμα υποβόσκει (όπως την αντιλαμβάνονται) η διαδικασία ελέγχου, με αποτέλεσμα τη μη αντικειμενική αποτύπωση απόψεων.

13 (Α) Πώς εξηγείται ότι πολλοί θεωρούν την αυτοαξιολόγηση ως τη μόνη έγκυρη αξιολόγηση του εκπαιδευτή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Αυτοί που θεωρούν την αυτοαξιολόγηση ως τη μόνη έγκυρη αξιολόγηση του εκπαιδευτή υποστηρίζουν ότι ο εκπαιδευτής γνωρίζει τον εαυτό του πολύ καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο και επομένως μπορεί να γνωρίζει το πόσο αποτελεσματικός είναι, ενώ παράλληλα μπορεί να αναγνωρίσει και τις εκπαιδευτικές του ανάγκες. Παράλληλα είναι ο εκπαιδευτής που, γνωρίζοντας σε βάθος το πρόγραμμα που υλοποιεί, μπορεί να ερμηνεύσει καλύτερα από τον καθένα τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης. Παράλληλα η εγκυρότητα της αυτοαξιολόγησης ενισχύεται εφόσον ο εκπαιδευτής υλοποιεί τη σχετική διαδικασία με διάθεση να βελτιώσει την πρακτική του και άρα όταν επιδιώκει τη μέγιστη δυνατή αντικειμενικότητα.

14 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:

Σε μια έρευνα (Ανδρεαδάκης, Ν. & Μαγγόπουλος, Γ., 2006. Η αξιολόγηση του έργου των εκπαιδευτικών: Διαδικασία Επαγγελματικής Ανάπτυξης των Εκπαιδευτικών ή Μηχανισμός Επιλογής, Πρακτικά του Ελληνικού Ινστιτούτου Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης, 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο με θέμα «Κριτική, Δημιουργική, Διαλεκτική Σκέψη στην Εκπαίδευση: Θεωρία και Πράξη», 13-14 Μαϊου) στην οποία πήραν μέρος 422 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που υπηρετούν στην Κρήτη, τα κυριότερα επιχειρήματα που διατυπώθηκαν από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς κατά της αξιολόγησης ήταν τα ακόλουθα:

• Είναι άδικη όταν μάλιστα δεν αξιολογούνται και οι υπόλοιποι συντελεστές του εκπαιδευτικού συστήματος.
• Δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες που βρίσκονται έξω από τον έλεγχο των εκπαιδευτικών και που επηρεάζουν, όμως, το έργο τους.
• Χρησιμοποιεί κριτήρια των οποίων αμφισβητείται η σαφήνεια και η δυνατότητα αντικειμενικής εκτίμησης.
• Αναπτύσσονται σχέσεις εξάρτησης μεταξύ αξιολογητών και εκπαιδευτικών.
• Σχεδιάζεται και εφαρμόζεται χωρίς να επιδιώκεται η συναίνεση των εκπαιδευτικών.
• Περιορίζει την αυτονομία των εκπαιδευτικών και έτσι υποβαθμίζει το ρόλο τους.
• Δεν είναι απαραίτητη γιατί οι εκπαιδευτικοί εργάζονται υπεύθυνα και συστηματικά.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Δεν είναι απαραίτητη γιατί οι εκπαιδευτικοί έχουν την απαιτούμενη παιδαγωγική κατάρτιση.

Σε ποια από αυτά τα επιχειρήματα απαντάει και με ποιο τρόπο η εφαρμογή της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου;

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στον παρακάτω Πίνακα:

Κριτική Θέση εκπαιδευτικών για την
αξιολόγηση Αξία αυτοαξιολόγησης
Είναι άδικη όταν μάλιστα δεν αξιολογούνται και οι υπόλοιποι συντελεστές του εκπαιδευτικού συστήματος. Η αυτοαξιολόγηση ως διαδικασία αφορά όλες τις παραμέτρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας (οργάνωση προγράμματος, εκπαιδευτικό υλικό, κλπ) και δεν εστιάζεται
μόνο στον εκπαιδευτή και στο έργο του.
Δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες που βρίσκονται έξω από τον έλεγχο των εκπαιδευτικών και που επηρεάζουν, όμως, το
έργο τους. Βλέπε παραπάνω σημείο.
Χρησιμοποιεί κριτήρια των οποίων αμφισβητείται η σαφήνεια και η δυνατότητα αντικειμενικής εκτίμησης. Στην αυτοαξιολόγηση τόσο τα κριτήρια όσο και οι διαδικασίες εφαρμογής αποφασίζονται από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό ή έστω με σημαντική συμβολή από αυτόν. Κατά συνέπεια είναι στο χέρι του και τα κριτήρια να είναι σαφή και οι διαδικασίες να οδηγούν σε αντικειμενική
εκτίμηση.
Αναπτύσσονται σχέσεις εξάρτησης μεταξύ
αξιολογητών και εκπαιδευτικών. Η διαδικασία αυτοαξιολόγησης δεν εμπλέκει άλλους πέρα
από τον εκπαιδευτικό παρά μόνο εάν το θελήσει ο ίδιος.
Σχεδιάζεται και εφαρμόζεται χωρίς να
επιδιώκεται η συναίνεση των εκπαιδευτικών. Η αυτοαξιολόγηση όπως άλλωστε δηλώνει και ο όρος,
υλοποιείται από τον ίδιο τον εκπαιδευτικό.
Περιορίζει την αυτονομία των εκπαιδευτικών και έτσι υποβαθμίζει το ρόλο τους. Αντίθετα, καθώς ανατροφοδοτεί το εκπαιδευτικό του έργο, αυξάνει την αυτονομία του εκπαιδευτικού ταυτόχρονα με το
κύρος του.
Δεν είναι απαραίτητη γιατί οι εκπαιδευτικοί εργάζονται υπεύθυνα και συστηματικά. Όσο υπεύθυνα και συστηματικά και εάν εργάζεται κάποιος, πάντα υπάρχουν πτυχές της εργασίας του που μπορούν να βελτιωθούν. Η διαδικασία της αυτοαξιολόγησης βοηθάει
στον εντοπισμό τέτοιων πτυχών.
Δεν είναι απαραίτητη γιατί οι εκπαιδευτικοί έχουν την απαιτούμενη παιδαγωγική κατάρτιση. Βλέπε προηγούμενο σημείο. Επιπλέον, η αυτοαξιολόγηση μπορεί να αναδείξει περιοχές όπου ο εκπαιδευτικός χρειάζεται πρόσθετη κατάρτιση (π.χ. επικαιροποίηση
γνώσεων, ψυχολογία ομάδας, διαχείριση συγκρούσεων).

15 (Α) Τι αναζητείται με την π οσοτική αξιολόγηση; Ποια είναι τα ‘εργαλεία’ της;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Κατά την ποσοτική αξιολόγηση, οι ποσοτικές μέθοδοι συλλογής στοιχείων αναζητούν συνήθως σ υ σχ ε τ ί σε ι ς μετ α ξ ύ σ υγ κ εκ ρ ιμ έ νω ν χ αρ ακ τ η ρ ι στ ι κ ώ ν ή ορ ι σ μ έ ν ες φο ρ ές σχέσεις αιτίου–αποτελέσματος. Τα εργαλεία που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιούνται γι α την συλλογή στοιχείων είναι κλειστά, αυστηρά δομημένα ερωτηματολ όγ ια

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

με τυποποιημένες κωδικοποιήσεις, ενώ τα στοιχεία που συλλέγονται προορίζονται για στατιστική επεξεργασία.. Τα αποτελέσματα της ποσοτικής αξιολόγησης είναι συνήθως γενικεύσιμα σε έναν ευρύτερο πληθυσμό αναφοράς.

16 (Α) Πού επικεντρώνεται η ποιοτική αξιολόγηση των επιμορφωτικών προγραμμάτων; Ποια είναι τα ‘εργαλεία’ της;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η ποιοτική αξιολόγηση (πλουραλιστικό μοντέλο) επικεντρώνεται σ την ερμηνεία της συγκεκριμένης περίπτωσης, αποδεικνύοντας την πολυπλοκότητα αλλά και τον υποκειμενικό χαρακτήρα της πρόσληψης των δρώμενων. Η συλλογή των ποιοτικών στοιχείων γίνεται συνήθως με εργαλεία ανοικτών ερωτήσεων ( π. χ. συνεντεύξεις, παρατήρηση) και αποσκοπεί κυρίως στην σε βάθος κατανόηση και ερμηνεία συγκεκριμένων περιπτώσεων, χωρίς να ενδιαφέρει η δυνατότητα γενίκευσης των αποτελεσμάτων.

17 (Γ) Ο στόχος ενός προγράμματος κατάρτισης ενηλίκων, είναι να επιτευχθούν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα από τους συμμετέχοντές του. Ποιοι είναι οι άξονες εκείνοι που θα σας βοηθήσουν να κατανοήσετε εάν το εκπαιδευτικό σας έργο πέτυχε τα επιθυμητά αποτελέσματα;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:

Τι αξιολογούμε;

Για να προσεγγίσουμε το ερώτημα μπορούμε να οργανώσουμε την απάντηση γύρω από τους εξής τέσσερις άξονες:

  1. Σχεδιασμός της διδακτικής μας ενότητας.
  2. Εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούμε.
  3. Οι σχέσεις μας με τους συμμετέχοντες.
  4. Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα.

Αξονας 1: Σχεδιασμός της διδακτικής μας ενότητας
Ο εκπαιδευτής μπορεί να αυτοαξιολογήσει το πώς σχεδίασε τη διδακτική του ενότητα είτε κατά την έναρξή της (στην πρώτη δική του εκπαιδευτική συνάντηση με τους εκπαιδευομένους) είτε/και στην πορεία της (διαμορφωτική αξιολόγηση) είτε/και στο τέλος της (τελική αξιολόγηση).

Ειδικά κατά την πρώτη επαφή του με τους εκπαιδευομένους, ο εκπαιδευτής μπορεί να αξιολογήσει το βαθμό επιτυχίας του σχεδιασμού του:

• είτε μέσα από τη συζήτηση που θα κάνει με τους εκπαιδευομένους σχετικά με τις ανάγκες τους και τα χαρακτηριστικά τους
• είτε μέσα από κάποιο τεστ γνώσεων και ικανοτήτων που θα τους δώσει.

Σε όποια φάση της διδακτικής ενότητας κι αν γίνει η αυτοαξιολόγηση του σχεδιασμού, ο εκπαιδευτής θα βοηθηθεί, εάν θέσει στον εαυτό του ερωτήματα όπως τα παρακάτω:

Ενδεικτικά ερωτήματα αυτοαξιολόγησης

Είναι ο σχεδιασμός της διδακτικής ενότητας διαρθρωμένος με τρόπο ώστε να διακρίνεται για:
• Σαφή και εύκολη διατύπωση των εκπαιδευτικών στόχων;
• Κατάλληλη χρήση των εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων;

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Δυνατότητες εξατομίκευσης της συνεργασίας με τους εκπαιδευόμενους;

‘Aξονας 2: Εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούμε
Οι ενήλικοι οικοδομούν τη γνώση με διαφορετικούς ρυθμούς και τρόπους, ανάλογα με το πώς η νέα γνώση συνδέεται με τις ανάγκες και τις εμπειρίες τους. Από αυτή την άποψη, οι επιλεγμένες εκπαιδευτικές τεχνικές αξιολογούνται από το βαθμό, στον οποίο ενεργοποιούν τους εκπαιδευομένους, κινούν το ενδιαφέρον τους, εμπλουτίζουν τους τρόπους με τους οποίους προσεγγίζουν τη γνώση, συνδέουν τις νέες γνώσεις και ικανότητές τους με την καθημερινή τους πράξη.

Σε συνδυασμό με αυτά εξετάζεται ο βαθμός λειτουργικής αξιοποίησης των εκπαιδευτικών μέσων, όπως οι διαφάνειες, το εκπαιδευτικό βίντεο, οι φωτογραφίες, το εκπαιδευτικό λογισμικό κ.ά.

Τα κεντρικά ζητήματα που συνδέονται με την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στην περίπτωση του συγκεκριμένου άξονα σχετίζονται με ερωτήματα όπως τα ακόλουθα:

Ενδεικτικά ερωτήματα αυτοαξιολόγησης:

• Αξιοποιούνται εκπαιδευτικές τεχνικές που αναπτύσσουν την ενεργητική συμμετοχή;

• Αξιοποιείται ποικιλία εκπαιδευτικών τεχνικών και μέσων, ανάλογα με;

 τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των εκπαιδευομένων;

 τους διδακτικούς στόχους;

 τα «απρόοπτα» της μαθησιακής διεργασίας

 τις ιδιαιτερότητες του αντικειμένου;

• Οι εκπαιδευτικές τεχνικές χρησιμοποιούνται με τρόπο ώστε:

 οι γνώσεις να παρουσιάζονται με ακρίβεια, σαφήνεια και εγκυρότητα;

 να αναδεικνύεται το θεμελιώδες;

 να συνδέεται η γνώση με τη χρήση της (καθημερινή, επαγγελαμτική κ.ά.);

Αξονας 3: Οι σχέσεις μας με τους συμμετέχοντες
Οι παιδαγωγικές σχέσεις αξιολογούνται και κρίνονται από την άποψη της συμβολής τους στη διαμόρφωση ενός πλαισίου επικοινωνίας, συνεργασίας, αναγνώρισης και αποδοχής του άλλου και της άλλης άποψης, σεβασμού, εμπιστοσύνης, αλληλεγγύης, θετικής ενίσχυσης, θετικής στάσης, ανάπτυξης της κριτικής σκέψης, ανάπτυξης της πρωτοβουλίας κ.τ.ό.

Τα ερωτήματα που μπορούν να διερευνηθούν στο πλαίσιο αυτού του άξονα είναι πολλά. Παραθέτουμε ορισμένα:

Άξονας 4: Τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα
Όταν ο Α.Rogers στο βιβλίο του Εκπαίδευση Ενηλίκων(2002: 298) αναπτύσσει τον σχετικό με το θέμα μας προβληματισμό, υποστηρίζει χαρακτηριστικά: «Στο επίκεντρο της διαδικασίας της αξιολόγησης βρίσκεται το ζήτημα της μάθησης. Μαθαίνουν άραγε οι εκπαιδευόμενοι; Και πόσο μαθαίνουν και τι; Σε ποια μορφή μάθησης εμπλέκονται: σε μάθηση με βάση το προϊόν ή τη διεργασία, για να μάθουν το χειρισμό εργαλείων ή για να είναι σε θέση να κατασκευάσουν ένα τραπέζι που να πληροί κάποιες προδιαγραφές; Ποια είναι η ποιότητα και το επίπεδο της μάθησής τους; Πόσο καλά μαθαίνουν την ύλη; Αναπτύχθηκε στη διάρκεια του προγράμματος η ικανότητά τους να μαθαίνουν;». Αυτά τα ερωτήματα βρίσκονται στο επίκεντρο της αυτοαξιολόγησης του έργου του εκπαιδευτή.

Εδώ το ενδιαφέρον δεν εστιάζεται, όπως στους προηγούμενους άξονες, στην εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά στα επιτεύγματα των εκπαιδευομένων ως ένδειξη αξιολόγησης του έργου του εκπαιδευτή.

Στην περίπτωση αυτού του άξονα σημαντικοί δείκτες για την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου είναι:

• Η συμμετοχή και παρακολούθηση των εκπαιδευομένων (ποσοστό διαρροής από το πρόγραμμα).
• Εργασίες, πρωτοβουλίες, πρακτικές δοκιμασίες, εκτέλεση ασκήσεων.
• Διάθεση των εκπαιδευομένων για συμμετοχή κατά τη διάρκεια της διδακτικής ενότητας.
• Επιδόσεις και επιτεύγματα των εκπαιδευομένων: ανάπτυξη γνώσεων, ικανοτήτων, στάσεων.

Όπως είναι φανερό, τα ερωτήματα που μας απασχολούν εδώ είναι εκείνα που κατεξοχήν προσδιορίζουν την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού μας έργου.

Συμπληρωματικά στοιχεία, που αφορούν σε σημεία προβληματισμού του αυτοαξιολογούμενου εκπαιδευτή θα βρείτε στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Δ. Βεργίδη:

Αυτοαξιολόγηση

Στη συνέχεια παραθέτουμε ενδεικτικά κριτήρια προβληματισμού για την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτή, ομαδοποιημένα σε τρία επίπεδα.

α. Προετοιμασία του εκπαιδευτικού έργου.

β. Επιτέλεση του εκπαιδευτικού έργου

γ. Μετά το εκπαιδευτικό έργο:

Οι εκπαιδευτές με βάση το ερευνητικό υλικό που συγκέντρωσαν μπορούν με τη συστηματική ανάλυσή του να βρουν απαντήσεις δικές τους και των εκπαιδευομένων σε πολλά από τα ερωτήματα αυτοαξιολόγησης που παραθέσαμε.
Θα πρέπει όμως να υπογραμμίσουμε ότι η αυτοαξιολόγηση έχει νόημα κυρίως ως υλικό για την ανάπτυξη του κριτικού στοχασμού των εμπλεκομένων, καθώς και για την ανάπτυξη του ορθολογικού και κριτικού διαλόγου μεταξύ των εμπλεκομένων: στελεχών του προγράμματος, εκπαιδευτών και εκπαιδευομένων. Η αυτοαξιολόγηση είναι φερέγγυα όταν οι εμπλεκόμενοι γνωρίζουν ότι δεν θα χρησιμοποιηθεί από τη διοίκηση του θεσμού για την επιβολή κυρώσεων ή για ανταμοιβές οποιουδήποτε είδους.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

18 (Α) Ένα ένας εκπαιδευτής επιλέξει ως άξονα αυτοαξιολόγησής του τον σχεδιασμό της διδακτικής του ενότητας, ποιους δείκτες (ή ερωτήματα, όπως αποκαλεί τους δείκτες ο Μαυρογιώργος) αξιολόγησης θα μπορούσε να χησιμοποιήσει;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου, που παρατίθεται στην απάντηση της ερ.17.

19 (Α) Ένα ένας εκπαιδευτής επιλέξει ως άξονα αυτοαξιολόγησής του τις εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιεί, ποιους δείκτες (ή ερωτήματα, όπως αποκαλεί τους δείκτες ο Μαυρογιώργος) αξιολόγησης θα μπορούσε να χησιμοποιήσει;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου, που παρατίθεται στην απάντηση της ερ.17.

20 (Α) Ένα ένας εκπαιδευτής επιλέξει ως άξονα αυτοαξιολόγησής του τις σχέσεις του με τους συμμετέχοντες, ποιους δείκτες (ή ερωτήματα, όπως αποκαλεί τους δείκτες ο Μαυρογιώργος) αξιολόγησης θα μπορούσε να χησιμοποιήσει;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου, που παρατίθεται στην απάντηση της ερ.17.

21 (Α) Ένα ένας εκπαιδευτής επιλέξει ως άξονα αυτοαξιολόγησής του τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, ποιους δείκτες (ή ερωτήματα, όπως αποκαλεί τους δείκτες ο Μαυρογιώργος) αξιολόγησης θα μπορούσε να χησιμοποιήσει;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στο κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου, που παρατίθεται στην απάντηση της ερ.17.

22 (Γ) Να αναφέρετε επιγραμματικά, τουλάχιστον πέντε (5) τεχνικές που μπορεί να εφαρμόσει ένας εκπαιδευτής ενηλίκων προκειμένου να αυτοαξιολογήσει το εκπαιδευτικό του έργο από την αρχή έως το τέλος του.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:

Τεχνικές αυτοαξιολόγησης

Οι κυριότερες τεχνικές, που κρίνονται αποτελεσματικές στην αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού μας έργου (είτε πρόκειται για το πώς το σχεδιάσαμε είτε/και για τις εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιούμε είτε/και για τις σχέσεις μας με τους συμμετέχοντες είτε/και για τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα), είναι οι ακόλουθες έξι:

α. Παρατήρηση «επεισοδίων» εκπαιδευτικής συνάντησης

Σε ένα κατάλληλα προετοιμασμένο «Φύλλο παρατήρησης» καταγράφουμε κατά τη διάρκεια μιας ή περισσότερων εκπαιδευτικών συναντήσεων και κυρίως μετά από αυτές, δραστηριότητες, διευθετήσεις, καταστάσεις. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώνουμε σταδιακά μια κωδικοποιημένη άποψη για το εκπαιδευτικό μας έργο, παρατηρώντας τόσο τους εκπαιδευομένους όσο και τον εαυτό μας. Η άποψη αυτή μπορεί να αφορά από έναν έως και τέσσερις άξονες αξιολόγησης.

Η τεχνική αυτή είναι σχετικά απλή και εύκολη για το συγκεκριμένο σκοπό. Προσφέρει συχνά αυθεντικές και αξιόλογες πληροφορίες, τις οποίες ο εκπαιδευτής είναι δυνατό να επιβεβαιώνει με το συνδυασμό των άλλων τεχνικών, που θα

δούμε στη συνέχεια (συνεντεύξεις, ερωτηματολόγιο, κλίμακες, βιντεοσκόπηση κ.ά.).

Η παρατήρηση μπορεί να είναι ελεύθερη ή εστιασμένη σε συγκεκριμένα σημεία. Πριν αρχίσει, ο εκπαιδευτής είναι χρήσιμο να ασχοληθεί με ορισμένα βασικά ερωτήματα, όπως:

• ποιος είναι ο σκοπός της παρατήρησης;
• σε ποιες πτυχές ή στιγμιότυπα του εκπαιδευτικού έργου θα εστιαστεί η παρατήρηση;
• ποια ποσοτικά ή ποιοτικά στοιχεία εξυπηρετούν το σκοπό της ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου;

Τα μέσα για να γίνει η παρατήρηση είναι:
Κατάλογοι ελέγχου
Ένας κατάλογος ελέγχου αποτελείται από δείκτες διαθέσεων και ανάπτυξης ικανοτήτων. Μόλις ένας παρατηρητής εντοπίσει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, μπορεί να την καταγράψει στον κατάλογο.

Παραδείγματα:

• Σήμερα αυτοπροτάθηκαν πέντε εθελοντές για να εκτελέσουν την άσκηση.
• Σήμερα τρεις εκπαιδευόμενοι βρήκαν λύση στο πρόβλημα.

Κλίμακες αξιολόγησης
Μια κλίμακα αξιολόγησης αποτελείται επίσης από δείκτες διαθέσεων και ικανοτήτων. Η διαφορά από τον κατάλογο ελέγχου είναι ότι ο βαθμός της επιδεικνυόμενης συμπεριφοράς μπορεί να βαθμολογηθεί. Μερικές φορές χρησιμοποιείται μια κλίμακα αξιολόγησης τεσσάρων ή πέντε βαθμίδων:

Πρώτο παράδειγμα:
Ένας εκπαιδευόμενος λαμβάνει μέρος σε συζητήσεις στην τάξη:
πολύ συχνά – συχνά – τακτικά – σπάνια – ποτέ.

Δεύτερο παράδειγμα:
Βλ. την αξιολόγηση των στοιχείων της βιντεοσκοπημένης διδασκαλίας 1 στο κεφάλαιο 5, σελ. 35-37. Κάθε στοιχείο βαθμολογείται με:
Α = πολύ ικανοποιητικό, έως Δ = όχι ικανοποιητικό.

Τρίτο παράδειγμα:
Ο παρατηρητής εξετάζει τη συμπεριφορά των εκπαιδευομένων, προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο διαμορφώνονται μεταξύ τους σχέσεις εποικοδομητικής συνεργασίας. Κατατάσσει κάθε παρέμβαση εκπαιδευομένου στην ακόλουθη «Κλίμακα εποικοδομητικής συνεργασίας»:

  1. (άριστο:) Εποικοδομητική συμβολή σε ό,τι λέγεται ή συμβαίνει (δημιουργική προσθήκη ή ερώτηση, επιβράβευση, ενθάρρυνση, παρότρυνση).
  2. Παρέμβαση που αφορά διαδικαστικά-οργανωτικά θέματα.
  3. Παρέμβαση που αποπροσανατολίζει τη συζήτηση μέσω εισαγωγής νέου θέματος.
  4. (χειρότερο:) Παρέμβαση που περιέχει δυσπιστία ή εχθρότητα προς ό,τι λέγεται ή συμβαίνει.

Όπως είναι φανερό, η παρατήρηση προσφέρεται, τόσο από μόνη της όσο και σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές, για την ανίχνευση δεικτών που συνδέονται με τους τέσσερις άξονες αξιολόγησης, στους οποίους έχουμε ήδη αναφερθεί.

β. Μαγνητοφώνηση εκπαιδευτικής συνάντησης

Η μαγνητοφώνηση μπορεί να χρησιμεύσει ως μία σχετικά εύκολη τεχνική για την ηχητική καταγραφή εκπαιδευτικών περιστατικών, την απομαγνητοφώνηση και την ανάλυσή τους. Μπορεί να φωτίσει π.χ. τις αλληλοδράσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στον εκπαιδευτή και τους εκπαιδευομένους. Τόσο η ακρόαση του περιστατικού όσο και το απομαγνητοφωνημένο κείμενο μπορούν να βοηθήσουν τον εκπαιδευτή να εντοπίσει αναστοχαστικά και να συνειδητοποιήσει κυρίως την ποιότητα των σχέσεών του με τους εκπαιδευομένους ως σύνολο ή με ορισμένους από αυτούς ξεχωριστά, καθώς και τις σχέσεις που διαμορφώνονται ανάμεσά τους.

Όπως γίνεται φανερό, τόσο η αναστοχαστική ακρόαση όσο και η ανάλυση των απομαγνητοφωνημένων περιστατικών, προϋποθέτουν έναν «κώδικα ακρόασης και ανάλυσης». Πρόκειται για κάτι αντίστοιχο, κατά κάποιον τρόπο, με το
«Φύλλο παρατήρησης» ή με τους καταλόγους ελέγχου και τις κλίμακες αξιολόγησης. Με αυτόν τον τρόπο η ανάλυση είναι εστιασμένη και συστηματική. Η τεχνική της ανάλυσης της μαγνητοφώνησης μπορεί θαυμάσια να συνδυάζεται με την τεχνική της παρατήρησης και να την συμπληρώνει με πτυχές που δεν μπορούν να καλυφθούν από εκείνη. Είναι περιττό βέβαια να τονίσουμε ότι η μαγνητοφώνηση προϋποθέτει τη συναίνεση των εκπαιδευομένων.

γ. Βιντεοσκόπηση εκπαιδευτικής συνάντησης

Τα πλεονεκτήματα της μαγνητοφώνησης ισχύουν πολύ περισσότερο για τη βιντεοσκόπηση των εκπαιδευτικών συναντήσεων, καθώς εδώ, εκτός από τον ήχο, υπάρχει η δυνατότητα λήψης εικόνας, η οποία καταγράφει τις θέσεις των προσώπων, την κίνηση, τις μεταβολές των διαθέσεων και των καταστάσεων, τη γλώσσα του σώματος κ.ά. Η τεχνική αυτή, όπως και η παρατήρηση ή η μαγνητοφώνηση, μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση τους συμμετέχοντες. Ωστόσο τα δυσάρεστα, αρχικά, συναισθήματα γρήγορα μπορούν να ξεπεραστούν μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας, σεβασμού και εμπιστοσύνης. Η τεχνική της βιντεοσκόπησης χρησιμοποιείται ευρύτατα στα προγράμματα
«εκπαίδευσης εκπαιδευτών», ιδίως για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών τεχνικών και των σχέσεων εκπαιδευτή- εκπαιδευομένων.

Είναι πρωταρχικής σημασίας να τονιστεί εδώ ότι τη συνολική εικόνα για την αυτοαξιολόγησή μας τη διαμορφώνουμε συνεξετάζοντας: α) αυτά που σχεδιάσαμε και προγραμματίσαμε πριν από την εκπαιδευτική συνάντηση, β) αυτά που πραγματοποιήθηκαν κατά την εκπαιδευτική συνάντηση και γ) τις αντιδράσεις που μας προκαλεί η προβολή του βίντεο.

Η τεχνική της βιντεοσκόπησης μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε συνδυασμό με το «Φύλλο παρατήρησης», τους καταλόγους ελέγχου και τις κλίμακες αξιολόγησης, που έχουμε αναφέρει πιο πάνω.

δ. Συνέντευξη από τους εκπαιδευομένους

Με τη συνέντευξη ουσιαστικά αντλούμε πληροφορίες ή απόψεις από τους εκπαιδευομένους για θέματα που συνδέονται και με τους τέσσερις άξονες αξιολόγησης του εκπαιδευτικού μας έργου.

Η συνέντευξη μπορεί να είναι περισσότερο ή λιγότερο κατευθυνόμενη, με ανοικτά ή κλειστά ερωτήματα. Το σημαντικό είναι ο εκπαιδευτής να έχει την παρρησία να παρακινήσει τους εκπαιδευομένους να συμμετάσχουν στη συνέντευξη και να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Όταν η συνέντευξη και ο σχολιασμός της γίνονται σε κλίμα συνεργασίας, εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας, προσφέρουν πλούσια ανατροφοδότηση, επειδή δίνουν τη δυνατότητα να προχωρήσει η συζήτηση σε βάθος και να έλθουν στο φως σκέψεις, ερμηνείες και αξίες των εκπαιδευτών και των εκπαιδευομένων.
Όλα αυτά μπορούν να εμπλουτίσουν την αυτογνωσία των εκπαιδευτών αλλά και των εκπαιδευομένων.

Μια ενδιαφέρουσα και απλή χρήση της τεχνικής της συνέντευξης είναι να ζητάει ο εκπαιδευτής από τους εκπαιδευομένους, στο τέλος μιας διδακτικής ενότητας, να την κρίνουν και να αναπτύξουν προφορικά τις απόψεις τους, αναφέροντας:

• τα δυνατά σημεία της (καλές «πρακτικές»),
• τα αδύνατα σημεία της,
• ευκαιρίες και εναλλακτικές δυνατότητες που δεν αξιοποιήθηκαν,
• κωλύματα και «εμπόδια»,
• το βαθμό τήρησης του εκπαιδευτικού συμβολαίου κ.ά.

ε1. Ερωτηματολόγιο

Το ερωτηματολόγιο είναι η πιο διαδεδομένη τεχνική συλλογής δεδομένων για την (αυτο)αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Οι ερωτήσεις που το συγκροτούν μπορούν να καλύπτουν έναν ή περισσότερους από τους άξονες που παρουσιάσαμε στην υποενότητα 2.1, ανάλογα με τους στόχους που επιδιώκουμε με τη διερεύνηση που κάνουμε, τη διάρκεια του έργου που προσφέραμε, το διαθέσιμο χρόνο για αξιολόγηση, τη φάση του προγράμματος (στην αρχή, ενδιάμεσα, στο τέλος) κ.ά. Οι ερωτήσεις είναι διατυπωμένες με τρόπο που να οδηγούν σε περισσότερο ή λιγότερο συγκεκριμένες απαντήσεις (δηλαδή πρόκειται για κλειστές ή ανοικτές ερωτήσεις). Ακολουθούν παραδείγματα:

Παράδειγμα ερωτηματολογίου με κλειστές ερωτήσεις
Παρακαλούμε διαβάστε τις παρακάτω φράσεις και βάλτε σε κύκλο τον αριθμό (βαθμό) που αντιπροσωπεύει τις απόψεις σας:

5 = μέγιστος βαθμός, 4 = καλός, 3 = μέτριος, 2 = κάτω του μετρίου, 1 = ελάχιστα

• Είστε γενικά ικανοποιημένος/η από τη διδακτική ενότητα; 5 4 3 2 1

• Η διδακτική ενότητα ανταποκρίθηκε στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά σας; 5 4 3 2 1

• Πιστεύετε ότι ο γνώσεις που αποκομίσατε και οι ικανότητες που αναπτύξατε θα χρησιμεύσουν στην αποτελεσματικότερη διεξαγωγή του έργου σας;
5 4 3 2 1

• Υπήρχε συνοχή ανάμεσα στα θέματα που αναπτύχθηκαν; 5 4 3 2 1

• Καλύφθηκαν όλα τα απαραίτητα θέματα; 5 4 3 2 1

• Το υλικό που διανεμήθηκε σας βοήθησε στην κατανόηση του αντικειμένου; 5 4 3 2 1

• Ο συνδυασμός των εκπαιδευτικών τεχνικών που χρησιμοποιήθηκε ήταν ο κατάλληλος; 5 4 3 2 1

• Σας δόθηκε η ευκαιρία να ανταλλάξετε εμπειρίες με τον εκπαιδευτή και τους συναδέλφους σας; 5 4 3 2 1

• Πώς κρίνετε τον εκπαιδευτή ως προς τα ακόλουθα:
• Οργάνωση και προετοιμασία

5 4 3 2 1

• Γνώση του θέματος 5 4 3 2 1
• Μεταδοτικότητα
5 4 3 2 1
• Δημιουργία θετικού/συμμετοχικού κλίματος 5 4 3 2 1

Παράδειγμα ερωτηματολογίου με ανοικτές ερωτήσεις

• Από τους στόχους που είχατε όταν άρχισε η διδακτική ενότητα, ποιοι καλύφθηκαν;

• Ποιοι δεν καλύφθηκαν;

• Τι καινούριο βρήκατε, ενώ δεν το περιμένατε;

• Πώς κρίνετε τις εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν;

• Πώς κρίνετε τη σχέση του εκπαιδευτή με τους συμμετέχοντες;

• Ποια θέματα θα έπρεπε να αναπτυχθούν περισσότερο;

• Ποια θέματα θα έπρεπε να αναπτυχθούν λιγότερο ή καθόλου; κ.ο.κ.
ε2. Ένας άλλος τύπος ερωτηματολογίου αυτοαξιολόγησης (από την πλευρά του εκπαιδευτή)
Ο εκπαιδευτής μπορεί, μετά την πραγματοποίηση της διδακτικής ενότητας, να επιλέξει και να καταγράψει σε ένα φύλλο ερωτηματολογίου 10 περίπου κρίσιμα ερωτήματα. Στη συνέχεια σχολιάζει ο ίδιος καθένα από αυτά, με αναφορά στα εξής:

• τα δυνατά σημεία του ερωτήματος… (καλές «πρακτικές»),
• τα αδύνατα σημεία του ερωτήματος… (επανεξέταση),
• ευκαιρίες και εναλλακτικές δυνατότητες που είχα ως προς το ερώτημα… (εμπλουτισμός),
• κωλύματα και «εμπόδια» ως προς το ερώτημα… (μέτρα για αντιμετώπιση).

ε3. Μια άλλη παραλλαγή ερωτηματολογίου
Ο εκπαιδευτής αναθέτει στους εκπαιδευομένους – είτε ατομικά είτε ομαδικά – τη δραστηριότητα που ακολουθεί:
Γράφω: Πράγματα που με βοηθούν
(βοήθησαν) να μαθαίνω Πράγματα που με δυσκολεύουν
(δυσκόλεψαν) να μαθαίνω

Όπως γίνεται φανερό, τα ερωτηματολόγια είναι χρήσιμα όταν είναι απλά, κατανοητά, ουσιώδη και προσφέρουν στους εκπαιδευομένους πραγματική ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους για το εκπαιδευτικό έργο του εκπαιδευτή τους.

στ. Τεχνικές άντλησης πληροφοριών από τα επιτεύγματα των εκπαιδευομένων

Όπως είχαμε την ευκαιρία να επισημάνουμε, ο σημαντικότερος δείκτης για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού μας

έργου είναι τα επιτεύγματα των ίδιων των εκπαιδευομένων. Στην περίπτωση αυτή βέβαια η αξιολόγηση ενδιαφέρει όχι μόνο τον εκπαιδευτή, αλλά και τους εκπαιδευομένους. Με βάση τις δυνατότητες που έχουμε, από την άποψη της έκτασης της διδακτικής μας ενότητας και της φάσης στην οποία την αναλαμβάνουμε στο πλαίσιο ενός δεδομένου προγράμματος, είναι δυνατό να χρησιμοποιήσουμε αρκετές τεχνικές που αξιολογούν τα επιτεύγματα των εκπαιδευομένων. Μπορούμε π.χ. να κρατάμε ένα αρχείο με όλες τις εργασίες τους, καθώς και να τους ζητήσουμε να εκπονήσουν διάφορα τεστ, διαγωνίσματα, συνθετικές εργασίες, μελέτες περίπτωσης, παιχνίδια ρόλων, κατασκευές κ.ά., στα οποία θεμελιώνουμε την αξιολόγησή μας για την επίδοση και την πρόοδό τους.

Η χρήση των τεστ
Συμπληρωματικά παραθέτουμε εδώ ορισμένα παραδείγματα και προδιαγραφές, που αφορούν τη χρήση των τεστ στο πεδίο της αξιολόγησης.

Μερικοί ευρέως χρησιμοποιούμενοι τύποι τεστ είναι οι ακόλουθοι: 1) «σωστό-λάθος», 2) «ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών», 3) «συμπλήρωση σύντομης απάντησης», 4) «κατάταξη στοιχείων», 5) «αντιστοιχία» κ.ά.

Παραδείγματα

  1. Παράδειγμα τεστ τύπου «κατάταξη στοιχείων» (όπου οι εκπαιδευόμενοι καλούνται να κατατάξουν μια σειρά από στοιχεία):
    Τοποθετήστε κατά χρονολογική σειρά τα γεγονότα που αναφέρονται παρακάτω και αφορούν την υιοθέτηση του ευρώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση:



  2. Παράδειγμα τεστ τύπου «αντιστοιχία» (όπου παρουσιάζονται στους εκπαιδευομένους δύο [συνήθως] σύνολα εννοιών ή δεδομένων κι εκείνοι καλούνται να συσχετίσουν τα στοιχεία του πρώτου συνόλου με εκείνα του δεύτερου):

Αντιστοιχίστε κάθε τραγωδία με το δημιουργό της:
Αισχύλος Φιλοκτήτης Ευριπίδης Χοηφόρες Σοφοκλής Αλκηστις

23 (Β) Με ποια κριτήρια μπορεί ο εκπαιδευτής να διαλέξει την τεχνική ή τις τεχνικές για την αυτοαξιολόγησή του;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Βασικό κριτήριο για την επιλογή της τεχνικής αξιολόγησης είναι το τι θέλει να μετρήσει και να αξιολογήσει ο εκπαιδευτής. Για παράδειγμα, αν θέλει να αξιολογήσει την επίδοσή του, να σκιαγραφήσει το εκπαιδευτικό του προφίλ, ή τις στάσεις και συμπεριφορά του θα επιλέξει το σχετικό ερωτηματολόγιο αξιολόγησης στάσεων και συμπεριφορών.
Ένα άλλο κριτήριο επιλογής είναι η ολοκληρωμένη γνώση εκ μέρους του εκπαιδευτή όσο το δυνατόν περισσότερων τεχνικών αυτοαξιολόγησης και σε ποιες περιπτώσεις η κάθε μία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να μπορεί να επιλέξει την πιο κατάλληλη. Άλλο κριτήριο είναι να συζητήσει με άλλους εκπαιδευτές ποιες τεχνικές χρησιμοποίησαν και πόσο αποδοτικές ήταν, ώστε να αξιολογήσει ποια μπορεί να είναι η καταλληλότερη σε σχέση με το τι θέλει αυτός να αξιολογήσει.
Τέλος, βασικά κριτήρια στην επιλογή της τεχνικής για την αυτοαξιολόγησή του είναι: ο χρόνος, οι πόροι και ο εξοπλισμός που πρέπει να διαθέσει για την υλοποίησή της και την ανάλυση των συμπερασμάτων που προκύπτουν

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

από αυτή. Για παράδειγμα, η χρησιμοποίηση της τεχνικής της βιντεογράφησης κρινόμενη με βάση τα παραπάνω κριτήρια είναι πολύ πιο απαιτητική από ότι η χρήση ερωτηματολογίων.

24 (Γ) ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Εάν σχεδιάζατε ένα ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού σας έργου, το οποίο θα διανέματε στους συμμετέχοντες ενός εκπαιδευτικού προγράμματος όταν αυτό ολοκληρωνόταν, ποιες ερωτήσεις θα χρησιμοποιούσατε προκειμένου να εξάγετε τα επιθυμητά συμπεράσματα;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε στην απάντηση των ερ. 17 και 22 (παράγραφος ε1).

25 (Α) Σε ποιες περιπτώσεις θα επιλέγατε ως εργαλείο για την αυτοξιολόγησή σας το ερωτηματολόγιο αυτοξιολόγησης; (Απαντήστε με ένα σύντομο σχόλιο)
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Θα επέλεγα ως εργαλείο για την αυτοαξιολόγησή μου το ερωτηματολόγιο, αν είχα διαθέσιμο περιορισμένο χρόνο και χρήματα, γιατί είναι σύντομη διαδικασία και μικρού κόστους. Επίσης, θα το επέλεγα εάν ήθελα να έχω μια γενική εικόνα των απόψεων μεγάλου αριθμού εκπαιδευόμενων. Επιπλέον, συνήθως είναι επιβεβαιωμένη η εγκυρότητα και η αξιοπιστία του, οπότε δεν είναι εύκολα αμφισβητήσιμο το κύρος του. Τέλος, αυτή μου η επιλογή θα βασιζόταν στο αν ήθελα να αξιολογήσω γνώσεις, στάσεις, συμπεριφορές, εκπαιδευτικές τεχνικές και ότι άλλο σχετικό με το εκπαιδευτικό στυλ και έργο μου, τα οποία θα μπορούσαν περιγραφούν μέσα από συγκεκριμένες κλειστές κατηγορίες απαντήσεων.

26 (Β) Κατά τη γνώμη σας, σε τι μπορεί να διαφέρει ένα ερωτηματολόγιο αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος από ένα ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Κάθε ερωτηματολόγιο είτε εκπαιδευτικού προγράμματος είτε αυτοαξιολόγησης μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις, ανοικτού ή κλειστού τύπου, διατυπωμένες με σαφήνεια και συντομία. Συνήθως, το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος περιλαμβάνει ερωτήσεις σε σχέση κυρίως με τη δομή και τη διεξαγωγή του προγράμματος, όπως για παράδειγμα διάρκεια και χώρος διεξαγωγής, επίτευξη στόχων, περιεχόμενο προγράμματος και τη σύνδεσή του με την πράξη, κ.ά. Ωστόσο, μπορεί να περιλαμβάνει και κάποιες ερωτήσεις σε σχέση με τον εκπαιδευτή, όπως για παράδειγμα εκπαιδευτικές τεχνικές και μέθοδοι, δημιουργία μαθησιακού κλίματος κ.ά., με στόχο όμως κυρίως να ελέγξει όχι την ποιότητα του εκπαιδευτή όσο το κατά πόσο το ίδιο το πρόγραμμα ευνόησε ή δυσκόλεψε τον εκπαιδευτή στην εφαρμογή του.
Το ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης από την άλλη πλευρά δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο ο εκπαιδευτής υλοποίησε το πρόγραμμα. Η έμφαση στην περίπτωση αυτή δίνεται στην ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου που επιτελεί ο εκπαιδευτής. Έτσι, το σχετικό ερωτηματολόγιο μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις σε σχέση με τις προτιμήσεις, στάσεις, συμπεριφορές και προφίλ του εκπαιδευτή, χρησιμοποιούμενες εκπαιδευτικές μεθόδους, σχέσεις εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενων, κ.ά. Επιπλέον, συμπληρώνεται συνήθως από τους εκπαιδευόμενους, ενώ το ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης κατά κύριο λόγο και πολλές φορές και αποκλειστικά αναφέρεται στον εκπαιδευτή και συμπληρώνεται από τον ίδιο. Επίσης, συχνά θεωρείται πως το ερωτηματολόγιο αξιολόγησης του προγράμματος χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, ενώ το ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης από περισσότερη

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

υποκειμενικότητα, καθώς στην πρώτη περίπτωση συμπληρώνεται από περισσότερους ανθρώπους (εκπαιδευόμενους) ενώ στη δεύτερη περίπτωση από έναν μόνο (τον εκπαιδευτή).

27 (Α) Ποια τα πλεονεκτήματα της βιντεοσκόπησης, όταν χρησιμοποιείται ως εργαλείο αυτοαξιολόγησης; Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου: Βιντεοσκόπηση εκπαιδευτικής συνάντησης
Τα πλεονεκτήματα της μαγνητοφώνησης ισχύουν πολύ περισσότερο για τη βιντεοσκόπηση των εκπαιδευτικών συναντήσεων, καθώς εδώ, εκτός από τον ήχο, υπάρχει η δυνατότητα λήψης εικόνας, η οποία καταγράφει τις θέσεις των προσώπων, την κίνηση, τις μεταβολές των διαθέσεων και των καταστάσεων, τη γλώσσα του σώματος κ.ά. Η τεχνική αυτή, όπως και η παρατήρηση ή η μαγνητοφώνηση, μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση τους συμμετέχοντες. Ωστόσο τα δυσάρεστα, αρχικά, συναισθήματα γρήγορα μπορούν να ξεπεραστούν μέσα σε ένα κλίμα συνεργασίας, σεβασμού και εμπιστοσύνης. Η τεχνική της βιντεοσκόπησης χρησιμοποιείται ευρύτατα στα προγράμματα
«εκπαίδευσης εκπαιδευτών», ιδίως για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών τεχνικών και των σχέσεων εκπαιδευτή- εκπαιδευομένων.
28 (Β) Σε ποια σημεία, κατά τη γνώμη σας, υπερτερεί η βιντεοσκόπηση έναντι ενός ερωτηματολογίου αυτοαξιολόγησης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η βιντεοσκόπηση υπερτερεί έναντι του ερωτηματολογίου αυτοαξιολόγησης στο ότι ο εκπαιδευτής μπορεί να δει σε επανάληψη και όσες φορές θέλει όλη την εξέλιξη της διδακτικής πράξης. Μπορεί δηλαδή να παρατηρήσει , να επεξεργαστεί και να ερμηνεύσει πληροφορίες με διαφορετική πιθανόν οπτική κάθε φορά, να κάνει συσχετισμούς και να οδηγηθεί σε διαφορετικά συμπεράσματα ανάλογα με το στόχο και το περιεχόμενο της αυτοαξιολόγησής του. Ακόμη, έχει τη δυνατότητα να ζητήσει τη γνώμη και άλλων συναδέλφων του για να κάνουν τα σχόλιά τους για το σχετικό βίντεο και έτσι να συμπληρώσει ή να αναθεωρήσει τα δεδομένα της αυτοαξιολόγησής του. Το μεγαλύτερο όμως πλεονέκτημα της βιντεοσκόπησης είναι ότι του δίνεται η ευκαιρία να αξιολογήσει όχι μόνο τον εαυτό του και το εκπαιδευτικό του έργο, αλλά κυρίως να αντιληφθεί το μαθησιακό κλίμα και να εντοπίσει την ανταπόκριση των εκπαιδευομένων στη διδακτική του προσέγγιση, καθώς και τον βαθμό επίτευξης των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Αντίθετα, με τη χρήση του ερωτηματολογίου έχει μια στατική και περιορισμένης μορφής αυτοαξιολόγηση, η οποία πιθανόν να επικεντρώνεται σε αξιολόγηση γνώσεων, δεξιοτήτων, συμπεριφορών, στάσεων, εκπαιδευτικού έργου ή εκπαιδευτικού προφίλ, χωρίς όμως να υπάρχει συστηματική πληροφορία σε σχέση το μαθησιακό κλίμα. Είναι προφανές ότι η συνδυαστική χρήση των δύο εργαλείων αυτοαξιολόγησης μπορεί να προσφέρει ένα σημαντικό αριθμό πληροφοριών για την αυτοβελτίωση του εκπαιδευτή ενηλίκων.

Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, επίσης, στο παρακάτω κείμενο του Θ. Καραλή:

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

29 (Α) Ένα φύλλο αξιολόγησης μιας ερευνητικής εργασίας (project) τι μπορεί να περιλαμβάνει ώστε να γίνεται εργαλείο μελλοντικής επαγγελματικής ανάπτυξης και βελτίωσης του εκπαιδευτή;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Μπορεί, ενδεικτικά, να περιλαμβάνει:
• Χωρισμό των μελών της τάξης σε ομάδες και ονομασία κάθε ομάδας.
• Καταγραφή της σύνθεσης των ομάδων (κατά φύλο, επίδοση, κλπ).
• Συμμετοχή των μελών της ομάδας στην ερευνητική εργασία.
• Συμπεριφορά των μελών της ομάδας κατά τη συνεργασία τους.
• Επικοινωνία των μελών της ομάδας μεταξύ τους.
• Αποτελεσματικότητα στην ομαδική εργασία.
• Καταγραφή των καινοτομικών ιδεών και προσεγγίσεων.
• Ενδιαφέρον των μελών της ομάδας για το project.
• Γνώσεις που αποκόμισαν τα μέλη της ομάδας.
• Ικανότητα παρουσίασης των αποτελεσμάτων της ερευνητικής εργασίας.
• Τέλος, ξεχωριστή αξιολόγηση κάθε μέλους της ομάδας χωριστά στις παραπάνω δράσεις.

30 (Β) Σε τι εξυπηρετεί η αξιοποίηση ενός φακέλου υλικού του εκπαιδευτή (portfolio) στην αυτοαξιολόγησή του;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Ο φάκελος (portfolio) μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο αναστοχασμού, είναι προσωπικός και διαμορφώνεται από τον ίδιο τον εκπαιδευτή, ο οποίος έχει και την ευθύνη του. Ο φάκελος είναι ένα σημαντικό εργαλείο αναφοράς του εκπαιδευτή και πρέπει να εμπλουτίζεται συνεχώς με βάση τις εμπειρίες του. Σε αυτό μπορεί να συμπεριλάβει:
• Εργασίες που έχει αναθέσει στους εκπαιδευόμενους.
• Περιγραφή διδακτικών δραστηριοτήτων που οργάνωσε και υλοποίησε στην τάξη.
• Φύλλα εργασίας που μοίρασε.
• Επιστημονικά κείμενα που λειτούργησαν υποστηρικτικά στο διδακτικό του έργο (εισηγήσεις σε συνέδρια, άρθρα σε εκπαιδευτικά περιοδικά ή κεφάλαια από βιβλία).
• Οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό που χρησιμοποίησε.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

• Δείγματα από διορθωμένα γραπτά εκπαιδευομένων.
• Αυτοαξιολογικά σχόλια.
• Επισημάνσεις για στοιχεία του έργου του που χρειάζονται βελτίωση.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία αλλά ιδιαίτερα τα τρία τελευταία μπορούν να διευκολύνουν, είτε μετά την ολοκλήρωση είτε και κατά τη διάρκεια του προγράμματος, τον αναστοχασμό του εκπαιδευτή σχετικά με τις δυνατές αλλά και τις αδύνατες πτυχές του έργου του όπως αυτές αναδείχθηκαν στην πράξη. Έτσι μπορούν να δώσουν μια ολοκληρωμένη εικόνα και να οδηγήσουν στη μελλοντική του βελτίωση.

31 (Β) Στην περίπτωση εφαρμογής της τεχνικής της μαγνητοφώνησης μιας εκπαιδευτικής συνάντησης, ποιος άξονας αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου του εκπαιδευτή εξυπηρετείται κυρίως;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η τεχνική της μαγνητοφώνησης, απομαγνητοφώνησης και ανάλυσης μιας εκπαιδευτικής συνάντησης, αποτελεί μια σχετικά εύκολη και αποδοτική τεχνική αυτοαξιολόγησης του εκπαιδευτή. Ο άξονας της αυτοαξιολόγησης, ο οποίος κυρίως εξυπηρετείται μέσω της παραπάνω τεχνικής είναι αυτός των σχέσεων που αναπτύσσονται ανάμεσα στον εκπαιδευτή και τους εκπαιδευόμενους. Η ακρόαση ενός περιστατικού και το απομαγνητοφωνημένο κείμενο, μπορεί να βοηθήσει τον εκπαιδευτή να εντοπίσει το είδος της σχέσης που έχει αναπτυχθεί με τους εκπαιδευόμενους, την ποιότητα του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου, την αιτία μιας ενδεχόμενης έντασης ανάμεσα στην ομάδα αλλά και μιας επιτυχημένης εκπαιδευτικής τεχνικής. Η μαγνητοφώνηση μίας εκπαιδευτικής συνάντησης προϋποθέτει φυσικά τη συναίνεση των συμμετεχόντων. Η γνώση του γεγονότος της μαγνητοφώνησης μπορεί να οδηγήσει τους συμμετέχοντες σε μία «ωραιοποιημένη» συμπεριφορά. Για το λόγο αυτό είναι χρήσιμος ο συνδυασμός των ευρημάτων της μαγνητοφώνησης με τα αποτελέσματα από άλλες τεχνικές αυτοαξιολόγησης.

32 (Γ) Ένας πολύ σημαντικός δείκτης για την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου ενός εκπαιδευτή, είναι τα επιτεύγματα των εκπαιδευομένων. Με ποια εργαλεία θα μπορούσατε να τα αποτιμήσετε και να τα αξιολογήσετε;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Θ. Καραλή:
Τα αποτελέσματα που παρατηρούνται σε επίπεδο εκπαιδευομένων αποτελούν έμμεσο τρόπο για την αξιολόγηση του έργου του εκπαιδευτή. Αυτό συμβαίνει επειδή σε σχέση με όλους τους προηγούμενους άξονες τα αποτελέσματα είναι εκείνα που επηρεάζονται περισσότερο από εξωγενείς, ως προς το έργο του εκπαιδευτή, παράγοντες. Συνήθως τα αποτελέσματα συνδέονται με το βαθμό και την έκταση στην οποία υλοποιήθηκαν οι αρχικοί στόχοι της διδακτικής ενότητας. Ας παρακολουθήσουμε, όμως, την άποψη του Mezirow για το ζήτημα αυτό (1991, σ. 219):»Αν σκοπός της εκπαίδευσης είναι η προώθηση της μετασχηματιστικής μάθησης, η δογματική εμμονή ότι τα αποτελέσματα της μάθησης πρέπει να προσδιορίζονται εκ των προτέρων και να αποτιμώνται με βάση τις παρατηρούμενες αλλαγές στη συμπεριφορά ή στις ικανότητες…πιθανόν να οδηγεί σε διαστρέβλωση.»
Με βάση όσα αναφέρθηκαν, είναι ευνόητο πως ο εκπαιδευτής θα πρέπει να αναζητεί και να εντοπίζει, εκτός από τα αναμενόμενα, βραχυπρόθεσμα και μετρήσιμα αποτελέσματα, και τα μη αναμενόμενα, μακροπρόθεσμα και μη μετρήσιμα. Αρκετές φορές αυτά τα αποτελέσματα συνιστούν κατακτήσεις των ίδιων των εκπαιδευομένων και συνεισφέρουν στην ενδυνάμωσή τους.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Ο Μαυρογιώργος, επίσης, στο κείμενό του (βλ. τη βιβλιογραφική αναφορά στην αρχή της παρούσας Θ.Ο.) αναφέρει ως ένδειξη της αξιολόγησης του έργου του εκπαιδευτή τις ακόλουθες παραμέτρους που αφορούν στα επιτεύγματα των εκπαιδευομένων:
• Εργασίες που εκπόνησαν οι εκπαιδευόμενοι, εκτέλεση ασκήσεων από τους εκπαιδευόμενους.
• Επιδόσεις και επιτεύγματα των εκπαιδευομένων (γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις που ανέπτυξαν).
Προκειμένου να εκτιμήσουμε τις παραπάνω παραμέτρους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μία σειρά από εργαλεία, όπως, για παράδειγμα:
• Τεστ γνώσεων των εκπαιδευομένων (που μπορεί να περιλαμβάνουν ερωτήσεις για ανάπτυξη, ερωτήσεις τύπου «σωστό- λάθος», ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, ερωτήσεις με κενά προς συμπλήρωση κ.ά.).
• Διερεύνηση του βαθμού επάρκειας των εργασιών (ομαδικών ή/και ατομικών) που εκπόνησαν οι εκπαιδευόμενοι.
• Αξιολόγηση του επιπέδου των ερωτήσεων που υπέβαλλαν οι εκπαιδευόμενοι κατά τη διάρκεια της διδακτικής ενότητας.
• Αξιολόγηση της εκτέλεσης μιας άσκησης από τους εκπαιδευόμενους, η υλοποίηση της οποίας προϋποθέτει συγκεκριμένες δεξιότητες που εντάσσονταν στους στόχους της διδακτικής ενότητας.

33 (Γ) Μια από τις τεχνικές αυτοαξιολόγησης ενός εκπαιδευτή ενηλίκων είναι αυτή της παρατήρησης
«επεισοδίων» της εκπαιδευτικής συνάντησης. Παρακάτω, περιγράψτε σύντομα την τεχνική αυτή καθώς και τα ‘εργαλεία’ (τα μέσα) που σας βοηθούν για να την εφαρμόσετε.
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Μια σχετικά απλή και εύκολη τεχνική αυτοαξιολόγησης για έναν εκπαιδευτή, είναι αυτή της παρατήρησης επεισοδίων της εκπαιδευτικής συνάντησης. Ένα από τα κυριότερα εργαλεία αυτοαξιολόγησης που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να εφαρμοστεί η τεχνική της παρατήρησης «επεισοδίων» είναι αυτό του «φύλλου παρατήρησης». Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται κυρίως μετά το πέρας μιας εκπαιδευτικής συνάντησης και με την χρήση του κατάλληλα διαμορφωμένου φύλλου παρατήρησης καταγράφονται από τον εκπαιδευτή δραστηριότητες, παρεμβάσεις ή καταστάσεις, οι οποίες έλαβαν μέρος κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής συνάντησης. Προκειμένου να εξαχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα, κρίνεται σκόπιμη η οργανωμένη και στοχευόμενη εφαρμογή της τεχνικής αυτής. Θα μπορούσε να θέσει ο εκπαιδευτής πριν από την έναρξη της εκπαιδευτικής συνάντησης ορισμένα ερωτήματα, όπως ποιος είναι ο σκοπός της παρατήρησης, σε ποια περιστατικά ή αντιδράσεις των συμμετεχόντων θα εστιαστεί η παρατήρηση, ποια ποιοτικά ή ποσοτικά αποτελέσματα επιθυμεί ο εκπαιδευτής να εξαχθούν, αποτελώντας παράλληλα βασικές πηγές ανατροφοδότησης για το εκπαιδευτικό του έργο. Μέσα από την τεχνική της παρατήρησης των εκπαιδευομένων, αλλά και του ίδιου, ο εκπαιδευτής μπορεί σταδιακά να διαμορφώσει άποψη και να εξάγει

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

συμπεράσματα όσον αφορά στο εκπαιδευτικό του έργο. Η τεχνική της παρατήρησης μπορεί να αφορά τον σχεδιασμό της εκπαιδευτικής ενότητας, τις εκπαιδευτικές τεχνικές που χρησιμοποίησε ο εκπαιδευτής, τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν με τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα αλλά και τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Είναι βασικό όμως για τον εκπαιδευτή ενηλίκων που χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη τεχική να διατηρεί την «αντικειμενικότητά» του σε ότι καταγράφει και να μην τείνει, έστω και υποσυνείδητα, στην παρατήρηση συγκεκριμένων τύπων «επεισοδίων». Για το λόγο αυτό, θα ήταν χρήσιμο να ομαδοποιούσε εκ των προτέρων τα διάφορα γεγονότα παρατήρησης σε συγκεκριμένες κατηγορίες και στη συνέχεια να προχωρούσε στην καταγραφή τους ανά κατηγορια επιτρέποντας στην πορεία τροποποιήσεις στις κατηγορίες. Οι πληροφορίες, οι οποίες προκύπτουν από την εφαρμογή της παρατήρησης, μπορούν να επιβεβαιωθούν ή να ανατραπούν εφόσον αυτή συνδυαστεί και με άλλες μεθόδους – τεχνικές (π. χ συνέντευξη, ερωτηματολόγιο κλπ).
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε επίσης και στο παρακάτω μέρος από το κείμενο του Γ. Μαυρογιώργου:
Παρατήρηση «επεισοδίων» εκπαιδευτικής συνάντησης

Σε ένα κατάλληλα προετοιμασμένο «Φύλλο παρατήρησης» καταγράφουμε κατά τη διάρκεια μιας ή περισσότερων εκπαιδευτικών συναντήσεων και κυρίως μετά από αυτές, δραστηριότητες, διευθετήσεις, καταστάσεις. Με αυτό τον τρόπο διαμορφώνουμε σταδιακά μια κωδικοποιημένη άποψη για το εκπαιδευτικό μας έργο, παρατηρώντας τόσο τους εκπαιδευομένους όσο και τον εαυτό μας. Η άποψη αυτή μπορεί να αφορά από έναν έως και τέσσερις άξονες αξιολόγησης.

Η τεχνική αυτή είναι σχετικά απλή και εύκολη για το συγκεκριμένο σκοπό. Προσφέρει συχνά αυθεντικές και αξιόλογες πληροφορίες, τις οποίες ο εκπαιδευτής είναι δυνατό να επιβεβαιώνει με το συνδυασμό των άλλων τεχνικών, που θα δούμε στη συνέχεια (συνεντεύξεις, ερωτηματολόγιο, κλίμακες, βιντεοσκόπηση κ.ά.).

Η παρατήρηση μπορεί να είναι ελεύθερη ή εστιασμένη σε συγκεκριμένα σημεία. Πριν αρχίσει, ο εκπαιδευτής είναι χρήσιμο να ασχοληθεί με ορισμένα βασικά ερωτήματα, όπως:

• ποιος είναι ο σκοπός της παρατήρησης;
• σε ποιες πτυχές ή στιγμιότυπα του εκπαιδευτικού έργου θα εστιαστεί η παρατήρηση;
• ποια ποσοτικά ή ποιοτικά στοιχεία εξυπηρετούν το σκοπό της ανατροφοδότησης του εκπαιδευτικού έργου;

Τα μέσα για να γίνει η παρατήρηση είναι:
Κατάλογοι ελέγχου
Ένας κατάλογος ελέγχου αποτελείται από δείκτες διαθέσεων και ανάπτυξης ικανοτήτων. Μόλις ένας παρατηρητής εντοπίσει μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, μπορεί να την καταγράψει στον κατάλογο.

Παραδείγματα:

• Σήμερα αυτοπροτάθηκαν πέντε εθελοντές για να εκτελέσουν την άσκηση.
• Σήμερα τρεις εκπαιδευόμενοι βρήκαν λύση στο πρόβλημα.

Κλίμακες αξιολόγησης
Μια κλίμακα αξιολόγησης αποτελείται επίσης από δείκτες διαθέσεων και ικανοτήτων. Η διαφορά από τον κατάλογο ελέγχου είναι ότι ο βαθμός της επιδεικνυόμενης συμπεριφοράς μπορεί να βαθμολογηθεί. Μερικές φορές χρησιμοποιείται μια κλίμακα αξιολόγησης τεσσάρων ή πέντε βαθμίδων:

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

Πρώτο παράδειγμα:
Ένας εκπαιδευόμενος λαμβάνει μέρος σε συζητήσεις στην τάξη:
πολύ συχνά – συχνά – τακτικά – σπάνια – ποτέ.

Δεύτερο παράδειγμα:
Βλ. την αξιολόγηση των στοιχείων της βιντεοσκοπημένης διδασκαλίας 1 στο κεφάλαιο 5, σελ. 35-37. Κάθε στοιχείο βαθμολογείται με:
Α = πολύ ικανοποιητικό, έως Δ = όχι ικανοποιητικό.

Τρίτο παράδειγμα:
Ο παρατηρητής εξετάζει τη συμπεριφορά των εκπαιδευομένων, προκειμένου να διαπιστώσει κατά πόσο διαμορφώνονται μεταξύ τους σχέσεις εποικοδομητικής συνεργασίας. Κατατάσσει κάθε παρέμβαση εκπαιδευομένου στην ακόλουθη «Κλίμακα εποικοδομητικής συνεργασίας»:

  1. (άριστο:) Εποικοδομητική συμβολή σε ό,τι λέγεται ή συμβαίνει (δημιουργική προσθήκη ή ερώτηση, επιβράβευση, ενθάρρυνση, παρότρυνση).
  2. Παρέμβαση που αφορά διαδικαστικά-οργανωτικά θέματα.
  3. Παρέμβαση που αποπροσανατολίζει τη συζήτηση μέσω εισαγωγής νέου θέματος.
  4. (χειρότερο:) Παρέμβαση που περιέχει δυσπιστία ή εχθρότητα προς ό,τι λέγεται ή συμβαίνει.

Όπως είναι φανερό, η παρατήρηση προσφέρεται, τόσο από μόνη της όσο και σε συνδυασμό με άλλες τεχνικές, για την ανίχνευση δεικτών που συνδέονται με τους τέσσερις άξονες αξιολόγησης, στους οποίους έχουμε ήδη αναφερθεί.

34 (Β) Ποιες είναι οι τεχνικές και τα εργαλεία αυτοαξιολόγησης που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας εκπαιδευόμενος σε προγράμματα που υλοποιούνται με το συνδυασμό μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και παραδοσιακής εκπαίδευσης ενηλίκων, με στόχο την υποστήριξη της μαθησιακής του διαδικασίας;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υλοποιείται μέσα από ηλεκτρονικά περιβάλλοντα διαχείρισης της μάθησης (ηλεκτρονικές πλατφόρμες), ενώ οι τεχνικές παραδοσιακής εκπαίδευσης ενηλίκων περιλαμβάνουν κυρίως την δια ζώσης διεξαγωγή ομαδικών συναντήσεων–σεμιναρίων. Σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης ενηλίκων που συνδυάζει τεχνικές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και παραδοσιακής εκπαίδευσης, ο εκπαιδευτής χρειάζεται να διαθέτει εκείνες τις δεξιότητες που θα του επιτρέψουν να οργανώσει αποτελεσματικά επιμορφωτικές δραστηριότητες που έχουν τη μορφή ομαδικών συναντήσεων σεμιναριακού χαρακτήρα, τη μορφή εξ αποστάσεως μελέτης του εκπαιδευτικού υλικού, καθώς και σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας και συνεργασίας μέσω του περιβάλλοντος ηλεκτρονικής διαχείρισης της μάθησης.
Μια από τις μεγαλύτερες ανάγκες των ατόμων που καταρτίζονται εξ αποστάσεως είναι να μπορούν να διαπιστώσουν οι ίδιοι την πορεία τους προς τη μάθηση και να αποτιμούν με επιτυχία τη γνωστική τους εξέλιξη. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται αυτοαξιολόγηση και στην συγκεκριμένη περίπτωση υλοποιείται μέσα από ασκήσεις που εμπεριέχονται στο εκπαιδευτικό υλικό. Οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης έχουν σκοπό να ωθήσουν τον εκπαιδευόμενο στην καλύτερη κατανόηση των εννοιών του υλικού κάνοντας παράλληλα τη μάθηση πιο ενεργητική.
Οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης ζητούν από τους εκπαιδευόμενους να στηριχθούν σε συγκεκριμένες ενότητες του υλικού τους και να «κάνουν κάτι» για να κατανοήσουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα μάθησης. Οι ασκήσεις εκπονούνται

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

από τον εκπαιδευόμενο παράλληλα με τη μελέτη του εκπαιδευτικού υλικού με σκοπό να διαπιστώσει ο ίδιος την κατάκτηση συγκεκριμένων μαθησιακών αποτελεσμάτων. Όταν ο εκπαιδευόμενος απαντήσει σε μια άσκηση αξιολόγησης μπορεί να δει την ανατροφοδότηση του συγγραφέα που βρίσκεται σε ειδική ενότητα του εκπαιδευτικού υλικού. Εάν το υλικό δεν περιέχει ανατροφοδότηση μπορεί να στείλει ηλεκτρονικά την απάντηση στον εκπαιδευτή και να περιμένει τα σχόλιά του. Βασικός στόχος των ασκήσεων αυτοαξιολόγησης είναι να δώσουν ανατροφοδότηση στον εκπαιδευόμενο και να τον ενημερώσουν για το αν προχωράει καλά ή όχι στη μελέτη του. Όταν ο εκπαιδευόμενος απαντά σωστά στις περισσότερες ασκήσεις αυτοαξιολόγησης αποκτά μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του και αισθάνεται ότι είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του προγράμματος.
Όπως προαναφέρθηκε, οι ασκήσεις αυτοαξιολόγησης ενσωματώνονται στο εκπαιδευτικό υλικό και αναπτύσσονται συνήθως από τους συγγραφείς του υλικού για να ενισχύσουν την ανάπτυξη συγκεκριμένων γνωστικών δεξιοτήτων.
Πολλές φορές όμως το εκπαιδευτικό υλικό δεν περιέχει τέτοιες ασκήσεις ή περιέχει λίγες και ο εκπαιδευτής χρειάζεται να τις αναπτύξει μόνος του προκειμένου να βοηθήσει τους εκπαιδευόμενους στην εμπέδωση των περιεχομένων και στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης τους.
Οι ασκήσεις αυτές θα πρέπει να έχουν άμεση σχέση με τις έννοιες που περιέχει το εκπαιδευτικό υλικό και τις δεξιότητες που καλλιεργεί. Οι ασκήσεις που καλείται να δημιουργήσει ο εκπαιδευτής θα πρέπει να είναι κατανοητές και να προσεγγίζουν την κατάκτηση ενός συγκεκριμένου και σημαντικού στόχου. Ο εκπαιδευτής θα πρέπει να καταγράφει με σαφήνεια τις απαιτήσεις κάθε άσκησης και το χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωσή της. Επίσης, θα πρέπει να κάνει τους εκπαιδευόμενους να αντιληφθούν την αξία τους, καθώς συχνά οι τελευταίοι αποφεύγουν να τις υλοποιήσουν.
Η ανατροφοδότηση του εκπαιδευτή προς τον εκπαιδευόμενο που υλοποιεί τις ασκήσεις αυτοαξιολόγησης θα πρέπει να καλύπτει δύο διαστάσεις. Αρχικά, είναι καλό να τονίζονται τα θετικά σημεία της απάντησης του εκπαιδευόμενου ενώ, στη συνέχεια, με ιεραρχική σειρά, να καταγράφονται σημεία που χρίζουν περαιτέρω μελέτη και βελτίωση.
Στα περιβάλλοντα αυτά συνδυασμού εξ αποστάσεως και διά ζώσης εκπαίδευσης, ο εκπαιδευτής καλείται να ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή του εκπαιδευόμενου στην εξ αποστάσεως μαθησιακή διαδικασία και να υποστηρίξει ποικίλες αλληλεπιδράσεις μεταξύ όλων των συμμετεχόντων.

35 (Α) Ποια είναι τα στοιχεία με βάση τα οποία θα μπορούσατε ως εκπαιδευτής ενηλίκων να προτείνετε ώστε να αυτοαξιολογήσετε το μαθησιακό κλίμα της ομάδας σας σε προγράμματα ενηλίκων που υλοποιούνται πλήρως με τη μέθοδο της εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:

Τα σχετικά προγράμματα πραγματοποιούνται μέσα από ηλεκτρονικές πλατφόρμες που επιτρέπουν την αλληλεπίδραση (κυρίως μέσω γραπτών σχολίων) τόσο ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους και τον εκπαιδευτή όσο και ανάμεσα στους εκπαιδευόμενους. Κατά συνέπεια, ορισμένα κρίσιμα στοιχεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν έναν εκπαιδευτή τέτοιου προγράμματος στην αυτοαξιολόγηση του μαθησιακού κλίματος που επικρατεί στο εσωτερικό της ομάδας του είναι:
• Ο βαθμός συμμετοχής των εκπαιδευόμενων σε αυτές τις αλληλεπιδράσεις.
• Η ποιότητα των σχολίων που ανταλλάσσονται (π.χ. σύντομα ή εκτενή, συναφή ή μη συναφή με το πρόγραμμα, συνεργατικά ή ανταγωνιστικά).
• Ο χρόνος ανταπόκρισης των συμμετεχόντων στα ανταλλασσόμενα μηνύματα.

Ε.Ο.Π.Π.Ε.Π.

36 (Α) Οι εκπαιδευτικές και επιμορφωτικές επισκέψεις των εκπαιδευτών, ως δραστηριότητα άντλησης εμπειριών και γνώσης, αλλά και ως ευκαιρία επαγγελματικής τους ανάπτυξης, τι εξυπηρετούν;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
Κατά την εκπαιδευτική ή επιμορφωτική επίσκεψη δίνεται στους συμμετέχοντες ή ευκαιρία να παρατηρήσουν, να διευρύνουν τις γνώσεις τους και να προβληματιστούν. Οι επισκέψεις, για παράδειγμα, εκπαιδευτών σε άλλους τύπους οργανισμών εκπαίδευσης ενηλίκων από εκείνους που υπηρετούν οι ίδιοι ή και σε οργανισμούς άλλων χωρών βοηθούν τους εκπαιδευτές να παρατηρήσουν και να γνωρίσουν άλλες μορφές οργάνωσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, να συγκρίνουν τον τρόπο που λειτουργούν με τον δικό τους τρόπο, να ανταλλάξουν εμπειρίες και καλές πρακτικές με συναδέλφους τους και να αναζητήσουν τη δυνατότητα συγκρότησης μονιμότερων δικτύων συνεργασίας επ ωφελεία τόσο των ίδιων όσο και των εκπαιδευομένων τους.

37 (Β) Οι εκπαιδευτές πώς μπορούν να καλύψουν τα πιθανά κενά τους και να ενημερωθούν για τις τρέχουσες εξελίξεις στο πλαίσιο της επαγγελματικής τους ανάπτυξης;
Υλικό για την απάντηση θα βρείτε, ενδεικτικά, στο παρακάτω κείμενο:
α) Με αυτομόρφωση ή adhoc συνεργασίες με άλλους εκπαιδευτές (δίκτυα εκπαιδευτών).
β) Με γενική επανεκπαίδευση, με την παρακολούθηση σεμιναρίων ή μεγαλύτερης διάρκειας προγραμμάτων (π.χ. επιμορφώσεις ή ακόμα και μεταπτυχιακά προγράμματα) που στοχεύουν στη βαθύτερη και πλατύτερη γνώση των μαθημάτων που διδάσκουν ή στην ενημέρωσή τους σε θέματα εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος.
γ) Με την παρακολούθηση προγραμμάτων που στοχεύουν στην άσκηση των δεξιοτήτων τους και στην ενημέρωσή τους στις νέες τεχνικές διδασκαλίας, στα σύγχρονα εκπαιδευτικά εργαλεία (π.χ. ΤΠΕ) ή σε τεχνικές σχετικές με τον συντονισμό της τάξης (π.χ. ζητήματα δυναμικής της ομάδας)

Μαθήματα Εργατικό Δίκαιο

Εργατικό Δίκαιο

Εισαγωγή

Περιεχόμενα [show]

Η λέξη εργασία σημαίνει την χρησιμοποίηση της σωματικής και πνευματικής δύναμης με σκοπό να παραχθεί κάποιο επιθυμητό ή επιβεβλημένο αποτέλεσμα. Στην έννοια αυτή εντάσσονται πολλά πράγματα και όχι μόνο η εργασία με την στενά οικονομική και παραγωγική για την οικονομία δραστηριότητα. Η λέξη εργασία μπορεί να χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τους όρους απασχόληση ή υπηρεσία. Η μετάβαση από την οικιακή οικονομία στις σύγχρονες βιομηχανικές και μεταβιομηχανικές κοινωνίες είχε ως συνέπεια την αλλαγή της ελεύθερα παρεχόμενης και πολλές φορές χωρίς κέρδος εργασίας σε προεχόντως έννομη σχέση που απολαμβάνει ειδική νομική προστασία.

 

Η αντιμετώπιση της εργασίας διαφοροποιείται διαχρονικά ανά τους αιώνες. Στην περίοδο της νομαδικής ζωής η ανθρώπινη δραστηριότητα συνοδεύει την εκπλήρωση της ικανοποίησης των ενστίκτων. Στην αρχαιότητα η εργασία προοριζόταν μόνο για τους δούλους οι οποίοι εδίδοντο με τη σχέση της μίσθωσης σε κάποιον  ο οποίος είχε την ανάγκη από παροχή εργασίας.

 

Η ηθική στάση της εργασίας απέναντι στην κοινωνία είναι επίσης κυμαινόμενη και άλλοτε αντιμετωπίζεται ως μια πληγή ή ένα κακό και άλλοτε ως κάτι θείο, πνευματικό και ευλογημένο. Είναι ενδιαφέρον ότι η αντιμετώπιση της εργασίας διαχρονικά διαφοροποιείται και συνδέεται με διάφορες αξιολογήσεις κοινωνικού χαρακτήρα που από τόπο και από κοινωνία σε κοινωνία, μεταβάλλονται.

 

Δύο φέρονται ως στοιχεία της εργασίας: Το πρώτο είναι η ύπαρξη κάποιου βαθμού δεσμευτικότητας ή πίεσης. Το δεύτερο είναι η ύπαρξη κάποιας οικονομικής ανταπόδοσης ή αμοιβής, η οποία μάλιστα δεν είναι εκτός του κύκλου των συναλλαγών αλλά εντάσσεται ακριβώς εντός αυτού. Ως προς το πρώτο στοιχείο, υπάρχουν ποικίλες διαβαθμίσεις οι οποίες μπορεί να εκκινούν από μία χαλαρή δέσμευση και να κλιμακώνονται σε μεγαλύτερες και εντονότερες μορφές δέσμευσης.

Η εργασία δεν είναι ένα ατομικής και μεμονωμένης αξίας φαινόμενο αλλά ένα φαινόμενο το οποίο εντάσσεται στο πεδίο του ενδιαφέροντος της ευρύτερα θεωρούμενης οικονομικής πολιτικής, η οποία δεν μπορεί παρά να περιέχει και ειδική αναφορά στην απασχόληση.

Η    ΑΝAΓΚΗ   ΤΗΣ    ΕΠΑΝΑΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ     ΤΟΥ    ΔΙΚΑΙΟΥ    ΤΗΣ EΡΓΑΣΙΑΣ

Ορθότερο θα ήταν να μη γίνεται διάκριση μεταξύ εργατικού δικαίου και δικαίου που αφορά στις σχέσεις απασχόλησης που δημιουργούνται με το δημόσιο αλλά να υπάρχει ένα ενιαίο δίκαιο της εργασίας ή δίκαιο της απασχόλησης.

 

Στενά με το δίκαιο της απασχόλησης συνδέεται και το δίκαιο των κοινωνικών ασφαλίσεων. Ο κοινός παρανομαστής των δύο αυτών κλάδων του δικαίου έγκειται στο ότι στο πεδίο του δικαίου της  απασχόλησης  είναι έντονα παρόν το δημόσιο δίκαιο, είτε με τη μορφή της προστατευτικής, συνταγματικής, διοικητικής και ενγένει δημοσίου δικαίου διάστασης του δικαίου της απασχόλησης του λεγόμενου  ιδιωτικού τομέα, είτε με τη μορφή των δημοσίου δικαίου σχέσεων απασχολουμένων και κράτους, στο πεδίο της παροχής της εργασίας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, είτε με την μορφή της προστατευτικής ενγένει λειτουργίας του δικαίου της απασχόλησης.

 

Η προστατευτική λειτουργία του εργατικού δικαίου και ευρύτερα του δικαίου της απασχόλησης έχει πολλές ειδικότερες εκφάνσεις για τις οποίες θα γίνει λόγος εκτενέστερα στη συνέχεια.

Σήμερα έχουμε να κάνουμε με έναν ραγδαίο ανασχηματισμό των παραδοσιακών κατηγοριών του εργατικού δικαίου. Η παραδοσιακή εργασιακή σχέση με τον μισθωτή και τον εκμισθωτή της εργασίας ως διακεκριμένων υποκειμένων και την δυνατότητα από την πλευρά του μισθωτή για άσκηση του «διευθυντικού δικαιώματος», χωρίς να σημαίνει ότι έχει εξαφανισθεί, υφίσταται βασικές και ουσιώδεις τροποποιήσεις και σημαντική εξέλιξη.

Η λεγόμενη αυτοαπασχόληση, η τηλεργασία, η εργασία κατ’οίκον, η μερική απασχόληση, η μίσθωση της εργασίας ή του εργαζομένου, η ευρύτατη χρήση των λεγόμενων υπεργολαβιών στο χώρο της απασχόλησης,δημιουργεί μια νέα μάζα εργαζομένων και  διαφοροποιεί την παραδοσιακή σχέση εξαρτημένης εργασίας.

 

 

Από την άλλη πλευρά σημειώνεται η δικαιολογημένη  απομάκρυνση από τις κλασσικές κατηγορίες του ιδιωτικού δικαίου και η υπαγωγή σε «συλλογικότερες» κατηγορίες που προσιδιάζουν περισσότερο προς το δημόσιο δίκαιο.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Η αφετηρία του εργατικού δικαίου τοποθετείται ακριβώς στην εποχή της πρώτης βιομηχανικής ανάπτυξης και της συγκέντρωσης του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, λόγω της μετατροπής των κοινωνιών από καθαρά αγροτικές σε αστικές,. Η εργατική δύναμη στο αρχικό αυτό στάδιο παρείχετο χωρίς κανένα περιορισμό, ήταν δηλαδή κάτι το οποίο υπέκειτο απολύτως στις δυνάμεις της αγοράς ως ένα κοινό αγαθό ή ένας κοινός παραγωγικός συντελεστής. Ανέκυψε λοιπόν η ανάγκη διαφόρων οριοθετήσεων από πλευράς της κρατικής οργάνωσης ή με την εγγύηση της κρατικής οργάνωσης για να περιοριστεί ο άκρατος φιλελευθερισμός σε μια περιοχή έντονου κοινωνικού ενδιαφέροντος και διάστασης. Το προστατευτικό πλαίσιο που διαμόρφωσε το εργατικό δίκαιο προσδιορίστηκε από τον ρυθμό της εξέλιξης των κατιδίαν κοινωνιών και ιδίως από τον ρυθμό με τον οποίο κατοχυρώνοντο οι διάφορες κοινωνικές κατακτήσεις.

 

 

Το εργατικό δίκαιο έτσι όπως είναι σήμερα θεσμικά διαμορφωμένο προσδιορίζεται ιδίως από αυτό που ονομάζεται σύμβαση και σχέση εξαρτημένης εργασίας. Συνεπώς δεν εμπίπτουν στο εργατικό δίκαιο οι σχέσεις οι οποίες δεν έχουν ως θεμέλιο τους τη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Περαιτέρω το εργατικό δίκαιο λειτουργεί και σ’ ένα ευρύτερο συλλογικό επίπεδο. Το αντικείμενο του εργατικού δικαίου είναι τόσο η ατομική σχέση εργασίας όσο και οι συλλογικές εργασιακές σχέσεις.

Ιδιαίτερη κατηγορία σχέσεων εργασίας είναι αυτή που αφορά σε ατομικές και συλλογικές σχέσεις στο πεδίο του δημοσίου.

Συνεπώς η σχέση εξαρτημένης εργασίας εξετάζεται από το εργατικό δίκαιο όχι μόνο υπό μία στενή και εξατομικευτική έννοια αλλά  και υπό την έννοια της εντάξεώς της σε μια πραγματικότητα συλλογική.

ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η τεχνολογική εξέλιξη επιφέρει σημαντικές αλλαγές εκτός των άλλων και στο πεδίο του εργατικού δικαίου. Είναι βεβαιωμένο πλέον ότι   η εξέλιξη της τεχνολογίας και ειδικότερα της πληροφορικής και  ψηφιακής τεχνολογίας έχει άμεση επίδραση στο ζήτημα της απασχόλησης. Αυτό σημαίνει ότι ανεξαρτήτως της προόδου η οποία επέρχεται από τη χρήση της σ’ ένα επίπεδο συλλογικό, στο ατομικό επίπεδο δημιουργούνται προβλήματα ιδίως εκ του ότι θίγεται η απασχόληση σημαντικού αριθμού μελών του κοινωνικού συνόλου και τούτο είναι αναπόδραστη συνέπεια της αυξημένης παραγωγικότητας στην οποία οδηγεί η χρήση της τεχνολογίας. Αυτό οδηγεί με τη σειρά του σε μία συνολική επαναθεώρηση των θεσμών που έχουν διαμορφωθεί και σχετίζονται με την εργασία, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν χαρακτήρα εξασφαλιστικό για τον εργαζόμενο. Οι αλλαγές αυτές επιβάλουν μίαν επανεξέταση ιδίως του αναγκαστικού δικαίου πλέγματος ρυθμίσεων που περιλαμβάνει το εργατικό δίκαιο.

Σήμερα γίνεται λόγος για ελαστικότητα στην απασχόληση που εξειδικεύεται με την εισαγωγή και χρήση ενός διαφοροποιημένου ωραρίου (διαφοροποίηση που μπορεί να πάρει πολλές μορφές), της μείωσης του συνολικού χρόνου εργασίας για τον εργαζόμενο, της καθιέρωσης βραχύτερου ωραρίου, της θέσπισης ρυθμίσεων για την διευκόλυνση της λύσης ή της τροποποίησης της σχέσεως εργασίας κτλ. Η γενική τάση είναι να αφεθεί στους ίδιους τους εργοδότες ή τους εργαζόμενους να προσδιορίσουν αυτοί χωρίς περιορισμούς τα ειδικότερα χαρακτηριστικά της μεταξύ τους σχέσης.

Οι σύγχρονες εξελίξεις εξάλλου, όπως προαναφέρθηκε, ενισχύουν το φαινόμενο της εκτός του χώρου της εκμετάλλευσης απασχόλησης των εργαζομένων με την απασχόληση ως κατ’ οίκον μισθωτών και ως παρεχόντων υπηρεσίες κατά τρόπον ελεύθερο.

Στο πλαίσιο της μεταβιομηχανικής κοινωνίας αναδεικνύεται συνολικά ένα δίκαιο το οποίο ονομάζεται από ορισμένους «μετεργατικό δίκαιο».

Σε όλα αυτά υπάρχει έντονος αντίλογος ο οποίος συνίσταται στο ότι η προσφορά εργασίας δεν πρέπει να γίνεται υφ’ οιοσδήποτε όρους και συνεπώς δεν μπορεί  να αφεθεί στην  αποκλειστική ρύθμιση της αγοράς το ζήτημα αυτό. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ανάγκη ορισμένων προσαρμογών και ότι θα πρέπει το εργατικό δίκαιο να διαθέτει και να ασκεί και να εξελίσσει τους μηχανισμούς προσαρμογής του.

Βεβαίως μία από τις σημαντικές εξελίξεις που θα επέλθουν, είναι     η αλλαγή του ρόλου και του μηχανισμού με βάση το οποίο λειτουργεί η συλλογική σύμβαση εργασίας και ιδίως του κανονιστικού και εξασφαλιστικού της χαρακτήρα ακόμη και για μη μετέχοντα τυπικά στην κατάρτισή της πρόσωπα.

Οι όποιες πάντως εξελίξεις ήθελαν προωθηθεί θα πρέπει να γίνουν με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αναιρεθεί ο ουσιαστικός και εξασφαλιστικός ρόλος του εργατικού δικαίου ο οποίος εκτός από επιστημονική αποτελεί μια πολλή σημαντική κοινωνική κατάκτηση.

XAΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Ως   τα   σημαντικότερα   χαρακτηριστικά    του   εργατικού δικαίου εντοπίζονται τα ακόλουθα :

  1. Επηρεάζεται    και    διαμορφώνεται    από    τις    ευρύτερες    κοινωνικές συνθήκες.
  2. Έχει χαρακτήρα, κατεύθυνση και στόχο κοινωνικό.
  3. Είναι     συνυφασμένο    με     την    οικονομική     και     την    οργανωτική λειτουργία.
  4. Συνδέεται άμεσα με την προσωπικότητα και της προστασία της.
  • Καταδεικνύεται ότι σχετίζεται άμεσα με την τεχνολογία και τις εξελίξεις που σημειώνονται σ’ αυτή.
  • Συνδέεται με την έννοια της αυτονομίας αλλά υπό μία ειδική μορφή, αυτήν της συλλογικής αυτονομίας. Προάγει την συλλογικότητα, την συλλογικοποίηση και την συμμετοχικότητα.
  • Έχει σημαντικές ιδιοτυπίες έναντι των άλλων κλάδων του δικαίου ως προς την μεθοδολογία και την ενγένει «νοοτροπία» του.
  • Έχει διεθνή χαρακτήρα και τείνει να ενστερνίζεται τη διεθνή πραγματικότητα για τα θέματα που αφορούν στην εργασία.
  • Επηρεάζεται ιδιαίτερα έντονα από την θεσμική πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
  • Σχετίζεται με την πολιτική και το ειδικότερο τμήμα της, τη λεγόμενη «κοινωνική πολιτική».

ΠΗΓΕΣ  ΤΟΥ  ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Οι πηγές του εργατικού δικαίου χωρίζονται σε αυτόνομες και μη αυτόνομες αναλόγως του εάν συμβάλλει στη διαμόρφωσή τους η κρατική εξουσία ή διαμορφώνονται αυτόνομα πέραν και έξω από αυτήν.

Στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει σύντομη αναφορά στην έννοια της τριτενέργειας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα έχει την έννοια ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται όχι μόνο έναντι της κρατικής εξουσίας στην τυπική της μορφή αλλά και έναντι οποιουδήποτε άλλου φορέα εξουσίας ανεξαρτήτως αν αυτός μπορεί να υπαχθεί στην ευρύτερη έννοια του κράτους, συνεπώς  και έναντι των φορέων της ιδιωτικής εξουσίας. Το εργατικό δίκαιο λοιπόν, ασκεί προστατευτική εξουσία των δικαιωμάτων αυτών όχι μόνο απέναντι στην κρατική αλλά και στην ιδιωτική εξουσία.

Α. ΜΗ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΠΗΓΕΣ

1.   Το Σύνταγμα

Υπάρχει μια σειρά διατάξεων του Συντάγματος που ενδιαφέρουν άμεσα το εργατικό δίκαιο. Οι διατάξεις αυτές είναι ειδικότερα οι εξής:

Το άρθρο 22 παρ. 1 το οποίο ορίζει: « Η εργασία  αποτελεί δικαίωμα και τελεί υπό την προστασία του κράτους μεριμνώντας για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού  και  αστικού πληθυσμού». Η παραπάνω διάταξη αποτελεί το εξασφαλιστικό θεμέλιο του εργαζόμενου έναντι του κράτους από την οποία απορρέουν όλες οι επιμέρους αξιώσεις έναντι αυτού. Η διάταξη αυτή η οποία χρησιμοποιείται πολύ από τη νομολογία του δικαστηρίου έχει προσλάβει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μια πολύ σημαντική  κανονιστική βαρύτητα.

Το εδάφιο β της παρ 1 του ίδιου άρθρου ορίζει το δικαίωμα της  ίσης αμοιβής για ίσης αξίας παρεχόμενη εργασία ανεξαρτήτως από φύλο ή οποιαδήποτε άλλη διάκριση, και συγκεκριμένα ορίζει ότι : «Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν  δικαίωμα  ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας».

Από το ίδιο άρθρο στην παρ. 4 καθιερώνεται η απαγόρευση της αναγκαστικής εργασίας, και συγκεκριμένα ορίζεται ότι : «Οποιαδήποτε μορφή αναγκαστικής εργασίας απαγορεύεται».

Το άρθρο 4 παρ 1 του Συντάγματος που θεσπίζει την ισότητα ενώπιον του νόμου καθώς και η παρ 2 η οποία κατοχυρώνει την ισότητα των δικαιωμάτων μεταξύ Ελλήνων και Ελληνίδων ενδιαφέρει και έχει σημαντικές εφαρμογές στο πεδίο του εργατικού δικαίου όπως άλλωστε προκύπτει από την νομολογία όπου γίνεται εκτεταμένη χρήση της διάταξης αυτής. Ειδικότερα η παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι : «Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου». Η παρ. 2 του ίδιου άρθρου ορίζει ότι : «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις».

Το άρθρο 7 του Συντάγματος το οποίο κατοχυρώνει την απαγόρευση της αναδρομικότητας των ποινικών νόμων εφαρμόζεται και στο εργατικό δίκαιο όχι άμεσα αλλά κατά αναλογία. Ειδικότερα εφαρμόζεται στο πεδίο του πειθαρχικού δικαίου εφόσον το πειθαρχικό φαινόμενο θεωρείται ως μια ειδικότερη θεώρηση του ποινικού δικαίου. Η

παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι : « 1. Έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της. Ποτέ δεν επιβάλλεται ποινή βαρύτερη από εκείνη που προβλεπόταν κατά την τέλεση της πράξης.»

Επίσης σημασία για το εργατικό δίκαιο έχει το άρθρο 2 παρ 1 το οποίο αναφέρεται στην αξία του ανθρώπου, και ορίζει ότι : « Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας».

Το άρθρο 5 παρ. 1 το οποίο αναφέρεται στο δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και συμμετοχής στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας και ορίζει ότι : « Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη».

Το άρθρο 23 παρ 1 και 2α το οποίο προστατεύει αντίστοιχα την συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα της απεργίας. Ειδικότερα, η παρ. 1 ορίζει ότι : «Το Κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για τη διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας και την ανεμπόδιστη  άσκηση των συναφών μ’ αυτή δικαιωμάτων εναντίον κάθε προσβολής τους, μέσα στα όρια του νόμου. Η παρ. 2 α ορίζει ότι : «Η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών γενικά συμφερόντων των εργαζομένων».

Το άρθρο 12 παρ 1 το οποίο προστατεύει την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και ειδικότερα η παρ 2 που αναφέρεται στην προστασία των επαγγελματικών οργανώσεων (σωματεία). Ειδικότερα η παρ. 1 του ως άνω άρθρου ορίζει ότι: «Οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνιστούν ενώσεις και μη κερδοσκοπικά σωματεία, τηρώντας τους  νόμους,  που ποτέ όμως δεν μπορούν να εξαρτήσουν την άσκηση του δικαιώματος αυτού από προηγούμενη άδεια». Η παρ. 2 ορίζει ότι : «Το σωματείο δεν μπορεί να διαλυθεί για παράβαση νόμου ή ουσιώδους διάταξης του

καταστατικού του, παρά μόνο με δικαστική απόφαση». Παράπλευρα υπάρχει μια σειρά άλλων διατάξεων του Συντάγματος οι οποίες ενδιαφέρουν το εργατικό δίκαιο, κατά τεκμήριο πάντως λιγότερο σημαντικών γι’ αυτό, όπως είναι οι διατάξεις που αναφέρονται στην προστασία της οικογένειας και της μητρότητας, τη θρησκευτική ελευθερία, την ελευθερία της επικοινωνίας και της ανταποκρίσεως.

2.  Ο Νόμος

Το εργατικό δίκαιο αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από νομοθετικές διατάξεις οι οποίες σε μερικές περιπτώσεις είναι εξαιρετικά λεπτομερειακές και δαιδαλώδεις και για το λόγο αυτό  είναι σύνηθες και  το φαινόμενο των αντιφατικών ρυθμίσεων.

Η κωδικοποίηση προβάλλεται κατά μία άποψη ότι θα οδηγήσει σε επίλυση των προβλημάτων αυτών που απορρέουν από το δαιδαλώδες και πολυάριθμο των ρυθμίσεων και ότι θα αποκαταστήσει την ενότητα στο εργατικό δίκαιο, την έλλειψη αντιφάσεων καθώς και θα καταστήσει εύκολη την ευχερή ανεύρεση για το μελετητή και τον εφαρμοστή του εργατικού δικαίου την κάθε φορά αναζητούμενη ρύθμιση.

Κατ’ άλλη άποψη προβάλλεται ότι η κωδικοποίηση είναι απρόσφορη για το εργατικό δίκαιο γιατί το καθιστά δύσκολα προσαρμοζόμενο στις συνεχώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Επίσης υποστηρίζεται ότι θα καταστήσει δυσχερή την χρονική προσαρμογή του, καθόσον ένα κωδικοποιημένο νομοθέτημα δεν μπορεί να μεταβληθεί αποσπασματικά σε επιμέρους διατάξεις του χωρίς να εξετασθεί εάν αυτή η μεταβολή του είναι συμβατή με το σύνολο των ρυθμίσεων του κωδικοποιημένου νομοθετήματος. Αυτό έχει ως συνέπεια την καθυστέρηση των τροποποιήσεων με όλες τις συνέπειες που μπορεί να έχει αυτό για την ευαίσθητη περιοχή ενδιαφέροντος και ρύθμισης του εργατικού δικαίου.

Τα μειονεκτήματα της κωδικοποίησης δημιούργησαν την πεποίθηση ότι ειδικά για την περιοχή του εργατικού δικαίου είναι περισσότερο βαρύνοντα ενσχέσει με τα πλεονεκτήματα και αυτός ήταν ο

λόγος για τον οποίο παρόλο ότι έγιναν πολλές προσπάθειες για να κωδικοποιηθεί ολικά ή μερικά η εργατική νομοθεσία, οι προσπάθειες αυτές δεν κατέληξαν σε κάποιο καρποφόρο αποτέλεσμα.

Σημαντικοί νόμοι για το εργατικό δίκαιο είναι:

  • Ο αστικός κώδικας, στα άρθρα 648-680 που αναφέρεται στην εργασία και γίνεται αναφορά όχι μόνο στις σχέσεις εξαρτημένης εργασίας αλλά και σε άλλες μορφές εργασίας που δεν πληρούν τα χαρακτηριστικά της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας.

-Ο Κώδικας Πολιτικής  Δικονομίας  ο  οποίος  περιέχει  ένα  σύνολο  διατάξεων που αναφέρονται στην ειδική διαδικασία  επίλυσης  των  εργατικών διαφορών.

  • Μια σειρά από ειδικούς εργατικούς νόμους, όπως:
  • ο ν.551/1915 για τα εργατικά ατυχήματα
  • ο ν.1112/1920 για την καταγγελία της σύμβασης εργασίας
  • ο ν.4694/1930 για την προστασία μισθών και ημερομισθίων
  • ο ν.3239/1955 για τις συλλογικές διαφορές εργασίας
  • το ν.δ 3789/1957 για τους κανονισμούς εργασίας
  • ο ν.281/1914 για τα σωματεία, κ.λ.π.

3.  Το έθιμο

Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Αστικού Κώδικα οι κανόνες δικαίου περιλαμβάνονται και στα έθιμα. Θεωρητικά το έθιμο και σύμφωνα  με  την ανωτέρω διατύπωση του αστικού κώδικα είναι ισότιμο με τον νόμο ενώ στην πράξη έχει επικρατήσει ότι το έθιμο δεν μπορεί να έχει καταργητικό αλλά μόνο συμπληρωματικό χαρακτήρα.

Ενώ λοιπόν αυτή είναι η γενική περί του εθίμου στάση, στην περιοχή του εργατικού δικαίου το έθιμο έχει μια σημαντική διαφοροποίηση. Αναγνωρίζεται δηλαδή ότι το έθιμο μπορεί να ισχύει για τους εργαζόμενους υπό την προϋπόθεση ότι είναι ευνοϊκότερο έναντι κάποιας νομοθετικής ρύθμισης που περιείχε αναγκαστικού δικαίου κανόνες που θέτουν συνήθως τα όρια της προστασίας. Υποστηρίζεται ότι το έθιμο δεν πρέπει να συγχέεται με τις λεγόμενες επιχειρησιακές

συνήθειες, δηλαδή τις συνήθειες που διαμορφώνονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης επιχείρησης. Είναι αμφίβολο πάντως όπως υποστηρίζεται εάν οι επιχειρησιακές συνήθειες έχουν τα στοιχεία του εθίμου.

4.  Διοικητικές πράξεις

Το γεγονός ότι το εργατικό δίκαιο οφείλει να εξασφαλίζει με τις ρυθμίσεις του την καλύτερη δυνατή προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, αλλά και το γεγονός ότι ο νόμος από τη φύση του δεν μπορεί  να έχει τον λεπτομερειακό και εξειδικευτικό χαρακτήρα που μπορεί να έχει μια διοικητική πράξη, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η χρησιμοποίηση διοικητικών και μάλιστα κανονιστικού χαρακτήρα πράξεων είναι απαραίτητη προκειμένου να τύχει αποτελεσματικής ρύθμισης η ύλη του εργατικού δικαίου. Είναι σύνηθες λοιπόν φαινόμενο η με διοικητικές πράξεις και μάλιστα κανονιστικές πράξεις ρύθμιση που  μάλιστα  οφείλουν και πρέπει να στηρίζονται σε αντίστοιχη εξουσιοδοτική διάταξη που περιέχεται σε σχετικό νόμο για κατ’ εξουσιοδότηση ή άλλως για ρύθμιση σε εκτέλεση νόμου. Χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιων πράξεων είναι αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας ή κοινές αποφάσεις του Υπουργού Εργασίας με άλλους αρμόδιους υπουργούς που καθορίζουν επίκαιρα θέματα όπως δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα, ωράρια καταστημάτων, διάφορα ζητήματα αμοιβών ειδικών κατηγοριών εργαζομένων κ.ο.κ.

Β. ΟΙ ΑΥΤΟΝΟΜΕΣ ΠΗΓΕΣ

Tα καταστατικά των σωματείων

Καθορίζουν τα όργανα και τις αρμοδιότητες των οργάνων της επαγγελματικής ένωσης. Άρα η εσωτερική νομιμότητα και η εσωτερική οργάνωση των σωματείων, όπως προσδιορίζονται από τα καταστατικά, είναι απαραίτητο στοιχείο για το εργατικό δίκαιο.

2.             Οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας

Συλλογική σύμβαση είναι μια ιδιότυπη σύμβαση η οποία καταρτίζεται με τον τρόπο που καταρτίζεται μία κοινή σύμβαση. Η

διαφορά από αυτή είναι ως προς τα αποτελέσματα και την δεσμευτικότητα. Ενώ η κοινή σύμβαση δεσμεύει μόνο τα υπογράψαντα αυτή πρόσωπα η συλλογική σύμβαση αναπτύσσει από της συντελέσεώς της κανονιστική ισχύ, ισχύ νόμου δεσμεύουσα και πρόσωπα που δεν μετέσχαν στην κατάρτισή της. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι για τη σύναψη της συλλογικής σύμβασης δεν απαιτείται η προϋπόθεση της ύπαρξης ειδικής ικανότητος την οποίαν κατέχουν οι πλέον αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των εργοδοτών και εργαζομένων.

3.                Oι διαιτητικές αποφάσεις

Όταν η συλλογική διαπραγμάτευση δεν οδηγεί σε αποτελέσματα η συλλογική σύμβαση μπορεί να παραπεμφθεί σε διαιτησία. Η διαιτητική απόφαση επιλύει κατά τρόπο ισοδύναμο  την  παραπεμπόμενη  διαφορά με τη διαιτητική απόφαση. Η διαιτητική απόφαση δηλαδή υποκαθιστά την έλλειψη συλλογικής σύμβασης κατά κανόνα στην περίπτωση που οι συλλογικές διαπραγματεύσεις δεν οδηγούν σε συμπέρασμα.

4.               Κανονισμοί Εργασίας

Καταρτίζονται από τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερους από 70 εργαζόμενους και ρυθμίζονται με αυτούς  ζητήματα τα οποία σχετίζονται με την εκμετάλλευση που αφορούν στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων. Καταρτίζονται από τον εργοδότη και τα συμβούλια των εργαζομένων χωρίς να χρειάζονται, ύστερα από τον ν.17676/1988, την έγκριση της Διοίκησης. Παλαιότερα απαιτείτο μια τέτοια έγκριση της Διοικήσεως.

5.                Πρακτική της επιχείρησης

H κατά ομοιόμορφο τρόπο και για μακρό χρόνο αντιμετώπιση ζητήματος από την πλευρά του εργοδότη που αφορά στις εργασιακές σχέσεις στην συγκεκριμένη επιχείρηση.

Η νομολογία

Η νομολογία έχει ένα ιδιαίτερο ρόλο για το εργατικό δίκαιο. Έχει ίσως την πιο σημαντική επίδραση στη διαμόρφωση του δικαίου από οποιαδήποτε άλλη πηγή του δικαίου. Πολλοί είναι οι  λόγοι  γι’  αυτό, όπως ιδίως το γεγονός ότι το εργατικό δίκαιο είναι εξαιρετικά εύπλαστο και πρέπει να αφομοιώνει κάθε νέα κοινωνική προσαρμογή αλλά  και  γιατί το εργατικό δίκαιο δεν είναι ένα δίκαιο καταστρωμένο στο πλαίσιο μιας ή έστω περισσότερων κωδικοποιήσεων. Η νομολογία λοιπόν διαμορφώνει συνθήκες με τις παραδοχές της οι οποίες πέραν του ότι ρυθμίζουν συγκεκριμένες περιπτώσεις με σχετικά ομοιόμορφο τρόπο, παράλληλα δημιουργούν τις προϋποθέσεις και διαμορφώνουν το πλαίσιο νέων νομοθετικών ρυθμίσεων. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα η νομολογία κατά την επεξεργασία στο πλαίσιο του εργατικού δικαίου διαφόρων γενικών ρητρών ή αορίστων εννοιών, τις οποίες αναλαμβάνει να εξειδικεύσει. Πολύ χαρακτηριστικά αναφέρονται δύο παραδείγματα: α) το άρθρο 281 Α.Κ. που αφορά στην κατάχρηση δικαιώματος και β) η νομολογιακή διαμόρφωση του όρου « σπουδαίος λόγος» που είναι ιδιαίτερα σημαντική για την καταγγελία. Για τη νομολογία αναφέρεται και αυτό ισχύει ιδιαίτερα προκειμένου για το εργατικό δίκαιο ότι δεν συνιστά πηγή δικαίου αλλά διαπλαστικό παράγοντα του δικαίου.

Κρατούσα είναι λοιπόν η άποψη ότι η νομολογία δεν είναι πηγή  του εργατικού δικαίου.

Η επιστήμη του δικαίου

Η επιστήμη του δικαίου, όπως σε κάθε κλάδο του δικαίου δεν αποτελεί πηγή του εργατικού δικαίου. Παρόλα αυτά αποτελεί και αυτή έναν ξεχωριστό παράγοντα για την διάπλαση του κλάδου αυτού του δικαίου. Η επιστήμη του δικαίου βρήκε γόνιμο έδαφος στην περιοχή του εργατικού δικαίου και λόγω της έλλειψης κωδικοποιήσεων αλλά και διότι το εργατικό δίκαιο είναι κατεξοχήν ένα δίκαιο «θεσμικής υφής» που της έδωσε τη δυνατότητα να επεξεργαστεί και να προτείνει τους κατιδίαν

θεσμούς      οι     οποίοι      εντάχθηκαν     στην     πλειονότητά     τους     στην πραγματικότητα του εργατικού δικαίου.

ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ

1.      Οι διεθνείς συμβάσεις εργασίας

Οι συμβάσεις εργασίας οι οποίες έχουν εκπονηθεί στο πλαίσιο της Διεθνούς Οργανώσεως Εργασίας (Δ.Ο.Ε)

Από τη Διεθνή Συνδιάσκεψη της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας έχει εκπονηθεί ένας σημαντικός αριθμός συμβάσεων εργασίας από τις οποίες η χώρα μας έχει επικυρώσει έναν αξιόλογο αριθμό.

Οι ενλόγω συμβάσεις εντάσσονται στο εσωτερικό δίκαιο με βάση το άρθρο 28 παρ.1 του Συντάγματος σύμφωνα το οποίο: «Οι γενικά παραδεδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου και οι διεθνείς συμβάσεις…υπερισχύουν κάθε αντίθετης διάταξης νόμου όχι  όμως  και του Συντάγματος».

ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Είναι ο κυριότερος θεσμός από τον οποίο εξαρτάται η κατάρτιση διεθνών συμβάσεων που αφορούν σε θέματα της εργασίας.

Βασικά όργανα της Δ.Ο.Ε. είναι η Διεθνής Συνδιάσκεψη των Αντιπροσώπων των Μελών και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και το Διοικητικό Συμβούλιο.

–   Διεθνής Συνδιάσκεψη των Αντιπροσώπων των Μελών

Η Διεθνής αυτή Συνδιάσκεψη συνέρχεται μια φορά το χρόνο. Κάθε χώρα εκπροσωπείται από τέσσερις αντιπροσώπους. Οι δύο αντιπροσωπεύουν την κυβέρνηση και οι άλλοι δύο αντιπροσωπεύουν αντίστοιχα την εργοδοτική πλευρά και την πλευρά των εργαζομένων. Οι δύο τελευταίοι ορίζονται από την κυβέρνηση αλλά πρέπει να προηγηθεί   η υπόδειξή τους από τις πιο αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των

εργοδοτών και εργαζομένων αντίστοιχα. Η Διεθνής Συνδιάσκεψη είναι το πιο σημαντικό και αποφασιστικής αρμοδιότητας όργανο της Δ.Ο.Ε.

–   Διεθνές Γραφείο Εργασίας

Έχει ως κύρια αποστολή να οργανώνει τις διεθνείς διασκέψεις.  Έχει ένα ρόλο υποστηρικτικό και γραμματειακού χαρακτήρα. Συλλέγει στοιχεία τα οποία θέτει υπόψη των Διεθνών Διασκέψεων και επίσης έχει και άλλα καθήκοντα τεχνικής υποστήριξης, οργάνωσης αποστολών εμπειρογνωμόνων κ.λ.π.

–   Διοικητικό Συμβούλιο

Έχει διοικητικά καθήκοντα και είναι επιφορτισμένο με την εκτέλεση των αποφάσεων της Διεθνούς Συνδιάσκεψης.

Επίσης υπάρχουν διάφορες επιτροπές οι  οποίες συγκροτούνται  και λειτουργούν στο πλαίσιο της Δ.Ο.Ε οι οποίες επιφορτίζονται με διαφορετικά η κάθε μία καθήκοντα που μπορεί να αναφέρονται ή σε διάφορα παγκόσμιου ενδιαφέροντος ζητήματα που άπτονται της εργασίας ή να αναφέρονται σε ειδικά ζητήματα διαφόρων χωρών ή περιοχών.

2.                Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Έγινε από τα μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και κυρώθηκε διαδοχικά δύο φορές από τη χώρα μας , τη δεύτερη με το ν.δ 53/1974. Κατοχυρώνονται με αυτή ιδίως το δικαίωμα της απαγόρευσης της αναγκαστικής εργασίας και αυτό της συνδικαλιστικής ελευθερίας.

3.                Ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης

Υπογράφηκε το 1961 από τα μέλη του Συμβουλίου της  Ευρώπης και τέθηκε σε ισχύ το 1965. Κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.1426/1984. Στο δεύτερο μέρος γίνεται λεπτομερής αναφορά στα προστατευόμενα δικαιώματα.

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ (ΕΝΩΣΙΑΚΟ) ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Η ένταξη της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες οδήγησε στο να αναδειχθεί εφεξής το κοινοτικό δίκαιο από τις σημαντικότερες πηγές του εργατικού δικαίου.

Κατά την πρώτη περίοδο της Κοινότητας επικρατεί η άποψη ότι η οικονομική πρόοδος και σύγκλιση θα οδηγήσει και στην κοινωνική. Η Σύμβαση της Ρώμης ορίζει ότι ως στόχος της Ευρωπαϊκής κοινότητας είναι «η συνεχής βελτίωση των όρων της ζωής και της απασχόλησης των λαών της Κοινότητας». Στην αρχή λοιπόν θεσπίστηκαν διατάξεις για την ελεύθερη μετακίνηση των εργαζομένων, (άρθρα 48-51 και άρθρα 117- 122), για την συνεχή βελτίωση των όρων απασχόλησης κ.ο.κ. Επίσης ορίστηκε από το άρθρο 117 ότι «Τα Κράτη μέλη συμφωνούν για τις ανάγκες να προαγάγουν την βελτίωση των όρων διαβιώσεως και εργασίας του εργατικού δυναμικού κατά τρόπο που να επιτρέπει την εναρμόνισή τους με στόχο την πρόοδο». Το άρθρο 118 Α ορίζει ότι, η Κοινότητα προστατεύει την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, θεσπίζοντας ρυθμίσεις για διάφορες βελτιώσεις στους χώρους εργασίας, καθορίζοντας minimum εξασφαλιστικούς όρους. Στο πλαίσιο αυτό έχει εκδοθεί ένας σημαντικός αριθμός κανονισμών και οδηγιών που αφορούν σε θέματα ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων. Ενδεικτικά αναφέρονται : Οι κανονισμοί 1612/1968 και 1251/1970 για την ελεύθερη διακίνηση των εργαζομένων στα πλαίσια του άρθρου 48 ΣυνθΕΚ. Επίσης ένας σημαντικός αριθμός οδηγιών όπως 76/29 ΕΟΚ, 77/187 ΕΟΚ, 93/104 ΕΚ, 94/33 ΕΚ κλπ. Στη συνέχεια προοδευτικά έχουμε τη θέσπιση της λεγόμενης Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης (1986)και της Συνθήκης του Μάαστριχτ (1991) με την οποία μετονομάστηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα σε Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πραγματοποίηση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς από το 1993 και εξής, είχε σημαντική επίδραση στο εργατικό δίκαιο και στους θεσμούς του λόγω του ότι απαιτείται εφεξής η θέσπιση νέων νόμων εργασίας για να αποφεύγεται η παραβίαση των διατάξεων των σχετικών με τον κανονισμό στην αγορά. Υπάρχει μια σειρά από ρυθμίσεις που εξεδόθησαν σε συνδυασμό με τα άρθρα 117 και 118 Α

Συνθ.Ε.Κ. και κατ’ εφαρμογή, κατ’ εξουσιοδότηση και προς εξειδίκευση των διατάξεων αυτών. Τέτοιες ρυθμίσεις πήραν τη μορφή κυρίως Οδηγιών για την προστασία των ανηλίκων, για τα χρονικά όρια εργασίας, για την υγιεινή και την ασφάλεια των εργαζομένων κ.λ.π.

Ιδιαίτερη σημασία επίσης για τη δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα κοινωνικής πολιτικής έχει η υιοθέτηση του λεγόμενου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη το έτος 1989. Ο Χάρτης αυτός ο οποίος υπεγράφη από όλους πλην της Αγγλίας στο Στρασβούργο ως «κοινοτικός χάρτης των θεμελιωδών δικαιωμάτων των εργαζομένων» έχει απλώς διακηρυκτικό και όχι υποχρεωτικό χαρακτήρα. Αναφέρεται σε ένα κατάλογο θεμελιωδών δικαιωμάτων της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών κ.λ.π.

Στο πλαίσιο της Συνθήκης του Μάαστριχτ περιλαμβάνεται το λεγόμενο «Κοινωνικό Πρωτόκολλο» που αποτελεί μια ειδική συμφωνία που εντάσσεται σε αυτήν για την επιτάχυνση της πραγματικής  εφαρμογής του Κοινοτικού Κοινωνικού Χάρτη.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο διακρίνεται σε πρωτογενές και παράγωγο. Το πρωτογενές είναι το δίκαιο των Συνθηκών και παράγωγο είναι αυτό που προέρχεται από τη δικαιοπαραγωγική δραστηριότητα των οργάνων της Κοινότητας.

Στο παράγωγο δίκαιο υπάγονται οι λεγόμενες κανονιστικές πράξεις (réglements), οι οδηγίες (directives), οι συστάσεις  (recommendations) και οι γνώμες(avis). Μόνο η πρώτη κατηγορία έχει άμεση δεσμευτικότητα για τα κράτη μέλη.

Η διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων στο εργατικό δίκαιο γίνεται με τις οδηγίες. Η δέσμευση μιας οδηγίας προς  το δικαστή  υπάρχει ως προς την ερμηνεία του κοινοτικού δικαίου.  Σε  περίπτωση  που υπάρξει αμφιβολία παραπέμπεται το ζήτημα στο ΔΕΚ. Μια οδηγία είναι δεσμευτική υπό την προϋπόθεση ότι θα μετατραπεί σε εσωτερικό δίκαιο. Κάθε κράτος μάλιστα είναι ελεύθερο να επιλέξει τον τρόπο της μετατροπής μιας κοινοτικής οδηγίας σε εσωτερικό δίκαιο (189παρ.3 Συνθ).

Δύο βασικά θέματα ενδιαφέροντος του εργατικού δικαίου είναι η ελευθερία μετακίνησης και τα θέματα που αφορούν στην εναρμόνιση των ρυθμίσεων για τη σύμβαση εργασίας.

Το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης περιλαμβάνει την ελεύθερη μετακίνηση κάθε εργαζόμενου και των ελευθέρων επαγγελματιών. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα εγκατάλειψης μιας χώρας και δικαίωμα εισόδου σε μια άλλη με σκοπό  την  απασχόληση. Αυτό μπορεί να γίνει σε κάθε τομέα δραστηριότητας και αυτήν ακόμα τη Δημόσια Διοίκηση υπό την προϋπόθεση πάντως ότι δεν πρόκειται για θέσεις που συνιστούν κατεξοχήν άσκηση δημόσιας εξουσίας.

Επίσης στο πλαίσιο του δικαιώματος αυτού έχει θεσπισθεί και η απαγόρευση διακρίσεων μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών.

Επιφύλαξη μόνη είναι αυτή της δημόσιας τάξης,  παρέχεται  δηλαδή η δυνατότητα σε ένα κράτος να απαγορεύσει σε έναν εργαζόμενο την παραμονή για λόγους δημόσιας τάξης.

Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΩΝ ΠΗΓΩΝ

Οι κανόνες του δικαίου ιεραρχούνται μεταξύ τους αναλόγως της πηγής της προέλευσής τους. Έτσι στην ιεραρχία αυτή προκειμένου για το εργατικό δίκαιο προηγείται το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο και ακολουθούν οι κανόνες του διεθνούς δικαίου και στη  συνέχεια  οι κανόνες οι οποίοι προέρχονται από τυπικό νόμο, έθιμο, συλλογική σύμβαση εργασίας (με την οποία εξομοιώνεται και η διαιτητική απόφαση), κανονισμό εργασίας, γενικές αρχές του δικαίου, πρακτική της επιχείρησης. Επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι χωρίς να συνιστούν πηγές του εργατικού δικαίου, αποφασιστική επίδραση στη διαμόρφωση της σχέσης εργασίας ασκούν η σύμβαση εργασίας με το περιεχόμενο το οποίο προσλαμβάνει, και το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη.

Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ Η ΙΔΙΟΤΥΠΙΑ ΤΗΣ

Αν ένα ζήτημα ρυθμίζεται από κανόνα ο οποίος προέρχεται  από μία μόνο πηγή, εφαρμόζεται η ρύθμιση αυτή  χωρίς  κανένα  πρόβλημα υπό την προϋπόθεση ότι συμφωνεί με το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο και με τους κανόνες οι οποίοι προέρχονται από άλλες  υπερκείμενες πηγές. Αν όμως ρυθμίζεται το ίδιο ζήτημα από κανόνες διαφορετικής πηγής προέλευσης, αν δηλαδή πρόκειται σύγκρουση ρυθμίσεων, εξετάζεται πως θα αρθεί αυτή η σύγκρουση και βέβαια στην περίπτωση αυτή θα υπερισχύσει η ρύθμιση που προέρχεται από πηγή ανώτερης τάξης. Αυτό ισχύει με μία βασική εξαίρεση η οποία συνίσταται στο ότι αν υπάρχει ευνοϊκότερη ρύθμιση για τον εργαζόμενο η οποία προέρχεται από πηγή κατώτερης τάξης, αυτή η ρύθμιση θα υπερισχύσει ανεξαρτήτως εάν υπάρχει ρύθμιση που προέρχεται από πηγή ανώτερης τάξης η οποία είναι δυσμενέστερη για τον εργαζόμενο.

Επίσης εάν πρόκειται κανόνες που προέρχονται από πηγή προέλευσης ιδίου επιπέδου τότε θα ισχύσουν οι κοινοί κανόνες και αξιώματα για τη σύγκρουση κανόνων που προέρχονται από κανόνες του ιδίου επιπέδου (υπερίσχυση μεταγενεστέρου κανόνα, η υπερίσχυση ειδικοτέρου κανόνα κ.λ.π).

ΤΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΥΠΑΓΕΤΑΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Ή ΣΤΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ;

Το εργατικό δίκαιο εντάσσεται καταρχήν στο ιδιωτικό δίκαιο και στους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας. Η τοποθέτηση του εργατικού δικαίου αποκλειστικά στην περιοχή του ιδιωτικού δικαίου αντιστοιχεί ιδίως σε αυτήν την περίοδο κατά την οποία η διάκριση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου ήταν απόλυτη. Σήμερα η αυστηρή περιχαράκωση των δύο περιοχών του δικαίου έχει εγκαταλειφθεί και υποστηρίζεται ότι μπορεί να συνυπάρχει και μάλιστα κατά αρμονικό τρόπο σε ορισμένες περιοχές και σε  ορισμένους θεσμούς το  ιδιωτικό  με το δημόσιο δίκαιο.

Το εργατικό δίκαιο δεν καταλαμβάνει τους εργαζόμενους στον ευρύτερο Δημόσιο Τομέα και μάλιστα τους συνδεόμενους με τις διάφορες

«οργανώσεις» του με σχέση δημοσίου δικαίου, σχέση που προσδίδει σε αυτούς τον χαρακτηρισμό του «δημοσίου υπαλλήλου» και τους υπάγει ευθέως στον Δημοσιοϋπαλληλικό Κώδικα. Πρέπει να σημειωθεί ότι στην έννοια του Δημόσιου Τομέα ανήκουν οι κεντρικές κρατικές υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης.

Παρόλα αυτά υπάρχουν ορισμένα στοιχεία τα οποία προσδίδουν στο εργατικό δίκαιο χαρακτηριστικά δημοσίου δικαίου:

  • Το ότι στο πλαίσιο του εργατικού δικαίου γίνεται επίκληση με μιαν μεγάλη πυκνότητα κανόνων συνταγματικού δικαίου, διεθνούς και  δικαίου της ΕΕ και μάλιστα πρωτογενούς.
  • Το ότι το εργατικό δίκαιο έχει από τη φύση του έντονα προστατευτική λειτουργία.
  • Το ότι το σύνολο σχεδόν των διατάξεων του εργατικού δικαίου είναι διατάξεις αναγκαστικού δικαίου.
  • Το ότι ο δικαιοπαραγωγικός τρόπος ο οποίος ακολουθείται στο εργατικό δίκαιο είναι ανάλογος με αυτόν του δημοσίου δικαίου
  • Πολλές διατάξεις του αφορούν σε σχέσεις οι οποίες δημιουργούνται μεταξύ κράτους ή ενός νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ως φορέων δημόσιας εξουσίας και πολιτών.

Υπάρχουν πάντως μεγάλος αριθμός σχέσεων και στο πλαίσιο του ευρύτερου Δημοσίου Τομέα που καταλαμβάνονται από το εργατικό δίκαιο. Οι σχέσεις τις οποίες δημιουργούν οι διάφοροι φορείς του Δημοσίου με τους πάσης φύσεως «συμβασιούχους» που συμβάλλονται με αυτούς είναι σχέσεις που καταλαμβάνονται από το εργατικό δίκαιο. Οι διάφοροι συμβασιούχοι και ωρομίσθιοι συνδέονται με το Δημόσιο με συμβάσεις εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, οι οποίες υπόκεινται στο ισχύον καθεστώς της καταγγελίας. Στις περιπτώσεις αυτές το Δημοσιοϋπαλληλικό Δίκαιο εφαρμόζεται σε ορισμένα τμήματα  αυτού κατ’ αναλογία, όπως είναι το πειθαρχικό δίκαιο. Πρέπει να σημειωθεί

ότι στις πλείστες περιπτώσεις οι έκτακτοι ή συμβασιούχοι ή ωρομίσθιοι του Δημοσίου καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες της υπηρεσίας και αυτές τις σχέσεις σκοπεύει να καταλάβει η πρόσφατη Κοινοτική Οδηγία.

Σημειώνεται ότι οι κοινές ρυθμίσεις του εργατικού δικαίου δεν καταλαμβάνουν τους εργαζόμενους με σχέση εξαρτημένης εργασίας στο χώρο της Ναυτιλίας για τους οποίους εφαρμόζεται ο Κώδικας του Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σύμφωνα με το άρθρο 648 παρ.1: «Με τη σύμβαση εργασίας ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να παρέχει, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, την εργασία του στον εργοδότη και αυτός να καταβάλει το συμφωνημένο μισθό».

Συνεπώς τα στοιχεία της έννοιας της σύμβασης σύμφωνα και  με τον παραπάνω ορισμό είναι τα εξής:

  1. Το αντικείμενο της σύμβασης δηλαδή η δέσμευση για την παροχή εργασίας.

Δεν είναι δυνατό να αποτελέσει αντικείμενο σύμβασης οτιδήποτε. Υπάρχουν ορισμένοι νόμιμοι περιορισμοί όπως αυτοί που αφορούν ιδίως τους ανηλίκους και τα παιδιά και τις γυναίκες των οποίων δεν μπορεί να γίνει υπέρβαση. Άρα το περιεχόμενο της σύμβασης εργασίας για να είναι νόμιμο πρέπει όπως και το περιεχόμενο κάθε σύμβασης να  μην  αντίκειται στο νόμο.

  • Η    διάρκεια    που    μπορεί    να    είναι    ορισμένη    ή    αόριστη   και    να προσδιορίζεται κατά πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.
  • Η αντιπαροχή για την εργασία που είναι ο μισθός.

Ο μισθός υπόκειται σε εννοιολογική οριοθέτηση υπό την έννοια ότι δεν αποτελεί μισθό κάθε είδος αντιπαροχής.   Άλλου είδους αντιπαροχές   ή ανταλλάγματα δεν αποτελούν μισθό και οδηγούν στη κατάταξη της σχέσης εργασίας σε άλλη κατηγορία διάφορη αυτής της σχέσης εξαρτημένης εργασίας.

Θεμελιώδης ιδιότητα του μισθού είναι ο καθορισμός κατώτατων ορίων με διάφορους τρόπους (νόμο, συλλογική σύμβαση εργασίας, διαιτητική απόφαση, υπουργική απόφαση).

Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας είναι ενοχική και αμφοτεροβαρής. Προβλέπονται δικαιώματα και υποχρεώσεις για αμφότερα τα μέρη σε τρόπον ώστε έναντι των δικαιωμάτων του ενός μέρους ίστανται υποχρεώσεις του άλλου και τανάπαλιν.

Η σύμβαση είναι διαρκής που σημαίνει ότι δεν είναι στιγμιαία η εκπλήρωσή της.

Η σύμβαση μπορεί να καταρτίζεται εγγράφως ή προφορικά.

ΣΥΜΒΑΣΗ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Σύμβαση ορισμένου χρόνου πρόκειται όταν η σύμβαση καταρτίζεται για ορισμένο χρόνο.

Στη σύμβαση εργασίας ισχύει η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων που σημαίνει ότι το πρόσωπο είναι ελεύθερο να καταρτίζει σύμβαση και να προσδιορίσει ελεύθερα το πρόσωπο του αντισυμβαλλομένου και το περιεχόμενο της σύμβασης.

Περιορισμοί που τίθενται από το νόμο είναι π.χ.:

  1. Η πρόσληψη μόνο μέσω του Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας του Ο.Α.Ε.Δ. Εάν ο εργοδότης προσλαμβάνεται με άλλο τρόπο οφείλει σε αναγγελία εντός 8 ημερών στο Γραφείο Ευρέσεως Εργασίας.
  2. Περιορισμοί που τάσσονται από το N.3227/2004 που προβλέπει ειδικά μέτρα για την αντιμετώπιση της ανεργίας και την αύξηση της απασχόλησης.
  3. Λαμβάνεται ειδική μέριμνα για απασχόληση προσώπων ειδικών κατηγοριών π.χ. πολυτέκνων ή με ποσοστό αναπηρίας άνω του 50%.
  4. Απαγορεύονται διακρίσεις εις βάρος εργαζομένων για την είσοδό τους στην απασχόληση βάσει του φύλου, της οικογενειακής  κατάστασης  ή των οικογενειακών υποχρεώσεων (άρθρα 3 και 4 του N.1483/1984, άρθρο 5 του N.3488/2005).

Σύμβαση αορίστου χρόνου πρόκειται όταν καταρτίζεται για αόριστο χρόνο.

Ο χρονικός προσδιορισμός δεν είναι πάντοτε απολύτως σαφής και άρα δεν είναι ευχερές να διαγιγνώσκεται πάντοτε αν πρόκειται σύμβαση ορισμένου ή αορίστου χρόνου.

Η πρακτική σημασία της διάκριση της σύμβασης ορισμένου  από την σύμβαση αορίστου χρόνου είναι πολύ μεγάλη γιατί η υπαγωγή στη μία ή την άλλη κατηγορία έχει άμεση επίδραση στην καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Σύμβαση ορισμένου χρόνου διαρκούντος του συμβατικού χρόνου καταγγέλλεται μόνο για σπουδαίο λόγο. Ενώ σύμβαση αορίστου χρόνου καταγγέλλεται οποτεδήποτε και όχι αναγκαία για σπουδαίο λόγο. Το τί αποτελεί «σπουδαίο λόγο» και αντίστοιχα τι «δεν αποτελεί σπουδαίο λόγο» έχει καθορισθεί από τη νομολογία των δικαστηρίων. Η έννοια «σπουδαίος λόγος» είναι μια από τις κλασσικές αόριστες έννοιες στο δίκαιό μας που έχει την ανάγκη εξειδίκευσης και προσδιορισμού της από τα δικαστήρια. Πρέπει να σημειωθεί μάλιστα ότι είναι πολύ μεγάλη η περιπτωσιολογία που προκύπτει από τη νομολογία για το τι συνιστά σπουδαίο λόγο. Έτσι αν κάποιος (εργοδότης ή εργαζόμενος) θέλει να καταγγείλει μια σύμβαση ορισμένου χρόνου πρέπει να ερευνήσει ιδίως στις περιπτώσεις που υπάρχουν αμφιβολίες  αν συντρέχει πράγματι ή όχι η προϋπόθεση του σπουδαίου λόγου.

Κατά το άρθρο 671 Α.Κ σύμβαση εργασίας που  συνομολογήθηκε για ορισμένο χρόνο, λογίζεται ότι ανανεώθηκε για αόριστο χρόνο εάν μετά τη λήξη του χρόνου της ο εργαζόμενος εξακολουθεί την  εργασία του χωρίς να εναντιώνεται ο εργοδότης.

Το άρθρο 8 παρ.3 του N.2112/1920 όπως έχει τροποποιηθεί (με άρθρο 11 του N.4558/1920 και 11 του  N.547/1937)  ορίζει  ότι  συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου εξομοιώνονται με συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου όταν ο καθορισμένος χρόνος της διάρκειάς τους δεν δικαιολογείται από τη φύση της σύμβασης, αλλά  έγινε  με σκοπό την καταστρατήγηση των σχετικών με την καταγγελία σύμβασης αορίστου χρόνο διατάξεων.

Το π.δ 81/2003 το οποίο ενσωμάτωσε  την  οδηγία  1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου της 28.6.1999, όπως τροποποιήθηκε από το π.δ 180/2004, αφορά σε εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα.

Το π.δ αυτό όρισε ότι η χωρίς περιορισμούς ανανέωση συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιολογείται μόνο για αντικειμενικό λόγο και πρέπει ο λόγος αυτός να αναφέρεται στη σύμβαση εγγράφως. Ο νόμος ορίζει ενδεικτικά τέτοιες περιπτώσεις (π.χ. συμβάσεις μαθητείας, επαγγελματικής εκπαίδευσης)

Σε περίπτωση που η συνολική διάρκεια υπερβαίνει τα 2 έτη ή ο αριθμός των συμβάσεων τις 3 τεκμαίρεται ότι επιδιώκεται να καλυφθούν πάγιες και διαρκείς ανάγκες.

Αντίστοιχη λειτουργία με το ως άνω π.δ έχει για το Δημόσιο Τομέα το π.δ 164/2004.

ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΜΕΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τα μέρη τα οποία μετέχουν σε μία σύμβαση εργασίας είναι:

  • O εκμισθωτής της εργασίας ο οποίος καλείται και μισθωτός και κατά την γλώσσα της καθημερινότητος και κατά την γλώσσα των συναλλαγών αλλά και αυτήν της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας.
  • Ο μισθωτής της εργασίας ο οποίος επίσης και κατά την γλώσσα της καθημερινότητας και κατά την γλώσσα των συναλλαγών αλλά και αυτήν της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας ονομάζεται εργοδότης.

Ο χαρακτήρας της σχέσης εργασίας είναι καταρχήν προσωπικός. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορεί κάποιος να προσφέρει την εργασία του δι’ άλλου προσώπου ο οποίος ενεργεί αντί του ιδίου αλλά  μόνο αυτοπρόσωπα

Εν σχέσει με την εργασία το πρώτο από τα ως άνω δύο πρόσωπα υποχρεούται να προσφέρει την εργασία του, το δεύτερο να αξιώσει την παροχή της εργασίας.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΡΗ ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Για τη σύναψη έγκυρης σύμβασης εργασίας απαιτούνται οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έγκυρη σύναψη οποιασδήποτε αμφοτεροβαρούς σύμβασης και ειδικότερα:

1.   Ικανότητα για δικαιοπραξία

Όσοι δεν έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα δεν μπορούν να συνάπτουν έγκυρα σύμβαση εργασίας. Δικαιοπρακτική ικανότητα έχουν αυτοί που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της  ηλικίας  τους  και  δεν έχουν υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση. Επίσης και οι περιορισμένα ικανοί για δικαιοπραξία  έχουν περιορισμένη  ικανότητα και για τη σύναψη έγκυρης σύμβασης εργασίας. Χαρακτηριστική κατηγορία προσώπων που μόνο υπό προϋποθέσεις μπορούν  να συνάψουν έγκυρα σύμβαση εργασίας είναι οι ανήλικοι. Οι ανήλικοι από 13 ετών και για ελαφρές εργασίες, όταν αυτό επιτρέπεται, μπορούν δια του γονέα ή επιτρόπου τους να συνάψουν σύμβαση εργασίας και μάλιστα διάρκειας που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη. Μετά τη συμπλήρωση δε του 15ου έτους της ηλικίας τους μπορούν να συνάπτουν έγκυρα σύμβαση εργασίας με τη συναίνεση του προσώπου το οποίο ασκεί την επιμέλεια. Όταν ο χρόνος της σύμβασης είναι μεγαλύτερος των 2 ετών ισχύει το άρθρο 1526 Α.Κ. σύμφωνα με το οποίο εκτός από την άδεια  του επιτρόπου ή του γονέα, απαιτείται και άδεια από το δικαστήριο. Για τους ανηλίκους κάτω των 15 ετών και μέχρι το 13ο έτος και υπό τις παραπάνω προϋποθέσεις ισχύει σήμερα ότι μπορούν να απασχολούνται σε  ορισμένες μόνο εργασίες και μετά από χορήγηση  σχετικής άδειας από την Επιθεώρηση Εργασίας σε καλλιτεχνικές ιδίως εκδηλώσεις, και προγράμματα, επιδείξεις μόδας κτλ και εφόσον δεν θίγεται η σωματική και ψυχική υγεία αυτών  και  η  ηθική  τους. Για  τους  ανηλίκους  κάτω των 18 ενγένει ετών απαγορεύεται να απασχολούνται σε έργα ή δραστηριότητες που είναι πιθανό να βλάψουν υγεία και ασφάλεια ή να προσβάλλουν την ηθική τους. Οι δραστηριότητες προκύπτουν από σχετική υπουργική απόφαση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων (άρθρο 4 παρ.1 του ν.2918/2001- Δ.Σ.Ε. υπ’αρ.182/1999).

2.  Μη εικονική δήλωση βουλήσεως

Αυτό σημαίνει ότι η σύμβαση εργασίας δεν θα πρέπει να είναι εικονική (άρθρο 138 Α.Κ.). Εικονικότητα μάλιστα συντρέχει όταν ο σκοπός της κατάρτισης της σύμβασης εργασίας είναι άλλος από τον προδιαγραφόμενο από τον νόμο σκοπό της σύμβασης εργασίας πχ  γίνεται για λόγους παραμονής αλλοδαπού στη χώρα, για φοροαπαλλαγές κτλ

3.  Βούληση απαλλαγμένη ελαττωμάτων

Καθένα από τα συνερχόμενα στη σχέση εργασίας πρόσωπα πρέπει κατά τον χρόνο κατάρτισης της σύμβασης να μη πάσχουν από σοβαρή πνευματική νόσο που να αποκλείει εντελώς τη χρήση του λογικού. Σε περίπτωση που ήθελε συμβεί το ένα τουλάχιστον από τα δύο  μέρη να  μην έχει συνείδηση των πραττομένων η σύμβαση είναι άκυρη από την αρχή, δεν παράγει δηλαδή καθόλου έννομα αποτελέσματα. Μπορεί όμως ελάττωμα σε σχέση με τη βούληση των μετεχόντων προσώπων να εκδηλωθεί αργότερα και σε χρόνο μεταγενέστερο της κατάρτισης της σύμβασης.  Το είδος του ελαττώματος μπορεί να είναι η πλάνη, η απάτη    ή η απειλή. Τα ελαττώματα αυτά μπορούν να οδηγήσουν σε ακύρωση τη δικαιοπραξία. Στην περίπτωση αυτή η σύμβαση εργασίας δεν είναι από την αρχή άκυρη αλλά είναι δυνατό να ακυρωθεί σε περίπτωση που θα διακριβωθεί ότι συνέτρεξαν τα ως άνω ελαττώματα.

4.  Τύπος όπου απαιτείται

Είναι όμως καταρχήν άτυπη που σημαίνει ότι εκτός από ορισμένες ειδικά στο νόμο προβλεπόμενες περιπτώσεις για τις οποίες προβλέπεται  η υποχρεωτική έγγραφη κατάρτιση στις λοιπές περιπτώσεις δεν απαιτείται η τήρηση του έγγραφου τύπου. Το «απαιτείται» αποδίδεται διαφορετικά με τη διατύπωση ότι για την κατάρτισή της επιβάλλεται ο έγγραφος τύπος ως τύπος συστατικός.

Η πρακτική σημασία του ότι η σύμβαση εργασίας είναι καταρχήν άτυπη είναι πολύ μεγάλη π.χ ο προσωπικός φίλος του εργοδότη απασχολείται στην επιχείρηση του εργοδότη χωρίς να έχει υπογράψει σύμβαση εργασίας ή να έχει εφοδιασθεί με τα απαραίτητα έγγραφα,  όπως βιβλιάριο υγείας. Στην περίπτωση αυτή εφόσον προσφέρει πραγματικά τις υπηρεσίες του έχει καταρτισθεί μεταξύ των μερών σύμβαση εργασίας.

Η κοινοτική νομοθεσία που έχει ενσωματωθεί στο εσωτερικό δίκαιο επιβάλλει το ενημερωτικό έγγραφο το οποίο περιέχει τους ουσιώδεις όρους της συμβάσεως εργασίας και το οποίο πρέπει να παραδοθεί από τον εργοδότη στον εργαζόμενο κατά την έναρξη της εργασιακής σχέσης.

Ειδικότερα το π.δ 156/1994 το οποίο ενσωμάτωσε στο εσωτερικό δίκαιο την οδηγία 91/533 Ε.Ο.Κ. ορίζει ότι ο εργοδότης υποχρεώνεται να ενημερώσει τον εργαζόμενο εντός δύο μηνών από την έναρξη της σχέσεως εργασίας για τους όρους αυτούς. Η παράλειψη της υποχρέωσης αυτής συνεπάγεται για τον εργοδότη πρόστιμο αλλά δεν έχει επίδραση στο κύρος της σχέσης εργασίας.

5.    Να μη αντιβαίνει σε απαγορευτική διάταξη του νόμου ή στα χρηστά ήθη.

Αυτό θεμελιώνεται για την περίπτωση αντίθεσης σε απαγορευτική διάταξη του νόμου στο άρθρο 174 Α.Κ. και για την περίπτωση της αντίθεσης προς τα χρηστά ήθη στο άρθρο 178 Α.Κ. Η αισχροκερδής δικαιοπραξία είναι ειδικότερη κατηγορία αντίθετης με τα χρηστά ήθη δικαιοπραξίας και προβλέπεται από το άρθρο 179 Α.Κ.

– Πρόσθετες προϋποθέσεις

Σε ορισμένες περιπτώσεις απαιτούνται πρόσθετες προϋποθέσεις  π.χ βιβλιάριο υγείας, ορισμένη άδεια, ορισμένο επαγγελματικό δίπλωμα κτλ

Συνέπεια άμεση οποιασδήποτε έλλειψης είναι η ακυρότητα. Μπορεί πάντως η εκ των υστέρων πλήρωση ελλείπουσας προϋπόθεσης να οδηγήσει στην εκ των υστέρων ισχυροποίηση της σχέσης εργασίας.

ΑΚΥΡΗ, ΑΚΥΡΩΣΙΜΗ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΑ ΑΚΥΡΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Όταν η σύμβαση δεν πληροί τους αναγκαστικού δικαίου κανόνες και προϋποθέσεις είναι άκυρη. Αν στην πραγματικότητα πάντως λειτούργησε παράγονται έννομες συνέπειες για τον παρελθόντα χρόνο. Μόνη διαφορά είναι ότι για τον παρελθόντα χρόνο υφίσταται υποχρέωση αποζημίωσης λόγω καταγγελίας έγκυρης σύμβασης όχι  όμως  και  άκυρης.

Στις περιπτώσεις που συντρέχει κατά τα ανωτέρω πλάνη, απάτη, απειλή κατά την κατάρτιση σύμβασης εργασίας, η σύμβαση αυτή χαρακτηρίζεται ως ακυρώσιμη. Ακυρώσιμη σύμβαση εργασίας δεν σημαίνει σύμβαση που δεν παράγει αποτελέσματα αλλά αντιθέτως η σύμβαση παράγει αποτελέσματα μέχρι τη δικαστική της ακύρωση. Αυτός που πλανήθηκε, απατήθηκε και απειλήθηκε κατά την κατάρτιση της σύμβασης μπορεί να ζητήσει την ακύρωση της μέσα σε δύο χρόνια από την κατάρτισή της ή τον τερματισμό της κατάστασης της πλάνης, απάτης, απειλής. Σύμφωνα με το άρθρο 184 Α.Κ. : « Η ακυρώσιμη δικαιοπραξία μετά την ακύρωσή της εξομοιώνεται με την εξαρχής άκυρη, με την επιφύλαξη των διατάξεων που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα που τρίτος απέκτησε από σύμβαση που ακυρώθηκε».

Άκυρη είναι η σύμβαση η οποία δεν παράγει έννομα  αποτελέσματα. Και βεβαίως δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι μία σύμβαση η οποία στην πράξη λειτούργησε de facto και δημιούργησε πραγματικές καταστάσεις, ότι δεν παράγει κανένα αποτελέσματα. Σε αυτή την περίπτωση γίνεται δεκτό από τη νομολογία ότι η σχέση  εργασίας είναι άκυρη, δεν παράγει όμως έννομες συνέπειες για το

μέλλον. Γίνεται δεκτό από τη νομολογία επίσης ότι απαιτείται καταγγελία και στην περίπτωση της άκυρης συμβάσεως προκειμένου να λυθεί η εργασιακή σχέση από πλευράς του εργοδότη με όλες τις συνέπειες που έχει αυτή πλην της καταβολής αποζημιώσεως.

Μερικά άκυρη δικαιοπραξία σύμφωνα με το 181 Α.Κ. το οποίο ρυθμίζει γενικώς το θέμα της μερικής ακυρότητας των δικαιοπραξιών, ορίζεται: «Η ακυρότητα μέρους συνεπιφέρει την ακυρότητα ολόκληρης της δικαιοπραξίας, αν συνάγεται ότι δεν θα είχε επιχειρηθεί χωρίς το άκυρο μέρος». Στην προκειμένη δηλαδή περίπτωση πρέπει κάθε φορά   να αναζητείται τι ήθελαν τα μέρη. Αν δηλαδή τα μέρη θα ήθελαν τη διατήρηση της ισχύος της συμβάσεως και αν ακόμη ένα ορισμένο μέρος της σύμβασης δεν ετίθετο λόγω ακυρότητος σε ισχύ. Το ζήτημα δεν είναι απλό πάντοτε διότι δεν είναι εύκολο να διαπιστωθεί η πραγματική βούληση των μερών σε περίπτωση που αυτά γνώριζαν ότι δεν θα ίσχυε το άκυρο μέρος της συμβάσεως. Η παραπάνω αντιμετώπιση είναι πολύ σημαντική διότι έτσι διασώζονται συμβάσεις οι οποίες άλλως θα ήταν εξολοκλήρου άκυρες και έχει για προφανείς λόγους  ιδιαίτερη  σημασία στο εργατικό δίκαιο εφόσον εδώ κατά κανόνα το κυρίως σκοπούμενο δεν είναι να ακυρωθεί η σύμβαση αλλά να περισωθεί η ισχύς της.

Από τη νομολογία θεωρείται ότι εάν πρόκειται για όρο της σύμβασης ο οποίος είναι υπέρ του εργαζομένου και ο  όρος  αυτός κρίνεται άκυρος, ο όρος αυτός θεωρείται εκ των ουσιωδών της σύμβασης και συμπαρασύρει σε ακυρότητα ολόκληρη τη σύμβαση. Άλλωστε αυτό ισχύει σε κάθε περίπτωση σύμβασης.

ΕΝΝΟΙΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΖΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

  1. Η παροχή της εργασίας και ετοιμότητα για την  παροχή  εργασίας

Πρέπει να υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα οποιουδήποτε είδους και μορφής. Και η σκόπιμη ακινησία είναι εργασία (π.χ. αυτή του μοντέλου για τους καλλιτέχνες) καθώς και η ετοιμότητα για εργασία (π.χ. αυτή του ηθοποιού ή αθλητού για αντικατάσταση συναδέλφου στην περίπτωση που θα ασθενήσει, αυτή του νυχτοφύλακα που μπορεί ακόμη και να κοιμάται).

2.  Εξάρτηση

Για τον προσδιορισμό της εξάρτησης έχουν προταθεί στη θεωρία τα εξής κριτήρια :

α. Tης οικονομικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό κριτήριο είναι η οικονομική εκμετάλλευση του μέρους του εργαζομένου από την εργοδοτική πλευρά.

β. Της νομικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό η εξάρτηση έχει νομικό ένδυμα και συνίσταται ακριβώς στο δικαίωμα του ενός μέρους να εκδίδει εντολές και την υποχρέωση του άλλου να υπακούει σε αυτές.

γ. Της προσωπικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό στο πλαίσιο της εργασιακής σχέσης ο εργαζόμενος θέτει στη διάθεση του εργοδότη το σύνολο της προσωπικότητάς του και των αναφορών της και αυτό είναι ακριβώς που θεμελιώνει την εξάρτηση.

δ. Της οργανωτικής εξάρτησης

Σύμφωνα με αυτό το γεγονός που θεμελιώνει την εξάρτηση  δεν είναι η υπό οποιαδήποτε έννοια θεωρούμενη σχέση εργοδότη και εργαζόμενου αλλά η σύνδεση του εργαζόμενου με τον χώρο της εκμετάλλευσης και η υπαγωγή του εργαζόμενου σε αυτήν.

Η ελληνική νομολογία φαίνεται ότι είναι προσηλωμένη στο στοιχείο της προσωπικής εξάρτησης οπωσδήποτε θεωρούμενης και όχι στο στοιχείο της οργανωτικής εξάρτησης. Πάντως τα όρια σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι απολύτως σαφή.

Σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υπάρχει όταν ο εργαζόμενος παρέχει την εργασία του με μισθό και υπόκειται στη λεγόμενη διευθυντική εξουσία ή το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη. Αυτό σημαίνει κατά τη νομολογία ότι προσδιορίζει ο ίδιος ο εργοδότης τον τόπο, τον χρόνο, τον τρόπο εκτελέσεως της εργασίας, τις εφαρμοστέες μεθόδους και τις λοιπές συνθήκες της παροχής της εργασίας κτλ

Η ύπαρξη ή μη του στοιχείου της εξαρτήσεως δεν είναι κάτι που είναι πάντοτε ευχερώς διακριβώσιμο.

Κατ’ αντιδιαστολή σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών πρόκειται όταν δεν υπάρχει ο κατά τα ανωτέρω στενός δεσμός μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου.

3.  Αμοιβή

Δεν νοείται παροχή εξαρτημένης εργασίας χωρίς αντίστοιχη αμοιβή του εργαζομένου γιαυτή.

ΕΚΑΤΕΡΩΘΕΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Α. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

  1. Υποχρέωση για απασχόληση μισθωτού

Ο εργοδότης δεσμεύεται να απασχολεί τον εργαζόμενο με τον τρόπο που προσδιορίζεται στη σύμβαση εργασίας. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να παρουσιάζεται ως αυτονόητη αλλά δεν είναι στην πραγματικότητα διότι ο εργοδότης μπορεί για διάφορους λόγους ή να απασχολεί το μισθωτό σε διάφορη εργασία από αυτή που συμφωνήθηκε   ή και να μην απασχολεί καθόλου το μισθωτό, κάτι το οποίο ισχύει ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες παρόλον ότι έχει

προηγηθεί δικαστική απόφαση η οποία κρίνει άκυρη την καταγγελία, ο εργοδότης αρνείται να απασχολήσει τον εργαζόμενο.

2.  Υποχρέωση για καταβολή του μισθού

Η καταβολή του μισθού γίνεται μέσα στα πλαίσια που καθορίζει ο νόμος και η ιδιαίτερη συμφωνία ή η σύμβαση μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου.

3.  Υποχρέωση χορήγησης αδειών

Ο νόμος καθορίζει μία σειρά αδειών πλην της λεγόμενης τακτικής   ή κανονικής άδειας η χορήγηση των οποίων βαρύνει οπωσδήποτε τον εργοδότη.

4.           Υποχρέωση αποζημιώσεως σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος

Υπάρχουν υποχρεώσεις οι οποίες θεμελιώνονται κατ’ ευθείαν στο νόμο και δεν έχουν σχέση με οποιαδήποτε ειδική συμφωνία μεταξύ των μερών που βαρύνουν τον εργοδότη σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και αυτές ισχύουν ανεξάρτητα και παράλληλα με αυτές που βαρύνουν   τον ασφαλιστικό φορέα.

5.  Υποχρέωση πρόνοιας

Ο εργοδότης πρέπει να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα με τα οποία διασφαλίζεται καλύτερα και σύμφωνα με τον νόμο η ζωή και  η υγεία του εργαζόμενου. Πρέπει να λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την διασφάλιση των καθιερωμένων και νομοθετημένων συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας. Ιδιαίτερη φροντίδα για τη διαβίωση του εργαζόμενου πρέπει να λαμβάνει ο εργοδότης στην περίπτωση που ο εργαζόμενος διαμένει στη οικία του. Η λήψη των κατάλληλων μέτρων για τη διασφάλιση των πραγμάτων που εισάγει στην εκμετάλλευση ο μισθωτός, η ανάληψη του κόστους των συνήθων ζημιών από τον εργοδότη.

6. Υποχρέωση σεβασμού της προσωπικότητας

Ο εργοδότης ο οποίος αποτελεί το ισχυρό στη σχέση εργασίας μέρος οφείλει να παρέχει την κατάλληλη προστασία στον εργαζόμενο η οποία προκύπτει και από τις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα για την προστασία της προσωπικότητας και ειδικότερα από τα άρθρα 57 -59 του Α.Κ.

Βέβαια η προστασία της προσωπικότητας δεν μπορεί να αποσυνδέεται πλήρως από το κατά αντικειμενικό τρόπο προσδιοριζόμενο συμφέρον της επιχείρησης.

Συνεπώς για την στάθμιση των ορίων του επιτρεπτού των ορίων της προστασίας της προσωπικότητας πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η αρχή της αναλογικότητας, το εάν στην πρόκληση της προσβολής συμμετείχε και ο εργαζόμενος κ.ο.κ. Μια τέτοια πάντως στάθμιση δεν βρίσκει ακόμη έρεισμα στην νομολογία.

7.   Υποχρέωση για ίση μεταχείριση

Ο χώρος της εργασίας προσφέρεται για εκμετάλλευση διαφόρων κατηγοριών προσώπων που έχουν ειδικά χαρακτηριστικά. Οι διακρίσεις μπορούν να βασίζονται σε διάφορα στοιχεία όπως το φύλο, η θρησκεία, η εθνικότητα, οι πολιτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις κτλ. Ο εργοδότης λοιπόν δεν πρέπει να κάνει διαφοροποιήσεις που θα μπορούσαν να βασισθούν σε οποιοδήποτε στοιχείο διακρίσεως. Η αρχή της ισότητας δεν σημαίνει την εξίσωση προσώπων που τελούν υπό ανόμοιες συνθήκες και αυτό αποτελεί τη βασική προϋπόθεση της αρχής αυτής σε συνταγματικό επίπεδο.

Β. ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

  1. Υποχρέωση παροχής εργασίας

H εργασία δεν παρέχεται ανεξέλεγκτα αλλά εντός  του  πλαισίου που προβλέπει και διαγράφει ο νόμος.

Εξειδίκευση της υποχρέωσης προς παροχή εργασίας:

a.Αυτοπρόσωπη εκπλήρωση

Η σχέση εργασίας είναι αμεταβίβαστη εκτός αν προκύπτει κάτι άλλο από τη συμφωνία ή τις ειδικότερες συνθήκες. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις επιτρέπεται και ο δανεισμός. Ο χρόνος δανεισμού συνυπολογίζεται στον χρόνο εργασίας στον αρχικό εργοδότη.

β.Εκπλήρωση ως προς ορισμένο τόπο

Ο τόπος προκύπτει άμεσα από την ρητή διατύπωση της σύμβασης ή μπορεί να προκύπτει ότι συνάγεται από αυτήν ή ενγένει από τις συνθήκες. Σε περίπτωση μεταφοράς έδρας μπορεί να θεωρηθεί ότι προκύπτει υποχρέωση για προσφορά υπηρεσιών στη νέα έδρα, με την επιφύλαξη της καταβολής και της πρόσθετης δαπάνης. Η νομολογία δέχεται διάφορες λύσεις ως προς τον τόπο που μεταβάλλεται στην συνέχεια και μετά τον αρχικό του προσδιορισμό. Η αλλαγή του τόπου εργασίας μπορεί να ελέγχεται για καταχρηστικότητα. Ο τόπος είναι ζήτημα πρωτίστως ερμηνευτικό της σύμβασης, αλλά  μπορεί  να προκύπτει και από τις περιστάσεις. Η αυθαίρετη αλλαγή του τόπου προσφοράς της εργασίας μπορεί να στοιχειοθετήσει μονομερή βλαπτική μεταβολή.

γ.Εκπλήρωση ως προς ορισμένο είδος της εργασίας

Απαγορεύεται τροποποίηση του είδους επί το ποιοτικώς κατώτερο. Όταν ο εργαζόμενος αντιμετωπίζει τέτοιο ενδεχόμενο πρέπει να αρνηθεί να προσφέρει το τροποποιημένο είδος εργασίας, και να συνεχίσει να προσφέρει τις υπηρεσίες που προσφέρει και προηγουμένως. Αν αρνηθεί  ο εργοδότης να τις δεχθεί περιέρχεται σε υπερημερία.

2.  Υποχρέωση υπακοής

Συνίσταται ακριβώς σε ό,τι απορρέει από την διευθυντική εξουσία του εργοδότη. Με άλλη διατύπωση συνιστά ό,τι δεσμεύει τον εργαζόμενο έναντι του εργοδότη, ο οποίος οφείλει να προσδιορίζει και να εξειδικεύει το περιεχόμενο της διευθυντικής του εξουσίας.

3.  Υποχρέωση επιμέλειας

Ο εργαζόμενος πρέπει να εκτελεί την εργασία κατά  επιμελή  τρόπο. Για να εκτιμηθεί μάλιστα αν είναι πράγματι επιμελής ο τρόπος με τον οποίο εκτελεί την εργασία του λαμβάνονται υπόψη διάφορα στοιχεία τα οποία ανάγονται στις πραγματικές ικανότητες και δεξιότητες του εργαζομένου. Κρίνεται δηλαδή αυτό συγκεκριμένα και όχι αφηρημένα.

4.  Υποχρέωση πίστεως

Ο εργαζόμενος οφείλει να ενεργεί έναντι του εργοδότη κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην  τον θίγει με οποιοδήποτε τρόπο υλικό ή  ηθικό. Το πώς εξειδικεύεται η υποχρέωση πίστεως είναι ένα ζήτημα όχι πάντοτε ευχερές διότι σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση πρέπει να κρίνεται κάθε φορά αν παραβιάζεται πράγματι αυτή η πίστη. Κλασσική από την νομολογία ιδίως περίπτωση παραβιάσεως της υποχρέωσης πίστεως είναι η παροχή υπηρεσιών, πληροφοριών κτλ σε ανταγωνιστή. Άλλες ειδικότερες περιπτώσεις θεωρούνται και η υποχρέωση να μην δέχεται δώρα από πελάτες για υπηρεσίες που τους προσφέρει, να μην προσφέρει ενγένει υπηρεσίες σε τρίτα πρόσωπα οι οποίες είναι σχετικές με το αντικείμενο της εργοδοτικής επιχείρησης, να μην προωθεί με οποιοδήποτε τρόπο ανταγωνιστικά προϊόντα κ.λ.π.

ΔIAΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ

Η πρόσληψη κατά τον νόμο (763/1970) θεσπίζει υποχρέωση για τους εργοδότες να γίνεται καταρχήν μέσω του λεγόμενου Γραφείου Ευρέσεως Εργασίας (Γ.Ε.Ε) που τοποθετεί τους ανέργους που έχουν δηλωθεί σε αυτό σε σειρά προτεραιότητος. Και βεβαίως η σειρά αυτή προτεραιότητος δεν καθορίζεται αυθαίρετα αλλά προκύπτει από τον νόμο. Επίσης οι εργοδότες έχουν τη δυνατότητα να  κάνουν  πρόταση προς το Γ.Ε.Ε με τους εργαζόμενους τους οποίους προτείνουν για πρόσληψη (κάρτα αναγγελίας προσλήψεως), οπότε το Γ.Ε.Ε υποχρεώνεται από την πρόταση αυτή.

Απαιτείται αναγγελία πρόσληψης προς τον Ο.Α.Ε.Δ. και το Γ.Ε.Ε. οκτώ μέρες μετά την πρόσληψη. Τέλος απαιτείται εγγραφή των νέων μισθωτών σε σχετικό θεωρημένο έγγραφο του Ι.Κ.Α. (ν.2556/1997).

Εάν ο εργοδότης πραγματοποιεί προσλήψεις προσωπικού χωρίς τη μεσολάβηση του Γ.Ε.Ε. του επιβάλλεται πρόστιμο 10 ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη.

Επίσης σε περίπτωση που παραλείψει μία από τις ως άνω υποχρεώσεις του τιμωρείται και ποινικά με φυλάκιση τριών μηνών ή χρηματική ποινή από 100 έως 5000 μεταλλικές δραχμές.

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΟΡΙΣΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι τρόποι λύσης σύμβασης αορίστου χρόνου είναι:

  1. Καταγγελία των μερών για οποιοδήποτε λόγο και οποτεδήποτε εφόσον τηρηθούν οι διατυπώσεις του νόμου (για τον εργοδότη κοινοποίηση έγγραφης καταγγελίας και καταβολή της νόμιμης  αποζημίωσης  και για τον εργαζόμενο προειδοποίηση του εργοδότη μέσα στα προκαθορισμένα από τον νόμο όρια)
  2. Θάνατος ενός των μερών. Ο θάνατος του μισθωτού  επιφέρει οπωσδήποτε τη λύση της σύμβασης εργασίας λόγω του προσωπικού χαρακτήρα της εργασιακής σχέσης. Αντιθέτως ο θάνατος του εργοδότη επιφέρει τη λύση της σύμβασης εάν τα μέρη απέβλεψαν στο πρόσωπο του         συγκεκριμένου εργοδότη άλλως η εργασιακή σχέση μεταβιβάζεται στους κληρονόμους.
  3. Σύγχυση, σύμπτωση δηλαδή στο πρόσωπο ενός και της ιδιότητος του εργοδότη και της ιδιότητος του εργαζομένου.
  4. Αμοιβαία συναίνεση ή νεότερη συμφωνία εργοδότη και εργαζόμενου η άλλως καλούμενη «συμφωνημένη καταγγελία», αν και οι διατάξεις για την καταγγελία καθιερώνουν τα κατώτατα όρια προστασίας τα οποία δεν είναι δυνατόν να υπερβεί η συμφωνία των μερών

ΤΡΟΠΟΙ ΛΥΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

Οι τρόποι λύσης σύμβασης ορισμένου χρόνου είναι:

  1. Πάροδος του συμφωνηθέντος χρόνου ή περάτωση του  έργου για  το  οποίο καταρτίστηκε η σύμβαση εργασίας.
  2. Θάνατος ενός των μερών (ως και στην περίπτωση της σύμβασης αορίστου χρόνου).
  3. Καταγγελία ενός εκάστου των μερών μόνο για σπουδαίο λόγο.
  4. Σύγχυση (ως και στην περίπτωση της σύμβασης αορίστου χρόνου).

ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΤΑΚΤΗ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ

Η καταγγελία από την πλευρά του εργοδότη της σύμβασης, αορίστου χρόνου γίνεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις.

Ως προς την φύση της καταγγελίας αυτή αποτελεί δήλωση βουλήσεως η οποία είναι απευθυντέα και ληψιδεής, παράγει δηλαδή τα αποτελέσματά της από την στιγμή που θα περιέλθει σε εκείνον προς τον οποίο απευθύνεται.

Δύο είναι τα είδη της καταγγελίας όπως αυτή διαγράφεται στο νόμο, η τακτική και η άτακτη καταγγελία.

Τακτική είναι η καταγγελία η οποία γίνεται με προμήνυση ή προειδοποίηση προς τον εργαζόμενο, άτακτη δε είναι η καταγγελία η οποία γίνεται χωρίς να προηγηθεί τέτοια προμήνυση.

Ο απαιτούμενος χρόνος προμηνύσεως για την τακτική καταγγελία κλιμακωνόταν βάσει της ρύθμισης που ίσχυε μέχρι πρότινος ως εξής:

 

Χρόνος εργασίαςΠροειδοποίηση
2 μήνες έως 1 έτος1 μήνας
1 έτος έως 4 έτη2 μήνες
4 έτη έως 6 έτη3 μήνες
6 έτη έως 8 έτη4 μήνες
8 έτη έως 10 έτη5 μήνες
10 έτη και άνωπροστίθεται 1 μήνας για κάθε χρόνο προϋπηρεσίας μέχρι τα 2 έτη

Επί τακτικής καταγγελίας λοιπόν δεν λύεται η εργασιακή σχέση πριν περάσει ο χρόνος της προμηνύσεως.

Η άτακτη καταγγελία έχει το χαρακτηριστικό ότι δεν προαπαιτείται χρόνος προμήνυσης για να αρχίσει να παράγει τα αποτελέσματά της, παράγει δηλαδή άμεσα τα αποτελέσματά της.

Αποζημίωση καταβάλλεται και στην τακτική και στην άτακτη καταγγελία. Η διαφορά είναι μόνο ως προς το ύψος της αποζημίωσης της καταγγελίας.

Για τον υπολογισμό της αποζημίωσης λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές του τελευταίου μήνα πριν από την καταγγελία, στις οποίες περιλαμβάνεται ο μισθός, τα επιδόματα και κάθε τι που λαμβάνει   ο μισθωτός τακτικά ως αντιπαροχή για την προσφορά της εργασίας του.

Η αποζημίωση πρέπει να καταβάλλεται εφάπαξ αν δεν υπερβαίνει τους 6 μήνες. Αν υπερβαίνει τους 6 μήνες το πέραν των 6 μηνών ποσό κανονίζεται σε τριμηνιαίες δόσεις.

H πρόσφατα καθιερωθείσα μείωση της αποζημίωσης της καταγγελίας

Με το άρθρο 74 παρ.2 του ν.3863/2010  ξανατέθηκε  το  ζήτημα  του χρόνου προειδοποίησης και της καθιερούμενης αποζημίωσης της καταγγελίας, ανάλογα με τον χρόνο διάρκειας της εργασιακής σχέσης.

Για τους υπαλλήλους που η καταγγελία γίνεται χωρίς προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΎψος ΑποζημίωσηςΧρόνος ΕργασίαςΎψος ΑποζημίωσηςΧρόνος ΕργασίαςΎψος Αποζημίωσης
έως 12 μήνες13 έτη9 μηνών21 έτη17 μηνών
12 μήνες – 4 έτη2 μηνών14 έτη10 μηνών22 έτη18 μηνών
4 – 6 έτη3 μηνών15 έτη11 μηνών23 έτη19 μηνών
6 – 8 έτη4 μηνών16 έτη12 μηνών24 έτη20 μηνών
8 – 10 έτη5 μηνών17 έτη13 μηνών25 έτη21 μηνών
10 έτη6 μηνών18 έτη14 μηνών26 έτη22 μηνών
11 έτη7 μηνών19 έτη15 μηνών27 έτη23 μηνών
12 έτη8 μηνών20 έτη16 μηνών28 έτη και άνω24 μηνών

Για τους υπαλλήλους που η καταγγελία γίνεται με προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΧρόνος προειδοποίησηςΎψος Αποζημίωσης
έως 12 μήνες
12 μήνες – 2 έτη1 μήνας1 μήνας
2 – 4 έτη2 μήνες1 μήνας
4 – 5 έτη2 μήνες1½ μήνας
5 – 6 έτη3 μήνες1½ μήνας
6 – 8 έτη3 μήνες2 μήνες
8 – 10 έτη3 μήνες2½ μήνες
10 έτη4 μήνες3 μήνες
11 έτη4 μήνες3½ μήνες
12 έτη4 μήνες4 μήνες
13 έτη4 μήνες4½ μήνες
14 έτη4 μήνες5 μήνες
15 έτη5 μήνες5½ μήνες
16 έτη5 μήνες6 μήνες
17 έτη5 μήνες6½ μήνες
18 έτη5 μήνες7 μήνες
19 έτη5 μήνες7½ μήνες
20 έτη6 μήνες8 μήνες
21 έτη6 μήνες8½ μήνες
22 έτη6 μήνες9 μήνες
23 έτη6 μήνες9½ μήνες
24 έτη6 μήνες10 μήνες
25 έτη6 μήνες10½ μήνες
26 έτη6 μήνες11 μήνες
27 έτη6 μήνες11½ μήνες
28 έτη και άνω6 μήνες12 μήνες

Για   τους   εργάτες   που   η   καταγγελία    γίνεται χωρίς προειδοποίηση (προμήνυση) ισχύουν τα εξής:

Χρόνος ΕργασίαςΎψος Αποζημίωσης
2 μήνες έως 1 έτος5 ημερομίσθια
1 έτος έως 2 έτη7 ημερομίσθια
2 έτη έως 5 έτη15 ημερομίσθια
5 έτη έως 10 έτη30 ημερομίσθια
10 έτη έως 15 έτη60 ημερομίσθια
15 έτη έως 20 έτη100 ημερομίσθια
20 έτη έως 25 έτη120 ημερομίσθια
25 έτη έως 30 έτη145 ημερομίσθια
30 έτη και άνω165 ημερομίσθια

Σημειώνεται ότι παρατίθεται στην αρχή της παρούσας ενότητας και ο προϊσχύσας πίνακας με την κλιμάκωση του χρόνου  προμηνύσεως  για την τακτική καταγγελία των υπαλλήλων, προκειμένου να φανεί η επελθούσα διαφοροποίηση.

Προϋποθέσεις της τακτικής και της άτακτης καταγγελίας είναι:

  1. O έγγραφος τύπος της καταγγελίας.
  2. Περιέλευση της καταγγελίας στον εργαζόμενο.
  3. Καταβολή ή ρύθμιση της καταβολής της νόμιμης αποζημίωσης.

Η ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ

Την σύμβαση εργασίας μπορεί να καταγγείλει και ο εργαζόμενος. Προϋπόθεση όμως είναι η τήρηση ορισμένης προθεσμίας. Οφείλει να ειδοποιήσει δηλαδή τον εργοδότη περί της επικείμενης αποχώρησής του.

Αν τηρηθεί ο απαιτούμενος από τον νόμο χρόνος προμήνυσης δεν καταβάλλεται αποζημίωση. Ο χρόνος προμήνυσης δεν είναι  ανώτερος  των τριών μηνών.

Για την αποζημίωση και τον χρόνο προειδοποίησης του εργαζομένου έναντι του εργοδότη ισχύουν τα εξής:

Χρόνος εργασίαςΎψος αποζημίωσης και χρόνος προειδοποίησης
2 μήνες – 1 έτος1½ μήνας
1 έτος – 4 έτη1 μήνας
4 έτη – 6  έτη1½ μήνας
6 έτη – 8  έτη2 μήνες
8 έτη – 10  έτη2½ μήνες
10 έτη και άνω3 μήνες

Η καταγγελία από την πλευρά του εργαζόμενου λέγεται και

«παραίτηση» ή «οικειοθελής αποχώρηση» και με τους όρους αυτούς αυτό αντιδιαστέλλεται από την «απόλυση».

Η    καταγγελία   από    την    πλευρά    του    εργαζόμενου    δεν    είναι απαραίτητο, όπως στην περίπτωση του εργοδότη,  να είναι έγγραφη.     Ο εργαζόμενος μπορεί να καταγγείλει και την σύμβαση ορισμένου και την σύμβαση αορίστου χρόνου.                             Η             αποχώρηση του    μισθωτού          λόγω συνταξιοδότησης ισοδυναμεί με σιωπηρή καταγγελία.

TA ΧΡΟΝΙΚΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ωράριο

Είναι το ανώτατο όριο της επιτρεπόμενης ημερήσιας και της εβδομαδιαίας απασχόλησης του εργαζόμενου.

Κατά τον χρόνο που συνιστά το ωράριο δεν σημαίνει ότι ο εργαζόμενος προσφέρει κατά ένα ενεργητικό τρόπο την εργασία του,  αλλά και ότι τελεί υπό συνθήκες ετοιμότητος για την παροχή της εργασίας, δηλαδή ευρίσκεται στην διάθεση του εργοδότη προκειμένου να απασχοληθεί. Ο χρόνος του ωραρίου δεν είναι καθαρός χρόνος εργασίας

και με συλλογικές συμβάσεις εργασίας και με κανονισμούς μπορεί, να ορίζεται ότι διάφορα χρονικά διαστήματα κατά τα οποία δεν παρέχεται κατά τρόπο ενεργό εργασία εξομοιώνονται με χρόνο κατά τον οποίο παρέχεται κατά τρόπο ενεργό εργασία (π.χ διάφορες διακοπές της εργασίας, διαλείμματα κτλ)

Ο χρόνος εργασίας τοποθετείται σε οποιοδήποτε διάστημα του 24ώρου, ο χρόνος της εβδομαδιαίας απασχόλησης αρχίζει τη Δευτέρα το πρωί και τελειώνει την Κυριακή το βράδυ.

Το ωράριο διακρίνεται σε νόμιμο και συμβατικό

α. Νόμιμο ωράριο

Το νόμιμο ωράριο καθορίζεται με κανόνες αναγκαστικού δικαίου, με τρόπο νομοθετικό από όργανα κρατικής προέλευσης και ισχύει ανεξαρτήτως των ορισμών της σύμβασης και του κύρους ή μη της σύμβασης. Ειδικότερα μπορεί να καθορίζεται με νόμο ή με κανονιστική πράξη της διοίκησης, η οποία εκδίδεται κατά νομοθετική εξουσιοδότηση. Το νόμιμο ωράριο αποτελεί τον μέγιστο επιτρεπόμενο χρόνο απασχόλησης των μισθωτών. Το νόμιμο ωράριο προσδιορίζεται ρητά και ως μέγιστο όριο ημερήσιας απασχόλησης και ως μέγιστο όριο εβδομαδιαίας απασχόλησης.

Τα ανωτέρω έχουν ως άμεση πρακτική συνέπεια ότι δεν είναι δυνατό να συμφωνηθεί υπέρβαση του ωραρίου έστω και αν συμφωνηθούν οποιαδήποτε οικονομικά ανταλλάγματα για τον εργαζόμενο. Μπορεί απεναντίας να συμφωνηθεί ως ωράριο μικρότερος αριθμός ωρών και ότι ενδεχομένως ο μικρότερος αριθμός ωρών θα εξισώνεται ως προς τα παρεχόμενα στον εργαζόμενο οφέλη με πλήρες ωράριο.

Με το π.δ της  27.6/4.7.1932 καθιερώθηκε  για  την  βιομηχανία  και τη βιοτεχνία η ημερήσια εργασία του 8ώρου και η εβδομαδιαία εργασία των 48 ωρών. Ο κανόνας αυτός επεκτάθηκε σταδιακά και για

τους υπαλλήλους γραφείων και για τους εργαζόμενους στα εμπορικά καταστήματα.

Με την καθιέρωση της 5ήμερης εργασίας το ανώτατο νόμιμο ωράριο έγινε 9 ώρες ημερησίως και 45 εβδομαδιαίως. Για δε την 6ήμερη εργασία διατηρείται ως ανώτατο νόμιμο ωράριο 8 ώρες ημερησίως και 48 εβδομαδιαίως.

Ο παραπάνω πάντως γενικός κανόνας δέχθηκε τροποποίηση από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και το χρονικό διάστημα από το έτος 1975 έως το έτος 1984. Ο συνολικός λοιπόν χρόνος εβδομαδιαίας απασχόλησης υπέστη σημαντική μείωση χωρίς πάντως να πάψει  να ισχύει το 8ωρο και ο κανόνας του 8ώρου.

Η πρώτη μείωση έγινε με την ε.γ.σ.σ.ε της 28-02-1975  από  48  ώρες σε 45 ώρες. Στη συνέχεια με την ΔΔΔΔ 6/1979 μειώθηκε σταδιακά στις 42 ώρες την εβδομάδα από 01-10-1981. Περαιτέρω ο χρόνος εβδομαδιαίας απασχόλησης μειώθηκε με την  ΔΔΔΔ  1/1982  από  42  σε 41 ώρες και με την ΔΔΔΔ 25/1983 μειώθηκε σε 40. Για τη βιομηχανία επεκτάθηκε το 40ωρο με την ΔΔΔΔ 25/1983 και παράλληλα εισήχθη η εβδομάδα των 5 ημερών. Ακολούθως επεκτάθηκε το 5μερο και στους εργαζόμενους στα εμπορικά καταστήματα.

Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι δεν υπάρχει νομοθετική ρύθμιση για το ωράριο και υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις σχετικές με ειδικές κατηγορίες επιχειρήσεων, επαγγελμάτων, κλπ.

β. Συμβατικό ωράριο

Είναι εκείνο το οποίο καθορίζεται έγκυρα από τη σύμβαση και ισοδυναμεί κατά κανόνα με χρόνο εργασίας ο οποίος είναι κάτω απ’ τα όρια της ημερήσιας και εβδομαδιαίας απασχόλησης που προβλέπει ο νόμος (του νόμιμου ωραρίου).

Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων οι οποίοι δεν καλύπτονται από το νόμιμο ωράριο π.χ. διευθύνοντες υπάλληλοι.

Μπορεί η μείωση του ωραρίου ενσχέσει  με τα καθοριζόμενα από το νόμο όρια να προέρχεται και από τον ίδιο τον εργοδότη οπότε στην

περίπτωση αυτή επαναφορά στο καθοριζόμενο από το νόμο ωράριο δεν είναι καταρχήν δυνατή.

Άλλες κατηγορίες ωραρίου είναι:

α. Εθιμικό ωράριο

Είναι αυτό που καθορίζεται με έθιμο και δεν μπορεί να υπερβεί τα όρια του νόμιμου ωραρίου.

β. Ελαστικό ωράριο

Είναι το ωράριο όταν ο χρόνος προσέλευσης και αποχώρησης από την εργασία κυμαίνεται και επιδιώκεται μ’ αυτό να ικανοποιούνται οι επιμέρους ανάγκες των εργαζομένων.

Μπορεί να υποχρεώνεται ο εργαζόμενος σε γνωστοποίηση του πώς από πλευράς χρονικής σκοπεύει να απασχοληθεί και σε άλλες περιπτώσεις δεν υποχρεώνεται. Σε μια πιο σύγχρονη μορφή ελαστικότητας υπάρχει συμφωνία μεταξύ των ίδιων των εργαζομένων για το ζήτημα αυτό.

γ. Διακεκομμένο ωράριο

Όταν κατά την παροχή της εργασίας μεσολαβούν διαστήματα διακοπής της.

Οι διάφορες διακοπές της εργασίας δεν υπολογίζονται. Τέτοιες διακοπές είναι συνήθως αυτές που αφορούν σε διάφορες προπαρασκευαστικές για την εργασία ενέργειες.

ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ α. ΥΠΕΡΕΡΓΑΣΙΑ

Υπερεργασία είναι ο χρόνος κατά τον οποίο γίνεται υπέρβαση του συμβατικού ωραρίου ή του εφαρμοζομένου σε ορισμένη εκμετάλλευση ωραρίου και ο οποίος σε κάθε περίπτωση υπολείπεται του νομίμου ωραρίου, ή άλλως βρίσκεται εντός των ορίων του νομίμου ωραρίου.

Όπως έχει προαναφερθεί το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο είναι  48  ώρες για 6ήμερη εργασία και 45 ώρες για 5ήμερη εργασία. Στην 6ήμερη λοιπόν εργασία η διαφορά μεταξύ 40 και 48  δηλαδή  η  διαφορά  των  8  ωρών που υπάρχει ανάμεσα στο νόμιμο ωράριο και στο καθορισμένο με ε.γ.σ.σ.ε. αποτελεί τη λεγόμενη «θεσμοποιημένη» υπερεργασία. Η υπερεργασία αυτή από  πλευράς  αμοιβής  βαρύνεται  με  20%  ανά  ώρα.  Στην 5ήμερη εργασία η  διαφορά  μεταξύ  40  και  45,  δηλαδή  η  διαφορά  των 5 ωρών που  υπάρχει  ανάμεσα  στο  νόμιμο  ωράριο  και  στο καθορισμένο με ε.γ.σ.σ.ε., αποτελεί τη λεγόμενη «θεσμοποιημένη» υπερεργασία.

Για τους υπαλλήλους των εμπορικών καταστημάτων το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο είναι 42 ώρες. Στην περίπτωση αυτή η υπερεργασία είναι η διαφορά μεταξύ των 40 και των 42 ωρών, δηλαδή οι 2 ώρες.

 Παράδειγμα

Μισθωτός που έχει 5ήμερη εργασία έχει νόμιμο ωράριο 9 ώρες ημερησίως και 45 εβδομαδιαίως. Το ωράριο το οποίο έχει συμφωνήσει συμβατικά είναι 35 ώρες. Την περασμένη εβδομάδα εργάσθηκε 44 ώρες. Συγκεκριμένα: Τη Δευτέρα εργάσθηκε 7 ώρες. Την Τρίτη εργάσθηκε 8 ώρες. Την Τετάρτη εργάσθηκε 7 ώρες. Την Πέμπτη εργάσθηκε 11 ώρες. Την Παρασκευή εργάσθηκε 11 ώρες. Πόσες ώρες υπερεργασίας έχει πραγματοποιήσει και πώς θα αμειφθεί για τις ώρες αυτές;

Για να απαντηθεί το ερώτημα αυτό προσδιορίζονται πόσες ώρες απλής και πόσες ώρες «θεσμοποιημένης υπερεργασίας».

Απλή      υπερεργασία:       Είναι     η     διαφορά     μεταξύ     του     συμβατικού εβδομαδιαίου ωραρίου και του προκύπτοντος από την ε.γ.σ.σ.ε.

Συνεπώς η απλή υπερεργασία προκύπτει  ως  εξής:  40-35=5 Θεσμοποιημένη υπερεργασία: Είναι η διαφορά μεταξύ του προκύπτοντος  από την ε.γ.σ.σ.ε. εβδομαδιαίου ωραρίου και του νομίμου ωραρίου. Συνεπώς η θεσμοποιημένη υπερεργασία προκύπτει ως εξής: 45-40=5

Η απλή υπερεργασία των 5 ωρών θα αμειφθεί με απλό ωρομίσθιο, δηλαδή χωρίς καμία προσαύξηση ως να πρόκειται για ώρες κανονικής

απασχόλησης. Η θεσμοποιημένη υπερεργασία των 5 ωρών θα  αμειφθεί με 5 ωρομίσθια προσαυξημένα κατά 20%.

Σημειώνεται ότι εάν υπάρχει εργασία την Κυριακή αυτή αμείβεται με ειδικό τρόπο υπολογισμού και όχι με τον τρόπο που αμείβεται σύμφωνα με τα παραπάνω η υπερεργασία.

Προϋπόθεση για τον υπολογισμό της υπερεργασίας είναι να προηγείται ο υπολογισμός του ωρομισθίου.

Η υπερεργασία ίσχυσε μέχρι την 01-04-2001. Η έννοια της υπερεργασίας μέχρι τότε προέκυψε από τη θέσπιση της ε.γ.σ.σ.ε. της 26- 02-1975. Με την συλλογική αυτή σύμβαση μειώθηκε το νόμιμο εβδομαδιαίο ωράριο από 48 σε 45 ώρες και η διαφορά των ωρών από 45 έως 48 χαρακτηρίστηκε ως υπερεργασία για την οποία οριζόταν καταβάλλεται προσαύξηση 25% ανά ώρα.

Αν το εβδομαδιαίο ωράριο του εργαζόμενου το οποίο έχει καθοριστεί συμβατικά ή με άλλο τρόπο και ισχύει στην πραγματικότητα είναι κατώτερο των 40 ωρών πρόκειται για απλή υπερεργασία, όπως προαναφέρθηκε, η οποία κατά άλλους λέγεται και πρόσθετη εργασία και αμείβεται με την αμοιβή που καθορίζει το 659 Α.Κ.

Μετά την 01-04-2001 και με την ρύθμιση του ν.2874/2000 για τα χρονικά όρια εργασίας ο οποίος προσδιόρισε ως βασικό σκοπό του την προώθηση της απασχόλησης έγινε κατάργηση της υπερεργασίας και αντικατάστασή της με την λεγόμενη «ιδιότυπη υπερωρία».

Υπολογισμός του ωρομισθίου

  • Για τον υπολογισμό του ωρομισθίου ως ποσό  βάσης  χρησιμοποιούμε τον μηνιαίο μισθό. Διαιρούμε τον μηνιαίο μισθό δια το κατά «συμβατικό τρόπο» αποδεκτό σύνολο εργασίμων κάθε μήνα (που είναι 25) και βρίσκουμε το ημερομίσθιο. Στην συνέχεια πολλαπλασιάζουμε το ημερομίσθιο το οποίο προέκυψε με τον αριθμό των εργασίμων ημερών που στην προκειμένη περίπτωση είναι 5 και διαιρούμε  το  αποτέλεσμα που θα λάβουμε με το 40 που είναι ο συνολικός αριθμός των ωρών εβδομαδιαίας απασχόλησης σύμφωνα με την ε.γ.σ.σ.ε.
  • Υπολογισμός ωρομισθίου όταν έχουμε αμοιβή με ημερομίσθιο και όχι κατά μήνα. Όταν η απασχόληση είναι 6ήμερη πολλαπλασιάζουμε το ημερομίσθιο με το 6 και όταν η απασχόληση είναι 5ήμερη με το 5 για να βρούμε το μισθό της εβδομάδος. Στη συνέχεια διαιρούμε το αποτέλεσμα το οποίο λαμβάνουμε με τον αριθμό 40 και έτσι προκύπτει το ωρομίσθιο.

β. ΥΠΕΡΩΡΙΑ

Είναι ο χρόνος εργασίας ως προς τον οποίο σημειώνεται υπέρβαση του ανώτατου ορίου ημερήσιας απασχόλησης ή του ανωτάτου ορίου εβδομαδιαίας απασχόλησης, δηλαδή του νομίμου ημερήσιου ή του νομίμου εβδομαδιαίου ωραρίου.

Το νόμιμο ωράριο προσδιορίζει τα όρια της απασχόλησης, η υπέρβαση των οποίων απαγορεύεται. Αυτό σημαίνει ότι οι συμφωνίες επί τη βάσει των οποίων σημειώνεται υπέρβαση πέραν από τα επιτρεπόμενα όρια του νόμου είναι άκυρες. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις πάντως τις οποίες διαγράφει ο νόμος είναι δυνατή η υπερωριακή απασχόληση.

Προϋποθέσεις για να είναι νόμιμες οι υπερωρίες είναι οι εξής: α. Να υπάρχει σοβαρός λόγος που να τις επιβάλλει.

β. Να κινούνται εντός των ορίων που καθορίζει ο νόμος ανά κατηγορίες. γ. Να αναγγέλλονται εγγράφως στην Αρχή ή και να ζητείται σε ορισμένες

περιπτώσεις η άδεια της Αρχής.

δ. Να αναρτάται ειδικό έγγραφο που να τις αποτυπώνει και

ε. Να τηρείται ειδικό βιβλίο το οποίο ονομάζεται βιβλίο υπερωριών.

Τα ισχύοντα μετά και τον ν.3863/2010

Τα περί της κατ’ εξαίρεση υπερωρίας, όπως αυτά ρυθμίστηκαν μετά και την εισαγωγή των ρυθμίσεων του άρθρου 74 παρ. 10 του ν.3863/2010, περί του νομίμου των πραγματοποιούμενων υπερωριών έχουν ως εξής:

  1. H υπέρβαση λογίζεται σε ημερήσια βάση, όταν πρόκειται υπέρβαση του ωραρίου των 8 ωρών που ισχύει επί εξαήμερης απασχόλησης και του

ωραρίου των 9 ωρών όταν πρόκειται περί ωραρίου των 9 ωρών επί πενθήμερης απασχόλησης.

  • Πρέπει να τηρείται μία σειρά τυπικών προϋποθέσεων (τήρηση βιβλίου υπερωριών, έγκριση από την αρμόδια αρχή κ.λ.π.).
  • Δεν πρέπει να γίνεται υπέρβαση των ισχυόντων κατώτερων ορίων.
  • Επειδή η δυνατότητα υπερωριακής απασχόλησης δεν ισχύει για όλους, πρέπει ο συγκεκριμένος εργαζόμενος να μην ανήκει σε εξαιρούμενη κατηγορία εργαζομένων (ανήλικοι εργαζόμενοι, εργαζόμενοι με μερική απασχόληση).

Οι χρονικοί περιορισμοί στην πραγματοποίηση υπερωριών τίθενται σε δύο βάσεις. Η πρώτη είναι η ημερήσια βάση. Έτσι δεν πρέπει η εργασία να υπερβαίνει καταρχήν τις τρεις ώρες ημερήσια. Σε όλως εξαιρετικές περιπτώσεις επιτρέπεται η παρεκτείνεται δικαιολογημένα ο χρόνος αυτής της υπερβάσεως σε τέσσερις (4) ώρες ημερήσια.

Οι ρυθμίσεις του πρόσφατου ν.3385/2005 όπως τροποποιήθηκε με τον ν.3863/2010 για την αμοιβή της πρόσθετης εργασίας

Σύμφωνα με τον ως άνω ν.3385/2005, σε επιχειρήσεις στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως 40 ώρες την εβδομάδα, ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται 5 επιπλέον ώρες την  εβδομάδα κατά την κρίση του εργοδότη (υπερεργασία). Οι ώρες αυτές υπερεργασίας (41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα) αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 20% και δεν συνυπολογίζονται στα ε- πιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης. Για όσους εργαζόμενους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η υπερεργασία ανέρχεται σε 8 ώρες  την εβδομάδα (από 41η έως 48η ώρα). Στην ουσία ο νέος νόμος επανέφερε την προϊσχύσασα ρύθμιση για την υπερεργασία.

Ο ως άνω νόμος επίσης ορίζει ότι η πέραν των 45 ωρών την ε- βδομάδα απασχόληση του μισθωτού θεωρείται  υπερωριακή απασχόληση. Για όσους εργαζόμενους ισχύει σύστημα εργασίας 6 εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η

εργασία πέραν των 48 ωρών την εβδομάδα. Επίσης υπερωριακή απασχόληση συνιστά η υπέρβαση του ωραρίου των οκτώ (8) ωρών επί εξαήμερης εβδομαδιαίας εργασίας και των εννέα (9) ωρών επί πενθήμερης εβδομαδιαίας εργασίας.

Μισθωτοί απασχολούμενοι υπερωριακά δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας και μέχρι τη συμπλήρωση 120 ωρών ετησίως αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%. Η αμοιβή για την πέραν των 120 ωρών ετησίως νόμιμη υπερωριακή απασχόληση είναι το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 60%.

Κάθε ώρα υπερωρίας, για την πραγματοποίηση της οποίας δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες από το νόμο διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης, χαρακτηρίζεται κατ’ εξαίρεση υπερωρία. Για κάθε ώρα κατ’ εξαίρεση υπερωρίας ο μισθωτός δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 80%.

Με τις νέες ρυθμίσεις για την πληρωμή της υπερωριακής απασχόλησης δεν είναι επιβεβλημένο να γίνεται προσφυγή στις περί αδικαιολογήτου πλουτισμού διατάξεις.

Με τον ν.3385/2005 επαναφέρθηκε ο θεσμός  της  υπερεργασίας ως ίσχυε παλαιότερα, αφού ενδιάμεσα με τον ν.2874/2000 εισήχθη ο θεσμός της «ιδιότυπης υπερωρίας».

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας σύμφωνα με τον πρόσφατο ν.3986/2011

Η διευθέτηση του χρόνου εργασίας ρυθμίσθηκε  κατά  τροποποίηση των μέχρι εκείνη τη στιγμή ισχυόντων σύμφωνα με το ν.3385/2005. Ρυθμίσθηκε δε εκ νέου με τον πολύ πρόσφατο  ν.3986/2011.

Σύμφωνα λοιπόν με την πρόσφατη νομοθετική μεταρρύθμιση της διευθέτησης του χρόνου εργασίας, καθιερώνεται η δυνατότητα διευθέτησης για 2 ώρες επιπλέον των 8 ωρών ημερήσια και για μία χρονική περίοδο που χαρακτηρίζεται ως περίοδος «αυξημένης

απασχόλησης», με την προϋπόθεση ότι το επιπλέον των 40 ωρών ή των ωρών που συνιστούν το τυχόν μικρότερο καθορισμένο συμβατικά  ωράριο, «αφομοιώνεται» αφαιρούμενο από τις ώρες απασχόλησης μίας άλλης χρονικής περιόδου που χαρακτηρίζεται ως «μειωμένης απασχόλησης» .

Εκτός από την παραπάνω δυνατότητα καθιερώνεται και μία δεύτερη εναλλακτική δυνατότητα χρονικής ανακατανομής που  συνίσταται σε αυξομείωση του ημερήσιου ωραρίου η οποία οδηγεί συνολικά σε ανακατανομή 256 ωρών ετήσια, οι οποίες μετατίθενται σε ορισμένη χρονική περίοδο που δεν μπορεί να ξεπερνά τις 32 εβδομάδες ετήσια.

Εκείνο που με την ως άνω ανακατανομή πρέπει οπωσδήποτε να συμβαίνει, είναι να μη υπάρχει μεταβολή του μέσου εβδομαδιαίου ωραρίου κατά την περίοδο της αυξημένης απασχόλησης,  έναντι  αυτού της περιόδου της μειωμένης απασχόλησης το οποίο πρέπει να είναι 40 ωρών ή το όποιο τυχόν συμβατικά καθορισμένο μικρότερο ωράριο των 40 ωρών εβδομαδιαία. Αν στο ωράριο περιλαμβάνονται και ώρες υπερεργασίας και υπερωριών δεν είναι δυνατό το μέσο κατά τα ανωτέρω ωράριο να υπερβαίνει τις 48 ώρες.

Συνολικά εφόσον δεν γίνεται υπέρβαση των 10 ωρών ημερήσια δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις για την υπερεργασία και τις υπερωρίες.

Καθιερώνεται, αντί της αφαιρέσεως από το ωράριο εντός της περιόδου της μειωμένης απασχόλησης, η δυνατότητα χορηγήσεως ημερών πλήρους ανάπαυσης (ρεπό).

H ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΥΠΑΛΛΗΛΟΥΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΕΣ

Η διάκριση σε υπαλλήλους και εργάτες είναι σημαντική από πλευράς πρακτικών συνεπειών. Μία από τις σημαντικότερες πρακτικές συνέπειες είναι αυτή που αναφέρεται στο ύψος της δικαιούμενης αποζημίωσης.

Ο ίδιος ο νόμος (άρθρο 1 του ν.δ 2655/1953) καθορίζει την έννοια του υπαλλήλου (ιδιωτικού υπαλλήλου ο οποίος πρέπει να

διακρίνεται από τον δημόσιο υπάλληλο) ως εξής: «…θεωρείται παν πρόσωπον κατά κύριον επάγγελμα ασχολούμενον επ’ αντιμισθία, ανεξαρτήτως τρόπου πληρωμής, εις υπηρεσίαν ιδιωτικού καταστήματος γραφείου ή εν γένει επιχειρήσεως ή οιασδήποτε εργασίας παρέχων εργασίαν αποκλειστικώς ή κατά κύριον χαρακτήρα μη σωματικήν. Δε θεωρούνται υπάλληλοι οι υπηρέται πάσης κατηγορίας καθώς και παν ενγένει πρόσωπον, το οποίον χρησιμοποιείται εν τη παραγωγή αμέσως, ως βιομηχανικός, βιοτεχνικός, μεταλλευτικός ή γεωργικός εργάτης ή ως βοηθός ή μαθητευόμενος των ενλόγω κατηγοριών ή παρέχει υπηρετικάς ενγένει υπηρεσίας».

Ο παραπάνω ορισμός φαίνεται ότι είναι σχετικά σαφής υπό την έννοια ότι σύμφωνα με αυτόν υπάλληλος είναι εκείνος ο οποίος προσφέρει κατά κύριο λόγο εργασία μη σωματική δηλαδή  πνευματική (δια καταβολής πνευματικών δυνάμεων), ενώ εργάτης είναι εκείνος που προσφέρει κατά κύριο λόγο σωματική εργασία. Τα κριτήρια πάντως αυτά δεν κρίθηκαν ως επαρκή προκειμένου να προσδιορίσουν κατά τρόπο πλήρη και ολοκληρωμένο την ως άνω διάκριση και έτσι θεωρήθηκε αναγκαία η εισαγωγή και άλλων συμπληρωματικών κριτηρίων.

Τα ενλόγω συμπληρωτικά κριτήρια επέβαλε η εισαγωγή και η χρήση της τεχνολογίας. Η χρήση λοιπόν των διαφόρων μηχανημάτων και συσκευών υψηλής τεχνολογίας δεν μπορεί να γίνεται μόνο με ορισμένου είδους άσκηση σε αυτό αλλά επίσης απαιτείται εξειδιασμένη εμπειρία, κατάλληλη θεωρητική μόρφωση και ανάληψη ευθύνης. Εν όψει  αυτών των δεδομένων το θεμελιώδες κριτήριο διάκρισης που προτείνει σύμφωνα με τα παραπάνω ο νόμος χωρίς να  χάνει  από  πλευράς  μεθοδολογικής την θεμελιώδη χρησιμότητά του, εντούτοις φαίνεται να είναι  σήμερα πολύ απλό ή και απλοϊκό για να οδηγήσει σε έναν αποτελεσματικό και ορθό χαρακτηρισμό των εργαζομένων σε ανήκοντες στη μία ή την άλλη κατηγορία.

Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ακριβώς ο προσδιορισμός με βάση τα παραπάνω κριτήρια γίνεται δυσχερής.

Έτσι στο κριτήριο του παραπάνω ορισμού προστέθηκε το κριτήριο της καθοδήγησης που συγκροτείται ειδικότερα από την έννοια της καθοδήγησης και την έννοια της ευθύνης.

Εξάλλου οι εξελίξεις στον τομέα ιδίως της τεχνολογίας οδήγησαν τη νομολογία στο να δημιουργήσει μιαν αξιόλογη περιπτωσιολογία.

Με βάση αυτή τη διάκριση καθορίζονται διάφορα επιμέρους ζητήματα όπως:

α. Το ύψος των κατώτατων αποδοχών. Στον καθορισμό των γενικών κατώτατων ορίων δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά. Η διαφορά όμως αυτή προκύπτει από διάφορες ειδικές ρυθμίσεις  (π.χ  διάφορες περικοπές επί αργιών)

β. Ενώ λοιπόν για υπαλλήλους η καταγγελία μπορεί να γίνεται και με προειδοποίηση κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται προκειμένου για τους εργάτες. Σε περίπτωση που θεωρηθεί ότι υπάρχει η ανάγκη προειδοποίησης και για τους εργάτες η  καταβαλλόμενη  αποζημίωση είναι μικρότερη.

γ. Το ύψος του επιδόματος ανεργίας είναι μικρότερο για τους εργάτες έναντι αυτού που προβλέπεται για τους υπαλλήλους.

ΜΑΘΗΤΕΥΟΜΕΝΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Μαθητευόμενος είναι εκείνος ο οποίος έχει εργασιακή σχέση πλην όμως παράλληλα βρίσκεται σε σχέση μαθητείας (και έχει σύμβαση μαθητείας) όπου εκείνο που είναι το προέχον είναι η παροχή γνώσεων στον μαθητευόμενο. Οι μαθητευόμενοι είναι ηλικίας 15 έως 18 ετών και κατά κανόνα φοιτούν και σε ορισμένη επαγγελματική σχολή. Σε αυτούς εφαρμόζονται οι διατάξεις της κοινής εργατικής νομοθεσίας κατά το μέτρο που η εφαρμογή των διατάξεων αυτών είναι δυνατή από τις ειδικές ρυθμίσεις που υπάρχουν.

Η γνήσια σύμβαση μαθητείας καταρτίζεται έγγραφα. Την ευθύνη της επαγγελματικής εκπαίδευσης αυτής της κατηγορίας έχει ο ΟΑΕΔ. Το κύριο μέρος της τεχνικής και επαγγελματικής  εκπαίδευσης  βρίσκεται υπό την εποπτεία του ΥΠΕΠΘ. Ένα άλλος μέρος της εκπαίδευσης αυτής

βρίσκεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και του ΟΑΕΔ, ο οποίος τελεί υπό την εποπτεία του ενλόγω Υπουργείου.

Κατά το στάδιο της μαθητείας οι μαθητευόμενοι ασφαλίζονται στο

ΙΚΑ.

ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΕΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ

Διευθύνοντες υπάλληλοι είναι οι υπάλληλοι οι  οποίοι  διακρίνονται για την ιδιαίτερη μόρφωση, τις ιδιαίτερες ικανότητές τους, τη σχέση εμπιστοσύνης που τους συνδέει και κατέχουν υψηλές  θέσεις στην ιεραρχία των επιχειρήσεων και οι οποίοι γι’ αυτούς τους λόγους έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο και επιρροή στην διεύθυνση και στην διαμόρφωση της ενγένει πολιτικής της επιχείρησης και οι οποίοι κατά συνολική θεώρηση και εκτίμηση των καθηκόντων τους θεωρείται ότι ασκούν καθήκοντα οιονεί εργοδοτικά.

Από τη νομολογία έχουν αποκρυσταλλωθεί ορισμένα κριτήρια για τον χαρακτηρισμό των διευθυνόντων υπαλλήλων. Δεν αρκεί η καθοδήγηση στην εργασία αλλά απαιτείται μια αποφασιστική επιρροή στην επιχείρηση και σε όλες τις γενικότερες εκφάνσεις της. Άλλο στοιχείο είναι μια έκδηλη μισθολογική διαφοροποίηση. Άλλο είναι οι ιδιαίτερες ικανότητες και γνώσεις του εργαζομένου, το μέγεθος της επιχείρησης, η εκτίμηση από τον κύκλο των προσώπων που αποτελούν τους επιχειρηματίες ότι το ορισμένο άτομο είναι άξιο εμπιστοσύνης.

ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

Οι τρόποι προσδιορισμού του μισθού είναι οι εξής:

1.   Μισθός κατά μονάδα χρόνου

Ο μισθός υπολογίζεται κατά χρονική μονάδα που μπορεί να  είναι   ο μήνας, η εβδομάδα, η ημέρα, η ώρα. Ο οφειλόμενος μισθός είναι ο αριθμός των ως άνω συνήθων χρονικών μονάδων ή και το κλάσμα μιας ή περισσοτέρων από τις ως άνω συνήθεις χρονικές μονάδες. Το πρωτεύον στην περίπτωση του υπολογισμού του μισθού κατά χρονική μονάδα είναι ο χρόνος κατά τον οποίο παρέχεται η εργασία και όχι η απόδοσή της.

Η αμοιβή της εργασίας κατά μήνα αντιστοιχούσε με την ιδιότητα του υπάλλήλου και η αμοιβή της εργασίας κατά ημέρα αντιστοιχούσε με την ιδιότητα του εργάτη. Σήμερα η απόλυτη αυτή διάκριση δεν ισχύει πλέον.

Ο ημερήσιος μισθός προκύπτει ως το πηλίκον της διαίρεσης του μηνιαίου μισθού δια του αριθμού των εργασίμων ημερών, δηλαδή του αριθμού 25 που είναι ένας συνήθης μέσος όρος εργασίμων ημερών. Ο ωριαίος μισθός αντιστοιχεί με το πηλίκον του μηνιαίου  μισθού  δια  25 που είναι οι εργάσιμες ημέρες και ενσυνεχεία το πηλίκον  από  τη διαίρεση του αποτελέσματος της προηγούμενης διαίρεσης με τον αριθμό των εργασίμων ωρών της ημέρας σύμφωνα με το νόμιμο ωράριο.

Συνήθης τρόποι υπολογισμού της αμοιβής είναι αυτός με βάση τον μήνα και αυτός με βάση την εβδομάδα . Τελευταία όμως και λόγω της εισαγωγής της τμηματικής απασχόλησης χρησιμοποιείται και η ώρα.

2.  Μισθός κατά μονάδα εργασίας

Εκείνο το οποίο έχει την προέχουσα σημασία εδώ είναι η αποδοτικότητα της εργασίας.

Η αποδοτικότητα αυτή μετριέται με τον αριθμό των παραγομένων μονάδων εργασίας και χωρίς να γίνεται κατ’ αρχήν τουλάχιστον καμμία χρονική αναφορά.

Δεν αποκλείεται πάντως να έχουμε κάποιο συνδυασμό ή συσχέτιση παραγομένων μονάδων και ορισμένου χρόνου.

Το συνολικό ποσό της οφειλόμενης αμοιβής προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των παραγομένων μονάδων εργασίας επί την συμφωνηθείσα ανά μονάδα αμοιβή.

Ο ενλόγω τρόπος αμοιβής δεν μεταβάλλει τη μορφή της εργασιακής σχέσης δηλαδή αυτήν της εξαρτημένης εργασίας με όλα τα επακόλουθά της, δηλαδή ιδίως την άσκηση του διευθυντικού  δικαιώματος του εργοδότη και την υποχρέωση παροχής της εργασίας εντός του ωραρίου.

Ο μισθός που οφείλεται στην περίπτωση αυτή και με τον ως άνω τρόπο υπολογισμού δεν μπορεί να είναι κάτω από τα κατώτατα νόμιμα όρια.

3.  Μισθός με ποσοστά στα κέρδη

Είναι δυνατό να συμφωνείται ως μισθός και διάφορα ποσοστά στα κέρδη ή σε άλλο οικονομικό μέγεθος, όπως είναι ο συνολικός τζίρος της επιχείρησης. Είναι αυτονόητο ότι ο εργαζόμενος  έχει  δικαίωμα  να του παρέχονται όλα τα αναγκαία στοιχεία και επίσης να ζητά  την επίδειξη των λογιστικών βιβλίων της επιχείρησης, ώστε με αυτά να  μπορεί να επιβεβαιώνει την ορθότητα του προσδιορισμού του  μισθού  του. Πρέπει να επισημανθεί ότι η σχετική αξίωση του  εργαζομένου πρέπει να ασκείται εντός ορισμένων ορίων ώστε να μη θίγεται η έννοια του απορρήτου, τη διαφύλαξη του οποίου μπορεί να επιφυλάξει η επιχείρηση. Ο έτσι προσδιοριζόμενος μισθός δεν μπορεί να είναι σε κάθε περίπτωση κατώτερος από τα κατώτατα νόμιμα όρια μισθού.

4.  Μισθός με ποσοστά στις ίδιες εισπράξεις του εργαζομένου

Μπορεί να συμφωνηθεί μισθός και ως ποσοστό στις μικτές ακαθάριστες εισπράξεις που πραγματοποιεί ο μισθωτός για λογαριασμό της επιχείρησης. Πρόκειται για την περίπτωση των περιοδευόντων πωλητών ή εισπρακτόρων που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις.

5.  Μισθός με φιλοδωρήματα

Είναι δυνατό υπό προϋποθέσεις να συμφωνείται μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου ότι ο μισθός θα προέρχεται από τα  φιλοδωρήματα τρίτων προσώπων.

Το ιδιάζον στην τριπλή σχέση η οποία δημιουργείται μεταξύ εργοδότη εργαζόμενου και τρίτου είναι ότι ο τρίτος εμπλέκεται κατά ένα τρόπο στην μεταξύ του εργοδότη και του εργαζόμενου συμβατική σχέση χωρίς να είναι συμβαλλόμενος. Ο τρίτος οφείλει να καταβάλει ορισμένο

ποσό που κατά κανόνα έχει την μορφή ποσοστού. Σε περίπτωση δε που ο τρίτος αρνείται να καταβάλει ο εργοδότης μπορεί να προβάλει έναντι αυτού την αξίωση καταβολής στον εργαζόμενό του.

Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι όλα τα φιλοδωρήματα αποτελούν μισθό. Έτσι θα πρέπει να είναι ο εργοδότης ενγνώσει της καταβολής του, θα πρέπει να μη υπερβαίνει το συμφωνηθέν μέτρο, να μη δίδεται κατά τρόπο ή για λόγο παράνομο ή αντίθετο στα χρηστά ήθη. Η προσχηματική και υπέρ το προσήκον μέτρον λήψη φιλοδωρημάτων μπορεί υπό προϋποθέσεις να θεμελιώσει το ποινικό αδίκημα της δωροληψίας.

Από την άλλη πλευρά ο εργοδότης δεν μπορεί να εμποδίζει ή να οδηγείται σε διαφόρων ειδών «συμψηφισμούς» προκειμένου για παροχές των πελατών του προς τους εργαζομένους τους οι οποίες γίνονται όχι από πεποίθηση σχετικής νομικής υποχρέωσης αλλά από ελευθεριότητα και ευχαρίστηση.

Η κατηγορία που συνήθως αμείβεται με τον τρόπο αυτό είναι οι σερβιτόροι των κάθε είδους καταστημάτων ενδιαιτήσεως και διασκεδάσεως.

6.  Μικτοί τρόποι αμοιβής

Εκτός από τους παραπάνω τρόπους αμοιβής είναι και άλλοι οι όποίοι δεν έχουν τα αμιγή χαρακτηριστικά ενός μόνου τρόπου ή συστήματος αμοιβής αλλά αναμιγνύουν τα χαρακτηριστικά περισσοτέρων τρόπων αμοιβής. Π.χ. χρονικός τρόπος προσδιορισμού με προσθήκη τρόπου αμοιβής με φιλοδωρήματα ή με ποσοστά στα κέρδη.

ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΜΙΣΘΟΥ

1.   Μισθός σε χρήμα

Η πληρωμή πρέπει να γίνεται στο εγχώριο νόμισμα. Μετά την εισαγωγή του Ευρώ η πληρωμή πρέπει να γίνεται πλέον στο επίσημο νόμισμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κατ’ αρχήν η πληρωμή του μισθού πρέπει να γίνεται «τοις μετρητοίς». Συμφωνία περί καταβολής του μισθού σε αλλοδαπό νόμισμα είναι άκυρη ως τέτοια πλην όμως δεν είναι ολοκληρωτικά άκυρη και μπορεί να ισχύσει υπό την προϋπόθεση δηλαδή ότι θα μετατραπεί η συμφωνηθείσα αμοιβή σε συνάλλαγμα, σε «ημεδαπό» νόμισμα, δηλαδή σε αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεν μπορεί να γίνεται η πληρωμή του μισθού σε γραμμάτια, συναλλαγματικές, κουπόνια ή διάφορα παραστατικά αξιών. Μπορεί να γίνεται η πληρωμή του μισθωτού με  τραπεζική ή  ταχυδρομική  επιταγή αν αυτό δεν αποκλείεται από την συλλογική σύμβαση ή αυτό συνιστά συνηθισμένο τρόπο καταβολής.

2.  Μισθός σε είδος

Μπορεί όμως να γίνεται πληρωμή του μισθού σε είδος το οποίο μπορεί να είναι διάφορα πράγματα κατά κυριότητα ή και κατά χρήση ή και υπηρεσίες και δικαιώματα. Βέβαια επειδή έχει θεωρηθεί ότι ένας τέτοιος τρόπος καταβολής του μισθού θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις   να οδηγήσει σε φαλκίδευση του ίδιου του δικαιώματος του εργαζομένου για τον μισθό, τίθενται διάφοροι περιορισμοί.

Από την υπ’ αρ. 95 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας  η  οποία  κυρώθηκε από τη χώρα μας με τον ν.3248/1955 ορίσθηκε ότι δεν είναι δυνατή εφεξής η καταβολή του συνόλου του μισθού σε είδος. Μόνο συμπληρωματικώς δε η καταβολή διαφόρων παροχών σε είδος είναι επιτρεπτό να γίνεται. Δεν επιτρέπεται η χορήγηση οινοπνευματωδών ποτών ως μισθός. Απαγορεύεται επίσης το σύστημα που συνίσταται στη υποχρέωση να δέχεται ο εργαζόμενος τα αγαθά ή τις υπηρεσίες που παράγει η ίδια η επιχείρηση.

Το εις είδος προσφερόμενο αποτιμάται κατάλληλα και χρησιμοποιείται ως βάση για τον υπολογισμό τόσο των οφειλομένων

εισφορών στο Ι.Κ.Α όσο και τον προσδιορισμό των τακτικών αποδοχών επί τη βάσει των οποίων προσδιορίζεται και το ύψος των διαφόρων επιδομάτων.

Παροχή σε είδος μπορεί να αποτελέσει ο,τιδήποτε : διάφορα είδη ενδυμασίας, διατροφής, υπηρεσίες όπως παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, ύδρευσης, παροχή κατοικίας κτλ.

Δεν είναι επιτρεπτό, και αυτό προκύπτει και από  την  ως  άνω  Διεθνή  Σύμβαση,  να  αμείβουν  οι  επιχειρήσεις  τους  εργαζομένους  τους   με τα ίδια τα είδη που παράγουν διότι αυτό αποτελεί ένα είδος «αθέμιτης υποκαταστάσεως».

Δεν αποτελούν μισθό ό,τι χορηγείται για την εξυπηρέτηση των λειτουργικών αναγκών της επιχείρησης ούτε επίσης τα χορηγούμενα για την πλήρωση των επιβαλλόμενων όρων υγιεινής και ασφάλειας.

Η αποτίμηση γίνεται με βάση την ισχύουσα τιμή στην αγορά και όχι με βάση το κόστος κτήσεως για τον εργοδότη.

ΟΙ ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΧΕΣ

Οι αποδοχές διακρίνονται σε τακτικές και έκτακτες.

Τακτικές αποδοχές είναι αυτές που χορηγούνται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αντιστοιχούν σε εργασία που επαναλαμβάνεται με τακτικό τρόπο και που αποτελούν το αντάλλαγμα για την εργασία αυτή που καταβάλλεται επίσης με τακτικό και σταθερό τρόπο.

Σε αντιδιαστολή έκτακτες αποδοχές είναι οι αποδοχές που αντιστοιχούν σε εργασία που επαναλαμβάνεται κατά τρόπο άτακτο και περιστασιακό και που αποτελούν το αντάλλαγμα για την εργασία αυτή που δεν καταβάλλεται επίσης κατά τακτικό και σταθερό τρόπο.

Για να ενσωματωθεί μια παροχή στις τακτικές αποδοχές με όλες τις συνέπειες που μπορεί αυτό να συνεπάγεται, γίνεται δεκτό ιδίως από την νομολογία ότι απαιτείται η παροχή αυτή να καταβάλλεται κατά αδιάλειπτο τρόπο. Το αδιάλειπτο πάντως θεωρείται ότι προϋποθέτει και ενσωματώνει προκειμένου να θεωρείται ως εννοιολογικά επαρκής όρος για τη συγκεκριμένη περίπτωση και ορισμένη συχνότητα και ορισμένη

περιοδικότητα. Δεν είναι απαραίτητο η συχνότητα να είναι μεγάλη θα πρέπει όμως να υπάρχει πράγματι το στοιχείο της περιοδικής παροχής υπό την έννοια της σταθερής επαναληπτικότητας της παροχής.

Οι τακτικές αποδοχές είναι θεμελιώδης έννοια, ιδίως από πρακτική άποψη, του εργατικού δικαίου γιατί χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό του ύψους διαφόρων οικονομικών παροχών. Ιδίως από αυτές καθορίζεται το ύψος της αποζημίωσης της καταγγελίας για τον υπολογισμό της οποίας λαμβάνεται υπόψη το ύψος αυτών κατά τον τελευταίο μήνα προ της καταγγελίας. Αλλά και άλλες παροχές προσδιορίζονται με βάση τις τακτικές αποδοχές , όπως π.χ το επίδομα Χριστουγέννων. Σε κάθε περίπτωση πάντως δεν είναι σαφές αν ως ποσό βάσης για τον υπολογισμό λαμβάνονται υπόψη οι τακτικές αποδοχές και πρέπει να ερμηνεύονται οι σχετικές διατάξεις.

Έκτακτες αποδοχές είναι αυτές που καταβάλλονται στο πλαίσιο της παροχής υπερωριακής απασχόλησης ή παροχής απασχόλησης που χαρακτηρίζεται υπερεργασία κτλ. Σε περίπτωση που  ορισμένη  παροχή π.χ ορισμένο επίδομα υπολογίζεται με βάση τις τακτικές αποδοχές εξαιρείται το αντίστοιχο ποσό του ιδίου επιδόματος στον σχηματισμό των τακτικών αποδοχών κατά τον υπολογισμό του ύψους του.

ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΜΙΣΘΟΥ

Οι αποδοχές συντίθενται από το βασικό μισθό και τις προσαυξήσεις.

Βασικός μισθός είναι το ποσό το οποίο  καταβάλλεται  σταθερά και πάγια από τον εργοδότη ανεξαρτήτως της πηγής από την οποία καθορίζεται.

Πρασαυξήσεις είναι ποσά που προσαυξάνουν τον βασικό μισθό. Οι προσαυξήσεις καθορίζονται συνήθως με βάση τα  χρόνια προϋπηρεσίας (διετίες, τριετίες, κτλ)

Επιδόματα είναι πρόσθετες παροχές οι οποίες προσαυξάνουν το βασικό μισθό και δικαιολογούνται από διάφορους η κάθε μία λόγους.

Εκτός από τα βασικά επιδόματα που είναι αυτά των εορτών υπάρχουν και πολλά άλλα τα οποία δεν χορηγούνται σε όλους τους εργαζομένους κατά ενιαίο τρόπο. Τα επιδόματα αυτά αποτελούν τελικώς στοιχεία διαφοροποιήσεως μεταξύ των εργαζομένων και προκαλούν δυσχέρειες στον υπολογισμό του μισθού, ενώ οδηγούν και στο παράλογο τα επιδόματα, τα οποία ως εκ της φύσεώς τους έχουν τον χαρακτήρα συμπληρωματικής παροχής, να υπερβαίνουν το βασικό μισθό. Επίσης η καθιέρωση μεγάλου αριθμού επιδομάτων συρρικνώνει κατά κανόνα τις αποδοχές της συνταξιοδότησης, διότι αυτές προσδιορίζονται κατά κανόνα χωρίς τον συνυπολογισμό πολλών επιδομάτων.

ΕΙΔΗ ΕΠΙΔΟΜΑΤΩΝ

  1. Οικογενειακό επίδομα

Χορηγείται στους μισθωτούς που έχουν οικογενειακά βάρη (οικογένεια, παιδιά). Μπορεί γιαυτό να θεσπίζονται διάφοροι τρόποι υπολογισμού και καθορισμού. Μπορεί να καθορίζεται ως  ποσοστό  επί του βασικού μισθού ή επίσης να αποτελεί ορισμένο ποσό.

Χορηγείται ως επίδομα γάμου και επίδομα τέκνων. Με προγενέστερες ρυθμίσεις καθορίστηκε ότι αν εργάζονται αμφότεροι οι σύζυγοι τα επιδόματα καταβάλλονται στον ένα μόνο από τους δύο εργαζόμενους, ανεξαρτήτως φύλου τον οποίο θα υποδείξουν οι δύο σύζυγοι με κοινή δήλωσή. Σε περίπτωση δε που δεν γίνει αυτό τότε καταβάλλεται από τον εργοδότη καθενός το 50% του δικαιούμενου επιδόματος. Μετά από προσφυγή στα δικαστήρια η διάταξη  αυτή κρίθηκε ως αντισυνταγματική, για την περίπτωση που και οι δύο εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή αν ο ένας εργάζεται στο δημόσιο και ο άλλος στον ιδιωτικό τομέα και γιαυτό ανίσχυρη, από τα δικαστήρια. Στην αρχή η νομολογία για παράβαση της αρχής  της ισότητας και για παραβίαση της διάταξης που αφορά στην προστασία της οικογένειας, προήλθε από τον Άρειο Πάγο και αυτή βέβαια αφορά στην περιοχή του εργατικού δικαίου. Στη συνέχεια η νομολογία αυτή

καθιερώθηκε και από το Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο ήταν στην αρχή αρνητικό. Στη συνέχεια επαναρρυθμίστηκε το ζήτημα νομοθετικά.

Πρέπει να σημειωθεί ότι το επίδομα δικαιούνται όχι μόνο όσοι τελούν σε νόμιμο γάμο αλλά και οι διαζευγμένοι και οι σε χηρεία τελούντες και οι άγαμοι (άρθρο 20 παρ.2 του ν.1849/1989).

  • Επίδομα πολυετίας

Είναι το επίδομα το οποίο χορηγείται από τον εργοδότη σε αναγνώριση του χρόνου προϋπηρεσίας στη συγκεκριμένη ή και σε συναφή ενδεχομένως προς αυτή απασχόληση. Δεν λαμβάνεται υπόψη μόνον η προϋπηρεσία στον ίδιο εργοδότη αλλά συνυπολογίζεται η συνολική προϋπηρεσία. Ο συνήθης τρόπος αναγνωρίσεως και χορηγήσεως είναι της τριετίας ή της πενταετίας. Υπάρχει και ο θεσμός  της λεγόμενης πλασματικής προϋπηρεσίας η οποία  εξομοιώνεται  ως προς τις συνέπειες με την πραγματική προϋπηρεσία.

  • Επίδομα θέσεως

Συναρτάται με την κατοχή ορισμένης θέσεως. Δίδεται σε εκείνους  οι οποίοι κατέχουν τη συγκεκριμένη θέση, η οποία πρέπει να είναι κατά κανόνα υψηλή στην ιεραρχία και διακεκριμένη και συνδέεται απολύτως με τη θέση, χάνεται δηλαδή αν ο εργαζόμενος χάσει τη θέση ή μετατεθεί.

  • Επίδομα αδείας

Είναι το επίδομα που καταβάλλεται μαζί με τις αποδοχές της άδειας.

  • Επίδομα διαχειριστικών λαθών

Παρέχεται σε εκείνους οι οποίοι λόγω της φύσης των καθηκόντων τους είναι δυνατό να υποπέσουν σε διαχειριστικά σφάλματα, δηλαδή σε εκείνους οι οποίοι έχουν διαχείριση.

Όπως συμβαίνει και με πολλά επιδόματα δίδεται για την αναπλήρωση κάποιας ζημίας που επέρχεται στον εργαζόμενο, οπότε για

να ευρεθεί αν συνυπολογίζεται στο μισθό, θα πρέπει να εξετάζεται η συνέχεια της χορήγησής του.

  • Επιδόματα εορτών

Στην αρχή αποτέλεσαν έθιμο και στη συνέχεια η πρόβλεψή του έγινε σε συλλογικές συμβάσεις σε διαιτητικές αποφάσεις και τελικώς καθιερώθηκε νομοθετικά με τον α.ν 1777/1951 και  τον  ν.1901/1951. Με το ν.1082/1980 καθιερώνονται επίσημα ονοματολογικά ως

«επιδόματα εορτών Χριστουγέννων και Πάσχα»

Ισούνται το μεν επίδομα Χριστουγέννων με ένα μηνιαίο μισθό ή 25 ημερομίσθια, το δε επίδομα Πάσχα με μισό μηνιαίο μισθό ή 15 ημερομίσθια.

Για να χορηγηθεί πλήρες επίδομα λαμβάνεται υπόψη αν ο εργαζόμενος εργάστηκε συνεχώς από 1.1 έως 30.4 για το επίδομα Πάσχα και από 1.5 έως 31.12 για το επίδομα Χριστουγέννων. Αν εργάστηκε τμήμα αυτού του διαστήματος χορηγείται μέρισμα.

Τα επιδόματα αυτά περιλαμβάνονται στις τακτικές αποδοχές.

Χαρακτηριστικά του Μισθού

α. Ακατάσχετο του μισθού

Καθιερώνεται κανόνας σύμφωνα με τον οποίο δεν είναι δυνατή η κατάσχεση μισθού από τον εργοδότη (664 Α.Κ. 982 παρ. 2 ΚΠολΔ). Από τον γενικό αυτό κανόνα καθιερώνονται κάποιες εξαιρέσεις.

β. Ανεκχώρητο του μισθού

Ο μισθός δεν υπόκειται σε εκχώρηση σύμφωνα με το 464 Α.Κ., συνεπώς    ο εργαζόμενος δεν μπορεί να εκχωρήσει το μισθό του σε διάφορους τρίτους. Προκειμένου όμως να ευκολύνεται ο δανεισμός του εργαζόμενου από τον εργοδότη προβλέπεται ότι είναι δυνατό να γίνει τέτοια εκχώρηση λόγω του δανείου που έχει συνάψει με τον εργοδότη και ως το 1/2 του μισθού.

γ. Δεν υπόκειται σε συμψηφισμό.

Απαγορεύεται ο συμψηφισμός του μισθού με οποιαδήποτε μορφής άλλες απαιτήσεις έχει ο εργοδότης έναντι του εργαζομένου και αυτό δικαιολογείται ακριβώς λόγω του ότι ο μισθός αποτελεί μέσο επιβίωσης για τον εργαζόμενο και την οικογένειά του.

δ. Δεν υπόκειται σε επίσχεση

Ο εργοδότης δεν μπορεί να κάνει επίσχεση του μισθού για απαίτηση την οποία έχει έναντι του εργαζόμενου ενώ αντίστροφα ο εργαζόμενος μπορεί να κάνει επίσχεση έναντι του εργοδότη της παρεχόμενης απ’ αυτόν εργασίας, λόγω μη καταβολής του μισθού από τον εργοδότη.

ΆΔΕΙΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

–   Ετήσια άδεια

Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να χορηγεί κάθε έτος στον εργαζόμενο άδεια. Η υποχρέωση χορήγησης της ετήσιας άδειας βασίζεται αρχικά στον α.ν 539/1945 ο οποίος υπέστη πολλές μεταγενέστερες τροποποιήσεις.

Την άδεια δικαιούνται όλοι οι εργαζόμενοι ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο καθορίζεται η αμοιβή τους.

Το δικαίωμα στην άδεια αποτελεί βασική εργασιακή κατάκτηση που πάντως έχει μιαν διττή χρησιμότητα. Αφενός αποτελεί βασικό μέσο ώστε αφενός να εξασφαλίζεται η σωματική και ψυχική υγεία του εργαζομένου μέσω ακριβώς της ενλόγω ανανέωσης και αφετέρου να ανανεώνει την εργασιακή του δύναμη και να παραμένει συνεχώς έτσι αποδοτικός στην εργασία.

Προϋπόθεση για τη χορήγηση της άδειας ήταν μέχρι πρότινος η υπηρέτηση στον ίδιο εργοδότη για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών. Η προϋπόθεση αυτή έχει καταργηθεί και ο εργαζόμενος δικαιούται άδειας ανεξαρτήτως προηγουμένου χρόνου υπηρέτησης σε ορισμένο εργοδότη (αναλογική άδεια – άρθρο 6 του ν.3144/2003).

Αναλογική άδεια : Ο κάθε εργαζόμενος δικαιούται υπό τα νυν ισχύοντα να λάβει άδεια κατ’ αναλογία του χρόνου εργασίας  που  έχει στον ίδιο εργοδότη.

Η διάρκεια της άδειας είναι ανάλογη του προηγούμενου χρόνου υπηρέτησης στον ίδιο εργοδότη. Ο χρόνος της άδειας είναι 24 εργάσιμες ημέρες επί εξαήμερης εργασίας και 20 εργάσιμες ημέρες  επί  πενθήμερης, με τη συμπλήρωση του βασικού χρόνου των 12 μηνών. Ο χρόνος αυτός άδειας προσαυξάνεται κατά μία ημέρα για κάθε έτος παραπάνω από τον χρόνο των δώδεκα μηνών μέχρι τη συμπλήρωση των

26 ημερών επί εξαήμερης εργασίας και 22 ημερών επί πενθήμερης εργασίας. Μετά τα 25 χρόνια προστίθενται στον ως άνω χρόνο 3 ημέρες επί εργασίας πενθήμερης διάρκειας και 4 ημέρες επί  εργασίας  εξαήμερης διάρκειας. Κατά τον υπολογισμό των ημερών της άδειας δεν λαμβάνονται υπόψη οι Κυριακές.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να παρέχει στους εργαζομένους του την ετήσια άδεια μέσα σε κάθε ημερολογιακό έτος. Δεν μπορεί να στερεί από τμήμα του χρόνου αυτού τον εργαζόμενο ή να τον μεταφέρει σε επόμενο έτος.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί την άδεια σε συνεχόμενες ημέρες και όχι κατά διακοπτόμενα διαστήματα.

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί μαζί και αντίστοιχα προς την άδεια και επίδομα αδείας.

Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να χορηγήσει άδεια το πολύ εντός δύο μηνών από τότε που υποβλήθηκε σχετικό αίτημα από τον  εργαζόμενο.

Οι μισοί εργαζόμενοι δικαιούνται άδεια κατά το διάστημα από 1ης Μαϊου έως 30 Σεπτεμβρίου και οι υπόλοιποι τον υπόλοιπο χρόνο.

ΑΛΛΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΔΕΙΩΝ

Α. Άδειες για οικογενειακούς λόγους:

Οι άδειες που χορηγούνται για οικογενειακούς λόγους είναι οι εξής:

  1. Άδεια γάμου

Η διάρκεια της άδειας αυτής είναι 5 ημέρες και είναι με αποδοχές εκτός να είναι μεγαλύτερη βάσει σ.σ.ε.

  • Άδεια λοχείας

Η διάρκεια προβλέπεται από τον νόμο σε 15 εβδομάδες και ειδικότερα 52 ημέρες πριν από τον τοκετό και 53 ημέρες μετά. Με την ε.γ.σ.σ.ε του 1993 αυξήθηκε σε 16 εβδομάδες δηλαδή 8 μήνες πριν από τον τοκετό και 8 μήνες μετά.

Κατά τον χρόνο της απουσίας λόγω τοκετού ο εργοδότης καταβάλλει αποδοχές 15 ημερών αν δεν έχει συμπληρώσει έτος  υπηρεσίας και μηνός αν έχει συμπληρώσει έτος.

Το ΙΚΑ καταβάλλει επίδομα τοκετού αν η εργαζόμενη είναι ασφαλισμένη στο ΙΚΑ αντίστοιχο με 112 ημέρες αν έχει εργαστεί 200 ημέρες κατά τα τελευταία 2 χρόνια.

Το ΙΚΑ επίσης καταβάλλει επίδομα 30 ημερών ανειδίκευτου εργάτη.

Ο ΟΑΕΔ υποχρεώνεται να καταβάλει τη διαφορά μεταξύ των επιδοματικού χαρακτήρα παροχών του ΙΚΑ και των τακτικών αποδοχών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και για 1 έτος μετά τον τοκετό απαγορεύεται να καταγγελθεί από τον εργοδότη η σύμβαση και αυτό θα ήταν δυνατό μόνο για σπουδαίο λόγο.

Σημειώνεται ότι στον πατέρα χορηγείται 1 ημέρα άδεια για κάθε γέννηση τέκνου.

  • Άδεια γονική για την ανατροφή

Κάθε γονέας μπορεί να πάρει άδεια μέχρι κάθε παιδί του να συμπληρώσει τα 3 έτη για την ανατροφή του, που δεν υπερβαίνει για  κάθε γονέα τους 3.5 μήνες. Ο ενλόγω χρόνος άδειας είναι  άνευ  αποδοχών και δίδεται για κάθε παιδί αυτοτελώς. Προϋποθέσεις είναι ο αριθμός των απασχολουμένων στην επιχείρηση να μην υπερβαίνει τους 50, να εργάζεται τουλάχιστον 1 έτος στον ίδιο εργοδότη και να εργάζεται εκτός της κατοικίας ο άλλος γονέας.

Αν εργάζονται και οι δύο γονείς με κοινή συμφωνία τους καθορίζεται ποιος από τους δύο θα λάβει την ενλόγω άδεια.

  • Άδεια για την εξυπηρέτηση της ασθένειας εξαρτώμενων μελών

Χορηγείται εφάπαξ ή τμηματικά και διαρκεί μέχρι 6 εργάσιμες ημέρες για κάθε έτος. Η άδεια αυτή μπορεί να αυξηθεί σε 8 εργάσιμες όταν υπάρχουν δύο εξαρτώμενα μέλη και σε 10 ημέρες όταν υπάρχουν περισσότερα.

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός αναγνωριζομένων από το νόμο αδειών για ειδικότερους και επουσιωδέστερους λόγους.

  • Άδεια θηλασμού

Με την ε.γ.σ.σ.ε του 1993 καθιερώθηκε η άδεια θηλασμού. Με  βάση τη ρύθμιση αυτή η μητέρα μπορεί να προσέρχεται 1 ώρα το πρωί αργότερα και να αποχωρεί 1 ώρα ενωρίτερα. Αυτό δε ισχύει για 2 χρόνια μετά τον τοκετό. Μπορεί βάσει αυτής να συμφωνηθεί με τον εργοδότη μείωση του χρόνου εργασίας κατά 2 ώρες την ημέρα.

Β. Άδειες για σπουδαστικούς λόγους:

Οι άδειες που χορηγούνται για σπουδαστικούς λόγους είναι οι εξής:

  1. Άδεια εξετάσεων

Αρχικά υπήρχε πρόβλεψη για χορήγηση 2 ημερών άδειας  για κάθε μάθημα και συνολικά όχι μικρότερη των 14 ημερών. Η  διάρκεια αυτή παρεκτάθηκε σε 20 ημέρες με την ε.γ.σ.ε του 1994 και  με  την ε.γ.σ.ε του 1996 περαιτέρω σε 30 ημέρες.  Η  καταβολή των  αποδοχών της άδειας γίνεται από τον ΟΑΕΔ.

Για τους εργαζόμενους στο Δημόσιο προβλέπεται άδεια 30 ημερών και χορηγείται εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το 28 έτος.

Ο χρόνος της άδειας αμείβεται με το κατώτερο ημερομίσθιο  ενώ για εργαζόμενους στο Δημόσιο Τομέα καταβάλλονται πλήρεις αποδοχές.

Η άδεια αυτή δεν συμψηφίζεται με την κανονική ετήσια άδεια.

Απαιτούνται για τη χορήγησή της από τον ΟΑΕΔ τα εξής δικαιολογητικά: Βεβαίωση της σχολής, βεβαίωση του εργοδότη, ασφαλιστικό βιβλιάριο, αστυνομική ταυτότητα.

  • Άδεια απουσίας γονέων

Εάν ο εργαζόμενος έχει παιδιά ηλικίας μέχρι 16 ετών τα οποία φοιτούν σε σχολεία στοιχειώδους ή μέσης εκπαίδευσης, μπορούν να ζητήσουν άδεια για την επικοινωνία με τους παράγοντες του σχολείου που σχετίζεται με τη σχολική επίδοση. Η διάρκεια  της  άδειας  αυτής είναι μέχρι 4 ημερών ετήσια.

Γ. Λοιπές άδειες

  1. Άδεια χωρίς αποδοχές

Είναι δυνατόν να συμφωνηθεί μεταξύ του εργαζομένου και του εργοδότη η λήψη ορισμένου χρονικού διαστήματος αδείας χωρίς κατά το διάστημα αυτό να καταβάλλονται αποδοχές στον εργαζόμενο. Στην περίπτωση αυτή η εργασιακή σχέση παραμένει ενεργή και παράλληλα ο εργοδότης στερείται από τη δυνατότητα να θεωρήσει την συμπεριφορά του εργαζόμενου ως αντισυμβατική.

Σε περίπτωση που πρόκειται σύμβαση ορισμένου χρόνου για την συμπλήρωση του χρόνου αυτού δεν λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος της άδειας και μετατίθεται το χρονικό σημείο της λήξεως της σύμβασης κατά ένα αντίστοιχο χρονικό διάστημα προς το διάστημα της ως άνω άδειας.

  • Συνδικαλιστική άδεια

Ο εργοδότης υποχρεώνεται να χορηγεί στα συνδικαλιστικά στελέχη άδειες για την άσκηση των συνδικαλιστικών τους καθηκόντων. Και βεβαίως τα συνδικαλιστικά στελέχη δεν απαλλάσσονται καταρχήν  από την υποχρέωσή τους να παρέχουν εργασία, πλην όμως αναγνωρίζεται προκειμένου για αυτά η δυνατότητα απουσίας από την εργασία υπό προϋποθέσεις, γιατί άλλως θα ήταν αδύνατη ή δυσχερής η άσκηση των συνδικαλιστικών τους καθηκόντων.

Για τα μέλη της περισσότερο αντιπροσωπευτικής τριτοβάθμιας οργάνωσης και για όσο έχουν την ιδιότητα αυτή παρέχεται πλήρης απαλλαγή.

  • Αναρρωτική άδεια

Μετά από γνωμάτευση του ΙΚΑ ή άλλου ασφαλιστικού οργανισμού ο εργαζόμενος δικαιούται να λάβει την λεγόμενη αναρρωτική άδεια.

Εάν η ασθένεια για την οποία δίδεται θεωρείται βραχείας διάρκειας δεν συμψηφίζεται με την κανονική άδεια, ενώ εάν χαρακτηρίζεται ως μακράς διάρκειας συμβαίνει το αντίθετο.

Σημειώνεται ότι κατά τη διάρκεια όλων των αδειών δεν είναι δυνατή η απόλυση του εργαζόμενου και συνεπώς είναι άκυρη η καταγγελία.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ο εργοδότης υποχρεώνεται με τη λήξη της εργασιακής σχέσης να χορηγήσει το λεγόμενο Πιστοποιητικό Εργασίας στον μισθωτό  (άρθρο 678 ΑΚ και άρθρο 2 ν.2112/20, άρθρο 4 ΒΔ 16/18-7-1920). Το Πιστοποιητικό παρέχεται ύστερα από αίτηση του εργαζομένου και βεβαιώνει διάφορα στοιχεία, τα οποία σχετίζονται με τον προσδιορισμό της εργασίας την οποία παρέσχε στον συγκεκριμένο εργοδότη ο εργαζόμενος. Το πιστοποιητικό εργασίας δίδεται πάντα σε γραπτή μορφή. Ο εργοδότης ειδικότερα υποχρεώνεται όχι απλώς να χορηγήσει το πιστοποιητικό εργασίας με οποιοδήποτε περιεχόμενο,  αλλά  η υποχρέωσή του εκτείνεται και στο να είναι το πιστοποιητικό αυτό ακριβές. Αυτό σημαίνει ότι το δικαίωμα και συνακόλουθα ο επιβαλλόμενος για την εξυπηρέτηση αυτού του δικαιώματος δικαστικός έλεγχος αναφέρεται και στα δύο αυτά σημεία. Χρονικός περιορισμός για την εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης του εργοδότη δεν ορίζεται.  Επίσης μπορεί ο εργαζόμενος να ζητήσει την καταβολή αποζημιώσεως

που του προκάλεσε η άρνηση του εργοδότη για την χορήγησή του ή η χορήγηση του πιστοποιητικού με ελλιπές ή πλημμελές περιεχόμενο.

ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ

Έννοια: Εργατικό ατύχημα είναι το ατύχημα το οποίο επέρχεται στον εργάτη ή τον υπάλληλο λόγω βίαιου συμβάντος το οποίο επισυμβαίνει κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής που προκαλεί στον εργαζόμενο ανικανότητα προς εργασία που διαρκεί περισσότερο από 4 μέρες (άρθρο 1 του ν.551/1915).

Επομένως τα στοιχεία της  έννοιας  του  εργατικού  ατυχήματος  είναι  τα εξής:

α. Βίαιο συμβάν

Στην έννοια του εργατικού ατυχήματος περιλαμβάνονται τόσο η σωματική βλάβη ή κάκωση όσο και η έννοια της νόσου.

Δεν θεωρείται εργατικό ατύχημα νόσος η οποία προκαλείται από την σταδιακή και προοδευτική επενέργεια ορισμένων συνθηκών οι οποίες θεωρούνται συνήθεις για ορισμένου είδους εργασία. Αντιθέτως συμβαίνει αν πρόκειται για εξαιρετικές και έκτακτες συνθήκες συνεπεία των οποίων επιδεινώθηκε η ήδη υπάρχουσα νόσος.

Γενικά η επέλευση των συνεπειών σε μεταγενέστερο χρόνο δεν σημαίνει ότι αποκλείεται ο χαρακτηρισμός ως εργατικού ατυχήματος.

Εργατικό ατύχημα είναι και η περίπτωση κατά την οποία, ενώ ο εργοδότης γνωρίζει ότι ο εργαζόμενος έχει ορισμένη ασθένεια, και παρόλα αυτά συνεχίζει να τον απασχολεί υπό συνθήκες που είναι ενδεχόμενο να προκαλέσουν το συμβάν.

Γενικώς θα μπορούσε να λεχθεί ότι οι περιπτώσεις που καλούνται εργατικά ατυχήματα είναι αυτές συνεπεία κάποιου εξαιρετικού ή έκτακτου ή απροσδόκητου λόγου, π.χ. πρόκληση πυρκαγιάς, μεγάλης ζημίας στις μηχανικές εγκαταστάσεις κλπ.

β. Το ατύχημα να συνέβη κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξ αφορμής αυτής.

Καταρχήν εργατικό ατύχημα είναι το συμβάν το οποίο λαμβάνει χώρα εντός του χώρου της εργασίας, αν και εφόσον υπάρχει προσδιορισμένος τέτοιος χώρος.

Έχει κριθεί από τη νομολογία ότι ανεξαρτήτως του εάν ο εργαζόμενος ενεργεί σε συγκεκριμένη περίπτωση με την ρητή εντολή του εργοδότη ή και χωρίς αυτήν, εάν η σκοπούμενη ενέργεια αποβαίνει υπέρ του εργοδότη πρόκειται για εργατικό ατύχημα.

Ειδικότερα έχει κριθεί ότι εργατικό ατύχημα είναι αυτό που συμβαίνει στον εργαζόμενο όταν μετακινείται προς την εργασία του ή επιστρέφει από αυτή. Και τούτο μάλιστα ανεξάρτητα αν χρησιμοποιεί ο εργαζόμενος για τη μετακίνησή του αυτή ίδια μέσα ή μέσα του εργοδότη  ή οποιοδήποτε εν γένει μέσο μεταφοράς, ιδίως όμως όταν χρησιμοποιεί μέσα του εργοδότη. Πάντως έχει κριθεί ότι εάν υπάρξει παρέκκλιση του εργαζομένου με σκοπό την εξυπηρέτηση κάποιου ιδιωτικού του σκοπού, διακόπτεται η αιτιώδης συνάφεια και πλέον το προκαλούμενο συμβάν θεωρείται ότι στερείται θεμελιώδους εννοιολογικού στοιχείου του εργατικού ατυχήματος.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του βίαιου συμβάντος και της εργασίας.

γ. Το βίαιο συμβάν να προκαλεί ανικανότητα προς εργασία και

δ. Η διάρκεια της προκαλούμενης ανικανότητας να μην υπερβαίνει τις 4 μέρες.

–   Ευθύνη από εργατικό ατύχημα

H ευθύνη του εργοδότη είναι αντικειμενική δηλαδή ισχύει ανεξάρτητα από το αν υπάρχει υπαιτιότητα του εργοδότη.

Είναι αυτονόητο ότι δεν οφείλεται αποζημίωση στην περίπτωση κατά την οποία προκλήθηκε το ατύχημα από δόλο του προσώπου που προκάλεσε το ατύχημα.

Ο εργοδότης ευθύνεται για την αποζημίωση της ζημίας που προκαλείται στον εργαζόμενο από το ατύχημα.

Η ευθύνη του εργοδότη μπορεί να βασίζεται είτε στον ν.551/1915 είτε στις κοινές διατάξεις για την υπαιτιότητα δηλαδή στις διατάξεις των άρθρων 914 επ. ΑΚ.

Ο ν.551/1915 κλιμακώνει την  αποζημίωση  ανάλογα  με  τη διάρκεια και τον προκαλούμενο βαθμό ανικανότητας στον εργαζόμενο.

Η διαφορά από την επιλογή της μιας ή της άλλης αποζημιωτικής βάσης είναι η εξής : Στην περίπτωση που επιλέγεται η βάση του ν.551/1915 η οφειλόμενη αποζημίωση καθορίζεται σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου αυτού και είναι συγκεκριμένη,  προκύπτει δε με ένα τρόπο αυτόματο, εφόσον θα προσδιοριστεί η διάρκεια και το είδος της ανικανότητος, καταβάλλεται μάλιστα ανεξάρτητα από την υπαιτιότητα του εργοδότη. Στην περίπτωση που επιλέγεται η βάση της κατά το άρθρο 914 ΑΚ αποζημίωσης προκειμένου να προσδιορισθεί το ύψος της οφειλόμενης αποζημίωσης, πρέπει να προσδιορισθεί η υπαιτιότητα και η προκαλούμενη στο εργαζόμενο ζημία. Στην πρώτη λοιπόν περίπτωση η ζημία είναι αντικειμενική, ενώ στη δεύτερη είναι υποκειμενική.

Αν ο εργαζόμενος είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση να καταβάλλει αποζημίωση στον εργαζόμενο και η ευθύνη αυτή μετακυλύεται στο ΙΚΑ. Ο εργαζόμενος όμως διατηρεί απέναντι στον εργοδότη αξίωση για καταβολή αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης (ψυχικής οδύνης).

Αν υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτής της αποζημίωσης που καταβάλλει το ΙΚΑ και της αποζημίωσης που με βάση την υπαιτιότητα δικαιούται να ζητήσει από τον εργοδότη, μπορεί ο εργαζόμενος να υποχρεώσει τον εργοδότη να του καταβάλει τη διαφορά.

Ο εργαζόμενος επιδιώκει την βάση του δικαίου της αποζημίωσης αποκατάσταση της προκαλούμενης σε αυτόν ζημίας όταν δεν υπάγεται στον ν.551/1915 και όταν δεν είναι ασφαλισμένος στο ΙΚΑ

Ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει εκτός από την αποζημίωση  για το ατύχημα και έξοδα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και νοσηλείας καθώς και οι συγγενείς σε περίπτωση θανάτου έξοδα κηδείας.

–   Διαδικαστικά σχετικά με το εργατικό ατύχημα

Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγείλει το ταχύτερο δυνατό το ατύχημα στην εγγύτερη αστυνομική αρχή.

Ο εργοδότης υποχρεούται να αναγγείλει εντός 24 ωρών το  ατύχημα στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.

Υποχρεούται επίσης να κάνει εντός 15 ημερών από το ατύχημα ένορκη βεβαίωση ενώπιον του Ειρηνοδίκη παρουσία 2 μαρτύρων, στην οποία να αναφέρονται στο εργατικό ατύχημα και τις συνθήκες του.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

1.   Προστασία ανηλίκων

Η προστασία των ανηλίκων θα μπορούσε να λεχθεί ότι αποτελεί φροντίδα του νομοθέτη από τις αρχές του περασμένου αιώνα ανάλογα  και με τις ισχύουσες εκάστοτε αντιλήψεις για την επίδραση της εργασίας και των ειδικότερων μορφών αυτής στη σωματική και ψυχική υγεία του εργαζομένου. Κατά τις τελευταίες πάντως δεκαετίες η ευαισθησία στον τομέα της εργασίας των ανηλίκων φαίνεται ότι έχει αυξηθεί με συνέπεια να εκδηλώνεται και νομοθετικά αυξημένη ευαισθητοποίηση καθόσον αφορά στο επιτρεπτό της εργασίας των ανηλίκων.

Κατά τον ν.1837/1989 απαγορεύεται η απασχόληση των ανηλίκων κάτω των 15 ετών σε οιασδήποτε φύσης εργασίες. Επιτρέπεται μόνο για χρόνο όχι μεγαλύτερο των 3 μηνών μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Υπάρχει απαγόρευση ρητή για εργασίες οι οποίες θεωρείται ότι θίγουν τη σωματική και ψυχική υγεία του ανηλίκου ( Υ.Α  130627/1990 του Υπουργού Εργασίας).

Ειδικές προβλέψεις υπάρχουν για τα χρονικά όρια της απασχόλησης των ανηλίκων. Ειδικότερα εργαζόμενοι που έχουν συμπληρώσει το 16 έτος της ηλικίας τους δεν επιτρέπεται να απασχολούνται περισσότερο από 6 ώρες την ημέρα και 30  την  εβδομάδα.

Δεν επιτρέπεται η υπερωριακή απασχόληση των ανηλίκων.

Οι αποδοχές τους δεν μπορεί να είναι κατώτερες από το ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη.

Ο εργοδότης για την καλύτερη εφαρμογή της προστατευτικής νομοθεσίας στους ανηλίκους οφείλει να τους εφοδιάσει με Βιβλιάριο Εργασίας και υποχρεώνεται επίσης να τηρεί Μητρώο Ανηλίκων.

Η προστασία των ανηλίκων γίνεται και με σειρά διεθνών συμβάσεων που έχει κυρώσει η χώρα μας.

2.  Προστασία γυναικών

Παλαιότερα υπήρχε προστατευτικό πλαίσιο που αφορούσε στην εργασία των γυναικών. Σήμερα και υπό την ισχύ σχετικών περί ισότητας των δύο φύλων συνταγματικών διατάξεων και διατάξεων της Κοινοτικής νομοθεσίας θεωρείται ανεπίτρεπτη η αδικαιολόγητη διάκριση εις βάρος των γυναικών. Υπό την ισχύ και το βάρος αυτών των υπερνομοθετικού χαρακτήρα διατάξεων αλλά και των σύγχρονων αντιλήψεων που διαχέονται ευρύτατα στην κοινωνία θεωρείται πλέον ανεπίτρεπτη οποιαδήποτε διάκριση εις βάρος των γυναικών ιδίως σε θέματα που σχετίζονται με την εργασία. Αυτό έχει ως άμεση συνέπεια τη  θέσπιση πολύ μεγάλου αριθμού ρυθμίσεων στο πεδίο του Εργατικού Δικαίου σε επίπεδο κοινής τυπικής ισχύος με τις οποίες υλοποιείται  και  εξειδικεύεται ακριβώς αυτή η ισότητα.

Βέβαια το θέμα της πλήρους εξίσωσης της γυναίκας με τον άντρα σε εργασιακά θέματα είναι πλέον ένα σταθερό ζητούμενο σε μια περιοχή

όπως είναι αυτή της εργασίας που μέχρι πρότινος χαρακτηριζόταν από έκδηλες και πολυποίκιλες ανισότητες.

Η εξίσωση επιδιώκεται πλέον σε ένα νέο περισσότερο νομικό περιβάλλον που διαμορφώνει η πραγματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χαρακτηριστική περίπτωση καθοριστικής επίδρασης της κοινοτικής νομοθεσίας είναι η περίπτωση της 89 διεθνούς σύμβασης που κυρώθηκε με το ν.3924/1959. Η ενλόγω σύμβαση καταγγέλθηκε από την Ελλάδα το 1991 ως προς την επιβαλλόμενη από τη σύμβαση απαγόρευση νυχτερινής εργασίας των γυναικών επειδή μια τέτοια διάκριση θεωρήθηκε αντίθετη από την αρχή της ισότητας των δύο φύλων έτσι όπως αυτή προκύπτει από την υπ’ αρ. 76/207 οδηγία της ΕΟΚ (επίσης και από την υπ’ αριθμ. 75/117 οδηγία). Υπήρξε μάλιστα επί του ζητήματος αυτού απόφαση του ΔΕΚ. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σύνολο των απαγορεύσεων και ιδίως απαγορεύσεις οι οποίες σχετίζονται με την ιδιαίτερη φύση των γυναικών διατηρήθηκαν σε ισχύ. Σχετικά γίνεται επίκληση του άρθρου 116 παρ 2 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο γίνονται δεκτές αποκλίσεις υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δικαιολογείται από ειδικούς λόγους.

Μετά τη θέση σε ισχύ του ν.1314/1984 και σε εφαρμογή της συνταγματικής απαίτησης της ισότητας καταργήθηκαν οι προστατευτικές διατάξεις που περιλαμβάνονται στην ελληνική νομοθεσία.

Με ειδικές διατάξεις προστατεύεται η μητρότητα. Ειδικότερες εκφάνσεις αυτής της προστασίας εκδηλώνονται με την απαγόρευση της απόλυσης των εργαζομένων γυναικών που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή λοχείας και με την  πρόβλεψη  σχετικής  ειδικής  άδειας  και συναφούς ειδικού επιδόματος για τα οποία γίνεται λόγος σε άλλα σημεία.

3.  Προστασία των στρατευομένων

Ειδική προστασία προβλέπεται για τους στρατευόμενους. Η προστασία αυτή συνίσταται ιδίως στο ότι κατά τον χρόνο της στράτευσης

δεν επιτρέπεται η καταγγελία και αρχίζει από την ημερομηνία της κλήσης.

Στην αρχή θεσπίστηκε η προστασία για τους υπαλλήλους και στη συνέχεια επεκτάθηκε στους εργατοτεχνίτες. Η απαγόρευση της καταγγελίας δεν διατυπώνεται ρητά αλλά προκύπτει από το ότι επιβάλλεται η επαναπρόσληψη του εργαζόμενου μετά το πέρας της στρατιωτικής θητείας

4.  Προστασία άλλων ειδικών κατηγοριών

Υπάρχουν προβλέψεις για ειδικές κατηγορίες εργαζομένων όπως είναι οι αλλοδαποί, κλπ.

Κατά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ασυνήθιστη άφιξη των μετακινουμένων αλλοδαπών εργαζομένων προς τη χώρα μας. Αυτό έχει σαν συνέπεια να δημιουργείται η ανάγκη για έλεγχο της εισόδου αυτών των προσώπων και περαιτέρω μια θέση προϋποθέσεων ώστε να είναι δυνατή η παραμονή και η απασχόλησή τους. Δύο βασικά έγγραφα με τα οποία θεωρείται ότι πρέπει να είναι εφοδιασμένοι και τα οποία  εκδίδονται όταν υπάρχουν οι σχετικές προϋποθέσεις είναι η άδεια παραμονής και η άδεια εργασίας.

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΑΠΟΛΥΣΕΙΣ

–   Στοιχεία της έννοιας – προϋποθέσεις

Ομαδικές είναι οι απολύσεις για τις οποίες πρέπει να:

α.    Συντρέχουν ορισμένοι ειδικοί λόγοι που περιλαμβάνονται στο νόμο και να μη σχετίζονται ειδικά με το πρόσωπο των εργαζόμενων.

β. Εφαρμόζονται σε επιχειρήσεις στις οποίες ο αριθμός των εργαζόμενων υπερβαίνει τους 20.

γ. Γίνονται για ορισμένο αριθμό εργαζόμενων ή ποσοστό εργαζομένων σε δεδομένη χρονική περίοδο.

δ. Σχετίζονται ιδίως με τα οικονομικά και διαρθρωτικά προβλήματα της επιχείρησης (λόγους οικονομοτεχνικούς).

ε. Επηρεάζουν την ευρύτερη οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα.

Η συμβολή του Κοινοτικού Δικαίου στη ρύθμιση του θέματος των ομαδικών απολύσεων είναι πολύ σημαντική. Πρώτα θεσπίστηκε η  Οδηγία υπ’ αρ. 75/129/ΕΟΚ η οποία  τροποποιήθηκε  από  την  Οδηγία  υπ’ αρ. 92/56/ΕΟΚ της 24.6.1992 και επακολούθησε η  Οδηγία  98/59/ΕΚ της 20-7-19998. Ο ν.1387/1983 ενσωμάτωσε το περιεχόμενο της πρώτης από αυτές τις Οδηγίες στο εσωτερικό δίκαιο.

Πρέπει να συντρέχουν τρεις βασικές διαδικαστικές προϋποθέσεις, για την εφαρμογή του καθεστώτος των ομαδικών απολύσεων, όπως αυτές μάλιστα προκύπτουν από τη διεθνή εμπειρία:

α. Πρέπει να υπάρξει η αναγκαία γνωστοποίηση προς τους εργαζόμενους και τις δημόσιες αρχές.

β. Πρέπει να γίνει από κοινού εξέταση και διαβούλευση  για  την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση του ζητήματος μεταξύ των εργαζόμενων και της επιχείρησης.

γ. Πρέπει να υπάρξει συμβολή της δημόσιας αρχής στην λύση του ζητήματος.

Ο νόμος δεν εφαρμόζεται σε κάθε επιχείρηση αλλά μόνο σε:

α. Επιχείρηση του ιδιωτικού ή του Δημόσιου  Τομέα  υπό  την προϋπόθεση όμως ότι είναι οργανωμένη σύμφωνα με τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου και της ιδιωτικής οικονομίας. Δεν υπάγονται στη ρύθμιση εργαζόμενοι στο Δημόσιο, στα νομικά πρόσωπα δημοσίου Δικαίου και τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης.

β. Επιχείρηση η οποία να απασχολεί περισσότερους από 20 εργαζόμενους.

–   Στάδια των ομαδικών απολύσεων

Σημαντικά για τις ομαδικές απολύσεις είναι τα στάδια:

α. Tης ενημέρωσης και των διαβουλεύσεων των εργαζόμενων με την επιχείρηση για την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση.

β. Της παρέμβασης και της επικύρωσης της διοικητικής αρχής.

–   Διαδικασία των ομαδικών απολύσεων

Πρώτα ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να ενημερώσει τους εργαζόμενους για τις σχεδιαζόμενες απολύσεις με λεπτομερειακό και απρόσωπο τρόπο, παραθέτοντας διάφορα στοιχεία με εφαρμογή απρόσωπων κριτηρίων όπως φύλου, ηλικίας, είδους απασχόλησης. Τα γνωστοποιούμενα στοιχεία μπορεί να αφορούν στον αριθμό και τις κατηγορίες των εργαζόμενων, τον αριθμό και τις κατηγορίες των υπό απόλυση, την περίοδο κατά την οποία πρόκειται να γίνουν οι απολύσεις κτλ.

Στη συνέχεια οφείλει να διαβουλευθεί μαζί τους ώστε να  επιτευχθεί λύση η οποία να επιφέρει τις λιγότερο  οδυνηρές  συνέπειες από πλευράς απολύσεων με την εξέταση όλων των εναλλακτικών τρόπων για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα έγγραφα τα οποία ανταλλάσσονται σε αντίγραφα κοινοποιούνται στον Νομάρχη και τον Επιθεωρητή Εργασίας.

Οι εργαζόμενοι εκπροσωπούνται ή από αντιπροσωπευτικές συνδικαλιστικές οργανώσεις που περιλαμβάνουν το 70% των εργαζόμενων ή το 70% των υποψηφίων για απόλυση. Αν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση υποκαθίσταται από το Συμβούλιο των Εργαζόμενων που λειτουργεί στο πλαίσιο της συγκεκριμένης  επιχείρησης. Αν δεν υπάρχει ούτε και τέτοιο εκπροσωπούνται από τριμελή ή πενταμελή επιτροπή των εργαζόμενων.

Η διαβούλευση διαρκεί 20 ημέρες. Αν οδηγηθεί σε συμφωνία συντάσσεται πρακτικό το οποίο διαβιβάζεται στη Διοίκηση ( Νομάρχη ή Υπουργό Εργασίας) για επικύρωση. Η ενλόγω συμφωνία έχει τον χαρακτήρα συμφωνίας που προσλαμβάνει κανονιστική ισχύ, όπως ακριβώς και η συλλογική σύμβαση εργασίας.

Όταν σημειώνεται διαφωνία με αίτηση ενός από τα μέρη επιλαμβάνεται ο Νομάρχης ή ο Υπουργός Εργασίας,  ο  οποίος  μπορεί  είτε να παρατείνει την προθεσμία της διαβούλευσης είτε και να εγκρίνει ολικά ή μερικά την πραγματοποίηση των απολύσεων.

Η απόφαση της Διοίκησης σύμφωνα με τα παραπάνω πρέπει να έχει τα χαρακτηριστικά νόμιμης διοικητικής πράξης και υπόκειται σε αίτηση ακυρώσεως.

Οι απολύσεις πρέπει να υπόκεινται σε ορισμένους ποσοτικούς προσδιορισμούς που προκύπτουν από το άρθρο 1 παρ.2  του  ν.1387/1983.

Ομαδικές λοιπόν απολύσεις είναι αυτές που υπερβαίνουν τους 6 εργαζόμενους για επιχειρήσεις που απασχολoύν 20-150 άτομα. Επίσης είναι οι απολύσεις που υπερβαίνουν το ποσοστό 5% και  μέχρι  τον  αριθμό των 30 εργαζομένων, εφόσον στην επιχείρηση απασχολούνται κατά την αρχή του μήνα πάνω από 150 εργαζόμενοι ( άρθρο 1 του ν.1387/1983 όπως αυτός τροποποιήθηκε από το άρθρο 9 του ν.2874/2000 και 74 του ν.3863/2010).

Για τη λύση των σχέσεων εργασίας και στο πλαίσιο των ομαδικών απολύσεων απαιτείται να τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις που απαιτούνται κατά τις κοινές περί καταγγελίας διατάξεις του εργατικού δικαίου και για τις οποίες γίνεται ανωτέρω λόγος.

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ ΕΝΑΝΤΙ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΦΟΡΕΩΝ

  • ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ Ι.Κ.Α

Kάθε εργοδότης υποχρεώνεται αν το προσωπικό του έχει τις προϋποθέσεις ώστε να υπάγεται στην ασφάλιση του Ι.Κ.Α να ασφαλίσει το προσωπικό του στον ενλόγω Ασφαλιστικό Οργανισμό.

Η ενλόγω υποχρέωση εξειδικεύεται σε άλλες μερικότερες

διαδικαστικές υποχρεώσεις:

1.   Ο εργοδότης οφείλει να απογραφεί

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εγγραφεί στο αρμόδιο κατάστημα του Ι.Κ.Α., δηλαδή σε αυτό το κατάστημα, όπου βρίσκεται η έδρα της επιχείρησής του. Ο εργοδότης οφείλει να συμπληρώσει το «Δελτίο

Απογραφής   Εργοδότη».   Ταυτόχρονα    προμηθεύεται    από    το   ΙΚΑ   το Βιβλιάριο αγοράς ενσήμων, Βιβλίο Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού.

2.  Βιβλίο Καταχώρησης Νεοπροσλαμβανόμενου Προσωπικού

Είναι το βιβλίο στο οποίο καταχωρίζονται οι νεοπροσλαμβανόμενοι εργαζόμενοι.

Στο εσωτερικό του βιβλίου αυτού πρέπει να  συμπληρωθούν  τα εξής στοιχεία: Αύξων αριθμός, ονοματεπώνυμο νεοπροσλαμβανόμενου, ημερομηνία πρόσληψης, αριθμός μητρώου, ειδικότητα, μισθός ή ημερομίσθιο.

Το βιβλίο έχει τα εξής τυπικά στοιχεία: Αύξοντα αριθμό, αριθμό πρωτοκόλλου της απογραφής του εργοδότη, θεώρηση και υπογραφή του προϊστάμενου της Υπηρεσίας του ΙΚΑ.

Το βιβλίο έχει διπλότυπες σελίδες ώστε κατά τον έλεγχο παραλαμβάνεται από το ελέγχον όργανο η μία από τις δύο σελίδες και η άλλη παραμένει ως στέλεχος.

3.  Βιβλίο Μισθολογίου

Ο εργοδότης οφείλει να συμπληρώνει με ακριβή στοιχεία τις μισθοδοτικές καταστάσεις και να τις αναρτά σε εμφανή και προσιτά σημεία στην επιχείρηση.

Το ΙΚΑ διαθέτει έντυπες μισθοδοτικές καταστάσεις προς συμπλήρωση ενώ είναι δυνατό ο ίδιος ο εργοδότης να εκτυπώσει μισθοδοτικές καταστάσεις ή να τις διαμορφώσει με τα αναγκαία πάντα τυπικά στοιχεία ηλεκτρονικά.

Σε περίπτωση που ο εργοδότης δεν καταχωρίσει στις μισθοδοτικές καταστάσεις τους εργαζόμενους μέχρι το τέλος του επόμενου μήνα αυτού κατά τον οποίο παρασχέθηκε η εργασία, ο εργοδότης επιβαρύνεται εκτός από τις οφειλόμενες εισφορές και το πρόστιμο για την εκπρόθεσμη καταβολή των εισφορών και με ποσοστό των εισφορών ως πρόστιμο για την μη τήρηση της συγκεκριμένης υποχρέωσης.

Άλλη κύρωση για τους εργοδότες σε περίπτωση μη αναγραφής του εργαζόμενου είναι η ακυρότητα της καταγγελίας αν ο εργοδότης καταγγείλει τη σύμβαση εργασίας και επιπλέον η υποχρέωσή του να καταβάλει το σύνολο των εργοδοτικών εισφορών καθώς και το σύνολο των οφειλόμενων εισφορών σε άλλους ασφαλιστικούς οργανισμούς.

4.  Απογραφή εργαζόμενου και έκδοση Βιβλιαρίου ενσήμων

Σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν  προϋπήρξε  ασφαλισμένος στο ΙΚΑ ο εργοδότης οφείλει να του υπενθυμίσει ότι οφείλει να εκδόσει τέτοιο βιβλιάριο και αυτό πρέπει να γίνει εντός 3 ημερών από την έναρξη της εργασίας και επίσης να απογραφεί συμπληρώνοντας το «Δελτίο Απογραφής Ασφαλισμένου».

5.  Καταβολή των εισφορών

Ο εργοδότης οφείλει να καταβάλει τις εισφορές του εντός του επομένου από την πληρωμή των αποδοχών μήνα. Η καθυστέρηση της καταβολής των εισφορών επιβαρύνεται με τα τέλη εκπρόθεσμης καταβολής.

Όταν υπάρχει μηχανογραφικό σύστημα ασφάλισης η  καταβολή των εισφορών γίνεται με δήλωση στην οποία περιλαμβάνονται οι ασφαλιστικές εισφορές ορισμένης χρονικής περιόδου. Η δήλωση αυτή υποβάλλεται στο ΙΚΑ ή σε Τράπεζα η οποία συνεργάζεται με το ΙΚΑ και γίνεται ταυτόχρονα η καταβολή των εισφορών. Σε απόδειξη της ασφαλιστικής σχέσης στην οποία τελεί ο ασφαλισμένος εκδίδεται το ατομικό δελτίο ασφάλισης το οποίο περιλαμβάνει και διάφορα στοιχεία της ασφαλιστικής σχέσης όπως, διάρκεια, εισφορές κλπ.

Η μη έγκυρη καταβολή των ασφαλιστικών εισφορών συνεπάγεται σοβαρές συνέπειες εις βάρος των εργοδοτών. Ειδικότερα σε περίπτωση μη καταβολής των εργοδοτικών εισφορών οι εργοδότες υπέχουν ποινική ευθύνη. Επίσης σε περίπτωση που έχουν παρακρατηθεί οι εισφορές του εργαζομένου με σκοπό της περαιτέρω αποδόσεώς τους στο ΙΚΑ και η

απόδοση αυτή δεν γίνει, ο εργοδότης διαπράττει το έγκλημα της υπεξαίρεσης.

–   ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η Επιθεώρηση Εργασίας είναι κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας που περιλαμβάνει τις επιθεωρήσεις Νομαρχίας Αθηνών και τις τοπικές επιθεωρήσεις εργασίας.

Πρόσφατα έχει συσταθεί και με το ν. 2639/1998 το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) που έχει ως σκοπό να παρακολουθεί το κατά πόσον εφαρμόζονται οι διατάξεις της εργατικής και ασφαλιστικής νομοθεσίας, επίσης να διερευνά τα αίτια πρόκλησης των εργατικών ατυχημάτων και των διαφόρων επαγγελματικών ασθενειών και την τήρηση των ενγένει συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας. Οι Επιθεωρητές Εργασίας έχουν επίσης την δυνατότητα να επιβάλλουν διοικητικές κυρώσεις που μπορεί να φτάσουν μέχρι τη διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης σ’ εκείνες τις επιχειρήσεις και τους εργοδότες οι οποίοι δεν συμμορφώνονται με αυτές.

Το ΣΕΠΕ έχει τριμερή σύνθεση και αποτελείται από Επιθεωρητές που έχουν ως καθήκον την ενγένει εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας, την εφαρμογή των όρων υγιεινής και ασφάλειας και τον έλεγχο των τεχνικών συνθηκών που μπορεί να προκαλέσουν εργατικά ατυχήματα.

Ποιες είναι οι αρμοδιότητες των Επιθεωρήσεων Εργασίας

Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει τα εξής καθήκοντα:

α. την ευθύνη να πραγματοποιεί επιτόπου ελέγχους για να διαπιστώσει  αν τηρούνται οι όροι του νόμου ιδίως όσον αφορά την τήρηση των χρονικών ορίων της εργασίας, την εφαρμογή των όρων υγιεινής και ασφάλειας κλπ. Η Επιθεώρηση Εργασίας έχει και συμβουλευτικό ρόλο  για όσα πρόσωπα εμπλέκονται στη σχέση εργασίας και παρέχει πληροφορίες, κάνει συστάσεις σύμφωνα και με την ισχύουσα εργατική

νομοθεσία και με την έννοια αυτή συμβάλλει στην γνώση και καλύτερη εφαρμογή των ρυθμίσεων που περιλαμβάνει.

β. Έχει ως καθήκον επίσης τη μεσολάβηση και ανάληψη ενός

«διαιτητικού ρόλου» μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ώστε να αποφεύγονται κατά το δυνατόν οι μεταξύ τους έριδες και η  προσφυγή στα δικαστήρια που διαταράσσουν την κατάσταση ειρήνης που πρέπει να επικρατεί στις σχέσεις εργοδοτών και εργαζομένων.

γ. Την ενγένει διαχείριση ζητημάτων τα οποία έχουν σχέση με την  παροχή εργασίας από τους αλλοδαπούς.

δ. Την θεώρηση διαφόρων εγγράφων που σχετίζονται με τον έλεγχο της εργασίας όπως π.χ. του βιβλίου υπερωριών.

Υποχρεώσεις Εργοδοτών έναντι της Επιθεώρησης Εργασίας

Οι εργοδότες έχουν έναντι της Επιθεώρησης Εργασίας τις εξής υποχρεώσεις:

  1. Δύο φορές το έτος πρέπει να υποβάλλει στην Επιθεώρηση Εργασίας πίνακα με τα στοιχεία του προσωπικού (ονοματεπώνυμο, χρόνος εργασίας, αποδοχές). Αντίγραφο του πίνακα αναρτάται σε εμφανές σημείο του χώρου της επιχείρησης.
  2. Ο εργοδότης οφείλει να γνωστοποιήσει τις πραγματοποιούμενες υπερωρίες στην Επιθεώρηση Εργασίας.
  3. Ο εργοδότης οφείλει να γνωστοποιήσει σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος και εντός 24 ωρών από την πραγματοποίησή του, αυτό στην επιθεώρηση.
  4. Υπάρχουν και άλλα δευτερεύοντα ζητήματα για τα οποία ο εργοδότης υποχρεώνεται να ζητάει τη σχετική έγκριση από την Επιθεώρηση Εργασίας.

Ο.Α.Ε.Δ. (Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού) Αναγγελία της πρόσληψης

Όπως προαναφέρθηκε ο εργοδότης προσλαμβάνει προσωπικό μέσω του ΟΑΕΔ και μάλιστα των Γραφείων Απασχόλησης του ΟΑΕΔ. Αν ο

εργοδότης προσλαμβάνει χωρίς τη συνδρομή του ΟΑΕΔ πρέπει να αναγγείλει την πρόσληψη του μισθωτού εντός 3 ημερών από την πραγματοποίησή της εκτός από την περίπτωση της νεοϊδρυόμενης επιχείρησης η οποία έχει το περιθώριο των 30 ημερών. Περί όλων αυτών έχει γίνει λόγος παραπάνω αναλυτικότερα.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ

Κάθε εκμετάλλευση έχει την ανάγκη ενός ιδιαίτερου δικαίου, δηλαδή ενός συνόλου κανόνων που διέπουν τις σχέσεις που διαμορφώνονται στο πλαίσιο της εκμετάλλευσης. Το δίκαιο αυτό αποτελούν οι λεγόμενοι κανονισμοί. Βεβαίως τα θέματα τα οποία καταλαμβάνουν οι κανονισμοί αυτοί είναι μόνο «εσωτερικά» θέματα της εκμετάλλευσης.

Το ν.δ 3789/1957 ρύθμιζε γενικά τα σχετικά με τους κανονισμούς και όριζε ότι ισχύει για όλες τις επιχειρήσεις χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η νομική τους μορφή και ότι συντάσσεται μονομερώς και χωρίς τη συμφωνία του προσωπικού από τον εργοδότη. Με το ν.1767/1988, ο οποίος κύρωσε την 135 διεθνή σύμβαση, όπως αυτός τροποποιήθηκε  με το ν.2224/1994 καθορίσθηκε ότι οι κανονισμοί εργασίας αποτελούν αντικείμενο κοινής απόφασης του εργοδότη και των αντιπροσωπευτικών συμβουλίων των εργαζομένων.

Δύο είναι τα στάδια για την ολοκλήρωση του κανονισμού, το  στάδιο της κατάρτισης και το στάδιο της κύρωσης.

α. Το στάδιο της κατάρτισης

Όπως προαναφέρθηκε από τις ισχύουσες ρυθμίσεις ο κανονισμός προκύπτει από συμφωνία του εργοδότη με το συμβούλιο των εργαζομένων.

Αν δεν υπάρχει συμβούλιο των εργαζομένων ο κανονισμός καταρτίζεται μονομερώς από τον εργοδότη.

Υποχρέωση για κατάρτιση του κανονισμού έχουν επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 50 άτομα. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να

επεκταθεί με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και σε επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερα από 50 άτομα ή κάτω των 40 ατόμων μπορούν να καταρτίσουν κανονισμό, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό εγκρίνεται από το Τμήμα Κανονισμών του Ανώτατου Συμβουλίου Εργασίας.

β. Η κύρωση του κανονισμού

Η κύρωση για τους κανονισμούς εργασίας στο πεδίο του  ευρύτερου δημοσίου τομέα γίνεται από τον Υπουργό Εργασίας και τους κατά περίπτωση άλλους αρμόδιους υπουργούς. Η κύρωση των κανονισμών για τις λοιπές επιχειρήσεις γίνεται από την Επιθεώρηση Εργασίας. Στην πρώτη περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του Τμήματος Κανονισμού, στη δεύτερη περίπτωση μετά από γνωμοδότηση του αρμόδιου υπουργού. Ο κανονισμός υπόκειται κατά το στάδιο αυτό σε έλεγχο τυπικό, δηλαδή έλεγχο νομιμότητας και σε έλεγχο ουσιαστικό, δηλαδή έλεγχο σκοπιμότητας.

Μετά την κύρωση ο κανονισμός αναρτάται στο χώρο της επιχείρησης και με τον τρόπο αυτό δημοσιοποιείται το περιεχόμενό του. Επίσης οι κυρωθέντες κανονισμοί εκτυπώνονται και διανέμονται στους εργαζόμενους αν το ζητήσουν.

γ. Περιεχόμενο του κανονισμού

Δεν αποτελούν περιεχόμενο του κανονισμού θέματα τα οποία αναφέρονται στη σχέση εργασίας και ειδικότερα στην ίδρυση, στη λήξη και στη λειτουργία της σχέσης εργασίας. Απλούστερα θα μπορούσε να λεχθεί ότι δεν αποτελούν αντικείμενο κανονισμού θέματα που από τη φύση τους ανήκουν στα περιεχόμενα της συμβάσεως εργασίας.

δ. Νομική φύση

Υποστηρίζεται η θέση ότι οι κανονισμοί έχουν συμβατικό χαρακτήρα υπό την έννοια ότι είναι συμφωνημένοι οι όροι της σύμβασης εργασίας. Υποστηρίζεται όμως επίσης ότι αποτελούν υποχρεωτικούς

όρους     της     σύμβασης     εργασίας     στους     οποίους     ο     εργαζόμενος

«προσχωρεί».

ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Η τάξη της εκμετάλλευσης έχει την ανάγκη προκειμένου να εξασφαλίζεται από πειθαρχικού χαρακτήρα ρυθμίσεις οι οποίοι αποτελούν το λεγόμενο πειθαρχικό δίκαιο της εποχής. Οι πειθαρχικές αυτές διατάξεις είναι απαραίτητες για οποιασδήποτε κοινωνικής μορφής οργάνωση. Κατά αναλογία οι πειθαρχικές ποινές έχουν οιονεί ποινικό χαρακτήρα και εκφράζουν στο μέτρο τους όπως άλλωστε και οι ποινικές διατάξεις ορισμένη αποδοκιμασία για την ηθική απαξία ορισμένων συμπεριφορών. Η αποδοκιμασία αυτή όμως εκφράζει την ιδιαίτερη κοινωνία της επιχείρησης.

Οι πειθαρχικές ποινές

  1. Το πρόστιμο. Το πρόστιμο δεν είναι δυνατόν να υπερβαίνει το 25% του ημερομισθίου του μισθωτού ή εγένει του μισθού μιας μέρας.
  2. Η υποχρεωτική αποχή από την εργασία.  Σε  περίπτωση που  ο εργαζόμενος εμφανίζεται υπότροπος ορισμένης αποδοκιμαζομένης συμπεριφοράς μπορεί να του επιβληθεί η πειθαρχική  αυτή  ποινή  η οποία πάντως δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 10 ημέρες.
  3. Η ποινή της απολύσεως. Υπό το ν.δ  3992/1957  προβλεπόταν  η  ποινή  της οριστικής απόλυσης. Είναι η κορυφαία από πλευράς βαρύτητας από τις πειθαρχικές ποινές. Σε περίπτωση επιβολής της ποινής αυτής και προκειμένου να καταστεί δυνατή η υλοποίηση της απαιτείται καταγγελία είτε πρόκειται για σύμβαση αορίστου ή ορισμένου χρόνου και υπό τις ειδικότερες προϋποθέσεις που απαιτούνται για την κάθε μία από τις περιπτώσεις αυτές.

Η νομιμότητα της επιβολής των πειθαρχικών ποινών ελέγχεται δικαστικά.

Φορείς της πειθαρχικής εξουσίας

Ο εργοδότης είναι αυτός που έχει την ευθύνη για την άσκηση πειθαρχικής εξουσίας. Επειδή όμως ο εργοδότης είναι επιφορτισμένος με πολλά καθήκοντα προβλέπεται ότι μπορεί να μεταβιβάσει την εξουσία σε άλλα όργανα, που είναι τα πειθαρχικά συμβούλια.

Τα πειθαρχικά συμβούλια συγκροτούνται συνήθως σε δύο βαθμούς, δηλαδή σε πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια υπό την προϋπόθεση ότι αυτοί που μετέχουν στα πρωτοβάθμια δεν είναι δυνατό να μετέχουν και στα δευτεροβάθμια.

Όταν τα πειθαρχικά συμβούλια προβλέπονται από τον κανονισμό εξασφαλίζουν μεγαλύτερη αντικειμενικότητα, γιατί αποσυνδέονται απολύτως από τον εργοδότη. Αντιθέτως εάν ο εργοδότης διατηρεί την πειθαρχική εξουσία και απλώς εκχωρεί αυτή σε συμβούλια τίθεται συνήθως ζήτημα εάν και σε ποιο βαθμό εκχώρησε το απόλυτο δικαίωμα κρίσης στα συμβούλια ή επεφύλαξε στον εαυτό του μετά την κρίση αυτών τη δυνατότητα αποφάσεως.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΔΟΤΗ

Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα με μονομερή τρόπο και με δηλώσεις βουλήσεως και ενέργειες οι οποίες έχουν μονομερή χαρακτήρα να οργανώνει και να διευθύνει στο σύνολό της την πραγματικότητα της εκμετάλλευσης. Το εργοδοτικό δικαίωμα λοιπόν οργανώνεται με οδηγίες, ελέγχους, παρατηρήσεις, καθοδήγηση κλπ. Βεβαίως η άσκησή του δεν είναι ανεξέλεγκτη και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ασκείται εντός ορισμένων ορίων και ειδικότερα μέσα στο πλαίσιο της «νομιμότητας» της εκμετάλλευσης, μέσα στα πλαίσια της ατομικής σύμβασης εργασίας με σεβασμό στον κανονισμό της επιχείρησης αν υπάρχει, με σεβασμό στην προσωπικότητα και το σεβασμό της ιδιωτικής ζωής του εργαζομένου, με συμμόρφωση προς αυτό που απαιτεί η καλή πίστη, τα χρηστά ήθη και ο οικονομικός και κοινωνικός σκοπός του δικαιώματος αυτού (άρθρο 281 Α.Κ.) όπως αυτά εξειδικεύονται ιδιαίτερα από τη νομολογία. Ως γενική κατευθυντήρια αρχή η οποία χαράσσει από ουσιαστική άποψη το όρια

του επιτρεπτού για τα διευθυντικά δικαιώματα του εργοδότη είναι η εξυπηρέτηση του πραγματικού συμφέροντος της εκμετάλλευσης και της καλύτερης και αποδοτικότερης λειτουργίας της που είναι και ο λόγος για τον οποίο διασφαλίζεται για την εργοδοτική πλευρά το δικαίωμα αυτό. Συνεπώς αυθόρμητες ενέργειες οι οποίες γίνονται από την πλευρά του εργοδότη και δεν υπάγονται στο περιεχόμενο των ως άνω αναφερομένων είναι παράνομες και ελέγχονται δικαστικά.

ΜΗ ΟΜΑΛΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

Α. Για τον εργαζόμενο

  1. Μη εκπλήρωση της βαρύνουσας τον εργαζόμενο υποχρέωσης α. Ανυπαίτια μη εκπλήρωση

Τα σχετικά ζητήματα προκύπτουν από την εφαρμογή σε συνδυασμό των διατάξεων του γενικού ενοχικού δικαίου και των άρθρων 648 επ. Α.Κ. που αφορούν ειδικώς στη σύμβαση εργασίας. Έτσι, εάν έχουμε αδυναμία για εργασία του εργαζομένου που οφείλεται σε σπουδαίο λόγο, λόγω ανυπαίτιου κωλύματος του εργαζομένου και η αδυναμία αυτή εκδηλώνεται τουλάχιστον ένα δεκαήμερο μετά την έναρξη της υπηρεσίας του εργαζομένου στην επιχείρηση, μπορεί ο εργαζόμενος να διατηρήσει αξίωση για τον μισθό για ένα το πολύ μήνα, ανάλογα με το χρόνο που έχει υπηρετήσει προηγουμένως στο συγκεκριμένο εργοδότη. Αυτό προκύπτει άμεσα από το άρθρο 657 παρ. 1 Α.Κ. σύμφωνα με το οποίο : «Ο εργαζόμενος διατηρεί την αξίωσή του για το μισθό, αν ύστερα από δεκαήμερη τουλάχιστον παροχή εργασίας εμποδίζεται να εργαστεί από σπουδαίο λόγο που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητά του».

β. Υπαίτια μη εκπλήρωση

Σε περίπτωση όμως που η μη παροχή εργασίας οφείλεται σε υπαίτια συμπεριφορά του εργαζομένου, δηλαδή ο εργαζόμενος βρίσκεται σε υπερημερία, τότε δεν έχει αξίωση για μισθό. Αν ο εργαζόμενος απέχει από την εργασία του για οποιοδήποτε λόγο, είτε δηλαδή λόγω αδυναμίας

είτε λόγω υπερημερίας, μετά την πάροδο αρκετού χρόνου αφότου άρχισε αυτή η αποχή, μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά στην πραγματικότητα καταγγελία, και μάλιστα καταγγελία που προέρχεται από τον ίδιο τον εργαζόμενο.

2.  Ελλιπής εκπλήρωση της υποχρέωσης του εργαζομένου

Σύμφωνα με το άρθρο 652 Α.Κ. : «Ο εργαζόμενος οφείλει να εκτελέσει με επιμέλεια την εργασία που ανέλαβε και ευθύνεται για τη ζημία που προξενείται στον εργοδότη από δόλο ή αμέλειά του.

Ο βαθμός της επιμέλειας, για την οποία ευθύνεται ο εργαζόμενος, κρίνεται με βάση τη σύμβαση, ενόψει της μόρφωσης ή των ειδικών γνώσεων που απαιτούνται για την εργασία, καθώς και των ιδιοτήτων του εργαζομένου που ο εργοδότης γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει».

Η ελλιπής λοιπόν εκπλήρωση της υποχρέωσης για εργασία είτε οφείλεται σε δόλο είτε οφείλεται σε αμέλεια, επισύρει ευθύνη για τον εργαζόμενο, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αποκαταστήσει την όποια ζημία προκαλεί στον εργοδότη, άμεση ή έμμεση.

Η ευθύνη του εργαζομένου μπορεί να περιορίζεται ή και να εκλείπει για διάφορους λόγους. Οι κυριότεροι από τους λόγους αυτούς είναι οι βασιζόμενοι στο άρθρο 652 παρ. 2 Α.Κ. που αναφέρεται ανωτέρω ή στο άρθρο 300 Α.Κ. το οποίο ορίζει ότι : «Αν εκείνος που ζημιώθηκε συντέλεσε από δικό του πταίσμα στη ζημία ή την έκτασή της, το δικαστήριο μπορεί να μην επιδικάσει αποζημίωση ή να μειώσει το ποσό της. Το ίδιο ισχύει και όταν εκείνος που ζημιώθηκε παρέλειψε να αποτρέψει ή να περιορίσει τη ζημία ή δεν επέστησε την προσοχή του οφειλέτη στον κίνδυνο ασυνήθιστα μεγάλης ζημίας, τον οποίο ο  οφειλέτης ούτε γνώριζε ούτε όφειλε να γνωρίζει» .

Β. Για τον εργοδότη

Υπερημερία εργοδότη

Το άρθρο 656 Α.Κ. εδ. α΄ ορίζει ότι : «Αν ο εργοδότης έγινε υπερήμερος ως προς την παροχή της εργασίας ή αν η αποδοχή της εργασίας είναι αδύνατη από λόγους που τον αφορούν και δεν οφείλονται σε ανώτερη βία, ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να απαιτήσει το μισθό, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να παράσχει την εργασία σε άλλο χρόνο».

ΜΟΝΟΜΕΡΗΣ ΒΛΑΠΤΙΚΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η μονομερής μεταβολή των όρων της συμβάσεως εργασίας δεν κρίνεται καταρχήν ως αποδεκτή. Επομένως κάθε μεταβολή που  επέρχεται στην εργασιακή κατάσταση του εργαζομένου μπορεί να γίνει μόνο αν έχει και τη συναίνεσή του. Σύμφωνα με το άρθρο 7 του ν.2112/1920 «Πάσα μονομερής μεταβολή των όρων της υπαλληλικής συμβάσεως βλάπτουσα τον υπάλληλον θεωρείται ως καταγγελία ταύτης, δι’ ην ισχύουν αι διατάξεις του παρόντος νόμου».

Το αν συντρέχουν οι όροι της βλαπτικής μονομερούς μεταβολής κρίνεται κατά περίπτωση και δεν υπάρχουν απόλυτοι αντικειμενικοί κανόνες που να προσδιορίζουν εκ των προτέρων και χωρίς την αναγκαία υπαγωγή ορισμένης συμπεριφοράς του εργοδότη στην έννοια της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής. Στοιχεία που θεμελιώνουν την έννοια μιας τέτοιας μεταβολής είναι να είναι μονομερής, προερχόμενη δηλαδή αποκλειστικά από την πλευρά του εργοδότη και βλαπτική για τον εργαζόμενο. Για το τι συνιστά βλάβη του εργαζομένου υπάρχει μία εξαιρετικά εκτενής περιπτωσιολογία της νομολογίας, βάσει της οποίας μπορεί να εξαχθεί άμεσα ή να πιθανολογηθεί,  εάν  ορισμένη μεταβολή που επιφέρει ο εργοδότης στην εργασιακή κατάσταση του εργαζομένου μπορεί να χαρακτηρισθεί ως τέτοια.

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ  – ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ  ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Είναι η σύμβαση η οποία καταρτίζεται μεταξύ μιας  ή  περισσοτέρων   αντιπροσωπευτικών   επαγγελματικών   οργανώσεων   των

εργοδοτών και μιας ή περισσοτέρων αντιπροσωπευτικών επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και οι οποίες καθορίζουν τους όρους, τους οποίους πρέπει να περιλαμβάνουν οι συμβάσεις εργασίας και ειδικότερα καθορίζουν θέματα που σχετίζονται με τους όρους, τις συνθήκες και την αμοιβή της εργασίας.

Χαρακτηριστικά και προϋποθέσεις για την κατάρτιση της συλλογικής σύμβασης εργασίας

  1. Η συλλογική σύμβαση εργασίας είναι σύμβαση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συντρέχουν οι θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την κατάρτιση οποιασδήποτε σύμβασης εργασίας που είναι οι εξής: ικανότητα για δικαιοπραξία, δήλωση βούλησης, συμφωνία μεταξύ δήλωσης και βούλησης, τήρηση ορισμένου τύπου, περιεχόμενο σύμφωνα με το νόμο για τα χρηστά ήθη.
  2. Η σύναψη της σύμβασης να γίνεται μεταξύ των επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών.
  3. Δεσμεύει αυτούς που είναι μέλη των επαγγελματικών οργανώσεων των εργαζομένων και των εργοδοτών. Τα μέλη των συνδικαλιστικών οργανώσεων τα οποία δεν μετέχουν ή δεν συμφωνούν με την υπογραφή της συλλογικής σύμβασης, δεσμεύονται υπό  προϋποθέσεις  και  αυτά από τη συλλογική σύμβαση.
  4. Η δέσμευση έχει την έννοια για τους ως άνω δεσμευόμενους από τη συλλογική σύμβαση εργασίας, ότι οι επιμέρους ατομικές συμβάσεις που καταρτίζονται περιέχουν αυτοδικαίως τους όρους της συλλογικής σύμβασης εργασίας. Πάντως ισχύει η αρχή της εύνοιας υπέρ των εργαζομένων που σημαίνει ότι η κατά τα ανωτέρω δέσμευση ισχύει για όρους οι οποίοι είναι δυσμενέστεροι από αυτούς των συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Οι όροι όμως της ατομικής σύμβασης εργασίας οι οποίοι είναι ευνοϊκότεροι από τους όρους της συλλογικής σύμβασης εργασίας υπερισχύουν.
  5. Η συλλογική σύμβαση είναι γραπτή.

Τα είδη των συλλογικών συμβάσεων εργασίας

  1. Εθνικές Γενικές συλλογικές συμβάσεις

Καταλαμβάνουν τους εργαζόμενους όλης της χώρας. Καταρτίζονται μεταξύ των τριτοβάθμιων οργανώσεων των εργαζομένων με τις πλέον ευρείας εκπροσώπησης οργανώσεις των εργοδοτών. Ειδικότερα οι οργανώσεις που συμβάλλουν είναι: Η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΕΣΕΕ), ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ), η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Ελλάδος (ΓΕΣΕΒΕ), Εμπορικοί Σύλλογοι Αθηνών και Θεσσαλονίκης.

  • Κλαδικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους ομοειδών επιχειρήσεων ορισμένης πόλης ή περιφέρειας ή και του συνόλου της χώρας. Καταρτίζονται από πρωτοβάθμιες ή δευτεροβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις των εργαζομένων.

  • Επιχειρησιακές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους ορισμένης επιχείρησης.

  • Εθνικές – Ομοιοεπαγγελματικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους που ασκούν ορισμένο επάγγελμα  και μπορεί να καταλαμβάνουν και εργαζόμενους που έχουν συναφείς ειδικότητες.

  • Τοπικές – Ομοιοεπαγγελματικές

Καταλαμβάνουν εργαζόμενους που ασκούν ορισμένο επάγγελμα ή και εργαζόμενους που έχουν συναφείς ειδικότητες αλλά ασκούν την επαγγελματική τους δραστηριότητα εντός συγκεκριμένης εδαφικής περιοχής και μάλιστα πόλης ή περιφέρειας κλπ.

Η ισχύς των συλλογικών συμβάσεων

Η ισχύς της συλλογικής σύμβασης είναι άμεση  και  αναγκαστική για τα συμβαλλόμενα σ’ αυτήν μέρη εφόσον τηρηθεί  η  προβλεπόμενη από το νόμο διαδικασία.

Προσχώρηση και επέκταση εφαρμογής της συλλογικής σύμβασης εργασίας.

Είναι δυνατόν να γίνει προσχώρηση ορισμένης συνδικαλιστικής οργάνωσης σε συλλογική σύμβαση εργασίας, με κοινή συμφωνία μεταξύ των μερών ή με μονομερή δήλωση από τη συνδικαλιστική οργάνωση των εργαζομένων σε περίπτωση που αυτή δεν δεσμεύεται από την σ.σ.ε.. Η προσχώρηση γίνεται με ιδιωτικό έγγραφο που γνωστοποιείται στα μέρη που έχουν καταρτίσει τη σ.σ.ε.

Επέκταση της σ.σ.ε. γίνεται με απόφαση του υπουργού μετά από γνώμη του Συμβουλίου Εργασίας. Με την απόφαση αυτή ο υπουργός προκειμένου για σ.σ.ε. που δεσμεύουν τους εργοδότες και απασχολούν περισσότερους από το 51% των εργαζομένων του κλάδου επαγγέλματος, μπορεί να επεκτείνει την ισχύ της και να την κηρύξει γενικώς υποχρεωτική.

Καταγγελία της συλλογικής σύμβασης

Η σ.σ.ε. μπορεί να είναι ορισμένου ή αορίστου  χρόνου.  Εάν  η σ.σ.ε είναι αορίστου χρόνου δεν επιτρέπεται να γίνει κατ’ αυτής καταγγελία πριν από την πάροδο ενός έτους από την έναρξη της ισχύος της. Αν είναι σύμβαση ορισμένου χρόνου δεν επιτρέπεται να γίνει κατ’ αυτής καταγγελία για σπουδαίο λόγο και αν επήλθε πράγματι σημαντική μεταβολή των συνθηκών.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Το δικαίωμα της συνδικαλιστικής δράσης κατοχυρώνεται από το άρθρο 23 παρ. 1 Σ σύμφωνα με το οποίο: «Το κράτος λαμβάνει τα προσήκοντα μέτρα για την διασφάλιση της συνδικαλιστικής ελευθερίας». Το συνδικαλιστικό δικαίωμα αποτελεί ένα από τα ατομικά δικαιώματα.

Πολύ σημαντικό νομοθέτημα για την συνδικαλιστική  ελευθερία και την κατοχύρωσή της είναι ο ν. 1264/1982. Το δικαίωμα αυτό συνίσταται στην ενότητα κοινής οργάνωσης με άλλα άτομα τα οποία

έχουν μια κοινή ιδιότητα όπως αυτήν του εργαζόμενου ή του ασκούντος γενικότερα ορισμένο επάγγελμα ώστε να μπορούν να υπερασπίζονται και να προάγουν τα κοινά τους συμφέροντα και επιδιώξεις.

ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΕΡΓΙΑΣ

Απεργία είναι η σχεδιασμένη συνολική αποχή από την  εργασία  που ασκείται κατά τον τρόπο που καθορίζει ο νόμος και που αποβλέπει στην δια της άσκησης πίεσης προώθηση των εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων.

Κατοχυρώνεται από το άρθρο 23 παρ. 2 του Σ το οποίον ορίζει: « Η απεργία αποτελεί δικαίωμα και ασκείται από τις νόμιμα συνεστημένες συνδικαλιστικές οργανώσεις για τη διαφύλαξη και προαγωγή των οικονομικών και εργασιακών συμφερόντων των εργαζομένων».

Πρέπει να σημειωθεί ότι χρήσιμη διάταξη για τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος παράλληλα με το άρθρο 281 ΑΚ που αναφέρεται στην καταχρηστική άσκηση του δικαιώματος είναι το άρθρο 25 Σ το οποίο ορίζει: «το δικαίωμα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν…».

–   Διαδικασία κήρυξης απεργίας

Η απεργία κηρύσσεται από τις πρωτοβάθμιες συνδικαλιστικές οργανώσεις και μάλιστα από τις Γενικές Συνελεύσεις αυτών. Αυτό αποτελεί διάταξη αναγκαστικού δικαίου που σημαίνει ότι δεν μπορεί η Γενική Συνέλευση να αναθέσει τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα στο Διοικητικό Συμβούλιο της οργάνωσης. Και βέβαια η Γ.Σ. μπορεί να μεταθέσει ορισμένες ενέργειες στο Δ.Σ. όμως δεν θα πρέπει να οδηγείται στην μεταβίβαση της δυνατότητάς της καθεαυτής εν σχέσει με την κήρυξη της απεργίας.

Διαφορετικά ισχύει στις δευτεροβάθμιες και τις τριτοβάθμιες οργανώσεις όπου αρμόδιο είναι για την κήρυξη της απεργίας το Διοικητικό Συμβούλιο.

–   Υποχρεώσεις των εργαζομένων

Οι οργανώσεις των εργαζομένων έχουν την υποχρέωση να ειδοποιούν τον εργοδότη για την επικείμενη απεργία και να του γνωρίζουν προηγούμενα τα αιτήματά τους. Πριν να γίνει προσφυγή στην απεργία θα πρέπει να έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια. Επίσης οι οργανώσεις των εργαζομένων πρέπει να εφοδιάζουν με το αναγκαίο προσωπικό ασφαλείας.

Σημειώνεται ότι η προειδοποίηση που απευθύνεται στον εργοδότη θα πρέπει να γίνεται  24 ώρες πριν από την έναρξή της. Εάν δεν υπάρξει   η προειδοποίηση αυτή η απεργία είναι παράνομη.

Η προειδοποίηση δεν επιβάλλεται να γίνει με  συγκεκριμένο  τυπικά τρόπο αλλά μπορεί να γίνει και προφορικά.

Το δικαίωμα της απεργίας ασκείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε η άσκησή του να μην είναι καταχρηστική, να μην αντιβαίνει δηλαδή στο άρθρο 281 ΑΚ, η εφαρμογή του οποίου ελέγχεται δικαστικά.

–   Υποχρεώσεις των εργοδοτών

Δεσμεύσεις κατά το χρόνο της απεργίας έχουν και οι εργοδότες. Βασικές υποχρεώσεις τους λοιπόν είναι η απαγόρευση να  προσλαμβάνουν απεργοσπάστες, η απαγόρευση της ανταπεργίας.

ΕΥΕΛΙΞΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

α. Μορφές ευελιξίας

Η κλασική εργασιακή σχέση η οποία διακρίνεται για το στοιχείο της πλήρους απασχόλησης αντικαθίσταται από εργασιακές σχέσεις με αμφίβολα και λιγότερο τυπικά χαρακτηριστικά. Μορφές μερικής

απασχόλησης, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, εργασία σε πολλούς εργοδότες, τηλεργασία, εργασία παρεχόμενη εκτός της επιχείρησης.

Η ευελιξία σχετίζεται με την διαδικασία της πρόσληψης-απόλυσης, ιδίως με τον τόπο της εργασίας ή  με τον  τρόπο κατανομής του χρόνου της εργασίας.

β. Μερική απασχόληση

Συμφωνία μερικής απασχόλησης. Σύμβαση μερικής απασχόλησης θεωρείται ότι υπάρχει όταν τα μέρη με έγγραφη σύμβαση συμφωνούν ημερήσια, εβδομαδιαία, πενθήμερη ή μηνιαία παροχή εργασίας ορισμένου ή αορίστου χρόνου που πάντως υπολείπεται σε διάρκεια από αυτήν της πλήρους (κανονικής) απασχόλησης.

Προϋποθέσεις για την συμφωνία μερικής απασχόλησης

Η συμφωνία πρέπει οπωσδήποτε να είναι έγγραφη. Αρχικά η νομολογία δέχθηκε ότι σε περίπτωση μη ύπαρξης γραπτής συμφωνίας δημιουργείται τεκμήριο περί ύπαρξης σύμβασης πλήρους απασχόλησης. Στη συνέχεια η νομολογία απέσυρε αυτήν την αρχικά αυστηρή της θέση και δέχεται πλέον ότι μπορεί να μεταβληθεί η πλήρης σε μερική απασχόληση και αν ακόμη η σχετική συμφωνία δεν είναι έγγραφη. Και τούτο υπό την έννοια ότι εάν η συμφωνία περί πλήρους απασχόλησης είναι άκυρη επειδή δεν είναι έγγραφη, δεν θεωρείται ότι πρόκειται για σύμβαση πλήρους απασχόλησης, εφόσον πράγματι τέτοια σύμβαση δεν υπήρξε στην πραγματικότητα και αυτό προκύπτει και αποδεικνύεται, αλλά η συνέπεια είναι ότι πρόκειται για απλή εργασιακή σχέση.

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ

  1. Η καταγγελία να είναι έγγραφη.
  2. Η καταγγελία να επιδοθεί ή να περιέλθει με οποιοδήποτε τρόπο αποδεδειγμένα στον εργαζόμενο.
  3. Να καταβληθεί η νόμιμη αποζημίωση.
  • Να καταχωρηθεί ο εργαζόμενος και η απασχόλησή του από το ΙΚΑ σε τηρούμενα βιβλία (μισθολόγια). Σε περίπτωση μη τηρήσεως αυτής της προϋπόθεσης είναι άκυρη η καταγγελία και ο εργαζόμενος αποζημιώνεται για το χρόνο που μεσολαβεί.
  • Αναγγελία της απόλυσης στον ΟΑΕΔ.

Ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος μέσα σε 8 ημέρες από τότε που επέδωσε την καταγγελία να αναγγείλει την απόλυση στον ΟΑΕΔ. Σε περίπτωση που δεν συμβεί αυτό δεν τίθεται θέμα εγκυρότητας της απόλυσης αλλά ο εργοδότης ευθύνεται ποινικά.

&   ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ &

 Ενδεικτική βιβλιογραφία

 ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

  • Στ. Βλαστός, Η σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, τ. Ι,ΙΙ 1990, τ. ΙΙΙ, 1992, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα
  • Στ. Βλαστός, Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, Εκδ. Δίκαιο & Οικονομία – Π. Ν. Σάκκουλας, 2012
  • Α. Ευθυμιάτου – Πουλάκου, Εργατικό Δίκαιο, Interbooks, 2000
  • Δ. Ζερδελής, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1999
  • Αλ. Καρακατσάνης, Στ. Γαρδίκας, Ατομικό Εργατικό Δίκαιο, 5η  Εκδ., Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 1995
  • Δ. Κεράνης, Εργατικό Δίκαιο και εργατική νομοθεσία, Εκδ. Αφοί Π. Σάκκουλα, 1986
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις και το δίκαιο της ευελιξίας της εργασίας, Ε’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο, Επιτομή, Β’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Ι. Κουκιάδης, Στοιχεία Εργατικού Δικαίου – Ατομικές Σχέσεις Εργασίας, Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 1997
  • Ι.    Κουκιάδης,    Εργατικό    Δίκαιο,    Ατομικές    Εργασιακές    Σχέσεις    και Κοινωνική Πολιτική, Β’ έκδ., Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 1995
  • Ι. Κουκιάδης, Εργατικό Δίκαιο – Συλλογικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Σάκκουλα, Θεσ/νίκη, 2011
  • Σ. Λεκέας (Σειρά υπό Ι. Ληξουριώτη), Η σύμβαση εργασίας, Εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, τ. 1α, 1β, 2002
  • Ι. Ληξουριώτης, Ατομικές Εργασιακές Σχέσεις, Εκδ. Νομική Βιβλιοθήκη, 2011
  • Δ. Παπαδημητρίου, Εργατικό Δίκαιο, Δευτ. εκδ. (2η), έκδ. ιδίου, 1994
  • Στ.     Σταυρόπουλος,    Ερμηνεία     Εργατικού     Δικαίου,     Εκδ.     Νομική Βιβλιοθήκη, 1993
  • Γ. Λεβέντης, Συλλογικό Εργατικό Δίκαιο, 1996

Νομοθετικές Κωδικοποιήσεις

  • Α. Καζάκος, Δ. Ζερδελής, Β. Δούκα, Εργατική Νομοθεσία – Βασικά Νομοθετήματα, Εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη, 2012
  • Ι. Κουκιάδης, Βασικοί εργατικοί νόμοι, Εκδ. Παρατηρητής, 2000
  • Στ. Βλαστός, Κωδικοποίηση Εργατικής Νομοθεσίας, Τόμοι, ΙΙ, Εκδ. Αντ. Σάκκουλα, 2003

Περιοδικά

  • Δελτίο Εργατικής Νομοθεσίας (Δ.Ε.Ν.)
  • Επιθεώρησις Εργατικού Δικαίου (ΕΕργΔ)